លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ជំរុញ​ឱ្យ​ក្រសួង​ស្ថាប័ន​ពាក់ព័ន្ធ បញ្ជ្រាបចំណេះដឹង​ផ្នែកប្រវត្តិ​សាស្ត្រ ពាក់ព័ន្ធនឹងរបបប្រល័យពូជសាសន៍​ ប៉ុលពត​​​ ដល់យុវជន​​​ជំនាន់ក្រោយ ដែលចា​ប់​ពី​កម្រិត​​ថ្នាក់អនុវិទ្យាល័យ​ឡើង​ទៅ​ បើទោះ​បី​នេះ​ជា​ការ​រម្លឹក​ពីការឈឺចាប់ក៏ដោយ។

ការជំរុញ​របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានធ្វើឡើង​ក្នុង​សន្និសីទលើកទី១ ស្តីពីអនាគតកម្ពុជាដោយគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ការ​ពារ និង​ឆ្លើយ​តប តាមរយៈការអប់រំ និងការថែទាំសុខភាព ដែលរៀបចំដោយមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា នៅសាលយុត្តិតេជោ បញ្ជាការដ្ឋានកងទ័ពជើងគោក នៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ នៅ​ថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ និងស្របពេល​កម្ពុជា ប្រារព្ធទិវា​ជាតិនៃការចងចាំ ដែលជាការរំលឹក​ដល់​អ្នកដែលបានស្លាប់​នៅរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុលពត។

ក្នុងពិធីនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានជំរុញ​​ឱ្យក្រសួង​ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ គាំទ្រ និង​​បញ្ជ្រាប​ចំណេះ​ដឹង​ផ្នែក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាពិសេស​រឿងរ៉ាវដែលបានកើតឡើងក្នុងរបបខ្មែរក្រហម​ ទៅ​​​ដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ ដែលរៀនចាប់ពីថ្នាក់អនុវិទ្យាល័យឡើងទៅ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលទាំងអស់ ទាំង​យោធា និងស៊ីវិល ត្រូវតែគាំទ្រការអប់រំពី​​អំពើ​ប្រល័យពូជ​សាសន៍​សម្រាប់​មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ។ យើងត្រូវតែធានាថាការបង្រៀនប្រវត្តិសាស្ត្រ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលយ៉ាង​​​ត្រឹមត្រូវនៅក្នុង​កម្មវិធីសិក្សា​របស់​សាលារដ្ឋ និងឯកជន ចាប់ពីអនុវិទ្យាល័យរហូតដល់សកលវិទ្យាល័យ ហើយគ្រូបង្រៀនទាំងអស់របស់យើង អាចចូលរួមជាកម្លាំងដើម្បីផ្សព្វផ្សាយការអប់រំអំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ នៅក្នុងសាលារៀនទូទាំងប្រទេស» ។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី បន្តថា កម្ពុជាត្រូវ​ទទួល​ស្គាល់​ថា​​ការ​​អប់រំ អំពី អំពើ​ប្រល័យ​ពូជ​សាសន៍​ ក៏​ជា​យន្ត​ការ​ទប់​ស្កាត់​​អំពើ​ប្រល័យ​ពូជ​សាសន៍ កុំឱ្យកើតឡើងវិញ ហើយនៅ​កម្រិតថ្នាក់​ជាតិ កម្ពុជា បាន​រៀប​ចំ​ព្រឹតិ្តការណ៍ជាច្រើន ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីបង្កើតជាចលនា​ជាតិ នៅក្នុងការរំឭក​អំពីអំពើ​ប្រល័យពូជសាសន៍នេះ។ លោកបន្ថែម​ថា កម្ពុជាត្រូ​វធានាឱ្យ​បាននូវការការពារ ថែរក្សា​នូវទិដ្ឋ​ភាព​រូប​វ័ន្ត និង​អរូបិយ​នៃ​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ រួមមាន ការ​រក្សាទី​តាំង​​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម និងភស្តុតាង ក៏ដូចជាការនិទានប្រវត្តិសាស្ត្រដោយផ្ទាល់មាត់ផងដែរ។

ទន្ទឹមនឹងការថែរក្សាទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ និង​ភស្តុតាងឱ្យបានត្រឹមត្រូវនេះ​ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានលើកឡើង​ដែរ​ថា កម្ពុជាក៏ត្រូវខិតខំប្រឹងប្រែង​បន្ថែមទៀត ដើម្បីបញ្ជ្រាបពីការពិតដ៏សែនលំបាក​ទាំង​នេះ ទៅកាន់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដែលអាចមានគម្លាតនៃការយល់ដឹង​ផ្សេង​គ្នា បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងអ្នកដែលបានឆ្លងកាត់របបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម​នេះ។

