ក្រុមយុវជន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលស្នើរដ្ឋាភិបាលបើកសិទ្ធិឱ្យបានទូលាយចំពោះពលរដ្ឋដែលចង់ចូលរួមគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធ លោក បណ្ឌិត កែម ឡី នៅចំថ្ងៃនៃការប្រារព្វខួប៧ឆ្នាំនៃអំពើឃាតកម្មទាំងព្រឹកព្រលឹមនៅកណ្តាលក្រុងភ្នំពេញ។
តំណាងយុវជនសង្គម និងជាសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា មានប្រសាសន៍ថានៅសល់ពេលមិនបានប៉ុន្មានថ្ងៃទៀតទេ ពិធីរំលឹកខួបនៃអំពើឃាតកម្ម លើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងចូលមកដល់ហើយ។កញ្ញាបន្តថាអស់រយៈជិត ៧ ឆ្នាំមកនេះ ពលរដ្ឋ យុវជន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល មិនដែលបានប្រារព្វខួបនៅទីតាំងដែលឃាតករបាញ់ប្រហារលោកបណ្ឌិត ឱ្យបានស្រួលចិត្តម្តងណានោះទេ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ កម្លាំងសមត្ថកិច្ច និងអាជ្ញាធរ តែប្រើប្រាស់គ្រប់មធ្យោបាយដើម្បីរារាំង និងរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់អ្នកដែលមានភក្តីភាពចំពោះលោកបណ្ឌិត កែម ឡី មិនឱ្យជួបជុំ និងធ្វើពិធីទៅតាមប្រពៃណីបានចប់ចុងចប់ដើមសោះ។លើសពីនេះទៅទៀត យុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកវិភាគសង្គម និងនយោបាយដែលលេចធ្លោរូបនេះ ក៏នៅតែមិនទាន់ទទួលបានមានពន្លីថែមទៀតនៅឡើយដែរ។
កញ្ញាបន្តថា៖«រដ្ឋាភិបាលល្មមឈប់ខ្លាចស្រមោលលោកបណ្ឌិតទៅ បើកឱ្យពលរដ្ឋអាចទៅគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធដោយសេរីនិងបើកប្រកាសឱ្យទូលាយនរណាក៏អាចចូលរួមគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធនៅស្តុបបូកគោបាន។មួយទៀតអាជ្ញាធរក្នុងមូលដ្ឋានជួយសម្រួលចរាចរណ៍នៅថ្ងៃហ្នឹងជាជាងដើររារាំងពួកយើងមិនឱ្យធ្វើការគោរពវវិញ្ញាណក្ខន្ធលោកបណ្ឌិត»។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី ១០ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ នេះ លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានឃាតករបាញ់ប្រហារ មានរយៈពេល ៧ឆ្នាំហើយ។ក្នុងរយៈពេលនេះ មានតែជនជាប់ចោទឈ្មោះ អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ ម្នាក់ទេ ដែលត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ និងផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត។
បើទោះជាបែបណា មកដល់ពេលនេះ ទាំងយុវជន និងក្រុមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល មិនជឿថាទណ្ឌិតឈ្មោះ អឿត អាង ដែលបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី នៅក្នុងស្តារម៉ាត របស់ហ្គារ៉ាស់សាំងកាល់តិច ម្តុំស្តុបបូកគោនោះ គឺជាឃាតករពិតប្រាកដនោះទេ។
មិនខុសគ្នាដែរ តំណាងយុវជនសង្គម លោក ម៉ា ចិត្រា លើកឡើងថា ការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិតទាំងព្រឹកព្រលឹម នៅចំកណ្តាលទីក្រុងភ្នំពេញនេះ វាគឺជាការព្យាយាមលប់បំបាត់ធនធានមនុស្សដែលកម្រសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា និងជាឃ្លាំងនៃចំណេះដឹងដែលមិនចេះរីងស្ងួតសម្រាប់មហាជន។
