អាគារធ្វើអំពីឈើ ដែលមានសភាពទ្រុឌទ្រោម និងមានអាយុកាលជាង២០ឆ្នាំមកនេះ ត្រូវហ៊ុមព័ន្ធទៅដោយវាលស្មៅ និងអាងទឹកដែលបន្សល់ទុកតាំងពីសម័យខ្មែរក្រហម។ តាមពិតទីនេះ គឺជាសាលារៀនមួយខ្នងដែលទឹកតែងជនលិចនៅក្នុងរដូវវស្សា ដែលពេលខ្លះសិស្សានុសិស្សត្រូវបង្ខំចិត្តផ្អាកការរៀនសូត្រ ដោយត្រូវរង់ចាំដល់ទឹកស្រកទៅវិញ ទើបអាចចូលរៀនក៏មានដែរ។
បើទោះជាសាលាបឋមសិក្សានេះ នៅមិនឆ្ងាយពីទីប្រជុំជនប៉ុន្មានដែលមានចម្ងាយប្រហែលជាង១០គីឡូម៉ែត្រក្តី ក៏ទីតាំងសាលានេះមើលទៅហាក់មានសភាពស្ងប់ស្ងាត់ ក្នុងពេលដែលកុមារ និងយុវជនរស់នៅទីនោះ គ្មានអ្នកណាម្នាក់អាចរៀនបញ្ចប់ថ្នាក់ទុតិយភូមិ ឬបាក់ឌុបឡើយ។ កត្តាចម្បងដែលនាំឱ្យសិស្សានុសិស្ស មិនអាចសម្រេចក្តីបំណងរបស់ខ្លួនបាន គឺដោយសារបញ្ហាជីវភាព និងខ្វះអគារសិក្សា។
លោក ឃិន ចាន់ចាវ ជាគ្រូបង្រៀនម្នាក់ រស់នៅភូមិត្រពាំងថ្មស្រុកភ្នំស្រុកត្អូញត្អែថាក្នុងមួយថ្ងៃៗខ្លួនត្រូវធ្វើដំណើរដោយម៉ូតូក្នុងរយៈចម្ងាយដីជាង១០គីឡូម៉ែត្រ ទៅបង្រៀនជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ លោកបន្តថាអ្វីដែលជាផលលំបាកនោះគឺ សិស្សភាគច្រើនមិនសូវចាប់បានមេរៀនដែលគ្រូបង្រៀន។នេះក៏ជាមូលហេតុមួយដែលធ្វើឱ្យពួកគេមិនសូវចេះអាន និងសរសេរអក្សរ។
ប្រភពដដែលបន្តថាបញ្ហាទាំងនេះដោយសារកុមារពុំមានថ្នាក់បតេយ្យសិក្សាជាមូលដ្ឋាន មុនចូលថ្នាក់ទី១។មួយវិញទៀត កុមារភាគច្រើនមិនបានរៀនសូត្រថែមនៅផ្ទះព្រោះអាណាព្យាបាលភាគមិនសូវចេះអក្សរ ស្របពេលដែលឱពុកម្ដាយមួយចំនួនទៀត ត្រូវធ្វើចំណាកស្រុកទៅរកការងារនៅប្រទេសជិតខាងកម្ពុជា។លើសពីនេះទៀត សិស្សានុសិស្ស មករៀនមិនបានទៀងទាត់ ដោយសារសាលាត្រូវផ្អាកព្រោះតែទឹកជន់លិច និងមានសភាពទ្រុឌទ្រោមផង។
លោកបន្តថា៖« បញ្ហាកុមារពុំសូវចេះអក្សរនេះវាមានកត្តាច្រើនបណ្ដាមកពីពុំមានអគារសិក្សាត្រឹមត្រូវ សិស្សពុំបានរៀនទៀងទាត់ពេលរដូវវស្សា ហើយអ្វីដែលសំខាន់ទៀតនោះ កត្តាជីវភាពគ្រួសារខ្វះខាត ដែលធ្វើឱ្យកុមាការភាគច្រើនទៅនេសាទត្រីជាមួយពុកម្ដាយ ដូច្នេះកុមារពុំបានរៀនសូត្រថែមនៅផ្ទះទេ»។
