fbpx
Home Blog Page 7

ប្រធានរដ្ឋវៀតណាមនឹងមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជារយៈពេលពីរថ្ងៃ​ក្នុង​សប្តាហ៍​នេះ

លោក តូ ឡឹម ប្រធានរដ្ឋវៀតណាមនឹងមកបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនៅកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី១២-១៣ សប្តាហ៍នេះ​ ដោយ​នឹង​ចូល​គាល់ព្រះមហាក្សត្រ និង​ជួប​ជាមួយ​មន្រ្តី​ជាន់ខ្ពស់​កម្ពុជា​មួយចំនួន។

យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់នាយកដ្ឋានព័ត៌មាននៃក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ចេញកាលពីថ្ងៃទី៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ បញ្ជាក់ថា តូ ឡឹម ប្រធានរដ្ឋនៃ​សាធារណរដ្ឋ​សង្គម​និយម​វៀតណាម​ដែល​ទើប​ឡើង​កាន់​តំណែង​ នឹង​មកបំពេញ​ទស្សនកិច្ច​ នៅថ្ងៃទី១២-១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤នេះ តបតាមការអញ្ជើញរបស់ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី។

យោងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានដដែលបន្ថែមថា៖ «ឯកឧត្ដម តូ ឡឹម នឹងចូលក្រាបបង្គំគាល់ និងព្រះរាជសវនាការដាច់ដោយឡែកជាមួយ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនីព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងសម្ដេចព្រះមហាក្សត្រី នរោត្តម មុនិនាថ សីហនុ ព្រះវររាជមាតាជាតិខ្មែរ នៅព្រះបរមរាជវាំង»។

អំឡុងពេលដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ លោក តូ ឡឹមក៏គ្រោងនឹងជួបជាមួយលោកហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោកស្រី ឃួន សុដារី ប្រធានរដ្ឋសភា និងលោកនាយករដ្ឋមន្ដ្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត​ផងដែរ។ ជំនួបនេះធ្វើឡើងក្នុងក្របខណ្ឌទ្វេភាគី និងពហុភាគី ដើម្បី​ផល​ប្រយោជន៍​រួម។

លោក សេង វ៉ាន់លី អ្នកតាមដានភូមិសាស្ដ្រនយោបាយនៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកប្រាប់ Newsroom Cambodia  ថា ដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជានេះ ជាការបង្ហាញខ្លួនដំបូងរបស់លោក តូ ឡឹម បន្ទាប់ពីឡើងកាន់ដំណែងជាប្រមុខរដ្ឋ។ លោក​ថា ដំណើរទស្សនកិច្ច​នេះនឹ​ង​លើក​យក​បញ្ហា​សំខាន់ៗ​មក​ពិភាក្សា ដូចជាបញ្ហាព្រែកជីកហ្វូណន បញ្ហាព្រំដែន បញ្ហា​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង​ផងដែរ។

លោកថា៖ «​ទស្សនកិច្ច​នេះ​តាមពិត​ជា​ការបង្ហាញ​ខ្លួន​សម្រាប់​ប្រទេស​ដែល​មានទំ​នាក់​ទំនង​ជិតដិត ដូចជាកម្ពុជា និងឡាវព្រមទាំងប្រទេសដទៃទៀត [..] ផ្នែកមួយដែលជំរុញ​ឱ្យ​ប្រធានា​ធិបតី​​ថ្មីរ​បស់វៀតណាមសម្រេចចិត្ដធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចមកកាន់កម្ពុជា [..] បញ្ហាព្រំដែន ការកំណត់​ព្រំដែនឱ្យ​បញ្ចប់រួចរាល់ដើម្បីការពារជម្លោះ ឬក៏ជា​ចំណុច​ប្រទាំង​ប្រទះ​ណាមួយ​ដែល​អាច​កើត​មាន​នាពេ​លអនាគត»។

លោកបន្តថា ពេលជួបជាមួយនាយករដ្ឋមន្ដ្រី និងប្រធានព្រឹទ្ធសភាអាច​​នឹង​ពិភាក្សា​លើ​បញ្ហា​សន្តិសុ​ខ​អ៊ី​នធឺណិត ការឆបោកតា​ម​ប្រព័ន្ធ​អនឡាញ ការជួញដូរគ្រឿងញៀន ជាពិសេស​បញ្ហាការ​ចាត់ចែង​ប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុឲ្យមានតម្លាភាព។

លោក សេង វ៉ាន់លី បន្ថែមថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះមានសារសំខាន់​ខ្លាំង​រវាងប្រទេសទាំងពីរ ក្នុងការពង្រីកវិស័យនិយោគ និងកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ពង្រីកសក្ដានុពល​វិស័យ​ទេសចរណ៍។

គួរបញ្ជាក់ថា លោក តូ ឡឹម ត្រូវបានគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិម​តែងតាំងជាប្រធានាធិបតីទី១៣ របស់វៀតណាម នៅថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ បន្តពីលោក  វ៉ូ វ៉ាន់ធឿង ​ដែលបា​ន​លាលែង​ពី​តំណែង​ក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយសារយុទ្ធនាការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ៕

ពលរដ្ឋរំឮកខួប៨ឆ្នាំនៃឃាតកម្ម​លើ​បណ្ឌិត កែម ឡី ដោយ​ទាមទារ​ឱ្យ​មាន​ការដោះ​លែង​អ្នក​​ទោស​មន​សិការ

នៅព្រឹកថ្ងៃទី១០ កក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤ ដែល​ត្រូវ​ជា​ខួប​៨​ឆ្នាំ​នៃការ​ធ្វើ​ឃាត​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី  ក្រុម​​យុវជន ប្រជាពលរដ្ឋ​ និង​​សង្គម​ស៊ីវិល​​ប្រមាណជា​១០០នាក់ បាន​ជួបជុំ​គ្នារំឮកវិញ្ញាណក្ខន្ធ​ដើម្បី​ទាមទារ​យុត្តិធម៌​ជូន​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី និងសកម្មជនជាច្រើន​ទៀត​ដែល​កំពុង​ជាប់​ឃុំ។

នៅ​ព្រឹក​នោះ ​​ក្រុមយុវជនខ្លះ​ដើរ​ពី​ទីតាំង​ផ្សេងៗគ្នា​ ដោយ​មាន​​ស្លៀកស ចងក្រណាត់ខ្មៅនៅ​ដើម​ដៃ ដើរ​​ដោះ​ស្បែក​​ជើង ​​ខ្លះកាន់​រូបថត និង​បដា តម្រង់​ទៅ​កាន់​ការ៉ាសសាំង​ស្តុបបូកគោ ជាទីដែល​លោកបណ្ឌិត​ កែម ឡី ត្រូវ​បាន​បាញ់សម្លាប់​កាលពី​៨​ឆ្នាំ​មុន។ អ្នកដែល​ចូលដែល​មាន​ពញរះ​សង្ឃ​ផង បាន​សូត្រមន្ត ដាក់កម្រង​ផ្កា​ និង​ផ្កាឈូក​ដើម្បី​ឧទ្ទិស​កុសល​​ជូនវិញ្ញាក្ខន្ធរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី។

អ្នកចូលរួម​ក៏​បាន​ថ្លែង​សារ​នានា ជាពិសេស​ទាមទារឱ្យ​មានការ​រក​ឃាតករ​ពិត​ដែល​ធ្វើ​ឃាត​លោក​បណ្ឌិត​ កែម ឡី និង​​​ទាមទារឱ្យ​មានការ​ដោះលែងលោក កើត សារ៉ាយ ប្រធាន​សមាគម​សម្ពន្ធ​និស្សិត​បញ្ញវន្តខ្មែរ​ ​ព្រមទាំង​ដោះលែង​​​សកម្មជនបរិស្ថាន អ្នកទោសមនសិការ​ផ្សេងៗ​ទៀត។  

ព្រះតេជគុណ ស្រ៊ុន សុភឿក ជានិស្សិតឆ្នាំទី៤ជំនាញរដ្ឋបាលសាធារណៈ​ មាន​សង្ឃដីការ​ថា ​ព្រះអង្គ​ចូលរួម​រំឮកខួប​៨ឆ្នាំ​របស់​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី ដើម្បី​ទាមទារឱ្យ​មាន​ការ​ដោះលែងលោកកើត សារ៉ាយ និង​មិន​ទទួល​ស្គាល់​ការចោទ​ប្រកាន់​ទៅ​លើ​សកម្មជន​មាតា​ធម្មជាតិ​ដែល​ត្រូវ​បាន​អាជ្ញាធរ​ចាប់​ខ្លួន​កាល​ពីថ្ងៃ​ទី២ កក្កដា ឆ្នាំ២០២៤កន្លងទៅនេះ។

ព្រះតេជគុណបន្ថែមថា៖ «ពេលណាដែលប្រជាពលរដ្ឋ ឬក៏ញាតិញោមគាត់រងទុក្ខនូវភាពអយុត្តិធម៌ ឆ្នាំងបាយរបស់គាត់ត្រូវបានបែក អីចឹងព្រះសង្ឃមិនអាចអង្គុយស្ងៀមបានទេ ក្នុងនាមជាព្រះសង្ឃ ព្រោះព្រះសង្ឃរាល់ថ្ងៃរស់ដោយសារពុទ្ធបរិស័ទ បានបាយដោយសារពុទ្ធបរិស័ទ នៅពេលណាដែលពុទ្ធបរិស័ទជួបទុក្ខរងគ្រោះ សួរថាព្រះសង្ឃអាចសិងស្រណុក ដេកលក់គងអន្ទាក់ខ្លា​​កើតអត់ គឺអត់បានទេយើងត្រូវចូលរួមឈឺឆ្អាលទាំងអស់ ហើយបញ្ហាទាំងអស់នេះដែលគាត់យកសាច់ស្រស់ ឈាមស្រស់យកមកបូជាមិនមែនដើម្បីតែខ្លួនគាត់ មិនមែនដើម្បីតែកូនចៅគាត់ មិនមែនដើម្បីតែគ្រួសារគាត់ទេក៏ប៉ុន្ដែគាត់ធ្វើនេះដើម្បីជាតិមាតុភូមិដើម្បីប្រជាជនទាំងមូល»។

ព្រះអង្គ​ពិត​ជា​មាន​ការឈឺ​ចាប់​យ៉ាង​ខ្លាំង​ទៅ​លើ​ភាព​អយុត្តិធម៌​ក្នុង​សង្គម​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​បាត់បង់​នូវ​ធនធាន​មនុស្ស និង​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឱ្យ​យុវជន​គ្រប់​រូប​ក្លាហាន​ក្នុង​ការ​និយាយ​ការពិត​»​។​

​កញ្ញា ឡុង សុខលីន និស្សិតផ្នែកនីតិសាស្រ្ត ឆ្នាំទី៤ បាន​គូរ​ឆ្នូត​លើ​មាត់​បង្ហាញ​ពី​ការបំបិទ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​បញ្ចេញ​មតិ លើកឡើងថា សកម្មជន​ចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ សកម្មជន​ចលនា​ដីធ្លី​ដែល​បាន​ប្រើប្រាស់​សិទ្ធិ​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​ការតស៊ូ​មតិ​បែរ​ជា​ត្រូវ​បាន​អាជ្ញាធរ ​និង​តុលាការចោទប្រកាន់ថាក្បត់ជាតិ បង្កភាព​អសន្តិសុខ និង​ញុះញង់​ទៅវិញ។

កញ្ញានិយាយថា៖ «​ការកាត់ក្តីគឺ​អយុត្តិធម៌​ធ្ងន់ធ្ងរ​ណាស់​ទៅ​ដល់​សកម្មជន​នឹង​អ្នក​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ដែល​​​គាត់​ការពារបរិស្ថានបែរជាត្រូវបានចោទប្រកាន់ជារឿងរួមគំនិតក្បត់ ការប្រមាថ​អង្គ​ព្រះមហា​ក្សត្រ​​​ជាដើម ដែល​មិនមែន​ជា​ការពិត​រាល់​ភស្តុតាង​ដែល​លើក​បង្ហាញ​នៅ​ក្នុង​សវនការ​ដែល​មិនមាន​ស្ថានទម្ងន់​ទោសអ្វីដែលត្រូវចោទប្រកាន់អ្នកទោសទាំងនោះ»។​

កញ្ញា​ស្នើ​ឱ្យ​​​រដ្ឋាភិបាល និង​អ្នកពាក់ព័ន្ធ​បើក​លំហសេរីភាព​សម្រាប់​ពលរដ្ឋឡើង​វិញ។​

កញ្ញាបញ្ជាក់​ថា៖ «សូមស្នើទៅដល់តុលាការ អាជ្ញាធរ និង​រាជរដ្ឋាភិបាល​ជាដើម ឱ្យ​បើក​លំហ​នូវ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋដែលនិយាយពីបញ្ហាបរិស្ថាន បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ហាក្នុងសង្គម និង​រឿង​នយោបាយ ដែលសុទ្ធតែជាសិទ្ធិរបស់មនុស្សគ្រប់គ្នាដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដូច្នេះ​សូម​បើក​លំហ​សិទ្ធិ​ទាំងអស់​នេះ​ឱ្យ​ដូច​អ្វី​ដែល​បាន​ចែង​ក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង​ឱ្យដូច​អ្វី​ដែល​ចែង​មាន​ឈ្មោះថា​ជា​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។

លោក រ៉ុង ឈុន ទីប្រឹក្សា​គណបក្ស​កម្លាំង​ជាតិ​​លើកឡើងថា ករណីឃាតកម្ម​លើ​បុគ្គលសកម្ម និង​ល្បីជាច្រើន ដូចជា​​​លោក ជា វិជ្ជា ​លោក ឈុត វុទ្ធី លោក កែម ឡី ព្រមទាំង​អ្នក​សិល្បករ​ផ្សេងៗ​មក​ដល់ពេលនេះ មិនទាន់​ឃើញ​មានការ​ចាប់ខ្លួន​​ឃាតករ​ពិត​ និង​អ្នក​ពាក់ព័ន្ធយក​ មក​ផ្តន្ទាទោស​នៅ​ឡើយ​​។

លោកបន្តទៀតថា៖ «ចំពោះសេរីភាពបើយើងចាប់គិតឆ្នាំ២០១៧ ក្រោយពី​រំលាយ​គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ​​ គឺមានការធ្លាក់ចុះ​យ៉ាង​គំហុក​មក​ដល់​ពេល​នេះ ហើយ​ការចាប់​សកម្មជន​នយោបាយ ក៏ដូចជា​សកម្មជន​​សង្គម​មេ​សហជីព​នៅ​តែ​បន្ត ជាពិសេស​ថ្មីៗ​នេះដែល​ចាប់​ក្រុម​យុវជន​បរិស្ថាន​ជារឿង​មួយ​ភ្ញាក់ផ្អើល ហើយ​ឃើញ​ថា​អន្តរជាតិ​មានការប្រតិកម្មខ្លាំង»។

លោក​ អំ សំ​អាត​​ ជានាយក​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ច​ការ​ទូរទៅ​នៃ​អង្គការ​ការ​ពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ​​លើក​ឡើង​ថា ការរំឮកវិញ្ញាណក្ខន្ធ​លោក បណ្ឌិត កែម ឡី ដើម្បីនឹករឮក និងឧទ្ទិស​កុសលជូ​ន​លោក ដើម្បី​ជា​ព្រលឹង​យុវជន ក៏ដូចជា​ប្រជាពលរដ្ឋ​ជា​និមិត្តរូបនៃសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ។ លោក​ថា កម្មវិធីនេះ​ ក៏​ជាការ​សំណូមពរ​​ដល់អាជ្ញាធរ និង​តុលាការឱ្យ​ផ្តល់យុត្តិធម៌ពេញលេញសម្រាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ជាពិសេស គឺជំរុញឱ្យ​មានការស៊ើបអង្កេតទៅលើសំណុំរឿងរបស់លោក​។​

លោក​ អំ សំ​អាត​ ​បានបន្តថា​៖​ «រឿងលោក​បណ្ឌិត​ កែម​ ឡី​ ដែលយើងប្រារព្ធខួប​ ៨ឆ្នាំ​នៃ​ការ​​បាញ់​សម្លាប់​គាត់ ​ទី១​គឺជា​ការ​រំ​ឮក​វិញ្ញាណក្ខន្ធសំរាប់គាត់​ដើម្បី​ឧទ្ទិសឱ្យគាត់​បាន​ទៅ​កាន់​សុគតិ​ភព​ ទី២​គឺ​យើង​នៅតែ​ចង​ចាំ​នូវ​វីរភាព​ជាស្នាដៃរបស់​គាត់ ​[…] ជានិមិត្តរូបនៃ​សេរី​ភាពក្នុង​ការ​បញ្ចេញមតិ​របស់​លោក​បណ្ឌិត​ កែម ឡី​ ទី៣​ទាមទារ​ឱ្យ​អាជ្ញាធរ​ក៏ដូច​ជា​តុលាការ​ផ្ដល់​យុតិ្តធម៌ពេញ​លេញ​សំរាប់លោក​បណ្ឌិត​ កែម ឡី​»។​

លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ជា​អ្នក​វិភាគ​អំពី​បញ្ហា​សង្គម និង​នយោបាយ​ដ៏​ល្មី​ឈ្មោះ​មួយរូប។ លោក​ត្រូវ​បាន​ឃាតករបាញ់​សម្លាប់​​កាល​ពី​ថ្ងៃទី​១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០១៦។ អាជ្ញាធរ​បាន​ចាប់ខ្លួន និងការទោស​​ខ្មាន់​កាំភ្លើង​ម្នាក់ ឈ្មោះ អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ ដែល​អះអាងថា ខ្លួន​សម្លាប់លោក កែម ឡី ដោយសារ​លោក កែម ឡី ជំពាក់លុយ​៣០០០​ដុល្លារ។

ក្រោយ​ការកាត់ទោស អឿង អាង ទាំង​មជ្ឈដ្ឋាន​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ បាន​បង្ហាញ​ការ​មន្ទិល​សង្ស័យ ថា ​អឿត អាង​ មិនមែន​ជា​ឃាតករពិត។ ពួកគេ​តែង​ជំរុញ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​​កម្ពុជាបើកការស៊ើបអង្កេតឡើង​វិញ​ដើម្បី​ស្វែង​រក​យុត្តិធម៌​​ជូន​លោកបណ្ឌិត កែម ឡី។​

លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យ​​​រដ្ឋាភិបាល​បដិសេធមិនធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ ដោយ​​ប្រាប់ឱ្យ​ទៅសួរ​ក្រសួង​យុត្តិធម៌។

លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌មិន​ឆ្លើយតប​នឹង​សំណួរ​របស់ Newsroom Cambodia តាម​រយៈបណ្តាញ​សង្គម​តេឡេក្រាម។​

