(ភ្នំពេញ): ខណៈព្រះអាទិត្យកំពុងឡើងកម្តៅនៅម៉ោងប្រមាណជិត១១ថ្ងៃត្រង់ទៅហើយ បុរសសម្បុរសណ្តែកបាយ សក់រួញអង្គារដីម្នាក់ កំពុងអង្គុយពែនភ្នែននិយាយលេងជាមួយអ្នកជិតខាងក្រោមរោងសង់ពីឈើ និងឬស្សី ប្រក់ថង់កៅស៊ូនៅមាត់ទឹកនៃបឹងទំនប់កប់ស្រូវ ឬបឹងតាមោក រាជធានីភ្នំពេញ។
និយាយដោយបន្ថើរសំដីមួយៗ លោក យាំ ប្រុសពៅ ប្រាប់ថា លោកប្រកបរបរនេសាទនៅបឹងទំនប់កប់ស្រូវនេះអស់រយៈពេលជិត៦ឆ្នាំមកហើយ ដោយប្រើប្រាស់មង និងលបជាឧបករណ៍។
លោកបន្តទាំងទឹកមុខស្រងូតស្រងាត់ថា ដោយសារជីវភាពគ្រួសាររបស់លោកមានភាពលំបាក និងមានសមាជិកច្រើនជាក្មេងៗ និងពិបាកក្នុងការរកការងាធ្វើ ទើបលោកបន្តប្រកបរបរនេសាទនេះ ទោះបីជាប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់។
លោកថា៖ «បើមានការងារផ្សេងធ្វើ អាចដោះស្រាយជីវភាពក្នុងក្រុមគ្រួសារបាន ប្រហែលជាឈប់រកហើយ ព្រោះអីនៅក្នុងទឹកយើងវាមានហានិភ័យច្រើន ដោយសារការចុះ(ទឹក) ដល់ពេលយើងចុះអីចឹង វាមានខ្យល់រលក អញ្ចឹងភ័យខ្លាចលិចទូក»។
និយាយបណ្តើរយកដៃជូតញើសបណ្តើរ បុរសវ័យ៣៤ឆ្នាំរូបនេះបន្ថែមថា របរនេសាទនេះជារបរដែលរកចំណូលបានមិនទៀង ដោយពេលខ្លះរកបាន ហើយពេលខ្លះទៀតរកពុំសូវបាន។
លោកថា៖ «និយាយរួមទៅយើងពិបាកដែរ រកស៊ីក្នុងទឹកក្នុងភក់អីចឹង។ មួយថ្ងៃលក់ត្រីបាន៧ ទៅ៨ម៉ឺន ៤ទៅ៥ម៉ឺន វាអត់ទៀង ជួនកាលបានមួយម៉ឺនក៏មានដែរ»។
បឹងតាមោកមានផ្ទៃទឹកដីចំនួន៣២៣៩,៧ហិកតា ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកំណត់ទុកជាសម្បត្តិ សាធារណ:របស់រដ្ឋ។ នេះតាមអនុក្រឹត្យរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលចុះថ្ងៃទី០៣ ខែកុម្ភ: ឆ្នាំ២០១៦។ ចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ២០១៨មក រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យ ដោយសម្រេចកាត់ប្រគល់ទៅឱ្យវិស័យឯកជន និងសម្រាប់រដ្ឋជាបន្តបន្ទាប់។
សំឡេងទឹករលក គួបផ្សំជាមួយនឹងសំឡេងខ្យល់បក់ពីទិសខាងត្បូងផងនោះ លោក យាំ ប្រុសពៅ បន្តថា លោកមានការព្រួយបារម្ភចំពោះការចាក់ដីលុបបឹងតាមោក ដែលជាកន្លែងលោក និងប្រជានេសាទផ្សេងទៀតប្រកបរបរនេសាទនេះសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារ។
លោកថា៖ «បើសិនជាគេលុបបឹងនេះអស់ ប្រជាពលរដ្ឋដូចពួកខ្ញុំអ្នកក្រីក្រនេះ ប្រហែលជាគ្មានកន្លែងរកទៀតទេ អត់មានកន្លែងរក [ត្រី] ទៀតទេ មិនដឹងទៅរកឯណាទៀតទេ មានតែធ្វើសំណង់»។
ចំណែកអ្នកស្រី យាំ ចាន់ណា ដែលកំពុងអង្គុយដណ្តប់ភួយក្នុងរោងប្រក់ថង់ផ្លាស្ទិក ប្រាប់ថា ស្វាមីរបស់អ្នកស្រីជាអ្នកប្រកបរបរនេសាទនៅបឹងតាមោក ឬបឹងទំនប់កប់ស្រូវនេះ។ អ្នកស្រីថា បឹងនេះបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់គ្រួសាររបស់អ្នកស្រី និងអ្នកនេសាទឯទៀត តាមរយៈការផ្តល់ផលត្រី និងបន្លែដែលអាចជួយសម្រួលជីវភាព។