សាលាបឋមសិក្សាមួយខ្នងដែលគេស្គាល់ថា«គោកធ្លក»នេះមាន២បន្ទប់ ។ទោះជាមានពីរបន្ទប់ក្តី សាលាបឋមសិក្សាមួយនេះបានដើរតួនាទីក្នុងការបង្រៀនសិស្ស ចាប់ពីថ្នាក់ទី១ទីថ្នាក់៦។ ដោយសារតែមិនមានបន្ទប់រៀនគ្រប់គ្រាន់ អ្នកចាត់ការទូទៅរបស់សាលាកម្រិតបឋមមួយខ្នងនេះ ត្រូវបង្ខំចិត្តឱ្យសិស្សមកពីថ្នាក់ផ្សេងគ្នារៀនក្នុងបន្ទប់តែមួយក្នុងពេលជាមួយគ្នា។
គេសង្កេតើឃើញថា សម្រាប់សិស្សថ្នាក់ទី១ និងទី២ ត្រូវរៀនក្នុងបន្ទប់តែមួយ ក្នុងពេលដែលសិស្សថ្នាក់ទី៥ ត្រូវរៀនក្នុងបន្ទប់ជាមួយសិស្សថ្នាក់ទី៦ដូចគ្នាដែរ។ក្នុងពេលរៀនសិស្សានុសិស្ស ត្រូវអង្គុយបែរខ្នងដាក់គ្នាដើម្បីបែងចែកថ្នាក់រៀនជាពីរថ្នាក់។រីឯគ្រូបង្រៀនវិញ ត្រូវបង្រៀនពីរថ្នាក់ក្នុងពេលតែមួយ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។គ្រូបង្រៀនបានលើកឡើងថាមធ្យោបាយបង្រៀនដូចសព្វថ្ងៃនេះ បានជំរុញឱ្យកុមារភាគច្រើនមិនសូវចេះអក្សរ និងបង្ខំចិត្តបោះបង់ការសិក្សាតែម្តង។
នាយកសាលាបឋមសិក្សាគោកធ្លក លោក ស្មាន់ សំកុក រស់នៅភូមិត្រពាំងថ្ម ស្រុកភ្នំស្រុក លើកឡើងដោយសម្ដីៗមួយថា ក្នុងនាមថ្នាក់ដឹកនាំគឺលោកស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយផ្តល់អគារសិក្សាឱ្យបានសមរម្យ និងឱ្យគ្រប់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែង ដែលសាលាកំពុងជួបបញ្ហាដូចសព្វថ្ងៃនេះ។លោកបន្តថាក្រៅពីតម្រូវការសាលាហើយ បញ្ហាគ្រូបង្រៀនក៏ជាផ្នែកចាំបាច់ និងសំខាន់ដែរ បើមិនដូច្នេះទេ ការផ្ទេរចំណេះដឹងនៅតែជួបបញ្ហាមិនចប់ បើទោះជាមានសាលារៀនល្អយ៉ាងណាក៏ដោយ។
លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំចង់បានឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយ ជួយអគារសិក្សាបាន៤បន្ទប់សម្រាប់សិស្សានុសិស្សរៀនឱ្យសមរម្យ។ សូមលោកគ្រូ(មន្ទីរអប់រំ)បញ្ជូនគ្រូមកទៀត ដើម្បីកុំឱ្យបង្រៀនគួប ព្រោះគោលការណ៍បង្រៀនគួប នេះវាពុំសូវមានប្រសិទ្ធភាព។ វាពុំបានស្មើគ្រូបង្រៀន ក្នុងមួយថ្នាក់ទេ» ។
បើតាមលោក ស្មាន់ សំកុក កុមារដែលកំពុងរៀននៅសាលាបឋមសិក្សានេះ មានជាង៣០នាក់ ហើយក្នុងមួយថ្នាក់ មាន៦នាក់ ទៅ៧នាក់។ ប៉ុន្តែពួកគេមិនសូវបានមករៀនទៀងទាត់នោះទេ ដោយសារសាលាខ្វះសម្ភារៈសិក្សា ចំណែកអគារសិក្សាវិញក៏មានភាពខ្វះមុខខ្វះក្រោយ។
