កញ្ញាលី ស្រី ស្រស់ ជាអ្នកសម្របសម្រួលកម្មវិធីមជ្ឈមណ្ឌលតស៊ូមតិ និងប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកច្បាប់នៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា បានលើកឡើងថាការចូលរួមរបស់យុវជន នៅមានកម្រិតទាបក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការអភិវឌ្ឍសង្គម។
កញ្ញាបាននិយាយថា ការចូលរួមមានកម្រិតតិចតួចនៅឡើយដោយសារសិទ្ធិសេរីភាពនៃការចូលរួមរបស់យុវជននៅក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅមានទំហំតូច ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។
កញ្ញានិយាយថា «ទាក់ទងទៅនឹងការចូលរួមរបស់យុវជននៅក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បើខ្ញុំមើលទៅមិនសូវខុសគ្នាជាមួយការចូលរួមជាទូទៅរបស់យុវជននៅក្នុងសិទ្ធិ មានន័យថាការទទួលបានសិទ្ធិសេរីភាពនោះទេ អីចឹងបើជាលំហរតូច ការចូលរួមរបស់គាត់នៅក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយហ្នឹងក៏មិនធំដែរ»។
កញ្ញាបានបន្តទៀតថា មានយុវជនចំនួនត្រឹមតែ ៣៣%ដែលគិតថាបញ្ហាអំពើពុករលួយគឺជាបញ្ហាដ៏ធំមួយ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងយុវជន ៦៧%ទៀត បានគិតថាស្ថាប័នប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយបានធ្វើកិច្ចការងារល្អហើយនៅក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ នេះបើយោងទៅតាមឧបករណ៍វាស់ស្ទង់ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ នៅក្នុងការស្រាវជ្រាវក្នុងឆ្នាំ២០២១។
កញ្ញាថា «ប៉ុន្តែបើយើងមើលនៅក្នុងរបាយការណ៍ទាក់ទងទៅហ្នឹង Global Corruption vorometter មានន័យថាឧបករណ៍ស្ទង់អំពើពុករលួយហ្នឹង នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ តាមគេធ្វើការស្រាវជ្រាវ មានយុវជន ៣៣% បាននិយាយថាបញ្ហាពុករលួយជាបញ្ហាធំនៅក្នុងប្រទេសជាតិថា corruption is the big problem អីចឹងមានតែ ៣៣%ទេ ហើយ៦៧% គាត់ថាស្ថាប័នប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយបានធ្វើកិច្ចការងារល្អហើយនៅក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ»។
កញ្ញានិយាយថា «ការជំរុញអោយមានការអនុម័តច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានជាការលើកកម្ពស់ឱ្យមានតម្លាភាពនិងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ អីចឹងការចួលរួមមិនត្រឹមតែយុវជនទេ តែមានទាំងអ្នកកាសែត នៅពេលគាត់បានទិន្នន័យមក គាត់មានការវិភាគ គាត់មានការមើលបន្ថែមទៅលើទិន្នន័យទាំងនោះថាតើមានសក្រិតភាព
ប៉ុណ្ណា»។
