(ភ្នំពេញ)៖ ក្រុមអ្នកសេដ្ឋកិច្ចបានលើកឡើងថា កម្ពុជាអាចចំណាយពេលយ៉ាងហោចណាស់រហូតដល់ចុងឆ្នាំ២០២១ ដើម្បីស្តារសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសនេះឡើងវិញពីផលប៉ះពាល់នៃជំងឺកូវីដ ខណៈដែលអ្នកដែលគ្មានការងារធ្វើជាច្រើន ទំនងជាជួបផលលំបាកក្នុងការស្វែងរកការងារ និងការសម្របខ្លួនទៅនឹងការពិតថ្មីនេះ។
ចំនួនអ្នកឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ ជាង១៦លានករណីនៅទូទាំងពិភពលោក បានបណ្តាលឲ្យមានការបិទការធ្វើដំណើរអន្តរជាតិ និងកាត់បន្ថយការធ្វើពាណិជ្ជកម្មចាប់តាំងពីមានការរីករាលដាលនៃជំងឺរាតត្បាតនៅដើមឆ្នាំនេះ ដែលជាកត្តាបណ្តាលឱ្យមានការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅទូទាំងពិភពលោក។ វិស័យទេសចរណ៍ និងការនាំចេញផលិតផលក្នុងវិស័យកាត់ដេរ ដែលជាវិស័យចម្បងៗ ក្នុងការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា បានទទួលរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ រីឯការងារជាង១លានកន្លែងកំពុងស្ថិតក្នុងការប្រឈម។ នេះបើយោងតាមការព្យាករណ៍។
លោក ង៉ែត ជូ អ្នកជំនាញហិរញ្ញវត្ថុ និងជាវិនិយោគិន បានលើកឡើងថា ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ទំនងជានឹងចាប់ផ្តើមឡើងវិញ នៅពេលដែលវ៉ាក់សាំងការពារវីរុសកូរ៉ូណាត្រូវបានគេរកឃើញ និងចែកចាយទូទាំងពិភពលោក ដែលយ៉ាងហោចណាស់ក៏ត្រូវការពេលរហូតដល់ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០២១ដែរ។ នេះមានន័យថា ការនាំចេញរបស់កម្ពុជានឹងងើបឡើងវិញនៅចុងឆ្នាំ២០២១ ទោះបីស្ថិតក្នុងសេណារីយ៉ូប្រកបដោយភាពសុទិដ្ឋិនិយមក៏ដោយ។
លោកជូមានប្រសាសន៍ថា ផលប៉ះពាល់នៃជំងឺកូវីដ១៩មកលើសេដ្ឋកិច្ច នៅតែមាន ហើយការងាររបស់ប្រជាជនកម្ពុជានៅតែបន្តធ្លាក់ចុះ ដរាបណាមេរោគនេះនៅតែបន្តកើតមាននៅក្នុងពិភពលោក។
លោកបានដាក់ចេញនូវសេណារីយ៉ូចំនួនពីរ ទីមួយគឺជំងឺនៅតែបន្តមានរហូតដល់៤ ទៅ ៥ឆ្នាំទៀតបើតាមការព្រមានរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក។ ទីពីរគឺ ជំងឺនៅតែបន្តរហូតដល់វ៉ាក់សាំងនៃជំងឺនេះត្រូវបានគេចែកចាយនៅដំណាច់ឆ្នាំ ដូចដែលរបាយការណ៍មួយចំនួននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានព្យាករណ៍ទុក។
លោកជូបន្ថែមថា បើសំណាងល្អ នៅចុងឆ្នាំនេះគេអាចនឹងរកឃើញវ៉ាក់សាំងដោយមានប្រសិទ្ធភាព តែត្រូវចំណាយពេលប្រមាណជាកន្លះឆ្នាំក្នុងការចែកចាយវ៉ាក់សាំងនេះទូទាំងពិភពលោក។
លោកថា៖ «ដូច្នេះសេដ្ឋកិច្ច (ពិភពលោក) អាចចាប់ផ្តើមស្ទុះឡើងវិញនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០២១ ហើយតម្រូវការនាំចេញអាចនឹងងើបឡើងវិញនៅចុងឆ្នាំ២០២១។ ដូច្នេះសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងងើបឡើងវិញនៅចុងឆ្នាំ២០២១ ឬដើមឆ្នាំ២០២២ឯណោះ»។
លោក សេង ទិត្យ សាស្រ្តាចារ្យសេដ្ឋកិច្ចវិទ្យា នៃវិទ្យាស្ថានជាតិពាណិជ្ជសាស្រ្ត ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញយល់ស្របទៅនឹងរយៈពេលនៃការអូសបន្លាយនេះ។ លោកថា ការរាលដាលនៃជំងឺនេះបានបង្កឱ្យមានការបាត់បង់ការងារយ៉ាងច្រើន រោងចក្រមួយចំនួនបានបិទទ្វារ ហើយតម្រូវការនៃការបញ្ជាទិញមានការធ្លាក់ចុះ ដែលរឿងទាំងអស់នេះត្រូវការពេលវេលាដើម្បីស្តារឲ្យងើបឡើងវិញ។
