សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិបានស្នើឱ្យ​ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ នៃតុលាការក្រុងភ្នំពេញ​កោះហៅមន្រ្តី​នគ​រ​បា​​លដែលពួកគេចោទប្រកាន់ថា ជាអ្នកដែលកសាងសំណុំរឿងក្នុងបទចោទ រួមគំនិតក្បត់ មកតតាំងក្តី​គ្នាដោយ​​ផ្ទា​​ល់​នៅក្នុងអង្គសវនាការ ប៉ុន្តែការទាមាររបស់ក្រុមចលនាមាតាធម្មជាតិនេះ ត្រូវច្រានចោលដោយប្រ​ធានក្រុម​​ប្រឹក្សា​ជំ​​នុំ​ជម្រះ។

សំណើរនេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងពេលដែលសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានបើកសវនាការលើកទី៤ ក្នុងសំណុំរឿ​ង «រួមគំនិ​ត​ក្បត់ និ​ង​ប្រ​​​មាថ​ចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ» ដែលសវនាការលើអង្គសេចក្តីនេះ បានប្រព្រឹត្តទៅកា​ល​នៅ​ថ្ងៃ​​ទី១៧ ខែមិ​ថុ​នា ឆ្នាំ២០២៤។

សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិលោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២​០​២៤ នេះថា លោកបានស្នើតុលាការដើម្បីជជែកជាមួយមន្ត្រីនគរបាលចំនួន២រូបដែលជាអ្នកកសាងសំណុំរឿងពីប​ទរួ​មគំនិតក្បត់ចំពោះយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ក៏ប៉ុន្តែតុលាការមិនឯកភាពតាមសំណើរ។

លោកបន្តថា៖ «ព្រឹកមិញនេះយើងបានដាក់ពាក្យរួចទៅហើយដើម្បីស្នើសុំធ្វើការជជែកវែកញែកជាមួយខាងនគរបា​ល​យុត្តិធម៌ដែលជាអ្នកកសាងសំណុំរឿងពួកយើងយកមកចោទប្រកាន់ពួកយើងពីបទរួមគំនិតក្បត់នេះ។ ដោ​យ​ហេតុថាខ្ញុំផ្ទាល់ដែលជាអ្នកឆ្លងកាត់ការសួរចម្លើយគឺបានដឹងអំពីការធ្វើខុសនីតិវិធីជាច្រើនរបស់នគរបាលយុត្តិ​ធម៌​ ដូច្នេះហើយគឺជាមូលហេតុមួយដែលពួកយើងធ្វើការតទល់សួរដេញដោលគ្នា។ ក៏ប៉ុន្តែតុលាការនិងខាងព្រះរា​​ជអាជ្ញាហ្នឹងគឺបានបដិសេធពីការតទល់ហ្នឹង ដែលខ្ញុំយល់ឃើញថាវាបង្ហាញអំពីកម្សោយមួយ និងភាពមិនស្មើគ្នានៅ​ក្នុងការមិនអនុញ្ញាតឱ្យមានការជជែកដេញដោលចំពោះធាតុផ្សំនៃបទល្មើស និងចំពោះការធ្វើខុសនីតិវិធីរ​បស់​​ប៉ូលីសក្នុងការកសាងសំណុំរឿង។ ហើយខ្ញុំនឹងព្យាយាមម្ដងទៀតដើម្បីធ្វើការជជែកដេញដោលគ្នា » ។

សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិដែលរងបទចោទពីបទ «រួមគំនិតក្បត់» រូបនេះយល់ឃើញថា ការដែលតុលាការមិន​អនុញ្ញា​​តតាមសំណើរសុំជជែកជាមួយភាគីនគរបាលដែលជាអ្នកកសាងសំណុំរឿងចោទប្រឆាំងប្រឆាំងនឹង​លោកនេះ ជាការខុសច្បាប់។

លោកបន្តថា៖ «ការដែលតុលាការហើយនិងលោកព្រះរាជអាជ្ញាមិនមានភាពក្លាហាននៅក្នុងការឱ្យខ្ញុំជជែកតទល់ជាមួយប៉ូលីសហ្នឹងគឺជាការរំលោភសិទ្ធិរបស់ខ្ញុំក្នុងនាមជាកូនក្ដីក្នុងការទទួលបានការជំនុំជម្រះដោ​យ​​យុត្តិធម៌។ ហើយត្បិតតែគាត់ចាំឱ្យយើងបញ្ចេញមតិទៅលើភស្តុតាងក៏ដោយ ប៉ុន្តែអ្វីដែលខ្ញុំចង់និយាយវាលើសពីភស្តុតាង វាពាក់ព័ន្ធនីតិវិធីនៅក្នុងការសួរនាំខ្ញុំកាលខ្ញុំត្រូវបានគេចាប់យកទៅនាយកដ្ឋានកណ្ដាលសន្តិសុខហ្នឹងដែរ។ ឧទាហរណ៍ដូចជា ការដែលបដិសេធខ្ញុំមិនឱ្យមានមេធាវី ការដែលមិនបានប្រាប់ខ្ញុំអំពីសិទ្ធិរបស់ខ្ញុំ ការមិនបានប្រាប់ខ្ញុំជាមុនអំពីបទចោទប្រកាន់មកខ្ញុំហ្នឹងអាហ្នឹងជាការរំលោភនីតិវិធី គឺជាការរំលោភសិទ្ធិរបស់ជនត្រូវចោទហើយក៏ជាភស្តុតាងមួយបញ្ជាក់ថាអ្វីដែលលោកប៉ូលីសបានរៀបចំជាមួយនិងលោកព្រះរាជអាជ្ញាដែលហៅថាជាភស្តុតាងហ្នឹងគឺវាខុសច្បាប់បាត់ទៅហើយ» ។​

រីឯលោក យឹម លា​ងហ៊ី សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិមួយរូបទៀតឯកភាពថា ការដែលតុលាការមិនឱ្យតទល់គ្នា​ជាមួ​យ​ភា​គីនគរបាល​២នាក់ដែលជាអ្នកកសាងសំណុំរឿងនោះ ជាចេតនារបស់តុលាការដើម្បីដាក់បន្ទុកលើក្រុមចលនាមាតា​ធម្មជាតិជាជាងស្វែងរកយុត្តិធម៌ពិត។

លោកបន្តថា៖ «ការដែល​មិនឱ្យយើងតតាំងជាមួយប៉ូលីសហ​នឹងក៏វាជាសញ្ញាមួយដែលបង្ហាញថា តុលាការហាក់ដូច​ជាគេចវេសមិនចង់ឱ្យយើងសួរដេញដោលបន្ថែមទៀតចំពោះការដែលដាក់បន្ទុកចោទមកលើសកម្មជនមាតាធមម្មជាតិហ្នឹងឯង។ គ្រាន់តែថាអាចជាលេសរបស់គាត់ដើម្បីដាក់បន្ទុកបន្ថែមដល់ចលនាមាតាធម្មជាតិមិនឱ្យឆ្លើ​យ​ឆ្លងជាមួយសមត្ថកិច្ចឱ្យមើលដឹងខុសត្រូវ ខ្មៅសជាមួយគ្នាប៉ុណ្ណឹងឯង» ។

ជុំវិញករណីនេះ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអធិប្បាយពីលោក អ៊ី រិន្ទ អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធា​នី​ភ្នំពេញបានទេនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនានេះ ដោយទូរស័ព្ទចូលតែគ្មានអ្នកលើក ខណៈមេធាវីការពារសិទ្ធិ​ឱ្យក្រុមច​ល​នាមា​តាធ​ម្ម​ជា​តិ លោក សំ ចំរើន ក៏មិនអាចស្នើសុំការអត្ថាធិប្បាយបានដែរ។

ដោយឡែក លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ​ នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ បង្ហា្ញការការសោ​ក​ស្តាយចំពោះការសម្រេចរបស់តុលាការដោយមិនអនុញ្ញាតតាមសំណើររបស់សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជា​តិ​ក្នុងការជជែកតទល់ជាមួយសមត្ថកិច្ចដែលកសាងសំណុំរឿង ខណៈលោកថាការជជែកតទល់រវាងជនត្រូវចោ​ទ និងសមត្ថកិច្ចដែលកសាងសំណុំរឿង និងភស្តុតាងដែលយកមកចោទប្រកាន់បែបនេះ គឺជាគោលការសិទ្ធិទទួ​​ល​បា​​នការជំនុំជំរះដោយយុត្តិធម៌។

លោកបន្តថា៖«គួរឱ្យសោកស្តាយនៅក្នុងសវនសការព្រឹកមិញប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជំរះទទួលយកសំណើរបស់តំណាងអយ្យការ ដោយបដិសេធការស្នើសុំរបស់លោក លី ច័ន្ទដារ៉ាវុធ ដែស្នើសុំឱ្យមានការជជែកដេញដោលជាមួ​យ​សមត្ថកិច្ច ដោយលើកហេតុផលថាយុវជនមាតាធម្មជាតិទាំងនោះថ្លោះសិទ្ធិដោយពួកគាត់មិនបានចូលរួមនៅសវនាការកាលពីលើកទី២ ដោយពួកគាត់ទទួលបានពីការជូនដំណឹងរបស់តុលាការតែគាត់មិនចូលរួម ចំដំណា​​ក់ដែ​លសមត្ថកិច្ចធ្វើការបំភ្លឺដែលត្រូវជជែកតទល់។ ប៉ុន្តែតុលាការបានលើកឡើងថាថ្ងៃនេះជាថ្ងៃចាក់បង្ហា​​ញ​​​ភស្តុតា​ង ដូច្នេះនៅពេលជជែករឿងភស្តុតាងពួកគាត់អាចបង្ហាញពីភស្តុតាងដោះបន្ទុកបាន»។

នៅក្នុងបញ្ញត្តិមាត្រាមួយចំនួនមានដូចជាមាត្រា៥១ មាត្រា១២៨ មាត្រា១៣០ និងបញ្ញត្តិមាត្រា១៣២ បាន​កំ​​ណ​ត់​ថា សិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌ ត្រូវការពារដោយច្បាប់ ជាពិសេសមានការ​បែងចែកអំណាច និងឯករាជ្យភា​ព​រ​បស់តុលាការដែលធានាដោយព្រះមហាក្សត្រ។ ហើយចំពោះមាត្រា ៣៨ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកំណត់អំពីសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងការពា​​​រសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌ ដោយធានាថា មិនត្រូវឲ្យមានការរំលោភបំពានលើរូបរាងកាយបុគ្គលណាមួយឡើយ។ ការចោទប្រកាន់ ការចាប់ខ្លួន ការឃាត់ខ្លួន ឬការឃុំខ្លួនជនណាមួយ នឹងអាចធ្វើទៅកើត លុះ​ត្រាតែអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមបញ្ញត្តិច្បាប់។ លើសពីនេះក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ដែលអនុម័តក្នុងឆ្នាំ ២០០៧ ក៏បានចែងដោយលម្អិតអំពីនីតិវិធីដែលត្រូវអនុវត្តលើជនសង្ស័យ និងកំណត់អំពីតួនាទី និងការទទួលខុស ត្រូវរបស់ចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា និងភាគីជ​​នជាប់ចោទ ដោយគិតចាប់ពីការផ្តួចផ្តើមនៃការស៊ើបអង្កេតបឋម ពេលចាប់ខ្លួននៅក្នុងនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌទាំ​​ង​​មូ​ល​ រហូតដល់ការបញ្ចប់បណ្ដឹងឧបាស្រ័យចុងក្រោយ៕

សង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន បានលើកឡើងថា ការបង្ក្រាបបទល្មើសល្បែងស៊ីសង​នៅកម្ពុជា នៅ​មិន​ទាន់​ទទួល​បាន​ផល​ខ្ពស់​នៅឡើយ​ទេ ដោយពួកគេចង់ឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមលើការ​ចាត់វិធានការចំពោះអ្នកពាក់ព័ន្ធបទល្មើសទាំងនោះ។  

ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍ ​និង​សន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង បានសាទរ​ចំពោះកា​រ​បង្ក្រា​ប​ល្បែងស៊ីសងជាបន្តបន្ទាប់​ពីសំណាក់អាជ្ញាធរ។ តែយ៉ាង​ណាលោក​ថា ការបង្រ្កាបកន្លងមកនេះ មិនទាន់ទទួលបានផលខ្ពស់នៅឡើយទេ។ 

លោកមានប្រសាស៍ថា៖ «ការដែលបង្ក្រាបល្បែងអនឡាញទាំងអស់នេះ យើងតែងតែលឺមានការបង្ក្រាបជាហូរហែរកន្លងមកដែរ ប៉ុន្តែយើងឃើញថា មិនទាន់ឃើញមានប្រសិទ្ធភាពខ្លាំងនៅឡើយទេ ដោយសារបញ្ហានេះចេះតែកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងនេះ»។ 