របាយការណ៍របស់នាយកសាលា បង្ហាញថាកាលពី៤ ទៅ៥ឆ្នាំមុន មានសិស្សសរុបជិត៧០នាក់ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេភាគច្រើនត្រូវបោះបង់ការសិក្សានៅពេលរៀនដល់ថ្នាក់ទី៥ ឬទី៦ ព្រោះតែកត្តាជីវភាព រួមទាំងកង្វះការលើកទឹកចិត្តពីឱពុកម្តាយ ជាពិសេសមិនខ្វល់ខ្វាយពីសំណាក់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។
អង្គការយូនីសេហ្វ (unicef) ចេញផ្សាយរបាយការណ៍កាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ បង្ហាញថា នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ កុមារនៅតាមជនបទការសិក្សារបស់ពួកគេមិនទាន់មានស្តង់ដារ ដែលស្របទៅតាមអាយុរបស់ពួកគេនៅឡើយ។របាយការណ៍បង្ហាញទៀតថា នៅកម្រិតបឋមសិក្សាកុមាររៀនថ្នាក់ទី៣ ជិត២៥ ភាគរយមិនចេះសរសេរសូម្បីពាក្យមួយម៉ាត់ ពេលសរសេរតាមអាន។បន្ថែមពីលើនេះ កុមារអាយុពី៣ ទៅ៥ឆ្នាំ ប្រមាណ២៧ ភាគរយ រកឃើញថាមានការអភិវឌ្ឍន៍ចំណេះដឹងផ្នែកអក្សរ និងលេខស្របទៅតាមអាយុរបស់ពួកគេ។ទន្ទឹមនឹងនេះ ក្មេងជំទង់ចំនួន ៥៥ភាគរយ ត្រូវបោះបង់ការសិក្សា មុនពេលពួកគេមានអាយុ ១៧ឆ្នាំ។
គ្រូបន្ទុកថ្នាក់ បានបញ្ជាក់ថា ព្រោះតែសាលាខ្វះបន្ទប់សិក្សា ថ្នាក់ខ្លះ ត្រូវបង្ខំចិត្តបញ្ជូនសិស្សទៅអង្គុយរៀននៅសាលាឆទាន។ហើយសាលាឆទាននេះទៀតសោតក៏មានសភាពទ្រុឌទ្រោមមិនខុសពីសាលារៀននេះប៉ុន្មានដែរ។ប៉ុន្តែការរំដោះភាពចង្អៀតណែននៅក្នុងថ្នាក់រៀន មកសាលាឆទាននេះ ក៏បង្រៀនមិនបានជាប់លាប់ដែរ។ពេលមានភ្លៀងម្តងៗ គ្រូត្រូវផ្អាកបង្រៀន ព្រោះតែដំណក់ទឹកភ្លើងធ្លាក់ប៉ះស័ង្កសី ធ្វើឱ្យមានសំឡេងរំខានដល់ការសិក្សារបស់សិស្សានុសិស្ស។ជាងនេះទៀត ល្បឿនទឹកស្រក់ចុះតាមប្រហោងស័ង្កសីដែលអាចមើលឃើញមេឃ ត្រូវបង្ខំចិត្តឱ្យគ្រូត្រូវផ្អាកការសិក្សាជាញឹកញាប់ដែរ ជាពិសេសនៅរដូវវស្សា។
ចំណែក មេឃុំពន្លៃ ស្រុកភ្នំស្រុក លោក គ្រីត ឡាំ បញ្ជាក់តាមប្រព័ន្ធតេឡេក្រាម(Telegram) ដោយខ្លីថា អាជ្ញាធរឃុំរបស់មិនមានគម្រោងថវិកាដើម្បីចាត់ចែងលើបញ្ហាខ្វះសម្ភារៈ និងអគារសិក្សារបស់សិស្សនេះទេ។លោកជំរុញឱ្យទាក់ទងទៅមន្ទីរដែលពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យអប់រំវិញបានត្រូវជាង។
លោកបន្តថា៖«សួរទៅខាងមន្ទីរអប់រំ ខាងឃុំពុំមានគម្រោងថវិកាទេ»។
