នៅតាមដងវិថីធំៗ តាមទីកន្លែងសាធារណៈនានា ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ និងតាមទីរួមខេត្តជាច្រើននៅកម្ពុជា គេឃើញមានផ្ទាំងផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ឬផ្ទាំងប៉ាណូផ្សព្វផ្សាយផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងយ៉ាងព្រោងព្រាត។ ក្រៅពីនេះ ក៏មានផ្សព្វផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ កាសែត ទស្សនាវដ្តី និងបណ្តាញសង្គមយ៉ាងផុសផុលផងដែរ។ ទាំងនេះ ជាយុទ្ធសាស្ត្រទីផ្សារ ដើម្បីឱ្យអតិថិជនបានស្គាល់ និងជំរុញការពិសារគ្រឿងស្រវឹង ដោយភ្ជាប់ជាមួយសារមួយចំនួនទាក់ទងនឹងគុណសម្បត្តិស្រាបៀរ និង រសជាតិឆ្ងាញ់កម្រិតពិភពលោក ព្រមទាំងមោទនភាពជាតិជាដើម។
ការផ្សព្វផ្សាយដ៏សន្ធឹកសន្ធាប់នេះ បង្កឲ្យមានការពិភាក្សាក្នុងចំណោមសាធារណជនជុំវិញផលប៉ះពាល់ជាច្រើនដែលបង្កឡើងដោយគ្រឿងស្រវឹង ជាអាទ៍បញ្ហាសុខភាព គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ខាតពេលវេលា ថវិកា និងសុភមង្គលជាដើម។ កាលពីខែមេសាកន្លងទៅ រដ្ឋាភិបាលសម្រេចបង្កើតក្រុមការងារគ្រប់គ្រងការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងដែលត្រូវបានគេរំពឹងថាជាជំហាន វិជ្ជមានមួយ។ ក្រុមការងារនេះ ទទួលបន្ទុកកំណត់វិធានការ និងរៀបចំសណ្តាប់ធ្នាប់នៃការគ្រប់គ្រងការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងតាមគ្រប់មធ្យោបាយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងការដាក់តាំងជាសាធារណៈគ្រប់ទីកន្លែង ដើម្បីលើកកម្ពស់សោភណភាព និងសុវត្ថិភាពសង្គម។
សាធារណជនដែល Newsroom Cambodia បានជួបសម្ភាសកាលពីខែឧសភាកន្លងទៅបង្ហាញការសាទរចំពោះការបង្កើតក្រុមការងារថ្មីនេះ ដោយរំពឹងថាការកាត់បន្ថយ និងរិតត្បិតការផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងអាចហុចផលវិជ្ជមានដល់ពលរដ្ឋ និងសង្គមកម្ពុជា។ នេះ ក៏ដោយសារក្រុមការងារនេះ នឹងត្រួតពិនិត្យការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មគ្រឿងស្រវឹង វាយតម្លៃ យុទ្ធសាស្ត្រផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម និងតម្រូវឲ្យក្រុមហ៊ុនមានទំនួលខុសត្រូវខ្ពស់ ដែលអាចកាត់បន្ថយការពិសារគ្រឿងស្រវឹង ដែលជារឿយៗបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់នានា។ ពួកគេក៏បានលើកឡើងស្តីពីផលប៉ះពាល់ជាច្រើនដែលបង្កឡើងដោយគ្រឿងស្រវឹង ដូចជាបញ្ហាសុខភាព គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ខាតពេលវេលា ថវិកា និងសុភមង្គលជាដើម។
កំពុងតែដើរទស្សនានៅក្នុងសារមន្ទីរជាតិនាទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលមានមនុស្សម្នាកំសាន្តច្រើន លោកឌីម ចិត្រា អាយុ១៩ឆ្នាំ និស្សិតឆ្នាំទី១សិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្ត្រសុខាភិបាលត្រេកអរចំពោះសេចក្តីសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាល លើវិធានការបង្កើតក្រុមការងារគ្រប់គ្រងការផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផលិតផលគ្រឿងស្រវឹង។
