តុលាការកំពូលបានបដិសេធសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំរបស់លោក នី ណាក់ ខណៈភរិយារបស់អ្នករិះគន់សង្គមដែលមិនសំចៃមាត់រូបនេះមានការសោកស្ដាយចំពោះការសម្រេចនេះ។

ការប្រកាសសាលដីការនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីតុលាការកំពូលបានបើកការជំនុំជម្រះលើ​​បណ្តឹ​ង​​សារទុក្ខសុំ​នៅ​​ក្រៅ​ឃុំ​របស់លោក នី ណាក់ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ។

លោក ជូង ជូងី មេធាវីការពារក្ដីឱ្យលោក នី ណាក់ បានប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ទី៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះលោក និល ណុន បានអានសាលដីការរបស់តុលាការកំពូលដែ​លបានបដិសេធសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំរបស់លោក នី ណាក់។លោកប្រាប់ថា តុលាការមិនបានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃការសម្រេចបដិសេធសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំនេះទេ។

លោកបន្តថា៖ «ព្រឹកមេញនេះតុលាការប្រកាសតែសេចក្តីសម្រេចទេ អត់បានអានសំអាងហេតុទេ […]ការសម្រេចនេះ ប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិបុគ្គលរបស់ នី ណាក់ ។ គាត់មិនទាន់មានទោសនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែបែជាតុលាការ ឃុំខ្លួនគាត់តាំងពីខែមួយមកហើយ អញ្ជឹងកាលដែលឃុំខ្លួនគាត់នេះ ស្មើនឹង ការអនុវត្តទោសចំពោះគាត់ហើយ ខណៈដែលគាត់មិនទាន់មានទោសនៅឡើយ»។

ចំណែកឯភរិយារបស់លោក នី ណាក់ គឺអ្នកស្រី សុខ ស៊ីណែត អាយុ៤២ឆ្នាំ បាននិយាយថា អ្នកស្រីមានការសោកស្ដាយចំពោះការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូល ចំពោះការច្រានចោលសំណើរសំនៅក្រៅឃុំរបស់ស្វាមីអ្នកស្រី គឺលោក នី ណាក់ នៅពេលនេះ។

អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «មានតែអារម្មណ៍សោកស្តាយ ហើយក៏ទទូចសំណូបពរដល់តុលាការទម្លាក់ បទចិទ ដោះលែងគាត់អោយមានសេរីភាព វិញ បានមកជួបជុំគ្រួសារនិងអោយគាត់បានបន្តកិច្ចការងារ ចែករំលែក ចំណេះជំនាញ បច្ចេកទេស ផ្នែកកសិកម្ម ដល់កស៧ករបន្តទៀត» ។

ស្រពពេលដែលតុលាការកំពូលបដិសេធសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំរបសៈលោក នី ណាក់ អ្នកស្រី ស៊ីណែត នៅតែទទូចសុំផ្ទេរការឃុំខ្លួនស្វាមីអ្នកស្រីមកឃុំនៅភ្នំពេញវិញ ហើយអ្នកស្រីក៏សង្ឃឹមថាតុលាការនឹងទម្លាក់បទចោទចំពោះលោក នី ណាក់ នៅពេលខាងមុខនេះដែរ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖ «បងមានតែសំណូមពរ ទីមួយគឺបងសុំ អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារគាត់បានបដិសេធហើយ ប៉ុន្តែសុំទទូចថាឱ្យផ្ទេរគាត់មកម១វិញអ៊ីចឹងជិតផ្ទះយើង កុំឱ្យថានៅឆ្ងាយពិបាកឡើងចុះ ចំណាយលុយកាក់ច្រើន។ បងមានតែក្ដីរំពឹងតុលាការនឹងទម្លាក់បទចោទហើយនិងដោះលែងគាត់ឱ្យមានសេរីភាពបានចេញមកជួបជុំគ្រួសារវិញ» ។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការការសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ(Licadho) លោក អំ សំអាត យល់ឃើញថាការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូលដែលបដិសេធសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំរបស់ជនជាប់ចោទរូបនេះ ទំនងជាទាក់ទងនឹងរឿងនយោបាយជាជាងការអនុវត្តច្បាប់ ខណៈការស្នើសុំនៅក្រៅឃុំនេះមានលក្ខខណ្ឌគ្រាប់គ្រាន់រួចទៅ​ហើយ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«បើយើងមើលទៅរឿងលោក នី ណាក់ នេះបើយើងមើលទៅគឺគាត់គ្រាន់តែជាការបញ្ចេញមតិរបស់គាត់ មិនគួរណាត្រូវមានការចោទប្រកាន់ និងធ្វើការឃុំខ្លួនបណ្ដុះអាសន្នអ៊ីចឹងទេណ៎ាទី១។ ទី២បទល្មើសនេះវាជាបទល្មើសមជ្ឈឹមដែរទេ អ៊ីចឹងគួរតែមានការអនុញ្ញាតឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដុះអាសន្ន ហើយមិនថារឿងនៅក្រៅឃុំបណ្ដុះអាសន្នហ្នឹងវាបញ្ចប់នីតិវិធីតាមតុលាការទេ តុលាការអាចបន្តនីតិវិធីបាន តែមនុស្សអាចនៅក្រៅឃុំបណ្ដុះអាសន្ន អ៊ីចឹងហើយនៅពេលដែលតុលាការត្រូវការគឺគាត់ចូលរួមសហការគ្រប់នីតិវិធីអ៊ីចឹងទៅបានហើយដែលគាត់ដាក់ស្នើសុំនោះវាមានលក្ខខណ្ឌគ្រាប់គ្រាន់ហើយ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថារឿងនេះវាបើយើងមើលហេតុផលតាំងពីដើមមកវាអាចជារឿងនយោបាយច្រើនជាងរឿងអនុវត្តច្បាប់» ។

លោកបន្ថែមទៀតថា៖ «យើងសង្ឃឹមថាលោក នី ណាក់ នៅពេលដែលមានការសវនាការ តុលាការនឹងផ្ដល់យុត្តិធម៌ជូនលោក ហើយសង្ឃឹមថាលោកអាចនឹងត្រឡប់ទៅអនុវត្តនូវសិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់ខ្លួនបានពេញលេញវិញ» ។ កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ លោក នី ណាក់ ត្រូវចាប់ខ្លួន និងរង់ការចោទប្រកាន់ពីបទ​ «ការ​មិន​រាង​ចាល​ក្នុង​​បទ​មជ្ឈឹម បន្ទាប់​ពី​ការ​ផ្តន្ទាទោស​បទ​មជ្ឈឹម​បរិហារ​កេរ្តិ៍​ជា​សាធារណៈ​ និង​ញុះញង់​ឱ្យមាន​ការ​រើស​អើង » ដែ​ល​​ប្តឹង​ដោយ​រដ្ឋមន្រ្តី​ក្រសួង​ការងារ លោក ​ហេង សួរ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​បង្ហោះ​សាររិះគន់​នៅ​លើ​បណ្តាញសង្គមហ្វេស​ប៊ុក​របស់​លោក។ ហើយនៅថ្ងៃទី២៨ ​ខែ​មករា​ ឆ្នាំ ​២០២៤ ​លោក ​នី ណាក់ ​ត្រូវ​បាន​ផ្ទេរ​ពី​ពន្ធនាគារ​ព្រៃ​ស​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ ​ទៅឃុំខ្លួ​ន​​បណ្តោះ​​អា​​សន្ន​​ នៅ​​​ពន្ធនាគារ​ត្រពាំង​ផ្លុង ​ខេត្ត​ត្បូង​ឃ្មុំ ​ក្រោមហេតុផល​ថា​នៅ​ពន្ធ​​នាគារព្រៃ​ស មានកំណើនជនជាប់ឃុំច្រើ​ន​​​​៕

នគរបាលខេត្តបាត់ដំបងបានបញ្ចូនខ្លួនបុរសម្នាក់ទៅឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៅក្រុងព្រះសី​​ហ​នុពាក់ព័ន្ធកា​​​​របង្រ្កាប់សំ​​ណុំរឿងអាវុធជាង៤០ដើម ខណៈស្រ្តីជាប្រពន្ធដែលសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនបាន  ត្រូវដោះលែងវិ​​ញ​​ក្រោយសួរចម្លើយរ​​កឃើញ​​ថា​​​​មិនជាប់ពា​​ក់ព័ន្ធក្នុងសំណុំរឿងនេះ។

លោក ពេញ រ៉ាវី នាយប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលឃុំតាប៉ុន ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង ប្រាប់គេគេហទំព័រ Ne​w​s​​room Cambodia នៅថ្ងៃទី០៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថា​ សំណុំរឿងនេះសមត្ថកិច្ចខេត្តបាត់ដំបង​បា​ន​បញ្ចូនទៅក្រុងព្រះសីហនុវិញហើយ ព្រោះជនសង្ស័យមានប្រ​ភពប្រព្រឹត្តបទល្មើ​សមកពីខេត្ត​បែកនីរតីមួ​យ​​នេះ​។ក្រៅពីនេះ ចំពោះកម្លាំងជំនាញនៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបង គឺជាផ្នែកមួយជួយសហការ ក្រោយ​​មា​​ន​​កា​​រ​​ស្នើសុំ​​ជំ​​នួ​​យ ក្នុងការចុះអង្កេត និងឈានដល់ការចាប់ខ្លួននៅពេលនេះ។

លោកបន្តថា៖«បាទប្តីបញ្ចូនទៅក្រុងព្រះសីហនុប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នប្រពន្ធហើយកូនត្រឡប់មកផ្ទះវិញអស់ហើយតាំងម្សិលមិញបាទអរគុណ» ។

លោក ពេញ រ៉ាវី ត្រូវបានកាសែតក្នុងស្រុកស្រង់សំដីមក​ចុះផ្សាយ នៅថ្ងៃនេះអំពីជនសង្ស័យបា​នសារភា​​ព​​ប្រា​​ប់សមត្ថ​កិ​ច្ច​​ថា ខ្លួន​គឺជាអ្នករត់ពន្ធអាវុធ​ដោយខុសច្បាប់។ក្នុង​ពេលចាប់ខ្លួនមនុស្ស​​ប្រមាណ៣​​នាក់ផ្សេ​​ង​​ទៀត កាលពីថ្ងៃទី៤ មិថុនា សមត្ថកិច្ចប្រាប់ថា ពួកគេត្រូវដោះលែងទៅវិញ ក្រោយស៊ើបអង្កេ​តរក​​មិន​​ឃើ​ញ​​ពី​បទល្មើស ក្នុងរឿងក្តីមួយនេះ។ 

របាយការណ៍របស់សមត្ថកិច្ចដែល Newsroom Cambodia ទទួលបានបង្ហាញថានគរបាលបានរឹបអូ​​ស​បានកាំភ្លើងប្រភេទ AK ៤៧ ចំនួន ១១ដើម M ១៦ ចំនួន ៤ដើម M ៤ ចំនួន ២ដើម កាំភ្លើង THUNDER X ១ដើម កាំភ្លើងខ្យល់ ៥ដើម កាំភ្លើងរឡូ ១ដើម កាំភ្លើងវែងបាញ់សត្វ ១៦ដើម ក្រៅពីនេះក៏មានបង់ AK ២៩បង់ M ១៦ ចំនួន ១៤បង់ គ្រាប់AK ៤៧ M១៦ គ្រាប់៣៨០គ្រាប់ សរុបចំនួន ២២គ្រាប់ និងសម្ភារ: កែច្នៃមួយចំនួនទៀត។

ដោយឡែកលោក ឧត្តមសេនីយ៍ទោ ជួន ណារិន្ទ ស្នងការនគរបាលក្រុងព្រះសីហនុ បដិសេធផ្តល់ព័​ត៌មា​ន​​ល្អិ​​តជុំវិញរឿងក្តីនេះ ដោយលោកអះអាងថាជាប់រវល់រៀបចំបុណ្យសព។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចស្នើសុំការអធិប្បាយពីអ្នកស្រី ចាន់ ធន ដែលជាប្រពន្ធជនស​ង្ស័​យបានទេ ខណៈលោក ធុច បញ្ចសន្តិភាព អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុ ក៏មិន​អា​​​ច​​ស្នើ​​ការបំ​ភ្លឺ​​បានដែរ ដោយទូរស័ព្ទតេចូលជាច្រើនដង តែពុំមានអ្នកទទួលនៅថ្ងៃននេះ។

ក្រៅពីនេះ លោក ប៉ែន វុទ្ធា មន្រ្តីសម្របសម្រួល នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho)ប្រចាំក្រុ​​​ងព្រះសីហនុ បដិសេធបំភ្លឺជុំវិញរឿងក្តីនេះ​ ដោយលោកអះអាងថាបញ្ហានេះលោកទទួល​​ព័ត៌មានមិន​ទា​ន់​​បានគ្រ​ប់ជ្រុងជ្រោយនៅឡើយទេ។

លោកបន្តថា៖«ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីហ្នឹងខ្ញុំមិនទាន់ច្បាស់ដែលអាច ទាក់ទងទៅលោកនាយកខ្ញុំទេដោ​យសា​រ​តែ១សប្តាហ៍នេះខ្ញុំអត់នៅ Office ខ្ញុំធើ្វការនៅតាមខេត្តហើយក្តោបព័ត៌មានអត់ជុំមិនច្បាស់ក្រែងខំម្មិនទៅអត់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ» ។

លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho)យ​ល់​​ឃើ​ញថា ការប្រើប្រាស់ដោយគ្មានច្បាប់អនុញ្ញាតិនេះ វាគឺជាហានិភ័យសម្រាប់សង្គម ជាពិសេសទីផ្សា​​រ​​ង​​ងឹ​​ត​រឿងការជួយដូរអាវុធនេះ ជាការគំរាមកំហែងផ្នែកសន្តិសុខ និងផលប៉ះពាល់រយៈពេល​វែងសម្រាប់​​សង្គ​​ម​។

លោកបន្តថា៖«ការជួញដូរអាវុធនៅតែជាក្តីព្រួយបារម្ភ ព្រោះការជួញដូរអាវុធបង្កនូវផលវិបាកផ្នែកសន្តិសុ​ខ​សង្គម ដែលបង្កនូវបទល្មើសឧក្រិដ្ឋ និងបទល្មើសផ្សេងៗទៀតជាច្រើន និងបង្កឱ្យមានការភ័យខ្លាចដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ២. ការជួញដូរអាវុធនេះ អាជ្ញាធរគួរបើកការស៊ើបអង្កេតដោយម៉ត់ចត់ និងតម្លាភាព ដើម្បីរកជ​នដែលពាក់ព័ន្ធមកអនុវត្តច្បាប់» ។

