ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកគោលនយោបាយ យល់ឃើញថាដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសចិន លើកនេះ ជាសារបង្ហាញឱ្យឃើញពីការមិនទម្លាក់ដៃចោលក្នុងមិត្តភាពយូរអង្វែង ស្របពេលដែលខ្លួនធ្លាប់បានសន្យា ក្រោមពាក្យស្លោក«ជាមិត្តដែកថែប » ហើយក៏ចំពេលដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រៀបចំរបៀបដឹកនាំតាមបែបថ្មីឱ្យអ្នកបន្តវេនជំនាន់ក្រោយ ដែលគណបក្សកាន់អំណាចបានព្យាយាម ប្រើប្រាស់គ្រប់វិធីរួចមកហើយ តាំងពីមុនរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិមកដល់ម៉្លេះ។
សាស្រ្តាចារ្យវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា លោក វ៉ាង យី គឺជាអតីតមន្ត្រីការទូតចិនហើយត្រូវបានតែងតាំងឡើងវិញជាមន្ត្រីការទូតបន្តដោយរដ្ឋាភិបាលចិន។លោកបន្តថាជុំវិញដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រមុខការទូតចិននេះបង្ហាញឱ្យឃើញពីពង្រឹងទំនាក់ទំនងមិត្តភាព។ពិសេសនោះជាពង្រឹងទំនាក់ទំនងពីមិត្តដែកថែប ទៅជាមិត្តត្បូងពេជ្រ។
ម្យ៉ាងទៀតវិញទៀត ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះក៏ជាការបញ្ជាក់ថាចិនគាំទ្រគ្នាផ្នែកនយោបាយការបរទេសទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជា-ចិន ឱ្យមានភាពនៅដដែលដើម្បីបញ្ជាក់ពីជំហររបស់ចិនចំពោះកម្ពុជា។
លោកថា៖«ចំណុចនៅពេលដែលចិនកសាងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយកម្ពុជានេះវាជាចំណុចវិជ្ជមានហើយក៏មិនមានការថ្កោលទោសពីសហគមអន្តរជាតិជាពិសេសលោកខាងលិចនោះទេគ្រាន់តែថានយោបាយកម្ពុជាទាមទារ ឱ្យភាគីកម្ពុជាខ្លួនឯងរក្សាឱ្យនូវនយោបាយអព្យាក្រឹត្យរបស់កម្ពុជាជាមួយភាគីអន្តរជាតិដទៃទៀតដូចជាលោកខាងលិច» ។
បើតាមលោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ វាមិនមានចំណុចអវិជ្ជមានទេ ប៉ុន្តែកម្ពុជាជាពិសេសរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មីត្រូវប្រកាន់គោលការណ៍អព្យាក្រឹត្យ ដូចមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសន្ធិសញ្ញា និងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ដែលកម្ពុជាធ្លាបើបានផ្តល់សច្ចាប័ន និងមានកាតព្វកិច្ចត្រូវអនុវត្ត។
អ្នកជំនាញគោលការណ៍នយោបាយរូបនេះ សង្កេតឃើញថា ដើម្បីអាចឱ្យកម្ពុជាទិញផលចំណេញពីទំនាក់ទំនងកម្ពុជា ចិននេះបាន គឺខ្លួនឯងត្រូវចេះបត់បែន និងចេះពីរបៀបឆ្លើយតបនឹងនយោបាយអន្តរជាតិ។
លោកបន្តថា «វាជាការពិត ប្រទេសមហាអំណាចមិនថាប្រទេសកម្មុយនីស្តឬក៏ប្រទេសលោកសេរីនោះទេ។ គឺអ្នកប្រមុខការទូតតែងតែដើរពង្រឹងទំនាក់ទំនងឬក៏រក្សាស្ថេរភាពនយោបាយ ដើម្បីឱ្យបានការគាំទ្រគ្នាផ្នែកនយោបាយលើឆាកអន្តរជាតិ។ ហើយនេះវាគឺជាកិច្ចការធម្មតារបស់ប្រទេសមហាអំណាចតែងតែធ្វើបែបនេះ ហើយវាក៏មិនមានអ្វីខុសឆ្គងនោះទេ»។