លោកនិយាយថា៖ «រាល់ថ្ងៃគ្រឿងស្រវឹងធ្វើឱ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយឈ្លក់វង្វេង បាត់បង់ប្រយោជន៍ក្នុងជីវិតរបស់គាត់ច្រើន ដូចជាខាតពេលវេលា ខាតថវិកា ធ្វើឱ្យគ្រួសារអត់មានសុភមង្គល និងមានច្រើនជាងហ្នឹងទៀត»។
លោក ឌីម ចិត្រា អាយុ១៩ឆ្នាំ ជានិស្សិតឆ្នាំទី១សិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្ត្រសុខាភិបាល (រូបភាព៖ ទេព សួគានី)
លោក ថាន់ ប៊ុនថង អាយុ៣១ឆ្នាំ ជាអ្នកគ្រប់គ្រងភោជនីយដ្ឋានមួយកន្លែងនៅរាជធានីភ្នំពេញ ពេញចិត្ត និងគាំទ្រ លើសេចក្តីសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាល ព្រោះលោកសង្កេតឃើញថាគ្រឿងស្រវឹងផ្ដល់ផលអវិជ្ជាមានដល់ការសិក្សា សុខភាព និងសង្គម។
លោកនិយាយថា៖ «តាមការពិត ការលក់ដូរមានផលប៉ះពាល់ដែរ តែមិនប៉ះពាល់ខ្លាំងទេ ហាងខ្ញុំផ្ដោតលើភេសជ្ជៈដូចជាកូកាអីចឹង មិនប្រាកដថាភ្ញៀវទាំងអស់ញ៉ាំគ្រឿងស្រវឹងទាំងអស់ទេ។
លោក ថាន់ ប៊ុនថង អាយុ៣១ឆ្នាំ ជាអ្នកគ្រប់គ្រងភោជនីយដ្ឋានមួយកន្លែងនៅរាជធានីភ្នំពេញ (រូបភាព៖ ទេព សួគានី)
ចំណែកព្រះតេជគុណ ប៉ិច ផាត ព្រះជន្ម ២៣ព្រះវស្សា ជានិស្សិតកំពុងសិក្សាជំនាញស្ថាបត្យកម្មសំណង់ស៊ីវិល នៅសាកលវិទ្យាល័យន័រតុន។ នៅក្នុងបទសម្ភាសជាមួយ Newsroom Cambodia ព្រះតេជគុណ មានសេចក្តីសោមនស្សជាខ្លាំង ក្រោយទទួលដំណេឹងពីវត្តមានក្រុមការងារគ្រប់គ្រងការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងនេះ។ ព្រះតេជគុណ រំពឹងឃើញកម្ពុជានឹងមានសណ្តាប់ធ្នាប់ជាងមុន។
ព្រះតេជគុណមានសង្ឃដីកាថា៖ «គុណវិបត្តិនៃគ្រឿងស្រវឹង វាអាចប៉ះពាល់ច្រើន ដូចជានាំឱ្យមានអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ឬក៏នាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ផ្សេងៗបាត់បង់ជីវិតអីចឹង»។
ព្រះតេជគុណសំណូមពរឱ្យទាំងអ្នកលក់ និងក្រុមហ៊ុនផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹង គោរពតាមច្បាប់ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានកំណត់មកនេះ និងចូលរួមកាត់បន្ថយគ្រឿងស្រវឹងក្នុងសង្គម។
ព្រះតេជគុណ ប៉ិច ផាត ព្រះជន្ម ២៣ព្រះវស្សា ជានិស្សិតកំពុងសិក្សាជំនាញស្ថាបត្យកម្មសំណង់ស៊ីវិល នៅសាកលវិទ្យាល័យន័រតុន (រូបភាព៖ ទេព សួគានី)
តាមរបាយការណ៍របស់ Wisevoter នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ រកឃើញថាកម្ពុជាឈរនៅលេខរៀងទី៣ ដែលមានប្រជាជនផឹកស្រាច្រើនជាងគេនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន និងឈរលេខរៀងទី៣៦ នៅក្នុងចំណោមប្រទេសនៅលើពិភពលោក ដែលប្រជាជនកម្ពុជាម្នាក់អាចផឹកស្រាបាន ២១.៧លីត្រ។
ការសិក្សាថ្មីមួយរបស់ក្រុមហ៊ុនភេសជ្ជៈជប៉ុនឈ្មោះ Kirin ចេញផ្សាយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានឱ្យដឹងថា ប្រជាជនកម្ពុជាសរុបទាំងអស់បានចំណាយប្រាក់ប្រមាណ២,៣ពាន់លានដុល្លារទៅលើការពិសាស្រាបៀរ ដោយម្នាក់ៗបានពិសាស្រាបៀរប្រមាណ៧២លីត្រ និងចំណាយប្រាក់ប្រមាណ១៣៦ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ របាយការណ៍នេះបានសិក្សាក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០២០-២០២១។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត មុំ គង់ ប្រធានអង្គការចលនាដើម្បីសុខភាព បានប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា ការបង្កើតក្រុមការងារនេះគ្រាន់តែជាការចាប់ផ្តើមទេ ចំណែកឯប្រសិទ្ធភាពអាស្រ័យទៅលទ្ធផលរបស់ក្រុមការងារ។ លោកបន្តថា ដើម្បីបង្ការគ្រោះថ្នាក់នានា កម្ពុជាគួរតែបញ្ឈប់ការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ឬយ៉ាងហោចណាស់កម្រិតការផ្សព្វផ្សាយ។
