កម្ពុជាបាននិងកំពុងបោះជំហានទៅមុខក្នុងការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដោយផ្តោតលើការបង្កើនសមត្ថភាពថាមពលកកើតឡើងវិញរបស់ខ្លួន ជាពិសេសនៅក្នុងវិស័យថាមពលព្រះអាទិត្យ និងវារីអគ្គិសនី។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កម្ពុជាក្នុងការលើកកម្ពស់ការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព គឺជាជំហានវិជ្ជមានមួយឆ្ពោះទៅរកការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញកាបូន និងធានាឱ្យមានអនាគតថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងមិត្តភាពបរិស្ថានសម្រាប់ប្រទេស។
ខាងក្រោមនេះគឺ ជាកិច្ចសម្ភាសន៍រវាងកញ្ញា ជិន សូនីតា អ្នកគ្រប់គ្រងគម្រោងនៅអង្គការ EnergyLap Cambodia ជាមួយកញ្ញា អេង សិតសុខលីលី សិក្ខាកាមមកពីញូសន៍រូមខេមបូឌា (Newsroom Cambodia)៖
Q. ជម្រាបសួរ កញ្ញា!
A. ចា៎ ជម្រាបសួរ!
Q. តើការអនុវត្តថាមពលដែលមាននិរន្តរភាពសំដៅទៅលើអ្វីដែរ?
A. ការអនុវត្តថាមពលដែលមាននិរន្តរភាពសំដៅទៅលើចំណុចពីរ គឺប្រភពនៃការប្រើប្រាស់ ឧទាហរណ៍ ថាមពលហ្នឹងមកពីណា? វាអាចជាវារីអគ្គិសនី ថាមពលធ្យូងថ្ម ថាមពលខ្យល់ជាដើម។ នៅក្នុងប្រភពថាមពលទាំងនោះយើងឃើញថា ថាមពលខ្យល់ ថាមពលសូឡាគឺសុទ្ធតែជាថាមពលដែលមាននិរន្តរភាព ឬថាមពលស្អាតដែលសុទ្ធតែគ្មានផលប៉ះពាល់ទៅដល់បរិស្ថាន។ ប្រសិទ្ធភាពថាមពលឬថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពសំដៅទៅលើសកម្មភាពដូចជា ការប្រើប្រាស់អំពូលអិលអ៊ីឌី (LED) ដែលមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ ការត្រួតពិនិត្យទៅលើសីតុណ្ហភាពម៉ាស៊ីនត្រជាក់ និងការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធស្មាតដែលបិទបើកភ្លើងអូតូជាដើម។
Q. តើកញ្ញាអាចពន្យល់ពីគោលគំនិតនៃការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងសារៈសំខាន់របស់វានៅក្នុងពិភពលោកសព្វថ្ងៃនេះបានទេ?
A. បើទាក់ទងទៅនឹងការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព បើយើងមកមើលក្នុងវិស័យ ឯកជន យើងឃើញថាពួកគាត់ទទួលរងសម្ពាធដែលតម្រូវឲ្យកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិច និងការប្រើប្រាស់ថាមពលដើម្បីកាត់បន្ថយការកើនឡើងសីតុណ្ហភាពផែនដី។ ការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពផ្ដល់សារៈសំខាន់យ៉ាងខ្លាំងទៅដល់វិស័យឯកជន ដោយកាត់បន្ថយទៅលើការចំណាយ។ ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើយើងកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ថាមពលនោះ ការចំណាយរបស់យើងនឹងចុះដូចគ្នា ហើយសារៈសំខាន់មួយទៀតនោះគឺក្រុមហ៊ុនឯកជនមានកិត្តិយសល្អ ដោយសារពួកគាត់បានគិតគូរទៅដល់បរិស្ថានដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពួកគាត់ងាយនឹងទទួលបានការគាំទ្រពីសាធារណជន និងរដ្ឋាភិបាល។
Q. តើការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពអ្វីខ្លះដែលកម្ពុជាយើងបានធ្វើក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ?