ក្រោយ​ការ​បាញ់​សម្លាប់​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី អស់រយៈពេល៨ឆ្នាំហើយដែល​ក្រុម​សង្គម​ស៊ីវិល និង​អ្នកឃ្លាំមើល​​​សង្គម នយោបាយ បាន​ចាត់​ទុក​ថា មិនទាន់​មាន​ពន្លឺយុត្តិធម៌៕

សង្គមស៊ីវិល​ និង​ពលរដ្ឋ បន្ត​ទាមទាររក​​​​យុត្តិធម៌​​ជូន​សព​​​​លោក​ កែម ឡី​ និង​ស្នើដោះលែង​សកម្ម​ជន​​ជាប់​ឃុំ

សង្គមស៊ីវិល ពលរដ្ឋ​ ​ព្រះសង្ឃ​ និង​​​អ្នកនយោបាយមួយចំនួន​ ប​ន្ត​ទាម​ទារ​​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ និង​តុលាការ​​ ​ស្វែងរកអ្នកពាក់ព័ន្ធក្នុងករណីឃាតកម្មទៅលើ​លោកបណ្ឌិត កែម ឡី​ ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់​លោកបណ្ឌិត និង​ក្រុមគ្រួសារ ព្រមទាំង​អំពាវនាវ​​ឱ្យ​ដោះលែង​​​សកម្មជន​ចលនាមាតាធម្មជាតិ សហជីព និង​​សមាជិកបក្សប្រឆាំងដែលកំពុង​ជាប់​ឃុំ​។

ការ​ទាមទារ​នេះ បានធ្វើឡើង​នៅក្នុងថ្ងៃរំលឹកខួប ៨ឆ្នាំ នៃករណីឃាតកម្មទៅលើលោក​បណ្ឌិត កែម ឡី អ្នកវិភាគ និងស្រាវជ្រាវ​ការអភិវឌ្ឍសង្គម នៅថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤នេះ នៅស្តារម៉ាតនៃ​ការ៉ាស់​សាំង​កាល់​តិច ស្តុប​បូកគោ រាជធានីភ្នំពេញ។

ប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ លោក វន់ ពៅ ដែលបានចូលរួម​ពិធីរំលឹកខួបនេះ មានប្រសាសន៍​​ថា រយៈពេល​៨ឆ្នាំមកនេះ មហាជន និងក្រុមគ្រួសារលោក​បណ្ឌិត កែម ឡី នៅមិនទាន់អស់ចិត្តនៅឡើយ ចំពោះ​ការ​ករណីឃាតកម្មទៅលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដោយពួកគេ​បាន​ទទូចឱ្យអាជ្ញាធរ​រក​នូវ​ឃាតករពិត និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ​ក្នុងករណី​ឃាតកម្ម​​នេះ​ឱ្យខានតែបាន។

លោកបន្តថា៖ «ត្រូវតែរកឃាតករពិត រកអ្នកណាពាក់ព័ន្ធនៅពីក្រោយខ្នងរឿងឃាតកម្មនេះ[…] ការសម្លាប់នេះ ជាការបិទសំឡេង​អ្នកហ៊ាន​និយាយការពិត​នៅក្នុងសង្គម អ្នកហ៊ានវិភាគរឿងក្តៅៗ រឿងស៊ីជម្រៅក្នុងសង្គម តែយើងនៅចាំសារបណ្តាំរបស់លោកបណ្ឌិត គឺជូតទឹកភ្នែកហើយបន្តដំណើរទៅមុខទៀត អញ្ចឹង​យើងជូតទឹកភ្នែក​ហើយធ្វើ​ដំណើរទៅមុខទៀត ដើម្បីជាតិ ដើម្បីសង្គម ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីយុត្តិធម៌សង្គមសម្រាប់ប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូលផងដែរ»។

លោក សាន់ ម៉ាឡា ប្រធានកម្មវិធីបណ្ដាញ និងតស៊ូមតិ នៃអង្គការភាពជាដៃគូដើម្បីបរិស្ថាន​និង​​ការអភិវឌ្ឍ មានប្រសាសន៍​ថា វីរភាពលោកបណ្ឌិត កែម ឡី គឺការ​និយាយនូវ​ការ​ពិត​ដោយ មិន​ខ្លាច​រអារ​ ហើយ​ទោះបី​ជា​គាត់​បាន​បាត់បង់ជីវិតរយៈពេល ៨ឆ្នាំមកហើយក្តី ក៏​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​គ្រប់​ស្រទាប់​វណ្ណៈ​ នៅ​តែង​តែ​នឹក​រលឹក និង​ចងចាំនូវទស្សនៈរបស់គាត់ជានិច្ច។

លោកថា៖ «ជាក់ស្តែងយើងមានជាសារមានជាកម្រងទស្សនៈរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី នៅជាប់ខ្លួនជានិច្ច[…]មាន​ពីរ ពាក្យទី១ ខ្ញុំនឹង​​និយាយនូវអ្វីដែរអ្នកផ្សេងមិនហ៊ាននិយាយ ទី២ ទឹកកាន់តែថ្លា​កាន់​តែមើលឃើញត្រីធំ កំពុង​ស៊ីត្រីតូច​យ៉ាង​សាហាវ ពាក្យនេះកំពុងតែឆ្លុះបញ្ចាំង​អំពី​ទិដ្ឋភាព​នៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាផងដែរ»។

ក្នុងថ្ងៃប្រារព្ធខួប៨ឆ្នាំនៃការស្លាប់របស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី នេះដែរ ក្រុមយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិប្រមាណ ១០នាក់ ក៏បាននាំគ្នាដើរហែក្បួនចេញពីទីតាំងក្បែរ​វិទ្យាល័យបាក់ទូក ក្នុងខណ្ឌ៧មករា ទៅកាន់​ស្តុបបូកគោផងដែរ​ ដោយក្នុងដៃរបស់ពួកគេ​​មានកាន់បដាសរសេរនូវពាក្យថា «យុត្តិធម៌សម្រាប់លោក កែម ឡី» «យុត្តិធម៌ត្រូវតែមានសម្រាប់អ្នកនិយាយការពិត» និង​ខ្លឹមសារមួយចំនួន​ទៀត ផ្តោតលើការ​​​ទាមទារឱ្យដោះលែងក្រុមសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ។​​

កញ្ញា មាន លីសា សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ មានប្រសាសន៍ថា ការដើរហែក្បួន និងប្រមូលផ្តុំគ្នានៅមុខស្តារម៉ាតកាល់តិច ក្បែរស្តុបបូកគោនោះ ធ្វើឡើង​ក្នុងគោលបំណងរំលឹក​ខួប និង​កាន់ទុក្ខចំពោះមរណភាពរបស់​លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែល​ជា​អ្នកហ៊ាននិយាយ​នៅ​ការពិតពីតថភាពសង្គម និង​ទាមទារឱ្យមានការ​ដោះលែង​សកម្មជន​ចលនាមាតាធម្មជាតិទាំង៥រូប ដែលកំពុងជាប់ឃុំ។

កញ្ញាថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់ជាងនេះ ហើយដាច់ខាតត្រូវតែជួយអន្តរាគមន៍ឱ្យមានការដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៥រូបហ្នឹងជាបន្ទាន់ ហើយអត់មានលក្ខខណ្ឌណាដែលត្រូវមកឡូក​ឡំ​ទេ»។

អនុប្រធានទី៤នៃ​សមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ (KSILA) កញ្ញា រៀម ស្រីពេជ្រ​រតនា បាន​ថ្លែងដែរ​​​ថា ទោះបីក​ញ្ញាមិន​ដែល​ស្គាល់​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី ប៉ុន្តែរាល់ពាក្យពេចន៍ និង​សំណេរ​របស់គាត់​ទាំង​ប៉ុន្មាន បានបង្ហាញពីឆន្ទៈ និងមនសិកាស្នេហាជាតិ ដែលធ្វើឱ្យកញ្ញា​ចងចាំមិនភ្លេច នូវវីរៈភាពរបស់លោកបណ្ឌិត។

កញ្ញាថ្លែងថា៖ «ទោះបីខ្ញុំមិនដែលស្គាល់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី មិនដែលសូម្បីតែជួបនិយាយ ប៉ុន្តែរាល់ពាក្យពេចន៍ រាល់​ការ​សរសេរបស់លោកបណ្ឌិតទាំងប៉ុន្មាន ហាក់ដូចមានដូងវិញ្ញាណជាតិ នៃអ្នកស្នេហាជាតិ បាន​ចូលមកសន្ធិតមកលើពួកយើង និងធ្វើឱ្យមានឆន្ទៈមានមនសិកា ដើម្បីសង្គមជាតិមួយនេះ»។

ជាមួយគ្នានេះ កញ្ញា រតនា ក៏បាន​អំពាវនាវ​ដល់រដ្ឋាភិបាល និងតុលាការ ផ្តល់ភាពយុត្តិធម៌ ដោយ​ស្វែងរកនូវឃាតករពិត និងអ្នកនៅពីក្រោយនៃការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ព្រមទាំងដោះលែង និងទម្លាក់ចោលនូវការចោទប្រកាន់​នានា ទៅលើលោក កើត សារ៉ាយ ប្រធាន​សមាគម​សម្ពន្ធនិសិ្សតបញ្ញវន្តខ្មែរ​ សកម្មជនបរិស្ថាន​នៃអង្គការចលនាមាតាធម្មជាតិ និង​សកម្ម​ជនផ្សេងទៀតដែលកំពុងជាប់ឃុំនៅពន្ធនាគារ​ ឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញផងដែរ។​

ចំណែក លោក រ៉ុង ឈុន ទីប្រឹក្សាគណបក្សកម្លាំងជាតិ ដែលបានចូលរួមពិធីរំលឹកខួបនៃការស្លាប់របស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី បានលើកឡើង​ដែរថា សមត្ថកិច្ច​គួរស្រាវជ្រាវរកឃាតករដែល​សម្លាប់​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី និងអ្នកនៅពីក្រោយ​ឃាតករនោះ ដោយ​មិន​ត្រូវ​អូសបន្លាយ​ទៀត​នោះ​ទេ។

លោកបន្ត​ថា៖ «ការយឺតយ៉ាវរបស់អាជ្ញាធរកម្ពុជា បង្ហាញការមិនបានយកចិត្តទុកដាក់អំពីការវែកមុខឃាតករ និងអ្នកពាក់​ព័ន្ធ​យក​មកផ្ដន្ទាទោសទៅតាមផ្លូវច្បាប់នៅឡើយ ទុកឱ្យឃាតករ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធនៅមានសេរីភាពរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ យើងឃើញថា វាជារឿងមួយមិនត្រូវគួរអូសបន្លាយពេលវេលារហូត៨ឆ្នាំនោះទេ ត្រូវតែវែកមុខរកឃាតករ និងអ្នកនៅ​ក្រោយ​ខ្នងឃាតករ ដើម្បីយកមកផ្ដន្ទាទោសទៅតាមផ្លូវច្បាប់ ជាពិសេស កម្ពុជាយើងមិនត្រូវទុកឱ្យអំពើនិទណ្ឌភាពបន្តកើតមាននៅកម្ពុជាបន្តទៅទៀតនោះទេ»។

ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ លោក រ៉ុង ឈុន ក៏អំពាវនាវ​ឱ្យមានការ​​ដោះលែងសកម្មជន​ចលនាមាតាធម្មជាតិ សមាជិក​និងថ្នាក់ដឹកនាំបក្សប្រឆាំង ព្រមទាំងសហជីពដែលកំពុងជាប់ឃុំឱ្យ​មាន​សេរីភាពវិញ ដើម្បីទទួលបានការអនុគ្រោះពន្ធ EBA និង GSP ពីសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋ​អាមេរិក​មកវិញ។

លោកថា៖ «ក្នុងឱកាសខួប៨ឆ្នាំរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ក៏ខ្ញុំឆ្លៀតឱកាសនេះផងដែរ ទាក់ទងទៅនឹងអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន​ក្រុម​យុវជនបរិស្ថាន ឬយើងហៅថាក្រុមយុវជនមាតាធម្មជាតិ​យ៉ាងអយុត្តិធម៌បបំផុត កាលពីថ្ងៃ២ខែកក្កដាទៅ​​នេះ ហើយ​សុំឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជា ពិនិត្យមើលឡើងវិញ ហើយនិងផ្ដល់លទ្ធភាពដោះលែងពួកគាត់ឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ រួមទាំងអ្នកជាប់ឃុំមនសិកា ដូចជា ករណីលោក កឹម សុខា លោក ថាច់ សេដ្ឋា លោក ស៊ុន ចន្ធី លោក កាក់ គុំភា កញ្ញា សេង ធារី កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ លោកប្អូន កើត សារ៉ាត លោក ម៉ម រិទ្ធី ប្រធានសហជីព ឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ ដើម្បីស្រូបទាញនូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA និង GSP ត្រឡប់មកកម្ពុជា ដើម្បីទាក់ទាញនូវអ្នកវិនិយោគទុន​ ក៏ដូចជា​ថែ​រក្សាអ្នកវិនិយោគទុនបន្តវិនិយោគ​ទុនបន្តទៅទៀត»។

លោក ប៉ែន បូណា ប្រធានអង្គភាព​អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល បានបដិសេធអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ដោយលោកបង្វែរសំណួរ​ឱ្យ​សួរ​ទៅ​កាន់​ក្រសួង​យុត្តិធម៌វិញ។

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួង​យុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ប្រាប់ថា ជាប់រវល់។

នាយក​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ចការ​ទូទៅ​នៃអ​ង្គការ​លីកាដូ លោក អំ សំអាត លើកឡើងថា ករណីឃាតកម្ម​ទៅលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នាពេល​កន្លងមក ត្រូវបាន​តុលាការ​បំបែក​សំណុំ​រឿងជា​ពីរ ក្នុងនោះបើ​ទោះបីជាតុលាការ​បាន​ផ្តន្ទាទោស​លើ​ជនជាប់ចោទ លោក អឿត អាង ហៅ ជួប​ សម្លាប់ ដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិតក៏ដោយ ប៉ុន្តែ​​សំណុំរឿងទី២ គឺអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធការ​​លក់អាវុធ និង​ផ្តល់អាវុធឱ្យឃាតករ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ​ផ្សេងទៀត រហូតមកដល់ពេលនេះ នៅ​មិន​​ទាន់មានការវិវត្ត​អ្វីនៅឡើយ។

លោកបន្តថា៖ «លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ក៏ជានិមិត្តរូប​នៃការបញ្ចេញ​មតិ ការ​បាញ់​សម្លាប់​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី ប៉ះពាល់​ធ្ងន់ធ្ងរណាស់សម្រាប់សង្គមជាតិយើង ទី១​បាត់បង់នូវបញ្ញាវ័ន្ត ទី២បាត់បង់នូវធន់ធានមនុស្ស ដ៏សំខាន់ហើយអ្នកដែលនិយមលោកបណ្ឌិត កែម ឡី មានរាប់លានអ្នក យើងមើលតែពេលហែសពរាប់លាននាក់តែម្តង អញ្ចឹងមាន​ការសោក​ស្តាយ​ណាស់ គ្រប់​គ្នាចង់​ឱ្យមាន​យុត្តិធម៌ពេញលេញស​ម្រាប់លោក​​បណ្ឌិត កែម ឡី ជាការលើក​កម្ពស់ឡើង​វិញ​នូវសេរី​ភាពក្នុងការបញ្ចេញ​មតិ លើកកម្ពស់ឡើងវិញនូវយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គមឱ្យបានពេញលេញ និងបំបាត់មន្ទិលសង្ស័យផ្សេងទៀត»។

គួរជម្រាបជូនថា លោកបណ្ឌិត កែម ឡី អ្នក​សិក្សា​ស្រាវ​ជ្រាវ​ខាង​ការ​អភិវឌ្ឍ​សង្គម និង​ជា​អ្នក​វិភាគ​នយោបាយ ត្រូវបានឃាតករបាញ់សម្លាប់នៅស្តារម៉ាតលក់កាហ្វេ និងទំនិញនៃ​ស្ថានីយ៍ប្រេងឥន្ធនៈកាល់តិចបូកគោ ក្នុង​ខណ្ឌចំការ​មន រាជធានីភ្នំពេញ កាលពី​ថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦។

ក្រោយករណីឃាតកម្មនេះ អាជ្ញាធរបានចាប់បុរសម្នាក់ឈ្មោះ អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ ដែលត្រូវបានអះអាងថាជាឃាតករ ដោយជននោះ​​បានសារភាពថា ការបាញ់សម្លាប់នេះ ក៏ព្រោះ​តែ​លោក កែម ឡី ជំពាក់លុយខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្តែក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន​ និងភរិ​យា​លោក កែម ឡី មិនបានទទួលយកនោះឡើយ ហើយទាមទារឱ្យ​មានចំណាត់ការលើអ្នកពាក់​ព័ន្ធ ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ពេញលេញដល់លោក កែម ឡី។

ទោះយ៉ាងណា តុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់បានដំណើរការរឿងក្តីដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ ដោយទីបំផុត​អំណាច​នៃសាលដីកាតុលាការកំពូលបានផ្តន្ទាទោស ឈ្មោះ​ អឿត អាង ដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ ក្រោមបទចោទ ឃាតកម្មគិតទុកជាមុន និងកាន់កាប់អាវុធខុសច្បាប់៕

អង្គការអន្តរជាតិចំនួន៣ បង្កើតញត្តិទាមទារ​ឱ្យដោះលែង​សកម្មជន​មាតា​ធម្មជាតិ​ដែល​កំពុង​​ជា​ប់ឃុំ​

អង្គការ​អន្តរជាតិ​ចំនួន​បី បាន​បង្កើត​ញត្តិ​អនឡាញ​ដើម្បីប្រមូល​ការគាំទ្រ​​ឱ្យ​មានការ​ដោះលែង​​​​សកម្មជន​មាតា​ធម្មជាតិ​ចំនួន​៥​នាក់​ដែល​កំពុង​ជាប់​ឃុំ​ ក្រោយ​តុលាការ​​បាន​កាត់ទោស​ឱ្យ​ពួកគេ​ជាប់ពន្ធនាគារ​ ​ម្នាក់ៗ​ចន្លោះពី៦ ទៅ ៨ឆ្នាំ ពីបទ «រួមគំនិតក្បត់» និង «ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ»។​

​​ញត្តិ​ដែល​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​​តាម​រយៈ​គេហទំព័រ Rainforest Rescue បាន​​​ទាមទារ​ឱ្យ​មាន​ការដោះលែង​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ទាំង​១០រូប និង​​អំពាវនាវ​​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​​​​ទូទាំង​ពិភពលោក​ចូលរួម​​ចុះហត្ថលេខាគាំទ្រ។​​​