លោកថា ការមិនទាន់មានប្រសិទ្ធភាពខ្លាំងចំពោះ​ការបង្ក្រាបល្បែងស៊ីសង គឺដោយសារភាព​ខ្វះ​ខា​ត​នៃ​បច្ចេកវិទ្យា កង្វះអ្នកជំនាញស៊ើបអង្កេត បញ្ហាអំពើពុករលួយ និងដោយសារអាជ្ញាធរមិនបានបង្ក្រាបល្បែងទាំងនោះជាប្រចាំជាដើម។  ជាមួយគ្នានេះ លោក យង់ គិមអេង បាន​ស្នើអាជ្ញាធរបង្ក្រាបទាំងបទល្មើសល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់ ដែលកើត​ឡើងចំពោះមុខ និងបុគ្គលដែលចាំការពារបទល្មើសនៅ​ពីក្រោយផងដែរ ពោលគឺបង្ក្រាបទាំងឫគល់។ 

លោកថា៖ «ខ្ញុំសូមឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់សំខាន់ដែរ ចំពោះអ្នកដែលនៅកាងពីក្រោយនៃល្បែងអនឡាញទាំងអស់នោះ»។ 

លោកអំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ លើកឡើងថា ចំពោះបញ្ហាល្បែងស៊ីសងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅតែជាក្តីបារម្ភជាពិសេសគឺល្បែងស៊ីសងតាម​អនឡាញ ព្រោះបញ្ហាល្បែងស៊ីសងអាចបណ្តាលឱ្យមានបទល្មើសផ្សេងៗ ប៉ះពាល់ស​ន្តិសុខ​សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម ប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងអាចប៉ះពាល់ដល់ការអភិវឌ្ឍ​ប្រទេសជាតិផងដែរ។  

លោកបន្តថា៖ «កន្លងមក អាជ្ញាធរមានការបង្រ្កាបល្បែងស៊ីសង និងល្បែងស៊ីសងតាមអនឡាញ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាង​ណា​ក៏ល្បែងស៊ីសងទាំងនេះនៅតែបន្តកើតមាន ដោយសារការអនុវត្តច្បាប់នៅមានកំរិត ការគ្រប់គ្រង និងត្រួតពិនិត្យរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានលើកន្លែងដែលសង្ស័យថា​មានបើកល្បែងស៊ីសងទាំងនេះ មិនបានដិតដល់ មិនបានស៊ើបអង្កេតឱ្យបានម៉ត់ចត់ និងតម្លាភាព រាល់ជនដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការបើកកន្លែងល្បែងស៊ីសង ដើម្បីអនុវត្តតាមច្បាប់ និងអំពើពុករលួយរបស់បុគ្គលមួយចំនួន»។  

ករណីនេះ លោក​ អំ សំអាត បានជំរុញទៅស្ថាប័ន​ពាក់​ព័ន្ធ និង​អាជ្ញាធរ​គួរបង្កើនប្រសិទ្ធភាព​ក្នុង​ការ​បង្ក្រាប​លើល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់គ្រប់ប្រភេទ ដោយអនុវត្តតាមច្បាប់ និង​បង្ក្រាប​ជាប្រចាំ ហើយ​​​រាល់​បុគ្គលណាដែលពាក់ព័ន្ធ ទោះមានឋានន្តរស័ក្តិប៉ុណ្ណាត្រូវតែអនុវត្តតាមច្បាប់ និង​លុបបំបាត់អំពើពុករលួយ។ 

រីឯនាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី យល់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរថា ដើម្បីកាត់បន្ថយ និងឈានដល់ការលុបបំបាត់ល្បែងស៊ីសងគ្រប់ទម្រង់នៅ​កម្ពុជា អាជ្ញាធរគ្រប់​ជាន់​ថ្នាក់ ត្រូវតែស្រាវជ្រាវអំពីមូលហេតុ ឬសគល់ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធធំៗនៃបញ្ហានេះ។ 

លោកបន្តថា៖ «ថ្មីៗយើងឃើញមានការបង្ក្រាប​កាន់​តែ​ច្រើន អញ្ចឹង​ជា​ចំណុចវិជ្ជមានមួយដែរ យើងចង់លើកទឹកចិត្ត​ឱ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើកិច្ចការនេះបន្ត ប៉ុន្តែដើម្បីបង្ក្រាប​បទល្មើសនេះឱ្យបានខ្លាំង និងមានប្រសិទ្ធភាព ទាល់តែយើងធ្វើកិច្ចការនេះជាប្រព័ន្ធ ហើយជំរុញការអនុវត្តច្បាប់ដែលមាន ជា​ពិសេសការដាក់បញ្ចូល​នៅ​រាល់ការសង្ស័យ ឬ​បទល្មើស​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​អំពើពុករលួយ នៅក្នុងការបង្ក្រាប​នោះ»។ 

ជុំវិញករណីនេះ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអធិប្បាយពីលោក ទូច សុខៈ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃបានទេនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនានេះ។ 

តែយ៉ាងណា​ លោក ឆាយ គឹមឃឿន អ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ មានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លី ដោយ​ស្នើឱ្យ​ប្រជា​ពលរដ្ឋកុំលេងល្បែងស៊ីសងផ្សេងៗ ដើម្បីជៀសវាងការបាត់បង់ប្រាក់កាស និងបង្កបញ្ហាជាដើម។ 

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សមត្ថកិច្ចក៏សូមអំពាវនាវដល់អ្នកចូលចិត្តលេងល្បែង ត្រូវបញ្ឈប់សកម្មភាពទាំងនេះជាបន្ទាន់ ព្រោះការលេងល្បែងស៊ីសងបានបង្កឱ្យ​មានផលវិបាកជាច្រើន ដូចជា ខាតបង់ពេលវេលា ប្រាក់កាក់ ទ្រព្យសម្បត្តិ និងបង្កើតឱ្យ​មានបំណុល បង្កឱ្យ​មានអំពើហិង្សាក្នុងពេលលេងល្បែង ហិង្សានៅក្នុងគ្រួសារ និងអាចក្លាយជាអំពើឃាតកម្ម ហើយពេលខ្លះឈានទៅប្រព្រឹត្តបទល្មើសលួច ឆក់ ប្លន់ទៀតផង»។ 

កាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែមករា ឆ្នាំ​២០២៤ ក្រសួងមហាផ្ទៃ បានរៀបចំ​វិសោធនកម្ម​ច្បាប់​ស្ដីពី​ការបង្ក្រាប​ល្បែងស៊ីសង​ឆ្នាំ​១៩៩៦ ដោយការរៀបចំនេះធ្វើឡើង​តាម​រយៈ​កិច្ចប្រជុំ​ក្រុមការងារ​បច្ចេកទេស ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​ អនុរដ្ឋលេខាធិការ​ក្រសួង​មហា​ផ្ទៃ​លោក ទ្រី សុខហេង និង​មន្ត្រី​ពាក់ព័ន្ធ​។ ការរៀបចំវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ គឺធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងធានានូវប្រសិទ្ធភាព​ក្នុង​ការ​បង្ក្រាបល្បែង​ខុស​ច្បាប់​គ្រប់​ទម្រង់។ 

បើតាមមាត្រា១ នៃជំពូកទី១ របស់ច្បាប់ស្ដីពីការបង្ក្រាបល្បែងស៊ីសងឆ្នាំ១៩៩៦ គឺត្រូវហាមឃាត់ជាដាច់ខាតការលេងល្បែងស៊ីសងគ្រប់ប្រភេទ នៅគ្រប់​ទីកន្លែងទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លើកលែងតែមានការអនុញ្ញាតពីរាជរដ្ឋាភិបាល។ ជាមួយគ្នានេះ ក្នុងមាត្រា២ ជំពូក៣​នៃច្បាប់នេះចែងថា ជនណាលេងល្បែងស៊ីសង ជននោះត្រូវផ្ដន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ១ម៉ឺនរៀល ទៅ ៥ម៉ឺនរៀល ឬដាក់ពន្ធនាគារពីមួយសប្ដាហ៍ទៅមួយខែ។  គួរជម្រាបជូនថា ក្នុងរយៈពេល៩ថ្ងៃ គិតចាប់ពីថ្ងៃទី៣ ដល់ថ្ងៃទី១១ ខែមិថុនានេះ សមត្ថកិច្ច​​បាន​បង្ក្រាប​​បទ​ល្មើស​ល្បែង​ស៊ីសង​ខុស​ច្បាប់​ចំនួន ៧៦​​ករណី ក្នុងនោះ​បានឃាត់ខ្លួនមនុស្ស​ចំនួន ១៥៣នាក់៕ 

ចៅក្រម​ស៊ើបសួរនៃសាលាដំបូងខេត្តសៀមរាប បាន​សម្រេច​ឃុំខ្លួន​អ្នកស្រី​ ឡេង ចាន់ណា និងបក្ខពួក​ ២នាក់​ទៀត នៅពន្ធនាគារ​ជាបណ្តោះអាសន្ន ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើស ឆបោកមានស្ថានទម្ងន់ទោស ចេញមូលប្បទានប័ត្រគ្មានសាច់ប្រាក់​ និងសម្អាតប្រាក់។

អ្នកស្រី ឡេង ចាន់ណា និងបក្ខពួក ២នាក់ទៀត ត្រូវបាន​សមត្ថកិច្ច​ខេត្តសៀមរាប ចាប់ខ្លួនកាលពី​រសៀល​ថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ នៅខេត្តសៀមរាប ទៅ​តាមដីកាបញ្ជា​ឱ្យចូលខ្លួន​របស់​តំណាង​អយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្ត ដោយផ្អែក​​តាមបណ្តឹង​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ។

យោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សាលាដំបូងខេត្តសៀមរាប ចុះថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ បាន​ឱ្យដឹងថា​ បន្ទាប់ពីបាន​សួរចម្លើយជនត្រូវចោទ ​ពិនិត្យភស្តុតាង​ក្នុងសំណុំរឿង ព្រមទាំងការ​ពិចារណាលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់​រួចមក ចៅក្រមស៊ើបសួរបានសម្រេច​ឃុំខ្លួន​ជនត្រូវចោទទាំង៣រូប ដាក់ពន្ធនាគារខេត្តសៀមរាបជាបណ្តោះអាសន្ន ដើម្បីបន្តការស៊ើបសួរតាមនីតិវិធីច្បាប់។ 

សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបន្តថា៖ «សាលាដំបូងខេត្តសៀមរាប នឹងបន្តចាត់ការសំណុំរឿងនេះ ឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធីច្បាប់ជាធរមាន»។

ជនត្រូវចោទទាំង៣នោះ រួមមាន អ្នកស្រី ឡេង ចាន់ណា អាយុ ៣៦ឆ្នាំ មានងារជាឧកញ៉ា និងជាអ​គ្គនាយិកាក្រុមហ៊ុនប្រ៊ីលានស៊ីធីវើលដ៍ ឯ.ក, លោក ចាន់ ឃីន​ អាយុ ៣០ឆ្នាំ និងលោក ផិន សាមាន​ អាយុ ៣១ឆ្នាំ​​ ត្រូវបាន​​ចោទ​ប្រកាន់​ពីបទ «ឆបោកមានស្ថានទម្ងន់ទោស (ជាក្រុមមានការ​ចាត់តាំង)» តាមមាត្រា ៣៧៧ និង៣៨០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ, បទ «សម្អាតប្រាក់» តាមមាត្រា ៣៨នៃច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងការសម្អាតប្រាក់ និងហិរញ្ញប្បទានភេរវកម្ម និងបទ «មិនបំពេញ​កាតព្វកិច្ច​ចំពោះឧបករណ៍អាចជួញដូរបាន» តាមមាត្រា ២៣១ នៃច្បាប់ស្តីពីឧបករណ៍អាចជួញដូរបាន និងប្រតិបត្តិការទូទាត់សងប្រាក់។ នេះបើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សាលា​ដំបូងខេត្ត។

នៅថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤នេះដែរ ប្រមុខរដ្ឋស្តីទី លោកសាយ ឈុំ ក៏​បានចេញព្រះរាជក្រឹត្យ​បញ្ចប់គោរមងារឧកញ៉ា ពីឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា នេះផងដែរ។ 

លោក នួន នឿត អះអាងថាជាជនរងគ្រោះពីការឆបោករបស់ក្រុមអ្នកស្រី​ឡេង ចាន់ណា បាន​​​បង្ហាញ​ការគាំទ្រចំពោះចំណាត់ការ​របស់​តុលាការទៅលើ​ជនត្រូវចោទទាំង៣រូប។ ប៉ុន្តែលោកថា អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច គួរតែមានចំណាត់ការ​ច្បាប់ទៅលើ​​បក្ខពួកឆបោកទាំងអស់នៅក្នុង​​ក្រុមរបស់​ ឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ។

លោកថា៖ «បើយើងឃាត់ខ្លួនចឹងក៏ល្អដែរ ព្រោះត្រូវឃាត់ខ្លួនទាំង ២៥នាក់​ទៀត​​​[សមាជិកឆបោក]នោះដែរ ព្រោះ​អា ២៥នាក់នោះ ក៏ទាក់ទងនឹងរឿងហ្នឹងដែរ»។ 

បើតាម លោក នួន នឿត គឺរូប​លោកបាន​ដាក់ប្រាក់វិនិយោគជាមួយក្រុមហ៊ុនប្រ៊ីលាន​ស៊ីធី​វើលដ៍​តាំងពីឆ្នាំ​២០២២ ហើយ​ការដាក់វិនិយោគនេះ​ធ្វើឡើង៣ដំណាក់កាល ដោយ​លោក​​បានខាតបង់ទឹកប្រាក់សរុបចំនួន ៥ ៥០០០ដុល្លារ។

លោក​បាន​សំណូមពរដល់តុលាការ និងអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច​​រឹបអូស​ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់​អ្នកស្រី ឡេង ចាន់ណា មកដោះស្រាយ​ជូន​​ពលរដ្ឋទាំងអស់​​ដែល​​រង​គ្រោះពីការឆបោកនេះ ទោះ​ជា​មិនបានប្រាក់ការដែលក្រុមឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា ធានាផ្តល់ជូនក៏ដោយ តែលោកចង់បាន​នូវ​សំណងប្រាក់ដើម​របស់​លោក​មក​វិញ។ 

លោកបន្ថែមថា៖ «អចលនទ្រព្យដែលគាត់​ [ឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា] ទិញគាត់ធ្វើអីៗទាំងអស់ប៉ុន្មានហ្នឹង តើមានប៉ុន្មាន​នៅក្នុងខ្លួនគាត់ ដែលលុយកាក់គាត់អីនៅកន្លែងណាខ្លះហ្នឹង ឃាត់ខ្លួនគាត់​ដើម្បីចង់ឱ្យ​គាត់ហ្នឹងរកដំណោះស្រាយឱ្យ​យើងហ្នឹងឯង។ តើមានអ្វីខ្លះដែលត្រូវដោះស្រាយជូនប្រជាជន​ដែលគ្នាកំពុងរង់ចាំយូរហើយ ទាំងគេទាំងខ្ញុំ»។ 

ចំណែក ជនរងគ្រោះពីការឆបោក​ម្នាក់ទៀត អ្នកស្រី លន់ ស៊ីថា មានប្រសាសន៍ស្រដៀងគ្នា​នេះដែរ​​ថា ក្រៅពីការចាប់​ខ្លួន​ឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា និងបក្ខពួកហើយ អ្នកស្រីចង់ឱ្យ​មានការបើកបង្ហាញទ្រព្យសម្បត្តិរបស់​ឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា ជាសាធារណៈ និងលក់ទ្រព្យសម្បត្តិ​ទាំង​នោះ​ ដើម្បី​ជា​សំណងជូន​ពលរដ្ឋរងគ្រោះវិញ។ 

អ្នកស្រីថា៖ «ដំណោះស្រាយជូនពួកខ្ញុំ ក្រោយពីការឃាត់ខ្លួនហើយគឺបើកបង្ហាញពីទ្រព្យសម្បត្តិដែលយកលុយពីពួកយើង​ទៅទិញ​ទាំងប៉ុន្មាន​ដាក់លើតុ ហើយលក់ទៅ ឡៃឡុង​ទៅ បានប៉ុន្មានយកមកចែកពួកយើងខ្លះៗ​មក កុំឱ្យ​អត់​ឈឹងចឹង […] ខ្ញុំចង់បានលុយខ្លះៗយកមកដោះស្រាយជីវភាព ព្រោះយើងជំពាក់លុយធនាគារ ខ្ញុំប្រហែល ២៨០០(ដុល្លារ) បង់​ធនាគារ ចឹងបើឱ្យ​​គ្រាន់តែគាត់ជាប់ទោស​ជាប់ទណ្ឌទៅ​ ពួកយើងអត់មានបានលុយសោះ ពួកខ្ញុំអត់ចង់បានចឹងទេ ចង់​បានដំណោះស្រាយឱ្យ​បានលុយខ្លះមកវិញ»។ 

នាយកចាត់ការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត យល់ថា ដំណើរ​ការ​បន្ទាប់ពីការចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួន​​ជាបណ្តោះអាសន្ន​ទៅលើ​ឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា និងបក្ខពួកហើយ តុលាការ និងអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច គួរតែមានការប្រមូល​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​របស់​ជន​ត្រូវចោទ សងត្រឡប់ទៅ​ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះវិញ។  

លោក​ថា៖ «ទាក់ទងនឹងបញ្ហាលុយកាក់ ឬក៏ការឆបោកទាំងអស់ហ្នឹងតុលាការ​គេអាចពិនិត្រមើលចុងក្រោយទៅលើការលក់ឡៃឡុង ទៅលើទ្រព្យសម្បត្តិ ទៅលើអចលនទ្រព្យ ដើម្បីសងទៅប្រជាពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែអាហ្នឹងវាទាល់តែមានការស៊ើបអង្កេត​ប្រមូលភស្តុតាងអំពីទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ ឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា»៕ 

ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងស្រុកសណ្តាន់ ខេត្តកំពង់ធំ ដាក់ក្តីបារម្ភចំពោះសុវត្តិភាពពេលជិះទូកចម្លងក្រោ​​យមានឧបទ្ទវហេតុលិចទូកដែលបណ្តាលឱ្យក្មេងស្រីអាយុ ១៣ឆ្នាំម្នាក់ស្លាប់ បើទោះបីជាមានការចេ​ញសារាចរណែនាំពីក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ចូនឱ្យម្ចាស់អាជីវកម្មបង្កើនការប្រុងប្រយ័ត្នយ៉ាងណាក្តី។​

លោក​ ចៅ ចាន់ណា ជាប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ដែលប្រើប្រាស់ទូកចម្លងធ្វើដំណើរនារដូវវស្សាក្នុងខេត្តកំពង់ធំ យ​​ល់​ឃើញថាការធ្វេសប្រហែសក្នុងពេលចម្លងទូកនេះបណ្តាលឱ្យមានហេតុការលិចទូកជារៀងរាល់ឆ្នាំតាមបណ្តាខេត្តផ្សេងៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។

លោកបន្តថា៖ «មានស្ទើររាល់ឆ្នាំប៉ុន្តែគ្រាន់តែថានៅកន្លែងផ្សេងៗគ្នាចឹងហាស និយាយទៅបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹងវាកើតឡើងជាយថាហេតុចឹងយើងអត់អាចស្មាន ប៉ុន្តែសំខាន់អាហ្នឹងលុះត្រាតែអ្នកចម្លងទូក និងអ្នកដែលត្រូវជិះហ្នឹងមានទំនួលខុសត្រូវរៀងៗខ្លួន»។

មិនខុសពីពលរដ្ឋនៅតំបន់ផ្សេងទៀតឡើយ លោក ចាន់ណា តែងមានការបារម្ភខ្លាចឧបទ្ទវហេតុកើតឡើងពេ​ល​ឆ្លងទឹក ជាពិសេសសិស្សានុសិស្សដែលត្រូវឆ្លងទៅសាលារៀន និងសំណូមពរឱ្យមានស្ពានឆ្លងកាត់ដើ​ម្បីធានាបាននូវសុវត្តិភាព។​

លោកបន្តថា៖«បារម្ភ ទាក់ទងហ្នឹងយើងវាមានកូនក្មួយដែរដែលគាត់ឆ្លងទៅរៀននៅវិទ្យាល័យ សាលាហ្នឹ​ង​គឺគាត់ត្រូវការឆ្លងទូកដរដល់រដូវវស្សាហ្នឹងឯង […] ជាការល្អហ្នឹងចង់ស្នើរឱ្យបានស្ពានឆ្លងស្ទឹងហ្នឹងស្រួល នៅតំបន់កន្លែងខ្ញុំហ្នឹងវាផ្លូវត្រូវវាចំទីប្រជុំជនដែរ [..] បើមានស្ពានថ្មមួយកាន់តែល្អ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋធ្វើដំណើរផងនិងកូនសិស្សឆ្លងទៅរៀនវិទ្យាល័យផង» ។

កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែមិថុនា  ឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូនបានចេញសេចក្តីណែនាំ ឱ្យម្ចា​​ស់អាជីវកម្ម កំពង់ចម្លងទាំងអស់ និងម្ចាស់នាវា-ទូកដឹកជញ្ជូនគ្រប់ប្រភេទ ពង្រឹងវិធានការសុវត្ថិភាព និង​​ការរក្សាសុវត្ថិភាពនាវា-ទូកចម្លងចំនួន ១១ ចំណុចដូចជា ត្រូវមានសម្ភារៈការពារសុវត្តិភាព ដូចជាពោ​​ង​សុវត្ថិភាព អាវពោង និងភ្លើងបំភ្លឺជាដើម។ជាងនេះទៀតត្រូវផ្អាកការធ្វើដំណើរសិនក្នុងករណី អាកាសធាតុមិនអំណោយផលដូចជា មានភ្លៀងខ្លាំង ឬខ្យល់កន្ត្រាក់ ដែលអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់។

លោក សៅ នី រស់នៅក្នុងស្រុកសណ្តាន់ ខេត្តកំពង់ធំ ហើយតែងធ្វើដំណើរតាមទូកដរជាប្រចាំ បានលើកឡើងថា លោកមានក្តីបារម្ភពីសុវត្តិភាពពេលធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹកម្តងៗ ដោយពេលខ្លះមិនបានពាក់អាវពោ​ងការពារស្រួ​​លបួល។

លោកប​ន្តថា៖« ការឆ្លងទូកនេះ យើងមើលទូទៅទៅ យើងការពារតែពេលមានបញ្ហាទេ ក្រោយបញ្ហាយើងការពារ ក្រោយពីស្ងប់ស្ងាត់ទៅក៏ [ឈប់ការពារ ព្រោះគិតថាមិនអី] »។

ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ លោក ផន រឹម អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន បដិសេធក្នុងការ​​ផ្ត​ល់​ព័ត៌មានល្អិត ដោយលោកអះអាងថា មិនមានអ្វីបន្ថែមលើ​សពីសារាចរណែនាំ​ដែលក្រសួង​​បានប្រ​កា​ស​​​​​នោះទេ។

លោកបន្តថា៖« ប្អូនអាចផ្សាយតាមនឹង យើងមិនមានអ្វីអត្ថាធិប្បាយលើសនឹងទេ»។

ដោយឡែក លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកចាត់ការទូទៅ នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ យ​ល់​​ឃើញ​ថាកា​​រចេញសារាចរណែនាំរបស់ក្រសួងមិនមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការរក្សាសុវត្តិភាពទេ ប្រសិនបើអា​​​​ជ្ញា​​​ធរមូលដ្ឋានមិនយកចិត្តទុកដាក់ ឬនៅបន្តបណ្តែតបណ្តោយដូចរាល់ថ្ងៃនេះ។ម្យ៉ាងវិញទៀត អា​​ជ្ញា​ធរត្រូវតាមដានការធ្វើអាជីវកម្មទូកចម្លង បើម្ចាស់អាជីវកម្មណាមិនព្រមអនុវត្តតាមការណែនាំ អាជ្ញាធរត្រូវចា​​ត់​វិធានការច្បាប់។

លោកបន្តថា៖ « ការចេញ [សារាចរ] ហ្នឹងវាអត់មានអីមានប្រសិទ្ធិភាពអីទេបើសិនជាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមិនព្រមអនុវត្ត បានន័យថាត្រូវត្រួតពិនិត្យជាប្រចាំ។សាលាផ្សេងៗនៅពេលដែលចេញពីសាលាត្រូវមានអាជ្ញាធរចាំធ្វើចរាចរតាមផ្លូវដើម្បីជៀសគ្រោះថ្នាក់ចរាចរ [ដូច្នេះ] នៅពេលដែលសិស្សឆ្លងទូកដរអីយើងគួរតែមានអាជ្ញាធរពិនិត្យមើលនៅម៉ោងដែលសិស្សត្រូវឆ្លងទូកដរដើម្បីកុំឱ្យរឿងហ្នឹងកើតឡើងទៀត»។

កាលពីថ្ងៃទី០៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ មានហេតុការណ៍លិចទូកចម្លងនៅស្រុកប្រាសាទសំបូរ ខេត្តកំពង់ធំ បណ្តាលឱ្យក្មេងស្រីអាយុ ១៣ឆ្នាំម្នាក់ស្លាប់។ បើតាមអាជ្ញាធរទូកចម្លងឆ្លងស្ទឹងនោះ មានសិស្សប្រុសស្រីចំនួន ១៥នាក់ បានជិះនៅលើទូកនោះ ខណៈពេលដែលពួកគេត្រឡប់ពីសាលារៀនទៅផ្ទះវិញ។

ឧប្បទ្ទវហេតុនេះមិនមែនជាករណីដំបូងទេដោយកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ ក៏ធ្លាប់មានសោកនាដកម្មលិចទូកនៅភូមិកោះចំរើន ឃុំកំពង់ភ្នំ ស្រុកលើកដែក ខេត្តកណ្ដាល នៅក្នុងឧប្បត្តិហេតុលិចទូកនោះ បានធ្វើឱ្យកុមារជាសិស្សចំនួន ១១នាក់ ក្នុងចំណោម១៥នាក់ បាត់បង់ជីវិត ខណៈពេលដែលពួកគេជិះទូកត្រឡប់ពីសាលារៀនមកផ្ទះគេវិញ៕

មេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យ​​លោក ចៅ វាសនា ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀននៅ​ក្រុងប៉ោយប៉ែត ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ​ គ្រោងប្ដឹងសារទុក្ខទៅតុលាការ​កំពូល នៅចុងខែមិថុនានេះ បន្ទាប់ពីសាលាឧទ្ធរណ៍​បាត់ដំបង សម្រេចតម្កល់សាលក្រម ដែលផ្ដន្ទាទោសលោកដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល៣ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទ «ញុះញង់» ពាក់ព័ន្ធការណែនាំឱ្យពលរដ្ឋគូសខ្វែងសន្លឹកឆ្នោត។

កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា សាលាឧទ្ធរណ៍​បាត់ដំបង សម្រេចតម្កល់សាលក្រម​សាលាដំបូងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ទុកជាបានការដដែល ដោយផ្ដន្ទាទោស លោក ចៅ វាសនា ដាក់ពន្ធនាគារ រយៈពេល​៣ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទ «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ និងញុះញង់ឱ្យមានការរើសអើង» តាមបញ្ញតិមាត្រា ៤៩៥ និង៤៩៦​ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ  ដែលបានប្រព្រឹត្តកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា​ ឆ្នាំ២០២៣ តាមប្រព័ន្ធតេលេក្រាម។

អ្នកនាំពាក្យសាលាឧទ្ធរណ៍​បាត់ដំបង លោកស្រី ទៀង សំបូរ មានប្រសាសន៍ថា ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ លោក ធូ មណី បានសម្រេចតម្កល់សាលក្រមនេះ ក្រោមហេតុផលថា តុលាការ​មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ដែលបញ្ជាក់ថា លោក ចៅ វាសនា បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសដូចការចោទប្រកាន់មែន។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គ្រួសារជនជាប់ចោទ និងមេធាវីការពារក្ដី បានប្រឆាំងចំពោះការអះអាងបែបនេះ ដោយសំអាងថា អង្គហេតុដែលតុលាការលើកយកមកសួរដេញដោល ផ្ទុយគ្នាទៅនឹងអង្គហេតុ ដែលតុលាការសម្រេចចោទប្រកាន់លើ លោក ចៅ វាសនា។

លោក អែម ចន្ថា មេធាវីការពារក្តីឱ្យ​លោក ចៅ វាសនា បាន​ថ្លែងនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ​ថា ក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរពីរសប្ដាហ៍ទៀត លោកនឹងដាក់ពាក្យបណ្ដឹងសារ​ទុក្ខទៅកា​ន់តុលាការកំពូល ជុំវិញសំណុំរឿងនេះ។

 លោកថា៖ «យល់ឃើញថា មិនបានផ្ដល់ភាពយុត្តិធម៌ដល់កូនក្ដីយើង តាមរយៈអង្គហេតុ ឃើញ​ថា​កូនក្ដីយើងមិនបានប្រព្រឹត្តដូចបទចោទ»។

បើតាមមេធាវីការពារជនជាប់ចោទរូបនេះ ដើមបណ្ដឹងក្នុងសំណុំរឿងនេះ គឺជា លោក អ៊ំ រាត្រី អភិបាលខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia បានសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពី​លោក អ៊ំ រាត្រី ដែរ ប៉ុន្តែលោក​ថា​កំពុងជាប់រវល់។

អ្នកស្រី ចៅ រតនៈ ជាកូនស្រី​របស់លោក ចៅ វាសនា បានលើកឡើង​​ថា អ្នកស្រី និងឪពុក បាន​ឯកភាពគ្នាឱ្យ​មេធាវី ប្ដឹងជំទាស់ការតម្កល់សាលក្រម ទៅតុលាការ​ជាន់ខ្ពស់ ដោយយល់ថា តុលាការ​ជាន់ទាបមិនមានហេតុផលសមរម្យក្នុងការរក្សាបទចោទឡើយ។

អ្នកស្រីថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា [កាត់ក្ដី] មិនត្រឹមត្រូវសម្រាប់គាត់ សូម្បីតែការកាត់បន្ថយឬក៏មានការដក​ក្នុងការដាក់ទោសគាត់ខ្លះគឺអត់មាន គឺរក្សាទោសគាត់១០០ភាគរយ។ ចឹងខ្ញុំយល់ថា មិនយុត្តិធម៌សម្រាប់ឪពុកខ្ញុំទេ ហើយឪពុកខ្ញុំក៏មិនទទួលយកបានដែរ ចឹងមានតែទៅ[តុលាការ]កំពូលបន្តទៀត»។

អ្នកស្រី អះអាងថា កាលពីសវនាការកន្លងទៅ ចៅក្រមបានចោទសួរអំពីសកម្មភាព លោក ចៅ វាសនា ក្នុងគ្រុបស៊ីកណល(Signal) ​ដែលជាគ្រុបឯកជនរបស់បក្សភ្លើងទៀន ប៉ុន្តែបទចោទប្រកាន់ បែរជាពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពក្នុងគ្រុបតេលេក្រាមឈ្មោះ «Sabai សប្បាយ» វិញ។ អ្នកស្រី បន្តថា តុលាការបានចោទប្រកាន់លោក វាសនា ពាក់ព័ន្ធនឹងរូបភាពដែលត្រូវបានបង្ហោះក្នុងគ្រុបតេលេក្រាមឈ្មោះ «Sabai សប្បាយ» ដោយតាមចោទថា បានញុះញង់ពលរដ្ឋឱ្យគូសខ្វែងសន្លឹកឆ្នោត។

អ្នកស្រីបន្ថែមថា លោក ចៅ វាសនា មិនបានជាសមាជិកក្នុងគ្រុប «Sabai សប្បាយ» នេះឡើយ ដោយមានបុគ្គលឈ្មោះ សៅ ឧត្តម ដែលចុះចូលជាមួយបក្សកាន់អំណាច បានយករូបភាពរបស់គាត់​ ដែលបង្ហោះក្នុងគ្រុបស៊ីកណលបក្សភ្លើងទៀន ទៅបង្ហោះបន្តក្នុងគ្រុបតេលេក្រាមនោះ។ បន្ថែមពីលើនេះ អ្នកស្រី​ថា ទាំងសាលាដំបូងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ និងសាលាឧទ្ធរណ៍បាត់ដំបង បានកាត់ក្ដី ដោយមិនកោះហៅលោក សៅ ឧត្តម មកបំភ្លឺនោះទេ។ ជុំវិញករណីផ្តន្ទាទោសមន្រ្តីបក្សប្រឆាំងនេះ កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា សាលាដំបូង​បាត់ដំបង បានផ្តន្ទាទោសប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ប្រចាំស្រុកម៉ោងឫស្សី លោក អ៊ុត ជឿន ដាក់​​ព​​ន្ធ​នា​​​​​​គា​​រចំនួន ​​៧​​ឆ្នាំ ក្រោមបទចោ​​ទ​​«​រួម​​គំ​និ​ត​​ក្ប​ត់» និងចេញដីកាឱ្យចាប់ខ្លួនផងដែរ៕

ប្រជា​ពលរដ្ឋប្រមាណ​ជាង ១០០គ្រួសារ នៅឃុំកោះខ្ញែរ ស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ ស្នើអាជ្ញាធរ​ដោះស្រាយ​វិវាទដីធ្លី ក្រោយ​ក្រុមហ៊ុនវៀតណាមបានឈូសឆាយផលដំណាំរបស់​ពួក​គាត់អស់ជាច្រើនហិកតា។

ការស្នើនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពីក្រុមហ៊ុនវៀតណាម​ឈ្មោះ កាម៉ាដេនូវេនឈ័រ (ខេមបូឌា) លីមីធីត (Kamdhenu Ventures Cambodia Limited-KVCL) ដែលសហការជាមួយក្រុមហ៊ុន កសិកម្ម យុវជន​ស្វាយរៀង បាន​ដាក់គ្រឿងចក្រ​ឈូកឆាយផលដំណាំកសិកម្ម​ ដូចជា ដំឡូង​ ស្វាយចន្ទី និង​តាង៉ែន​ជាដើម របស់ប្រជាពលរដ្ឋ កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់​ប្រជាពលរដ្ឋ។

ប្រជា​ពលរដ្ឋរស់​នៅឃុំកោះខ្ញែរ លោក សឹង ករុណា បានឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះថា ពួកគាត់បានរស់នៅ និងបានដាំដុះនៅលើដីនោះតាំងពីឆ្នាំ២០០៦ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ២០២១មក ក្រុមហ៊ុន​បាន​ទៅឈូសឆាយដីចម្ការរ​បស់ពួកគាត់ជាបន្តបន្ទាប់ និងមានការ​ហ៊ុំព័ទ្ធ​យកដីនោះថែមទៀត។​ លោក​បន្តថា​ ភាគី​ក្រុមហ៊ុនដែល​​​បានអះអាងប្រាប់ពលរដ្ឋថា​បានទទួលការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងការវិនិយោគនៅទីនោះ ក៏​​បានហាមប្រាម​ពលរ​ដ្ឋ​មិនឱ្យបង្កបង្កើនផលនៅលើដីនោះផងដែរ​។

បុរសពោះម៉ាយ​ដែលមា​ន​កូន​៣នាក់​ក្នុងបន្ទុករូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា លោកនឹងមិនចាកចេញពីដីនេះ​ទេ និងបានស្នើឱ្យអាជ្ញាធរ​​ដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីនេះ ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋអាចប្រើប្រាស់ដី​សម្រាប់​​បង្កបង្កើនផលចិញ្ចឹមជីវិត។

លោកថា៖ «ខ្ញុំអត់ចេញទេ អត់ចាកចេញទេ ខ្ញុំមានតែដីតែប៉ុណ្ណឹង[…]អានេះដីខ្ញុំមានតែប៉ុណ្ណឹង កេរ្តិ៍ឳពុកម្ដាយខ្ញុំ ខ្ញុំ​អត់ទៅចោល​ទេ ខ្ញុំស្លាប់នៅលើដីហ្នឹងក៏ខ្ញុំព្រម​ស្លាប់នៅលើដីហ្នឹងដែរ។ ខ្ញុំស៊ូស្លាប់ដើម្បីកូន៣នាក់ មិនចេញពីកន្លែងហ្នឹងជាដាច់ខាត ទោះក្រុមហ៊ុនចង់ប្រមាថ ចង់អារក ចង់បាញ់ខ្ញុំក៏ខ្ញុំអត់ខ្លាចដែរ ព្រោះអីខ្ញុំទីពឹងនិងធ្វើស្រែនិងចំការហ្នឹងហើយ»។

ប្រជាពលរដ្ឋ​រស់នៅឃុំកោះខ្ញែរមួយរូបទៀត លោក ប្រុក ភារម្យ អាយុ៥០ឆ្នាំ បានរៀបរាប់ថា រូប​​លោក និងពលរដ្ឋផ្សេងទៀតប្រមាណជាង ១០០គ្រួសារ កំពុងជួបទុក្ខលំបាកក្នុងជីវភាព ដោយសារអាជ្ញាធរ និងក្រុមហ៊ុនរារាំងមិនឱ្យ​បង្ក​បង្កើនផល​នៅលើដីរបស់ខ្លួន ដែលក្នុងមួយគ្រួសារ​មានចន្លោះពី៤ទៅ៥ហិកតា។ លោកចាត់ទុកសកម្ម​ភាពរបស់​ក្រុមហ៊ុន និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននេះ ថា​ជាការរិតត្បិតសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

លោកបន្ថែមថា៖ «ដំបូងអាជ្ញាធរគេថា គ្រាន់តែកាយក្រវាត់ឱ្យដឹងព្រំដីអីទេ ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបង្កបង្កើនផលធម្មតាទេ ពេលក្រោយមកចូលកាយបានមួយថ្ងៃពីរថ្ងៃ ស្រាប់តែអត់ឱ្យយើងភ្ជួរដី ក្រឡេថង អាត្រាក់​អី​អត់​ឱ្យ​ភ្ជួរ អត់ឱ្យព្រួស អត់ឱ្យបង្កបង្កើនផលម៉ង»។

លោក ភារម្យ បាន​ស្នើឱ្យក្រសួង​ពាក់ព័ន្ធ និងអាជ្ញាធរខេត្ត ដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីនេះជូន​ប្រជា​ពល​រដ្ឋ ខណៈពួកគាត់​បារម្ភពីបញ្ហាជីវភាពនាពេល​ខាងមុខ ដោយសារតែពុំមានដី​បង្ក​បង្កើនផលចិញ្ចឹម​ជីវិត​។

លោក​ថា៖ «ខ្ញុំចង់ឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំចុះមក ជួយអន្តរាគមន៍ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរស់រានមានជីវិតបន្តទៅទៀត ដោយសារាល់ថ្ងៃ ប្រជាពលរដ្ឋនៅទីនេះអត់មានអីអាស្រ័យផលទេ ដល់ចឹងពេលឆ្នាំក្រោយៗយើងអត់បាយ អត់ទឹកអីហូបហើយ ព្រោះធ្លាប់តែអាស្រ័យផលបានស្រូវ បានអីហូប»។