កញ្ញាក៏បានបន្ថែមទៀតដែរថា អ្វីដែលជាឧបស័គ្គនៅក្នុងការចូលរួមរបស់យុវជនក្នុងការចូលរួមប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយនោះគឺការភ័យខ្លាច ដោយមិនទាន់មានការការពារទៅលើបុគ្គលហ៊ានរាយការណ៍ពីបញ្ហាពុករលួយ ហើយមិនមានច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលបាននូវព័ត៌មាន។
ដូច្នេះមានយុវជនតិចតួចមែនទែន បើយើងក្រឡែកមើលសន្ទស្សន៍អំពើពុករលួយនៅក្នងប្រទេសកម្ពុជារយះពេល ៥ឆ្នាំចុងក្រោយ គឺកម្ពុជាទទួលបានពិន្ទុ ២៣ក្នុងឆ្នាំ២០២១ ដែលគិតពី២០ ទៅ២៣។ ហើយពី២០២០ ទៅ២០២១ ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសស្ថិតក្នុងឈ្មោះ ដែលមានសន្ទស្សន៍ពុករលួយអាក្រក់ជាងគេនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន អន់ជាងឡាវទៀត។
កញ្ញានិយាយថា «ប៉ុន្តែបើយើងត្រឡប់ទៅមើលសន្ទស្សន៍អំពើពុករលួយនៅក្នងប្រទេសកម្ពុជារយៈពេល ៥ឆ្នាំចុងក្រោយ ប៉ុន្មាន ប្អូនដឹងទេ ពី២០ ទៅ២៣ ក្នុងឆ្នាំ២០២១ យើងបានពិន្ទុ២៣ ហើយពី២០២០ ទៅ២០២១ យើងជាប្រទេសដែលមានសន្ទស្សន៍ពុករលួយអាក្រក់ជាងគេនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន អន់ជាងឡាវទៀត។ អីចឹងបើសិនជាយើងមើលទិន្នន័យប៉ុន្នឹងយើងអាចដឹងអំពីទំនោរ ក៏ដូចជាការចូលរួមនៅក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយហ្នឹងអាចនៅមាន
កម្រិត»។
កញ្ញានិយាយថា «ខ្ញុំគិតថាប្អូនៗអាចមានចម្លើយខ្លួនឯង អ្វីដែលជាចម្លើយនៅក្នុងចិត្តហ្នឹងគឺខ្លាច ត្រូវទេខ្លាច ហើយយើងសួរថា ហេតុអ្វីបានគាត់ខ្លាច អីចឹងវាមានដើមចងមួយចំនួននៅក្នុងប្រព័ន្ទទាក់ទងទៅនឹងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយហ្នឹង ដែលមិនទាន់មានប្រព័ន្ធមួយគាំទ្រទៅលើអ្នកដែលហ៊ានរាយការណ៍អំពីអំពើពុករលួយ»។
ក្នុងនោះផងដែលកញ្ញាក៏បានបន្តទៀតថាពួកគេផងដែលក៏មិនទាន់យល់ដឹងពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួនឯងក្នុងការយល់ដឹងទៅលើគោលនយោបាយ មានទៅដល់៥៨% ទៅ៥៩% ក្នុងការតាមដានអនុវត្តផែនការនៅតាមឃុំសង្កាត់ ក៏ដូចជាការចូលរួមនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍតាមមូលដ្ឋាន។
អីចឹងកន្លែងហ្នឹងហើយ ខ្វះការចូលរួមរបស់គាត់ វាធ្វើឱ្យមានការច្រកល្វែងមួយចំនួនទៅលើការអនុវត្តគោលនយោបាយទាំងថ្នាក់ជាតិ ទាំងថ្នាក់ក្រោមជាតិបើយោងទៅតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការតម្លាភាពដែលទើបធ្វើ២០២២ហ្នឹងស្តីពីការស្ទង់មតិយុវជនទៅលើគោលការណ៍យល់ដឹងទៅលើគោលនយោបាយ។ ហើយម៉្យាងទៀតខ្វះការគៀងគរយុវជនក្នុងការចូលរួមតាមដានក៏ដូចជាការផ្តល់យោបល់នៃការធ្វើផែនការហិរញ្ញវត្ថុហ្នឹង។