លោកនិយាយថា៖ «តាមពិតទៅដើម្បីបង្ការយុវជន ក៏ដូចជាកុមារកុំអោយធ្លាក់ខ្លួនសេពគ្រឿងស្រវឹងដែលធ្វើអោយមានបញ្ហាដល់ធនធានមនុស្សជំនាន់ក្រោយ ជាពិសេសដើម្បីបង្ការគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ដែលកើតឡើងដោយសារអ្នកបើកបរស្រវឹងហ្នឹងគឺការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនឹងគួរតែហាមទាំងស្រុងតែម្ដងគ្រប់មធ្យោបាយទាំងអស់»។
លោកបន្តថា៖ «ក្នុងករណីដែលមិនអាចហាមឃាត់ការផ្សាយទាំងស្រុងទេ យើងគួរហៅថាកម្រិតការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម។ មានន័យថាយើងអនុញ្ញាតតែការផ្សាយម៉ាកនិងឡួហ្គូ(logo)របស់ក្រុមហ៊ុនបានហើយ មិនអនុញ្ញាតការផ្សាយពាក់ព័ន្ធនឹងការត្រូវរង្វាន់ ឬយកយុវជន យុវនារី តារា មកធ្វើការទាក់ទាញកុមារនោះទេ»។
យោងតាមគណៈកម្មាធិការជាតិសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ផ្លូវគោក អត្រាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ បានកើនឡើង ១១ភាគរយ ច្រើនជាងឆ្នាំ២០២២ ដោយចំនួនគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍កើតឡើងជិត ៤ពាន់ដង ក្នុងនោះមានមនុស្សស្លាប់ ១.៥៩០នាក់ និងរបួស ៤.៥០០នាក់។
ចំណែករបាយការណ៍ ដែលចេញផ្សាយដោយគណៈកម្មាធិការជាតិសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ផ្លូវគោក និងកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ (UNDP) ឆ្នាំ២០២៣ ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យបានពីប្រព័ន្ធព័ត៌មានជនរងគ្រោះ និងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ (RCVIS)ឆ្នាំ២០១៩ ឲ្យដឹងថាកម្ពុជាខាតបង់ថវិកាចំនួន ៤៦៦.៨ លានដុល្លារអាមេរិក ដោយក្នុងចំណោមការខាតបង់សរុប ៨៨.៨ភាគរយ គឺដោយសារការបាត់បង់ជីវិត និងការបាត់ប្រាក់ចំណូល ដែលជនរងគ្រោះអាចរកបានពេញមួយជីវិត។
បើតាមឯកឧត្តម នេត្រ ភក្ត្រា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន កិច្ចសហការគ្នារវាងភាគីរដ្ឋ និងឯកជន មានភាពចាំបាច់ដើម្បីគ្រប់គ្រងសណ្តាប់ធ្នាប់នៃការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផលិតផលគ្រឿងស្រវឹង។ យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ក្រសួងព័ត៌មានកាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ កន្លងមក ឯកឧត្តម នេត្រ ភក្ត្រា ថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះ៖ «ការរួមគ្នាគ្រប់គ្រងសណ្តាប់ធ្នាប់នៃការផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មគ្រឿងស្រវឹងគឺដើម្បីជួយទៅដល់សង្គម ជួយទៅដល់ក្រុមហ៊ុន ជួយទៅដល់ប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាអ្នកប្រើប្រាស់ផលិតផល, កាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់និងបង្កើននូវសុខដុមនីយកម្មក្នុងសង្គម»។