ក្នុងញត្តិនេះបានសរសេរថា៖ «សកម្មជនមាតាធម្មជាតិបានស៊ូទ្រាំនឹងការយាយី​ ការគំរា​មគំហែង និងការចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋជាច្រើនឆ្នាំ។ ពួកគេ​បាន​ធ្វើយុទ្ធនាកា​រ​ដោយ​សន្តិវិធី​ដើម្បីកា​រពារ​ធម្មជាតិ​ពី​គម្រោង​ហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ​ដែល​បំផ្លិច​បំផ្លាញ ដូចជា​ការបូមខ្សាច់​ក្នុង​ខេត្ត​កោះកុង និងការអភិវឌ្ឍលើកោះ​នៅកោះកុង»។

លោកស្រី Marianne Klute  នាយកនៃអង្គការសង្គ្រោះព្រៃឈើ​ដែល​ជា​អ្នកបង្កើត​ញត្តិ​នោះ​ ​ប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី៩​ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ ថា ញត្តិនេះ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​អ​ង្គការចំនួន​​៣ស្ថាប័ន រួមមានអង្គការសង្គ្រោះព្រៃឈើ (RR) អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ដែល​ផ្តោត​លើ​សិទ្ធិ​ទទួល​បាន​អាហារ (FIAN) និង Asienhaus ​ដែលជា​មូល​និធិ រួមទាំងក្រុមជាច្រើនដែលតាមដានការវិវត្តនៅអាស៊ី។

អ្នកស្រី​ថា រហូតមក​ដល់​ត្រឹម​ថ្ងៃទី​៩ ខែកក្កដា ញត្តិ​នេះ​មាន​​ការចុះហត្ថលេខាគាំទ្រចំនួន ១០០,៥៤១នាក់ ហើយនឹង​មិនមាន​ការបិទ​បញ្ចប់ទេ ប្រសិនបើ​សកម្មជន​មាតា​ធម្មជាតិ​មិន​ត្រូវ​បាន​ដោះលែង​ឱ្យ​មាន​សេរីភាព​ឡើងវិញ​។

យុវជនដែលបានចូលរួមគាំទ្រញត្តិ កញ្ញា សុខនី អ៊ីណាត់ និស្សិតឆ្នាំទី១ នៃ​សាកល​វិទ្យាល័យ​អេស៊ីលីដា យល់ឃើញថា ការកាត់ទោស​ ​ឱ្យ​សកម្មជន​មាតា​ធម្មជាតិ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ចន្លោះពី ៦ ទៅ ៨ឆ្នាំ​ ​ជា​រឿង​​​មិន​ប្រក្រតី និង​មិនបា​ន​បង្ហាញ​ពី​ភស្តុតាង​គ្រប់គ្រាន់​នោះទេ ។

កញ្ញាបានលើកឡើងថា៖ «ដោយសារ​តែ​ខ្ញុំ​មើល​ឃើញ​ភាព​មិន​ប្រក្រតី​អំពី​សាវនាការ​ដែល​បាន​កាត់ទោស​ឱ្យពួកបងៗដែលនៅក្នុងក្រុមមាតាជាតិត្រូវជាប់ទោសពី ៦ ទៅ ៨ឆ្នាំ ហើយ​ដោយសារ​តែ​ខ្ញុំអ​ត់ឃើញអំពីហេតុផលអ្វីដែលគេចោទពួកគាត់។ គេចោទ​ពួកគាត់​ដោយ​អត់​សម​ហេតុផល និងអត់មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់»។

កញ្ញា ស៊ុយ សុមិនា​ និស្សិតឆ្នាំទី១ នៃសាកលវិទ្យាល័យន័រតុន យល់ថា ចំនួន​នៃ​ការចូល​រួម​គាំទ្រ​ញត្តិ​ដ៏​ច្រើន​គឺ​បង្ហាញ​ឱ្យ​ឃើញ​ពី​ការគាំទ្រ​របស់​ប្រជាជន​ខ្មែរ​មក​លើ​សកម្មជន​បរិស្ថាន ព្រមទាំងបង្ហាញពីការមិនពេញចិត្តទៅសេចក្តីសម្រចរបស់តុលាការ។

កញ្ញាបានលើកឡើងថា៖ «ការកើនឡើងនៃចំនួនអ្នកគាំទ្ររហូតដល់ជាង១០ម៉ឺននាក់ហ្នឹង​ វាបង្ហាញឱ្យឃើញពីការគាំទ្ររបស់ប្រជាជនខ្មែរមកលើសកម្មជនបរិស្ថាន ហើយ​និង​បង្ហាញ​ពី​ការមិនពេញចិត្ត​របស់​ពួកគាត់​ទៅ​លើ​សាលក្រម​ដែល​ចេញ​ចាប់​ខ្លួន​ពួក​គាត់​ហ្នឹងដែរ»។

កាលពី​ថ្ងៃទី​២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤ តុលាការរាជធានីភ្នំពេញ​បាន​សម្រេចផ្តន្ទាទោស​សកម្មជន​បរិស្ថាន​មាតាធម្មជាតិ ចំនួន​១០រូប ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ​ម្នាក់ៗ​ចន្លោះពី៦ ទៅ ៨ឆ្នាំ ពីបទ «រួមគំនិតក្បត់» និង «ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ»។​ យុវជន​៥​នាក់​ក្នុង​ចំណោម​នោះ ដែល​រួមមាន​លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត លោក ថុន រដ្ឋា លោក យឹម លាងហ៊ី កញ្ញា ឡុង គន្ធា និង​កញ្ញា​ភួន កែវរស្មី ​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន​ភ្លាមៗ​ទាំង​បង្ខំ ក្រោយការ​ប្រកាស​សាលក្រម​។​

អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ប៉ែន បូណា បានប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា កម្ពុជាគឺជា​រដ្ឋអធិបតេយ្យ និង​ផ្អែក​​លើ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ដែល​​​​បាន​ចែង​យ៉ាង​ច្បាស់ពី​ការបែង​ចែក​អំណាច​រួមមាន​អំណាច​ នីតិបញ្ញត្តិ នីតិប្រតិបត្តិ និងតុលាការ។ លោក​ថា មាន​តែ​តុលាការ​មួយ​ប៉ុណ្ណោះដែលមានឆន្ទានុសិទ្ធិក្នុងការកាត់ក្តី ឬដាក់ទោសនរណាម្នាក់។

លោកបានលើកឡើងថា៖ «មានតែ​ស្ថាប័ន​តុលាការ​តែមួយគត់​ដែល​មាន​ឆន្ទានុសិទ្ធិ​ក្នុង​ការកាត់​សេចក្តី ឬក៏ដាក់ទោសនរណាម្នាក់ អ៊ី​ចឹងទេអត់មានស្ថាប័នណា សូម្បីតែស្ថាប័ន នីតិបញ្ញត្តិ នីតិប្រតិបត្តិ​របស់រាជរដ្ឋាភិបាលក៏អត់មានសិទ្ធិបង្គាប់បញ្ជាតុលាការដែរ។ អ៊ីចឹង​ទេ​គ្មាន​អង្គការ​ណាដែ​ល​មានសិទ្ធិ​មក​បង្គាប់​បញ្ជាតុលាការទេ ប៉ុន្តែ​អ្វីដែល​គេ​ធ្វើ​ក៏​ធ្វើ​ទៅ​ជា​សិទ្ធិរបស់គេ»។

សកម្មជនមាតាធម្មជាតិ​ទាំង​៥រូប ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ទៅឃុំ​​ក្នុងពន្ធនាគារផ្សេងៗគ្នា រួមមាន លោក យីម លាងហ៊ី នៅ​ពន្ធនាគារខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក​​ លី ចាន់ដារ៉ាវុត នៅ​ពន្ធនាគារ​ខេត្តកណ្តាល លោក ថុន រដ្ឋា នៅពន្ធនាគារខេត្ត​ត្បូងឃ្មុំ កញ្ញា ភួន កែវរស្មី នៅពន្ធនាគារ​ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់ និង​កញ្ញា ឡុង គន្ធា នៅពន្ធនាគារខេត្តព្រះវិហារ។​

ក្រោយពីមានការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានមាតាធម្មជាតិ គេឃើញ​​​អង្គការជាតិ និង​អន្តរជាតិ ព្រមទាំង​បណ្តា​ប្រទេស​ប្រជាធិបតេយ្យធំៗ​បាន​រិះគន់ និង​ថ្កោល​ទោស​។ ពួកគេ​ក៏​បាន​​​ទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទ និងដោះលែងសកម្មជន​មាតាធម្មជាតិទាំង ៥រូបដោយឥត​លក្ខខណ្ឌ៕

ពលរដ្ឋទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលទម្លាក់ថ្លៃធ្វើលិខិតឆ្លងដែនឱ្យបានទាបដូចប្រទេសដទៃ

ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានលើកឡើងថារដ្ឋាភិបាលគួរកាត់បន្ថយតម្លៃនៃការធ្វើលិខិតឆ្លងដែន ដើ​ម្បី​​សម្រួលឱ្យប្រជាពលរដ្ឋអាចមានលទ្ធភាពធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេស ទាំងដំណើរកំសាន្ត និងរកការងារធ្វើ ជាពិសេ​​​ស​ត​​​​ម្លៃលិខិតឆ្លងដែនធូរថ្លៃនេះនឹងជួយសម្រាលបន្ទុកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពលរដ្ឋកាន់តែប្រសើរថែមទៀត។

កង្វល់របស់ពលរដ្ឋនេះ ធ្វើឡើងនៅក្រោយពេលដែលអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្ម នៃក្រសួងមហាផ្ទៃកា​ល​ពីថ្ងៃទី៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២៤ នេះ បានដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់សាកល្បង នូវសេវាផ្តល់លិខិតឆ្លងដែន តាមប្រ​​ព័​ន្ធ​អនឡាញ ដើម្បីកាត់បន្ថយពេលវេលារង់ចាំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅទីតាំងផ្តល់លិខិតឆ្លងដែន ចាប់ពីថ្ងៃទី១​៧ មិថុនា ដោយតម្រូវឱ្យពលរដ្ឋ អាចចូលទៅកាន់គេហទំព័រ សេវាអត្តសញ្ញាណកម្ម ឬស្កេន QR Code https://online.gdi.gov.kh/login

យុវជនបម្រើការងារនៅក្នុងស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង កញ្ញា​​ ល័ស​ ម៉ាស់ស្តោះ យល់ឃើញថាតម្លៃ នៃលិខិតឆ្លងដែននៅកម្ពុជាហាក់បីដូចជាមានតម្លៃខ្ពស់ជាងប្រទេសជិតខាង ដែលធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្លះមានជី​វ​​ភា​​ពក្រោមមធ្យម គ្មានលទ្ធភាពធ្វើលិខិតឆ្លងដែននេះបាន។

​​​កញ្ញាបន្តថា៖«សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ​ប្រទេសខ្មែររាងខ្ពស់ជាងប្រទេសជិតខាងហើយវាអត់សមរម្យទេសម្រា​​​ប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរព្រោះយើងមើលលើប្រាក់ខែប្រជាពលរដ្ឋយើងវា​ បើនិយាយពីរោងចក្រវាឡើងដូចជា ២០​០​ជាង​​បើលិខិតឆ្លងដែនវិញ​វា ១០០ជាង ​វាច្រើនណាស់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លះគាត់មិនមានលទ្ធភាពធ្វើលិខិ​ត​​ឆ្លងដែនហ្នឹង ​ចឹងភាគច្រើនខ្ញុំមើលឃើញ​​ ឃើញតែអ្នកមានប្រាក់ខែចាប់ពី ៣០០ អីទៅទេទើបមានលទ្ធភា​ព ទៅធ្វើលិខិតឆ្លងដែនហ្នឹង ​ដែលគាត់ចង់ទៅក្រៅប្រទេសអី តែបើយើងគិតថាប្រជាលរដ្ឋសាមញ្ញដែលគាត់នៅ​ជនបទហ្នឹងខ្ញុំគិតថា​វាខ្ពស់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់ពួកគាត់ » ។

ជាមួយគ្នានេះ កញ្ញាស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់កែទម្រង់ទៅលើតម្លៃនៃលិខិតឆ្លងដែននេះ ឱ្យមានតម្លៃ​​​ដូ​ច​​ទៅនឹងប្រទេសជិតខាង ដើម្បីសម្រួលដល់ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងអាចមានលទ្ធភាពធ្វើលិខិតឆ្លងដែននឹ​​ង​​គេបាន។

កញ្ញាបន្តថា៖ « ចង់ឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់គិតគូរទៅលើកន្លែងធ្វើលិខិតឆ្លងដែន ព្រោះបងឃើញមានប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនអត់មានចំណេះដឹងអីចឹងទៅធ្វើលិខិតឆ្លងដែនហ្នឹងគឺគាត់ត្រូវឆ្លងកាត់ពេលខ្លះ គា​ត់​​អត់ចេះអីចឹង គាត់ឱ្យគេជួយបំពេញលិខិតហ្នឹង គាត់ត្រូវអស់សេវាថែមលើហ្នឹងទៀត […]  ពេលខ្លះខ្ញុំមើលឃើ​ញថាប្រជាពលរដ្ឋចំណាកស្រុកអីចឹងខុសច្បាប់អីចឹងដោយសារអី ដោយសារតែយើងទៅតាមស្របច្បាប់ហ្នឹង លិខិតឆ្លងដែនវាថ្លៃពេក ចឹងបានពួកគាត់មិនមានលទ្ធភាព ពួកគាត់ក៏ចំណាកស្រុកដោយអត់ធ្វើលិខិ​តឆ្ល​ង​ដែន ដោយខុសច្បាប់ »។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ កញ្ញា ខែម ស្រីមុំ យល់ឃើញថាតម្លៃនៃការធ្វើលិខិ​​​តឆ្ល​ងដែ​ននៅកម្ពុជាមានតម្លៃថ្លៃជាងប្រទេសជិតខាងច្រើនហើយកញ្ញាចង់ឱ្យតម្លៃនៃលិខិតឆ្លងដែននេះ មាន​​តម្លៃ​​ទា​ប ដែលអាចជួយឱ្យពលរដ្ឋគ្រប់គ្នា ទទួលបានលិខិតឆ្លងដែនកាន់ និងប្រើប្រាស់បាន។

កញ្ញាបន្តថា៖ « លិខិតឆ្លងដែនប្រទេសយើងវាថ្លៃខ្លាំងណាស់មិនសមទៅនឹងជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋយើងទេ វាមិនអាចកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របានទេ ដោយទាំងតម្លៃលិខិតឆ្លងដែន និងទីតាំងកន្លែងផ្តល់សេវាធ្វើលិខិតផ្សេងៗ គួររុញទៅដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋាន ដើម្បីងាយស្រួលដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅថ្នាក់មូលដ្ធាន ភូមិ ឃុំ  ស្រុក ខេត្ត ហើយ តម្លៃលិខិតឆ្លងដែន គួរយកតម្លៃថោកដូចប្រទេសជិតខាងយើង នោះបានអាចកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របាន។ ហើយបើប្រៀបធៀប តម្លៃលិខិតឆ្លងដែន ប្រទេសយើង និងប្រទេសជិតខាងយើងវិញ គឺយើងថ្លៃលើសគេ ១គុណ ១០ ឯណោះ ដូចនេះហើយមិនអាចកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របានទេ »។

ព្រះតេជគុណ សំ ដារ៉ូ គង់នៅវត្តមួយនៅក្នុងខេត្តកណ្តាល យល់ឃើញថាតម្លៃលិខិតឆ្លងដែននៅកម្ពុជាមានតម្លៃខ្ពស់ ក្នុងចំណោមប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដែលមិនសាកសម ព្រោះប្រទេសកម្ពុជាមិនមែនជាប្រ​​ទេ​ស​រីកច​​ម្រើ​ននោះទេ ដូច្នេះ គួរតែមានការទម្លាក់តម្លៃខ្លះដើម្បីឱ្យប្រហាក់ប្រហែលប្រទេសដទៃ។

ប្រភពបន្តថា៖ « នៅក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ានប្រទេសកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១ តម្លៃ Passport ថ្លៃជា​ងគេទាំងអស់ ទាំងដែលប្រទេសខ្លួនឯងហ្នឹងអត់មានការរីកចម្រើនទេបើប្រៀបធៀបហ្នឹងប្រទេសអាស៊ាន សម្រា​ប់តម្លៃ Passport នេះមិនសាកសមទេព្រោះអី ព្រោះនៅប្រទេសសិង្ហបុរីជាប្រទេសដែលរីកចម្រើនជាងគេ​ក្នុ​ងចំណោមអាស៊ាន បែរជាថោកជាងគេត្រឹមតែ ៥ ដុល្លារទេ ចំណែកឯប្រទេសយើង ១១៥ ឯណោះ បែរជាប្រទេសអ្នកមានយកថោក ប្រទេសអ្នកក្រយកថ្លៃ […] គួរណាតែរដ្ឋាភិបាលយើងទម្លាក់តម្លៃឱ្យទាប យ៉ាងហោ​ចណាស់ក៏ត្រឹមតែ ៥០ ដុល្លារ ឬ៣០ដុល្លារអី » ។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ លោក អោក សុភី ជាពលរដ្ឋរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ចង់ឱ្យតម្លៃលិខិតឆ្លងដែននៅកម្ពុជាមានតម្លៃឱ្យស្របនឹងជីវភាពរបស់ពលរដ្ឋ ដើម្បីឱ្យពួកគេមានឱកាសធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេស​។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ « វាគួរតែមានតម្លៃសមស្របជាមួយចំណូលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋយើង អាច ២០ ឬ៣០ដុល្លារ អីអាចទទួលយកបាន បើថ្លៃវាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជន ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងស្រុកគាត់អត់មានឱកាសដើម្បីទៅមើលពិភពខាងក្រៅ […] ស្នើសុំឱ្យជួយបន្ថយតម្លៃ »។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia បានព្យាយាមទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក តុប នេត អគ្គនាយក នៃអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្មដែរ ប៉ុន្តែទូរស័ព្ទចូលជាច្រើនដងមិនមានអ្នកទទួល។ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុឃៈ អះអាងថា ការលើកឡើងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនេះ គឺដើម្បីតែកេងចំណេញ ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋដទៃទៀតភ័ន្តច្រឡំលើក្រសួង។

លោកបន្តថា៖«ជាការកត់សម្គាល់ បងប្អូនអ្នកវិភាគ បងប្អូនអ្នកលើកបញ្ហាបញ្ចេញយោបល់មួយចំនួនទេ គាត់លើកយោបល់ វិភាគដើម្បីតែគោលដៅចំណេញប្រយោគណាមួយ ហើយដើម្បីធ្វើឱ្យមហាជនទូទៅភ័ន្តច្រឡំមកលើអាជ្ញាធរ មកលើសមត្ថកិច្ចមកលើក្រសួងស្ថាប័នជំនាញមិនបានធ្វើអ្វីជាប្រយោជន៍ដល់ប្រជាព​លរដ្ឋ »។