កញ្ញានិយាយថា «របាយការណ៍របស់អង្គការតម្លាភាពដែលទើបធ្វើ២០២២ហ្នឹងស្តីពីការស្ទង់មតិយុវជនទៅលើគោលការណ៍យល់ដឹងទៅលើគោលនយោបាយហ្នឹងពី ៥៨% ទៅ៥៩%ដែលគាត់ឆ្លើយថាគាត់មានសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមប្រជុំនៅតាមមូលដ្ឋាន ហើយអត់ដឹងថាខ្លួនមានសិទ្ធិក្នុងការតាមដានអនុវត្តផែនការនៅតាមឃុំសង្កាត់ ក៏ដូចជាការចូលរួមនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍតាមមូលដ្ឋាន អីចឹងកន្លែងហ្នឹងហើយ ខ្វះការចូលរួមរបស់គាត់ វាធ្វើឱ្យមានការច្រកល្វែងមួយចំនួនទៅលើការអនុវត្តគោលនយោបាយទាំងថ្នាក់ជាតិ ទាំងថ្នាក់ក្រោមជាតិ»។
កញ្ញានិយាយថា «យើងមើលទៅលើ Budget Surveyនៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ ខ្ញុំបានមើលដែរទាក់ទងជាមួយការចូលរួមរបស់សាធារណជនទៅលើការរៀបចំ Budget ការរៀបចំថវិការហ្នឹង នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ហ្នឹង មានពិន្ទុ០ មានន័យថាការរៀបចំថវិការកម្រិតពីថ្នាក់រដ្ឋាភិបាលរហូតដល់ថ្នាក់សភា ស្ទើតែគ្មានអ្នកចូលរួមតាមដានក៏ដូចជាការផ្តល់យោបល់នៃការធ្វើផែនការហិរញ្ញវត្ថុហ្នឹង»។
លោកហួ តុលា ជាអនុប្រធានផ្នែកនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋានក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាដើម្បីការអភិវឌ្ឍន៏យុវជនកម្ពុជា បាននិយាយថា យើងជាតួរអង្គសម្របសម្រួលនៅគ្រប់តួរអង្គដែលពាក់ព័ន្ធ មានន័យថាបច្ចប្បន្ននេះ អង្គភាពនេះបានរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធក្រុមយុវជននៅតាមរាជធានីខេត្ត ២៥រាជធានីខេត្តក៏ដូចជាទាំង២៨ក្រសួងស្ថាប័ន អីចឹងស្ថប័នដែលពាក់ព័ន្ធ។
លោកនិយាយថា «ក្របខ័ណ្ឌក្រុមប្រឹក្សាជាតិ ឬអគ្គលេខាដ្ឋានក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាដើម្បីការអភិវឌ្ឍយុវជនកម្ពុជានេះគឺថា យើងជាតួរអង្គសម្របសម្រួលនៅគ្រប់តួរអង្គដែលពាក់ព័ន្ធ មានន័យថាបច្ចប្បន្ននេះ យើងបានរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធក្រុមយុវជននៅតាមរាជធានីខេត្ត ២៥រាជធានីខេត្តក៏ដូចជាទាំង ២៨ក្រសួងស្ថាប័ន អីចឹងស្ថប័នដែលពាក់ព័ន្ធ។ ឧទាហរណ៍ក្រសួងការងារអីចឹង លោកមានក្របខ័ណ្ឌយុវជនដែលធ្វើការនៅក្នុងវិស័យការងារ»។
លោកបានបន្តថា អង្គភាពនេះបានរៀបចំផ្តល់ឱកាសដល់យុវជនធ្វើការប្រកួតប្រជែងតស៊ូមតិនៅលើវិស័យនាៗគ្រប់ក្របខ័ណ្ឌ។ ហើយក៏បានរៀបចំតាក់តែងបទបញ្ញត្តិនិងក្របខណ្ឌកតិយុទ្ធនយោបាយ ដែលជាចក្ខុវិស័យចង្អុលផ្លូវនៃការអនុវត្តន៍ ហើយដើម្បីជំរុញឱ្យមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីដែលពាក់ព័ន្ធ all relevant stakeholders ត្រូវចូលរួមដើម្បីជាប្រតិបត្តិករផង ជាយន្តការនៃការផ្សព្វផ្សាយផង និងជាយន្តការដើម្បីផ្តល់ជាយោបល់បំពេញបន្ថែមនៅក្នុងការងារនីមួយៗផងដែរ។