ស្នងការនគរបាល​ខេត្តបាត់ដំបង អះអាងថា ករណីរកឃើញអាវុធជាច្រើ​​នដើមនៅត្រ​ង់លំនៅ​ដ្ឋាន​​ក្នុ​ង​​ដី​ឡូ​​តិ៍​​មួយកន្លែង ដែលស្ថិតក្នុងភូមិសាស្រ្តស្រុកសង្កែ សមត្ថកិច្ចជំនាញកំពុងបើកការស៊ើបអង្កេត និងបន្តស្រាវ​​ជ្រា​​វរកមុខសញ្ញាបន្ថែម​ទៀតនៅឡើយ​ ខណៈជនសង្ស័យជាស្រ្តីម្នាក់នៅក្នុងសំណុំរឿងមួយនេះ ត្រូវ​​ស​ម​​ត្ថ​​កិ​ច្ចចាប់បាន និ​​ង​​​​ឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នរង់ចាំបន្តនីតិវិធីកសាងសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅតុលាការ។

លោកឧត្តមសេនីយ៍ទោ សាត គឹមសាន ស្នងការដ្នាននគរបាលខេត្តបាត់ដំបង ប្រាប់គេហទំព័រ New​​s​r​o​​om Cambodia នៅថ្ងៃទី០៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថាតាមពិតទៅសំណុំរឿងនេះ គឺជាករណី​​កើត​ឡើ​ង​ក្នុងខេត្តព្រះសីហនុទេ ប៉ុន្តែដោយសារបញ្ហានេះ វាបានបន្តហូរចូលដល់ខេត្តបាត់ដំបង ហេតុនេះ​​ការកំ​​ណត់មុខសញ្ញា វាគឺជាកិច្ចសហការរវាងខេត្តទាំងពីរ។លោកបន្តថា ក្រោយបញ្ចប់នីតិវិធី សំណុំរឿងនេះ អា​ច​​នឹងត្រូវបញ្ជូនត្រឡប់ទៅម្ចាស់សំណុំរឿង ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវវិញ។ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកប​​ដិសេធ​ក្នុង​ការផ្តល់ការអត្ថាធិប្បាយ ដោយចាត់ទុកថា នីតិវិធីនេះ កំពុងស្ថិតនៅក្នុងការស៊ើបអង្កេតនៅឡើយ។

លោកបន្តថា៖ «ម្ចាស់ករណីរបស់ខេត្តព្រះសីហនុ បាត់ដំបងមែនប៉ុន្តែម្ចាស់ករណីរបស់ខេត្តព្រះសីហនុគ្រា ន់តែគាត់មកសហការជាមួយបាត់ដំបង។យើងចង់ដឹងអីច្រើនមេសអ្នកសារព័ត៌មានហ្នឹងគេកំពុងតែស្រាវ ជ្រា​​វ» ។

គេសង្កេតឃើញថាអាវុធជាច្រើនគ្រឿងត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយព្រោងព្រាតនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក កា​​​លពីថ្ងៃទី០៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤។តាមរយៈរូបភាពជាច្រើនសន្លឹក បានបង្ហាញពីអាវុធ​ដែលសមត្ថ​​កិច្ច​​​ចា​ប់បាន ដាក់ក្រាលលើក្រណាត់កៅស៊ូពណ៌បៃតង មានដូចជា ប្រភេទ AK ៤៧ ចំនួន១១ដើម,M ១៦ ចំនួន ៤ដើម, M ៤ ចំនួន ២ដើម, កាំភ្លើង THUNDER X ១ដើម, កាំភ្លើងខ្យល់ ៥ដើម, កាំភ្លើងរឡូ ១ដើម, កាំ​​ភ្លើ​​ងវែងបាញ់សត្វ ១៦ដើម។ ក្រៅពីនេះក៏មានបង់ AK ២៩បង់, M ១៦ ចំនួន ១៤បង់, គ្រាប់AK ៤៧, M ១៦, ៩ MM , គ្រាប់ ៣៨០ សរុបចំនួន ២២គ្រាប់ និងសម្ភារ:កែច្នៃមួយចំនួនទៀត។

នាយប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលឃុំតាប៉ុន លោក ពេញ រ៉ានី បដិសេធក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិត ដោយលោក​អះ​អាងថា កិច្ចការនេះវាផុតពីដៃរបស់សមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋាន។

លោកបន្តថា៖«បាទព្រោះខ្ញុំក៏ក្រោមគេដែលថ្នាក់មូលដ្ឋានទេ ឥឡូវខ្ញុំចង់ឲ្យខាងបងទាក់ទងព័ត៌មានល​ម្អិត​ទៅខាងអ្នកនាំពាក្យស្នងការបាទ»។

មិនខុសគ្នាទេ អ្នកនាំពាក្យ និងប្រតិកម្មរហ័ស នៃស្នងការរដ្ឋាននគរបាលខេត្ត លោក អ៊ម កុសល បដិសេធ​ក្នុង​កា​រអត្ថាធិប្បាយដោយលោកចាត់ទុកថា សំណុំរឿងនេះ វាជាការបន្ទុករបស់តុលាការ។

លោកបន្តថា៖«ការងារចាប់ផ្តើមរហូតមកដល់ឥឡូវនៅក្នុងការដឹងនាំរបស់ឯកឧត្តមព្រះរាជអាជ្ញាអាចសាកសួរគាត់ នៅលើព្រះរាជអាជ្ញាគាត់ធើ្វតាំងពីពេលដំបូងមកចឹងខ្ញុំអត់អាចឆ្លើយយ៉ាងបានទេបាទខ្ញុំនៅអង្គភាពរបស់ស្នងការដ្ឋាន»

យ៉ាងនេះកី្ត លោក ភី​ កុសល អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តបាត់ដំបង បដិសេធក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិត ដោយលោ​ក​អះអាងថា សំណុំរឿងនេះលោកនៅមិនទាន់ទទួលបានតម្រុយគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។

លោកបន្តថា៖«ជម្រាបបាទដោយសារតែរឿងខ្ញុំអត់ទាន់បានក្តោបចឹងហាចឹងអត់ទាន់មកដល់ខ្ញុំទេណាយើ​​ងគេពីនិតីវិធី ចឹងបានន័យថាភ្លាមៗហ្នឹងខាងខ្ញុំមិនទាន់បានក្តោបទេណាដោយសារមាននិតីវិធីសួរចំលើ​​​​វយផ្សេងៗ។បើជាមកដល់នេះអើយបើនិយាយទៅខ្ញុំខាងតុលាការវាអាចស្អែក ឬក៏ល្ងាចនេះចឹងហាព្រោះនៅស្ថិតនៅក្នុងតំណាក់កាលអយ្យការមួយទៀតចឹងអាចសួរដំណាក់កាលអយ្យការសិនទៅបាទអរគុណច្រើន» ។

ដោយឡែក លោក អ៊ិន គង់ជិត មន្រ្តីសម្របសម្រួល អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho)​ ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លើកឡើងថាតាមពិតទៅបញ្ហានេះ វាហាក់ដូចមិនពិបាក​​ទេសម្រាប់​សមត្ថ​​កិច្ចក្នុ​ង​​​កា​​​រ​​​ស្រា​​វជ្រាវ។ម្យ៉ាងវិញទៀត ដើម្បីរក្សាសណ្ឋាប់ធ្នាប់ឱ្យមានស្ថេរភាព និងសន្តិសុខ ការពង្រឹងផ្ទៃក្នុង រួមទាំង​​ការ​ត្រួតពិនិត្យអាវុធជាតិផ្ទុះ គឺជារឿងចាំចាប់ដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់។

លោកបន្តថា៖ «យើងឃើញថារដ្ឋាភិបាលលោកមានជំនាញ ក្នុងស្រាវជ្រាវនេះជាការយកចិត្តទុកដាក់របស់សមត្ថកិច្ចព្រោះត្រូវពង្រឹងសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងដើម្បីរក្សាសន្តិសុខ សន្តិភាពផ្ទៃក្នុងត្រូវមានការស្រាវជ្រាវឲ្យបានហ្មត់ចត់ អាវុធជាតិផ្ទុះទាំងការជួញដូរទាំងសំណល់ដែលនៅសល់ត្រូវតែមានការគ្រប់គ្រងត្រួតពិនិត្យ ឬក៏ត្រូវតែស្រាវជ្រាវ»។

កាលពីថ្ងៃទី៤ មិថុនា ឆ្នាំ២០២៤សមត្ថកិច្ចស្រាវជ្រាវ និងរកឃើញអាវុធជាតិផ្ទុះមួយចំនួន ស្ថិតនៅក្នុងលំ​នៅ​ដ្ឋានដីឡូត៍មួយកន្លែង ក្នុងភូមិសាស្រ្តក្រុមទី២៧ ភូមិសម្តេច ឃុំតាប៉ុន ស្រុកសង្កែ ខេតបាត់ដំបង។ក្នុ​​ង​​ប្រតិបត្តិការនេះ សមត្ថកិច្ចឃាត់ខ្លួនបានស្រ្តីម្នាក់ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងនេះ និងកំពុងស្វែងរ​កសហចារីបន្តទៀត៕

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ប្រកាស​មិនឱ្យ​ចេញ​អាជ្ញា​ប័ណ្ណ​​បើក​កា​ស៊ីណូ​នៅ​ខេ​ត្ត​កំពត និង​​ខេត្ត​កែប​នោះទេ ដោយ​​រដ្ឋាភិបាល​ទុក​ខេត្ត​ទាំង​២​នេះ​ សម្រាប់​តែ​ទេស​ចរណ៍​បែប​ធម្ម​ជាតិ ឬ​ទេសចរណ៍បែបស្ងៀមស្ងាត់ប៉ុណ្ណោះ។

ការចេញគោលការណ៍ថ្មីរបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ធ្វើឡើងនៅក្នុងពិធីសម្ពោធ​បើកឱ្យ​ប្រើប្រាស់​ជាផ្លូវ​ការ​កំពង់​ផែពហុ​បំណង​កំពត ក្នុងខេត្តកំពត ក្រោម​ទុនវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុនកំពតផត នៅ​ថ្ងៃ​ទី៦ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០២៤​នេះ។

ក្នុងពិធីនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បាន​ថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាល មិន​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​បើក​កាស៊ីណូ​នៅ​ខេត្តកំពត និង​ខេត្ត​កែបទៀ​ត​ទេ ដោយ​សារ​ខេត្ត​ទាំង​២​នេះ ត្រូវ​រក្សា​ធនធានបែប​​​​​ធម្ម​ជាតិ សម្រាប់តែវិស័យទេសចរណ៍។

លោកបញ្ជាក់​ថា៖ «ការបើកកាស៊ីណូកន្លងទៅ យើងអនុញ្ញាតតែនៅច្រកព្រំដែន ហើយមានតែមួយទេនៅបូកគោ។ អញ្ចឹងពីនេះទៅមុខ គឺក្រៅពីកន្លែងនេះ គឺមិនចេញអាជ្ញាប័ណ្ណសម្រាប់ធ្វើកាស៊ីណូនៅក្នុងខេត្តកំពតទៀតទេ។ បើ​ចង់​វិនិ​យោគ ទៅធ្វើ​នៅ​ច្រក​ព្រំដែន​ទៅ[…] ទី២ ខេត្តកែបដូចគ្នា គឺអត់ឱ្យអាជ្ញាប័ណ្ណធ្វើកាស៊ីណូទេ សុំអាជ្ញា​ប័ណ្ណ​ធ្វើ​នៅ​តំបន់​សេដ្ឋកិច្ច​ពិសេស ខ្ញុំអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើ សុំអាជ្ញាប័ណ្ណធ្វើអូតែល អនុញ្ញាតឱ្យធ្វើ សុំអាជ្ញាប័ណ្ណធ្វើបុរី អនុញ្ញាតឱ្យធ្វើ សុំធ្វើកា​ស៊ី​ណូ អត់​ទេ»។

អភិបាល​ខេត្តកែប លោក សោម ពិសិដ្ឋ មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋបាលខេត្ត នឹង​អនុវត្តន៍​ទៅ​តាម​ប្រសាសន៍​​ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ឱ្យបានតឹងរឹងបំផុតចំពោះបញ្ហានេះ។

លោកបន្ត​ថា៖ «បើបង្កើតអត់មានច្បាប់ អត់មានទម្លាប់ ឬការឆ្លៀតឱកាសពីជនខិលខូចណាមួយ យើង​មាន​តែ​បង្រ្កាប​​​តែ​ប៉ុណ្ណឹង […] បើមានការបង្កើតណាមួយលួចលាក់ពីអាជ្ញាធរភូមិ ស្រុក ខេត្ត អាជ្ញាធរ​ណា​ស្រាវ​ជ្រាវ​ពិនិត្យ​ឃើញ មាន​វិធាន​ការ​ច្បាប់»។

ចំណែក​ឯ លោក ម៉ៅ ចន្ទមធុរិទ្ធិ ស្នងការនៃស្នងការ​ដ្ឋាន​​នគរបាលខេត្តកំពត មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការបើកកាស៊ីណូនៅក្នុងខេត្តនេះ មានតែនៅព្រំដែនជាប់ជាមួយប្រទេសវៀតណាម និង​នៅភ្នំបូកគោប៉ុណ្ណោះ ហើយសម្រាប់នៅក្នុងក្រុង និងទីប្រជុំជន​ផ្សេងៗ គឺមិនមាននោះទេ។

លោកបន្ថែមថា៖ «ក្នុងករណីគាត់[បើក]លួចលាក់ យើងអប់រំ សំខាន់បំផុតយើងអប់រំសិន បើសិនលើក​ក្រោយ​គាត់​នៅ​តែបន្ត​ទៀត​ យើងនឹងអនុវត្តន៍ច្បាប់»។

ជុំវិញរឿងនេះ លោក សេក សុជាតិ អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត និង​ការ​ស្រាវ​ជ្រាវ គាំទ្រ​ការលើកឡើង​របស់​​​លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដោយថា នៅ​ក្នុង​ច្បាប់​​ក៏​មិន​​ផ្តល់​លទ្ធ​ភាព​​ឱ្យ​​ក្រុមហ៊ុន​ឯកជន ឬ​ក៏អ្នក​ណាម្នាក់​បើក​កាស៊ីណូថ្មី​ក្នុង​ទីក្រុង​ដែរ។ លោក​បន្តថា ​ការ​បើក​បន​ល្បែង​នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​នេះ មិន​បាន​ធ្វើឱ្យមាន​ផល​ចំណេញអ្វីដល់កម្ពុជា​ច្រើន​ទេ មាន​តែ​ខូច​មុខ​មាត់ និងកិត្តិយសរបស់កម្ពុជា​ទៅវិញទេ។

លោកបន្តថា៖ «ដូច្នេះហើយ ការដែលយើងមិនផ្តល់លទ្ធភាព ឬក៏មិនអនុញ្ញាតឱ្យបើកកាស៊ីណូនៅក្នុងទីប្រជុំជន ឬក៏ក្នុងទីក្រុងក្រៅពីព្រំដែននេះ គឺជារឿងមួយដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ហើយ​ត្រូវ​ធ្វើ​ដោយ​ប្រកាន់​នូវ​គោល​ការណ៍​យុត្តិ​ធម៌ និង​មិន​ធ្វើ​ឱ្យប៉ះពាល់ទៅ​ដល់​បញ្ហា​ផ្សេងៗ ដូចជា ក្នុងករណីនៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ គឺជាឧទាហរណ៍​មួយ គឺ​បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​ខូច​មុខ​មាត់​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ ដោយ​គេចាត់ទុកថា ជាខេត្តដែលមានការលេងល្បែងស៊ីសង​ខ្លាំង​មែន​ទែន រហូត​ដល់​មាន​ការ​ចាប់​ជំរិ​តលើ​អនឡាញ ហើយនឹងការបោកប្រាស់តាមអនឡាញជាច្រើន»។

លោកបន្ថែមទៀត​ថា៖ «រដ្ឋាភិបាលគួរតែកំណត់នូវគោលនយោបាយ​មួយបានច្បាស់លាស់ ហើយមិនអនុគ្រោះ ឬក៏មិនមានការធ្វើសម្បទាន​ណាមួយ ក្រៅពីអ្វីដែល​ខ្លួន​បាន​អនុម័តកន្លងមក ថានឹងមិនឱ្យមានអំពើ ឬក៏​មិនឱ្យមាន​បើក​ល្បែង​ស៊ីសង​នៅ​ក្នុង​ទឹកដីរបស់ខ្លួននៅក្នុងទីប្រជុំជន នៅក្នុងទីរួម​ខេត្តជាដើម ដូច្នេះទាំងអស់នេះគឺគួរតែអនុវត្ត ហើយ​ធ្វើ​ឱ្យ​ដឹងថា​ នឹងមិនមានការយោគយល់ ដែលខុសពីប្រក្រតីទេ»។

គួរជម្រាបជូនថា នៅក្នុងខេត្តកំពត មានតំបន់ទេសចរណ៍ចំនួន ៣៤​កន្លែង ក្នុង​នោះ​មាន​រមណីយ​​ដ្ឋាន​ចំនួន ២១​កន្លែង រមណីយដ្ឋានវប្បធម៌-ប្រវត្តិសាស្ត្រចំនួន ៥កន្លែង និង​រមណីយ​ដ្ឋាន​វប្បធម៌​ធម្មជាតិ​ចំនួន ៨កន្លែង។ ក្នុង​ឆ្នាំ២០២៣ ខេត្ត​កំពត​ទទួល​បាន​ភ្ញៀវ​ទេសចរ​សរុប​ចំនួន ១ ៨៣៩ ១១៨នាក់​។

រីឯខេត្តកែប មាន​កន្លែង​គោលដៅ​ទេសចរណ៍​ទាក់ទាញ និង​​រមណីយដ្ឋាន​សរុប​ចំនួន ៤២ កន្លែង និង​​ទទួល​បាន​ភ្ញៀវ​ទេសចរសរុប​​​ចំនួន ១ ៣៦០ ៧១៩នាក់ ក្នុង​ឆ្នាំ​២០២៣៕

ក្រសួងមហាផ្ទៃបានបង្កើតគណៈកម្មការចម្រុះមួយឡើង ក្រោយពីរកឃើញភាពមិនប្រ​​​ក្រតីក្នុងសំ​ណុំ​​​រឿ​​ង​​ឆ្ល​​ងដែនដោយខុសច្បាប់ដែលតុលាការខេត្តស្ទឹងត្រែងសម្រេចដោះលែង​​ទណ្ឌិ​​ត​​ជនជាតិចិន៨នាក់ ឱ្យនៅ​​ក្រៅ​​ឃុំ។

អ្នកនាំពាក្យរងក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុខៈ  បានប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃនេះថា មូលហេតុដែលឈានទៅដល់ការប​​ង្កើតគណៈកម្មការនេះឡើងដោយសារសង្កេតឃើញមានភាពមិនប្រក្រតី ចំ​​ពោះការរអនុវត្តនីតិវិធី​​រប​ស់​​តុលាការខេត្តស្ទឹងត្រែង។លោកបន្តថាជនជាតិចិនទាំង៨នាក់ ដែលលួច​​ឆ្ល​​ង​​​​​ដែ​ន​ដោយខុសច្បាប់ចូលទឹកដីកម្ពុជាត្រូវ​បា​​នតុលាការផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ តែក្រោយ​​ម​​ក​អ្ន​​ក​​ទាំ​​ងនោះ​​ត្រូ​​វដោះលែ​ងវិញដោយស្ងាត់​ៗ​។​​

លោកបានប្រសាសន៍ថា«[ក្រសួងមហាផ្ទៃ]ទទួលស្គាល់ថាជនល្មើសដែលមានបំណងក្នុងលួចឆ្លងដែលនៅតែមានដើម្បី[ជនល្មើស] កេចវេស ពីសមត្ថកិច្ច​កិច្ចជំនាញពីព្រោះព្រំដែនរបស់យើងមិនបានធ្វើរបងដូ​​ច​​​ផ្ទះរបស់យើងទេ ដែលអាចការឆ្លងព្រំដែនបាន » ។

ជនជាតិចិនទាំង៨នាក់ រកឃើញថាបានឆ្លងដែនចូលក្នុងទឹកដីកម្ពុជាដោយខុសច្បាប់ តាមច្រកទ្វារ​ព្រំ​​ដែ​​ន​​អន្តរជាតិត្រពាំងក្រៀល ខេត្តស្ទឹងត្រែង។ក្រោយចាប់ខ្លួន ជនអន្តោប្រវេសន៍ទាំង៨នាក់នោះ ត្រូវបានចៅ​ក្រ​ម នៃសាលាដំបូង និងប្រធានពន្ធនាគារខេត្តស្ទឹងត្រែង សម្រេចឱ្យដោះលែងដោយស្ងាត់ៗ កាលពីថ្ងៃ​ទី២​៧​ ខែ​​កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤។

ក្រោយរកឃើញពីភាពមិនប្រក្រតីនេះកើតឡើង គណៈកម្មការចំពោះកិច្ចនេះ ត្រូវបាន​ក្រសួងមហា​​ផ្ទៃបង្កើ​តឡើ​ងកាលពីថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤​ ក្រោ​​យ​​ពីរកឃើញថា ការអនុវត្តនីតិវិធីរ​បស់តុលា​ការ​ជាន់​ទា​​បនេះ និងពន្ធនាគារខេត្តស្ទឹងត្រែង សម្រេច​ដោះ​​​លែ​ង​​ជន​​ជា​​តិចិនដោ​យស្ងាត់ៗ​។តាមរយៈសេ​ចក្តីជូន​ដំ​​ណឹ​​​ងរបស់ខ្លួន គណៈកម្មការចម្រុះនេះ នឹង​​ត្រូវបើ​ក​​​​កា​​រស្រាវជ្រាវ ស៊ើបអង្កេត និងប្រមូលភស្តុតាងរកឱ្យ​ឃើញពីមូលហេតុនៅពីក្រោយ នៃការដោះលែង​​ទ​​ណ្ឌិ​​​ត​​ដែលជានជាតិចិនទាំងនោះ។

បើតាមអំណាច នៃគណៈកម្មការចំពោះកិច្ចដែលមានសមាជិក១២នាក់ មកពីស្ថាប័នក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួ​ង​យុត្តិធម៌ និងអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារផង គឺមានភារៈកិច្ចបន្ថែមទៀតគឺ ស្រាវជ្រាវរក​​ដីកាប​​ង្គាប់​​ឱ្យ​​ដោះ​​លែ​​ង ដែលចេ​​ញ​​ដោយតុលាការខេត្ត និងលិខិតដែលចេញដោយពន្ធនាគារ បើកផ្លូវឱ្យមានការ​ដោះ​លែ​​ង​​ទ​ណ្ឌិ​ត​​ដែល​​ជា​​ជា​​តិចិន​​ទាំង៨នាក់នោះ។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺជុំវិញករណីនេះ ពីប្រធានពន្ធនាគារខេ​ត្ត​​ស្ទឹ​ង​ត្រែ​ងបាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃនេះ ខណៈលោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ បដិសេធក្នុង​ការ​​អ​​ត្ថាធិប្បាយដោយលោកបញ្ជាក់ថា ជាប់រវល់ប្រជុំ។

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ឈុំ ស៊ាងហាក់ គិតមកដល់ពេលនេះ មិនដឹងថាតើ​គ​​ណៈ​​​កម្ម​​ការចំពោះកិច្ចនេះ នឹងមានចំណាត់ការបែបទេ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែដឹងថានីតិវិធីខាងតុលាការ គណៈក​​ម្ម​ការចម្រុះនេះ បានអនុវត្តបណ្តើរៗខ្លះហើយ។

លោកបន្តថា៖«នីតិវិធីខាងក្រសួងកំពុងតែដំណើរការ អានឹងអត់ទាន់បានដឹងថាក្រសួងមានចំណាត់ការ​​យ៉ា​ងម៉េចទេ ដឹងតែចំណាត់ការខាងសាលាដំបូង » ។

យ៉ាងនេះក្តី នាយកប្រតិបត្តិ នៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី បានប្រាប់ Newsroom Ca​​m​b​o​​d​i​​a ថាចំណាត់ការរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃក្នុងដែលបង្កើតគណៈកម្មការចំពោះកិច្ច ដើម្បី​ស៊ើបអង្កេតរកឱ្យឃើ​ញ​​ពី​​មូ​​​​ល​ហេតុពីក្រោយនៃការដោះលេ​​ងជនជាតិចិននេះ ថាតើ​មានពាក់ព័​ន្ធករណីបែប​​ណាឱ្យបា​នប្រា​កដ​​។

លោកបន្តថា៖«ករណីនេះគិតថាជារឿងមួយដែលគួរឲ្យបារម្មណ៍យើងដឹងហើយថាឧក្រិដ្ឋជនតំបន់យើងឥឡូវ​អាចនិយាយថាច្រើនតែពាក់ពន្ធ័ ជាពិសេសការជួញដូរមនុស្ស គ្រឿងញៀន ហើយនឹងការលេងល្បែងឆបោក »។

បើតាមលោក ប៉ិច ពិសី ចំណុចដែលសំខាន់គឺការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ និងស្រាវជ្រាវរកការពិតឱ្យ​ឃើញ​ថា​​តើ​​អ្វីដែលជាមូលហេតុចម្បង​នាំឱ្យមានការដោះលែងជនជាតិចិនទាំងនោះ។ម្យ៉ាងវិញទៀត ការបង្កើ​​ន​កិ​ច្ច​​​​​ស​ហប្រតិបត្តិប្រឆាំងបទល្មើសទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ គឺជាជម្រើសមួយដ៍ល្អ ក្នុងកា​រប្រ​យុ​ទ្ធ​​ប្រឆាំងការឆ្លងដែនដោយខុសច្បាប់។ហើយទាំងនេះក៏ជាផ្នែកមួយនៃការកាត់បន្ថយ​ឧក្រិដ្ឋកម្មផ្សេងៗ​ទៀ​​​​​តដែ​រនៅកម្ពុជា៕

ក្រុមសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ បានធ្វើពហិកាមិនចូលសវនាការ បន្ទាប់​ពីអាជ្ញាធរ​ដាក់ប៉ារាស់ រារាំង​មិន​ឱ្យក្រុម​​​អ្នកគាំទ្រ​របស់​ពួកគេ​ ចូល​ទៅ​បរិវេណ​សាលា​ដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ខណៈក្រុមសកម្មជនទាំង​នេះ​ យល់ថា សកម្មភាពរបស់អាជ្ញាធរ ​ជាការរឹតត្បិត​​លំហ​សិទ្ធិ​សេរី​ភាព។

ការធ្វើពហិកានេះ បានធ្វើឡើងខណៈពេល​តុលាការនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ​នៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ បន្តបើក​សវនាការលើកទី២​ ជុំវិញសំណុំរឿង​របស់​សកម្មជន​ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ​ ក្រោម​ការ​ចោទ​ពីបទ​ «រួមគំនិ​ត​ក្បត់ និងប្រមាថចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ»។ កាលពី​សវនាការនាលើកទី១​ដែលបានធ្វើនៅ​​ថ្ងៃទី២៩ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ចៅក្រម​ជំនុំជម្រះ បានសួរដេញដោល​បានតែសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិមួយរូបប៉ុណ្ណោះ គឺ​លោក យឹម លាងហ៊ី ខណៈ​ជនជាប់ចោទចំនួន ៤នាក់ទៀត​​​ រួមមាន លោក ថុន រដ្ឋា លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុធ កញ្ញា ភួន កែវរស្មី និងកញ្ញា ឡុង គន្ធា ត្រូវបានលើកពេលសួរដេញដោល។

លោក ថុន រដ្ឋា ជាសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅព្រឹកថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា​នេះ​​ថា សវនាការ​លើក​ទី២​នេះ មានការរឹតត្បិតសិទ្ធសេរីភាពជាងសវនាការ​លើកទី១ ដោយអាជ្ញាធរបានដាក់ប៉ារ៉ាស់បិទ និង​យាម​ មិនឱ្យអ្នកគាំទ្រចលនាមាតាធម្មជាតិ និងអ្នកសារព័ត៌មាន​មួយចំនួន ​ចូលបរិវេណមុខសាលា​ដំបូង​ឡើយ។ ករណីនេះ លោកថា រូបលោក​​ និងយុវជនផ្សេងទៀត សម្រេច​ធ្វើពហិកា មិនចូលសវនាការឡើយ និងទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរ​បើកលំហរសិទ្ធិសេរីភាពឡើងវិញ។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «យើងមិនគេចវេសទេ បើយើងចង់គេចវេសពីនីតិវិធី យើងមានចេតនា មិនចូលទៅតុលាការ ប្រាកដជាមិនមកដល់ទីនេះទេ ឬយើងមិនចូលរួមដាច់ខាត​ចំពោះសវនាការលើកទី១ទេ ប៉ុន្តែពួកយើងបានត្រៀមខ្លួន បានមកនេះ​ដើម្បីចូលសវនាការ ប៉ុន្តែខ្ញុំចង់ឱ្យ​មានការបើកសេរីភាព សម្រាប់សាធារណជនទាំងអស់គ្នា អញ្ចឹង​នៅពេល​ណា​យើងឃើញមានការបិទសិទ្ធសេរីភាព យើងនឹងទាមទារឱ្យតុលាការបើកសេរីភាពវិញ។ យើងនឹងសប្បាយរីករាយដើរចូលតុលាការ បើសិនជាប៉ារ៉ាស់ទាំងនេះ បើកឱ្យសាធារណជនឈរនៅមុខតុលាការបាន»។