ក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិអន្តរជាតិកម្ពុជា លើកឡើងនៅក្នុងគេហទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់ខ្លួន ថាដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក វ៉ាង យី (Wang Yi) កាលពីថ្ងៃទី១២ ដល់ថ្ងៃទី១៣ សីហា ឆ្នាំ២០២៣ ជាដំណើរទស្សនកិច្ចដើម្បីលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងកម្ពុជា-ចិន។ជាងនទៀតដំណើរទស្សនកិច្ចនេះនឹងពង្រឹងបន្ថែមនូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្សេងៗផងដែរ។
ប្រមុខការទូតចិន លោក វ៉ាង យី (Wang Yi) ដែលមានវ័យ៦៩ឆ្នាំ បានបំពេញទស្សនកិច្ចរយៈពេលពីរថ្ងៃ ហើយក៏នៅចំពេលដែលកម្ពុជា កំពុងរៀបចំក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំប្រទេស ក្រោយបិទបញ្ចប់ការបោះឆ្នោត កាលពីថ្ងៃទី ២៧ កក្កដា ថ្មីៗនេះដែរ។
ក្រុមអ្នកជំនាញគោលការណ៍មើលឃើញថា ការបំពេញបេសកម្មនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថា ទោះកម្ពុជាមានអ្នកដឹកនាំថ្មី ក្រោមការចាត់ចែងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្តី ក៏មិត្តភាពនៃប្រទេសទាំងពីរ នៅអាចរក្សាបានដូចដើម។
លោក សឿន សំ អ្នកវិភាគគោលនយោបាយ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លើកឡើងតាមរយៈសំណេររបស់ខ្លួន នៅលើបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម Twitter ថា ការបំពេញទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន លោក វ៉ាង យី (Wang Yi) នេះគឺជាការពង្រឹក ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ និងក៏ជាការពង្រីកសក្ដានុពលក្នុងតំបន់ឱ្យបានទូលំទូលាយនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែរ។
លោកបន្តថា៖«ទំនាក់ទំនងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌រវាងប្រទេសទាំងពីរមានអាយុកាលរាប់សតវត្ស ហើយក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា–ចិនបានរីកចម្រើន។ ប្រទេសចិនបានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្ម និងអ្នកវិនិយោគដ៏ធំបំផុតរបស់កម្ពុជា ដែលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ និងរីកចម្រើនរបស់ប្រទេស» ។
ដោយឡែក លោក ពេង សារី សាស្រ្តាចារ្យផ្នែកនយោបាយអន្តរជាតិ បា្រប់ Newsroom Cambodia ថា វាជាទម្លាប់ ឬក៏ប្រពៃណីរបស់ប្រទេសចិននៅពេលណាប្រទេសដែលជាមិត្តរបស់ខ្លួន មានមេដឹកនាំថ្មី តែងអនុវត្តរបៀបនេះ មិនមែនមានតែកម្ពុជាមួយនោះទេ។
អ្នកជំនាញផ្នែកគោលនយោបាយអន្តរជាតិរូបនេះ យល់ឃើញថា ហេតុនេះដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ហាក់ដូចមិនមានអ្វីដែលថ្មី និងចម្លែកពេកនោះទេ។ប្រភពដដែលបន្តថាដូច្នេះហើយនៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះគឺចិនចង់បង្ហាញថាចិននៅតែរក្សាជំហររឹងមាំ និងមិត្តភាពជិតស្និតរវាងកម្ពុជា-ចិន មិនថាមេដឹកនាំណាដឹកនាំប្រទេសឡើយ។
