កិច្ចពិភាក្សាចូលរួមដោយ សាស្ត្រាចារ្យ ពីសកលវិទ្យាល័យផ្សេងនៅរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងការពិភាក្សានោះផងដែរ មានការជជែកដេញដោលយ៉ាងស៊ីជម្រៅអំពី ភាពជោគជ័យ ការសម្រេចបាន បញ្ហាប្រឈម និងភាពទន់ខ្សោយរបស់សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ Jose Mora មកពីសកលវិទ្យាល័យ American University of Phnom Penh បានឱ្យដឹងថាអាស៊ានបានចាប់កំណើតឡើង មានប្រទេសប្រាំចូលរួមដំបូងគេក្នុងការបង្កើតសមាគមអាស៊ាននេះឡើង មានប្រទេស ឥណ្ឌូណេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី និងថៃ បន្ទាប់មកកម្ពុជាចូលជាសមាជិកចុងក្រោយគេនៅឆ្នាំ ១៩៩៩។
ការបង្កើតសមាគមនេះឡើងដើម្បីទប់ស្កាត់ការប្រឆាំងគ្នារវាងក្រុមប្រទេសដែលមានមនោគមន៍ បែបកុម្មយនិស្ត និងប្រទេសដែលមានមនោគមន៍បែបសេរី ទោះបីជាការប្រកាន់នូវមនោគមន៍ខុសគ្នា តែអ្នកដំណាងរបស់ប្រទេសនីមួយៗបានជជែកគ្នាដើម្បីសម្រេចបាននូវការបង្កើត សណ្ដាប់ធ្នាប់ក្នុងតំបន់ និងសុខសន្តិភាពក្នុងតំបន់ សម្រាប់សមាជិកទាំងអស់។
សម្រាប់អាស៊ានមិនអាចការពារព្រំដែនរបស់ប្រទេសដែលជាសមាជិកនោះបានទេ តែអាស៊ានអាចត្រឹមតែទទួលស្គាល់ដែនដីរបស់ប្រទេសជាសមាជិកនីមួយៗនោះ ហើយនៅពេលមានបញ្ហានានា ទាក់ទងនឹងបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេស អាស៊ានគ្មានដែនសមត្ថកិច្ចក្នុងការដោះស្រាយនោះទេ។
តាមការបង្ហាញអំពីការយល់ឃើញរបស់សាស្ត្រាចារ្យ Bradley ពីសកលវិទ្យាល័យ Paragon International University អំពី បរិបទរបស់អាស៊ានពីមុន គឺជាសម្ព័ន្ធរក្សាសន្តិសុខ តែសម្ព័ន្ធមួយនេះបានប្រែខ្លួនបន្តិចម្ដងៗរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ដែលគេស្គាល់ថា សហគមន៍អាស៊ាន។
ហើយមូលហេតុដែលសហគមន៍មួយនេះនៅតែអាចឈរជើងបាន ដោយសារការ ជោគជ័យទៅលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម មានការរីកចម្រើនយ៉ាងទូលំទូលាយ និងការធ្វើសមាហរណកម្មទាំងក្នុង និងក្រៅដំបន់ផងដែរ។
សម្រាប់ ចំណុចសំខាន់៣ ដែលអាស៊ានផ្ដោតលើមាន សេដ្ឋកិច្ច សង្គម គឺមានភាពរីកចម្រើន ល្អប្រសើរ តែយ៉ាងណាមិញសម្រាប់នយោបាយ គឺជាបញ្ហាចោទចំបង។
ជាក់ស្ដែងដូចជម្លោះនៅ ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា អាស៊ាននៅតែមិនអាចមានដំណោះស្រាយអ្វីក្នុងការជួយ ដោះស្រាយបញ្ហារបស់ប្រទេសនោះទេ។ មួយវិញទៀត ប្រទេសដែលជាសមាជិកអាស៊ានមានប្រទេសខ្លះមានភាពរីកចម្រើន ហើយខ្លះនៅមានកម្រិតនៅឡើយ នេះជាបញ្ហាប្រឈមផងដែរ។
ហើយនិន្នាការនយោបាយរបស់ប្រទេសនីមួយៗ ក៏មានគម្លាតឆ្ងាយពីគ្នា សមាជិកពាក់កណ្ដាលជា ប្រជាធិបតេយ្យ សិង្ហបុរី ឬម៉ាឡេស៊ី ហើយពាក់កណ្ដាលមិនមែនប្រជាធិបតេយ្យ មានប្រទេសឡាវ ឬវៀតណាម ជាដើម។
ដោយសារតែគម្លាតនៃនយោបាយបែបនេះហើយក៏អាចជាបញ្ហាសម្រាប់អាស៊ានក្នុងការឈរជើងផងដែរ ដោយសារតែគោលការមិនរំលោភកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសសមាជិក និងគោលការឯកភាពរួមរបស់អាស៊ានដែលរារាំងអាស៊ានក្នុងការដើរទៅមុខបានរលូន៕
