ជីជាផ្នែកមួយសំខាន់សម្រាប់ការដាំដុះ បាចសាចទៅលើវាលស្រែ ដើម្បីឱ្យដំណាំស្រូវលូតលាស់ និងបានទិន្នផលល្អ។ ជីដែលកសិករនិយមប្រើប្រាស់ស្ទើរគ្រប់កន្លែងគឺជីគីមី ដោយសារងាយស្រួករកទិញ ងាយស្រួលដឹកជញ្ជូន និងមានតម្លៃថោក។ ជីអាចម៌សត្វ និងជីកំប៉ុស្តដែលអាចរកបានតាមផ្ទះ មិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់ដល់ការដាំដុះនោះទេ ដូច្នេះកសិករបានជ្រើសរើសយកការប្រើប្រាស់ជីគីមីដើម្បីបង្កើនទិន្នផល។
ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់ជីគីមីតែមួយមុខ ដោយគ្មានការលាយផ្សំពីជីធម្មជាតិ ឬជីសរីរាង្គផ្សេងទៀត ចំពោះវិស័យកសិកម្ម មិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យខូចសុខភាពមនុស្ស សត្វនៅពេលអនាគត និងប៉ះពាល់ដល់ជីវៈចម្រុះប៉ុណ្ណោះទេ លើសពីនេះ ដោយសារការប្រើប្រាស់ជីគីមី ទើបធ្វើឱ្យដីកាន់តែខ្សត់ជីជាតិ កសិករចាំបាច់ត្រូវបង្កើនបរិមាណការប្រើប្រាស់ជីគីមីនៅឆ្នាំបន្ទាប់ដើម្បីរក្សាទិន្នផលឱ្យនៅថេរ។
កំពុងអង្គុយជជែកជាមួយកសិករផ្សេងទៀតលើកញ្ចុះខាងក្រោយផ្ទះ ក្នុងឃុំបាស្រែ ស្រុកអង្គរបុរី ខេត្តតាកែវ លោក លេង សេម ដែលជាកសិករធ្វើស្រែម្នាក់និយាយថា លោកមានដីស្រែ៨០អា និងមានសត្វគោពីរក្បាល។ លោកថា លោកតែងប្រើជីគីមីដើម្បីដាក់ស្រែ ដោយសារលាមកដែលបានមកពីសត្វគោទាំងពីររបស់លោកតិចពេក។
លោក សេម បន្ថែមថា ដោយបារម្ភពីបញ្ហាសុខភាព លោកមានបំណងងាកមកប្រើជីធម្មជាតិវិញដែរ ប្រសិនបើតម្លៃនៅតាមទីផ្សារថោកសមរម្យ។
លោកថា៖ «ចង់ងាកមកប្រើជីធម្មជាតិដែរ តែដឹងធ្វើម៉េចបើទីផ្សារមានលក់ទៅ ចេះតែរក (ទិញ) តែយើងមានតែជីអាចម៌សត្វបន្តិចហ្នឹង»។
កសិករមួយរូបទៀតអង្គុយជាប់លោក លេង សេម គឺ លោក កូវ គឿន និយាយថា ការប្រើប្រាស់ជីគីមីមានផលប៉ះពាល់ដល់ដំណាំស្រូវ ធ្វើឱ្យដើមស្រូវពុកគល់ ដង្កូវចាក់ដើម ឬអុចស្លឹកជាដើម ប៉ុន្តែលោកថា បើទោះដឹងថាការប្រើប្រាស់ជីគីមីនាំឱ្យមានផលប៉ះពាល់ច្រើនយ៉ាងណាក៏ដោយ ប៉ុន្តែលោក ក៏ដូចជាកសិករផ្សេងទៀតមិនមានជម្រើស។ លោកថា ដើម្បីបង្ការជំងឺលើដំណាំស្រូវរបស់លោក លោកបានបាញ់ថ្នាំគីមីបន្ថែម។
លោកថា៖ «ប្រើជាគីមី វាមានជំងឺ វាបណ្តាលឱ្យមានដង្កូវចាក់ដើម អុចស្លឹក។ ហើយយើងបាញ់ថ្នាំបាញ់អីអញ្ចឹងទៅ (ថ្នាំគីមី) ដើម្បីការពារកុំឱ្យមានជំងឺ។ ហើយពេលប្រមូលផលបានផលចំណេញតិច»។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី កសិករទាំងពីររូបបញ្ជាក់ថា ពួកគេក៏ចង់ងាកមកប្រើជីធម្មជាតិវិញដែរ ប៉ុន្តែទីផ្សារជីធម្មជាតិមិនទូលំទូលាយនៅតំបន់របស់គាត់ ធ្វើឱ្យពួកគាត់ពិបាករកយកមកប្រើឱ្យបានជាប់លាប់។
អ្នកជំនាញខាងកសិកម្មពន្យល់ថា ការប្រើប្រាស់ជីគីមីធ្វើឱ្យដំណាំស្រូវបានទិន្នផលល្អប្រសើរ និងឆាប់រហ័ស តែក៏មានហានិភ័យរយៈពេលយូរអង្វែងផងដែរ ដោយដីស្រែកាន់តែបាត់បង់ជីជាតិបន្តិចម្តងៗ ទិន្នផលស្រូវថយចុះ ដុះស្មៅច្រើនប្រជ្រៀតគុម្ពស្រូវ ចំណែកអង្ករមានរសជាតិមិនសូវឆ្ងាញ់ រក្សាទុកមិនបានយូរ។