ស្របពេល​មានការរឹតបន្តឹងផ្នែកសន្តិសុខពីសំណាក់អាជ្ញាធរនោះ លោក ថុន រដ្ឋា និងយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ព្រម​​ទាំង​អ្នក​គាំទ្ររបស់ពួកគេជាច្រើននាក់ បាននាំ​គ្នា​អង្គុយក្បែរប៉ារ៉ាស់មុខផ្លូវចូលសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បី​​រងចាំទទួលដំណឹងពីមេធាវីការពារសិទ្ធិ​ឱ្យ​ពួកគេ​។

សកម្មជន​ចលនាមាតាធម្មជាតិមួយរូបទៀត កញ្ញា ភួង កែវរស្មី លើកឡើងថា កញ្ញា និងក្រុមចលនាមាតាធម្មជាតិ​ផ្សេងទៀត មិនចូលសវនាការទេ ព្រោះអាជ្ញាធរបិទប៉ារ៉ាស់មិនឱ្យអ្នកគាំទ្រ និងអ្នកសាព័ត៌មានមួយចំនួន ចូលទៅដល់មុខ​សាលាដំបូង​។ កញ្ញាថា នៅសវនាការលើកក្រោយៗទៀត បើអាជ្ញាធរមិនបើកប៉ារាស់​នោះទេ កញ្ញានឹងនៅតែមិន​ព្រម​ចូលសវនាការដូចគ្នា។

កញ្ញាបន្តថា៖ «បើយើងភ័យខ្លាច យើងមិនហ៊ាន​មកតុលាការព្រឹក​ហ្នឹង[ថ្ងៃទី០៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤]ទេ  យើងមាន​គោលបំណងមកចូលសវនាការ ដើម្បីធ្វើតាមនីតិវិធីសាកសួរដេញដោល ដើម្បីតតាំងយកភាពស្អាតស្អំ និងភាពយុត្តិធម៌ជូនពួកយើងខ្លួនឯង ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលគាំទ្រការងារយើង អញ្ចឹង​ពួក​យើង​មិន​បាន​ខ្លាច មិន​បាន​គេច​វេស​តុលាការទេ ប៉ុន្តែពួកយើងមិនអាចទទួលយកបានទេ ពេលដែលមានការរឹតត្បិត សូម្បីតែថ្ងៃបើក​សវនាការ ដែលពួកយើងមកដល់ផ្ទាល់​ ក៏ត្រូវដាក់ប៉ារ៉ាស់រារាំងអ្នកមកគាំទ្រ ក៏ដូចជាអ្នកមកយក​ព័ត៌មាន​ជាដើម»។

រីឯ កញ្ញាឡុង គន្ធា ជាសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិមួយ​រូប​ទៀត ដែលមិនព្រម​ចូលសវនាការលើកទី២នេះ បាន​បង្ហាញ​ពី​អារម្មណ៍​ថា កញ្ញាមានការភ័យខ្លាចនៅពេល​រងការ​គំរាមកំហែង និង​រងបណ្តឹង ជុំវិញ​​​​សកម្ម​ភាព​នានា​របស់ពួកគេ​​ដើម្បីការពារធនធានធម្មជាតិ ប៉ុន្តែ​​កញ្ញា​កាន់តែភ័យ​ខ្លាច​បន្ថែមទៀត បើសិន​​បាត់បង់ធនធានធម្ម​ជាតិ។

កញ្ញាថា៖ «យើងខ្លាច តែអ្វីដែលកាន់តែខ្លាចជាងនោះ គឺធនធានធម្មជាតិអត់ត្រូវបានការពារ នោះជារឿងដែរយើងខ្លាចបំផុត នេះជាកម្លាំងចិត្តមួយដែរយើងនៅតែបន្តរធ្វើការងារ ទោះត្រូវបានគំរាម​​កំហែង ត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់យើង​ធ្ងន់ធ្ងយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងនៅតែបន្ត​តស៊ូក្នុងការ​ការពារធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។

ចំណែក ទីប្រឹក្សានៃគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក រ៉ុង ឈុន ដែលមានវត្តមាននៅច្រកផ្លូវចូលទៅកាន់សាលាដំបូង​រាជធានីភ្នំពេញ​ដែរ​នោះ មានប្រសាសន៍ថា លោកគាំទ្រ​នូវការសម្រេចចិត្តរបស់យុវជន​នៃច​លនាមាតាធម្មជាតិ ដែល​សុំឱ្យមេធាវីស្នើឱ្យតុលាការបើកលំហរសេរីភាព​សម្រាប់អ្នកគាំទ្រ និង​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ ឱ្យ​​ចូល​រួម​ឃ្លាំមើល ព្រោះ​សវនាការនេះ​ធ្វើឡើង​ជាសាធារណៈ។

លោកមានប្រសាសន៍បន្តថា៖ «អាជ្ញាធរហាក់មានការព្រួយបារម្ភ ភ័យ​ខ្លាច បិទមិនឱ្យអ្នកគាំទ្រ ក៏ដូចជាអ្នកសារព័ត៌មាន ទៅឈរឃ្លាំមើលនៅមុខតុលាការ ហើយខ្ញុំគិតថា គ្មានអ្វីលាក់បាំងទេ តុលាការត្រូវបង្ហាញ​តម្លាភាព ភាព​ស្អាតស្អំឱ្យអ្នកលើកទឹកចិត្ត អ្នកសារព័ត៌មានអាច​នៅមុខរបងតុលាការ បើមិនបានទៅចូលក្នុងបន្ទប់​សវនាការ បើបានចូលក្នុងបន្ទប់សវនាការបាន កាន់តែប្រសើរ»។

លោក សំ ចំរើន ជាមេធាវីមួយរូបក្នុងចំណោមសហមេធាវីឯទៀតដែលការពារក្តី​ឱ្យ​សកម្មជន​ចលនា​មាតា​ធម្ម​ជាតិ​ ​មានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា ​ក្នុង​សវនាការនាព្រឹកមិញ​នេះ មានការអានចម្លើយរបស់សកម្ម​ជនទាំង៥រូប​ ដោយ​មិនមាន​ការ​​សួរដេញ​ដោលនោះទេ។  

លោកបន្ត​ថា៖ «កាលណាយើងមិនចូល[សវនាកា] យើងបាត់បង់សិទ្ធិ​ដោះសារ​ចំពោះ​បទចោទ​ប្រកាន់​មក​លើ​ខ្លួនយើង បាត់បង់សិទ្ធិនិង»។

បើតាមក្រុមយុវជនមាតាធម្មជាតិ ចៅក្រមជំនុំជម្រះបាន​សម្រេចផ្អាកសវនាការនៅព្រឹក​មិញ​នេះ​ ក្រោយ​​ស្តាប់ចម្លើយ​របស់​ក្រុមយុវជនទាំងនោះដែលអានដោយក្រឡាបញ្ជីឈ្មោះ ថុន សុវណ្ណ រួច​ ដោយ​​ចៅក្រម​​ជំនុំ​ជម្រះ​នឹង​បន្តសវនាការក្នុង​សំណុំរឿងនេះ នៅថ្ងៃទី១១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ បន្តទៀត។​

Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យ​សាលា​ដំបូង​រាជធានីភ្នំពេញ និង​ស្នង​ការ​ដ្ឋាននគរបាល​​រាជធានីភ្នំពេញបានទេ នៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនានេះ។

ក៏ប៉ុន្តែប្រធាន​ក្រុមសន្តិសុខ បាននិយាយ​ថា តុលាការមិនអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកគាំទ្រក្រុមចលនាមាតាធម្មជាតិ​ចូល​ទៅក្នុងបរិវេណតុលាការ ដោយហេតុថា ពួកគេអាចបង្កឱ្យកកស្ទះ​ចរាចរណ៍នៅ​មុខសាលា​ដំបូង។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត យល់ថា ការមិនចូលរួ​មសវនាការរបស់​សកម្មជន​ចលនាមាតាធម្មជាតិនេះ ជាសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។

ប៉ុន្តែ​លោកថា៖ ‌«​ដើម្បីឱ្យសិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ និងមា​នការជជែកដេញដោលគ្នា​នៅក្នុងសវនាការ ដើម្បីទទួល​បានយុត្តិធម៌ គឺត្រូវមានវត្តមានគ្រប់ភាគីក្នុងសវនាការជារឿងល្អ ដូច្នេះតុលាការគួរពិចារណាលើចំណុចនេះ»។

លោក អំ សំអាត បន្តថា ការមិនអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកសារព័ត៌មានចូលក្នុងសវនាការជា​សាធារណៈនេះ ជាការ​រំលោភសិទ្ធិសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេ។

លោក​​ថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការដើរហើរ និងអ្នកសារពត៌មាន​ មានសិទ្ធិ​ក្នុងការ​ទទួល​ព័ត៌មាន ការរឹត​ត្បិតណាមួយ​លើសិទ្ធិពួកគាត់ គឺជាការរំលោភសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេ។ សវនាការ ជាសវនាការសាធារណ: ដូច្នេះសាធារណជនអាចចូលរួមស្តាប់បាន ប៉ុន្តែបើសាលសាវនាការតូចដាក់សាធារណ​ជនបានតិចតុលាការអាចរកមធ្យោបាយណាមួយដែរ ដើម្បីឱ្យសាធារណជនបានតាមដានសវនាការ[…] អាជ្ញាធរ និងតុលាការ​គួរបើកទូលាយសម្រាប់​សាធារណជន និងជនជាប់ចោទក្នុងការចូលរួមសវនាការ»។

គួរជម្រាបជូន​ថា សកម្មជន​មួយ​ចំនួន​​ដែល​មានវត្តមាននៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញនេះ ​ធ្លាប់​​​​ត្រូវ​បាន​​តុលាការ​កាត់ទោស​ ​និង​ជាប់​ពន្ធនាគារ​​​ ​ដោយសារ​ភាព​សកម្ម​និយម​អហិង្សា​របស់​ពួកគេ​ផ្នែក​កិច្ចការពារ​បរិស្ថាន​ ក្នុងនោះ​ ​អ្នកនាង​ ​ស៊ុន​ ​រដ្ឋា​ ​លោក​ ​យឹម លាង​​​ហ៊ី​ ​និង​​​លោក​ លី ចាន់​​ដារ៉ា​វុ​ធ​ ​ធ្លាប់​ត្រូវ​បាន​ចាប់ខ្លួន ​កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​១​៦​ ​ខែ​មិថុនា​ ​ឆ្នាំ​២​០​២​១​ ​និង​ជាប់ឃុំ​ខ្លួន​បណ្តោះអាសន្ន​ក្នុង​ពន្ធ​នាគា​រ​អស់​រយៈពេល​ជិត​ ​៥​​​ខែ​ ​ក្រោម​បទ​ចោទ​ដែល​ពួកគេ​កំពុង​ប្រឈម​មុខ​នៅ​ក្នុង​សវនាការ​នា​ពេល​​នេះ​។​

ចំណែក ​​លោក​ ថុ​ន​ ​រដ្ឋា​ ​កញ្ញា​ ​ឡុង គន្ធា​ ​និង​កញ្ញា​ ភួន ​កែវ​រស្មី​ ​ត្រូវ​បាន​ចាប់ខ្លួន​កាលពី​ខែកញ្ញា​ ​ឆ្នាំ​២​០​២​០​ ​ក្រោម​បទ​ចោទ​មួយ​ចំនួន​ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​អំពើ​ញុះញង់​ ​ទាក់ទង​នឹង​យុទ្ធនាការ​ដើរ​តែម្នាក់ឯង​របស់​កញ្ញា​ ​គន្ធា​ ​ពី​បឹង​តា​មោក​ ​ឆ្ពោះទៅ​កាន់​គេហដ្ឋាន​របស់​អតីត​​​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ​និង​បច្ចុប្បន្ន​​ជា​ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា​ លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បី​​ស្នើសុំ​ឱ្យបញ្ឈប់​កា​រលុប​បឹង​តា​មោក​​។​ ​អ្នក​ទាំងនោះ​បានជា​ប់​ក្នុង​ពន្ធ​នាគា​រ​អស់​ជាង​ ​១​៤​​ខែ​ ​និង​រង​បទ​ចោទ​បន្ថែម​ទៀត​ ​ដែល​ជា​បទ​ចោទ​កំពុង​​ត្រូវ​បាន​​តុលាការ​បើកសវនាការ​២លើកមកនេះ៕

លទ្ធផលផ្លូវការដែលចេញដោយគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃអង្គារ៍បង្ហាញថា គណ​ប​ក្ស​​​​ប្រជា​​ជនកម្ពុជាឈរលំដាប់លេខរៀងទី១ ក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយទាំង៥ ដែលចូលរួម​​ប្រកួត​ប្រ​​​ជែងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា សម្រាប់នីតិកាលទី៤ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ។

ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានចេញលទ្ធផលជាផ្លូវការរបស់ខ្លួន នៅថ្ងៃទី៤ មិថុនា នេះ ដោយ​បង្ហា​​​​ញ​ថា ​គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានជ័យជំនៈទាំងថ្នាក់ រាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌ​​។លទ្ធ​​​ផល​នេះ ឱ្យដឹងថា គណបក្សកាន់អំណាចដែលមានសំឡេងនាំមុខ ក្នុងចំណោមគណបក្ស​នយោ​​បាយទាំ​​ង​​​៥​ នឹងក្លាយជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាទាំងនៅកម្រិតថ្នាក់ រាជធានី ដល់ខណ្ឌ។

បន្ថែមលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ អ្នកនាំពាក្យស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ​ដែលហៅកាត់ថា គ.ជ.ប លោ​​ក ហង្ស ពុទ្ធា បញ្ជាក់ថា សម្រាប់អាសនៈ​​រា​​ជ​ធានី និងខេត្ត គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលបានសំ​​ឡេ​ង​​​នាំ​មុខ បើធៀបនឹងគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល២ផ្សេងទៀត គឺគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សក​ម្លាំង​​ជា​តិ​។តាមរយៈសំឡេងឆ្នោត នាំមុខនេះ លោកអះអាងថានាំឱ្យគណបក្សគ្រប់គ្រងអំណាច ទទួល​​បា​​ន​​កៅ​អី​​ទាំងនៅថ្នា​​ក់​រា​ជធានី ដល់ខណ្ឌ គឺជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាតែម្តង។