លោកថ្លែងបន្តថា៖ «យើងត្រូវបន្តនិយាយរឿងទាំងនេះ ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ទៀត ទោះបីជាការនិយាយរឿងនេះ​បង្កឱ្យ​មានការឈឺចាប់ក៏ដោយ នេះគឺជាវិធីសាស្ត្រដ៏មានប្រសិទ្ធភាពបំផុត ព្រោះមានតែអ្នកដែលធ្លាប់បាន​ឆ្លង​កាត់ប៉ុណ្ណោះ​ទើបអាចរៀបរាប់ពីបទពិសោធន៍​រ​បស់ពួកគេបានល្អបំផុត […] បច្ចុប្បន្ននេះ យើងអាចមានសាក្សីដែលនៅរស់ ដែល​មាន​លោកអ៊ំ អ្នក​មីង ពូ ដែល​រងគ្រោះផ្ទាល់នៅទីនេះ ហើយអ្នកនៅទីនេះ ដែលអាយុ​កើតមុនសង្គ្រាម ខ្ញុំអាចថាឆ្លងកាត់ដែល​អាច​ជា​សាក្សីផ្ទាល់ ​ដែលយើងអាចដឹងផ្ទាល់ពីតថៈភាព​នៃការវិវឌ្ឍនៃសង្គមយើង តែ ២០​ទៅ៣០ឆ្នាំទៀត អត់ មាន​ទេ មានតែការរៀនសូត្រពីឯកសារ ដូច្នេះត្រូវចាំបាច់​ឱ្យមានការឯកភាពគ្នា អំពីឯកសារ និងការបកស្រាយឱ្យបានច្បាស់លាស់ដើម្បីខ្មែរយើងចាំច្បាស់ និងគ្មានភាពស្រពិចស្រពិលពីប្រវត្តិសាស្ត្រយើង»។

ស្របពេលគ្នានេះដែរ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងបច្ចុប្បន្នជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន ក៏បាន​ផ្ញើសារ​នៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោកផងដែរ ដោយអំពាវនាវឱ្យ​ចូលរួម​ថែរក្សា​សន្តិភាពឱ្យបានគង់វង្ស ដើម្បីកុំឱ្យ​របបប្រល័ហពូជសាសន៍ប៉ុលពត​នេះ វិលត្រឡប់មកវិញ។

លោកបន្តថា ទិវាជាតិនៃការចងចាំ ​២០ឧសភា ​ជាថ្ងៃដែល​ប្រជាជនកម្ពុជា​គ្រប់រូប ចង​ចាំមិ​នអាចបំភ្លេច​បាន ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬហៅថារបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត (១៧ មេសា ១៩៧៥ – ៦ មករា ១៩៧៩) និង​​ជាការរំលឹកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធ​​ជនរងគ្រោះជាង ៣លាន​នាក់ ដែល​បាន​ស្លាប់​បាត់បង់ជីវិត នៅក្នុងរបបមួយនេះ។

អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ក្រសួង​អប់រំ យុវជន និងកីឡា លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា លើកឡើងថា ការ​អប់រំពីប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដល់សិក្សានុសិស្សនេះ គឺពិតជាមានសារៈសំខាន់យ៉ាងខ្លាំង និង​ជា​អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងអប់រំ កំពុងតែយកចិត្តទុកដាក់។

លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការសិក្សាអំពីរបបខ្មែរក្រហម គឺជាការរំលឹកអំពីជនរងគ្រោះទាំ​ង​ឡាយដែលទទួលមរណភាព ឬទទួលរងវិបត្តិពីរបបខ្មែរក្រហមនេះ ដើម្បីរំលឹកដល់ស្នាដៃបុព្វបុរសខ្មែរ ដែលរំដោះកម្ពុជាចេញពីរបបខ្មែរក្រហម និង​ជា​ស្មារតីមួយឱ្យសិស្សា​នុសិស្សទាំងអស់ ចេះរួបរួ​ម​សាមគ្គីនៅក្នុងការជៀសវាងសង្គ្រាមស៊ីវិល ឬជៀសវាងរាល់អំពើ​ទាំងឡាយណា​ដែល​ធ្វើឱ្យកម្ពុជាធ្លាក់ទៅក្នុងសង្គ្រាមដែលកម្ពុជាធ្លាប់ឆ្លងកាត់កន្លងមក»។

លោកស្រី បានឱ្យដឹងថា ការបង្រៀនប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ គឺបង្រៀនជា ៣វគ្គ គឺ​នៅ​ថ្នាក់​បឋម​សិក្សា អនុវិទ្យាល័យ និងវិទ្យាល័យ។ លោកស្រីបន្តថា នៅថ្នាក់បឋមសិក្សា រៀនអំពីចំណេះដឹងទូទៅ ឱ្យដឹង​អំពីមូលដ្ឋាននៃប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈ​កម្រិតអនុវិទ្យាល័យ គឺរៀនអំពីបុរេប្រវត្តិ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន និងនៅ​ថ្នាក់វិទ្យាល័យ គឺរៀនម្តងទៀត​ដោយរំលេចពីប្រវត្តិសាស្ត្រនីមួយៗ​ ឱ្យបាន​ស៊ីជម្រៅជា​ង​មុន​។

ទាក់ទិននឹងករណីនេះ ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោក ប៉ា ចន្ទរឿន យល់​ថា ការរៀន​អំពី​ប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ គឺជារឿងសំខាន់​ ពីព្រោះបើប្រជាពលរដ្ឋមិនដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្រធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិនោះមិ​នអាចទៅមុខនោះទេ។​ លោកថា ការរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រឱ្យបានទូលំទូលាយ គឺជារឿងចំបាច់ ​ប៉ុន្តែមិនគួរផ្តោតលើតែប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហមនោះទេ តែគួររៀនពីប្រវត្តិសាស្ត្រតាំង​ពី​សម័យខ្មែរបានកកើតមក រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ទៅ​តាមសម័យកាល។

លោកបន្តទៀត​​ថា ការបង្រៀនមេរៀនទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ គួរតែឱ្យក្រសួងពាក់ព័ន្ធជាអ្នក​ធ្វើការវិញ ជាជាងរដ្ឋាភិបាលណែនាំ ព្រោះ​អាចរងនៅឥទ្ធិពលនយោបាយ។​

លោក ប៉ា ចន្ទរឿន បាន​ថ្លែងថា៖ «សម្រាប់ការបង្រៀនទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រ រួមទាំងប្រវត្តិខ្មែរក្រហម ខ្ញុំថាជាការល្អដែលប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលជំរុញឱ្យមានការបង្រៀនមុខវិជ្ជានេះ ប៉ុន្តែទាក់ទងនឹងការអប់រំគួរតែ​ទុកឱ្យអ្នក​ជំនាញ អ្នកសិក្សាធ្វើកិច្ចការងារនេះ ធ្វើម៉េច​កុំឱ្យការបង្រៀនមុខវិជ្ជានេះ​ក្លាយទៅជា​រងឥទ្ធិពលនយោបាយ​ បើវារងឥទ្ធិពលនយោបាយខ្លាំងទៅ​ វាធ្វើឱ្យបាត់បង់គុណតម្លៃនៃការអប់រំលើមុខវិជ្ជាហ្នឹង ហើយវាអាចប៉ះពាល់ទៅដល់គុណភាព និង​សច្ចៈភាពនៃប្រវត្តិសាស្ត្រផងដែរ»។​ សូម​រម្លឹកជូនថា ការកំណត់​យក​ថ្ងៃ ២០​ឧសភា ជាទិវា​ចងចាំ ព្រោះថ្ងៃ ២០ឧសភា ឆ្នាំ ១៩៧៣ គឺជាថ្ងៃកំណើត របស់សហករនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរក្រហម ដែល​បានបន្តសង្គ្រាមរហូតឈានដល់ការគ្រប់គ្រងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ ពីដំបូងឡើយ​ ទិវាជាតិ​នៃការចងចាំ ២០ឧសភា ​មានឈ្មោះថា «ទិវាចងកំហឹង» ដើម្បី​បញ្ជាក់ពីការចងកំហឹងទៅនឹងរបបខ្មែរក្រហម ដែលបានកាប់សម្លាប់ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ ២០១៨ នៅពេល​រដ្ឋាភិបាល ​កំណត់​យក​ថ្ងៃនេះជាថ្ងៃបុណ្យជាតិ ក៏មានការ​ប្តូរឈ្មោះជា «ទិវាជាតិនៃការចងចាំ»ដើម្បី​ជាការរំឭកដល់ជនរងគ្រោះ និងការឈឺចាប់ពីឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលកើតមានក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩៕