បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ទាំង៤ខេត្ត ចាត់ទុកបទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ ជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃក្នុងសង្គម ខណៈពួកគេមើលឃើញថាបទល្មើសព្រៃឈើនៅបន្តកើតមានច្រើន ហាក់គ្មានវិធានការទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព ពីសំណាក់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។
បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ខេង ខូ និយាយប្រាប់ Newsroom Camboida នៅថ្ងៃទី២ ខែកញ្ញានេះថា បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តស្ទឹងត្រែង បាននាំគ្នាចុះល្បាតព្រៃប្រទះឃើញបទល្មើសកាប់ឈើ នៅសល់តែគល់ ជាច្រើនកន្លែងនៅត្រង់ចំណុចក្បាលអូរពពែល ក្បាលអូរដំបង និងក្បាលអូរពណ៌ថ្លាន ស្ថិតនៅខាងត្បូងភូមិកេះ។ លោកបន្តក្តារបន្ទះច្រៀកហើយទាំងអស់ ត្រូវបានជនល្មើសដឹកចេញទៅក្រៅតំបន់ការពារព្រៃឡង់អស់ហើយ បន្សល់ទុកត្រឹមតែគល់ឈើដែលមានទំហំធំៗជាច្រើនដើម។
លោកបន្តថា៖ «ពេលយើងចុះល្បាតឃើញតែគល់ឈើទេ ឈើគេដឹកយកទៅអស់ហើយ។ យើងដើររាប់តែគល់ទេបើមើលតាមគល់មិនក្រោមមុខ ពីរទៅបីម៉ែត្រទេ[…] បទល្មើសដឹកឈើកើនឡើងជាលំដាប់ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃជាច្រើន ឡានចេញពីភូមិដូង និងភូមិកេះបញ្ជូនតាមទូកកាត់អូរសៀមបូកទៅលក់នៅស្ទឹងត្រែង ខ្លះទៅលក់នៅក្រចេះ»។
បុរសវ័យ ៥០ឆ្នាំ ជាអ្នកភូមិកាំងចាម ឃុំកាំងចាម ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង រូបនេះ រៀបរាប់ទៀតថា សហគមន៍តែងតែប្រទះឃើញបទល្មើសកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃការពារស្ទើរជារៀងរាល់ថ្ងៃ នៅពេលដែលសហគមន៍ចុះល្បាតម្តងៗ។
លោកខេង ខូ និយាយថា៖ «សហគមន៍យើងឃើញគេដឹកឈើចេញពីតំបន់ការពារព្រៃឡងរាល់ថ្ងៃ អត់ឃើញអាជ្ញាធរណាចេញមកចាត់វិធានការទប់ស្កាត់បទល្មើសឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាពទេ។ ពួកខ្ញុំឃើញគេដឹកឈើចេញទៅប្រុយៗ(ហូរហែ)មិនដឹងអាជ្ញាធរទប់ស្កាត់ឬអត់ទេ តួនាទីគាត់ យើងសហគមន៍បានត្រឹមតែរាប់បទល្មើស»។
ព្រៃឡង់ ជាព្រៃដែលធំជាងគេនៅកម្ពុជា មានផ្ទៃដីជាង ៤៣ម៉ឺនហិកតា លាតសន្ធឹងលើបីភូមិភាគ គឺភូមិភាគកណ្ដាល ភូមិភាគឧត្តរ និងភូមិភាគឥឦសាន ឬគ្របដណ្ដប់ខេត្តចំនួន៤ រួមមានខេត្តព្រះវិហារ កំពង់ធំ ក្រចេះ និងស្ទឹងត្រែង។ ព្រៃឡង់ ជាជម្រកនៃជីវៈចម្រុះ និងមានឈើប្រណិតៗច្រើនប្រភេទ ហើយត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកំណត់ជាតំបន់ការពារតាំងពីឆ្នាំ២០១៦មក។
មិនខុសគ្នានេះដែរ បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តកំពង់ធំ លោក ហឿន សុភាព បានឱ្យដឹងដែរថា ករណីបទល្មើសកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់ការពារព្រៃឡង់ទាំង៤ខេត្ត កើតមានជាហូរហែ និងស្ទើរតែជាប្រចាំ ហើយបានក្លាយជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃមួយនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ លោកបន្ថែមថារដ្ឋាភិបាលអាណត្តិមុន ក៏ធ្លាប់បានចាត់តាំងគណៈកម្មាធិការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសធនធានធម្មជាតិដែរ ប៉ុន្តែនៅតែមិនទាន់ឃើញមានប្រសិទ្ធិភាពនៅឡើយ។