លោក សេង ទិត្យ មានប្រសាសន៍ថា៖ «វិស័យដែលទាក់ទិននឹងសេវាកម្ម ដូចជាទេសចរណ៍ សណ្ឋាគារ កាស៊ីណូ និងខារ៉ាអូខេជាដើម គឺទទួលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំង នឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់ការងារជាច្រើន។ វិស័យហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគារក៏នឹងអាចទទួលរងផលប៉ះពាល់ផងដែរ បើវាអូសបន្លាយកាន់តែវែង»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំគិតថាសេដ្ឋកិច្ចអាចនឹងទទួលរងការប៉ះពាល់ រហូតដល់វ៉ាក់សាំង ឬថ្នាំព្យាបាលជំងឺនេះត្រូវបានគេរកឃើញដោយជោគជ័យ ដែលយ៉ាងហោចណាស់ក៏រហូតដល់ឆ្នាំ២០២១ដែរ»។
ឧបសគ្គសម្រាប់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ
លោក ផុន ម៉ូនីហ្សា អាយុ៣០ឆ្នាំ ជាអតីតបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនទេសចរណ៍ស្រីរ័ត្នធួរអ៊ែនត្រាវែល បាននិយាយថា លោកត្រូវបង្ខំចិត្តមកធ្វើការងារផ្សេងក្រៅពីវិស័យដែលខ្លួនធ្លាប់មានបទពិសោធន៍កន្លងមក ចាប់តាំងពីលោកបាត់បង់ការងារពីខែមេសាមក។ លោកបន្តថា លោកបានព្យាយាមប្រឡូកក្នុងការងារអចលនទ្រព្យ (ភ្នាក់ងារលក់ដីឡូត៍) ប៉ុន្តែមានអតិថិជនតិចតួចណាស់ដែលមកទិញដីឡូត៍ក្នុងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះបែបនេះ។ ឪ
ម៉ូនីហ្សា បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំលក់មិនដាច់ទាល់តែសោះ» ។
លោកបន្ថែមថា សព្វថ្ងៃមានតែចំណាយលើថ្លៃសាំងរថយន្តដើម្បីជូនភ្ញៀវទៅមើលដី តែចំណូលពីការលក់វិញគឺសូន្យ។ លោកក៏បានឆ្លៀតពេលចាប់ផ្តើមធ្វើជាអ្នកដឹកឥវ៉ាន់តាមម៉ូតូឲ្យអ្នកលក់ឥវ៉ាន់តាមអនឡាញ (online) ដោយសង្ឃឹមថា យ៉ាងហោចណាស់អាចជួយសម្រួលក្នុងការសងត្រឡប់ទៅលើកម្ចីធនាគារ។
លោក ម៉ូនីហ្សា បញ្ជាក់ថា៖ «ការងារនេះគ្រាន់តែដើម្បីរកប្រាក់បន្ថែមសម្រាប់បង់រំលោះដីដែលខ្ញុំបានទិញមុនពេលកូវីដប៉ុណ្ណោះ»។ ខ្ញុំប្រហែលត្រូវខ្ចីលុយពីបងប្អូនរបស់ខ្ញុំ ឬលក់ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ខ្ញុំដើម្បីសងថ្លៃដីដែលខ្ញុំបានទិញ ប្រសិនបើខ្ញុំមិនអាចរកការងារថ្មីក្នុងពេលពីរ ទៅបីខែទៀត»។
យុវជន ង៉ែត សុផានិត អាយុ២០ឆ្នាំ ជាបុគ្គលិកផ្នែកឆុងកាហ្វេក្នុងហាងកាហ្វេមួយឈ្មោះថាម៉ូម៉ូ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញលើកឡើងថា លោកព្រួយបារម្ភថា លោកអាចនឹងក្លាយជាជនរងគ្រោះនៃភាពអត់ការងារធ្វើក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។ លោកថា អតិថិជនដែលមកពិសារនៅកន្លែងនេះ មានប្រហែលតែពាក់កណ្តាលប៉ុណ្ណោះនៃចំនួនដែលធ្លាប់មក។
សុផានិត និយាយថា៖ «ហាងកាហ្វេដែលខ្ញុំធ្វើការស្ងាត់ណាស់។ ថៅកែខ្ញុំមិនបានកាត់ប្រាក់ខែទេ ប៉ុន្តែប្រសិនបើស្ថានភាពនេះនៅតែបន្តយូរទៀត ខ្ញុំពិតជាមានការព្រួយបារម្ភណាស់ថា ហាងរបស់ខ្ញុំនឹងត្រូវបិទទ្វារ ហើយខ្ញុំនឹងបាត់បង់ការងារមិនខាន»។
លោក ង៉ែត ជូ អ្នកជំនាញហិរញ្ញវត្ថុ មានប្រសាសន៍ថា ភាពអត់ការងារធ្វើ និងបំណុល នឹងក្លាយជាឧបសគ្គប្រឈមពីរសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំខាងមុខ។