ប្រភពដដែលសង្កេតឃើញថា លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ក្រៅពីមានចំណេះជំនាញហើយ លោកក៏ជាអ្នកវិភាគដែលផ្តល់នូវទស្សនទាន ពីបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយដែលមិនចេះសំចៃមាត់មួយរូបដែរ ដែលអ្នកដទៃមិនអាចធ្វើបាន។លោកបន្តថា ដើម្បីដឹងគុណ ចំពោះការលះបង់របស់លោក បណ្ឌិត កែម ឡី រដ្ឋាភិបាលគួរហ៊ានផ្តល់ឱកាស ឱ្យអ្នកដែលមានភក្តីភាពគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន បានរៀបចំពិធីរំលឹកខួប នៃការបាញ់ប្រហារនេះ ដោយគ្មានការភ័យខ្លាចផងចុះ។
បើតាមលោក ម៉ា ចិត្រា ការដែលរដ្ឋាភិបាល បើកផ្លូវឱ្យពលរដ្ឋ យុវជន និងសង្គមស៊ីវិល បានរៀបចំពីធីរំលឹកខួប ត្រង់ទីតាំងដែលឃាតករបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី វានឹងមិនធ្វើឱ្យជះផលអាក្រក់ណាមួយ ដែលកើតចេញពីការរៀបចំពិធីនេះ ទៅដល់សន្តិសុខសង្គមអ្វីឡើយ។
លោកបន្តថា៖«ការគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធនេះមិនមែនជាចេតនាណាមួយដើម្បីធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សណ្តាប់ធ្លាប់សាធារណៈឬរំខានដល់កិច្ចការរកស៊ីរបស់ក្រុមហ៊ុនណាមួយនោះទេ»។
លោកបណ្ឌិត កែម ឡី កាលនៅមានជីវិតហាក់ដឹងជាមុនថា អ្វីដែលលោកផ្តល់ការវិភាគទាំងសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងនយោបាយបច្ចុប្បន្ននេះ អាចនឹងមិនមានផលល្អណាមួយសម្រាប់រូបលោក និងក្រុមគ្រួសារទេ។ហាក់មិនខុសពីការគិត ផ្លូវដែលលោកបណ្ឌិត កែម ឡី កំពុងតែដើរនេះ ពិតជាត្រូវជួបគ្រោះភ័យក្នុងជីវិត ដោយចៀសមិនផុតឡើយ ព្រោះនៅជុំវិញការវិភាគរបស់លោក គឺមានតែលទ្ធផលមិនល្អ ដោយសារលោកបើកកកាយភាពអសកម្មមួយចំនួន ទៅលើគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោកធ្លាប់និយាយថា«នៅពេលខ្ញុំវិភាគម្តងៗ ខ្ញុំមិនដែលគិតថាខ្ញុំនឹងមានជីវិតទេ។មុននឹងខ្ញុំវិភាគ គឺខ្ញុំបានគិតដល់ចំណុច ៣ គឺត្រូវរត់ចោលស្រុក ត្រូវជាប់គុក និងត្រូវអស់ជីវិត» ។
កាលពីខែ មីនា ឆ្នាំ២០១៧ តុលាការជាន់ទាបក្រុងភ្នំពេញ បានសម្តេចផ្តន្ទាទោសលោក ជួប សម្លាប់ ដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ក្រោមបទចោទ «ឃាតកម្មគិតទុកជាមុន និងប្រាស់ប្រាស់អាវុធដោយគ្មានការអនុញ្ញាត »។
ក្រោយពីអនុប្រធានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ និងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះលោក លាង សំណាត់ ប្រកាសសាលក្រុមរួច តុលាការក៏បានបំបែកសំណុំរឿងនេះជាពីរ។បើទោះបែបណា គិតដល់មកដល់ពេលនេះ សំណុះរឿងដែលតុលាការញែកជាពីរ ដើម្បីស្វែងរកអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដូចជាអ្នកផ្តល់មធ្យោបាយ និងអ្នកលក់កាំភ្លើងខ្លីជាដើម នៅមិនទាន់មានតម្រុយ និងកាន់តែមិនមានភាពជឿនលឿនថែមទៀត។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គម និងភរិយាលោកបណ្ឌិត កែម ឡី បានហៅការចាត់នីតិវិធីដែលតុលាការបន្ត ដើម្បីស្វែងរកជនផ្សំគំនិតនេះថា វាគ្រាន់តែជាល្បែងស្ពឹនភ្នែក ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យសាច់ញាតិស្ងប់ចិត្ត។ជាងនេះទៀត វារឹតតែមិនអាចឈានទៅបំបែកសំណុំរឿងនេះ ដោយសុទ្ធចិត្តពិតប្រាកដណាមួយនោះថែមទៀតផង។