ចំណែក ប្រធានមន្ទីរអប់រំយុវជន និងកីឡាខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក ឈូ ប៊ុនរឿង បដិសេធថា ក្នុងនាមស្ថាប័នជំនាញ គឺលោកនៅមិនទាន់ទទួលបានព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ អំពីបញ្ហាដែលកំពុងកើតឡើងនេះនៅឡើយទេ។លោកសន្យាថាប្រសិនបើពិតជាមានបញ្ហាបែបនេះ មន្ទីរអប់រំនឹងដោះស្រាយ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងកង្វល់ ក្រោយទទួលបានសំណើរណាមួយ។
លោកបន្តថា៖ « ករណីនេះ យើងពុំទាន់ទទួលព័ត៌មានបាននៅឡើយទេ តែយ៉ាងណា យើងនឹងមានក្រុមការងារដើម្បីចុះពិនិត្យដោយផ្ទាល់ ដើម្បីឆ្លើយនឹងសំណើរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធ»។
គេសង្កេតឃើញថាសាលាបឋមសិក្សាដែលមានសភាពទ្រុឌទ្រោមមួយនេះ មានគ្រូបង្រៀនក្របខ័ណ្ឌជាបុរសចំនួន៣នាក់។ប្រភពបន្តថា ដើម្បីអាចមកបង្រៀនប្រចាំថ្ងៃបាន គឺត្រូវប្រើប្រាស់ធ្យោបាយដោយម៉ូតូក្នុងមួយថ្ងៃៗ ចម្ងាយដីប្រមាណពី ៨ទៅ១០គីឡូម៉ែត្រ។
បើទោះជាបែបណា ប្រជាពលរដ្ឋបានដាក់បន្ទុកថា កត្តាដែលធ្វើឱ្យសិស្សានុសិស្ស ត្រូវបង្ខំចិត្តបោះបង់ការសិក្សា ឬរៀនសូត្រមិនបានចប់ចុងចប់ដើមនេះ បញ្ហាធំគឺផ្លូវពិបាកធ្វើដំណើរ។ភាពប្រឈមថ្នាក់រៀនគឺជារឿងមួយទៅហើយ ប៉ុន្តែអ្វីដែលជាឧបសគ្គជាងនេះ គឺផ្លូវធ្វើដំណើរចេញពីភូមិផ្ទះទៅសាលារៀន បានបង្កផលលំបាកមិនថាសិស្សទេ សូម្បីអ្នកដំណើរផ្សេងទៀត ក៏ជួបបញ្ហាដូចគ្នាដែរ។
ពលរដ្ឋរស់នៅភូមិឈូអាង ស្រុកភ្នំស្រុក លោក ឃុន ឆើយ លើកឡើងថាបញ្ហាផ្លូវក៏ជាឧបសគ្គធំ ដែលធ្វើឱ្យគ្រូបង្រៀនពុំអាចមកបង្រៀនបានទៀងទាត់ និងជំរុញឱ្យកុមារខនខានរៀនសូត្រជាញឹកញាប់ដែរ។លោកបន្តថា ផ្លូវមកសាលាបឋមសិក្សាគោកធ្លកនេះ រងការខូចខាតទាំងស្រុងហើយក៏មិនដែលមានមន្ត្រីអាជ្ញាធរណាគិតគូរដោះស្រាយឡើយ។
លោកបន្តថា៖«ជួបផលលំបាកច្រើនទី១ រឿងភ្លៀង ភ្លៀងជាប់ផ្លូវគ្រូមកមិនសូវជាបានដិតដល់ ជូនកាលក៏មករួចក៏មក មកមិនរួចក៏គ្នាខាន។ ទី២ ជួបការលំបាកដល់ពេលខែទឹកជន់លិចសាលាចេះទៅក៏ គ្នាមកអត់បាន បង្រៀនអត់កើតកាលណាតែ ទឹកលិចសាលាហើយ កូនសិស្សគ្នាទៅអត់បានដែរ នោះភៀសខ្លួនទៅនៅឯថ្នល់ខ្ពស់ឯណោះ ព្រោះលិចផ្ទះអ៊ីអស់ រាល់តែឆ្នាំអ៊ីចឹងឯង» ។