លោក ជូ មានប្រសាសន៍ថា៖ «ទោះចង់ ឬមិនចង់ ការអូសបន្លាយដ៏យូរនេះអាចធ្វើឲ្យអ្នកដែលបាត់បង់ការងារមួយចំនួន ធ្វើការលក់ទ្រព្យសម្បត្តិដើម្បីទ្រទ្រង់ជីវភាពរស់នៅ ឬទូទាត់បំណុលដែលខ្លួនជំពាក់គេ»។
បុគ្គលិក ឬកម្មករជាស្ត្រីដែលធ្លាប់ធ្វើការងារក្នុងរោងចក្រ (ជាង៤០០រោងចក្រ ត្រូវបានបិទទ្វារ ឬផ្អាកសង្វាក់ផលិតកម្ម ដែលបានធ្វើឱ្យការងារប្រមាណ១៥០.០០០កន្លែងត្រូវបាត់បង់) អាចមកធ្វើការងារជាមេផ្ទះ (កូនកាំបិត ឬចុងភៅ) ឬអ្នកមើលថែរទាំកូនចៅឱ្យគេ។ ពួកគាត់អាចនឹងទទួលបានប្រាក់ខែមួយចំនួន ហើយទទួលបានការស្នាក់នៅ និងការហូបចុកគ្រប់គ្រាន់ ដូច្នេះយ៉ាងហោចណាស់ «ពួកគេនឹងមិនជួបបញ្ហាកង្វះអាហារូបត្ថម្ភទេ»។
លោកបានបន្តថា សម្រាប់បុគ្គលិក ឬកម្មករប្រុសៗដែលបាត់បង់ការងារ ត្រូវត្រឡប់ទៅធ្វើការងារកសិកម្ម ដូចជាដាំដំណាំ និងចិញ្ចឹមសត្វ (ដូចជាកង្កែប ត្រី និងបង្កងជាដើម)។ ចង់មិនចង់ «បើអ្នកដែលអាចបត់បែនបាន គួរតែធ្វើវា»។
កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែក្នុងការស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ
លោក វង្សី វិស្សុត រដ្ឋលេខាធិការប្រចាំការនៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និងជាអនុប្រធានឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចជាតិ មានប្រសាសន៍ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាន កាលពីដើមខែកក្កដានេះថា កម្ពុជានឹងមានចំណាយកាន់តែច្រើន បើទោះបីជាចំណូលជាតិមានការធ្លាក់ចុះក៏ដោយ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងឆ្នាំ២០២១ យើងនឹងចំណាយលុយច្រើន។ ចំណូលរបស់ជាតិក្នុងឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០២០នេះ ភាគច្រើនបានមកពីខែចាស់ គឺ៤ខែដំបូង ខណៈពេលដែល ២ខែចុងក្រោយនេះមានការធ្លាក់ចុះខ្លាំង។ ដូច្នេះ មូលដ្ឋានសម្រាប់ការប្រមូលពន្ធនៅឆ្នាំក្រោយនឹងមិនមានភាពប្រសើរទេ ពីព្រោះអាជីវកម្មមួយចំនួនបានបិទ ហើយមួយចំនួនទៀតមិនមានប្រាក់ចំណេញ»។
ទោះយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលនឹងបញ្ចេញថវិការប្រមាណ១,២ពាន់លានដុល្លារ តាមរយៈជំនួយសង្គ្រោះ និងការបន្ធូរបន្ថយពន្ធ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាធ្លាក់ចុះនេះ។
គម្រោងចំណាយនេះរួមមាន ចំណាយអន្តរាគមន៍ (បណ្តុះបណ្តាលជំនាញ សាច់ប្រាក់ពលកម្ម និងដោះស្រាយបញ្ហាប្រជាជន ឬជំនួយសង្គម) និងការផ្តល់ឥណទាន៦០០លានដុល្លារ។ លោកមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា គោលដៅចម្បងគឺធ្វើយ៉ាងណាជួយប្រជាជន និងអាជីវកម្ម «ឲ្យរស់សិន»។
លោក វិស្សុត មានប្រសាសន៍ទៀតថា៖ «គ្មាននរណាអាចទាយបានទេថា ផលប៉ះពាល់នេះនឹងមានរយៈពេលយូរប៉ុណ្ណា ឬមានទំហំប៉ុណ្ណានោះទេ ពីព្រោះជំងឺនេះវា (unprecedented) មិនធ្លាប់មានពីមុនមក»។ លោកបន្ថែមទៀតថា តាមការព្យាករណ៍ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាអាចនឹងធ្លាក់ចុះពី១,៩ ទៅ៥ភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំនេះ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ លើកឡើងថា រោងចក្រជាង៤០០ បានផ្អាកសង្វាក់ផលិតកម្ម ហើយ៨៣ បានបិទទ្វារ។