A. បើយើងងាកទៅមើលពីចំណុចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងពីលើមក គឺប្រភពប្រើប្រាស់ និងកន្លែងប្រើប្រាស់។ បើយើងគិតទៅលើពីប្រភពប្រើប្រាស់វិញ ក្នុងអំឡុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះបើធៀបជាមួយប៉ុន្មានឆ្នាំមុន យើងឃើញថាពីមុនយើងមិនទាន់មានកសិដ្ឋានសូឡា (Solar farm) ធំៗដែលអាចប្រើប្រាស់បានក្នុងកម្រិតថ្នាក់ជាតិនៅឡើយ។ ចំណែក ឥឡូវយើងឃើញថាការប្រើប្រាស់ថាមពលសូឡាមានរហូតដល់បួនភាគរយនៃការប្រើប្រាស់ថាមពលសរុបដែលសរបញ្ជាក់ពីការអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធថាមពលដែលមាននិរន្តរភាពនៅកម្ពុជា។ ចំពោះការប្រើប្រាស់វិញ យើងឃើញថាអ្នកខ្លះគាត់បំពាក់នូវប្រព័ន្ធសូឡាដោយខ្លួនឯង ដែលក្នុងនោះគាត់ប្រើប្រាស់នូវថាមពលសូឡាផងនិងថាមពលដែលបានពីរដ្ឋផង។
ក៏ប៉ុន្តែកាលពីមុនយើងឃើញថានៅមានកង្វះខាតគោលនយោបាយសម្រាប់ការអនុញ្ញាតកន្លែងឯកជនមួយចំនួនបំពាក់នូវប្រព័ន្ធសូឡានៅឡើយ។ ហេតុនេះហើយទើបយើងឃើញថាថ្មីៗនេះ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយមួយដែលអនុញ្ញាតឲ្យមានការបំពាក់នូវប្រព័ន្ធសូឡាលើដំបូលផ្ទះបាន។
លើសពីនេះទៅទៀតយើងក៏ឃើញថាក្រុមហ៊ុនឯកជនក៏ដូចជាក្រុមហ៊ុនក្រៅស្ថាប័នរដ្ឋមួយចំនួនបានផ្ដួចផ្ដើមនូវគម្រោងជាច្រើនដែលជំរុញទៅដល់ការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពនៅតាមអគារក៏ដូចជាកន្លែងការងារក្រុមហ៊ុនជាដើមដូចជាគម្រោងការប្រកួតប្រជែងប្រសិទ្ធភាពថាមពលកម្ពុជា (Cambodia Energy Efficiency Competition) ដែលមានការចូលរួមពីក្រុមហ៊ុនជាច្រើនដើម្បីប្រកួតប្រជែងយកជ័យលេភីលេខមួយ។ ហើយយើងឃើញថា ក្រុមហ៊ុនឯកជនក៏បានងាកមកគិតគូររឿងការប្រើប្រាស់ថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពផងដែរ ដោយហេតុថាវាបានផ្ដល់នូវសារៈសំខាន់ដូចជាការកាត់បន្ថយនូវការចំណាយ។