ជំទប់ទី២ ឃុំកោះខ្ញែរ លោក ហ៊ី សេងហោ មានប្រសាសន៍ថា បញ្ហា​ដីធ្លីនេះ ទាល់តែ​ថ្នាក់​ខេត្ត​​​ទើប​មានសមត្ថ​កិច្ច​ដោះ​ស្រាយ។

លោកបន្តថា៖ «តាមការពិតអាជ្ញាធរឃុំមិនមាន សិទ្ធដោះស្រាយទេ រាល់ថ្ងៃនេះលោកអភិបាលស្រុកលោកជាអ្នកដោះស្រាយ»។

លោក​បន្ថែមថា៖ «ជាក់ស្តែងសព្វថ្ងៃប្រជាពលរដ្ឋនៅឃុំកោះខ្ញែរ កំពុងជួបប្រទះបញ្ហាដីធ្លីនេះឯង ហើយកន្លងមករាល់ឆ្នាំ គាត់អាស្រ័យ​ផល​ទៅ​តាម​រដូវរបស់គាត់ អ្នកខ្លះមានដីតិច ហើយចូលយកដីក្រុមហ៊ុនធ្វើខ្លះ តែឆ្នាំនេះក្រុមហ៊ុនអត់ឱ្យធ្វើ អ្នកខ្លះគាត់ក៏អត់មានដីស្រែចំការសោះ អត់មានបានធ្វើទេ អញ្ចឹង​ការជួបប្រទះនឹងការអត់ឃ្លាននៅឆ្នាំក្រោយ នឹងជួបប្រទះការខ្វះខាត។ ហើយ​ការប៉ះពាល់ជាមួយក្រុមហ៊ុនជាក់ស្តែងក្រុមហ៊ុនព្យួរទាំងដំណាំ ដូចជាតំឡូងអី អត់មានសងសំណងទេ»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia ពុំអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពីអភិបាលខេត្តក្រចេះ លោក វ៉ា ថន និងអភិបាលរង​ស្រុកសំបូរ លោក ចេង គឹមជប់ ព្រមទាំងតំណាង​ក្រុមហ៊ុន​ទាំង២នោះ ​បានទេ នៅរសៀលថ្ងៃសុក្រនេះ។

​ចំណែក ប្រធានមន្ទីររៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម សំណង់ និងសុរិយោដីខេត្តក្រចេះ លោក អ៊ូ សុបុណ្ណកា មានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា៖ «ការងារ​ហ្នឹង អាជ្ញាធរកំពុងដោះស្រាយហើយ បងសួរទៅខាងស្រុក ព្រោះស្រុកកំពុងរកដំណោះស្រាយ»។

តែយ៉ាងណា កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ​២០២៤ រដ្ឋបាលខេត្តក្រចេះ បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ដោយ​លើកឡើង​​ថា ដីដែលប្រជា​ពលរដ្ឋអះអាងថាជារបស់ខ្លួន និងកំពុងទាមទារការអាស្រ័យ​ផល​នោះ ជាដីរបស់ក្រុមហ៊ុន​ កាម៉ាដេនូ វេនឈ័រ ដែលបានទទួលសិទ្ធិវិនិយោគដីសម្ប​ទាន​​សេដ្ឋកិច្ច ពីរាជរដ្ឋាភិបាល និងចុះបញ្ជី ជាដីឯកជនរបស់រដ្ឋកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១០។ រដ្ឋបាលខេត្តបន្តថា ដីនោះមានទំហំសរុប ៧ ៤៥០ហិកតា ដែលតួលេខនេះ​ជាទំហំ​ដីក្រោយ​ពីបានកាត់ឆ្វៀលដី​ដែលប៉ះពាល់ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋរួច។

អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស​អាដហុកប្រចាំខេត្តក្រចេះ លោក យ៉ុន អ៊ាម បានជំរុញ​ដល់​ក្រសួងស្ថាប័ន ចុះ​ទៅពិនិត្យនៅមូលដ្ឋានផ្ទាល់នៅទីតាំងដីទំនាស់​ ដើម្បីស្វែងយល់ពីបញ្ហា និង​ផល​លំបាកដែលប្រជាពលរដ្ឋកំពុងប្រឈម ព្រមទាំងដោះស្រាយបញ្ហា​នេះ​ដោយសន្តិ​វិធី  និង​​តម្លាភាព។

លោកបន្ត​ថា៖ «បើសិនជា អាជ្ញាធរបណ្តែតបណ្តោយ ឬពន្យាពេលក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះ វានឹងធ្វើឱ្យបញ្ហាកាន់​តែធ្ងន់​ធ្ងរ​ឡើងៗ អាចនឹងបង្កឱ្យ​មានហិង្សាកើតឡើងផងដែរ»។

គួរជម្រាបជូនថា កាលពីឆ្នាំ២០០៩ ក្រុមហ៊ុន​វៀតណាម កាម៉ាដេនូ វេនឈ័រ និង​ក្រុមហ៊ុន អិន ខេ អេហ្គ្រី ​បានទទួល​ដី​សម្បទាន​សេដ្ឋកិច្ចទំហំ ១៦ ៥២៧ហិកតា ​ពី​រដ្ឋាភិបាល សម្រាប់​ដាំ​ដំណាំ​អំពៅ ប៉ុន្តែ​បាន​ក្ស័យ​ធន់​នៅ​ឆ្នាំ​២០១៧ ហើយ​អាជ្ញាធរ​ស្រុក​សំបូរ ​បាន​ឱ្យ​​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​​ចូល​ទៅ​អាស្រ័យ​ផល​លើ​ដី​​​នោះ។ ក្រោយមក​នៅ​ឆ្នាំ​២០២១ ​ក្រុមហ៊ុន កាម៉ាដេនូ វេនឈ័រ បាន​សហការ​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​កសិកម្ម យុវជន ស្វាយរៀង ដាំដំណាំអំពៅ​ផលិត​ស្ករអំពៅ ហើយក្រុមហ៊ុនទាំង២នេះ ព្រមទាំងអាជ្ញាធរបានដាក់គ្រឿងចាក់​ឈូស​ឆាយ​ដំណាំ​កសិកម្ម​របស់​ពលរដ្ឋ និងបានហាមពលរដ្ឋមិនឱ្យអាស្រ័យ​ផលលើដីទាំងនោះតទៅទៀត៕

ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅស្រុកពួក ខេត្តសៀមរាបកំពុងជួបការលំបាកក្នុងការរស់នៅ និងអាស្រ័យផលលើដីពួកគេ​ស្របពេលរដូវវស្សាក៏កាន់តែខិតជិតមកដល់ដោយសារមានការរឹតត្បិតពីអាជ្ញាធរអប្សរាក្នុងការសង់សំណង់ផ្សេ​​ង​ៗនៅលើដីរបស់ពួកគេ។

‌ពលរដ្ឋនៅស្រុកពួកម្នាក់សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះបានប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២​​០​​២​៤នេះ ថាអភិបាលស្រុកពួកបានប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋថា ប្រហែលនៅឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខនេះទើបអាចមានកា​​រកា​​ត់​ឆ្វៀលដីពួកគេចេញពីការគ្រប់គ្រងដោយអាជ្ញាធរអប្សរា។ក៏ប៉ុន្តែពលរដ្ឋរូបនេះថា ពលរដ្ឋមានការលំបាកក្នុងការរស់នៅនារដូវវស្សា ដែលចាំបាច់ត្រូវមានការជួសជុលសំណង់នានានៅលើដីពួកគេ ទោះមានការហាមប្រាមពីអាជ្ញធរក៏ដោយ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បច្ចុប្បន្ននេះខែភ្លៀងខែផ្គរផង ផ្ទះហ្នឹងវាធ្លុះធ្លាយ វាទ្រេត វាបាក់ អញ្ចឹងពួកគាត់អត់រងចាំបានទេ អញ្ចឹងពួកគាត់ក៏ខំធ្វើ ក៏ទោះបីជាមាការមកហាមឃាត់ឱ្យសុំច្បាប់ដោយប្រការណាមួយក៏ពួកគាត់អត់ទៅសុំដែរ ព្រោះដោយសារដីរបស់គាត់ៗសុំសិទ្ធិរស់នៅឱ្យមានជម្រកកក់ក្ដៅឱ្យមានរបង មានអណ្ដូងទឹក មានផ្ទះមានសំបែងជ្រកកោណអ៊ីចឹងណាព្រោះ រាល់ថ្ងៃនេះគេហាមឃាត់ទាំងអស់ គេប្រើពាក្យថាសំណង់អាណាធិបតេយ្យគ្រប់ប្រភេទ រួមទាំងទ្រុងមាន់ បង្គន់ អណ្ដូងទឹកអីផ្សេងៗគ្រប់សព្វគេមិនឱ្យប្រើ» ។

ប្រភពដដែលបន្តថា អាជ្ញាធរបានចុះទៅរុះរើផ្ទះដែលលោកបានសាងសងនៅលើដីលោកជាច្រើនដងហើយ ក៏ប៉ុ​ន្តែ​​លោកនៅតែសាងសង់ដោយសារតែជាតម្រូវការចាំបាច់ ហើយកាលណាមានការធ្វើខុសណាមួយអាជ្ញាធរតែងតែ​កោះហៅទៅអប់រំណែនាំជាដរាប ដែលលោកចាត់ទុកថាជាការរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ។ជាមួយគ្នានេះ លោកស្នើឱ្យកាតឆ្វៀលដីពលរដ្ឋចេញពីការគ្រប់គ្រងរបស់អាជ្ញាធរអប្សរាដើម្បីកុំឱ្យពលរដ្ឋមានការលំបាកបន្តទៀត។

លោកបន្តថា៖«និយាយទៅស្នើសុំខ្វៀលទៅបង ដោយសារតំបន់វាឆ្ងាយទៅហើយ ស្នើសុំឱ្យមានការខ្វៀលនូវប៉ែកខាងឃុំខ្នាត ឃុំដូនកែវហ្នឹងទៅវាឆ្ងាយពីតំបន់អង្គរហើយ ប្រជាពលរដ្ឋពិបាករស់នៅណាស់ គៀបសង្កត់គ្នា ដល់ពេលអាព្រៃគ្មានប្រាសាទគ្មានអីផង សុំឱ្យខ្វៀលដកចេញទៅហើយនៅក្បែរត្រពាំងក្បែរអាងបុរាណហ្នឹងឱ្យដាក់ទៅ​បុរាណដ្ឋានទៅចម្ងាយ១រយម៉ែត្រ២រយម៉ែត្រពីហ្នឹងទៅ អាហ្នឹងស្នើសុំហ្អាស! កុំឱ្យពិបាកដល់ប្រជាពលរដ្ឋអី»។

ដោយឡែក សម្រាប់​លោក ម៉ន សំអុល បានប្រាប់ថាលោក និងពលរដ្ឋក្នុងស្រុកពួកមានការលំបាកជាច្រើនទាំងការស្នើសុំសង់ ឬជួសជុលផ្ទះជាដើម ខណៈដែលពលរដ្ឋជាម្ចាស់ផ្ទះដែលសាងសង់ក្រោយឆ្នាំ២០០៤ ដូចលោកសំអុល នៅតែប្រឈមនឹងការលំបាក។

លោកបន្តថា៖ «ពីបញ្ហាលំបាកវាច្រើន ដូចករណីមួយដូចជាសាងសង់លំនៅដ្ឋាន ដូចជាធ្វើរោងមាន់រោងទា អ៊ីចឹងវាលំបាក ទាល់តែទៅសុំច្បាប់អាជ្ញាធរអប្សរា។ ពេលខ្លះអាជ្ញាធរអប្សរាគាត់មិនឱ្យច្បាប់សាងសង់ទៅទៀត។ ពេលខ្លះកាលពី២០២១-២២ហ្នឹង សូម្បីតែស័ង្កសីរហែកក៏គាត់មិនឱ្យជួសជុលដែរ សុំច្បាប់យ៉ាងម៉េចក៏មិនឱ្យដែរ។ ហើយបន្ទាប់មកដែលប្រជាពលរដ្ឋបានថ្វើការតវ៉ាហ្នឹងគាត់អនុញ្ញាបើកច្បាប់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋសុំច្បាប់សាងសង់លំនៅដ្ឋានបាន ប៉ុន្តែសម្រាប់តែខ្នងផ្ទះចាស់ទេ ផ្ទះដែលយូរឆ្នាំមកហើយតាំងពីឆ្នាំ២០០៤» ។

ជុំវិញករណីនេះ អ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា លោក ឡុង កុសល មានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងទៅជួបជាមួយពលរដ្ឋដោយផ្ទាល់ ក្នុងករណីពលរដ្ឋជួបការលំបាកហើយទំនាក់ទំនងទៅប្រាប់លោក។

លោកបន្តថា៖ «ឱ្យគាត់ទាក់ទងមកខ្ញុំមក ខ្ញុំជួយពន្យល់គាត់ តើគាត់មានលំបាកអីខ្លះឱ្យគាត់ទាក់ទងមកខ្ញុំមក ខ្ញុំនឹងទៅជួបផ្ទាល់ក៏បានដែរ»។

ចំណែកឯលោក លី វណ្ណៈ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាប លើកឡើងថា កន្លងមកប្រជាពលរដ្ឋមិនបានស្នើឱ្យកាត់ឆ្កៀលដីចេញពីតំបន់អាជ្ញាធរអប្សរានោះទេ គឺពលរដ្ឋបានសុំឱ្យជួយអន្តរាគមន៍ចំពោះការលំបាកមួយមួយចំ​នួ​នរបស់ពួកគាត់ក្នុងការសាងសង់ ឬជួសជុលសំណង់ផ្សេងៗ។ លោកបញ្ជាក់ថា លោកបានសម្របសម្រួកិច្ចការនោះហើយ ប៉ុន្តែមានតែរដ្ឋាភិបាលទេដែលមានសិទ្ធសម្រេចថាត្រូវធ្វើបែបណា។

លោកបន្តថា៖«យើងបានទទួលការស្នើសុំរបស់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ មិនមែនសុំកាត់ឆ្កៀលទេ តែគាត់សុំតវ៉ា ដែលបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋដែលថាកាត់ស្នើសុំជួសជុលផ្ទះ ឬក៏អីនោះ សុំការអនុញ្ញាពីអាជ្ញាធរអប្សរាមានការលំបាក ប៉ុន្តែ រឿងនេះយើងបានធ្វើការសម្របសម្រួលជាមួយអាជ្ញាធរអប្សរារួចមកហើយ ពាក់ព័ន្ធឯកសារដែលគាត់សុំនោះ ហើយចំពោះការសម្រេចបែបណានោះ គឺជាការសម្រេចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល»។

ដោយឡែកអ្នកសម្របសម្រួល អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក អ៊ិន គង់ជិត យល់ឃើញ​ថារដ្ឋាភិបាលគួរសិក្សាពីលទ្ធភាពក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះ ព្រោះករណីនេះប្រជាពលរដ្ឋតែងតែមា​​នទុក្ខព្រួយជានិច្ច ដោយពលរដ្ឋបានសុំណូមពរ និងដាក់ញត្តិជាច្រើនដងទៅអាជ្ញាធរខេត្ត អង្គការយូណេស្កូ អា​​ជ្ញាធរអប្សរា ដើម្បីពិនិត្យពិចារណាកាត់ឆ្វៀលដីពួកគាត់ចេញពីតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ។

លោកបន្តថា៖ «បន្តិចទៀតនេះរដូវវស្សាផងហើយពួកគាត់ដែលមានផ្ទះដំបូលធ្លុះធ្លាយអីហ្នឹងគាត់នឹង ត្រូវជួសជុលដើម្បីបិទបាំងការពារគ្រោះទឹកភ្លៀង និងដើម្បីសុវត្ថិភាពគ្រួសារ […]រាជរដ្ឋាភិបាលគួរបង្កើតក្រុមការងារអន្តរក្រសួងមួយចុះមកពិនិត្យសិក្សាវាយតម្លៃទៅលើតំបន់របស់ពួកគាត់ដែលរស់នៅបច្ចុប្បន្ននេះតើ គួរតែគួរតែមានការកាត់ឆ្វៀលជូនពួកគាត់បានដើម្បីឲ្យពួកគាត់មានកម្មសិទ្ធិត្រឹមត្រូវ ពេញលេញស្របច្បាប់ហើយដែលគាត់អាចចាត់ចែងការងារសំណង់ផ្ទះរបស់គាត់លំនៅឋានរបស់គាត់បានហើយគាត់ រាល់ថ្ងៃគាត់ពិបាកចិត្តគាត់តឹងទ្រូងគាត់មានទុក្ខឥតល្ហែ » ។ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤កន្លងទៅនេះ ប្រជាពលរដ្ឋនៅឃុំខ្នាត ឃុំទំរីង និងឃុំដូនកែវ ស្រុកពួក ខេ​ត្ត​សៀមរាបប្រមាណ ៥០០នាក់បានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅវត្តខ្នាត ស្នើសុំអាជ្ញាធរកាត់ឆ្វៀលដីដែលពួកគេកំពុងរស់នៅចេញពីការ​​គ្រប់​​គ្រងរបស់អាជ្ញាអប្សរា ក៏ប៉ុន្តែការស្នើសុំនោះមិនទទួលបានដំណោះស្រាយណាមួយឡើយ មក​​ដ​​ល់​​​​ពេលនេះ៕

គណៈមេធាវី អំពាវនាវដល់ប្រជា​ពលរដ្ឋ ឱ្យ​ប្រុងប្រយ័ត្នលើការរកសេវា​មេធាវីមក​ការពារក្តី ក្រោយស្ថាប័ន​មួយ​នេះ ​រកឃើញ​ករណីមាន​​​ជនខិលខូចមួយចំនួន បន្លំខ្លួនថា​ជាមេធាវី​ ដោយ​សន្យា​ជួយ​ដោះស្រាយ​រឿង​ក្តីឱ្យ។

អ្នកនាំពាក្យគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា លោក ឌិន ស៊ីដែន ថ្លែងប្រាប់​Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤​នេះ​ថា កន្លងមក មានប្រជាពលរដ្ឋ​មួយចំនួន បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងមក​កាន់​គណៈមេធាវីជាបន្តបន្ទាប់​ ក្រោយពួកគាត់​រងគ្រោះដោយការ​ចាញ់បោក​ជន​ខិលខូចមួយចំនួន ដែលបន្លំខ្លួនជាមេធាវី ឬជំនួយការមេធាវី។

លោកបន្តថា ជនខិលខូចទាំងនោះ បានក្លែង​បន្លំសមាភាពជាមេធាវី ឬជំនួយការមេធាវី ទៅបោកប្រាស់ប្រជាពលរដ្ឋ​​ដែលរកសេវាមេធាវីការពារក្តី​ តាមរយៈរូបភាពមួយចំនួន​​ ដូចជា​ ការបង្កើត​កាត​មេធាវី​ក្លែង​ក្លាយ កាត់ត​រូប​ភាព​ពាក់​អាវ​ជា​មេធាវី ឬលួចយករូបមេធាវីពិតប្រាកដទៅ​ផ្សព្វផ្សាយលើគេហទំព័រ ឬ​​​បណ្តាញ​សង្គម និង​បង្កើតការិយាល័យមេធាវីក្លែងក្លាយដោយមិនមានការចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវជាដើម។

លោកបន្ថែមថា ករណីខ្លះទៀត មានទាំងការអូសទាញ ឬបញ្ចុះបញ្ចូលជនរងគ្រោះឱ្យជ្រើសរើសសេវាកម្មខ្លួន​ ដោយលើកហេតុផលថាមានទំនាក់ទំនងជាមួយមេធាវីផ្សេងៗ ឬអ្នកនេះអ្នកនោះ​ ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការឈ្នះក្តីផងដែរ​។

ករណីនេះ លោក ឌិន ស៊ីដែន បាន​អំពាវនាវ​ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែលត្រូវការ​រកសេវាមេធាវីការពារក្តីឱ្យខ្លួន ត្រូវ​មានការ​ប្រុងប្រយ័ត្ន និងត្រូវផ្ទៀងផ្ទាត់ឈ្មោះ អត្តសញ្ញាណ កាតសម្គាល់ខ្លួនរបស់មេធាវីម្នាក់ៗ តាមរយៈទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​របស់​គណៈមេធាវីកម្ពុជា​ឱ្យបានច្បាស់លាស់ មុននឹងសម្រេចចិត្តជួលមេធាវី។

លោកថា៖ «ធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់[Verify] អំពីភាពពិតប្រាកដរបស់មេធាវី អញ្ចឹងគាត់អាចតាមកម្មវិធី[App] របស់គណៈមេធាវី សៀវភៅបញ្ចី ឬតាមរយៈវេបសាយរបស់គណៈមេធាវីផងដែរ»។

បើតាមអ្នកនាំពាក្យគណៈមេធាវីរូបនេះ កន្លងមក គណៈមេធាវី បានទទួលបណ្តឹងពីប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះ​​សរុប​ចំនួន ២៩ករណី អំពី ការលួចប្រកប​វិជ្ជាជីវៈជាមេធាវីដោយ​ខុសច្បាប់នេះ។

យ៉ាងណា លោកថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ គណៈមេធាវី ក៏បានបង្កើត​ក្រុមអធិការកិច្ច​ក្នុងការស្រាវ​​ជ្រាវ ​ស៊ើបអង្កេត និង​តាមដានបញ្ហានេះ ដើម្បី​​កំណត់អត្តសញ្ញាណជន​បន្លំខ្លួន​ជា​មេធាវី ឬជំនួយការមេធាវី និង​បញ្ជូន​ខ្លួន​ពួកគេ​​ទៅដោះស្រាយតាមផ្លូវច្បាប់។

អ្នក​ប្រឹក្សា​ផ្នែក​ច្បាប់ លោក វ៉ន ចាន់ឡូត មានប្រសាសន៍ថា ករណី​ពលរដ្ឋចាញ់​បោក​ជនខិលខូចបន្លំខ្លួន​ជាមេធាវី ឬជំនួយការមេធាវី​​នេះ ជាបញ្ហាមួយដែលក្រសួង ឬស្ថាប័ន​ពាក់ព័ន្ធ មិន​គួរមើល​​រំលង និងត្រូវមានចំណាត់ការ​ទប់ស្កាត់​ជាបន្ទាន់។ លោកបន្ត​ថា ពលរដ្ឋដែលទៅរក​សេវាមេធាវី គឺមានន័យថា ពួកគាត់​កំពុង​មានបញ្ហាដែលត្រូវ​ការ​ពឹងពាក់មេធាវី​​​​​​​​​​​​​​​​​​ឱ្យជួយ​​តតាំងក្តី ប៉ុន្តែបែរជាមករងគ្រោះបន្ថែមទៀត ដោយសារ​រកសេវាការពារក្តីប៉ះចំអ្នកក្លែងបន្លំជាមេធាវី។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «មេធាវីក្លែងក្លាយនេះ មិនត្រឹមតែមិនអាចជួយដោះស្រាយ ឬក៏រួមចំណែកផ្តល់យុត្តិធម៌សម្រាប់​ភាគីរបស់ខ្លួនទេ ថែមទាំងជាចំណែកបញ្ហាមួយបន្ថែមទៀត ទៅកាន់ភាគីដែលកំពុងតែរងគ្រោះពីបញ្ហា​អ្វីមួយហ្នឹង»។

លោក ចាន់ឡូត បានជំរុញដល់​គណៈមេធាវី ឬអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច​​ គួរតែពង្រឹងចំណាត់ការ​ស្វែងរកជនដែល​ប្រព្រឹត្តិ ដើម្បីកុំឱ្យបញ្ហានេះនៅបន្តកើតមាន ហើយពលរដ្ឋជាសាមីខ្លួនផ្ទាល់ ក៏គួរតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នឱ្យបាន​ខ្ពស់ មុននឹងសម្រេចចិត្តជួលមេធាវី ឬអ្នកការពារក្តីឱ្យខ្លួន៕

មន្រ្តីអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យលើកឡើងថា ប្រធានក្រុមប្រឹ​ក្សាជំ​នុំ​​ជ​​ម្រះ​​ របស់តុលាការខេត្តដំបង បានផ្តន្ទាទោសប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ប្រចាំស្រុកម៉ោងឬស្សី ដាក់​​ព​​ន្ធ​នា​​​​​គា​​រ​​៧​​ឆ្នាំ និងចេញដីកាឱ្យចាប់ខ្លួន។

នៅរៀលថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ នៃសាលាដំបូង​​ខេត្តបា​ត់ដំ​​ប​​​ង​​លោក កឹម ហេង បានសម្រេចកាត់ទោសលោក អ៊ុត ជឿន ដាក់ពន្ធនាគារ៧ឆ្នាំ ក្រោមបទចោ​​ទ​​«​រួម​​គំ​និ​ត​​ក្ប​ត់»។

លោក អ៊ិន គង់ជិត មន្រ្តីសម្របសម្រួល អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ(Licadho) ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ យល់ឃើញថា ការផ្តន្ទាទោសក្នុងស្ថានទម្ងន់ទោស អតិបរិមាបែបនេះ វាស៊ីសង្វាក់គ្នានឹងបទចោ​​​ទឡើ​យ។ម្យ៉ាងវិញទៀត ជនសង្ស័យនៅក្នុងរឿងក្តីនេះ មិនបានប្រព្រឹត្តិ​បទល្មើសថែមទៅ​ទៀត។ហេតុ​​កា​រ​​ចោ​ទប្រកាន់ និងដាក់បន្ទុកក្នុងរឿងក្បត់ជាតិនេះ ជាការផ្តល់ការឈឺចាប់មួយកម្រិតទៀត សម្រាប់ក្រុម​​គ្រួ​​សា​​រលោក អ៊ុត ជឿន។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំយល់ថាវាជារឿងអយុត្តិធម៌ សំរាប់គាត់ដែលដោយសារគាត់អត់បានប្រព្រឹត្តទេ គាត់គ្រា​​ន់​តែបាននិយាយសម្ហាសន៍ម្តងហ្នឹងដល់ប្រព័ន្ធសារព័ត៌មាននៅក្រៅស្រុកហ្នឹង ក្រៅហ្នឹងមកគាត់មិនធើ្វស​​ក​ម្មភាពកៀគរមនុស្សបាទ គាត់ប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតអត់មានខ្វាយខ្វល់រឿងនយោបាយទៀតផងតាំ​​​​ង​​ពី​​​ហ្នឹងមកបាទ »។