លោកបន្តថា៖ «នៅដែលឥឡូវសុំកត់យកអសន:ទៅបាទ ទី១អសន:ក្រុមប្រឹក្សារាជធានីខេត្តមាន៥៥៩ ស​​រុប គណបក្សប្រជាជនបាន៥០៤ គណបក្សឆន្ទ:ខ្មែរបាន៤៧ ហើយកម្លាំងជាតិបាន៨ ចឹងអសន:ក្រុមប្រឹ​​ក្សារាជធានីខេត្តបានតែ៣គណបក្សនោះទេដោយឡែកគណបក្សប្រជាជននឹងទៅជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារាជធានីខេត្ត២៥រាជធានីខេត្តបាទ។ហើយទី២ ខ្ញុំចង់ចូលទៅក្រុមប្រឹក្សាក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ បាទមាន ៣៦​​៤១អសន:សរុបក្នុងហ្នឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមាន ៣២៥៧អសន: គណបក្សឆន្ទ:ខ្មែរមាន៣១​២​​អ​​ស​​ន: គណបក្សហ្វុនស៊ិនប៉ិចបាន២អសន: គណបក្សកម្លាំងជាតិបាន ៦៩អសន: និងគណបក្សខ្មែររួ​បរួ​ម​​​ជាតិបាន ១អសន: បាទអានេះគឺជាតូលេខដែលចែកអសន:ផ្អែកទៅលើអសន:តាមមណ្ឌលនីមួ​យ​​​ៗ​ » ។

របាយការណ៍ដែលចេញ គ.ជ.ប បង្ហាញថា ក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយទាំង៥ ដែលបានចូល​រួម​​ប្រកួ​តប្រជែងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា សម្រាប់នីតិកាលទី៤នេះ គឺគណបក្សរាជានិយម ហ្វ៊ុន ស៊ិនប៉ិច និងគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ របស់លោក ញ៉ឹក ប៊ុនឆៃ មិនទទួលបានអាសនៈ នៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាទេ ស​ម្រាប់អាណត្តិទី៤នេះ។

បើទោះជាបែបនេះក្តី អ្នកនាំពាក្យគណបក្សរាជានិយម ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច លោក ញឿន រ៉ាដែន ទទួលយក​លទ្ធ​ផ​ល​នៃការបោះឆ្នោតនេះ ដោយលោកចាត់ទុកថាអ្វីដែល គ.ជ.ប បង្ហាញគឺមិនខុសពីអ្វីដែលគណប​ក្សបាន​ផ្ទៀ​​​ងផ្ទាត់ នៅតាមមណ្ឌលបោះឆ្នោត​នោះទេ។

លោកបន្តថា៖ «ចេញផ្សាយនៅពេលនេះហើយក៏មិនខុសអីពីអ្វីដែលយើងផ្ទៀងផ្ទាត់ពីខាងដើមមកគឺចាប់តាំងពីថ្ងៃបោះឆ្នោតមកគឺគណបក្សរបស់យើងអត់មានអីទេគឺគ្រាន់តែអរគុណចំពោះអង្គបោះឆ្នោតទាំងអ​ស់​​ដែលបានបោះឆ្នោតគ្រាំទ្របេក្ខជនខាងគណបក្ស ហ្វុនស៊ិនប៉ិច បាទគណបក្សរបស់យើងក៏មិនមានពា​ក្យ​​​​បណ្តឹង ក៏មិនបានរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីណាមួយដែលបាទ»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចស្នើសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក គង់ មុនីកា សមាជិកព្រឹទ្ធ​ស​ភា កូតាមកពីគណបក្សឆន្ទ:ខ្មែរ និងលោក រ៉ុង ឈុន ទីប្រឹក្សាគណបក្សកម្លាំងជាតិ បានទេ ដោយ​​ទូរស័​ព្ទចូ​ល​​ជា​ច្រើនដង តែពុំមានអ្នកទទួល។

ចំណែក នាយកប្រតិបត្តិ នៃអង្គការ និកហ្វិក លោក សំ គន្ធាមី សង្កេតឃើញថាដំណើរការនៃកា​​របោះឆ្នោ​​តក្រុ​​ម​​ប្រឹក្សា នៅក្នុងអាណត្តិនេះ ហាក់មានដំណើរការទៅប្រក្រតី។ លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំឃើញថាវាត្រឹមត្រូវហើយណាព្រោះមិនមានបណ្តឹងខាងគណបក្សដែលចូលរួមទេព្រោះប៉ុន្មានហ្នឹងណា ខ្ញុំមើលទៅថ្ងៃបោះគឺវារលូនដែលណាដំណើរការមិនមានមិនប្រក្រតីអីទេបាទអរគុណ»៕

គណបក្សជំនាន់ថ្មី បានរៀបចំសមាជិកជាលើកដំបូងរបស់ខ្លួននៅថ្ងៃ​អង្គារ៍នេះ ដើម្បីជ្រើសរើសក្បាលម៉ាស៊ី​នដឹកនាំ​គណ​​ប​ក្ស​ កំណត់​​ពី​​រ​បៀបវារៈ និងកម្មវិធីនយោបាយសម្រាប់ត្រៀមរៀបចំខ្លួននៅក្នុងការបោះឆ្នោត ទាំងការ​បោះឆ្នោតជ្រើ​សរើ​ស​​ក្រុ​​​ម​ប្រក្សាឃុំសង្កាត់ នៅ​​ឆ្នាំ​​២០២៧ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តនីតិកាលទី៨ នៅឆ្នាំ២០២៨។

តាមរយៈការផ្សាយផ្ទាល់ នៅលើគេហទំព័រផ្លូវការរបស់គណបក្សជំនាន់ថ្មី នៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា នេះ លោក មាជ សុវណ្ណរ៉ា ត្រូ​​វ​​បានសមាជិកបោះឆ្នោតផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្ត ធ្វើជាប្រធានគណបក្សថ្មីថ្មោងមួយនេះ។ចំណែក លោក ប៉ាត មុន្នី និង​​លោ​​ក ជឹង វិទ្យារិទ្ធិ ត្រូវបានសមាជបោះឆ្នោតផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្ត ជាអនុប្រធានគណបក្ស ក្នុងពេលដែល​​មនុស្ស៥​៣រូ​​ប​​ទៀ​ត ត្រូវបានអង្គសមាជបោះឆ្នោតតែងតាំងធ្វើជាគណៈកម្មាធិការនាយក។ក្រៅពីនេះនៅមានបេក្ខភាពចំនួន១៥រូបទៀតត្រូវ​​ជ្រើ​​​​​សតាំងជាគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍របស់គណបក្ស។

ស្របពេលដែលអង្គសមាជ បោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំគណបក្សរួច គណបក្សដែលទើបទទួលបានភ្លើង​​ខៀ​​វធ្វើ​​សកម្មភាពនយោបាយ គណបក្សនេះ ក៏បានកំណត់ក្នុងពេលជាមួយគ្នាពីរបៀបវារៈ លក្ខន្តិកៈ និងកម្មវិធីនយោបាយ។

លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា ដែលទើបអង្គសមាជបោះឆ្នោតជ្រើសរើសជាអ្នកទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ក្នុងនាមជាប្រធានគណបក្សជំ​​នា​ន់ថ្មី បានប្តេជ្ញានៅចំពោះមុខអ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួនថា លោកនឹងរៀបចំផ្ទៃក្នុងបក្ស និងរចនាសម្ព័ន្ធបក្សនៅតាមមូល​​ដ្ឋាន ជា​ពិ​​សេសជំរុញឱ្យសកម្មជនគណបក្ស​​​ធ្វើ​​យ៉ា​ង​ឱ្យ​មានគុណសម្បត្តិ ចរិយាសម្បត្តិ វិន័យល្អ មានសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និងត្រូវគោរព អនុវត្តតាមបេសកកម្មរបស់គណបក្ស និង​គោរពច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេសជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ជាមួយគ្នានេះ ក៏ត្រូវរៀនសូ​ត្រ​​នូវអ្វីជាផលប្រ​យោ​ជ​ន៍​​ជាតិ និងការមិនបៀតបៀនគ្នាស្របទៅតាមការចង់បាន និងតាមសំឡេងគាំទ្ររបស់ពលរដ្ឋ អង្គការសង្គមស៊ីវិល ច្បាប់កំ​ពូ​លរបស់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។

លោកបន្តថា៖ «ចាប់ពីថ្ងៃនេះនៃការថ្លែងសន្ទរកថានេះទៅ ខ្ញុំនឹងក្លាយប្រធានបក្ស និងជាមនុស្សគំរូដេកដើរឈរអង្គុយសម្រា​​​ប់អ្នកជំនាន់ថ្មី។ និងដើរដោយសុច្ចរិត ដើម្បីបង្ហាញតម្លាភាពឱ្យអ្នកជំនាន់ថ្មី ដើរតាមខ្ញុំជាអ្នកជំនាន់កណ្តាល ដែលមានបទពិសោធននយោបាយ នឹងធ្វើកិច្ចការងារជាតិ និងអន្តរជាតិ៣៣ឆ្នាំ ហើយខ្ញុំដើរលើពិភពលោកទ្វីបទាំង៥ បានជិត៥០ប្រទេស។ ជាបទពិសោធនដែលខ្ញុំត្រូវមកស្លាប់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ ប្តេជ្ញាជួយប្រទេសជាតិខ្ញុំ ស្លាប់នៅក្រោមដើមត្នោត និងទឹកដីអង្គរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ»។​

ជាអតីតមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្រ្កោះជាតិ ដែលត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយ លោក មាជ សុវណ្ណរ៉ា អះអាងថា គណ​​បក្ស​​ថ្មីថ្មោងនេះ អនុវត្តដោយខ្ជាប់ខ្ជួននូវគោលនយោបាយទាំង១០ មានដូចជា ដឹកនាំលើកស្ទួយ និងគោរពសិ​​ទ្ធិ​​មនុស្ស​​ជា​​ដើ​ម ដែលដាក់ចេញដោយគណបក្ស។លើសពីនេះទៀត គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះ នឹងធ្វើអ្វីៗដោយតម្កល់ផល​ប្រ​យោ​​ជន៍ជាតិជាធំ។

លោកបន្តថា៖«គណបក្សជំនាន់ថ្មីសម្រាប់ខ្មែរយើង ដើម្បីខ្មែរយើង​ គឺខ្ញុំធ្វើដើម្បីសម្រាប់ជំនាន់ថ្មី ទៅជំនាន់ក្រោយថ្មីជារៀងរហូតអមតៈនៃប្រទេសកម្ពុជា» ។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ លោក ​ប៉ាត មុន្នី ​អនុប្រធាន​គណបក្ស​ ​បាន​អះអាងថា ​ការ​បង្កើត​គណបក្ស​ជំនាន់ថ្មី​នេះឡើង​ គឺ​ដើម្បី​ឆ្លើយតប​ទៅនឹង​បំណង​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែលចង់បាន​​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ​និង​ការ​បង្រួបបង្រួមជាតិ​ពិតប្រាកដ​។លោកប​ន្ត​ថា កិច្ចការនេះខ្លួនបានគិតគូរជាង១០ឆ្នាំមកហើយ ដើម្បីស្វែងរកវីរជន ដែលមាន​ធនធាន​សម្រាប់​ដំណើរការ​គ​​ណ​​​បក្ស ក្នុងនោះក៏មានការចូលរួម​ពី​សំណាក់​សមាជិក ​និង​ការ​គាំទ្រពី​ប្រជាពលរដ្ឋ ទើបឈានមកដល់ថ្ងៃសមាជនេះ។

លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំបានជួបជាមួយនឹងលោកប្រធានមាជ សុវណ្ណារ៉ា ដែលលោកមានសក្តានុពល ដែលលោកបានលះបង់ដើ​​ម្បី​​កិច្ចការងារប្រទេសជាតិកន្លងមក រហូតដល់លោកត្រូវជាប់គុកនយោបាយដល់តែពីរលើក។ ថ្ងៃនេះយើងបានបង្កើតគ​ណ​បក្ស​ជំនាន់ថ្មី ហើយថ្ងៃនេះផងដែរយើងប្រកាសនូវមហាកិត្តិយសដោយលោកមាជ សុវណ្ណារ៉ាជាប្រធានគណបក្ស​ជំ​​នាន់​​ថ្មី» ។

តាមរយៈការផ្សាយផ្ទាល់ នៅលើគេហទំព័រផ្លូវការរបស់គណបក្សនៅថ្ងៃអង្គារ៍នេះ កញ្ញា អាត ស្រីអូន តំណាងចលនាស្ត្រីថ្នាក់​​ជាតិនៃគណបក្សជំនាន់ថ្មី លើកឡើងថា គណបក្សថ្មីថ្មោងនេះ មានចក្ខុវិស័យ និងទស្សនៈនយោបាយច្បាស់​​​លាស់​។​​ក្នុ​ង​នាមជាអ្នកនយោបាយជំនាន់ថ្មី ស្រីអូន អះអាងថា រូបគេនឹងជំរុញឱ្យកម្មវិធីនយោបាយ និងគោលនយោបា​​យរបស់​​បក្ស​ ស​​ម្រេចដល់គោលដៅ ដូចការចង់បានរបស់ពលរដ្ឋ។

មិនតែប៉ុណ្ណោះ យុវជន យុវតីសម័យថ្មី គឺជាយុវជនដែលក្លាហាន ហ៊ានចូលរួមក្នុងកិច្ចការសង្គម និងនយោបាយដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសជាតិ មិនមែនជាយុវជនដែលអាត្មានិយម​ រស់នៅសុខស្រួលតែខ្លួនឯងនោះឡើយ។

ប្រភពបន្តថា៖«ខ្ញុំប្តេជ្ញាចិត្តថានឹងធ្វើតាមគោលការណ៍នយោបាយរបស់គណបក្ស តម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ នឹងប្រ​កា​ន់ភ្ជាប់នូវអហិង្សា គោរពតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មិនធ្វើអ្វីដែលប្រាកចាកសីលធម៌ មិនមែនជាយុវជនដែលមានការគុំកួន លាបពណ៌ទៅកាន់អ្នកដទៃ ហើយពង្រឹងសមត្ថភាពខ្លួនឯង ឈានទៅក្លាយជាស្ត្រីម្នាក់ដែលថ្ងៃអនាគតអា​ចដឹកនាំ គ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិបាន» ។

ដោយឡែក លោក​បណ្ឌិត មាស នី ​អ្នកសិក្សា​ការអភិវឌ្ឈន៍​សង្គម សង្កេតឃើញថា មានយុវជន គណបក្សនយោបាយ និង​​ស​​កម្មជនជាច្រើនរូប ត្រូវចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ នៅពេលពួកគេហ៊ានរិះគន់ និងតស៊ូមតិដើម្បីឱ្យ​​មានយុ​ត្តិ​ធម៌​សង្គ​។យ៉ា​​ង​ណាលោក ទទួលស្គាល់ថា អ្វីដែលគណបក្សផ្តួចផ្តើមនៅថ្ងៃនេះ វានឹងបានជាទុនមួយសម្រាប់ អ្នកដែល​​ចង់បា​នល​​ទ្ធិ​​ប្រ​ជា​​ធិបតេយ្យ ហើយកិច្ចការទាំងនេះ វាមិនខុសនឹងច្បាប់ទេ។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំតែងតែមានការលើកទឹកចិត្តនៅពេលដែលមានគណបក្សថ្មីៗកើតឡើង ដើម្បីជំរុញឱ្យយើងនាំគ្នាគិតអំពីប្រជាធិបតេយ្យទាំងអស់គ្នា យើងដឹងស្រាប់ហើយថា កាលធ្វើនយោបាយនៅក្នុងស្រុកយើង គឺវាមានរួមទាំងការសប្បាយ ការឈឺចាប់» ។