អង្គការសហប្រជាជាតិផ្តួចផ្តើមព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយគឺទិវាសប្ដាហ៍ជាតិសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ផ្លូវគោក ដែលបានកំណត់យកខែឧសភា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រារព្ធឡើងនៅតាមបណ្តាប្រទេសនានាទូទាំងសកលលោក ដើម្បីជាការក្រើនរំលឹកទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅទូទាំងពិភពលោក ពិសេសប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក រួមទាំងប្រទេសកម្ពុជា ឱ្យយកចិត្តទុកដាក់លើកកម្ពស់វិស័យសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ផ្លូវគោក។ នេះបើយោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ក្រសួងសាធារណៈការ និងដឹកជញ្ជូននៅថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។
ការស្ទង់មតិមួយដែលធ្វើឡើងដោយក្រសួងសុខាភិបាល និងស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតក៏បានបង្ហាញថា បុរស៧នាក់ក្នុងចំណោម១០នាក់ ដែលស្មើប្រមាណ៧០% សេពគ្រឿងស្រវឹង។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ស្តីពីការអង្កេតប្រជាសាស្ត្រ និងសុខភាពកម្ពុជាឆ្នាំ២០២១-២០២២ ដែលចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣។ ការស្ទង់មតិបង្ហាញថា ក្នុងមួយខែ បុរស១០% ពិសាគ្រឿងស្រវឹងជារៀងរាល់ថ្ងៃ ឬស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃ។ ចំណែកបុរស ៦០% សេពគ្រឿងស្រវឹងពី១ ថ្ងៃទៅ ៥ ថ្ងៃ។ បុរស១៨% ពិសាគ្រឿងស្រវឹង ៦ថ្ងៃទៅ១០ថ្ងៃ និងបុរស១២% ពិសាគ្រឿងស្រវឹងពី១១ថ្ងៃទៅ២៤ថ្ងៃ។
លោក ទេព អស្នារិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លើកឡើងថា ការងារអាទិភាពរបស់ក្រុមការងារ គ្រប់គ្រងការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផលិតផលគ្រឿងស្រវឹង គឺត្រូវពិនិត្យមើលលើវឌ្ឍនភាពនៃការងារពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការអនុវត្តសារាចរណ៍ណែនាំ ក៏ដូចជាលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិផ្សេងទៀត ដែលក្រសួងព័ត៌មានបានដាក់ចេញសម្រាប់ការអនុវត្តដោយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។ នេះបើតាម លោក ទេព អស្នារិទ្ធ ផ្តល់បទសម្ភាសដល់ Newsroom Cambodia តាមរយៈប្រព័ន្ធតេលេក្រាម កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។
លោកបន្តថា៖ «អាទិភាពដែលផ្ដោតទៅលើការពង្រឹងកិច្ចសហការជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ទាំងវិស័យរដ្ឋ និងឯកជន ដើម្បីពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងការផ្សព្វផ្សាយផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងនៅទូទាំងប្រទេស ហើយដោយក្នុងនោះគឺក៏មានការផ្តោតលើការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើការរៀបចំនៃលិខិតបទដ្ឋានគតិយុទ្ធនានាដែលគាំទ្រដល់ការគ្រប់គ្រង និងការបង្កើនប្រសិទ្ធភាពក្នុងការអនុវត្តការងារក្នុងវិស័យនេះ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានរូបនេះ ក៏បានអំពាវនាវឱ្យគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ចូលរួមសហការ ដើម្បីធ្វើឱ្យការអនុវត្តការងារពាក់ព័ន្ធនឹងការគ្រប់គ្រងការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងមានប្រសិទ្ធភាពផងដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «[…]ធ្វើយ៉ាងណាចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្សព្វផ្សាយអំពីផលវិបាកដែលអាចកើតមានឡើងចេញពីការសេពគ្រឿងស្រវឹង និងភាពចាំបាច់ក្នុងការទប់ស្កាត់ ក៏ដូចជាការកាត់បន្ថយផលវិបាកដែលអាចកើតមានឡើង។ ហើយត្រូវបង្កើនកិច្ចសហការនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងសណ្តាប់ធ្នាប់ និង ការផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពតាមរយៈទាំងប្រព័ន្ធ ផ្សព្វ ផ្សាយបុរាណ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទំនើប»។
ការគ្រប់គ្រងផ្សព្វផ្សាយ និងការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង ក្រសួងសុខាភិបាល និងក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ នៅកម្ពុជាបានរៀបចំសេចក្តីព្រាងច្បាប់គ្រប់គ្រងការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងតាំងពីថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៥ មកម្ល៉េះ។ បើទោះបីកន្លងហួសទៅជិត១០ឆ្នាំទៅហើយក្តី ក៏ច្បាប់ដ៏មានសារៈសំខាន់នេះមិនទាន់ត្រូវបានអនុម័តប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់ដើម្បីដោះស្រាយ និងទប់ស្កាត់ផលប៉ះពាល់ដែលបង្កពីគ្រឿងស្រវឹងក្នុងសង្គមនៅឡើយទេ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះមិនអនុញ្ញាតឱ្យយុវជនអាយុក្រោម២១ឆ្នាំប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងនោះទេ ហើយច្បាប់នេះនឹងដាក់បន្ទុកពន្ធខ្ពស់ទៅលើគ្រឿងស្រវឹង និងរឹតបន្តឹងលើការបើកលក់គ្រឿងស្រវឹងពេលយប់ជាដើម។
អង្គការ និងសមាគមក្រៅរដ្ឋាភិបាលចំនួន២៣ ក៏ធ្លាប់បានដាក់ចេញនូវសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយស្តីពីការស្នើសុំរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យពន្លឿនការបង្កើតច្បាប់ស្តីពីការត្រួតពិនិត្យផលិតផលគ្រឿងស្រវឹង ដោយយកទីតាំងវត្តសំពៅមាស ដែលស្ថិតក្នុងខណ្ឌ៧មករា រាជធានីភ្នំពេញ ជាកន្លែងផ្សព្វផ្សាយ ហើយមានមនុស្សចូលរួមប្រមាណ២០០នាក់ កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤។
តាមរយៈសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះ ស្ថាប័នក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំង២៣បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភជុំវិញផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សុខភាពមនុស្ស និងសន្តិសុខសង្គម ដោយសារតែភាពសម្បូរបែប នៃគ្រឿងស្រវឹង។ ជាពិសេសការកើតឡើងនៃបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ដ៏សាហាវ ដែលស្ថាប័នទាំងនេះទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលពន្លឿនការបង្កើតច្បាប់គ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹង ដោយបញ្ចូលការហាមឃាត់ការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ការដំឡើងពន្ធ និងការដាក់កម្រិតភាពទូលំទូលាយនៃគ្រឿងស្រវឹង៕