លោកបន្តថា៖«ដំណើរទស្សនិច្ចនេះវាចំពេលដែលភូមិសាស្រ្តនយោបាយប្រកួតប្រជែងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក–ចិននៅក្នុងការដណ្តើមឥទ្ធិពលនៅអាស៊ានកើនឡើងខ្លាំង។ ដូច្នេះចិនមានឱកាសក្នុងការព្យាយាមបង្ហាញពីជំហរហើយនឹងឆន្ទៈរបស់ខ្លួនក្នុងការធ្វើកិច្ចការងារជាមួយមេដឹកនាំរបស់អាស៊នគ្រប់ប្រទេស។ ច៊ឹងវាគឺជាការបង្ហាញពីការទុកចិត្តទុកដាក់របស់ខ្លួននៅក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីក៏ដូចជាទំនាក់ទំងពហុភាគីជាមួយនឹងបណ្តាលមេដឹកនាំអាស៊ាន» ។
ក្រុមអ្នកជំនាញគោលនយោបាយទាំងនេះ ចាត់ទុកថា ដំណើរនៃការបំពេញទស្សនកិច្ច របស់ប្រមុខកាទូតចិនលើកនេះ វាជាការបង្ហាញនូវទិដ្ឋភាពភូមិសាស្រ្តនយោបាយរបស់ចិនផង និងជាការពង្រឹងទំនាក់ទំនងរបស់ប្រទេសចិនក្នុងតំបន់អាស៊ាន (ASEAN) ហើយក៏ជាពង្រឹងជំហររបស់ខ្លួនក្នុងនាមជាតួអង្គសំខាន់ក្នុងតំបន់ថែមទៀតផង។
ជាងនេះទៅទៀត ដំណើរទស្សនៈកិច្ចនេះ មានឥទ្ធិពលទាំងផ្នែកយុទ្ធសាស្រ្ត និងបង្កើនឥទ្ធិពលក្នុងនាមជាប្រទេសមហាអំណាចយក្សនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះដែរ ជាពិសេសជាការបង្កើនគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ (BRI)។
គេសង្កេតឃើញថា បើទោះជានៅពេលនេះកម្ពុជា បានផ្លាស់ប្តូរពាក្យស្លោកខ្លួនពីមិត្តដែកថែប ទៅជាមិត្តត្បូងពេជ្រក្តី បើពិនិត្យទៅរឿងបំណុលវិញ បំណុលចិនកម្ពុជាឈរនៅជួរមុខ ក្នុងចំណោមបំណុលសាធារណៈដទៃទៀត។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុឆ្នាំ២០២២ ដែលចេញដោយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ កាលពីខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ បង្ហាញថាគិតត្រឹមឆមាសទីពីរ ឆ្នាំ២០២២នេះ បំណុលដែលកម្ពុជាជំពាក់រដ្ឋជាបរទេស និងប្រទេសដៃគូអភិវឌ្ឍន៍បានកើនឡើងជិត ១០ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងនោះ បំណុលចិនឈរលេខរៀងទី១ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់គិតជាភាគរយជាង ៤២ភាគរយ ក្នុងចំណោមបំណុលសរុប។
អនុប្រធានគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរត្ន លើកឡើងពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក វ៉ាង យី នេះគឺចិនចង់បង្ហាញថាខ្លួននៅតែជាបង្អែកដែលខ្វះមិនបានសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ។
ម្យ៉ាងទៀត ចិនប្រហែលជាចង់ដឹងពីជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលថ្មីថាតើកម្ពុជាមានជំហរបែបណាចំពោះប្រទេសចិន និងប្រទេសនានាក្នុងពិភពលោកដែរ ជាពិសេសប្រទេសមហាអំណាចដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុបជាដើម។ជាងនេះទៅទៀត ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ បានបង្ហាញពីឥទ្ធិពលខ្លាំងឡើងរបស់ប្រទេសចិនក្នុងកិច្ចការពិភពលោក និងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនក្នុងការចូលរួមជាមួយប្រទេសនានាក្នុងកម្រិតការទូត។