 ជាមួយគ្នានេះ លោកថាការដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ នូវសេវាផ្តល់លិខិតឆ្លងដែន តាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ដែលបានដា​ក់​ក​ន្លងទៅនេះ បានរួមចំណែកនៅក្នុងការកាត់បន្ថយពេលវេលារង់ចាំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅទីតាំងផ្តល់លិ​​ខិ​តឆ្ល​ង​ដែនផង និងជួយកាត់បន្ថយការចំណាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋថែមទៀត។លើសពីនេះទៀតលោក ទូច សុ​ឃៈ លើកឡើងថា​កន្លងទៅក្រសួងមហាផ្ទៃធ្លាប់បានកែសម្រួលពន្លឿនធ្វើលិ​​ខិ​ត​ឆ្លងដែនជូនប្រជាពលរដ្ឋ តម្លៃលិខិតឆ្ល​ងដែ​ន​សេវាធម្មតាមានតម្លៃ១០០ដុល្លារ ត្រូវរង់ចាំរយៈពេល១៥ថ្ងៃ​​។​ ដោយឡែក សេវាឆាប់រហ័សកម្រិ​​តមធ្យមមានតម្លៃ១៥០ដុល្លារ នឹងត្រូវរង់ចាំរយៈពេល៧ថ្ងៃ និងសេវាឆាប់រហ័​​ស​កម្រិតខ្ពស់មានតម្លៃ២​​០​០ដុ​​ល្លាររង់ចាំរយៈពេ​​ល១ថ្ងៃ។

លោកបន្តថា៖ « នេះគឺជាសម្រួលពេលវេលាមួយទៀតសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋយកទៅប្រើប្រាស់ ពីព្រោះការធ្វើនីតិវិធីមិនអាចធ្វើបន្លំៗបានទេ ក្នុងលក្ខខណ្ឌប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលគាត់ធ្វើឆ្លងពីរដ្ឋមួយ ទៅរដ្ឋមួយ ក្រៅ​ពីការសម្រួលការធ្វើតាមអនឡាញ និងគុណភាពខ្ពស់នៃលិខិតឆ្លងដែន យើងធ្វើមួយដង ប្រើរហូតដល់១០ ឆ្នាំ ឥលូវសួរថាតម្លៃដែលយើងធ្វើ បើធៀបនឹង១០ឆ្នាំវាយ៉ាងមិច យកទៅចែកមើលថាវាប៉ុន្មានៗ អានេះគិតទៅដល់ចំណុចហ្នឹងទាំងអស់ផង ខ្ញុំគិតថាជូនទៅបងប្អូនប៉ុណ្ណេះ ហើយខ្ញុំគិតថាបងប្អូន សូមទទួលយកទៅគិតទៅ » ។

បើទោះជាបែបណា សម្រាប់លិខិតឆ្លងដែនកម្ពុជា(ប៉ាស្ព័រ) នៅតែអាចរក្សាតម្លៃថ្លៃជាងគេ បើធៀបប្រទេស​នៅ​​​​​ក្នុងតំបន់អាស៊ាន។តម្លៃលិខិតឆ្លងដែន ដែលមានរយៈពេល១០ឆ្នាំដូចគ្នា បើធៀបនឹងប្រទេសថៃ គេមា​​​ន​ត​ម្លៃ​​ប្រមាណ៣០ដុល្លារអាមេរិក ក្នុងពេលប្រទេសវៀតណាម មានតម្លៃប្រមាណ៨ដុល្លារអាមេរិក។គេហទំព័រ វី​សា​​ហ្គាយ លើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួន នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤ នេះបង្ហាញថា លិខិតឆ្លងដែនប្រទេ​​ស​ក​ម្ពុជាឈរនៅលំដាប់លេខរៀងទី១ ដែលមានតម្លៃខ្លស់ បន្ទាប់ពីសិង្ហបូរី។ក្រៅពីលិខិតឆ្លងដែន នៅមាន​តម្លៃ​ខ្ព​ស់​​ហើយ ​គេសង្កេតឃើញថាការយកថ្នូរបោះត្រា នៅតាមច្រកទ្វារព្រំដែន ក៏ជារូបភាពនៃអំពើពុករលួ​យមួយក​ម្រិ​ត​ទៀត។ករណីនេះ គឺមានតែប្រទេសកម្ពុជាទេ ដែលមន្រ្តីនគរបាលនៅតាមច្រកទ្វារព្រំដែន ប្រព្រឹត្តអំពើពុ​ករ​​លួយដូចននេះ ក្នុងពេលប្រទេសផ្សេងទៀត ទាំងនៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក គេមិនដែលឃើញ​មន្រ្តី​​អ​​នុ​​វត្ត​​ច្បាប់ ធ្វើដូចនេះទេ។

ទាក់ទឹននឹងករណីនេះ លោក​ យង់ គិមអេង ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​ ​និង​សន្តិភាព ថ្លែងថារដ្ឋាភិបាលគួរពិចារណាអំពីតម្លៃនៃលិខិតឆ្លងដែននេះឡើងវិញ ព្រោះកម្ពុជាមានតម្លៃខ្ពស់បើធៀបនឹងប្រ​​ទេ​ស​​ដទៃនៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។

​លោកបន្តថា៖ «ចំពោះតម្លៃនៃលិខិតឆ្លងដែននេះ រដ្ឋាភិបាលគួរតែមានការពិចារណាឡើងវិញ ហើយធ្វើមិចឱ្យតម្លៃលិខិតឆ្លងដែនហ្នឹង មានតម្លៃប្រហាក់ប្រហែលប្រទេសជិតខាង ពីព្រោះប្រទេសជិតខាងគេជីវភាពប្រសើរជាងយើងផង ប៉ុន្តែតម្លៃលិខិតឆ្លងដែនគេថោកជាងយើងឆ្ងាយមែនទែន » ។

លោកបន្ថែមទៀតថា៖ « ខ្ញុំថា ការបន្ទាបតម្លៃលិខិតឆ្លងដែននេះគួរតែចាប់ផ្តើមធ្វើ គួរតែចាប់ផ្តើម​ពិចារណា ដោយសារតែ​ទី១ ពលរដ្ឋជីវភាពពិបាក ទី២ទៀតយើងត្រូវតែគិតថាឱ្យប្រជាពលរដ្ឋងាយស្រួលទទួលបានលិខិតឆ្ល​ងដែ​ន ពីព្រោះដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងកុំប្រឈមមុខចំពោះការចំណាកស្រុកដោយខុសច្បាប់ទៅប្រទេសជិតខា​ង បើគាត់មានលិខិតឆ្លងដែនគាត់ប្រើប្រាស់នៅផ្លូវស្របច្បាប់ដែលអាចកាត់បន្ថយហានិភ័យបាន ប្រសិ​ន​​បើ​នៅ​តែតម្លៃលិខិតឆ្លងដែនខ្ពស់ប្រជាពលរដ្ឋមិនអាចទទួលបានលិខិតឆ្លងដែនទេគឺបញ្ហានៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ តាមច្រកព្រំដែនដែលចំណាកស្រុកខុសច្បាប់ទៅប្រទេសផ្សេងៗហ្នឹងនៅតែរងគ្រោះ »។

ក្នុងនាមស្ថាប័នសង្គមស៊ីវិល លោក យង់ គិមអេង ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលពន្លឿននីតិវិធី នៃការបំពេញបែបបទធ្វើលិខិតឆ្ល​ង​ដែ​ន និងធ្វើលិខិតឆ្លងដែនមានល្បឿនលឿន រយៈពេលខ្លី ថែមទាំងមានតម្លៃសមរម្យ ឱ្យមានប្រសិទ្ធ​ភា​​​ព។លោកបន្តថាបើធ្វើបាននោះ គឺជារឿងមួយដ៏ប្រសើរស​​ម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ៕

សង្គមស៊ីវិល និងយុវជនគ្រោង​រំឮកវិញ្ញាណក្ខន្ធ​​បណ្ឌិតកែម ឡី​ នៅ​ស្តុបបូកគោ​

ក្រុម​សង្គមស៊ីវិល និងយុវជននឹងជួបជុំគ្នា​នៅ​ស្តុបបូកគោ​​នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃទី​១០ ខែកក្កដានេះ​ ដើម្បី​រំឮកវិញ្ញាណក្ខន្ធ និង​រំឮកដឹងគុណចំពោះវិរភាព​របស់លោកបណ្ឌិតកែម ឡី ដែល​ត្រូវបាន​ខ្មាន់​កាំភ្លើង​បាញ់​សម្លាប់​កាលពី៨​ឆ្នាំមុន​។

យោង​តាម​សេ​ចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​ស្ដីអំពីការរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធលោក​បណ្ឌិត​ កែម ឡី ខួប​លើ​កទី​៨ ចេញ​នៅ​​ថ្ងៃ​ទី៨ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​​ បញ្ជាក់ថា​ ក្រុម​សមាគម​ អង្គការ​ សហជីព ​ដែល​ធ្វើការ​ក្នុង​វិស័យ​​សិទ្ធិការងារ​​​ វិស័យ​អ្នក​ប្រកប​របរ​សេដ្ឋកិ​ច្ច​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​ សិទ្ធិ​មនុស្ស​ ប្រជាធិប​តេយ្យ​ បរិស្ថាន​ និង​យុវជន នឹង​ជួបជុំ​នៅ​ស្តុបបូកគោ ដើម្បី​ជួបជុំ​ក្នុងការ​រៀបចំ​ពិធី។​

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន​ដដែល​បន្ថែម​ថា កម្មវីធីរំឮក​វិញ្ញាណក្ខខន្ធ​លោកបណ្ឌិត​ កែម​ ឡី នឹងធ្វើឡើង​នៅថ្ងៃទី១០​ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ២០២៤​ នៅវេលា​ម៉ោង​ ៨​៖០០​​ ព្រឹក​ ​​មានទីតាំងជួបជុំគ្នា​ នៅ​ស្តូប​បូកគោ​​នៅទី​ដែល​ខ្មាន់កាំភ្លើងបាន​​បាញ់​សម្លាប់លោកបណ្ឌិត​ កែម ឡី អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ការ​អភិវឌ្ឍ​សង្គម​ និង​ជាអ្នក​វិភាគនយោបាយ កាលពីថ្ងៃទី​១០​ ខែ​កក្ក​ដា ឆ្នាំ២០១៦។​​

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន​បញ្ជាក់តាមន័យ​ដើមថា៖ «​​​ការជួបជុំនេះធ្វើឡើង​ក្នុងស្មារតី​សាមគ្គីភាព និងអហិង្សា ដើម្បី​ភាពអង់អាច​ក្លាហានរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ក្នុងបេសកកម្ម​និយាយ​ការពិត​ និង​លើ​កស្ទួយ​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ​មាន​សកម្មភាពតាមដាន​ក្នុង​កិច្ចការងារ​សង្គម​​ នយោបាយ​ តាមរយៈ​ការចូល​ស្ដាប់​​ រៀន​វិភាគថ្លឹង​ថ្លែង​​ ព្រមទាំងអនុវត្ត​សេរីភាពរបស់​ខ្លួន​ដូច​មាន​ចែង​ក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​​»។​​

គួរបញ្ជាក់​ថា លោក​បណ្ឌិត​ កែម​ ឡី​ ជា​អ្នក​វិភាគ​នយោបាយឯករាជ្យ ត្រូវបានឃាតករ បាញ់សម្លា​ប់ចំនួនបីគ្រាប់នៅក្នុងស្តារម៉ាត របស់ស្ថានីយចាក់សាំងកាល់តិច ស្តុបបូកគោ​​កាលពី​ថ្ងៃទី​១០​ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦៕

ក្មេង​ស្រី​អាយុ​៥​ឆ្នាំ​ម្នាក់​ឆ្លង​​ជំងឺ​ផ្តាសាយ​បក្សី​ H5N1 ពីប្អូន​ប្រុស​អាយុ​៣ឆ្នាំ

ក្រសួង​សុខាភិបាល​បាន​ប្រកាសថា មាន​ក្មេងស្រី​អាយុ​៥ឆ្នាំ​ម្នាក់ទៀតនៅខេត្ត​តាកែវ​​​បានកើត​ជំងឺ​ផ្តាសាយបក្សី​​ប្រភេទ​ហាស់៥​អិន១ (H5N1)ដោយសារ​រស់នៅ​ផ្ទះ​ជាមួយ​នឹង​ប្អូន​ប្រុស​ជីដូន​មួយ​អាយុ​៣ឆ្នាំ​ដែល​បាន​កើត​ជំងឺ​នេះ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៥​ ខែកក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤។​​

​​យោង​​តាម​សេចក្តី​ប្រកាសព័ត៌មាន​​របស់​ក្រសួង​សុខាភិបាលចេញនៅ​​ថ្ងៃទី​៨​ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​បាន​ឱ្យ​ដឹង​ថា​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៧​ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​ មាន​ក្មេង​ស្រី​អាយុ​៥ឆ្នាំ​ម្នាក់ទៀតនៅ​ខេត្ត​តាកែវ​​​បាន​កើត​ជំងឺ​ផ្តា​សាយបក្សី​​ ប្រភេទ​ហាស់​៥​អ៊ិន១​​​(H5N1) បន្ទាប់​ពី​បាន​រស់នៅ​ផ្ទះ​ជាមួយ​នឹង​ប្អូនប្រុស​ជីដូនមួយ​អាយុ​៣ឆ្នាំ​ដែល​មាន​កើត​ជំងឺ​នេះ​កាល​ពី​ថ្ងៃទី​៥​ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​​កន្លងទៅ​។​

បើ​តាម​សេចក្តី​ប្រកាសព័ត៌មាន អាជ្ញាធរកំពុង​អង្កេត​ស្រាវជ្រាវ​យ៉ាង​សកម្ម​លើ​ការ​កើត​ឡើង​នូវ​ជំងឺ​ផ្តាសាយបក្សី​ និង​ធ្វើ​ការ​ឆ្លើយតប​ទៅតាម​វិធីសាស្ត្រ​ និង​ពិធី​សារ​បច្ចេកទេស​ បន្ត​ការ​ស្វែងរក​ប្រភព​ចម្លង​ ទាំង​លើ​សត្វ​ និង​មនុស្ស​ និង​បន្ត​ស្វែង​រក​ករណី​សង្ស័យ​ និង​អ្នក​ប៉ះ​ពាល់​ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​ការឆ្លង​បន្ត​ទៅ​អ្នក​ដទៃ​ទៀត​ក្នុង​សហគមន៍​ ព្រមទាំង​ចែក​ជូន​ឱសថ​តាមីហ្លូ​ (Tamiflu)​ ដល់​អ្នក​ប៉ះពាល់​ជិតស្និទ្ធ​ និង​ធ្វើ​យុទ្ធនាការ​អប់រំ​សុខភាព​ប្រជាពលរដ្ឋ​នៅ​ក្នុង​ភូមិ​ដែល​កើត​មាន​ហេតុ​ខាង​លើ​។​

ក្រសួង​បញ្ជាក់​ក្នុង​សេចក្តី​ប្រកាស​ទៀតថា​៖​«​សូម​ក្រើន​រំលឹក​ដល់​បងប្អូន​ប្រជាពលរដ្ឋ​ទាំងអស់​គ្នា​​ សូម​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​ប្រុងប្រយ័ត្ន​លើ​ជំងឺ​ផ្តាសាយបក្សី​ជានិច្ច​ ពីព្រោះ​ជំងឺ​ផ្តាសាយបក្សី​ ​​H5N1​ នៅ​តែ​បន្ត​គំរាមកំហែង​ដល់​សុខភាព​ប្រជាពលរដ្ឋ​យើង​ ហើយ​ក៏​សូម​ជម្រាប​ដល់​បងប្អូន​ ប្រសិនបើ​មាន​អាការៈ​ក្តៅ​ខ្លួន​ ក្អក​ ហៀរសំបោរ​ ឬ​ពិបាក​ដក​ដង្ហើម​ និង​មាន​ប្រវត្តិ​ធ្លាប់​បាន​ប៉ះពាល់​ជាមួយ​មាន់ទាឈឺ​​ ឬ​ស្លាប់​ក្នុង​អំ​ឡុង​ពេល១៤ថ្ងៃ​ មុនថ្ងៃ​​ចាប់​ផ្តើម​​​មាន​រោគ​សញ្ញា​ សូម​កុំ​ទៅ​ជួបជុំ​​​ ឬ​ទីប្រជុំជន​ដែល​មាន​មនុស្ស​ច្រើន​ និង​ត្រូវ​ស្វែងរក​ការ​ ពិគ្រោះ​យោបល់​ និង​ការ​ពិនិត្យ​​ព្យាបាល​នៅ​តាម​មូលដ្ឋាន​សុខាភិបាល​ ដែល​នៅជិត​លោក​អ្នក​បំផុត​ឱ្យ​បាន​ ឆាប់​ទាន់​ពេល​វេលា​»​។​

កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៥​ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​ ក្មេងប្រុស​អាយុ​៣ឆ្នាំ​ម្នាក់​នៅ​ខេត្តតាកែវ​បានកើត​ជំងឺ​ផ្តាសាយ​ប្រភេទ​នេះ​ដោយ​សារអ្នក​ផ្ទះ​បាន​យក​មាន់ទា​ងាប់​មក​ធ្វើ​ម្ហូប​បរិភោគ​ ហើយ​ក្មេង​ប្រុស​បាន​ប៉ះពាល់​និង​កាន់មាន់ងាប់​។​ បច្ចុប្បន្នស្ថានភាព​​អ្នក​ជំងឺ​​បាន​ធូរស្រាល​ និង​កំពុង​ទទួល​បាន​ការ​ថែទាំ​យ៉ាង​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​ពី​សំណាក់​ក្រុម​គ្រូពេទ្យ​៕

តុលាការនឹងប្រកាសសាលក្រមលើសំណុំរឿង​ប្រធាន​បក្ស​ភ្លើង​ទៀន ពាក់ព័ន្ធនឹង​​បទបរិហារ​កេរ្តិ៍ នៅ​ចុង​​​ខែ​​កក្កដា

តុលាការ​នៃ​សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នឹងប្រកាសសាលក្រមក្នុងរឿងក្ដីព្រហ្មទណ្ឌប្រឆាំងនឹងប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ទាវ វណ្ណុល នៅចុងខែកក្កដា ខាងមុខនេះ។

កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ តុលាការ​ បានបើកសវនាការ​លើសំណុំរឿង​របស់​លោក ទាវ វណ្ណុល ពាក់ព័ន្ធនឹងបទ «បរិហាកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ» ក្រោមបណ្តឹងរបស់​មេធាវីតំណាងរាជរដ្ឋាភិបាល។ ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះ បានរងបណ្តឹង ក្រោយពីរូបលោកបានថ្លែង​​ជា​មួយ​​ប្រព័ន្ធ​​ផ្សព្វផ្សាយ​នៅ​ប្រទេស​ជប៉ុន​ថា​ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា​កាន់​តែចុះ​ខ្សោយ​ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​បច្ចុប្បន្ន ​គឺ​លោក ​ហ៊ុន ម៉ាណែត​។