បើទោះជាបែបណា សម្រាប់លោកបណ្ឌិត មាស នី សង្កេតឃើញថាតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ ដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា​ មានភាពផុយស្រួយនៅឡើយ​ ដោយឈរលើកត្តាមួយចំនួនដូចជា ការរុញដាក់គ្នាទៅវិញមក ទៅលើស្ទង់ដានៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលមានការយល់ឃើញខុសៗគ្នារវាងគណបក្សកាន់អំណាច និងបក្សមិនកាន់អំណាច។

លោកបន្តថា៖«ការធ្វើនយោបាយមិនមែនគ្រាន់តែឈានទៅរកការឈ្នះឆ្នោតទេ ក៏ប៉ុន្តែត្រូវត្រៀមលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ សម​ត្ថ​​ភាពគ្រប់គ្រាន់ទាំងធនធានមនុស្ស ទាំងព័ត៌មានផ្សេងៗទាំងអស់ដែលទាក់ទងនឹងការគ្រប់គ្រងប្រទេស គឺយើងត្រូវមាននៅក្នុងដៃ ហើយធ្វើម៉េចឱ្យប្រាកដបានថានៅពេលយើងជាប់ឆ្នោតថ្ងៃណាមួយ គឺ២៤ម៉ោងក្រោយមក យើងឡើងអាចគ្រ​​ប់គ្រងប្រទេសបានដោយមិនមានការព្រួយបារម្ភ»។

កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងមហាផ្ទៃ បានទទួលចុះបញ្ជីគណបក្សជំនាន់ថ្មីជាផ្លូវការ នៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះ​​គ​​ណ​​បក្សនយោបាយ បន្ទាប់ពីគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះ បានដាក់ពាក្យស្នើសុំបង្កើតគណបក្សនយោបាយ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣។ទីស្នាក់ការកណ្តាលគណបក្សថ្មីថ្មោងនេះ ស្ថិតនៅភូមច្រេស ឃុំកណ្តែក ស្រុកប្រាសាទបាគង ខេត្តសៀមរាប៕

មន្ត្រីនាំពាក្យនៃ​​អគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ ឱ្យដឹងថា គិត​ត្រឹមដើម​ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ សមត្ថកិច្ច​ជំនាញ បាន​បង្ក្រាបករណីក្មេងទំនើងបាន​ចំនួន ៨០០ករណី និង​បាន​ឃាត់ខ្លួន​មនុស្ស​ចំនួន ២ ០០០នាក់ ក្នុងនោះ​មនុស្ស​ជាង ៩០០នាក់ ត្រូវបានកសាងសំណុំរឿង​បញ្ជូនទៅតុលាការ។​

ស្នងការរង និងជាអ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ លោក ឆាយ គឹម​ខឿន បាន​ថ្លែងប្រាប់​​ក្រុម​ការ​ងារ​ប្រតិបត្តិផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន​​នៃ​ក្រសួងព័ត៌មាន កាលពីថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ថា គិត​មក​ដល់ដើមខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ កម្លាំងសមត្ថកិច្ច​បានបង្ក្រាប​ករណីក្មេងទំនើង ដោយ​​​ឃាត់​ខ្លួនមនុស្ស​​បាន​​ចំនួន ២ ០០០នាក់ ដោយក្នុងនោះក្មេងទំនើងជាង ១ ៥០០នាក់ ត្រូវបានអប់រំ ធ្វើកិច្ចសន្យា និង​​ប្រគល់ជូនអាណាព្យាយបាលវិញ។ ដោយឡែក ក្មេងទំនើងជាង ៩០០​នាក់​​ផ្សេង​​ទៀត លោកថា ត្រូវបានកសាងសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅតុលាការ ក្រោយពីពិនិត្យឃើញថាមានពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសគ្រឿងញៀន និងព្រហ្មទណ្ឌ។

បើតាមអ្នកនាំពាក្យរូបនេះ ការបង្ក្រាបករណីក្មេងទំនើង នៅដើមឆ្នាំនេះ មានការ​​កើនឡើង ២០០ករណី បើធៀបទៅនឹងរយៈពេលដូចគ្នា​កាលពី​ឆ្នាំ២០២៣។

កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចេញបញ្ជាឱ្យ​អភិបាល​រាជធានី-ខេត្ត និង​​សមត្ថកិច្ច ចាត់​វិធាន​ការច្បាប់​​ឱ្យ​បានម៉ឺងម៉ាត់ចំពោះក្មេងទំនើង​ ដើម្បីធានា​សន្តិ​សុខ និង​សុវត្ថិភាពសង្គម​ ក្រោយ​លោក​មើលឃើញ​ថា​មួយ​រយៈ​ក្រោយ​នេះ​មានក្មេងទំនើង​ធ្វើសកម្មភាពកាប់គ្នាច្រើនករណី​។

ត្រឹមរយៈពេល ១សប្តាហ៍ ក្រោយពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ចេញ​បញ្ជា​ សមត្ថកិច្ចជំនាញ បាន​បង្ក្រាបករណី​​ក្មេង​ទំនើងបាន​ចំនួន ៨២​ករណី និង​បាន​ឃាត់ខ្លួនមនុស្ស​ចំនួន ​២៦៧នា​ក់ ព្រមទាំង​បាន​​កសាង​សំណុំរឿងបញ្ជូន​ទៅតុលាការចំនួន ២២៩នាក់ ដោយក្នុងនោះមាន ៣៩នាក់ ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសគ្រឿងញៀន។ នេះបើតាមការ​ឱ្យពីអ្នកនាំពាក្យ​អគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាល​ជាតិ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុឃៈ មាន​ប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី​៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ​ថា ចំណាត់​ការ​របស់​សមត្ថកិច្ច​ គឺ​នៅ​បន្ត​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​អប់រំ ដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឱ្យក្មេងទំនើងធ្វើសកម្មភាពដែលប៉ះពាល់ដល់សង្គមបន្តទៅទៀត។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងអនុវត្តតាមវិធានការរដ្ឋបាល បានន័យថា រាល់ក្មេងទំនើង​ដែល​ធ្វើ​សកម្មភាព​មិនចូល​ជា​ចរិត​បទ​ល្មើស​ព្រហ្ម​ទណ្ឌ​គឺយើងអប់រំណែនាំ ហើយ​ធ្វើ​កិច្ច​សន្យា […] ចំពោះអំពើដែលចូលជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌយើង​មិន​អាច​អត់​ឱន​បាន​ទេ​ តាមបទបញ្ជារបស់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី គឺត្រូវកសាងសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅតុលាការ ដើម្បី​ឱ្យ​តុលាការ​​ចោទ​ប្រកាន់ និងផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់កំណត់»។

លោក ទូច សុឃៈ បន្ថែមថា៖ « ចំពោះស្ថានភាពនៃការកើតឡើង នៅសកម្មភាពអវិជ្ជមានរបស់ក្មេងទំនើងហ្នឹង យើងឃើញថា វាកើត​ឡើង​ជាធម្មតាជាប្រចាំចឹង គឺក្នុងមួយថ្ងៃក៏មានមួយ​មាន​ពីរ ក៏មានបួនប្រាំជា​ហូរហែ ជាមធ្យម នៅក្នុង១​សប្តាហ៍​ អាចកើត​ឡើង​ចន្លោះ​ពី​ ៣ ទៅ ៥ករណី កម្រិតទូទាំងប្រទេស ក្នុងថ្ងៃខ្លះ ក៏អត់មានសកម្មភាពក្មេងទំនើងដែរ តែសកម្មភាពខ្លះបង្កឱ្យមានព្យសនកម្ម ឬក៏ហានិភ័យ​គួ​រ​ឱ្យ​កត់​សម្គាល់ ដូចជា កាប់ដាច់​ដៃ​ដាច់​អីទៅ​ គឺថាបង្កឱ្យមានព្យសនកម្ម»។

នាយក​​អង្គការ​សម្ព័ន្ធ​គណនេយ្យភាព​សង្គម​កម្ពុ​ជា (ANSA) លោក​ សន ជ័យ មាន​ប្រសាសន៍​ថា រឿង​ធំ​ជាងគេ ដែលនាំឱ្យមានបញ្ហាក្មេងទំនើងនេះ គឺ​អាចពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រឿង​ញៀន ឬ​គ្រឿងស្រវឹង​។

លោក​ថា៖ «រឿងធំជាងគេមួយ ដែលនាំឱ្យមានបញ្ហាក្មេងទំនើងនេះ​អាចពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រឿងញៀន ការសាក ការ​ភ្លក់ រសជាតិ​គ្រឿង​ញៀន ឬគ្រឿងស្រវឹងផ្សេងៗ នឹង​ក៏​អាច​ជាដើម​ចម​ដ៏​ធំដែរ ប៉ុន្តែវាមិនមែនទាំងអស់ទេ វាមិនមែនក្មេងទំនើងទាំងអស់​សុទ្ធតែពាក់ព័ន្ធគ្រឿងញៀន តែកម្រិតមួយដែរ ការសាកល្បង វាអាចជាដើមចមដែរ ហើយយើងដឹងហើយថាចរិតមនុស្សឱ្យដើរ​ផ្លូវល្អ​វាមិនមែនជារឿងងាយទេ តែអំពើអាក្រក់គឺងាយនឹងអូសទាញណាស់ ព្រោះវាងាយធ្វើ»។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ​ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិម​​អេង មាន​ប្រសាសន៍ថា កត្តា​ដែល​ជំរុ​ញឱ្យមានក្មេងទំនើងច្រើននេះ អាចបណ្តាល​មកពីបរិយា​កាស​​​សង្គម ការ​​ផឹក​​ស៊ី ការប្រើ​ប្រាស់​​​គ្រឿន​ញៀន និង​កង្វះទំនាក់ទំនងរវាងសាលា​​និងអាណា​ព្យាបាល​ជាដើម​។

លោកយល់​​ថា៖ «រដ្ឋគួរតែមានការរៀបចំដោះស្រាយបញ្ហាហ្នឹង [កត្តាដែលជំរុញឱ្យមានក្មេងទំនើង] ដោយ​ផ្តោត​ទៅ​លើការអប់រំ​ពួក​គាត់ ហើយ​ជាមួយ​នឹង​សហការណ៍ជាមួយ​អាណា​ព្យាបាល ជាមួយសាលា ជាមួយនឹងអាជ្ញាធរ​ដែនដី​អី​គ្រប់បែបយ៉ាង​ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ការអប់រំគាត់ឱ្យបានច្រើន ជាជាងប្រើវិធានការដាក់ពន្ធនាគារ​ដែលធ្វើឱ្យខូចខាតដល់គាត់ ដល់ការអប់រំរបស់គាត់ បើគាត់មិនបានប្រព្រឹត្តកំហុស​ដូចជាការប្រព្រឹត្តបទល្មើស ដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់ទេ មិនគួរនឹង​យក​គាត់​ទៅ​ដាក់​នៅក្នុងពន្ធនាគារទេ»៕

ប្រជាពលរដ្ឋចំនួនប្រាំឃុំ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកឯកភ្នំខេត្តបាត់ដំបង ដែលបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅក្រសួងម​ហា​​​​​​ផ្ទៃ កាលពីដើមខែមេសា បានស្នើ​​​សុំ​​ជា​​​​ថ្មី​ទៀតដោយទាមទារឱ្យស្ថាប័នកំពូលមួយនេះ ដកអភិ​បាលស្រុ​​​កចេ​​ញពីមុខតំណែង ក្រោយអ្នកភូមិសង្កេតឃើញថា អភិបាលស្រុករូបនេះគ្មានសមត្ថភាពដឹក និងចាត់ចែ​​ង​​​នៅក្នុងស្រុកឱ្យមានភាពសុខសាន្ត។

លោក ហៀង សុធា ជាកសិកររស់នៅឃុំ មកពីឃុំព្រៃចាស់ ស្រុកឯកភ្នំ ប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cam​bodia នៅថ្ងៃទី០៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤​ ថា មូលហេតុដែលពលរដ្ឋទាំង៥ឃុំ នៅក្នុងស្រុ​​កឯកភ្នំពេញ ទា​ម​ទារឱ្យក្រ​សួងមហាផ្ទៃ​ដក​​ចេ​​ញ ក៏ព្រោះតែអភិបាលស្រុករូបនេះ មិនជួយឈឺឆ្អាលសុ​​ខទុក្ខរបស់ប្រ​ជា​​ព​​​ល​​រដ្ឋ។ផ្ទុយទៅវិញ មន្រ្តីរូប​នេះ​តែងកិបកេង និងជំរិតទារលុយគ្រប់រូបភាព ជាពិសេស​បង្កើតបក្សពួ​ក​​នៅ​​ក្នុ​​ងស្រុក ក្នុងឃុំ ដែល​​ជា​​​ហេ​តុ​ធ្វើឱ្យពលរដ្ឋលំបាកក្នុងការរស់នៅ និងប្រកបអាជីវកម្ម។

លោកបន្តថា៖ «ថ្ងៃដែលដាក់ពាក្យប្តឹងទៅក្រសួងគឺថ្ងៃទី០៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ អត់ទៅមុខ ទៅក្រោយផងនៅត្រឹងនៅហ្នឹងអត់មានទៅណារួចបាទសុំទាមទារដីមកវិញទី១, ទី២សុំដកអភិបាលស្រុកហ្នឹងចេញ អភិបាលស្រុកឲ្យការរស់នៅវេទនាណាស់មិនអាចរស់នៅបានទេលោកអើយទី១បង្កើតបក្សពួកជាសេនារីយោ​បើប្រជាពលរដ្ឋណាមានគ្រឿងចក្រយកទៅធើ្វជួលពីខាងក្រៅទៅកាយដីប្រលាយដើម្បីយកទឹកយកអីចូលបែបជាគាត់មិនឲ្យចូល »។