ស្រ្តីវ័យ៤៧រូបនេះបន្តថា អ្នកស្រីមានការព្រួយបារម្ភពីជីវភាព និងការរកចំណូលពីការនេសាទ ប្រសិនបើការលុបបឹងដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍នៅតែបន្ត។
អ្នកស្រីថា៖ «ដល់គេលុបបឹងលុបអីទៅ គិតមើលយើងបានអីរក? ខ្ញុំពិបាកចិត្តណាស់ គេលុបបឹងទៅមិនដឹងជាទៅរកអី រាល់ថ្ងៃបានបឹងហ្នឹងហើយ ថ្ងៃខ្លះដកប្រលិតលក់ ត្រីខ្លះ ប្រលិតខ្លះ»។
កំពុងអង្គុយធ្វើត្រី លោក អ៊ុន អេង ប្រាប់ថា លោកប្រកបរបរនេសាទត្រី និងកំពិសនៅបឹងតាមោកដើម្បីយកទៅលក់នៅផ្សារដោយខ្លួនឯង ក្រៅពីនេះលោកក៏ទិញត្រីពីអ្នកនេសាទឯទៀតទៅលក់ផងដែរ។ និយាយបណ្តើរ ដកដង្ហើមធំ និងយកដៃជ្រោងសក់បណ្តើរ លោក អេង បន្តថា របរនេសាទរបស់លោកបច្ចុប្បន្នពុំសូវទទួលបានផលប៉ុន្មាន។
លោក អ៊ុន អេង បញ្ជាក់ថា៖ «ឥឡូវរកលែងសូវបានហើយ អត់ដូចពីមុនទេ ពីមុនស្រួលរក បើដូចពីដើម ដាក់មង២ ឬ៣ លើកមិនឈ្នះ»។
អនុក្រឹត្យនានា បង្ហាញថា ផ្ទៃដីទំហំជាង ៥០០ហិកតានៃផ្ទៃបឹងតាមោកដែលជាបឹងធម្មជាតិសម្រាប់ស្តុកទឹកស្អុយ ស្ថិតនៅភាគខាងជើងនៃរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលសម្រេចកាត់ប្រគល់ទៅឱ្យស្ថាប័នរដ្ឋចំនួន៣ សម្រាប់សាងសង់អគារ ឬហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេងៗ និងក្រុមហ៊ុនឯកជនចំនួន៣ទៀត។
ក្នុងអនុក្រឹត្យចុះថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនាកន្លងមកនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសម្រេចកាត់ដីបឹងតាមោកទំហំជិត ៣០០ហិកតា (២៩៨.៥៤) ប្រគល់ទៅឱ្យក្រសួងការពារជាតិ។ ការសម្រេចនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងទៅតាមការស្នើឡើងរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក ជា សុផារ៉ា។
កញ្ញា ឡុង គន្ធា យុវជនមាតាធម្មជាតិ លើកឡើងថា បឹងតាមោក ឬបឹងទំនប់កប់ស្រូវ ជាបឹងចុងក្រោយគេនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលត្រូវបានលុប និងចុះអនុក្រឹត្យផ្តល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន។ កញ្ញាបន្តថា ការលុបបឹងនានា រួមទាំងបឹងតាមោក នឹងធ្វើឲ្យរាជធានីភ្នំពេញប្រឈមនឹងបញ្ហាទឹកជំនន់នៅពេលមានភ្លៀងធ្លាក់ និងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងសុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
កញ្ញាបន្ថែមថា ការលុបបឹងដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ ពុំសូវផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋប៉ុន្មានទេ និងពេលខ្លះអាចប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋដែលអាស្រ័យផលបឹងនោះទៅវិញ។
កញ្ញា គន្ធា ថា៖ «បឹងទាំងអស់ហ្នឹងបម្រើផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លាំង ពេលលុបទៅវាអត់សូវបម្រើផលប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែរ គឺបម្រើឲ្យតែអ្នកមានលុយ ឬក៏អ្នកមានអំណាចមួយចំនួន»។