ប្រធានគណបក្ស​ភ្លើងទៀន លោក ទាវ វណ្ណុល បានថ្លែងនៅថ្ងៃទី០៩ ខែកក្កដានេះថា ក្នុងសវនាការនោះ​ ព្រះរាជអាជ្ញារងអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ឆាង ហុង និងមេធាវីដើមបណ្ដឹង បានសួរដេញដោលរូបលោក អំពីការផ្តល់បទសម្ភាសន៍ជាមួយនឹងសារព័ត៌មាន​ Nikkei Asia របស់ជប៉ុន ថាតើ​ជាការពិតឬយ៉ាងណា ដែលក្នុងបទសំភាសន៍នោះលោកបាន​និយាយ​ប្រៀប​ធៀប​លំហប្រជាធិបតេយ្យ រវាងអាណត្តិរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីបច្ចុប្បន្ន លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត​ និងអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន និងការលើកឡើងដែលថា​រដ្ឋាភិបាល​បាន​​ការ​ដាក់កាមេរ៉ាឃ្លាំមើលនៅមុខផ្ទះ​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​កំពូលៗ​របស់​គណបក្ស​ភ្លើង​ទៀន។

លោក ទាវ វណ្ណុល បន្តថា រូបលោកបានប្រាប់អង្គសវនាការថា ខ្លឹមសារបទសម្ភាសន៍​របស់លោក​ជាមួយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជប៉ុននោះ មិនត្រឹមត្រូវ១០០ភាគរយនោះទេ ដោយក្នុងនោះខ្លឹមសារត្រឹមត្រូវមានតែ៨០ភាគរយទេ ដោយលោកថា ទំនងជាមានការខ្វះចន្លោះ​ក្នុងការ​​​​​បកប្រែ​យកទៅ​សរសេរ​របស់​អ្នកកាសែត​នៅ Nikkei Asia ។

អ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងរូបនេះ បានអះអាងថា រាល់អ្វីដែលលោកបាននិយាយនៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍​ជាមួយកាសែតជប៉ុននោះ គ្រាន់តែជាការបញ្ចេញមតិរបស់លោក​ ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋខ្មែរមួយរូប ដែលនេះជាការអនុវត្តសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ​ ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់របស់ប្រទេសកម្ពុជា។

លោក​ថា៖ «លទ្ធផលយ៉ាងម៉េចខ្ញុំអត់ដឹងទេ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា គេទម្លាក់ការចោទមកលើរូបខ្ញុំ ពីព្រោះអ្វីដែលខ្ញុំបានសម្ភាសន៍​ជាមួយនឹងកាសែត Nikkei Asia វាគ្រាន់តែជាការបញ្ចេញមតិទៅលើរបបប្រជាធិបតេយ្យរបស់យើង ក្នុងនាមខ្ញុំជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ​ នៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញជំពូក៤១ គឺខ្ញុំមានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ នេះគ្រាន់តែជាមតិរបស់ខ្ញុំទេ»។

បើតាមលោក ទាវ វណ្ណុល ក្រោយបញ្ចប់ការសួរដេញដោល​រួច​ លោក ហុក ពៅ ចៅក្រមជំនុំជម្រះបានប្រាប់អង្គសវនាការថា សាលក្រមនៃសំណុំរឿង​​​នេះ នឹងប្រកាសនៅព្រឹកថ្ងៃទី​២៥ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ២០២៤។

អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អ៊ី រិន្ទ មានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា៖ «ជាទូទៅ លោកចៅក្រម គាត់នឹងពិនិត្យមើលអង្គហេតុ អង្គច្បាប់ និងភស្តុតាងផ្សេងៗ និងសម្រេចតាមច្បាប់ចែង»។

ចំណែក មេធាវី​តំណាងរាជរដ្ឋាភិបាល លោក ម៉ម ចាន់ណែត មានប្រសាសន៍ថា៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងខ្លឹមសារបែបណា ស្ថិតលើភស្តុតាងដែលមានក្នុងសំណុំរឿង ហើយដែលស្ថិតក្នុងសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការ[…] សុំឱ្យ​[តុលាការ]អនុវត្តគោលការណ៍នីត្យានុកូលភាព ពោលគឺ ច្បាប់»។

នាយក​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ លោក អំ សំអាត​ មានប្រសាសន៍​​ថា កន្លង​មក​នេះ អ្នកជំនាញ​​អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្សជា​តិ និង​អន្តរជាតិ និងសហគមន៍អន្តរជាតិ បានលើកឡើង​ស្រដៀង​គ្នា​ថា សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា​ មានការរឹត​ត្បិត​ ដោយ​សារ​អ្នក​ដែល​ហ៊ាន​បញ្ចេញ​មតិ​តាម​បណ្តាញ​សង្គម និង​​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយចំនួន​ បាន​រងនូវ​អំពើ​ហិង្សា រងបណ្តឹង និងការចាប់ខ្លួន ពាក់ព័ន្ធនឹង​បទញុះញង់ និង​បទ​បរិហាកេរ្តិ៍​ជា​សាធារណ: ជាដើម ។

លោកបន្តថា៖ «ដូច្នេះបញ្ហាដែលកើតឡើងទាំងនេះ ជាទឡ្ហីករណ៍ [ដែលបង្ហាញថា​]សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ គឺស្ថិត​ក្នុង​រូបភា​ព​រឹតត្បិត ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពជាមូលដ្ឋាន និងគោលការណ៍គ្រឹះនៃដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។

លោកបន្ថែមថា កម្ពុជាគួរតែពិនិត្យ និងកែលំអរនូវអ្វីដែលនៅខ្វះចន្លោះ ឬមិនទាន់បានធ្វើទៅតាមអនុសាសន៍របស់អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​​ជាតិ និងអន្តរជាតិ ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាទទួលបាននូវផលចំណេញក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍​ប្រទេស​បន្ថែម​ទៀត និងមានសុខសន្តិភាព​ពេញលេញទាំងផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត។ លោក​ក៏បានជំរុញដល់​​អ្នកនយោបាយទាំងអស់ គួរតម្កល់ឧត្តមប្រយោជន៍ជាតិ និង​ឧត្តមប្រយោជន៍​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ជាធំ ដោយបន្តនូវវប្បធម៌សន្ទនាគ្នា និង​ដោះស្រាយនូវបញ្ហានយោ​បាយ សិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិ ដោយ​សន្តិវិធី។

កាលពីថ្ងៃទី០៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤​ គណបក្សភ្លើងទៀន​បានបញ្ជាក់​ថា មេធាវីតំណាង​​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​​បាន​​​ប្ដឹង លោក វណ្ណុល ពាក់ព័ន្ធនឹងការថ្លែងក្នុងបទសម្ភាសន៍​របស់លោក​​ជាមួយនឹងកាសែត Nikkei Asia និងត្រូវបានយកមកផ្សព្វផ្សាយ​បន្ត​​ដោយវិទ្យុ​បារាំង (RFI) អំឡុងពេលលោកទៅបំពេញទស្សនៈកិច្ចនៅប្រទេសជប៉ុន។

ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយសារព័ត៌មានជប៉ុន ដែលចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី៥ ខែកុម្ភៈ លោក ទាវ វណ្ណុល ថ្លែង​ថា រដ្ឋាភិបាលក្រោមការ​ដឹកនាំ​របស់​ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានរឹត​ត្បិត គ្រប់​គ្រង​​លើ​​​គូប្រជែង និង​ចាប់ខ្លួនអ្នកប្រឆាំងនយោបាយ ហើយលទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ​បាន​និងកំពុង​ដើរ​ថយ​ក្រោយ​ចាប់​តាំង​ពី​ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ លោក​បានបង្ហាញ​ការ​ព្រួយបា​រម្ភអំពីសុវត្ថិភាពរបស់លោក ដោយនិយាយថា លោកត្រូវបាន«ឃ្លាំមើលដោយកាមេរ៉ា ២៤ម៉ោង​»។

ឆ្លើយតបចំពោះការលើកឡើងនេះ អង្គភាព​អ្នកនាំ​ពាក្យ​រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានចេញសេច​ក្ដី​ថ្លែង​ការណ៍ ដោយ​ច្រានចោល​​ការ​អះអាងរបស់លោក​ វណ្ណុល ហើយចាត់ទុក​ការលើកឡើង​របស់លោក​ ថា​​មានចេតនាអាក្រក់ ដើម្បីបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះរ​បស់​រាជរដ្ឋាភិបាល។ អង្គភាពនេះ បានបន្តចាត់ទុកថា ការថ្លែងរបស់លោក វណ្ណុល ជាភស្តុតាងមួយ​ដែលបញ្ជាក់ពី​ការ​បញ្ចេញមតិ ដោយរំលោភបំពានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសអ្នកដទៃដែលច្បាប់​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​បាន​ហាម​ឃាត់។

មេធាវី​រដ្ឋាភិបាល​បាន​ដាក់​ពាក្យ​បណ្ដឹង​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៤ ខែ​កុម្ភៈ ឆ្នាំ​២០២៤ ដោយ​​ចោទ​លោក ទាវ វណ្ណុល ថា​បានផ្តល់បទសម្ភាសន៍ដល់សារព័ត៌មាន Nikkei Asia របស់ជប៉ុន និង​វិទ្យុបារាំង​អន្តរជាតិ RFI ថា ​ធ្វើ​ឱ្យ​​ប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល និង​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា៕

បុរស​២​នាក់​រស់នៅ​ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និង​ឧត្តរមានជ័យ​ស្លាប់​ដោយសារ​​​​បរិភោគ​ត្រីក្រពត

ក្រសួង​សុខាភិបានៅ​ថ្ងៃអង្គារនេះ​​ប្រកាស​ថា បុរស​ពីរ​នាក់​រស់​នៅ​ខេត្ត​កំពង់​ឆ្នាំង និង​ខេត្ត​ឧត្តរមានជ័យ​បាន​ស្លាប់​ដោយ​សារការ​បរិភោគ​ត្រី​ក្រពត។

យោងតាម​សេចក្តី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​របស់​ក្រសួង​សុខាភិបាល​​ចេញ​នៅ​​ថ្ងៃ​ទី​៨ ​ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​ បាន​ឱ្យ​ដឹង​ថា នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៧ ​ខែ​កក្កដា ​ឆ្នាំ​២០២៤ ​មាន​បុរសម្នាក់​នៅ​ខេត្ត​ឧត្តរ​មានជ័យ​បាន​ស្លាប់​ បន្ទាប់​ពី​បរិភោគ​ត្រី​​ក្រពត​​ ហើយ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៨​ ខែ​កក្កដា ​ឆ្នាំ​២០២៤​ មាន​បុរសម្នាក់​​បន្ថែម​ទៀត​ នៅ​ខេត្ត​កំពង់ឆ្នាំង​​​បាន​ស្លាប់​ បន្ទាប់​ពី​បរិភោគ​ត្រី​ក្រពត​ផង​ដែរ។

បើ​តាម​សេចក្តី​ប្រកាស​ ក្រសួង​សុខាភិបាល​សហការ​ជាមួយ​ក្រសួង​កសិកម្ម​ រុក្ខាប្រមាញ់​និង​នេសាទអំពាវនាវ និង​ក្រើន​រំឮក​​ដល់​ពលរដ្ឋ​គ្រប់រូប ​ត្រូវ​បន្ត​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន ចៀសវាង​ការបរិភោគ​​ត្រី​ក្រពត​ដែល​មាន​ជាតិពុល​ ពីព្រោះ​ជាតិពុល​នៅក្នុង​ខ្លួន​ត្រី​ អាច​បណ្តាល​ឱ្យ​មាន​ជំងឺ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ ឬ​ស្លាប់​។​

ក្រសួង​​បញ្ជាក់​ក្នុង​សេចក្តី​ប្រកាស​ទៀត​ថា​៖​ «​ក្រសួង​សុខាភិបាល​សូម​លើក​ទឹកចិត្ត​ ឱ្យ​បង​ប្អូន​ពលរដ្ឋ​គ្រប់​រូប​អនុវត្ត​តាម​ដំបូន្មាន​ខាងលើ​ និង​សូម​បន្ត​ផ្សព្វផ្សាយ​សារ​អប់រំ​នេះ​ដល់​ក្រុម​គ្រួសារ​ សាច់ញាត្តិ​ មិត្ត​ ដើម្បី​ការពារ​អ្នក​និង​ក្រុម​គ្រួសារ​ ចៀស​ផុត​ពី​ការឈឺ​ និង​ស្លាប់​ដោយ​សារ​ការ​បរិភោគ​ត្រីក្រពត​ដែល​មាន​ជាតិពុល​ទាំង​៥​ប្រភេទ​នេះ​»​។​

កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា​ មនុស្ស​ចំនួន​៧​នាក់ រស់នៅ​ខេត្តកំពង់​ឆ្នាំង បាន​ពុល​ត្រីក្រពត ប៉ុន្តែ​ពួកគេ​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ទៅសង្គ្រោះទាន់ពេល​វេលា។

បើតាមក្រសួង​សុខាភិបាល​ នៅកម្ពុជាមានត្រីក្រពតចំនួន៩ប្រភេទ ក្នុងនោះ​៥ប្រភេ​ទ​​មាន​ជាតិ​ពុល រួមមាន ត្រីក្រពតភ្នែកក្រហម ត្រីក្រពតអុចធំ ត្រីក្រពតកូសាំងស៊ីន ត្រីក្រពអុចបៃតង និង​ត្រី​ក្រពតហ្លូវៀធីលីស។ ជាតិពុលរបស់ត្រីក្រពតទាំង៥ប្រភេទនេះ មាន​កម្រិត​ជាតិ​ពុល​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន​ត្រី​ខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងរដូវត្រីពង។

សម្រាប់​រោគ​សញ្ញាពុល​មាន​ដូចជា ​​ក្នុង​រយៈពេលពី​​២០នាទី ទៅ២ម៉ោង មាន​រមាស់​ចាក់ៗ​នៅ​បបូរ​មាត់ ឈឺក្បាល វិលមុខ រមាស់ចាក់ៗក្នុងអវៈយវៈ ពិបាកនិយាយ បាត់លំនឹងដងខ្លួន ខ្សោយសាច់ដុំ ខ្វិន ស្លឹកចុងដៃចុងជើង ក្អួត រាក ល្ហិតល្ហៃ រឹងថ្គាម ឬអាចបណ្ដាលឱ្យស្លាប់៕

នាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទលើ្មសបច្ចេកវិទ្យា​ប្រាប់ពលរដ្ឋ​ឱ្យ​ប្រយ័ត្ន​ចំពោះការ​សាកថ្ម ឬប្រើគ្រឿងអេឡិចត្រូនិច​​​សាធារណៈ

នាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទ​​​លើ្មសបច្ចេកវិទ្យា ប្រាប់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ​​​​ប្រុងប្រយ័ត្ន​ចំពោះ​ការប្រើ​ប្រព័ន្ធ​​សាកថ្ម​ ឬគ្រឿងអេឡិចត្រូនិច​ផ្សេងៗ​នៅ​ទី​កន្លែង​សាធារណៈដែល​​មិនមាន​ប្រភព​ច្បាស់លាស់ ដើម្បី​ចៀសវាង​ការលួច និង​ប្រើប្រាស់​ទិន្នន័យ​​ពីជនអនាមិក​។​​​​

យោងតាម​សារដែល​បង្ហោះ​លើ​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​របស់​នាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទ​​​លើ្មសបច្ចេកវិទ្យា​កាលពីថ្ងៃទី​៧ ខែកក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤ បញ្ជាក់ថា ជូស៍ ជេឃីង (Juice Jacking) ជាបច្ចេក​ទេស​ដែល​ជន​អនាមិក​​ប្រើប្រាស់​​ដើម្បី​​ចូល​​មើ​ល​ និង​​លួច​​ទិន្នន័យ​ពី​​ឧបករណ៍​អេឡិច​​ត្រូនិច​​ដោយ​ប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​សាក​ថ្ម​ ឬភ្ជាប់ទៅនឹងឧបករណ៍​អេឡិចត្រូនិចផ្សេងៗ​ក្នុង​ទី​​សាធារណៈ​ ឬ​ឧបករណ៍​អេឡិចត្រូនិច​គ្មាន​ប្រភព​ច្បាស់លាស់។

នាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទ​​​លើ្មសបច្ចេកវិទ្យាបន្ថែមថា​គោលបំណង​នៃ​ការប្រើប្រាស់​បច្ចេកទេស​នេះ គឺ​ដើម្បី​លួច​ព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ដុចជាអ៊ីមែល អ៊ីនឌឺណិត ឯកសារ រូបភាព ​និង​វីដេអូ។ លួចព័ត៌មាន​ហិរញ្ញវត្ថុ ដូចជា​គណនីធនាគារ ឬព័ត៌មានផ្សេងៗ​ពាក់ព័ន្ធនឹង​សេវាហិរញ្ញវត្ថុ និង​ដំឡើង​មេរោគ (Malware)​ដើម្បីត្រួតពិនិត្យឧបករណ៍របស់អ្នកប្រើប្រាស់នៅពេលក្រោយ។

ដើម្បីចៀងវាងបញ្ហាខាងលើ​ នាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទលើ្មសបច្ចេកវិទ្យា​អំពាវនាវ​ឱ្យ​អ្នក​​ប្រើប្រាស់​​​​កន្លែង​សាកថ្ម ឬភ្ជាប់​ជាមួយគ្រឿងអេឡិចត្រូនិច​ដែល​ជឿជាក់បាន​ និង​មក​ពី​ក្រុមហ៊ុន​ដែល​ទទួល​ស្គាល់។ ​អនុវត្តការការពារ និង​ចាក់សោរ​ឧបករណ៍​ទូរស័ព្ទ ចៀសវាង​ការភ្ជាប់​ឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិច​ទៅនឹង​កន្លែងសាកថ្ម ឬ​គ្រឿង​អេឡិចត្រូនិច​ផ្សេងៗ​នៅ​ទីសាធារណៈ​ និង​ប្រើ​​​ខ្សែសាក​មានតួនាទីសាកថ្មតែប៉ុណ្ណោះ។

​ព្រឹត្តិការណ៍បាល់ទាត់បណ្ឌិត កែម ឡី ​ត្រូវបានរំសាយ​ដោយសារម្ចាស់​​ទីតាំង​​បារម្ភ​អាជ្ញាធរសួរនាំ

គណៈកម្មការរៀបចំ​ព្រឹត្តិការណ៍បាល់ទាត់បណ្ឌិត កែម ឡី បាន​សម្រេចរំសាយ​ព្រឹត្តិការណ៍​បាល់​ទាល់​ដែល​គ្រោងធ្វើ​ឡើង​នៅ​ថ្ងៃទី៧ ខែកក្កដា បន្ទាប់ពីម្ចាស់ទីតាំង​ដែល​បាន​ជួល​សុំ​បញ្ឈប់​​ដោយ​​​​ជូនដំណឹង​ថា ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ​មិនមានការ​អនុញ្ញាត​ពី​អាជ្ញាធរ។