លោកថា៖ «យើងឃើញថា បទល្មើសព្រៃឈើកើតមានរហូតមិនដឹងត្រូវទប់ស្កាត់យ៉ាងម៉េចទេ វាជាជំងឺរ៉ាំរៃក្នុងសង្គមយើងទៅហើយ មិនដឹងតាំងពីជំនាន់ណា! កាលពីសម័យសម្តេច ហ៊ុន សែន ក៏ទប់ស្កាត់អត់បានផង»។
លោកបន្ថែមថា៖«ព្រៃឈើនៅតែមានការកាប់បំផ្លាញជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃជាបន្តបន្ទាប់ ទោះបីជាឯកឧត្តម សៅ សុខា ប្រឹងប្រែងយ៉ាងណាក៏យើងគិតថាហាក់ដូចជាសកម្មភាព វាមិនបាត់ទៅណានៅតែមានអ៊ីចឹងបទល្មើសព្រៃឈើ។ មិនដឹងយកថ្នាំអីមកព្យាបាលឱ្យបាត់ទេជំងឺនេះ»។
បុរសមានវ័យ ៤៦ឆ្នាំរូបនេះ លើកឡើងទៀតថា ក្រោយរកឃើញបទល្មើស សហគមន៍បានព្យាយាមបង្ហាញភស្តុតាង ទីតាំង និងបទល្មើសជាក់ស្តែង ទៅដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ប៉ុន្តែជាលទ្ធផលអាជ្ញាធរតែងតែធ្វើការបដិសេធ និងលើកហេតុផលដដែលៗថា សហគមន៍មិនបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ និងមិនអនុញ្ញាតឱ្យល្បាតនោះទេ។
លោកនិយាយថា៖ «យើងចេះតែឆ្ងល់បទល្មើសសហគមន៍រកឃើញរហូតពេលចុះល្បាត តែមន្រ្តីគេថាអត់មានទេ។ យើងឱ្យតម្រុយគេ(កន្លែងបទល្មើស)គេថាចាំគេទប់ស្កាត់បទល្មើស តែជាក់ស្តែងនៅតែមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ឥឡូវយើងសង្ឃឹមអី»។
បន្ថែមពីនេះ បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តព្រះវិហារ លោក ខេម សុឃី អាយុ ៤០ឆ្នាំ អះអាងថា បញ្ហាបទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ បានក្លាយជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃក្នុងសង្គមបាត់ទៅហើយ ព្រោះអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានហាក់ធ្វេសប្រហែស និងបណ្តែតបណ្តោយឱ្យជនល្មើស អាចលួចចូលទៅកាប់និងដឹកឈើចេញបានយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ប្រៀបដូចជាជំងឺមហារីកអ៊ីចឹង ព្រោះថាអាជ្ញាធរនៅជុំវិញព្រៃឡង់គាត់ហាក់ធ្វើការងារមិនពេញដៃពេញជើង ក្នុងការការពារ និងអភិរក្សព្រៃឈើសោះ។ និយាយពីបទល្មើសវិញ សហគមន៍រកឃើញម្តងៗមិនក្រោមពី៥០ ទៅ១០០ករណីទេ ចុះបើម្លឹងៗព្រៃឈើយើងមិនអស់ ហើយឯណាវិធានការទប់ស្កាត់បទល្មើសរបស់អាជ្ញាធរ»។
បើតាម លោក ខេម សុឃី ដើម្បីព្យាបាលជំងឺមហារីក ដែលជាជំងឺរ៉ាំរៃនៅតំបន់ព្រៃឡង់ ឱ្យជាសះស្បើយ រដ្ឋាភិបាលត្រូវពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ចាត់វិធានការក្តៅចំពោះជនល្មើស និងដកចោលនូវមន្រ្តីណាដែលរកឃើញថាមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយជនល្មើស ជាពិសេសត្រូវដកអាជ្ញាប័ណ្ណក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនដែលរកឃើញថាមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «និយាយទៅមិនមែនព្យាបាលមិនបានទេ សំខាន់រដ្ឋាភិបាលថ្មី