លោកនិយាយថា «អគ្គលេខាធិដ្ឋានយើងបានរៀបចំមកទល់ពេលនេះរយះពេលជិត ៥ឆ្នាំហើយនៃការផ្តល់ជូនឱកាសដល់យុវជនដើម្បីចូលរួមប្រកួតប្រជែងតស៊ូមតិនៅលើវិស័យនាៗដែលបានដាក់ជូនលើវិស័យក្នុងតំបន់ ទាំងក្របខ័ណ្ឌបច្ចេកកវិទ្យា ក្របខ័ណ្ឌសិទ្ធសេរីភាពសារព័ត៌មាន ក្របខ័ណ្ឌប្រជាធិបតេយ្យនិងក្របខណ្ឌនាៗផងដែរ»។
លោកនិយាយថា «ក្នងក្របខ័ណ្ដការងារពង្រីកក្របខ័ណ្ឌការងារនៅក្នុងក្រុមប្រក្សាជាតិនេះយើងបានសម្របសម្រួលឱ្យមានការសម្រួលបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាយុវជនកុមានៅតាមសាលា នៅតាមវិទ្យាល័យ ទូទាំងប្រទេស ដែលក្នុងក្របខ័ណ្ឌនោះយើងបានជម្រុញឱ្យយុវជនចូលរួមក្នុងការងារស្ម័គ្រចិត្ត»។
លោកនិយាយថា «យើងបានរៀបចំតាក់តែងបទបញ្ញត្តិនិងក្របខណ្ឌកតិយុទ្ធនយោបាយ ពីព្រោះមានតែក្របខណ្ឌនយោបាយទេជាចក្ខុវិស័យចង្អុលផ្លូវនៃការអនុវត្តន៍ ហើយក៏ដូចជាជំរុញឱ្យមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីដែលពាក់ព័ន្ធ all relevant stakeholders ត្រូវចូលរួមដើម្បីជាប្រតិបត្តិករផង ជាយន្តការនៃការផ្សព្វផ្សាយផង និងជាយន្តការដើម្បីផ្តល់ជាយោបល់បំពេញបន្ថែមនៅក្នុងការងារនីមួយៗផងដែរ»។
កញ្ញាលាង សុជា យុវជនស្នូលទី៥ របស់កាហ្វេនយោបាយ និងអ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងស្ត្រីនិងយុវជនក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំបានលើកឡើងផងដែរថា យុវជននៅមានភាពភ័យខ្លាច និងមិនទាន់យល់ដឹងពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួនក្នុងការចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចការងារសង្គមរបស់ខ្លួនជាពិសេសទាក់ទងនឹងនយោបាយ ដូច្នេះការចូលរួមរបស់យុវជនពិតជាមានកម្រិតទាបមែនទែន។
កញ្ញានិយាយថា «សម្រាប់ការចូលរួមរបស់យុវជនរយះពេលចុងក្រោយ ដែលដឹកនាំគម្រងដែលនាងខ្ញុំបានធ្វើទាក់ទង Debate ក៏ដូចជាការលើកទឹកចិត្តយុវជនក្នុងការចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចការងារសង្គមហ្នឹង ខ្ញុំយល់ឃើញថា ទាក់ទងនឹងការចូលរួមរបស់យុវជននូវមានការការចូលរួមតិចតួចនៅឡើយ»។
កញ្ញានិយាយថា «ពួកគាត់ភ័យខ្លាចនឹងនយោបាយជាដើម ពួកគាត់អត់ទាន់យល់ដឹងសិទ្ធិក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គមហ្នឹងបែបណាទេ ពេលខ្លះគាត់ចូលរួម គាត់ភ័យខ្លាច ទាក់ទងទៅនឹងការនយោបាយ ពួកគាត់ reject ពួកគាត់ថា អាហ្នឹងជាការយល់ឃើញ វាទាក់ទងទៅនឹងនយោបាយអីចឹង អីចឹងពួកគាត់ reject ចោល ពួកគាត់បដិសេធក្នុងការចូលរួម»៕