យោងតាមសេចក្តីជូនដំណឹងស្ដីពីការរំសាយព្រឹត្តិការណ៍ប្រកួតបាល់ទាត់បណ្ឌិតកែម ឡី លើកទី៣ ចេញកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤ បញ្ជាក់ថា គណៈកម្មការរៀបចំសម្រេច​រំសាយព្រឹត្តិការណ៍ប្រកួតបាល់ទាត់លើកទី៣ ក្រោមប្រធានបទ «កីឡាបង្ហាញពីការរួបរួម និងស្មារតី កែម ឡី» ដោយសារម្ចាស់ទីតាំងឈប់​ជួលឱ្យ។​

សេចក្តីជូនដំណឹងដដែលបញ្ជាក់ថា៖ «ទីតាំង​ដែល​គណៈកម្មការ​រៀបចំ​បាន​កក់​រួចនោះក៏​បាន​ជូន​ដំណឹងពី​ការបញ្ចប់​នៃការ​ជួល​ទី​តាំង​មក​គណៈកម្មការ​រៀបចំ​វិញ ក្រោម​ហេតុផល គណៈកម្មការ​មិនមាន​លិខិតអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរ»។

លោក ម៉ើ ចាន់ដារ៉ា តំណាងគណៈកម្មការរៀបចំប្រាប់ ​Newsroom Cambodia នៅ​ថ្ងៃចន្ទ​នេះ​ថា ព្រឹត្តិការណ៍ប្រកួតបាល់ទាត់នេះត្រូវបានរំសាយ ដោយសារម្ចាស់តារាងមិនព្រមជួលឲ្យ ព្រោះ​ខ្លាច​មាន​បញ្ហាជាមួយអាជ្ញាធរ​នៅពេល​ពួកលោក​ថ្លែងសារ​ទាក់ទង​នឹង​ការស្វែង​រក​យុត្តិធម៌​ជូន​បណ្ឌិត កែម ឡី។ 

លោកថ្លែងថា៖ «យើងមានការបញ្ជាក់​ពីម្ចាស់តារាងមកវិញថា មិនអាចជួល​តារា​ង​ឱ្យ​ពួកយើង​បាន​ទេ ដោយសារតែគាត់ខ្លាច នៅពេលគាត់ជួលតារាងជួលអី ឱ្យយើងប្រកួត នៅពេល​ដែល​យើង​ថ្លែង​សារ​ផ្សេងៗ ថ្លែងសុន្ទរកថា​នូវ​ការទាមទារ សារផ្សេងៗទា​ក់​ទង​នឹង​ការស្វែង​រកយុត្តិធម៌​ជូន​បណ្ឌិត កែម ឡី នឹងមានអាជ្ញាធរផ្សេងៗមកធ្វើការសួរនាំ»។

លោកបន្ថែមថា តាមច្បាប់ស្ដីពីការធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី ការជួបជុំនៅ​កន្លែង​ឯកជន​បិទជិត មិន​តម្រូវ​ឱ្យ​មាន​ការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរទេ។

លោកនិយាយថា៖ «ទូទៅយើងសង្កេតឃើញថាការធ្វើសកម្មភាពនៅកន្លែង​ឯកជនដែល​មាន​ការបិទជិត យើង​មានជួលសេវាផ្សេងៗ យើងមិនតម្រូវឲ្យមានច្បាប់ ការអនុញ្ញាត​ពី​អាជ្ញាធរ​ពាក់ព័ន្ធ​ណាមួយ​ទេ។ ណាមួយសកម្មភាពរបស់យើងបើយើងគិតពីច្បាប់ស្ដីពីការធ្វើបាតុកម្ម​ដោយ​សន្តិវិធី យើងមិនដល់ចំនួនមនុស្សដែលយើងត្រូវធ្វើការសុំច្បាប់នោះឡើយ ដោយសារ​តែ​យើង​គ្រោង​ជួបជុំគ្នាតែ​១២០​នាក់»។

លោកបន្ថែមថា ការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍នេះឡើងក្នុងគោលបំណងដើម្បីរំឭកខួប៨ឆ្នាំនៃឃាតកម្ម​លើ​លោក​បណ្ឌិត​ កែម ឡី និង​បន្តវីរភាពបណ្ឌិត កែម ឡី ពង្រឹង​សាមគ្គីភាព​រវាង​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល សារព័ត៌មាន សហគមន៍ សាធារណជន និងយុវជន និងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពី អំពើ​និទណ្ឌភាពទៅកាន់សាធារណជន។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «គោលបំណងនៃការប្រព្រឹត្តបាល់ទាត់នេះ ​ទីមួយ​យើង​ចង់​រំឭក​ពី​វីរភាព​របស់​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី ផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងការទាត់បាល់ ដោយសារឆ្នាំមុ​នយើង​ក៏​បាន​ធ្វើការ​ទាត់បាល់​រំឭក​ខួប​លោក​បណ្ឌិត​ផងដែរ។ ហើយទីពីរយើងចង់ផ្ញើសារ​ទៅ​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​ដើម្បី​ឱ្យ​ពួកគាត់​អាច​បន្តការ​ស្វែងរក​យុត្តិធម៌​ជូន​បណ្ឌិត​ កែម ឡី […] ឱ្យយើង​អស់ចិត្ត​បាន​ថា ​ឃាតករ​ត្រូវ​ទទួលទោសពីការ​បាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិតកែម ឡី អស់មួយជីវិតហ្នឹង ពិតជា​ឃាតករ​ពិត​ដែល​បាន​បាញ់​សម្លាប់លោកមែន»។

គួរបញ្ជាក់ថា លោកបណ្ឌិតកែម ឡី ជាអ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម និង​ជាអ្នកវិភាគ​នយោបាយ​ឯករាជ្យនៅកម្ពុជា។ លោកត្រូវបានឃាតករ​បាញ់​​ចំនួនបីគ្រាប់​បណ្តាល​ឱ្យ​ស្លាប់​នៅក្នុងស្តារម៉ាតរបស់ស្ថានីយចាក់សាំងកាល់តិច (Caltex) ស្តុបបូកគោ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦៕ 

ក្រសួង​សុខាភិបាល​ណែនាំឱ្យប្រុងប្រយ័ត្នបន្ថែម​ក្រោយ​ក្មេងប្រុសអាយុ៣ឆ្នាំម្នាក់ឆ្លងជំងឺផ្តាសាយបក្សី

ក្រសួងសុខាភិបាលប្រាប់​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​ប្រុងប្រយ័ត្នបន្ទាប់ពីមាន​ក្មេងប្រុស​អាយុ៣ឆ្នាំ​ម្នាក់​បាន​ឆ្លង​ជំងឺផ្តាសាយបក្សី​ប្រភេទហាស់៥អ៊ីន១ (H5N1) កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤ ​នៅ​ស្រុក​គីវីវង្ស ​ខេត្តតាកែវ។

បើ​តាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងសុខាភិបាលចេញនៅ​ថ្ងៃទី​៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤​នេះ​បញ្ជាក់ថា ក្មេងប្រុស​អាយុ៣ឆ្នាំ​ម្នាក់ រស់​នៅក្នុងភូមិពោធិ៍ ឃុំប្រាសាទជាន់ជុំ ស្រុកគីរីវង្ស ខេត្ត​តាកែវ ​មានផ្ទុក​វីរុស​​​​​​ជំងឺ​ផ្តាសាយបក្សី ប្រភេទហាស់៥អ៊ីន១ ​(H5N1) ដែល​ត្រូវបាន​បញ្ជាក់ដោយ​​​​​​​​​​​​​​​វិ​​ទ្យាស្ថាន​ជាតិ​សុខភាពសាធារណៈ និងវិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័រនៅថ្ងៃទី​៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤​។​ ​​

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលបន្ថែមថា កេ្មងប្រុស​​នោះ​បានបរិភោគ​ម្ហូបដែល​ធ្វើ​ពី​មាន់ទាងាប់ និងប៉ះពាល់​មាន់ងាប់មុនពេលអ្នកជំងឺឈឺ១០ថ្ងៃ។

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានបញ្ជាក់៖ «បច្ចុប្បន្នស្ថានភាពអ្នកជំងឺបានធូរស្រាល និង​កំពុង​ទទួល​បានការ​ថែទាំយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ពីសំណាក់ក្រុមគ្រូពេទ្យ។ តាមការសាកសួរបង្ហាញថា ប្រហែល១០ថ្ងៃ​មុនចាប់ផ្តើមឈឺនៅភូមិមានមាន់ទាងាប់ ហើយនៅផ្ទះអ្នកជំងឺបានយកមកធ្វើម្ហូបបរិភោគ ក្មេងប្រុស​បានប៉ះពាក់ និងកាន់មានងាប់»។​

ក្រសួងសុខាភិបាលបានចាត់​​ក្រុម​ឆ្លើយតប​បន្ទាន់​គ្រប់​ជាន់​ថ្នាក់​ដែល​សហការណ៍​ជា​ក្រសួង​កសិកម្ម​ រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ និងក្រសួងបរិស្ថាន និង​អាជ្ញាធរ​គ្រប់​ជាន់​ថ្នាក់​ដើម្បី​ស្រាវជ្រាវលើ​ជំងឺ​ផ្តាសាយបក្សី​ ឆ្លើយតបជា​បន្ទាន់ ចែកជូនឱសថតាមីហ្លូ (Tamiflu) ដល់អ្នកប៉ះពាល់​ជិតស្និទ្ធ និង​យុទ្ធនាការអប់រំសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិដែលកើតហេតុ។

ក្រសួងសុខាភិបាល​ក៏​បាន​ក្រើនរំឮកដល់ប្រជាពលរដ្ឋ​ទាំងអស់​​ឱ្យ​យកចិត្តទុក​ដាក់​ប្រុងប្រយ័ត្ន​លើ​ជំងឺ​ផ្តាសាយ​បក្សីជានិច្ច និងអំពាវនាវដល់ដល់ប្រជាជនឱ្យពិគ្រោះយោបល់ និងពិនិត្យ​ជាមួយ​ក្រុម​គ្រូពេទ្យ​ដែ​​លនៅជិតបំផុត។

ជំងឺផ្តាសាយបក្សីជាជំងឺដែល​មាន​ឆ្លង​ពីសត្វ​បក្សី​ឈឺទៅ​សត្វ​ផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែ​វា​មានការឆ្លង​ពី​បក្សី​ទៅ​មនុស្ស​ផងដែរ តាមរយៈការប៉ះពាល់ជាមួយបក្សីងាប់ ឬ​ឈឺ។ ​ផ្តាសាយបក្សីកើត​លើ​មនុស្ស​ជា​ជំងឺ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដែល​ត្រូវ​មាន​ការព្យាបាលទាន់ពេលវេលា។​ ការឆ្លងជំងឺផ្តាសាយបក្សីពីមនុស្សម្នាក់​ទៅ​ម្នាក់​ជាករណី​កម្រ ប៉ុន្តែបើមានអាចជាករណីបំប្លែងខ្លួន និងឆ្លងដូចជំងឺផ្តាសាយតាមរដូវកាល។

គួរបញ្ជាក់ថាបើករណីឆ្លងចុងក្រោយក្នុងខែ កក្កដាឆ្នាំ២០២៤ មានករណី​ឆ្លង​ជំងឺ​ផ្តាសាយ​បក្សី​ចំនួន​៦១​ករណី​ដែលក្នុង​នោះស្លាប់​៤០នាក់ បើគិតចាប់ពីឆ្នាំ២០០៥ ដែល​រាយការណ៍​ករណី​ឆ្លងជំងឺ​ផ្តាសាយ​បក្សី​ដំបូង​នៅ​ប្រទសកម្ពុជា​៕​

ក្រសួងសុខាភិបាល​រំឮកពលរដ្ឋ​ពីការបរិភោគត្រីក្រពត​ដែលអាចប៉ះពាល់​ដល់ជីវិត​

ក្រសួងសុខាភិបាលក្រើនរំឮកប្រជាពលរដ្ឋពីការពុលដោយបរិភោគត្រីក្រពត ក្រោយ​កើត​មាន​ករណី​មនុស្ស​៧នាក់​ពុលត្រីក្រពតកាលពីពេលថ្មីៗនេះនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។

បើតាម​សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤​បញ្ជាក់​ថា ក្រោយបរិភោគត្រីក្រពត មនុស្សចំនួន​៧​នាក់​​មានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ដែល​ត្រូវបញ្ជូន​ទៅ​​សង្រ្គោះប​ន្ទាន់នៅ​មន្ទីរពេទ្យ។ បើតាម​ក្រសួង បច្ចុប្បន្ន​អ្នកជំងឺ​ទាំង​៧នាក់​មាន​សភាព​ធូរ​ស្រាល។

ក្រសួងសុខាភិបាល​បញ្ជាក់​ក្នុង​សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននោះ​ថា៖ «សូមបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ កុំបរិភោគត្រីក្រពតដែលមានជាតិពុល ពីព្រោះ​ជាតិ​ពុល​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន​ត្រីអា​ច​បណ្ដាល​ឱ្យ​មាន​ជំងឺ​ធ្ងន់ធ្ងរ ឬស្លាប់។ ជាតិពុលនៅក្នុងខ្លួនត្រីក្រពតមិនអាចកំចាត់ចោលបានទេ ទោះបី​ជា​បាន​ចំអិន ឬដាក់ឱ្យកកក៏ដោយ»។ 

បើតាមក្រសួង​សុខាភិបាល​ នៅកម្ពុជាមានត្រីក្រពតចំនួន៩ប្រភេទ ក្នុងនោះ​៥ប្រភេ​ទ​​មាន​ជាតិ​ពុល រួមមាន ត្រីក្រពតភ្នែកក្រហម ត្រីក្រពតអុចធំ ត្រីក្រពតកូសាំងស៊ីន ត្រីក្រពអុចបៃតង និង​ត្រី​ក្រពតហ្លូវៀធីលីស។ ជាតិពុលរបស់ត្រីក្រពតទាំង៥ប្រភេទនេះ មាន​កម្រិត​ជាតិ​ពុល​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន​ត្រី​ខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងរដូវត្រីពង។

ក្រសួងសុខាភិបាលបន្ថែម​ថា​ រោគសញ្ញា​ពុល​ដែលកើតឡើងក្រោយ​បរិភោគ​ត្រីក្រពត​៥ប្រ​ភេទ​នេះ​មាន​ដូចជា ​​ក្នុង​រយៈពេលពី​​២០នាទី ទៅ២ម៉ោង មាន​រមាស់ចាក់ៗនៅបបូរមាត់ ឈឺក្បាល វិលមុខ រមាស់ចាក់ៗក្នុងអវៈយវៈ ពិបាកនិយាយ បាត់លំនឹងដងខ្លួន ខ្សោយសាច់ដុំ ខ្វិន ស្លឹកចុងដៃចុងជើង ក្អួត រាក ល្ហិតល្ហៃ រឹងថ្គាម ឬអាចបណ្ដាលឱ្យស្លាប់។

ក្រសួងសុខាភិបាលបានឱ្យដឹងថា វិធីសង្រ្គោះភ្លាមក្រោយពីពុល អាចធ្វើ​បាន​តាមរយៈ​ធ្វើ​ឱ្យ​ក្អួត (ប្រសិនបើអាចធ្វើទៅបាន) ដែលអាចជួយបញ្ចេញជាតិពុលពីក្នុងខ្លួនបានមួយចំណែក ហើយអ្នកពុលនោះត្រូវប្រញាប់ស្វែងរក ការជួយ​សង្រ្គោះបន្ទាន់​នៅ​តាម​មូលដ្ឋាន​សុខាភិបាល​ដែល​នៅ​ជិត​បំផុត៕​

Vox Pop៖​ ទស្សនៈរបស់សាធារណជនទៅលើ​កាកសំណល់ពីសម្លៀកបំពាក់

កាកសំណល់ ឬសំរាមជាបញ្ហាចំបងមួយនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។ កា​ក​​សំណល់​ មានច្រើ​នប្រភេទ​ ​ដូច​ជា​កាកសំណល់​សរីរាង្គ កាកសំណល់ប្លាស្ទីក កាកសំណល់ក្រដាស កាក​​សំណល់​​អេឡិច​ត្រូនិច​ និងកាក​សំណល់​សម្លៀក​បំពាក់ជាដើម​។​ កាកសំណល់​សម្លៀកបំពាក់​ ជាកាកសំណល់​ទាំងឡាយ​ណា​ដែល​កើតចេញ​​មក​ពី​សម្លៀកបំពាក់​​ដែលឈប់ប្រើប្រាស់ និងឈប់​ជាតម្រូវការ​របស់​បុគ្គល​ម្នាក់។​

Newsroom Cambodia បាន​សម្ភាស​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែល​រស់​នៅទីក្រុង​ភ្នំពេញចំ​នួន​៨នាក់​ចំពោះ​ការ​យល់​ឃើញលើសម្លៀកបំពាក់ដែលឈប់ប្រើប្រាស់។

លោក​ អ៊ី​ ឡូញ​ អាយុ​៣៣​ឆ្នាំ​ជា​អ្នករស់​នៅ​​ខេត្ត​ព្រៃវែង។​ បច្ចុប្បន្ន​លោក​ជា​អ្នក​រត់​តុកតុក​មួយ​រូប​នៅ​រាជធានី​ភ្នំ​ពេញ​បាន​លើក​ឡើង​ថា​ គ្រួសារ​របស់​លោកបានយកខោ​អាវ​ចាស់​ៗដែល​ឈប់​ប្រើ​មក​ច្នៃ​ជា​​ក្រណាត់​​ប្រើ​ប្រាស់​​ក្នុង​ផ្ទះ​​ រួចពេល​​​ប្រើ​លែង​កើតទើប​ដុតវា​​ចោល​។​ លោក​បន្ត​​ថា​ ការ​ដុតជា​វិធី​​មួយ​ដ៏​​ល្អជា​​ជាង​ការ​បោះ​ចោល​ដោយ​យើង​ពុំ​ចាំ​បាច់ព្រួយ​បារម្ភ​​ពី​ការ​ពុក​ផុយ​របស់​សាច់​ក្រណាត់​។

លោក​បញ្ជាក់​​ថា​៖​«​បើ​បោះ​ចោល​ខ្លាច​ថា​ខោ​អាវ​វា​មិន​ងាយ​​ផុយ​​មិន​ងាយរលួយចឹង​ យើង​​បោះ​ទៅ​ដី​​[…] ​មិន​ងាយ​ផុយ​ទេ​ពេល​យើង​ត្រូវ​ការ​ដាំ​ដុះ​អីចឹង​(អញ្ជឹង​)​​ទៅក្រែង​​​ពិបាក​ វា​មិន​ងាយ​ រលាយ​ដូច​​ជា​ស្លឹក​ឈើ​ទេ​»​។​