ឬមន្រ្តីអាជ្ញាធរចង់ព្យាបាលជំងឺរ៉ាំរ៉ៃនេះអត់។ រឹតបន្តឹងច្បាប់តិចទៅ ឬចាត់វិធានការខ្លាំង ក្តៅចំពោះជនល្មើស និងក្រុមហ៊ុនកាប់ឈើ ជាពិសេសមន្រ្តីមួយចំនួន បើដឹងថាពាក់ព័ន្ធដកចោលទៅ នោះបទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់យើងអាចសល់ដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយហើយ»។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ផៃ ប៊ុនឈឿន នៅថ្ងៃទី៤ ខែកញ្ញានេះ បានបដិសេធឆ្លើយតប ដោយថា ជាទម្លាប់នៃការធ្វើការងាររបស់លោក លោកមិនឆ្លើយតបអ្នកសារព័ត៌មានតាមប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទនោះទេ។
លោកថា៖ «ប្អូនចង់ដឹងប្អូនធ្វើលិខិតផ្លូវការមកក្រសួងមក ខ្ញុំនឹងឆ្លើយផ្លូវការជូនប្អូនជាលិខិតផ្លូវការ»។
ចំណែក ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក អេង ភីរ៉ុង ឆ្លើយតបយ៉ាងខ្លីថា មន្រ្តីឧទ្យានុរក្សនៅតាមតំបន់ព្រៃឡង់ធ្វើការទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ ទៅតាមភារកិច្ចរៀងៗខ្លួន ដើម្បីការពារព្រៃឈើ និងសត្វព្រៃ។
លោកថា៖ «មន្រ្តីយើងធ្វើការគ្មានពេលសម្រាកផងពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើស គឺធ្វើការងារទៅតាមតួនាទីភារកិច្ចរាល់ថ្ងៃហ្នឹង មន្រ្តីខ្ញុំធ្វើការរាល់ថ្ងៃ»។
ដោយឡែក មន្រ្តីសម្របសម្រួលគម្រោងនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក អូត ឡាទីន យល់ឃើញថា ការចាត់ទុកបញ្ហាបទល្មើសនៅតំបន់ព្រៃឡង់ ជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃក្នុងសង្គម ជារឿងត្រឹមត្រូវហើយជារឿងពិតជាក់ស្តែង។ លោកបន្ថែមទៀតថា លោកធ្លាប់ធ្វើកិច្ចការងារជាមួយសហគមន៍មូលដ្ឋានដោយផ្ទាល់ និងបានចុះទៅតំបន់ព្រៃឡង់នោះ ដោយរកឃើញថាបទល្មើសនៅតែបន្តកើតមាន ជាពិសេសការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើទាំងនោះ ពីសំណាក់កម្មករក្រុមហ៊ុនដែលមានអាជ្ញាប័ណ្ណកាន់កាប់ដីព្រៃនៅជុំវិញព្រៃឡង់នោះតែម្តង។
លោកថា៖ «បញ្ហាដែលកើតមានជាក់ស្តែង យើងចុះទៅក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ យើងឃើញថា តំបន់ហ្នឹងមានការកាប់ទន្រ្ទានកាន់កាប់ដី ហើយយើងចុះទៅឃើញមានគល់ឈើដែលក្រុមជនល្មើសកាប់ ជាពិសេសកម្មកររបស់ក្រុមហ៊ុនដែលនៅជុំវិញតំបន់ព្រៃឡង់ហ្នឹង ដូចជា ក្រុមហ៊ុនអង្គរហ្វ្រាយវ៉ូតក្តី និងក្រុមហ៊ុនម៉ាឃូលូជីស្ទឹក»។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ Global Forest Watch បានឱ្យដឹងថា ចន្លោះពីថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ដល់ថ្ងៃទី២១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ដែលជាពេលប្រជាជនកម្ពុជាឈប់សម្រាករីករាយក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ មានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើចំនួន ៩៥ ៤៧៨ករណី បានកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុបចំនួន ១១៥ហិកតា ដែលរកឃើញដោយប្រព័ន្ធជូនដំណឹង៕