លោកបន្ថែមថា៖ «បើជាកូនគាត់កូនបង្កើតគាត់ឲ្យចូលកាយក្នុងស្រុកហ្នឹងអូខេអត់អីទេទី១, ទី២គាត់ជំរិតអោយគេរកលុយ ដើរគំរាមកំហែងប្រជាពលរដ្ឋថាធើ្វទៅត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ តែសួរថាច្បាប់កន្លែងណាខ្លះដែលធើ្វឲ្យប្រជាពលរដ្ឋសុខដុមរមនាខាងទន្លេសាបបង្កើតឲ្យមានការទាលុយគ្រប់ណូរ៉ាវ ណូរ៉ាវបងប្អូន មិត្តភក្តិគាត់បានចឹងហា ចឹងគាត់មិនសាកសមធើ្វជាចៅហ្វាយស្រុកទេ»។

ប្រជាពលរដ្ឋមកពីឃុំទាំង៥មានដូចជា ឃុំពាមឯក ឃុំព្រៃចាស់ ឃុំព្រែកទទឹង ឃុំព្រែក​ខ្ពក និងឃុំព្រែក​លួ​ង បា​ន​​ដា​ក់​​ប្តឹ​​ងទៅ​ក្រសួ​ងមហាផ្ទៃ កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមេសា ឆ្នាំ​​២​​០២៤ បណ្តាលមក​​ពីអភិបា​លស្រុ​​ក​​លោ​​ក ​ម៉ិល សុ​ផ​ល ជិះ​​ជា​ន់ គៀបសង្កត់ប្រជាពលរដ្ឋ និងប្រព្រឹត្ត​​អំ​​ពើ​​​​ពុករលួយ។ប៉ុន្តែតំណាងពលរដ្ឋ លើកឡើ​ង​​ថា​តាំង​​ពី​ថ្ងៃ​ដា​ក់​បណ្តឹងដល់ពេលនេះ មិនទាន់មានកា​​រឆ្លើ​យ​​​​​តបែបណានៅឡើយទេ ពីក្រសួងមហាផ្ទៃ។

ក្នុងពេលបណ្តឹងរបស់ពលរដ្ឋ ដែលទាមទារឱ្យដកអភិបាលស្រុកចេញពីមុខតំណែង មិនទាន់មានចម្លើ​​យ​​​បែ​​បណាផង ស្រាប់តែពលរដ្ឋចំនួន១៧គ្រួសារ នៅស្រុកឯកភ្នំពេញ ត្រូវតុលាការកោះ​ហៅឱ្យចូលបំ​​ភ្លឺ​​តា​ម​ប​ណ្តឹ​ងរបស់លោក ម៉ិល សុផល អភិបាលស្រុកទៅវិញ។

តាមរយៈដីកាបង្គាប់ឱ្យចូលបំភ្លឺដែលចេញដោយតំណាងអយ្យការលោក ថេង សំណាង កាលពីថ្ងៃទី៣ មិ​​ថុ​នា ឱ្យដឹងថា ពលរដ្ឋទាំង១៧គ្រួសារ ចូលនេសាទក្នុងដែនអភិរក្សអតីតនេសាទឡូត៍លេខ២ ស្ថិតក្នុ​ងោះ​​​​​ភូ​​មិ​សាស្រ្តឃុំកោះជីវាំង ស្រុកឯកភ្នំដោយខុសច្បាប់។នៅក្នុងដីកាបង្គាប់ឱ្យចូលខ្លួននេះ ក៏មាន​​តំណា​​ង​​ព​​ល​​រដ្ឋ ដែ​​ល​​បានប្តឹងឱ្យដកអភិបាលស្រុកលោក ម៉ិល សុផល ដែរ។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះបន្ថែម ពីអ្នកនាំពាក្យរងក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុខ: បានទេ ខណៈដែលអភិបាលស្រុកឯកភ្នំលោក ម៉ិល សុផល ក៏មិនអាចទា​​ក់​ទងបានដែរ ដោយទូរស័ព្ទចូលជាច្រើនដង តែពុំមានអ្នកទទួល។

ចំណែក លោក សោម សុភ័ណ រស់នៅឃុំពាមឯក បានរៀបរាប់ពីផលលំបាកក្នុងការរស់នៅក្រោមការដឹក​នាំរប​ស់អភិបាលស្រុកលោក ម៉ិល សុផល ថាពលរដ្ឋតែងរង់ការគំរាមតាមរយៈជំរិតទាលុយជាហូរហែរពី​​ប​​ក្ស​​​ពួ​ក​​រ​បស់អភិបាលស្រុក។

លោកបន្តថា៖ «គាត់លំបាកខ្លាំងណាស់ដូចថាគាត់មិនឲ្យមានប្រជាជនមានក្តីសុខ គាត់ចេះតែឆ្កឹះឆ្កៀលនៅកន្លែងប្រជាជនរស់នៅហើយគាត់ច្រាននៅអវតារបស់សម្តេច សម្តេចលោកតាប្រជាជននៅតាណារៀប​​ចំ​ឲ្យប្រើទឹក ភ្លើងនៅតជំនាន់រហូតនៅសម័យ៨០ជាងរហូតដល់៩០ជាងឯកឧត្តមលោកចែកប្លង់ចែកដីឲ្យយើងរស់នៅមានរបៀបរបររស់នៅ»។

លោកបន្ថែមថា៖ «ដល់ពេលជំនាន់គាត់ គាត់ចេះតែរុកគួនយើងកុំឲ្យយើងមិនឲ្យនៅចេះនៅចុះសូមណូមពរជួយគ្នា ធើ្វមិញផ្សព្វផ្សាយឲ្យដកគាត់បានដល់ថ្នាក់នាំទុកគាត់វាមិនកើត គាត់មន្រ្តីមិនបំរើរាស្រ្តណា គាត់គិតតែអំណាចសុទ្ធតែរឿងលុយកាក់ស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់តាខ្លួនគាត់»។

ទាក់ទិនរឿងនេះ មេឃុំកោះជីវំាង លោក ពុំ ចិន បដិសេធថាលោកមិនបានដឹង​​ពីរឿងនេះច្បា​​ស់​​ទេ​។មិ​​​ន​​តែ​​ប៉ុ​ណ្ណោះ ករណីនេះ អាចអភិបាលស្រុកធ្វើការងារ តាមការតម្រង់ទិសពីរដ្ឋបាលថ្នាក់ខេត្ត។

លោកបន្តថា៖«រឿងហ្នឹងអត់ដឹងថាយ៉ាងម៉េចដែរព្រោះចៅហ្វាយស្រុកគាត់ធើ្វការទៅតាមបទបញ្ជារស់ខេត្តដែលតាមខ្ញុំដឹងព្រោះរឿងអីអាបាញ់ស្រូវ បាញ់សុទ្ធតែប្រជុំគណបក្សបញ្ជាការចឹងដែលហើយបើលើកផែ​​ន​កា​​រនឹងឡើងបានបទបញ្ជាទៅឲ្យស្រុកធើ្វចឹងហាហើយថាបងប្អូនដែលគេដេញចេញអំពីដីអាងជាតិព្រោះប​ងប្អូ​នទៅនៅលើដីរដ្ឋក្នុងអាង»។

យ៉ាងនេះក្តី លោក អ៊ិន គង់ជិត មន្រ្តីសម្របសម្រួលនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho)ប្រ​​​ចាំ​ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ យល់ឃើញថាការប្រើប្រាស់សិទ្ធិដើម្បីប្រឆាំងភាពអយុត្តិធម៌សង្គមណាមួយ ពីសំ​ណា​​​​​ក់ពលរដ្ឋគឺវាមិនខុសទាស់ទៅនឹងគោលការណ៍ច្បាប់ទេ។ជាងនេះទៀត ស្ថាប័នសាម៉ីដែល​​ទទួល​​បន្ទុ​​ក​កិច្ចការនេះ គួរដោះស្រាយដោយសមស្របតាមនីតិវិធី ដើម្បីប្រាកដថាបានផ្តល់​ភាពយុត្តិធម៌ស​​ម្រាប់​​​ព​​ល​រដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន។

លោកបន្តថា៖«គាត់ដាក់ពាក្យទៅក្រសួងមហាផ្ទៃជារឿងត្រឹមត្រូវរបស់ពួកគាត់អាជ្ញាធររដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិគឺស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃបាទ ឯកឧត្តមសន្តិបណ្ឌិតត្រូវតែពិនិត្យមើលហើ យបង្កើតក្រុមអធិការកិច្ចមួយបញ្ចូលក្រុមអធិការកិច្ចមួយមកស្រាវជ្រាវមើលតើមានអ្វីដូចប្រជាពលរដ្ឋលើកឡើងឬអត់បាទ»។

លោកបន្ថែមថា៖ «គាត់អត់មានកំហុសទេក៏រក្សារគាត់ទៅតែបើមានកំហុសដូចអ្វីប្រជាពលរដ្ឋលើកឡើងអាហ្នឹងគួរពិចារណាផ្លាស់ប្តូរដកតួនាទីហើយរកមន្រ្តីរដ្ឋបាលណាដែលគាត់ជាអ្នកឈ្លាសវៃមានគំនិតក្នងការវិវត្តន៍មានគំនិតក្នុងការដោះស្រាយយកមកដាក់ជំនួសគាត់ទៅ»៕

តុលាការកំពូលសម្រេចលើកពេលបើកសវនាការ ដែលគ្រោងធ្វើនៅថ្ងៃទី៣ មិថុនានេះ ក្នុងសំណុំ​​រឿងព្រ​​ហ្ម​​ទ​ណ្ឌប្រឆាំងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សជំទាស់ទៅថ្ងៃក្រោយ ដោយមិនកំណត់ពេល ហើយ​ការពន្យាពេ​​លនៃ​​កា​​រ​​ជំនុំ​​ជម្រះ​នេះ ដោយមូលហេតុចំថ្ងៃបូជាព្រះសពសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ទេព វង្ស នៅមុខវត្តបទុមវតីក្បែរ​​នឹង​តុ​​លាការកំពូល ។

នៅក្នុងដីកាបញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះ ដែលចេញដោយតុលាការកំពូល សវនាលើអង្គសេចក្តីក្នុងសំ​​ណុំរឿង​​ព្រ​​ហ្មទណ្ឌក្រោមបទចោទ «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម និងញុះញង់ឱ្យមានកា​រ​រើសអើង» នឹងត្រូវដំណើរការ នៅថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ។មន្រ្តីតុលាការកំពូល បញ្ជាក់ថា​​​កា​​រ​លប់ចោលនៃការជំនុំជម្រះនេះ មិនមែនតែរឿងក្តីនយោបាយមួយនេះទេ នៅមានរឿងក្តី ៤ដា​​ច់ដោ​យ​​ឡែ​​ក​​​​ផ្សេងទៀត ក៏ត្រូវលើកពេលដូចគ្នាដែរ។

អ្នកនាំពាក្យតុលាការកំពូល លោកស្រី ម៉ៅ ធីតា មានប្រសាសន៍ថា តុលាការសម្រេចលើកពេលបើកសវនាការគឺដោយសារភាគីពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនមិនបានមកចូលរួមសវនាការ បន្ទាប់ពីមានការបិទផ្លូវសម្រាប់ហែព្រះ​សពសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ មកថ្វាយព្រះអគ្គីបូជានៅវត្តបទុមវត្តី ដែលមានទីតាំងក្បែរតុលាការកំពូល។

ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ លោកស្រី ធីតា អះអាងថា តុលាការមិនទាន់កំណត់ពេលវេលាច្បាស់លាស់ក្នុងការបើកការជំនុំជម្រះក្ដីលើលោក សេដ្ឋា ជាថ្មីនៅឡើយទេ។បើតាមលោកស្រី ធីតា ឱ្យដឹងថា តុលាការត្រូវកំណត់ពេលទុកជាមុន ១ ខែឬ២ ខែ សម្រាប់ការបើកសវនាការជំនុំជម្រះ ។

លោកស្រីបន្តថា៖«កាលពីព្រឹកមិញនេះ វាមានបញ្ហាដង្ហែព្រះសព មកបូជាមកវត្តបទុមវត្តី ចឹងទៅក៏មានការបិទផ្លូវ ហើយគូភាគីក៏អត់បានមកគ្រប់ ចឹងទៅក៏លើកទៅពេលក្រោយ» ។

សម្រាប់អ្នកឃ្លាំងមើលសិទ្ធិមនុស្ស និងមេធាវីការពារជនជាប់ចោទ យល់ឃើញថា ការលើកពេលបើកសវនាការលើ លោក សេដ្ឋា នេះនឹង​នឹងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយ​យុត្តិធម៌។

មេធាវីការពារក្តីឱ្យលោក ថាច់​ សេដ្ឋា គឺលោក សឺន ជុំជួន លើកឡើងថា ការលើកពេលបើកសវនាការនេះ នឹងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិទទួលបានយុត្តិធម៌ដល់កូនក្ដីរបស់លោកដែលបានជាប់ឃុំអស់រយៈពេលជាច្រើនខែមកហើយ។

លោកបន្តថា៖ «បើយើងនិយាយអំពីសិទ្ធទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌ វាប៉ះពាល់ទៅដល់អ្វីដែលជាការរងចាំ សិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយលឿន វាប៉ះពាល់ចំណុចហ្នឹងដែរ» ។

ដោយឡែក លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ​ នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ ជំរុញឱ្យតុលាការបើកសវនាការឱ្យបានឆាប់ដើម្បីឱ្យជនជាប់ចោទអាចទទួលបាននូវយុត្តិធ​​ម៌​​ឡើងវិញ។

លោកបន្តថា៖ «យ៉ាងណាក៏ដោយ តុលាការគួរតែកំណត់កាលបរិច្ឆេទ សវនាការហ្នឹងឱ្យបានឆាប់ឡើងវិញ» ។

លោក ថាច់ សេដ្ឋា ដែលជាអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ក្រៅពីជាប់បណ្តឹង ក្រោមបទចោទថាបាន​ចេញ​មូលប្បទានប័ត្រ​ចំនួន​ ​៥​សន្លឹក​ ​ដែល​មិន​មាន​ទឹកប្រាក់​ (​សែក​ស្អុ​​​យ​​​​) ​កាលពី​ឆ្នាំ​​​​២​០​១​៩​ ​ដើម្បី​សងបំណុ​ល​​​ទៅ​ដើមបណ្តឹង​ ​ជា​ម្ចាស់ហាង​បញ្ចាំ​ ​ឈ្មោះ​ ​រិន​ ​ឆាយផនសប​ ហើយលោកក៏នៅជាប់បណ្តឹង២ផ្សេងទៀ​​ត ​ដែលតុលា​កា​​រ​ផ្ត​ន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារចំនួន៣ឆ្នាំ។