លោក​បន្ថែម​ទៀត​ថា​ បើ​សិន​ជា​មាន​អ្នកចាំ​​ប្រមូល​ខោអាវ​ចាស់​ៗ​ដែល​នៅ​អាច​ប្រើ​ប្រាស់​បាន​យក​ទៅ​​ចែក​អ្នក​ខ្សត់ខ្សោយ​ ឬ​មាន​អ្នក​ទិញ​​យក​ទៅ​កែ​ច្នៃ​ចេញ​ជា​វត្ថុ​ប្រើប្រាស់ផ្សេងៗក៏ជារឿងល្អដែរ​។​​

លោក​ អ៊ី​ ឡូញ​ អាយុ​៣៣ឆ្នាំ​ជា​អ្នក​រត់​​តុកតុក​នៅ​រាជធានី​​ភ្នំពេញ​។​ (​រូបភាព​៖​ធី​ ស្រីរ័ត្ន​)​

កញ្ញា​ ឆុំ​ សុវណ្ណម៉ានីនាថ​ អាយុ​១៨​ឆ្នាំ ​ជា​និស្សិត​ឆ្នាំ​ទី​១​ រៀន​ជំនាញបសុពេទ្យ ឬវេជ្ជសាស្ត្រសត្វ នៅ​វិទ្យាស្ថាន​កសិកម្ម​ព្រែកលាប​ ​រស់​នៅ​រាជ​ធានី​ភ្នំពេញ​ បាន​លើក​ឡើង​ថា​ជារៀងរាល់ខែ ​កញ្ញា​ទិញ​សម្លៀក​បំពាក់ប្រហែលជា​ប្រាំ​ឈុត​ ព្រោះ​កញ្ញា​ជា​អ្នក​ចូលចិត្ត​លេង​ស្ទាយ​ហ្វេសសិន​(Fashion)។​កញ្ញា ​តែង​តែ​ច្នៃរាល់​ខោអាវ​ដែល​ប្រើ​រួច​​ ឱ្យ​អស់​លទ្ធភាព​ដូច​ជា​ លក់​ខោអាវ​មួយ​ទឹក​តាម​អនឡាញ ឬ​បរិច្ចាគ​ជា​ដើម​។

​​កញ្ញា​បន្ថែម​​ថាខោអាវ​ចាស់​ៗ​ក៏​ប៉ះពាល់​ដល់​បរិស្ថាន​ផង​ដែរជា​ពិសេស​នោះ​ គឺ​ធ្វើ​ឱ្យ​​មាន​ការ​រាយ​ប៉ាយ​ បង្កើន​សម្រាម​ ធ្វើ​ឱ្យ​ទឹក​មាន​សារធាតុ​ពុល ​និង​កខ្វក់ជាដើម​​។ ​​​កញ្ញា​បន្ត​ថា​ បើ​សិន​ជា​អាច​យើង​គួរ​តែ​មាន​កន្លែង​ស្តុក​ឥវ៉ាន់​សម្រាប់​ដាក់​របស់​ដែល​យើង​ឈប់​ប្រើប្រាស់​ ហើយ​បើ​អាច​កែ​ច្នៃ​វា​ឡើង​វិញ​បាន​យើង​គួរ​តែ​កែច្នៃ​។​

កញ្ញា​និយាយ​ថា​៖​«​​​បើសិន​ជា​ខោអាវ​ចាស់​ៗ​របស់ខ្ញុំ​​ហ្នឹង​ ខ្ញុំ​គិត​ថា​យើង​មាន​ជម្រើស​ពីរ​។ ទីមួយ​យើង​អាច[…] ​​បើក​ជា​លក្ខណៈ​អនឡាញស្សប​(Online Shop)របៀប​សេឃិនហ៊ែន(Second hand)​របស់​ដែល​មួយ​ទឹក​ ហើយ​មួយ​ទៀត​យើង​អាច​ទៅ​បរិច្ចាគ​ទៅ​ខាង​កុមារ​កំព្រា ​ឬ​អ្នក​ខ្វះខាត​ក៏​បាន​ដែរ​​»​។

កញ្ញា​ ឆុំ​ សុវណ្ណម៉ានីនាថ​ អាយុ​១៨ឆ្នាំ​ជា​និស្សិត​នៅ​វិទ្យាស្ថាន​កសិកម្ម​ព្រែកលាប​។ ​(រូបភាព​៖ ​ធី​ ស្រីរ័ត្ន)​

ចំណែក​លោក​ វេត​ ផូល​ អាយុ​២០​ឆ្នាំ​ ជា​និស្សិត​ស្ថាបត្យកម្ម​ឆ្នាំ​ទី​២ ​រៀន​នៅ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​វិចត្រ​សិល្បៈ​ ជា​អ្នក​ខេត្ត​កំពត​។ បច្ចុប្បន្ន​​លោក​កំពុង​រស់នៅ ​និង​បន្ត​ការ​សិក្សា​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​។​ចំពោះ​បញ្ហា​ទាក់ទង​នឹង​កាកសំណល់​សម្លៀកបំពាក់​ លោក​យល់​ឃើញ​ថា​ សម្លៀកបំពាក់​គួរ​កុំ​ប្រើ​​ឱ្យ​លើស​ពី​តម្រូវ​ការ​ ដើម្បី​កាត់​បន្ថយ​ការ​ចំណាយ​ និង​ការ​ប៉ះពាល់​ទៅ​ដល់​បរិស្ថាន​។

លោក​លើក​ឡើង​ថា​៖ ​«​បើ​សិន​ជា​យើង​ខ្លួន​មួយ​យើង​(​មិន​បាច់​)​ប្រើប្រាស់​សម្លៀកបំពាក់​ច្រើន​វា​​ក៏​ល្អដែរ​ វា​កាត់​បន្ថយ​ការ​(ប្រើ)​បាក់តេរី​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​សម្លៀកបំពាក់​ច្រើន​​[…] (អ៊ីចឹងខ្ញុំ)​គិត​ថា​ខោអាវ​បើ​យើង​មិន​ចាំ​បាច់​វា​ប្រើប្រាស់​ច្រើន​ទេ​ យើង​មិន​ចាំបាច់​ទិញ​វា​ក៏​បាន​ដែរ​ ដើម្បី​កាត់​បន្ថយ​ជួយ​ដល់​បរិស្ថាន​និង​ធម្មជាតិ​»​។​

លោក​បន្ថែម​ថា​ សម្លៀកបំពាក់​ដែល​ឈប់​ប្រើ​តែ​នៅ​ល្អ​ ម្តាយ​​របស់​លោក​តែង​តែ​ចែក​ឱ្យ​ទៅ​អ្នក​ខ្សត់ខ្សោយ​ តែ​បើ​មិន​នៅ​ល្អ​ទេ​គាត់​ច្នៃ​វា​ជា​ក្រណាត់​​សម្អាត​ផ្ទះ​។​

លោក​និយាយ​ថា​៖ ​«ភាគ​ច្រើន​ខោអាវ​ចាស់ៗ​​បើ​កាល​នៅ​ខេត្ត​បើ​(ខ្ញុំ)​ទុកចោល​ម៉ាក់​គាត់​ប្រមូល​យក​ឱ្យ​ចែក​អ្នក​អត់​មាន​[…] បើ​សិន​ខោអាវ​ហ្នឹង​ចាស់​ខ្លាំង​គាត់​យក​​ទៅ​ធ្វើ​ជា​(ក្រណាត់)​សម្អាត​ក្នុង​ផ្ទះ​»​។​

លោក​​ វេត​ ផូល​ អាយុ​២០ឆ្នាំ​ជា​និស្សិតស្ថាបត្យកម្ម​​នៅ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​​វិចិត្រ​សិល្បៈ​។ (​រូបភាព​៖​ ធី​ ស្រី​រ័ត្ន​)​

អ្នកស្រី វ៉ង​ ម៉ាច អាយុ៣៥ឆ្នាំ ជាអាជីវករលក់ផ្កានៅតាមសួន មុខព្រះបរមរាជវាំង មានទីកន្លែង​កំណើត​​នៅ​ខេត្តតាកែវ សព្វថ្ងៃកំពុងរស់​នៅភ្នំពេញ។ អ្នកស្រីយល់ឃើញថាសម្លៀកបំពាក់​ដែល​ឈប់​ប្រើប្រាស់ ​បើសិនជាមិនបានយកទៅបរិច្ចាគ ឬក៏​ពេល​បោះចោល​មិនមាន​កន្លែង​ទុក​ដាក់ឱ្យ​បានត្រឹមត្រូវនោះ វាអាចប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងបង្កភាពគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់​ក្នុងទីក្រុងថែមទៀត។ លើស​ពីនេះ អ្នកស្រីចង់ឱ្យមានកន្លែងសម្រាប់ទុកដាក់ផងដែរ។

អ្នកស្រី​បញ្ជាក់ថា៖ «​សម្លៀក​បំពាក់​ដែលយើងបោះចោល ​បើសិនយើងមានគំនិតចង់​ឱ្យ​គេ​រៀបចំ​មាន​កន្លែង​ណា​មួយ​ដែល​យើងអាចទុកសម្លៀក​បំពាក់ហ្នឹងកុំឱ្យញ៉េញ៉ៃ ណាមួយវាទុកយូរទៅ វាស្អុយ វារលួយពេញទីក្រុងយើងចឹង វាអាចអត់មានអនាម័យចឹង ព្រោះអីយើង​ឃើញហើយ​តាមផ្សារ តាមអីរញ៉េរញ៉ៃពេញទឹកពេញដី ហើយក្នុងទឹកឡូ ជួនកាលអ្នកខ្លះបោះសំរាមចូល​ក្នុងឡូក្នុងអី​»។​​

អ្នកស្រី​ វ៉ង​ ម៉ាច​ អាយុ​៣៥ឆ្នាំ​ជា​អាជីវករ​លក់ផ្កា​នៅ​មុខវាំង​។​ (រូបភាព​៖​ធី​ ស្រី​រ័ត្ន​)​

រីឯ​កញ្ញា យីម កនិកា អាយុ២០ឆ្នាំ ជានិស្សិតឆ្នាំទី៣ សិក្សាជំនាញតុបតែងលម្អនៃស្ថាបត្យកម្ម នៃ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​វិចិត្រ​សិល្បៈ​ មកពីខេត្តកំពង់ចាម សព្វថ្ងៃរស់នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ កញ្ញា​​លើកឡើង​ថា តាម​ធម្មតា​​កញ្ញាមិនសូវទិញសម្លៀកបំពាក់នោះទេ ទាល់តែមានតម្រូវការ ឬចង់ដូរម៉ូដ​ទើបទិញ​សម្លៀក​បំពាក់​​ថ្មី​។ ហើយ​សម្លៀកបំពាក់របស់កញ្ញាដែលឈប់ប្រើប្រាស់មួយចំនួន​ គឺកញ្ញា​បរិច្ចាគ​ទៅអ្នក​ដទៃ និងឱ្យប្អូនប្រើប្រាស់បន្ត។ ​

កញ្ញា​និយាយ៖ «​ខោអាវចាស់ៗ ខោអាវចាស់ ភាគច្រើនខ្ញុំពាក់​…. បើពាក់​ដូចថា​ពាក់​មួយ​ភ្លែត​ដូចថា​​ពាក់តែ​ប៉ុន្មានដង អីចឹង​ឈប់ពាក់ទុកសិន ដល់ពេល​ទៅភាគច្រើន​ប្រមូល​ឱ្យ​អ្នកនៅខាងស្រុកម៉ាក់ ខ្ញុំ​នៅជនបទ ឬក៏ឱ្យទៅប្អូន»។​​

កញ្ញា យល់ថាសម្លៀកបំពាក់ដែលឈប់ប្រើប្រាស់ ពេលដែលបោះចោលទៅក្លាយជាសំរាម នឹង​អាច​បង្ក​ផលប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានផងដែរ ដូច្នេះកញ្ញាចង់ឱ្យមានការ​ទុកដាក់កាកសំណល់​សម្លៀក​បំពាក់​ ដែល​ឈប់​ប្រើឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ កញ្ញា ក៏​គាំទ្រឱ្យមានការបរិច្ចាគសម្លៀកបំពាក់​ដែល​ឈប់​ប្រើ ទៅ​កាន់​​អ្នក​ដែលគាត់មានជីវភាពខ្សត់ខ្សោយផងដែរ បើសិនជាសម្លៀកបំពាក់នោះ​មាន​សភាព​ល្អ​អាចប្រើប្រាស់បន្តទៀតបាន។ កញ្ញានិយាយ៖ «​បើសិនជាយើងឈប់ពាក់ ឬឈប់ស្លៀក យើងអាចប្រមូលទុកមួយដុំ ឬក៏សម្លៀក​បំពាក់​ណា​មើលទៅរាងសមគួរយើងអាច​ចែកឱ្យទៅអ្នកគេខ្វះខាតបាន ព្រោះភាព​ច្រើនគាត់​អត់​ប្រកាន់​ទេ»។​

កញ្ញា​ យីម​ កនីកា​ អាយុ​២០ឆ្នាំ​ជា​និស្សិតតុបតែង​លម្អ​នៅ​សាកល​វិទ្យា​ល័យ​ភូមិន្ទ​វិចិត្រ​សិល្បៈ​។​ (រូបភាព​៖​ ភួង សុធីនី)​​

លោក ឱ សុថ​ អាយុ៧៩ឆ្នាំ ជា​អតីត​មន្ត្រី​នៅមន្ទីរ​ឧស្សាហកម្ម​ខេត្ត​បាត់ដំបង​​​ សព្វថ្ងៃរស់នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​។​ លោកលើកឡើងថាកាក​សំណល់សម្លៀក​បំពាក់​​ដែលយើងបោះចោល មិន​សូវជា​ប៉ះពាល់​ដល់​បរិស្ថាន ដូចប្លាស្ទិកនោះទេ ព្រោះថាសម្លៀក​បំពាក់​ភាគច្រើន​ធ្វើ​ឡើងពីសរសៃ កម្បាស អំបោះ​ដែល​​អាច​រលាយ​ក្លាយ​ជាធូលី ឬ​ដីបាន។

លោកប្រៀបធៀបរវាងកាកសំណល់សម្លៀក​បំពាក់ និងប្លាស្ទិកយ៉ាងដូច្នេះ៖ «សម្លៀកបំពាក់​ហ្នឹង​វា​ផ្សំដោយវត្ថុធាតុដើមជាកម្បាស ឬក៏ជាសរសៃអំបោះ ហើយ​បើ​យើង​បោះចោល វានឹងរលាយ​ទៅ​ជា​ធូលី វាទៅរលាយ ទៅជាដី វាអត់ដូចប្លាស្ទិកទេ»។

តែទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា អតីត​មន្ត្រីរូបនេះ ក៏គាំទ្រឱ្យមានការបរិច្ចាគសម្លៀកបំពាក់ដែលឈប់ប្រើប្រាស់ ទៅកាន់​អ្នក​ដែលមានជីវភាពខ្វះខាត ជាជាងយកទៅបោះចោល ឬក៏ទុកដាក់មិនបាន​ត្រឹមត្រូវ​ផង​ដែរ​។​​

លោក​ ឱ​ សុថ​​ អាយុ​៧៩ឆ្នាំ​ អតីត​មន្ត្រី​នៃ​ឧស្សាហកម្ម​នៅខេត្ត​បាត់​ដំបង​ បច្ចុប្បន្ន​នៅ​ភ្នំពេញ​។ (រូបភាព៖​ ធី​ ស្រីរ័ត្ន​)​

លោកស៊ី ចាន់ អាយុ២៤ឆ្នាំ ជាបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយកន្លែងនៅទីក្រុងភ្នំពេញ​ មក​ពី​ខេត្ត​កំពង់​ស្ពឺ​​ ថ្លែង​ថាសម្លៀកបំពាក់​ដែល​បានប្រើ​ប្រាស់អាចប៉ះពាល់​ដល់​បរិស្ថាន​ដោយសារ​តែកាដុត​ដែល​បង្ក​​​អោយ​មានក្លិនមិនល្អ​។​ ជាទូទៅ លោក​បាន​យកសម្លៀកបំពាក់​​ដែល​បានប្រើប្រាស់​ហើយ​ទៅ​បោះ​ចោល​។​

លោកលើកឡើងថា៖ «​​​សម្លៀកបំពាក់ជាកាកសំណល់ដែរដូចសម្រាមដែរ។ ប្រសិន​យើង​ដុត​មាន​ក្លិន​ផ្សែង​ទៅលើ និយាយទៅវាអាចប៉ះពាល់ដូចសម្រាមដែរ ធម្មតា​តែ​យើង​ដុត​ទៅ​មានផ្សែ​ង​ហុយ​ មានក្លិន ធម្មតាក្រណាត់តែងមានក្លិនដូចសម្រាមទូទៅ វាមានក្លិនអាក្រក់​ ចឹងវា​អាច​ប៉ះពាល់​ដល់​សុខភាព​យើងដែរ»។

លោកបញ្ជាក់បន្ថែម​ថា៖«​​​ ភាគច្រើនយកបោះចោល  បោះក្រោយផ្ទះហើយដុតចោលនៅស្រុក […] និងបោះចោលសម្រាម(គំនរសម្រាម)​ហើយតាមឡានគេមកដឹកយកទៅ​»។

លោក​ ស៊ី​​ ចាន់​ អាយុ​២៥ឆ្នាំ​ជា​បុគ្គលិក​ក្រុមហ៊ុន​ឯកជន​នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​។​ (រូបភាព៖​ ធី​ ស្រីរ័ត្ន​)​

កញ្ញា សែម ម៉ាលី អាយុ២០ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើតមកពីខេត្តកំពង់ស្ពី កំពុងស្នាក់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ជា​​និសិ្សតឆ្នាំទី​១​ ជំនាញគណនេយ្យនៃវិទ្យាស្ថានវ៉ាន់ដា។​​ ជា​ធម្មតា​កញ្ញា​ទិញខោអាវរៀងរាល់សប្តាហ៍ ព្រោះ​​ថា​កញ្ញា​ចូលចិត្ត​ដូរ​ម៉ូត​សម្លៀក​បំពាក់ ​និង​មិន​ចូលចិត្ត​ស្លៀក​ពាក់ដដែលៗ​។ ​​កញ្ញា ​ឲ្យ​ដឹង​​ថា​ សំណល់​សម្លៀកបំពាក់​អាច​ប៉ះពាល់​ដល់បរិស្ថានដែរព្រោះវាមិនងាយរលាយ។ បើ​ទោះ​បី​ជា​កញ្ញា​ចូលចិត្ត​ទិញ​សម្លៀក​បំពាក់​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ប៉ុន្តែ​ខោអាវ​ទាំងនោះ​ភាគ​ច្រើន​ត្រូវ​បាន​យក​ទៅ​ចែក​​បន្ត​ដល់​​ប្អូនៗ និងអ្នកដែលត្រូវការ ឬទុកចោលក្នុងទូ។