ទោះយ៉ាងណា ទាក់ទងនឹងផ្លូវពិបាកធ្វើដំណើរនេះ ត្រូវបាន មេឃុំ ពន្លៃ ស្រុកភ្នំស្រុក លោក គ្រីត ឡាំ លើកឡើងថា ករណីផ្លូវពុំមានការសាងសង់ ឬជួសជុលនេះ ដោយសារតែវាស្ថិតនៅជាប់អាងត្រពាំងថ្មហើយត្រូវចំណាយថវិកាច្រើនដែលកម្រិតថ្នាក់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមិនមានលទ្ធភាពធ្វើនោះទេ។លោកបន្តថា មានតែ គម្រោងថ្នាក់ខេត្តទេ ទើបអាចដោះស្រាយបាន។
យ៉ាងនេះក្តី អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមលើកឡើងថា ការបកស្រាយនេះវាពុំមែនជារឿងត្រឹមត្រូវនោះទេ ហើយថាការអប់រំកុមារនាពេលបច្ចុប្បន្ន គឺជារឿងចាំបាច់ ដែលអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវធានាឱ្យកុមារទទួលបានការអប់រំនិងអគារសិក្សាត្រឹមត្រូវ។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គឹមអេង លើកឡើងថា ករណីកុមារមិនសូវទទួលបានការសិក្សាពេញលេញ ព្រោះតែកង្វះសាលារៀន ឬសម្ភារៈនេះ គឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់អាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋាន។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើបញ្ហានេះអាជ្ញាធរមិនអើពើដោះស្រាយជាបន្ទាន់ទេ វាគឺជាការរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ ជាពិសេសគឺសិទ្ធិទទួលបានការអប់រំដោយស្មើភាពគ្នា។
លោកបន្តថា៖«ជាដំណោះស្រាយក្រសួងអប់រំនិងកីឡាលោកគួរតែទៅពិនិត្យមើលជាក់ស្ដែងថាតើបញ្ហានេះកើតមានពិតប្រាកដដូច ការលើកឡើងទេបើសិនជាមានពិតប្រាកដដូចការលើកឡើង ត្រូវតែមានការដោះស្រាយឱ្យបានទាន់ពេលវេលា ហើយធានាដល់ការអប់រំរបស់កុមារ កុំឱ្យកុមារបន្តបោះបង់ការសិក្សា ហើយអាចធ្វើឱ្យពួកគាត់នឹងប្រថុយប្រថានធ្វើចំណាកស្រុកផ្សេងៗ»។
ភូមិឈូអាង ឃុំពន្លៃ ស្រុកភ្នំស្រុក ដែលជាទីតាំងសាលាបឋមសិក្សាគោកធ្លកនេះ មានពលរដ្ឋរស់នៅសរុបជាង៥០គ្រួសារ។ទន្ទឹមនឹងនេះពលរដ្ឋជាង៩០ភាគរយ ត្រូវពឹងផ្អែកដោយរបរនេសាទត្រីដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតនិងពុំមានដីស្រែ ឬចម្ការអាស្រ័យផលទេ។
របាយការណ៍ពីនាយកសាលាបង្ហាញថាកូនអ្នកភូមិ ភាគច្រើនរៀនបានថ្នាក់ទី៥ និងទី៦ រួចហើយពួកគេក៏បង្ខំចិត្តបោះបង់ការសិក្សា និងធ្វើចំណាកស្រុកតាមឱពុកម្តាយទៅធ្វើការនៅប្រទេសថៃ៕