Q. តើអ្វីជាបញ្ហាប្រឈមធំបំផុត នៅពេលអនុវត្តគោលការណ៍ថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព?
A. និយាយទៅវាមានច្រើនទិដ្ឋភាព វាមានទាំងការអនុវត្តនិងប្រភព តែបើប្រភពវាពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយត្រង់ថាដូចខ្ញុំនិយាយមុនអញ្ចឹង តើការប្រើប្រាស់សូឡាបានអត់ បើប្រជាជន និងក្រុមហ៊ុនដាក់សូឡានៅលើដំបូលផ្ទះ? តើរដ្ឋាភិបាលនិងខាងអគ្គិសនីកម្ពុជា (EDC) គាត់អនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជនដាក់បានអត់ ? អញ្ចឹងគោលនយោបាយថ្មីហ្នឹងគេអនុញ្ញាតឱ្យដាក់ហើយ ក៏ប៉ុន្តែវាគ្រាន់តែចេញជាគោលនយោបាយ មិនទាន់ចាប់ផ្ដើមអនុវត្តទេ តែរាងពិបាកចាប់ផ្ដើមអនុវត្ត អាចថាបញ្ហាមួយចំនួនដែលមើលឃើញក្នុងគោលនយោបាយថ្មីហ្នឹងបើសិនប៉ះពាល់ ឬបញ្ហាប្រឈមមានតែក្រុមហ៊ុនធំៗដូចជា រោងចក្រ ដោយសារតែគេមានចំនួនកំណត់ ដូចឧទាហរណ៍ នៅតំបន់ណាមួយនៅខេត្តណាមួយអញ្ចឹង គេកំណត់ថានៅហ្នឹងដាក់សូឡាបានតែប៉ុន្មានជីកាវ៉ាត់អីអញ្ចឹងទៅ នៅតំបន់ហ្នឹងគេស្នើសុំដាក់ឲ្យតែប៉ុណ្ណឹង អញ្ចឹងអ្នកមកក្រោយអត់អាចស្នើសុំបន្តទៀតទេ អាចថាគោលនយោបាយហ្នឹងមិនទាន់ទំលំទូលាយ ដើម្បីបើកឲ្យខាងឯកជនដាក់សូឡា។ បញ្ហាមួយទៀតទាក់ទងនឹងតម្លៃ បើសិនតាមគោលនយោបាយថ្មី ខាងក្រុមហ៊ុនខាងណាដែលប្រើសូឡាហ្នឹង គាត់ប្រើសូឡា តែគាត់នៅតែប្រើភ្លើងរដ្ឋដដែល។
ជាធម្មតា សូឡាហ្នឹងមិនអាចផ្គត់ផ្គង់ពេញលេញទៅលើគាត់ប្រើទេ ដូចដែលបានដឹងហើយ សូឡាអាចបង្កើតបានតែពេលថ្ងៃទេ ក្នុងលក្ខខណ្ឌហ្នឹងក៏ត្រូវប្រើទាំងពីរ មានទាំងសូឡា និងភ្លើងពីរដ្ឋ។ តាមជាក់ស្ដែង អាចថាសន្សំសំចៃគាត់នៅពេលប្រើសូឡាតែថាយើងត្រូវចំណាយលុយនៅពេលយើងដំឡើងសូឡាដំបូង បន្ទាប់មកយើងអាចបានថាមពលសូឡាមកប្រើហើយ។ ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែង នៅក្នុងគោលនយោបាយហ្នឹង ត្រូវគិតថ្លៃទៅលើសមត្ថភាពសូឡាផ្ទុក (Sola Capacity) ពីលើហ្នឹងទៀត ឧបមាថាគាត់ប្រើទៅអស់ប៉ុណ្ណឹង តែក៏គាត់ត្រូវប្រើភ្លើងរដ្ឋអស់ប៉ុណ្ណឹងដែរ គាត់ត្រូវចំណាយថ្លៃភ្លើងប៉ុណ្ណឹង ហើយក៏គាត់ត្រូវបង់ទៅលើការគិតថ្លៃសមត្ថភាពសូឡាផ្ទុក (Sola Capacity) ហ្នឹងទៀត តែតម្រូវការភ្លើងគាត់ជាក់ស្ដែងអស់តែប៉ុណ្ណេះទេ ដោយសារគាត់ប្រើសូឡា។
