នៅថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០ គឺជាថ្ងៃរំឮកខួប៤ឆ្នាំនៃការបាត់បង់អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមមួយរូប គឺលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដោយសារខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ទាំងកណ្តាលថ្ងៃត្រង់។ មិនខុសពីឆ្នាំមុនៗនោះទេ ពិធីនេះត្រូវបានក្រុមគ្រួសារលោករៀបចំជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ ដែលជាស្រុកកំណើតរបស់លោក។
ក្នុងរោងពិធី មានអ្នកចូលរួមជាបន្តបន្ទាប់ ខ្លះមកអុជធូប ដើម្បីជាការគោរព និង ដឹងគុណដល់រូបលោកកាលនៅមានជីវិត ក្នុងនោះមានយុវជន អ្នកជិតខាង និងមន្រ្តីសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនយកកម្រងផ្កា ដាក់ពីមុខចេតិយរបស់លោក។
កំពុងមមាញឹកទទួលភ្ញៀវដែលមកចូលរួមក្នុងពិធីនោះ អ្នកស្រី កែម ថាវី បងស្រីបង្កើតរបស់លោក កែម ឡី លើកឡើងថា ក្នុងឆ្នាំនេះអ្នកស្រីសង្កេតឃើញថាមានមនុស្សមកចួលរួមច្រើនជាងឆ្នាំមុន ដោយខ្លះមកចូលរួមតាំងពីថ្ងៃទី៨ និងថ្ងៃទី៩ មក។ អ្នកស្រីបានប្រែទឹកមុខទៅជាក្រៀមក្រំ នៅពេលនិយាយដល់លោក កែម ឡី ត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់ ដោយមានហូរទឹកភ្នែកផងថា ប្អូនប្រុសរបស់អ្នកស្រី មិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌នៅឡើយទេ ដោយថា ឃាតកដែលត្រូវបានឃុំខ្លួនបច្ចុប្បន្ន ជាឃាតកក្លែងក្លាយ។
អ្នកស្រី ថាវី មានប្រសាសន៍ថា៖ «នៅពេលដែលប្អូនខ្ញុំស្លាប់មកដល់ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំមិនដែលស្រាកស្រាន្តទុក្ខសោកទេ។ ដោយសារខ្ញុំមិនបានទទួលយុត្តិធម៌ទាល់តែសោះ។ ខ្ញុំមិនទាន់មានពន្លឺថា អ្នកណាអ្នកសម្លាប់ប្អូនខ្ញុំហ្នឹង។ ទោះបីរាប់រយឆ្នាំទៀតក៏ដោយ បើជីវិតខ្ញុំនៅរស់ ខ្ញុំមិនអាចទទួលយកបានទេ »។
អង្គុយលើកៅអីផ្អែកក្រោមរោងប្រក់ស័ង្កសីខាងមុខចេតិយរបស់លោក កែម ឡី ជាមួយភ្ញៀវផ្សេងទៀត អ្នកស្រី ភោគ សេ ម្តាយបង្កើតលោក កែម ឡី មានប្រសាសន៍ថា ទោះបីជាលោក កែម ឡី បាត់បង់ជីវិតទៅក៏ដោយ តែលោកនៅតែមានអ្នកស្រលាញ់ និងចូលចិត្ត និងមកគោរពវិញ្ញាណក្ខ័ន្ធលោកជាបន្តបន្ទាប់។ អ្នកស្រីបន្ថែមទាំងទឹកមុខក្រៀមក្រំថា តាំងពីកូនប្រុសរបស់អ្នកស្រីទទួលមរណភាពទៅ អ្នកស្រីតែងធ្វើបុណ្យឧទ្ទិសកុសលជូនកូន និងនិមន្តព្រះសង្ឃឆាន់ចង្ហាន់ជាដើម។ ស្រ្តីវ័យ៧៩ឆ្នាំរូបនេះបន្ថែមថា អ្នកស្រីនៅតែនឹករឮកដល់កូន ទោះបីជាលោក កែម ឡី ទទួលមរណៈភាពអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំទៅហើយក្តី។
អ្នកស្រីថា៖ «នឹកឃើញគ្រប់សព្វទាំងអស់ ដែលជីវភាពយើងអាចរស់នៅ យើងគិតឃើញទាំងអស់ គិតឃើញថាអត់ពីកូនទៅយើងដុនដាបខ្លាំង ចាស់ក៏ចាស់ទៀត ហើយសម្រាប់ធ្វើបុណ្យរាល់ឆ្នាំ អត់មានគិតអីទៀតទេ»។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «នឹកម្តងៗអញ្ចឹងទៅយើងចេះតែទ្រាំ មិនដឹងធ្វើម៉េច អាហ្នឹងកម្មផលរបស់កូនខ្ញុំ កសាងមកអីចឹង កសាងមកគេបាញ់សម្លាប់អីចឹង។ គេយកកម្មពារទៅគេវិញទៅ»។
កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ លោក កែម ឡី ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ក្នុងហាងទំនិញមួយ នៅស្ថានីយ៍ប្រេងសាំង ម្តុំស្តុបបូកគោ រាជធានីភ្នំពេញ។ នៅពេលនោះលោកស្លៀកខោជើងវែងពណ៌ខ្មៅ អាវពណ៌ឈាមជ្រូក និងពាក់ស្បែកជើងកីឡាពណ៌ស។
ភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីបាញ់សម្លាប់ ឃាតកដែលមានឈ្មោះថា អឿត អាង និងហៅខ្លួនឯងថា ជួប សម្លាប់ ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់បាន ហើយបញ្ជូនទៅតុលាការ កាត់ទោសដាក់ពន្ធគារអស់មួយជីវិត ក្រោយសារភាពថា ខ្លួនជាអ្នកបាញ់លោក កែម ឡី ក្រោមហេតុផលថា លោក កែម ឡី ជំពាក់លុយខ្លួន៣,០០០ដុល្លារ។
ទោះបីជាខ្មាន់កាំភ្លើងត្រូវបានផ្តន្ទាទោស ប៉ុន្តែក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកគាំទ្ររូបលោក នៅតែទាមទារឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតលើករណីឃាតកម្មនេះ។
បន្ទាប់ពីថតរូបជាមួយរូបសំណាកលោក កែម ឡី នៅក្នុងពិធីបុណ្យនោះរូច កញ្ញា សាក់ កន្និការ មកពីរាជធានីភ្នំពេញម្នាក់ និយាយថា លោក កែម ឡី ជាបុគ្គលដែលគួរឲ្យគោរព ដោយសារលោកជាអ្នកផ្តល់ចំណេះដឹងដល់យុវជន និងពលរដ្ឋទូទៅ។ នៅពេលនិយាយដល់រឿងបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី ស្រ្តីវ័យ២៩ឆ្នាំរូបនេះនិយាយថា នាងមិនជឿលើការសារភាពរបស់ឃាតកឈ្មោះ អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ នោះទេ ដោយនាងនិយាយថាហេតុផលដែលឃាតកសារភាពថា លោក កែម ឡី ជំពាក់លុយ៣០០០ដុល្លារនោះ មិនអាចទទួលយក។
កន្និការនិយាយថា៖ «វាហាក់បីដូចជាគួរឲ្យហួសចិត្តមែនទែន គាត់ខឹងលោកបណ្ឌិតត្រង់ខ្ចីលុយ៣ពាន់។ ប៉ុន្តែគាត់មានលុយរាប់ម៉ឺនទិញកាំភ្លើងទំនើប ដែលមានតម្លៃលើសហ្នឹងទៅទៀត។ អញ្ចឹងសម្រាប់ខ្ញុំផ្ទាល់នៅតែគិតថាមិនមានភាពយុត្តិធម៌សម្រាប់រឿងនេះទេ»។
យុវតីរូបនេះបន្តថាតុលាការគួរស៊ើបអង្កេតលើឃាតកម្មនេះជាបន្តទៀត។
នាងនិយាយថា៖ «តុលាការគួរតែចាប់ផ្តើមបន្តការស៊ើបអង្កេតរឿងនេះបន្តទៀតដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់គ្នា ក៏ដូចជាក្រុមគ្រួសារនៃលោកបណ្ឌិតបានទទួលភាពយុត្តិធម៌ និងស្ងប់ចិត្ត»។
លោក កែម ឡី ត្រូវបានឃាតករបាញ់សម្លាប់ក្នុងវ័យ៤៦ឆ្នាំ។ កាលនៅមានជីវិត អ្នកស្រាវជ្រាវបញ្ហាសង្គមរូបនេះ តែងតែវិភាគអំពីបញ្ហាជាច្រើនក្នុងសង្គមដូចជា ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ បញ្ហាព្រំដែន អំពើពុករលួយ បក្សពួកនិយមក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលជាដើម។
អ្នកស្រី ចក់ សុភាព នាយិការមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដែល បានចូលរួមក្នុងពិធីរំឮកខួបរបស់លោក កែមឡី ដែរនោះ លើកឡើងថា ក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាច្រើនបានអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតគណៈកម្មការមួយដោយឯករាជ្យ ក្នុងការស៊ើបអង្កេតលើករណីឃាតកម្មលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ។
កំពុងអង្គុយលើកៅអីទល់មុខរូបសំណាកលោក កែម ឡី ក្នុងរោងពិធី និងជាមួយសំលៀកបំពាក់អាវពណ៌សដោយមានសរសេរអក្សរ កែម ឡី នៅពីមុខអាវ អ្នកស្រី សុភាព មានប្រសាសន៍ថា៖ «មកដល់ពេលនេះ យើងមិនទាន់ឃើញមានភាពយុត្តិធម៌ពេញលេញសម្រាប់គាត់នោះទេ យើងឃើញមានការចោទប្រកាន់ទៅលើបុគ្គលឈ្មោះ ជួប សម្លាប់ ឬឈ្មោះ អួត អាង ហ្នឹង យើងមើលពុំមានពលរដ្ឋជឿជាក់លើករណីនេះទេ»។