បដិសេធនឹងដំណើរការក្តី ក្នុងសំណុំរឿងដែលបានបំបែកនេះ កាលពីថ្ងៃទី ១៥ ខែ មីនា ឆ្នាំ២០២២ អ្នកនាំពាក្យអយ្យការអម សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញលោក ប្លង់ សុផល បានច្រានចោលដោយចាត់ទុកថា ការញែកសំណុំរឿងនេះជាពីរ ឬបែបណានោះ លោកមិនបានដឹងឡើយ។បើតាមអ្នកនាំពាក្យអយ្យការរូបនេះ ចាត់ទុកថា ករណីនេះ មិនស្ថិតនៅក្នុងនីតិវិធីរបស់ព្រះរាជអាជ្ញាទេ។
លោកបន្តថា«ខ្ញុំមិនមានព័ត៌មានខាងលើនេះទេ ព្រោះសំណុំរឿងនេះមិនស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលអយ្យការទេ »។
ចំណែក ប្រធានសមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរលោក កើត សារ៉ាយ យល់ឃើញថារដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរ រួមទាំងកម្លាំងសមត្ថកិច្ច មិនគួរបន្តរារាំង រឹតត្បិត និងហាមឃាត់ពលរដ្ឋ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងក្រុមយុវជនមិនឱ្យប្រារព្វខួបលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដូចនេះឡើយ។
លោកចោទប្រកាន់ថា រដ្ឋាភិបាលល្មមបញ្ឈប់សកម្មភាពការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ យាយី រារាំងនិងរឹតត្បិតមកលើក្រុមយុវជន អង្គការសង្គមស៊ីវិលបន្តទៀត ហើយបើកសិទ្ធិឱ្យបានទូលាយចំពោះការចូលរួមភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីមានឱកាសឱ្យពួកគាត់បានចូលរួមគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធ និងរំលែកទុក្ខ នៃការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី នេះដោយពុំមានការភិតភ័យផង។
លោកបន្តថា៖«ការរារាំងទាំងអស់ហ្នឹងហើយជាអំពើរំលោភបំពានដល់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ យើងសុំថាឱ្យពិចារណាកុំមានការរំលោភបំពានច្បាប់។ការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិតនេះជាអំពើឃោឃៅហើយជាអំពើមួយដែលនាំមកនូវភាពគ្រោះថ្នាក់ដល់សង្គមកម្ពុជា»។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន និង អ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្តី មិនអាចសុំការបកស្រាយបំភ្លឺជុំការស្នើសុំរបស់ក្រុមយុវជន អង្គការសង្គមស៊ីវិលបានភ្លាមៗទេ ដោយទូរស័ទ្ទចូលជាច្រើនដងតែគ្មានអ្នកទទួល។
ចំណែក នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licado) លោក អំ សំអាត យល់ឃើញថារដ្ឋាភិបាលគួរការបើកលំហសិទ្ធិដើម្បីឱ្យយុវជន អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងពលរដ្ឋទទូទៅបានចូលរួមគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធលោកបណ្ឌិតនៅស្តុបបូកគោដោយសេរី។