លោក ថេង សាវឿន ប្រធានសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា មានប្រសាសន៍តាមទូរសព្ទថា កាប្រើប្រាស់ជីគីមីកាន់តែច្រើន ផលប៉ះពាល់នឹងកើតមានក្នុងអំឡុងពេលប្រើ ដោយកើតជាដង្កូវស៊ីដើម និងស្លឹកស្រូវ ស្មៅដុះច្រើន ហើយដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ កសិករត្រូវតែទិញថ្នាំគីមីយកមកបាញ់ថែមទៀត ធ្វើឱ្យដំណាំស្រូវពោរពេញដោយជាតិគីមី។
លោកថា៖ «ប្រើជីគីមីយូរទៅធ្វើឱ្យដីសឹករិចរិល និងមានសត្វល្អិត យើងត្រូវប្រើប្រាស់ថ្នាំបាញ់សម្លាប់ស្មៅ និងសត្វល្អិតថែមទៀត។ អញ្ចឹងវាធ្វើឱ្យអង្ករឬស្រូវហ្នឹងពោពេញដោយសារធាតុគីមី ឬសារធាតុពុល។ ធ្វើឱ្យខាត និងប៉ះពាល់ដល់សុខភាពអ្នកប្រើប្រាស់ និងអ្នកបរិភោគផងដែរ»។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃុំបាស្រែ លោក មឿយ ហ៊ាង លើកឡើងថា ក្នុងឃុំនេះមានគ្រួសារសរុប២,២៥៣ ហើយ៩០ភាគរយជាកសិករ។ លោកប្រាប់ថា កសិករនៅឃុំរបស់លោក បានជ្រើសរើសយកជីគីមីសម្រាប់ជំនួយដល់ដំណាំស្រូវមានប្រភេទជីដូចជា អ៊ុយរ៉េ និង DAP ជាដើម។
លោកប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃុំរូបនេះបន្ថែមថា ការប្រើប្រាស់ជីគីមីនាំឱ្យដីបាត់បង់ជីជាតិ ដោយសារកសិករនៅទីនោះធ្វើស្រែញឹកញាប់ និងប្រើប្រាស់ជីគីមីញឹកញាប់។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ បើយើងគិតទៅ (ជីគីមី) ចេះតែមានការកើនឡើងម្តងបន្តិចៗ។ ឬក៏យើងគិតថា(បើ) មិនដាក់ថែម (ជីគីមី) ច្រើនទេធ្វើឱ្យបាត់ទិន្នផលរបស់យើង»។
បើតាមក្រុមកសិករក្នុងឃុំស្រែបា លើកឡើងថា ជីគីមីមួយបាវចំណុះ៥០គីឡូក្រាម មានតម្លៃ៧ម៉ឺន ទៅ៨ម៉ឺនរៀល ថោកជាងជីធម្មជាតិ២ម៉ឺនរៀល។ ក្នុងនោះ ពួកគេប្រើប្រាស់ជីគីមីចន្លោះពី២៥០ទៅ៣០០គីឡូក្រាម ស្មើនឹង៥ ទៅ៦បាវក្នុងដីស្រែមួយហិកតា ដោយបាចស្រែបីដង រាប់ចាប់តាំងពីភ្ជួររាស់រហូតដល់ប្រមូលផល។ កសិករទាំងនោះក៏ស្នើសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការដៃគូ ជួយជំរុញឱ្យមានទីផ្សារលក់ជីធម្មជាតិដែលមានតម្លៃថោក និងស្ថិតនៅក្នុងភូមិឋានរបស់ពួកគាត់។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មលោក វេង សាខុន ប្រាប់ Newsroom Cambodia តាមបណ្តាញសង្គមតេលេក្រាមថា នៅឆ្នាំ២០១៩ កម្ពុជាបាននាំចូលជីកសិកម្មប្រមាណជាង១លានតោន និងថ្នាំកសិកម្ម៨ម៉ឺនតោន ពីក្រុមហ៊ុនចំនួន២២៦ស្ថាប័ន មានថ្នាំជីកសិកម្ម១,១៩៦មុខ និងថ្នាំកសិកម្ម១៥,១៥មុខ។ លោករដ្ឋមន្ត្រី វេង សាខុន មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណួរពាក់ព័ន្ធនឹងការស្នើពីសំណាក់កសិករដែលចង់ឲ្យជីធម្មជាតិមានតម្លៃថោក និងងាយស្រួលទិញក្នុងតំបន់ពួកគាត់នោះទេ។
លោក ថេង សាវឿន បានផ្តល់ជាយោបល់ថា កសិករគួរចងក្រងគ្នាជាសហគមន៍ទៅតាមតំបន់នីមួយៗ ដើម្បីងាយស្រួលទំនាក់ទំនងទៅក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់ជីធម្មជាតិ និងស្នើឱ្យបង្កើតដេប៉ូនៅក្នុងតំបន់ពួកគាត់ ព្រមទាំងជំរុញឲ្យមានអន្តរាគមន៍ធ្វើជីធម្មជាតិនេះមានតម្លៃថោកផងដែរ៕