លោក ឯម ខេមរា ប្រធានកម្មវិធីនៃសមាគមធាងត្នោត លើកឡើងថា ក្រសួងបរិស្ថាន និងរាជរដ្ឋាភិបាល គួរតែសិក្សាពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងប្រជាពលរដ្ឋ ដោយសារការកាត់បឹងតាមោកនោះ។
លោកថា៖ «ទាំងរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងបរិស្ថានហ្នឹង មុននឹងកាត់ផ្ទៃបឹង ទោះបីជាបម្រើប្រយោជន៍សាធារណៈក៏ដោយ ឬក៏កាត់ទៅឲ្យឯកជនក៏ដោយ សំខាន់ថាតើការកាត់ហ្នឹងទៅតាមនីតិវិធី ឬអត់។ ទាំងរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងបរិស្ថានក៏ដោយ គួរតែធ្វើការសិក្សាវាយតម្លៃហេតុផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមនៅតំបន់បឹងតាមោកហ្នឹង បើសិនចង់អភិវឌ្ឍន៍ ទោះបីជាសាធារណៈក៏ដោយ និងឯកជនក៏ដោយ»។
បើតាមរបាយការណ៍របស់សមាគមធាងត្នោត ចេញកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ បង្ហាញថា បឹងធម្មជាតិទាំងអស់នៅរាជធានីភ្នំពេញ កំពុងប្រឈមនឹងការចាក់ដីលុបអស់ទាំងស្រុង។ របាយការណ៍បញ្ជាក់ថា គិតចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩០មក បឹងចំនួន១៦ ត្រូវបានចាក់ដីលុបទាំងស្រុង ខណៈបឹងចំនួន១០ទៀត ត្រូវគេចាក់លុបមួយផ្នែកៗជាបណ្ដើរៗ។
Newsroom Cambodia បានព្យាយាមទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក សាយ សំអាល់ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងបរិស្ថាន និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្រ្តា ប៉ុន្តែអ្នកទាំងពីរមិន ឆ្លើយតប។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលមានប្រសាសន៍ថា ការលើកឡើងរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសមាគមមួយចំនួនដែលថា ការលុបបឹងតាមោក ឬបឹងទំនប់កប់ស្រូវ ធ្វើឲ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងធ្វើឲ្យមានទឹកជំនន់ គឺជាការលើកឡើងតាមអារម្មណ៍។ លោកថា ក្រសួងបរិស្ថានបានសិក្សាយ៉ាងត្រឹមត្រូវរួចទៅហើយ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមើលទៅដូចជាមិនមានប៉ះពាល់ដល់ទឹកជំនន់អីទេ ពីព្រោះមានការសិក្សាត្រឹមត្រូវបំផុតពីក្រសួងបរិស្ថាន ហើយនិងរាជធានីភ្នំពេញ អាស្រ័យហេតុដូច្នេះហ្នឹង ការលើកឡើងគ្រាន់តែជាការតាមអារម្មណ៍របស់ខ្លួនទេ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងន័យជាសិក្សា គេបានធ្វើគិតរួចស្រេចទៅហើយ»។
បើតាមលោក យាំ ប្រុសពៅ ដែលជាអ្នកនេសាទនៅបឹងតាមោកនោះអះអាងថា បឹងតាមោក ឬបឹងទំនប់កប់ស្រូវនេះមានសារៈប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់គ្រួសារលោកពឹងអាស្រ័យ តាំងពីយូរណាស់មកហើយ។
លោកថា៖ «បឹងនេះផ្តល់សារៈសំខាន់ដល់គ្រួសារខ្ញុំច្រើនណាស់ ដោយសារខ្ញុំបានធ្វើដើម្បីរកត្រីហ្នឹង កុំអីគ្រួសារខ្ញុំដាច់បាយដាច់ទឹក»៕