បើតាមលោក អំ សំអាត សង្កេតឃើញថាកន្លងទៅសមត្ថកិច្ចធ្លាប់រារាំង និងហាមឃាត់ពលរដ្ឋ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងក្រុមយុវជនមិនឱ្យទៅដាក់កម្រងផ្កា និងទៅគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធលោកបណ្ឌិតនៅស្តុបបូកគោ។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ថែមទាំងធ្លាប់ឃាត់ខ្លួនយុវជនដែលគ្រាន់តែពាក់អាវដែលមានរូបលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នៅម្តុំស្តុបបូកគោទៀតផង។
លោកបន្តថា៖«យើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅតែទទូចឱ្យមានការបើកចំហសិទ្ធិសេរីភាពបែបប្រពៃណីសាសនាដោយឱ្យគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធលោកបណ្ឌិតកែម ឡី ដែលនរណាៗក៏ទទួលស្គាល់ ទទួលដឹងឮអំពីស្នាដៃនឹងវីរៈភាពរបស់លោកបណ្ឌិតកែម ឡី»។
ក្នុងនាមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល លោកផ្តល់ជាអនុសាសន៍ថារដ្ឋាភិបាល ឬកម្លាំងសមត្ថកិច្ច និងអាជ្ញាធរដែលពាក់ព័ន្ធគួរតែគោរពនូវការអនុវត្តច្បាប់ ជំនឿសាសនា ដោយអនុញ្ញាតឱ្យពលរដ្ឋទាំងពីរភេទអាចរៀបចំកម្មវិធីតាមប្រពៃណី សាសនា និងផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពនៃការជួបជុំរបស់ពលរដ្ឋដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា ៤៣ ចែងថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិពេញទីខាងជំនឿ សាសនា។ សេរីភាពខាងជំនឿ និងការប្រតិបត្តិខាងផ្លូវសាសនាត្រូវបានរដ្ឋធានាក្នុងល័ក្ខខ័ណ្ឌដែលមិនប៉ះពាល់ដល់ជំនឿឬសាសនាដទៃទៀតដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់និងសន្តិសុខសាធារណៈ។
អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយ លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ នៅក្នុងស្តារម៉ាតស្តុបបូកគោ រាជធានីភ្នំពេញ ទាំងព្រឹកព្រលឹម។
ការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី នេះកើតឡើងតែ២ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីលោកអត្ថាធិប្បាយជុំវិញរបាយការណ៍ដែលរកឃើញដោយអង្គការឃ្លាំមើលអន្តរជាតិ Global Witness ដែលមានឈ្មោះថា «អាណាចក្រអាជីវកម្មត្រកូលហ៊ុននៅកម្ពុជា »។
របាយការណ៍នោះបានលាតត្រដាងពីការក្ដោបក្ដាប់អាជីវកម្មរបស់ក្រុមគ្រួសារលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន យ៉ាងច្រើននៅកម្ពុជា ដែលមានតម្លៃរាប់រយលានដុល្លារអាមេរិក ដែលបញ្ហានេះ លោកបណ្ឌិតយល់ឃើញពេលនោះថា នឹងធ្វើឱ្យមានទំនាស់ផលប្រយោជន៍រវាងជំនួញ និងការដឹកនាំឬ កាន់អំណាច។ បើទោះបែបណា ទាំងក្រុមគ្រួសារលោក បណ្ឌិត កែម ឡី និងសាច់ញាតិរបស់ជនជាប់ចោទសុទ្ធតែបានអះអាងដូចគ្នាថា ឃាតករពិតប្រាកដដែលបាញ់សម្លាប់អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម និងនយោបាយដ៏ល្បីល្បាញនេះ មិនមែនឈ្មោះ អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ ដូចដែលតុលាការផ្តន្ទាទោសកាលពីជាង ៦ឆ្នាំមុននោះទេ៕