មុនថ្ងៃរំឮកខួបបួនឆ្នាំនៃការស្លាប់របស់លោក កែម ឡី ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិចំនួន៣០ស្ថាប័ន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយនៅថ្ងៃទី៩ ខែកក្កដា ដោយជំរុញឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាបង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យមួយ ដើម្បីស៊ើបអង្កេតលើករណីឃាតកម្មនេះ។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលមានចំនួន៣ទំព័រ បានរៀបរាប់ពីភាពមិនប្រក្រតីនៃដំណើរការកាត់ក្តី ដោយមិនមានភាពម៉ត់ចត់ និងឯករាជ្យ។ ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះបន្តថា គួរតែមានការចូលរួមពីអង្គការសហប្រជាជាតិ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍សរសេថា៖ «យើងខ្ញុំជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន៣០ដែលមានរាយនាមខាងក្រោម នឹងនៅតែបន្តការអំពាវនាវឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យ មិនលម្អៀង មានប្រសិទ្ធភាព និងម៉ត់ចត់ក្នុងករណីឃាតកម្មលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី រហូតទាល់តែជនទាំងឡាយដែលមានចំណែកទទួលខុសត្រូវចំពោះឃាតកម្មលើលោក ត្រូវបាននាំខ្លួនមកផ្តន្ទាទោស»។
ក្នុងអំឡុងពេលដែលក្រុមគ្រួសារលោក កែម ឡី ប្រារព្ធពិធីរំឮកខួប៤ឆ្នាំ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋប្រចាំនៅកម្ពុជា លោក Partrik Murphy ក៏បានបង្ហោះសារតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុករបស់ស្ថានទូត និងធ្វីតថឺ (Twitter) ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក ដោយអំពាវនាវឲ្យ ប្រទេសកម្ពុជាបើកការស៊ើបអង្កេតសារជាថ្មី លើករណីឃាតកម្មលោក កែមឡី ផងដែរ។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់យុត្តិធម៌ឲ្យអ្នកដែលត្រូវបានគេសម្លាប់ទៅតាមផ្លូវច្បាប់ តាមរយៈការចាប់ខ្លួនជនដៃដល់ ឈ្មោះ ជួន សម្លាប់ និងផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់រួចហើយ។ លោកបន្តថា សម្រាប់អ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត តុលាការបានបំបែកសំណុំរឿង និងកំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរស៊ើបអង្កេត។
លោក ជិន ម៉ាលីន បន្ថែមថា ប្រសិនបើមានភាគីណាអះអាងថា ការស្លាប់របស់ លោក កែម ឡី មិនមានយុត្តិធម៌ សូមចូលរួមសហការដើម្បីស្វែងរកភស្តុតាងជាក់លាក់។
លោកថា៖ «ប្រសិនបើភាគីណាមួយយល់ថា ជនដែលត្រូវផ្តន្ទាទោសនេះ មិនមែនជាឃាតករពិត សុំចូលរួមសហការ ហើយផ្តល់ភស្តុតាង និងមូលដ្ឋានឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា ជនដៃដល់ គឺជាបុគ្គលផ្សេង មិនមែនបុគ្គលដែលបានចាប់ខ្លួន និងផ្តន្ទាទោស»។
ស្របពេលដែលឃាតកម្មលើលោក កែម ឡី នៅតែមានភាពប្រទាំងប្រទើសរវាងរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកគាំទ្រលោកពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាយុត្តិធម៌ កញ្ញា សាក់ កន្និការ ដែលជាអ្នកចូលរួមម្នាក់ក្នុងពិធីបុណ្យខួបបួនឆ្នាំនោះ និយាយថា លោក កែម ឡី បានជួយកម្ពុជាច្រើន តាមរយៈការស្រាវជ្រាវ និងវិភាគរបស់លោក ហើយថា យុវជនគួរតែគោរព និងចងចាំជារៀងរហូត។
«យើងគួរនាំគ្នាចងចាំពីលោកបណ្ឌិត មិនមែនត្រឹមតែថ្ងៃនេះទេ គឺគ្រប់ពេលវេលា ឬអាចថា មួយជីវិតយើង។ យើងគួរតែធ្វើអ្វីដើម្បីតបស្នងទៅគាត់វិញ»៕