ការប្រើសូឡាហ្នឹង គេនៅតែគិតតម្លៃហ្នឹងដែរ តែវានៅក្នុងភាគរយមួយដែលវាអត់ស្មើនឹងថ្លៃភ្លើងពេញ។ វាអាចថាគោលនយោបាយហ្នឹងនៅតែមានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដែលមិនទាន់មានការជំរុញទឹកចិត្តក៏ដូចជាការផ្ដួចផ្ដើមខ្លាំងខាងឯកជនក្នុងការប្រើប្រាស់ថាមពលសូឡាពេលហ្នឹង។ ខ្ញុំនិយាយតែជាមួយនឹងសូឡាទេព្រោះអីវាមានគោលនយោបាយអីផ្សេងទៀតទាក់ទងជាមួយប្រសិទ្ធភាពថាមពល ហើយឥឡូវយើងក៏មានគោលនយោបាយប្រសិទ្ធភាពថាមពលហ្នឹង បើតាមខ្ញុំយល់ជាក់ស្ដែងប្រសិទ្ធភាពថាមពលហ្នឹងអត់មានបញ្ហាប្រឈមទេ អាស្រ័យទៅលើថា រដ្ឋាភិបាលគាត់មានយុទ្ធសាស្ត្របែបម៉េចដើម្បីរៀបចំផែនការសកម្មភាព។ ដោយសារក្នុងគោលនយោបាយប្រសិទ្ធភាពថាមពលស្អាតហ្នឹងវាទាក់ទងទៅនឹងវិស័យច្រើន ទាក់ទងទៅនឹងវិស័យមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន វិស័យឧស្សាហកម្ម និងរឿងអីផ្សេងៗទៀត។
Q. តើរដ្ឋាភិបាល អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ និងយុវជនយើងគួរមានតួនាទីអ្វីខ្លះក្នុងការលើកកម្ពស់ការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព?
A. បើខ្ញុំនិយាយទៅខាងរាជរដ្ឋាភិបាល ពួកគាត់កំពុងតែមានគោលនយោបាយថ្មីៗច្រើនដែលទាក់ទងជាមួយនឹងវិស័យថាមពល តែអ្វីដែលសំខាន់ដំបូង គិតថាគាត់ធ្វើម៉េចត្រូវបញ្ចូលគោលនយោបាយទៅអ្នកខាងក្រោមដែលអនុវត្ត ដូចជាសាធារណជន ខាងក្រុមហ៊ុន ឬក៏អីហ្នឹងឱ្យគាត់យល់ច្បាស់ពីគោលនយោបាយព្រោះវាមានកន្លែងខ្លះមួយចំនួន ឧទាហរណ៍ ដូចជាគោលនយោបាយរូតថបសូឡា (Root Top Sola) តាមបទពិសោធន៍ពួកខ្ញុំជាក់ស្ដែងខាងអេនជីឡេប (EnergyLap) យើងជួយផ្សព្វផ្សាយពីគោលនយោបាយថ្មីហ្នឹង អញ្ចឹងមានវិស័យមួយចំនួនទៀត អាចថាអ្នកមួយចំនួនទៀតគាត់អត់យល់ថាតើគោលនយោបាយហ្នឹងមានដំណើរការម៉េច? អាចថាពីខាងរដ្ឋាភិបាលគាត់មានផែនការរបស់គាត់ហើយ ក៏ប៉ុន្តែធ្វើម៉េចឲ្យអ្នកដែលអនុវត្តហ្នឹងគាត់យល់ ត្រូវអនុវត្តពីណាទៅណា អាចថាប្រើភាសាអីដែលអាចឲ្យអ្នកអនុវត្តនៅក្រោមក៏យល់ហើយយកទៅអនុវត្ត។