បទចោទដែលតុលាការកំ​​ពូលគ្រោងនឹង​​លើ​កយ​​ក​​មកជំ​នុំជម្រះនៅថ្ងៃទី៣ មិថុនា នេះគឺទាក់ទិនបទចោទ «ញុះញង់បង្កឱ្យភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» និ​​ង​​​​​​បទចោ​ទ​​​«​ញុះ​​​ញង់បង្កឱ្យមានការរើសអើងជាតិសា​​​សន៍ »។បទចោទទាំងពីរនេះ គឺជាប់ទងនឹងការថ្លែ​ង​​សា​​រន​​យោ​​​​​បាយរបស់លោក អំពីស្តុបកម្ពុជាវៀត​​ណា​​ម ប្រវត្តិគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងថ្ងៃ៧មករា នៅ​​ក្រៅប្រទេ​​ស​​ជា​​មួយអ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួន កាលពីខែ​​មករា ឆ្នាំ២០២៣៕

ក្រសួងយុត្តិធម៌ ចាត់ទុករបាយការណ៍របស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ ជុំវិញការរកឃើញភាពមិន​ចាំបាច់​​​នៃ​​កា​​រឃុំខ្លួនកុមារដែលតាមម្តាយនៅក្នុងពន្ធនាគារថា គឺជារឿងដែលផ្ទុយពីស្មារតីច្បាប់។

ប្រតិកម្មនេះ ធ្វើឡើងនៅក្រោយពេលដែល អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho) បានចេញ​របាយ​​កា​​រ​​ណ៍នៅចំថ្ងៃទិវាសិទ្ធិកុមារអន្តរជាតិ ១មិថុនា ក្រោមចំណងជើងថា«បញ្ឈប់ការឃុំខ្លួនមិនចាំបាច់លើកុមារ ក្នុងពន្ធ​​​នា​គារ »។

ថ្លែងប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា នេះ លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ក្រសួង​យុត្តិធម៌​ប្រាប់ថា​ការ​ចេញ​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​របស់​អង្គការ​ លីកាដូ​ គឺ មិន​សម​ស្រប​ទៅ​នឹង​នីតិវិធី​ច្បាប់​នោះ​ទេ ទាំ​​ង​​ច្បាប់ជាតិ និង​ច្បាប់​អន្តរជាតិ។លើសពីនេះទៀត ជា​ទូទៅ​វិធានការ​ច្បាប់​លើអនីតិជន​ភាគ​​ច្រើន​ផ្តោត​ទៅ​លើ​ការ​អប់​រំ​ ស្តារនីតិ​សមប្បទា​ជាជាង​ការ​ឃុំ​ខ្លួន។

លោក​បញ្ជាក់​ថា៖«ការ​ដែល​មិន​ឱ្យ​ឃុំ​ខ្លួន​ហ្នឹង​ វា​មិន​មែន​ជា​វិធីសាស្រ្ត​ក្នុង​ការ​ដោះ​ស្រាយ​ការ​ចង្អៀត​ណែន​ក្នុង​ព​ន្ធ​​នា​គារ​ទេ។ អ្វី​ដែល​យើង​អនុវត្ត​គឺ​ឃុំ ឬ​មិន​ឃុំ​ផ្អែក​លើច្បាប់​នីតិវិធី​ច្បាប់​ដែលមាន​ជា​ធរមាន​។ ការ​ឃុំ​ខ្លួន​អនីតិជន​ហ្នឹង​ ត្រូវ​តែ​ផ្អែក​លើច្បាប់​ ច្បាប់​គេ​កំណត់​អាយុ​ប៉ុន្មាន​ដែល​ត្រូវ​ទទួល​ការ​ខុស​ត្រូវ​។ ការ​ឃុំ​ខ្លួន​អនីតិជន​គឺ​លុះត្រា​តែ​​​ចាំ​បាច់ ហើយ​ជា​មធ្យោបាយ​ចុង​ក្រោយ​ »។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អ្នក​នាំ​ពាក្យ​អគ្គនាយក​ដ្ឋាន​ពន្ធនាគារ​ នៃក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក នុត សវនា បញ្ជាក់​​ថាទាំង​ទា​​រក និង​កុមារ​ដែល​រស់នៅ​ក្នុងពន្ធនាគារ​ទទួល​បាន​ការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ខ្ពស់​ពី​ពន្ធនាគារ និង​អង្គការ​ជា​ដៃគូ​។ក្រៅ​ពី​នេះ​ ច្បាប់ក៏​បាន​ឱ្យ​ខាង​ពន្ធនាគារ​យក​ចិត្តទុក​ដាក់​ផ្គត់ផ្គង់​ចំណី​អាហារ​ និងអាហារ​បំប៉ន​សុខភាព​ដល់​ទារក​ឱ្យ​ល្អ​​​ដែរ។

លោកបន្ត​ថា៖«ក្មេង​នៅក្នុងពន្ធនាគារ​មាន​ការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ ហើយ​អ្នក​ជាប់ឃុំ​ដទៃ​ទៀត​ហ្នឹង​ ជួយ​មើលគ្នា​បាន​ដិតដល់​ណាស់​។ មើលសាច់​ឈាម​ទៅ​ចង់​ល្អ​ជាង​អ្នក​នៅ​ខាង​ក្រៅ​ សម្រាប់​អ្នក​ដែល​មាន​ជីវភាព​ខ្វះខាត​អី​ហ្នឹង។ ទារក​នៅ​ក្នុង​ទទួល​បាន​ការ​ថែ​ទាំ​ល្អ​ជាង​ទាំង​ការចាក់​វាំងសាំង​ អាហាររូបត្ថបម្ភ​ »។

ការរិះគន់ពីស្ថាប័នជំនាញរបស់រដ្ឋាភិបាលនេះ គឺបន្ទាប់ពីអង្គការ លីកាដូ បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍របស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១ មិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយអំពាវនាវឱ្យបញ្ឈប់រាល់ទម្រង់នៃការឃុំខ្លួនកុមារ ដែលតាមម្តាយនៅ​​ក្នុ​​ង​​ព​​ន្ធនាគារ ប្រយោជន៍ដើម្បីកុំឱ្យមានភាពចង្អៀតណែននៅក្នុងឃុំ។​សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍ អមដោយ ឃ្លីប​វីដេអូ​ ផង លីកាដូ ទទូចឱ្យ​ក្រសួ​ង​ម​ហាផ្ទៃ ក្រសួង​យុត្តិធម៌​ ស្ថាប័ន​តុលាការ​ និង​ស្ថាប័ន​អនុវត្ត​ច្បាប់​ដទៃ​ទៀត​ បញ្ឈប់​ការ​ឃុំ​ខ្លួ​​ន​ដោយ​មិន​ចាំ​បាច់​លើ​កុមារ​ និង​អនីតិជន​ក្នុង​ពន្ធនាគារ។

មិនតែប៉ុណ្ណោះ ស្ថាប័នមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដដែលនេះ ក៏បាន​អំពាវនាវឱ្យ​អាជ្ញាធរ​ពាក់ព័ន្ធ​ប្រើប្រា​ស់​ទោស​នៅក្នុងពន្ធនា​គា​​រ​ជា​ជម្រើស​ចុង​ក្រោយ​សម្រាប់​អនីតិជន​   និង​ម្តាយដែល​មាន​កូន​តូច​នៅ​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​ដែលមាន​លក្ខណៈ​​​ច​ង្អៀ​​​ត​ណែន​ និង​កង្វះ​បរិក្ខារ​ និង​ធនធាន​គ្រប់គ្រាន់​ដែល​កំពុង​បន្ត​កើន​ឡើង​ពី​មួយ​ឆ្នាំ​ទៅ​មួយ​ឆ្នាំ​។

បន្ថែមលើរបាយការណ៍នេះ លោក អំ សំអាត នាយក​ទទួលបន្ទុក​កិច្ចការ​ទូទៅ​ នៃ​អង្គការ​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ លីកាដូ​ ឱ្យដឹងថា​ ពន្ធនាគារ​មិន​មែន​ជា​ កន្លែង​សម្រាប់​ឃុំ​ខ្លួន​កុមារ​ និង​អនីតិជន​នោះ​ទេ​។ ដូច្នេះ​លោក​ថា​ គួរតែ​ប្រើ​ប្រា​ស់​​ជម្រើស​ផ្សេង​ទៀត​ជា​បន្ទាន់​ និង​ជា​លក្ខណ:​ប្រព័ន្ធ​ ជំនួស​ឱ្យ​ការ​ឃុំ​ខ្លួន​កុមារ​ និង​អនីតិជន​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​ ដោ​​​​​យ​​ជ្រើស​រើស​ការ​ឃុំ​ខ្លួន​ ជា​ជម្រើស​ចុង​ក្រោយ​។

លោក​ថ្លែងថា៖«កុមារ​និង​អនីតិជន​ មិន​គួរ​ត្រូវ​ដាក់​នៅ​ក្នុង​បន្ទប់​ឃុំ​ខ្លួន​ដែល​មាន​ភាព​ចង្អៀត​ណែន​ មិន​ទទួល​បា​ន​​អាហារ​ដែល​មាន​ជីវជាតិ​គ្រប់​គ្រាន់​ មិន​មាន​កន្លែង​គេង​គ្រប់​គ្រាន់​ មិន​មាន​ឱកាស​ទទួល​បាន​ការ​អប់រំ​ កង្វះ​លទ្ធភាព​ទទួល​ការ​ជួប​សួរ​សុខ​ទុក្ខ​ពី​ក្រុម​គ្រួសារ​ កង្វះ​សុខមាលភាព​ កង្វះ​ការ​ទទួល​បាន​សម្ភារ:​អនាម័យ​ ឬ​សម្ភារ:​សម្រាប់​ស្រ្តី​មាន​រដូវ​ និង​កង្វះ​ទឹក​សម្រាប់​ទទួល​ទាន​ និង​ប្រើ​ប្រាស់​ ជា​ពិសេស​នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ដែល​មាន​ការ​ឡើ​ង​កំដៅ​ខ្លាំង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ »។

យ៉ាងនេះក្តី អ្នក​នាំ​ពាក្យរង​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ​លោក ទូច សុខៈ បដិសេធថា ក្រសួង​មហាផ្ទៃ​មិន​មាន​អំ​​ណាច​ណា​មួយ​ក្នុង​ការ​សម្រេច​ឃុំ​ខ្លួន​បុគ្គល​ណា​​ម្នាក់​មិន​ថា​កុមារ ឬ​អនីតិជនទេ។ផ្ទុយទៅវិញ ការ​សម្រេច​ឃុំ​ខ្លួន ឬ​​មិ​​​ន​​​ឃុំនេះ​គឺ​ជា​សមត្ថកិច្ច​របស់​តុ​លា​​​ការ​ និង​ក្រសួង​យុត្តិធម៌ឯណោះទៅវិញទេ។

លោកបន្តថា៖«តុលាការ​លោក​ពិនិត្យ​មើល​ទៅ​លើ​ចរិត​នៃ​បទ​ល្មើស​ដែលគ្រោះ​ថ្នាក់រួម​ផ្សំ​និង​បទ​ល្មើស​គ្រប់​គ្រាន់​ លោក​មិន​មែន​ចេះ​តែ​ឃុំ​ខ្លួន​ទេ។ នេះ​ជា​ការ​យល់​ឃើញ​របស់ខ្ញុំ ព្រោះ​វា​អត់​បាន​ប្រយោជន៍​អី​ទេ​ចំពោះ​តុលាការ។ ប៉ុ​ន្តែ​វា​គិត​ពី​ប្រយោជន៍​ធំ ផល​ប៉ះពាល់​ធំ​មក​លើ​សង្គម​ មកលើកុមារ​ខ្លួន​ឯង​និង​កុមារ​ដទៃៗ​ទៀត​ អាហ្នឹង​គេ​ស​​ម្រេ​​ច​​​ឃុំ​ខ្លួន​បណ្តោះ​អាសន្ន​វា​គឺ​ជា សិទ្ធិ​ស្រប​ច្បាប់​របស់ខាង​តុលាការ »។

បើទោះជាទាំងក្រសួងយុត្តិធម៌ និងអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ នៃក្រសួងមហាផ្ទៃ ថ្លែងការពារថាការឃុំខ្លួននេះ វា​​ស្របទៅនឹងគោលការណ៍ច្បាប់ ហើយមានការពិនិត្យដោយហ្មត់ចត់ផ្នែកសុខភាពសម្រាប់កុមារក្តី ក៏អ្នកកា​រពារសិ​​ទ្ធិ​​​​​មនុស្ស នៃអង្គការ លីកាដូ រកឃើញថាបញ្ហានេះស្ថាប័នសាម៉ីរបស់រដ្ឋ នៅមិនទាន់​​បានដោះស្រាយ​​ឱ្យបា​​ន​​​ស​មស្រប​នៅ​ឡើយទេ។ម្យ៉ាង​​វិញ​​ទៀ​​​​ត​ ​ការ​ឃុំ​ខ្លួន​កុ​​មារ​ និង​អនីតិជន​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​រួម​ទាំង​កុមារ​ដែល​រស់នៅ​តាម​ម្តាយ​ និង​ស្រី្ត​មាន​ផ្ទៃ​ពោះក្នុង​ពន្ធនា​​​គារ​មាន​ការ​ប៉ះពាល់​ដល់​ការ​លូត​លាស់​សារពាង្គកាយ​ និង​បញ្ញា​ស្មារតី​របស់​កុមា​រ​​​​​​មា​​ន​រូបភាព​អាក្រក់​ជាងមុន។

លើសពីនេះទៀត អង្គការ លីកាដូ បានចេញផ្សាយនូវ ឃ្លីបវីដេអូ ខ្លីមួយ នៅចំថ្ងៃទិវាសិទ្ធិកុមារ ដោយបង្ហាញ​ពី​ការ​កើន​ឡើង​នៃ​ចំនួន​របស់​កុមារ​ និង​អនីតិជន​នៅ​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​ ដែល​អ្នក​ទាំង​នោះ​គួរ​តែ​រស់នៅ​ក្នុង​ផ្ទះ​ ជា​មួយ​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​ពួកគេ​ ឬ​ក៏​បាន​ចូល​សាលារៀន​ជា​មួយ​មិត្តភ័ក្តិ​របស់​ពួកគេ​។

របាយការណ៍ដែលចេញដោយអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ នៃក្រសួងមហាផ្ទៃ នៅក្នុង​ខែ​មីនា ឆ្នាំ​២០២៤ បង្ហាញថា អនីតិជនមានចំនួន២.២១៤នាក់ ត្រូវ​ឃុំ​ខ្លួន​នៅ​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​ចំនួន​១៩ ដែល​អង្គការ​លីកាដូ​ កំពុង​ធ្វើ​ការ​ងារ​ជា​មួយ។ចំណែក ​ច្បាប់​ស្តី​ពី​យុត្តិធម៌​អនីតិជន​ និងទណ្ឌិត​ជា​អនីតិជន​ ត្រូវ​បាន​មន្ត្រី​ពន្ធនាគារ​កំណត់​ថា ជា​ជន​ដែល​មាន​អាយុ​ចាប់​ពី​១៤ ឆ្នាំ​ដល់​២៤ ឆ្នាំ៕