លោកថា៖ «បើគ្មានវិធានការដ៏ស័ក្តសិទ្ធពីរាជរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចទេនោះ ការបាត់បង់នឹងកាន់តែច្រើន»។
ផលប៉ះពាល់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមកលើសេដ្ឋកិច្ច
យោងតាមរបាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់ធនាគារពិភពលោកស្តីពីបច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា វិបត្តិពិភពលោកបង្កការគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំងដល់ការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានប្រវត្តិរីកចម្រើនក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំនេះ។ វិស័យចម្បងៗចំនួន៣ដែលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំង គឺវិស័យទេសចរណ៍ ការនាំចេញផលិតផលរោងចក្រ និងវិស័យសំណង់ ដែលវិស័យទាំងនេះបានរួមចំណែកជាង៧០ភាគរយនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និង៣៩,៤ភាគរយ នៃការងារសរុប ក្នុងឆ្នាំ២០១៩។
របាយការណ៍នោះបានសរសេរថា៖ «ការធ្លាក់ចុះដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនៃវិស័យសំខាន់ៗនេះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងធ្វើឱ្យការងារយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ១,៧៦លានកន្លែង ត្រូវប្រឈមនឹងហានិភ័យ»។
លោក សេង ទិត្យ សាស្រ្តាចារ្យសេដ្ឋកិច្ចវិទ្យា មានប្រសាសន៍ថា បុគ្គលគ្រប់រូប ឬគ្រួសារនីមួយៗ ពិតជាអាចចូលរួមចំណែកក្នុងការស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ ដោយពួកគេត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសុខភាពរបស់ពួកគេជាមុនសិន។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដំបូងយើងត្រូវរកមធ្យោបាយដោះស្រាយ៖ ត្រូវថែររក្សាសុខភាព និងចូលរួមការពារខ្លួនកុំឲ្យឆ្លងជំងឺនេះ»។ លោកក៏បានផ្តល់យោបល់ផងដែរថា យើងត្រូវបែរឆ្ពោះទៅរកវិស័យកសិកម្ម។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក ង៉ែត ជូ អ្នកជំនាញហិរញ្ញវត្ថុមិនសូវជាមានសុទិដ្ឋិនិយមចំពោះរឿងនេះឡើយ។ លោកគិតថា ប្រហែលជានឹងមិនមានគ្រួសារ និងបុគ្គលឯកជនច្រើនទេដែលអាចចូលរួមចំណែកក្នុងការស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ ខណៈពេលខ្លួនកំពុងប្រឈមនឹងវិបត្តិពិភពលោកនេះនៅចំពោះមុខ។
លោក ង៉ែត ជូ មានប្រសាសន៍ថា៖ «បើទាក់ទងនឹងគ្រួសារ និងបុគ្គលឯកជន ពួកគេអាចចូលរួមចំណែកបានតិចតួចណាស់ក្នុងការស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ ដោយសារកម្ពុជាពឹងផ្អែកលើការនាំចេញ និងការទៅធ្វើការងារនៅបរទេស»។ ជាឧទាហរណ៍ បើយើងពិនិត្យមើលការបាត់បង់ការងារនៅប្រទេសថៃ គឺមានអត្រាខ្ពស់ នេះបញ្ជាក់ថាឱកាសកាងារមានតិចតួចណាស់សម្រាប់ការធ្វើចំណាកស្រុកទៅរកការងារនៅក្រៅប្រទេស។
លោកមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា៖ «ការបង្វែរទៅរកការងារផ្សេង គឺមានតែវិស័យកសិកម្មទេដែលអាចស្រូបបាន (ពលកម្ម) ហើយក៏មានឧបសគ្គច្រើនទៀត ដោយសារអ្នកធ្លាប់ធ្វើការក្រៅពីវិស័យកសិកម្ម អាចនឹងលំបាកងាកមករកវិស័យនេះវិញ»៕