ទាក់ទងទៅនឹងអ្នកបង្កើតនយោបាយវិញ ធម្មតាគោលនយោបាយខ្លះវានៅថ្មី ឧទាហរណ៍៖ គោលនយោបាយប្រសិទ្ធភាពថាមពលអញ្ចឹងវានៅថ្មីលើគោលនយោបាយលើកទីមួយពីមុនមកដែលយើងអត់ទាន់មាន។ នៅពេលមានគោលនយោបាយហ្នឹង យើងត្រូវអនុវត្តទៅលើគោលនយោបាយហ្នឹងហើយ។ អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយហ្នឹងត្រូវមើលដែរថា យើងអាចត្រូវប្រើគោលនយោបាយនេះដើម្បីជាការអនុវត្តក៏ដូចជាការសាកល្បងបានអត់? នៅពេលដែលគាត់ឃើញជាក់ស្ដែងអ្វីដែលគាត់បង្កើតឡើងមកហើយ វានៅមានបញ្ហាអីទៀត គាត់ត្រូវតែក្រឡេកទៅមើលអ្នកអនុវត្តដូចជាខាងវិស័យឯកជន និងអីផ្សេងទៀត អញ្ចឹងគាត់ត្រូវច្នៃធ្វើម៉េចឱ្យគោលយោបាយកាន់តែប្រសើរដល់អ្នកអនុវត្តបន្ថែមទៀត។
ទាក់ទងទៅនឹងយុវជន អាចថាគាត់មានតួនាទីមួយក្នុងការផ្សព្វផ្សាយ ក៏ដូចជាការអនុវត្ត បើសិនជាគាត់យល់ដឹង អាចថាយុវជនខ្លះគាត់មានចំណេះដឹងខ្ពស់ ហើយជួយផ្សព្វផ្សាយទៅឲ្យអ្នកដទៃបានយល់ អីគេទៅជាថាមពលមួយដែលមាននិរន្តរភាព? ហើយការអនុវត្តមួយហ្នឹងផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍អីខ្លះដល់ខ្លួនឯងក៏ដូចជាសង្គម? ហើយខ្លួនគាត់ក៏ត្រូវអនុវត្តដែរដើម្បីសម្រេចបានទៅតាមអ្វីដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានកំណត់។
Q. តើយល់ឃើញយ៉ាងណាចំពោះអនាគតនៃការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពដែលនឹងវិវឌ្ឍនៅក្នុងទសវត្សរ៍ក្រោយៗ?
A. តាមខ្ញុំឃើញជាក់ស្ដែងថាទៅមុខទៀតទៅវិស័យថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពនៅស្រុកខ្មែរយើងនឹងកាន់តែល្អប្រសើរ ដូចបើយើងត្រឡប់ទៅមើលពីរបីឆ្នាំមុនយើងអត់ទាន់មានគោលនយោបាយអីច្រើនទាក់ទងនឹងវិស័យថាមពលទេ។ អញ្ចឹងមួយឆ្នាំ ពីរឆ្នាំក្រោយ ឬក៏ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ នេះហ្មង មានគោលនយោបាយថ្មីច្រើនទាក់ទងឬគិតគូរទៅលើនិរន្តរភាព គិតគូរទៅលើសេដ្ឋកិច្ចក៏ដូចជាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ អាចថាក្នុងឆ្នាំនេះ វាទើបតែចេញគោលនយោបាយថ្មីៗ។ អញ្ចឹងបន្ទាប់ពីឆ្នាំក្រោយៗមក នៅពេលដែលគោលនយោបាយហ្នឹងចាប់ផ្ដើមអនុវត្តក៏ដូចជាឃើញការវិវត្ត និងសន្ទុះច្រើនទៅនឹងការអនុវត្តគោលនយោបាយថាមពលដោយនិរន្តរភាពតាមវិស័យឯកជន ប្រសិទ្ធភាពថាមពលស្អាតដែលខ្ញុំបានលើកមុនអញ្ចឹង វាមានគោលនយោបាយទាំងវិស័យឧស្សាហកម្ម វិស័យឯកជនអីអញ្ចឹងទៅ ហើយយើងនឹងឃើញថាមានការអនុវត្តអាហ្នឹងច្រើនប៉ុន្មានឆ្នាំទៅមុខទៀត។
Q. អរគុណកញ្ញាសម្រាប់ផ្ដល់បទសម្ភាស!
A. ចា៎ អរគុណ!