លោកបន្តថា៖«ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តីចិនមិនដែលគិតប្រយោជន៍ទាំងនេះធំជាងប្រទេសរបស់ខ្លួននោះទេ គឺចិនសម្លឹងឃើញប្រយោជន៍ដើម្បីទប់ទល់ជាមួយនឹងប្រទេសមហាអំណាច។ ព្រោះយើងចង់ក៏ដោយមិនចង់ក៏ដោយគឺយើងកំពុងធ្លាក់ក្នុងភូមិសាស្រ្តនយោបាយដែលមានន័យថាធ្លាក់ក្នុងភូមិសាស្រ្តនយោបាយរបស់ប្រទេសធំៗ។ ដូច្នេះយើងអាចក្លាយជាកូនអុកមួយសម្រាប់ចិន» ។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលនឹងត្រូវចូលកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តី នៅក្នុងអាណត្តិទី៧នេះ បានបញ្ជាក់ជំហររបស់ខ្លួន តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយសារនយោបាយ នៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ថា សម្រាប់គណៈរដ្ឋមន្រ្តីថ្មី ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនេះ នឹងមិនប្រកាន់ជ្រុលនិយមទៅកាន់លោកខាងលិច ឬរដ្ឋាភិបាលចិនទេ។ប៉ុន្តែគោលនយោបាយរបស់លោកអនុវត្តដោយពេញលេញ អំពីអព្យាក្រឹត្យភាពរបស់ខ្លួន។
បើទោះបែបណា គេសង្កេតឃើញថាបណ្តាប្រទេសមួយចំនួន ដូចជាស្រីលង្កា និងអាហ្វ្រិកជាដើម ដែលជាមិត្តរបស់ចិន បានប្រកាសអាសន្នដោយសេដ្ឋកិច្ចដាំក្បាលចុះ។កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ គណៈរដ្ឋមន្រ្តីថ្មីដែលដឹកនាំជំនួសពីលោក មាហិនដា (Mahinda) ដែលត្រូវបានកាសែត AP ដកស្រង់សំដី មកចុះផ្សាយលើកឡើងថាសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសស្រីលង្កានៅពេលនេះ ដើរទៅមុខលែងរួចហើយ។
មានហេតុផលជាច្រើន ដែលត្រូវគេរកឃើញដែលនាំឱ្យសេដ្ឋកិច្ច ប្រទេសស្រីលង្កាស្តារលែងចេញនោះ គឺទុនបម្រុងទុនរបស់ប្រទេសត្រូវធ្លាក់ចុះ។ក្នុងពេលជាមួយគ្នា ពលរដ្ឋស្រីលង្កាត្រូវជួបវិបត្តិផ្នែកជីវភាព ខណៈសាច់ញាតិលោក មាហិនដា មានទ្រព្យស្តុកស្តម្ភ។អតីតមេដឹកនាំស្រីលង្ការូបនេះ គឺជាមិត្តដែលជិតស្និតរបស់រដ្ឋាភិបាលចិនប៉េកាំង។នៅក្នុងការកាន់អំណាច រដ្ឋាភិបាលចិនបានផ្តល់កម្ចីរាប់ពាន់លានដុល្លារទៅឱ្យស្រីលង្កា។ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពបំណុលកាន់តែកើនឡើង រដ្ឋាភិបាលចិនប៉េកាំង មិនបានខ្វល់ពីការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ នៅក្នុងអាណត្តិនៃការដឹកនាំរបស់លោក មាហិនដា នេះទេ។
ក្នុងគ្រាដែលជួបវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដោះមិនចេញនេះ កំពង់ផែជាច្រកសេដ្ឋកិច្ចដែលខ្វះមិនបានរបស់ប្រទេសស្រីលង្កា ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចិនដកហូត ព្រោះតែគ្មានលទ្ធភាពសងបំណុលចិន។
យ៉ាងនេះក្តី រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធ្លាប់ថ្លែងការពារថា កម្ពុជានៅតែអាចគ្រប់គ្រងបំណុលរបស់ខ្លួនបាន ហើយនៅតែអាចមានលទ្ធភាពខ្ចីបុលបន្ថែមទៀតនៅឡើយ៕