ចំណែក មេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនសង្ស័យគឺលោក អ៊ឹម ផាន់ណា បដិសេធដោយខ្លីថា​លោក​មិន​អា​ច​ផ្ត​ល់​ព័​ត៌​មានលម្អិតបានទេជុំវិញករណីនេះ។លោកបន្តថា ការបន្តនីតិវិធីទៀត ឬយ៉ាងណានោះ​គឺអាស្រ័យលើ​កា​​​រ​ស​​ម្រេច​ចិត្តកូនក្តីរបស់ខ្លួន។

លោកបន្តថា៖ «គាត់សម្រេចបន្តឬមិនបន្តមិនមែនសម្រេច​លើខ្ញុំទេឆន្ទះលើខ្លួនគាត់ទេបើគាត់មិនសុខចិត្ត ប្តឹងទៅឧទ្ធរណ៍ខ្ញុំតាមតាគាត់ទេ បើគាត់ទៅឧទ្ធរណ៍ក៏មិនប្រាកដគាត់ពឹងពាក់ខ្ញុំដែលពឹងអ្នកផ្សេងព្រោះ​​​មេធាវីរាប់ពាន់ រាប់ម៉ឺននាក់ជាសិទ្ធិរបស់គាត់ទេ ខ្ញុំចង់និយាយថាសំខាន់ឆន្ទះផ្អែកទៅលើសេចក្តីស​ម្រេច​ទេហ្នឹងហើយបាទអរគុណ»។

នៅក្នុងដំណាក់កាលនៃសវនាការលើអង្គសេចក្តី កាលថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា នៅចំពោះមុខអង្គសវនាការ លោ​​ក អ៊ុត ជឿន ដែលជាជនសង្ស័យក្នុងរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌនេះ និងជាប្រធាន​​គ​​ណ​បក្ស​​​​ភ្លើ​ង​ទៀន ប្រចាំស្រុកមោងឬស្សី ទ​​ទួ​ល​​ស្គា​ល់​ថា ខ្លួនពិតជាបានផ្តល់​​បទសម្ភា​សន៍ជា​​មួយ​វិទ្យុ​​អាស៊ី​សេ​រី ប្រា​​ក​​ដ​​មែន អំពីដំណឹងនៃការវិលត្រឡប់ចូលស្រុកវិញ របស់លោក សម រង្ស៊ី។ប៉ុន្តែលោកបដិសេធថា អ្វី​​​ដែ​​​​ល​លោ​កផ្តល់ការអត្ថាធិប្បាយកាលណោះ គឺមានន័យថា ប្រសិនបើស្ថានភាព​​តាន់តឹង​លោក​​​នឹងមិន​ទៅ​​​​​​​​​ចូល​រួម​​​ទេ​​។​​ផ្ទុយទៅវិញ បើរដ្ឋាភិបាលបើកលំហរសេរីភាព រូបលោកនឹងទៅ​ចូលរួមអបអ​​រសាទរជាមួ​យអ្ន​​ក​​ផ្សេ​​​​ង​​ទៀ​​ត​ដែ​រ។

បន្ថែមពីលើនេះ លោក អ៊ុត ជឿន ច្រានចោលការតាំងសំណួរដោយចៅក្រម និងតំណាងអយ្យ​​ការ​​ដែ​ល​​ចោ​ទប្រកាន់ថា រូបលោកបានចូលរួមកៀរគរមនុស្ស និងប្រើវេទិកាតាម តុកាហ្វេ រួមទាំងបន្តចែក​ចាយព័​ត៌មា​​ន​​តា​មបណ្តាញសង្គម ដើម្បី​ប្រមូលអតីតអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ទៅទទួលលោក សម រង្ស៊ី គឺមិន​​មែ​​នជាការពិតឡើយ។

ជម្រាបអង្គសវនាការ ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនរូបនេះ អះអាងថា ការជួបគ្នា​​នៅ​តា​មតុកាហ្វេនោះ គឺជាការជួបដោយចៃដន្យ។មួយវិញទៀត ការពិភាក្សាគ្នាជាមួយអតីតសហការី គឺជាការ​​ជជែក​​ពិភា​​ក្សា​​អំ​​ពី​​មុ​ខ​រ​​បរចិញ្ចឹមជីវិត។វាមិនមែនជាការប្រមូលផ្តុំកម្លាំង ក្នុងហេតុផលគាំ​ទ្រកា​រវិលត្រ​​​ឡ​ប់​​​រ​ប​​ស់លោក សម រង្ស៊ី ទេ។

លើសពីនេះទៀត នៅចំថ្ងៃ៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ រូបលោកកំពុងជាប់ឃុំបណ្តោះអាសន្ន​​​នៅក្នុងពន្ធនាគារ​ខេ​​ត្ត​​​​​​នៅឡើយ។​ហេ​​តុនេះ ការចោទប្រកាន់ថា រូបលោកបានធ្វើសកម្មភាពកៀរគរមនុស្ស តាំងពីថ្ងៃទី១៧ សី​​ហា និងថ្ងៃទី​​១​​៤​ តុលា ឆ្នាំ២០១៩ វាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិត និងត្រឹមត្រូវទេ។ លោក អ៊ុត ជឿន ជាប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ស្រុកម៉ោងឬស្សី ត្រូវរង់ការចោទប្រកាន់ពីបទ« រួមគំ​និ​ត​​ក្បត់» ដែលត្រូវបានទាញភ្ជាប់នឹងព្រឹត្តិការ ៩វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២​​០​​១​​៩​ ក្រោយពីលោក សម រង្ស៊ី ប្រកាលធ្វើមាតុនិ​វត្ត​ចូលស្រុកវិញ៕

ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន បានណែនាំដល់ម្ចាស់អាជីវកម្ម​​កំពង់​ចម្លង​ទាំង​អស់ បញ្ឈប់ជាបន្ទាន់​នូវការប្រើប្រាស់នាវា-ទូកចម្លងកែច្នៃខុសបច្ចេកទេស យកមកប្រើប្រាស់ជានាវា-ទូកចម្លង ដើម្បីជៀសវាងកើតមាន​គ្រោះថ្នាក់ជាយថាហេតុ។

ការណែនាំរបស់ក្រសួងបានធ្វើឡើង​​​ក្រោយពីករណីលិចទូកចម្លងនៅស្រុក​ប្រាសាទសំបូរ ខេត្តកំពង់ធំ កាលពីថ្ងៃទី០៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ដែលបណ្តាលឱ្យ​​ក្មេងស្រី​អាយុ ១៣​ឆ្នាំ​ម្នាក់ស្លាប់ ក្នុង​ចំណោម​សិស្ស​ប្រុសស្រីចំនួន ១៥នាក់ ដែលបានជិះទូកចម្លងនោះ។

យោងតាមសារាចរណែនាំរបស់​ក្រសួងសាធារណការ និង​ដឹកជញ្ជូន កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា​ ឆ្នាំ២០២៤ បានលើកឡើង​ថា ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងស្ថានភាពដែលអាចកើតមានជាយថា​ហេតុ​នូវគ្រោះថ្នាក់ក្នុងការធ្វើដំណើរ​តាម​នាវា ឬទូក ជាពិសេស​ក្នុង​រដូវវស្សា​ ដែល​​តែង​កើត​មានជាញឹកញាប់នូវព្យុះ ភ្លៀង ខ្យល់កន្ត្រាក់ និងចរន្តទឹកហូរខ្លាំងនោះ ក្រសួង​​បាន​​ដាក់​ចេញ​នូវ​វិធាន​ការ​​មួយចំនួន ក្នុង​ការ​​ពង្រឹង​សុវត្ថិភាព​នាវា-ទូកចម្លងដឹកអ្នកដំណើរ។

ក្នុងវិធានការ​នោះ ក្រសួងបាន​​ណែនាំ​ដល់​ម្ចាស់​អាជីវកម្មកំពង់ចម្លងទាំងអស់​ បញ្ឈប់ជាបន្ទាន់​នូវការប្រើប្រាស់នាវា-ទូកចម្លងកែច្នៃខុសបច្ចេកទេស យកមកប្រើប្រាស់ជានាវា-ទូកចម្លង និង​ត្រូវ​ធានា​​ថា នាវា-ទូក​ចម្លង បាន​ទទួល​ការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​លក្ខណៈ​បច្ចេក​ទេស​ជាប្រចាំទៅតាមការកំណត់ ក្នុងច្បាប់ស្តីពីការដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវទឹក និងប្រកាសស្តីពីនីតិវិធីនៃការត្រួតពិនិត្យលក្ខណៈបច្ចេកទេស នាវាឆ្នេរសមុទ្រ និងនាវាផ្លូវទឹកក្នុងប្រទេស។​

សារាចររបស់ក្រសួងបន្តណែនាំ​ថា​៖ «[ម្ចាស់អាជីវកម្ម​កំពង់ចម្លង]ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់លើចំណុចចាំបាច់ ដូច​ជា សំបក​ទូក គ្រឿង​ម៉ាស៊ីន ប្រព័ន្ធ​ចង្កូត ដំបូល​ទូក ប្រព័ន្ធភ្លើង សញ្ញាសំឡេង ឧបករណ៍ សុវត្ថិភាពនៅលើទូក ឧបករណ៍សង្គ្រោះបឋម និងសញ្ញាប្រកាសអាសន្នជាដើម»។

ក្រសួង​ក៏បានណែនាំដល់ម្ចាស់អាជីវកម្ម ត្រូវ​ត្រួតពិនិត្យចំនួន​អ្នកដំណើរ និង​វត្ថុផ្សេងៗទៀត​ដែលដឹកតាមនាវា-ទូក ដើម្បីធានាថាមិនផ្ទុកលើសទម្ងន់ និង​ត្រូវបំពាក់ឧបករណ៍​ សម្ភារៈបរិក្ខាសុវត្ថិភាពចាំបាច់​ឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ដូចជា ពោងសុវត្ថិភាព ភ្លើង​បំភ្លឺ និង​អាវពោង​ជាដើម។​

ជាមួយគ្នានេះ ក្រសួង​ក៏បានស្នើដល់មន្ទីរសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូនរាជធានី-ខេត្ត និងអាជ្ញាធរ​មូល​ដ្ឋាន បង្កើនការ​​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់តាមដាន និងណែនាំដល់ម្ចាស់អាជីវកម្មកំពង់ចម្លង និងនាវា-ទូកលក្ខណៈគ្រួសារ ដែលកំពុងធ្វើអាជីវកម្មនៅក្រោម​ដែន​សមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួនឱ្យប្រកាន់ខ្ជាប់វិធានសុវត្ថិភាព នៅពេលធ្វើប្រតិបត្តិការចម្លង ឬដឹកជញ្ជូនផ្សេងៗ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន លោក ផន រឹម មាន​ប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះថា៖ «ចំពោះការគ្រប់គ្រងទូកដរ ទូកចម្លងហ្នឹង​ គឺយើងប្រគល់ទៅរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ខាងច្រក​ចេញ​ចូល​តែមួយ​​លោកជាអ្នកផ្តល់នូវ​ការអនុញ្ញាត ប៉ុន្តែនៅក្នុងនាមក្រសួងសាធារណការ ក្រសួងជំនាញ ក្រសួងបច្ចេក​ទេស​ទៅ​លើបញ្ហាហ្នឹង យើងតែងតែមានសារាចរណែនាំក្តីជាសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន សេចក្តីអំពាវនាវក្តី សូមឱ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្ន សូមឱ្យមានការត្រៀមបង្ការ ជាពិសេសគឺក្មេងៗ ដែលយើងបានដឹងហើយថាប៉ុន្មានមុនថ្ងៃនេះ គឺមានករណីលិចទូកដចម្លងមួយ​ធ្វើឱ្យក្មួយស្រីម្នាក់​បាត់បង់ជីវិត ដែលជារឿងគួរឱ្យសោកស្តាយ ដែលយើងត្រូវត្រៀមបង្ការ ដើម្បីកុំឱ្យមានឧបទ្ទេវហេតុនេះមានទៅមុខតទៅទៀត»។

លោកបន្ត​ថា ប្រសិនបើម្ចាស់អាជីវកម្មកំពង់ចម្លង មិនធ្វើការអនុវត្តតាមការណែនាំ​នេះ​ ហើយធ្វេស​ប្រហែស បង្កឱ្យអ្នកដទៃរងគ្រោះ នោះអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនឹងចាត់វិធានការតាមទណ្ឌ​កម្ម​រដ្ឋ​បាល និងច្បាប់ដែលមានជាធរមាន។​

ម្ចាស់​អាជីវកម្ម​​​​ទូក​ចម្លងអ្នកដំណើរ​ជា​​លក្ខណៈ​គ្រួសារ នៅឃុំកំពង់លួង ស្រុកក្រគរ ខេត្តពោធិ៍​សាត់ លោក សេង ខុម គាំទ្រ​ចំពោះ​​ការណែនាំរបស់ក្រសួង ដោយថានេះ​ជាការគិតគូរដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និង​ធានាសុវត្ថិភាពដល់អ្នកដំណើរតាមផ្លូវទឹក​។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខាងមន្ទីរ ខាងក្រសួងគេណែនាំចឹង ​គឺយើងថែរក្សាអាយុជីវិតទាំងអស់គ្នា បើមានបញ្ហាទៅ​ពិបាក​ទាំង​អស់ បើទូកខាងខ្ញុំសុទ្ធតែ​មាន​អាវ​ពោង​ទាំង​អស់​ហ្នឹង បើក​ដល់​ឆ្លង​ទន្លេសាប​ផង មិនមែនត្រឹមព្រែកទេ ខាងខ្ញុំនេះសុខសប្បាយ[មិនមានករណីលិចទូកចម្លងទេ​]»។

ទាក់ទិននឹងករណីនេះ លោក​ យង់ គិមអេង ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​ ​និង​សន្តិភាព យល់​ថា ការចេញសារាចរណែនាំនេះ ជាផ្នែកមួយក្នុងការ​ធានានូវ​សុវត្ថិ​ភាពសម្រាប់​អ្នក​ដំណើរតាមផ្លូវទឹក។ តែយ៉ាងណា លោកថា អ្វីដែលសំខាន់នោះ ក្រសួងត្រូវចុះទៅត្រួត​ពិនិត្យដោយ​​ផ្ទាល់ ដើម្បីអាច​ដឹង​អំពី​ស្ថាន​ភាព​ជាក់​ស្តែង និង​ត្រួវ​ពិនិត្យជាប្រចាំ​ទៅ​លើអ្នកប្រើប្រាស់ទូក​ចម្លង​នេះ តាំង​ពី​គុណភាព​នៃ​ទូក និងប្រព័ន្ធ​សុវត្ថិភាពផ្សេងៗ​ទៀត។

លោកថ្លែង​ថា៖ «ការ​ចេញ​សេចក្តី​សម្រេច ឬក៏សេចក្តីណែនាំអីគ្រប់បែបយ៉ាង វាជារឿងមួយសំខាន់ហើយ តែសំខាន់មែនទែន គឺត្រូវ​ចុះធ្វើការត្រួតពិនិត្យ​ផ្ទាល់​ដែរ ថា​តើ​មាន​ទូក​កែច្នៃឬអត់ បើមាន​ទូក​កែច្នៃដែល​ខុស ដែល​វា​ខុសប្រក្រតីអត់ ធានា​សុវត្ថិភាព​បាន​ទេ យើង​ត្រូវតែធ្វើការផាកពិន័យធ្វើការចាប់ឃាត់ទុកអីចឹងទៅ អាហ្នឹងទើបអាចធានាសុវត្ថិ​​ភាព​បាន បើគ្រាន់​តែ​ណែនាំ ណែនាំឱ្យគាត់​យល់ គាត់​រក​លុយ​បាន រឿង​ហ្នឹង​គាត់​ធ្វើម៉េច​យល់ ទាល់តែចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់»។

លោក យង់ គិម​អេង បន្ថែម​​ថា ប្រសិនបើក្រសួងគ្រាន់តែចេញ​សារាចរណែនាំ ដោយមិនយកចិត្តទុក​ដាក់​លើប​ញ្ហាទាំងនេះទេ នោះ​នឹង​​អាច​​​មាន​ឧបទ្ទវហេតុ​បែបនេះ​កើតឡើងជា​បន្តទៀត​។ លោកថា៖ «ក្រសួងសាធារណការ លោកគួរតែសហការណ៍ឱ្យបានល្អប្រសើរជាមួយ​ហ្នឹង​អាជ្ញាធរ​ដែន​ដី ដើម្បីធ្វើកិច្ចការ​ងារ​នេះ អាហ្នឹង​គឺ​អាច​ដោះស្រាយ​បញ្ហាហ្នឹងបានហើយ បើសិនជាយើងនៅតែបណ្តែតបណ្តោយ យើងនៅតែមិនអើពើទេ គ្រាន់​តែណែនាំហើយចោល ណែនាំចោល គឺលើកក្រោយវាកើតឡើងទៀត អាចរឿងរ៉ាវធំដុំជាងនេះ អាចកើតឡើងបន្តទៀត»៕​

ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលកំពុងសុំសិទ្ធិជ្រកកោនផ្នែកនយោបាយ បានដាក់សំណើទៅក្រសួងការបរទេសជប៉ុ​​ន ដើម្បីទាមទារឱ្យបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដូចដែលសហរដ្ឋអាមេរិកធ្លាប់អ​​នុវ​ត្ត​​ដែ​រ។

ថ្លែងប្រាប់គេហទំព័រ Newroom Cambodia តាមសារអេឡិចត្រូនិច នៅថ្ងៃទី១៣ មិថុនា នេះលោក គង់ ជិ និយាយថា លោក និងក្រុមការងារនៅប្រទេសជប៉ុន បានដាក់សំណើរួចទៅហើយទៅក្រ​សួង​ការបរទេ​ស​​ជ​ប៉ុន ដើម្បីជំរុញឱ្យប្រទេសគោរពប្រជាធិបតេយ្យមួយនេះ បង្កកទ្រព្យសម្បត្តិមន្រ្តីជាន់ខ្ព​ស់រដ្ឋាភិបាលមួ​យ​ចំ​​​នួន​ ដែលជាខ្សែស្រឡាយរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី លោក ហ៊ុន សែន។ លោកបន្តថា ញត្តិដែ​​លដាក់​កា​​ល​​ពី​​ដើមសប្តាហ៍នេះ មន្រ្តីការបរទេសរបស់ជប៉ុនបានទទួលយកទៅពិនិត្យរួចហើយ។

លោកបន្តថា៖ «នៅថ្ងៃទី១០មិថុនា ខ្ញុំបានទៅក្រសួងការបរទេសជប៉ុនហើយញត្តិទៅដាក់ ហើយខ្ញុំបានជួបតំណាងក្រសួងការបរទេស ហើយក្នុងញត្តិនោះខ្ញុំមានសំណួរសួរទៅកាន់គាត់ ក្នុងនាមក្រសួងបរទេសគេធើ្វ​ទាំ​ង២ ទាំងប្រជាធិបតេយ្យ​ ទាំងគណបក្សកាន់អំណាចសុំស្នើយកទៅដាក់គេទទួលគេនឹងយកទៅពិចា​រ​ណា​។ ខ្ញុំស្នើឲ្យបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិលោកស្រី ហ៊ុន ម៉ាណា លោក នេត សាវឿន លោក ច្រឹង ខ្មៅ ព្រះរាជអាជ្ញាអ​​មសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ » ។

បើតាមលោក គង់ ជិ ញត្តិដែលដាក់នៅក្រសួងបរទេសជប៉ុន ក្រុមការងាររបស់លោកបានដាក់កាល​ពីថ្ងៃ​​ទី​១​០ មិថុនា ឆ្នាំ២០២៤។ ការដាក់ញត្តិនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពេលពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅប្រទេសជប៉ុន​​ប្រមាណ​៣​​​០០នាក់ ធ្វើបាតុកម្ម​​ដើ​ម្បី​ស្នើ​ឱ្យរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន ជួយអន្តរាគមន៍ទៅរដ្ឋាភិបាលខ្មែរ ដោះលែងអ្ន​កទោស​​ន​​យោបាយរបស់​​បក្ស​ជំ​​ទា​ស់ឱ្យមានសេរីភាពវិញ។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចស្វែងរកការបំភ្លឺបានទេពីមន្រ្តីការបរទេសជប៉ុន និងមន្រ្តីនាំ​ពា​​ក្យ​​​ស្ថានទូតជប៉ុនប្រចាំកម្ពុជានៅថ្ងៃនេះ។

ចំណែកអ្នកនាំពាក្យរងក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ហុក សុភា បដិសេធក្នុងការផ្តល់ការអត្ថាធិប្បាយ ដោយលោកអះអាងដោយខ្លីថា កិច្ចការនេះខ្លួនមិនមែនជាអ្នកទទួលបន្ទុកទេ។

លោកបន្តថា៖ «សូមទាក់ទងទៅ ព្រោះគាត់នឹងរាយការណ៍ពីសំណើ គាត់ជាប្រធាននាយកដ្ឋានព័ត៌មាន» ។

យ៉ាងនេះក្តី ប្រធាននាយកដ្ឋានព័ត៌មាននៃក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក សុខ ធា ឆ្លើយតបថា ចំពោះ​ល​​​​ទ្ធ​ផលបែបណានោះ ត្រូវរង់ចាំការសម្រេចពីថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរបស់ក្រសួងការបរទេសជាមុនសិន។

លោកបន្តថា៖ «សូមអនុវត្តតាមការណែនាំរបស់គាត់» ។

សម្រាប់ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា ចំអកឱ្យថា ការទាមទារ​របស់ក្រុ​មជំទា​​​ស់នេះ នឹងមិនមានឥទ្ធិពលណាមួយក្នុងការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលជប៉ុននោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្វីដែ​ល​អ្នកគាំទ្របក្សជំទាស់ធ្វើនេះ នឹងរុញប្រជាប្រិយភាពរបស់គណបក្សប្រឆាំងត្រូ​​វថមថយកា​​រគាំទ្រ​បន្ថែ​​ម​ទៀ​ត។

លោកបន្តថា៖ «សំឡេងរបស់ក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយមមួយក្តាប់តូចនៅក្រៅប្រទេសគ្មានទម្ងន់អ្វីសូម្បីបន្តិចទៅលើរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន ក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាលប្រទេសផ្សេងទៀតដែរ។ ពួកគេប្រឆាំងគ្មានគោលការណ៍ គ្មានទិសដៅ ប្រឆាំងដើម្បីតែប្រឆាំងសូម្បីតែប្រយោជន៍ជាតិ។នេះជាហេតុផលដែលធ្វើឱ្យសំឡេងពួកគេកា​ន់តែ​​​​​អ៊ីវទៅៗដូចចង្កៀងអស់ប្រេង »។

អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត និងការស្រាវជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ យល់ឃើញថា ដើម្បី​​ឱ្យ​​កា​រទាមទារនេះមានទម្ងន់ខាងនយោបាយ លើកលែងតែអ្នកស្នើធ្វើឡើងដោយ​មានភស្តុតាងដាក់បន្ទុកគ្រ​ប់​​គ្រា​​ន់​។ ជាងនេះទៅទៀត ពួកគេត្រូវរកឱ្យឃើញពីទ្រព្យធនដែលមន្រ្តីរងការចោទប្រកាន់ទាំងនោះធ្លាប់កេ​ង​​​ប្រ​​វ័ញ្ច ក្រោមរូបភាពនៃអំពើពុករលួយ ក្នុងពេលដែលពួកគេនៅមានអំណាច។

លោកបន្តថា៖ «យើងត្រូវបញ្ជាក់ថាវត្ថុបំណងប្រឆាំងហ្នឹងអំពើពុករលួយ ដោយសារតែវាមានភស្តុតាងមានអំណះអំណាងមួយចំនួនដែលបញ្ជាក់ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់មន្រ្តីវាជាទ្រព្យសម្បត្តិដែលបានមកពីអំពើមិនស្របច្បាប់ ដោយសារតែអំពើពុករលួយនៅពេលដែលគាត់កំពុងនៅឬក៏កាន់ការនៅក្នុងរាជការ យើងមើលថាតើមានលក្ខណៈសមស្របដែរឬទេ» ។

ទាក់ទិនការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិនេះដែរ សហរដ្ឋអាមេរិកធ្លាប់បានបង្កើតច្បាប់មួយចំនួនដាក់ទណ្ឌកម្មប្រ​​ឆាំ​​​​ងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់របស់កម្ពុជា ដោយមិនឱ្យជាន់ទឹកដីអាមេរិកជាដើម។ ប៉ុន្តែមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រួមទាំ​​ង​​លោក ហ៊ុន សែន ផង ក្នុងពេលដែលលោកនៅកាន់អំណាចក្នុងតំណែងជានាយករដ្ឋន្រ្តីនៅឡើយ បាន​​ជំ​​​រុ​​​ញបន្ថែមទៀត ឱ្យអាមេរិកធ្វើច្បាប់ឱ្យបានលឿន និងបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិចុះ បើរកឃើញថាពិតជាមានប​ញ្ហា​​បែ​​បនេះមែន៕