កញ្ញាលើកឡើងថា៖ «​​​ខ្ញុំយល់ថាវាប៉ះពាល់ដែរបងព្រោះអីវា​អត់ងាយនឹងរលាយ វា[សម្លៀកបំពាក់​ដែលឈប់ប្រើប្រាស់] នៅរយៈពេលយូរទម្រាំតែបាត់ទៅ ខោអាវ​ខ្លះ​វា​រយៈពេល​យូ​រដែល​វា​អាច​នឹង​ពុក​ផុយទៅវិញ វានៅ​ស្អិត​នៅ​នឹងដី​ប្រសិន​បើយើង​អត់​ទុកនៅកន្លែងស្រួលបួល»។​

កញ្ញាបន្ថែមថា៖ «ពេលខ្លះយកអោយបងប្អូនយកចែករំលែកគ្នាដល់អ្នកខ្វះខាត ឬក៏​ប្អូនៗ​នៅអាយុ​ក្រោម​ខ្ញុំដូចប្អូនបង្កើតខ្ញុំអីអញ្ចឹងទៅស្លៀកបន្តៗគ្នា ​[…]ក្រៅពីហ្នឹងមានតែយកទុកក្នុងទូចោល»។

កញ្ញា​ សែម​ ម៉ាលី​ អាយុ​២០ឆ្នាំ​ជា​និស្សិត​ផ្នែក​គណនេយ្យ​នៃ​​វិទ្យាស្ថាន​វ៉ាន់ដានៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​​។ (រូបភាព​៖​ ភួង សុធីនី)​​

Vox Pop៖ ទស្សនៈរបស់យុវជនចំពោះបញ្ហាក្មេងទំនើង

ក្មេង​ទំនើង​ ជា​កង្វល់ និងបញ្ហា​ក្នុង​សង្គម​ ដែល​បច្ចុប្បន្ន​អាជ្ញា​ធ​រ​កំពុង​អនុវត្ត​នូវ​វិធាន​ការ​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​ក្នុង​ការ​បង្រ្កាប​ក្មេង​ទំនើង​តាម​បណ្ដារាជធានី​ខេត្ត​។ កាលពីថ្ងៃទី២៨​ ខែ​មិថុនា​ ឆ្នាំ​២០២៤​ កន្លង​មកនេះ​ Newsroom​ Cambodia​ បាន​សម្ភាស​​យុវជន​​ចំនួន​​ ៥​រូប​ជុំវិញ​​ការ​យល់​ឃើញ​​របស់​ពួក​គាត់​ចំពោះ​បញ្ហា​ដែលបង្កឡើង​​ដោយ​ក្មេង​ទំនើង​។

លោក​ រុន​ វិសាល​ អាយុ​២៤ឆ្នាំ​ ជា​និស្សិត​បញ្ចប់​ថ្នាក់​បរិញ្ញាបត្រ​ជំនាញ​អាជីវកម្ម​កំព្យូទ័​​រ (Business computer)​ មក​ពី​សាកលវិទ្យាល័យ​ប្រទេស​ថៃ​ Mahasarakham។​ បច្ចុប្បន្ន​វិសាល​កំពុង​ស្នាក់​នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​។ វិសាល​មើល​ឃើញ​ថា​បញ្ហា​ក្មេង​ទំនើង​ជា​បញ្ហា​នៅ​ក្នុ​ង​សង្គម​ដែល​កំពុង​កើត​ឡើង​ដែល​បង្ក​ផល​ប៉ះពាល់​ជា​ច្រើន​ដល់​បុគ្គល​ផ្ទាល់​ ​​គ្រួសារ​​ និង​​​សង្គម​ជាតិ​​។

លោក​បាន​ថ្លែង​ថា​៖ «វា​[ក្មេងទំនើង​]ប៉ះ​ពាល់​ច្រើន​សម្រាប់​ខ្លួនឯ​ង​ គាត់​អាច​បាត់បង់​អនាគត​ដោយ​សារ​តែ​ភា​ព​ឈាម​ក្ដៅ​មួយឆា​វរបស់​គាត់​ គាត់​អាច​បាត់បង់​កិត្តិយស​ បាត់បង់​ដល់​អាយុ​ជីវិត​ទៀត​ បើ​សិន​ជា​គាត់​ដើរ​លេង​ជា​សេពគប់​ជាមួយ​មិត្តភក្តិ​នៅ​ក្នុង​សង្គមអ៊ីចឹង ទោះ​ចង់​ឬ​មិន​ចង់​គាត់​ត្រូវ​ធ្វើ​ចឹង​។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ជាមួយ​គ្រួសា​រ​ ធ្វើ​ឱ្យ​បាត់បង់​ជំហរ​ក្នុង​គ្រួសារ​ម្នាក់​បាត់បង់​អ្នក​ដែល​ជួយ​ទ្រទ្រង់​ជីវភាព​សេដ្ឋកិច្ច​ ធ្វើ​ឱ្យ​សមាជិក​ក្នុង​គ្រួសារ​បាត់បង់​សាមគ្គីភា​ព​ បាត់​បង់​ភាពកក់ក្ដៅ​ ហើយ​អាច​កើត​មាន​ករណី​អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ​»។

វិសាល​បន្ថែម​ថា​ បញ្ហា​ក្មេង​ទំនើង​នេះ​ក៏​ប៉ះពាល់​ដល់​សន្ដិសុខ​សង្គម​ដែល​ពិបាក​នឹង​គ្រប់គ្រង​ផងដែរ។

លោក រុន វិសាល អាយុ២៤ឆ្នាំ ជានិស្សិតបញ្ចប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជំនាញអាជីវកម្មកំព្យូទ័រ (Business computer) មកពីសាកលវិទ្យាល័យប្រទេសថៃ Mahasarakham។ (រូបភាព៖ ចិត្ត ស្រីយ៉ា)

កញ្ញា​​ ឡៃ​ លាក់​ ​​​អាយុ​​២​៩​​ឆ្នាំ​​​​​​ ជា​​និស្សិត​ឆ្នាំ​ទី​៤​​ បច្ចុប្បន្ន​រៀន​ជំនាញ​​នីតិសាធារណៈ​ ​នៃ​​​វិទ្យាស្ថាន​​ក្រុង​​អង្គរ​​ខេត្ត​​​កំពង់​ធំ​​​យល់​ឃើញ​ថា​​ បញ្ហា​ក្មេង​ទំនើង​បាន​បង្ក​អសន្តិសុខដល់សង្គម និង​​​ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ​មិនមាន​សុវត្ថិភាពផ្លូវចិត្ត។

កញ្ញា​និយាយ​​ថា​​៖ «បើ​ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​ស្ថានភាព​ជាក់ស្ដែង​នៅកន្លែង​ដែល​ខ្ញុំរស់នៅ​ ​គឺ​​នៅខេត្តកំពង់ធំ ស្រុក​ស្ទោង ​​​​បើ​​​ទាក់​​ទង​ទៅនឹងបញ្ហា​ក្មេងទំនើ​ង​ឃើញ​ថា​ពេលខ្លះពួកគាត់​ធ្វើឡើងវា​[ប្រព្រឹត្តិសកម្មភាព]​បង្ក​ជា​ការអសន្តិសុ​​ខដល់សង្គមភាគច្រើនបង្កឡើងដោយក្មេងៗ​មានវ័យជំទង់»។

កញ្ញាបានបន្ថែមទៀតថា៖«ប្រសិនបើបញ្ហាក្មេងទំនើងចេះតែរីករាលដាលឡើងទីមួយគឺយើងនិយាយពីខ្លួនគាត់ផ្ទាល់គឺខ្លួនគាត់ផ្ទាល់អត់មានអនាគតទេអនាគតគាត់គឺត្រូវបាត់តែម្ដង[…]។ ទីពីរពាក់ព័ន្ធ​នឹង​គ្រួសារ​ឪពុកម្ដាយមិនថាគេមិនថាខ្ញុំ បើសិនជាមានកូនកូនប្រព្រឹត្តឬក៏បង្ក​ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើជាក្មេង​ទំនើង​បញ្ហាផ្លូវចិត្តក៏វាពិបាក ពិបាកចិត្តធ្វើឲ្យឈឺពាក់ព័ន្ធនឹងកិត្តិយសសេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់ក្រុមគ្រួសារ តែបើ​ពាក់​ព័ន្ធជាមួយសង្គមបើមានក្មេងទំនើងចេះតែកើនឡើងគឺមិនមានការរីកចម្រើនទេព្រោះសង្គមជាតិរីកចម្រើនក៏ដោយសារធនធានមនុស្សដែរ»។

កញ្ញា​ ឡៃ លាក់ ​​​អាយុ​២​៩​ឆ្នាំ​​​​​ ជា​និស្សិតឆ្នាំទី៤​រៀនជំនាញ​នីតិសាធារណៈ ​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ក្រុង​អង្គរ​ខេត្ត​កំពង់​ធំ​។ (រូបភាព៖ ជីម ឆៃលន់)

ព្រះតេជគុណ សំ ដារ៉ូ ព្រះជន្ម២៧វស្សា ជាអតីតនិស្សិតនៃពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ លើកឡើងថាបញ្ហាក្មេងទំនើងមានការកើនឡើង ដោយសារការមិនយកចិត្ដ​ទុកដាក់ពីរាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ខណៈបច្ចុប្បន្នយុវជនចូលចិត្តសប្បាយមិនគិតពីអនាគតខ្លួន និងប្រទេសជាតិ។ 

ព្រះតេជគុណថា៖ «ថ្មីៗនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជារបស់យើងឃើញថា​កាន់តែកើនឡើងច្រើនទៅៗ​ដោយសារតែនៅក្នុងសង្គមនេះ។ ទស្សនៈមួយគេថាសង្គមបែបណាមនុស្សបែបហ្នឹង​ដូចយើងបាន​ឃើញ​​​​ហើយសង្គមយើងបច្ចុប្បន្នវាកាន់តែទៅៗហើយ តើយើងត្រូវទប់ស្កាត់ដោយរបៀបណា​ឃើញ​ថា​រដ្ឋាភិបាលរបស់យើងមិនសូវបានខ្វាយខ្វល់ពាក់ព័ន្ធនឹងក្មេងទំនើង[….] បច្ចុប្បន្ននេះដូចយើងឃើញថា​យុវជន​​របស់​យើងងប់នឹងស្រី ងប់នឹងស្រា ងប់នឹងល្បែង»។

ព្រះអង្គបានបន្តថា ការបណ្ដុះបណ្តាលធនធានមនុស្ស ឬទំពាំងស្នងឬស្សី ត្រូវការចំណាយពេល​វេលាយូរ។

ព្រះអង្គបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «ចង់បង្កើតចង់បណ្ដុះបណ្ឌិតត្រូវប្រើពេល៥០ឆ្នាំ ប៉ុន្តែបើចង់បណ្ដុះ​ពាលប្រើ​ពេល​តែមួយថ្ងៃទេឬប្រើប្រើពេលតែ៤ទៅ៥ថ្ងៃទេ អញ្ចឹងសភាវៈល្អមិនងាយទាញមកបានទេ តែសភាវៈ​អាក្រក់ទាញទៅបានដោយងាយ»។

(ព្រះតេជគុណ សំ ដារ៉ូ ព្រះជន្ម២៧វស្សា ជាអតីតនិស្សិតនៃពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ។ រូបភាព៖ ជីម ឆៃលន់)

កញ្ញា វ៉ន លីហួ អាយុ១៨ឆ្នាំ ជានិស្សិតឆ្នាំទី៣ នៃវិទ្យាស្ថានវ៉ាន់ដាលើកឡើងថា បញ្ហាក្មេងទំនើងនៅក្នុង​សង្គម​តែងតែកើតមាន គ្រាន់តែច្រើន ឬតិចប៉ុណ្ណោះ។ កញ្ញាយល់​ថាបញ្ហានេះកើតឡើងដោយសារ​កង្វះ​ការអប់រំពីឪពុកម្ដាយ សាលារៀន និងការរាប់អានមិត្ដភក្ដិមិនល្អ។ កញ្ញាបន្តថា បញ្ហានេះគួរតែមាន​ដំណោះ​​ស្រាយតាមរយៈការចូលរួមអប់រំ​ណែនាំពីអាណាព្យាបាលរបស់ពួកគេ។

កញ្ញាថា៖ « ខ្ញុំគិតថាដំណោះស្រាយតែមួយគឺផ្ដល់ដំបូន្មានដល់គាត់ ហើយរៀបរាប់ពីបញ្ហា​ថាគាត់ដើរ​ផ្លូវអញ្ចឹងអត់ត្រូវ។ យើងអាចកែតម្រូវមកបាន​ដោយសារតែយើងនៅមានពេលវេលា​ច្រើនទៀតដែល​ត្រូវកែខ្លួន។ អញ្ចឹងយើងត្រូវប្រាប់ពីចំណុចល្អៗ និងចំណុចវិជ្ជមានដល់គាត់ ហើយឲ្យគាត់ឈប់ធ្វើ​នៅអំពើណាដែលមិនល្អ​ និងប៉ះពាល់ដល់សង្គម»។

កញ្ញា វ៉ន លីហួ អាយុ១៨ឆ្នាំ ជានិស្សិតឆ្នាំទី៣ នៃវិទ្យាស្ថានវ៉ាន់ដា។ (រូបភាព៖ ជីម ឆៃលន់)

កញ្ញា រ៉ុម ជីវ័ន្ត អាយុ១៩ឆ្នាំ​ ជានិស្សិតឆ្នាំទី៣ ជំនាញរដ្ឋបាលអប់រំនៃពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យ​សីហនុរាជ​​​យល់ឃើញមិនខុសពីកញ្ញា វ៉ន លីហួនោះទេ។ កញ្ញា លើកឡើងថា​បញ្ហាក្មេងទំនើងមាន​ការកើន​ឡើង​ជាង​ឆ្នាំ​មុនៗ​ដែលបណ្ដាលមកពីកង្វះការអប់រំពីអាណាព្យាបាល និងការអប់រំនៅ​សាលារៀន។

កញ្ញាថ្លែងថា៖ «ចំពោះបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹងមូលហេតុសម្រាប់ខ្ញុំគិតអាចមកពីកត្តាគម្លាតគ្នាកត្តាឪពុក​ម្ដាយនិង​​សាលា​រៀន[…]បច្ចុប្បន្នបើគ្រូបង្រៀនរាងរឹតបន្តឹងសិស្សតិចតួចអាណាព្យាបាលចាប់ផ្ដើម​មានបញ្ហាមកចម្រូងចម្រាស់ជាមួយសាលាអ៊ីចឹងវាមានគម្លាតរវាងឪពុកម្ដាយជាមួយនឹងសាលារៀនជា​​​មូលហេតុធ្វើឲ្យខាងគ្រូគាត់អស់កម្លាំងចិត្តក្នុងការអប់រំសិស្សលត់ដំសិស្សធ្វើឲ្យសិស្សឆ្លៀតយកម៉ោង​រៀន​ទៅដើរលេង​ហើយ​ឪពុកម្ដាយខ្លះទៀតអត់បានអប់រំកូន»។

កញ្ញា រ៉ុម ជីវ័ន្ត អាយុ១៩ឆ្នាំជានិស្សិតឆ្នាំទី៣ ជំនាញរដ្ឋបាលអប់រំ នៃពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យសីហនុរាជ។ (រូបភព៖ ជីម ឆៃលន់)

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាល​ពី​ខែ​ឧសភា​ ឆ្នាំ​២០២៤កន្លងទៅ បានដាក់​​បញ្ជា​ និង​សមត្ថកិច្ច​ពាក់​ព័ន្ធ​ទូទាំងប្រទេស​ ​រឹត​បន្តឹង​វិធាន​ការ​ចំពោះ​ក្រុម​ក្មេង​ទំនើង​ដែលប្រព្រឹត្ត​ បង្កចលាចល​សង្គមនានា។ ក្រោយការប្រកាសរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីមក ក្រសួង​មហាផ្ទៃ​អះអាងថា កម្លាំង​សមត្ថកិច្ច​​បន្ត​ពង្រឹង​ការ​ត្រួត​ពិនិត្យ និង​ចុះ​បង្ក្រាប​ក្រុម​ក្មេង​ទំនើងកាន់តែសកម្ម និងតឹងតែងជាងមុន៕

Vox Pop៖ ទស្សនៈពលរដ្ឋជុំវិញក្រមសីលធម៌អ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គម​

បច្ចុប្បន្ននេះ យើងសង្កេតឃើញថា អ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមមួយចំនួនដូចជាហ្វេសប៊ុក (FACEBOOK) និងតិកតុ (TIK TOK)​ជាដើម បានប្រើគណនីផ្ទាល់ខ្លួន​សម្រាប់បង្ហោះរូបភាព និង​រឿងរ៉ាវ​មួយចំនួន។ ប៉ុន្ដែពេលខ្លះ អ្នកប្រើប្រាស់​បណ្ដាញ​សង្គមទាំងនោះ​​​ មិន​បាន​ដឹង​ទេ​ថា​​រាល់​ការផុស ឬចែករំលែកទាក់ទងនឹងបញ្ហា​គ្រួសារ ​ជម្លោះ​វែកញែក​​ដោយ​​ពាក្យ​សម្ដី​​មិន​​សមរម្យ​​នៅ​លើ​​បណ្ដាញ​​សង្គម​​​ អាចបង្ក​ផល​ប៉ះពាល់ដល់អ្នក​ប្រើប្រាស់​ដទៃ​ទៀត ជា​ពិសេស​នោះ​​​គឺ​ក្មេងជំទង់ ​ដែលជាវ័យ​ងាយរង​ឥទ្ធិពលពី​​ពាក្យសម្ដី​មិន​សមរម្យ​​ ​អសុរោះ ​គំរោះគំរើយ និងមិន​គោរព​ចាស់ទុំ​ទាំងនោះ​។

Newsroom Cambodia បានសម្ភាសប្រជាពលរដ្ឋដែលជាសិស្សនិស្សិត គ្រូបង្រៀន​ និង​​អាជីវករ​លក់ដូរ​ដែល​​រស់​នៅ​​ក្នុ​ង​​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ និង​ខេត្ត​ ចំនួន​៧​នាក់​ ជុំវិញ​ការ​យល់ឃើញ​ចំពោះ​ក្រម​សីលធម៌​ក្នុង​ការ​ប្រើប្រាស់​បណ្ដាញសង្គម ជាពិសេសការប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រទីផ្សារដោយការឈ្លោះគ្នា ឬប្រើ​ពាក្យ​សម្ដី​មិនសមរម្យជាដើម។

លោកស្រី ម៉ែន សុគន្ធា វ័យ២៦ឆ្នាំ មានមុខរបរជាគ្រូបង្រៀនថ្នាក់មតេយ្យសិក្សា នៅខេត្តព្រៃវែង លើក​ឡើង​ថា សម្រាប់ក្មេង​ដែលបើកទូរសព្ទ​មកឃើញមាន​រូបភាព ដូចជាការ​និយាយស្ដីមិនល្អ​នឹងធ្វើឱ្យ​មាន​​ផលប៉ះពាល់​ដល់កុមារជាខ្លាំង ព្រោះក្មេងនឹងយកពាក្យសម្ដី​ដែលខ្លួនបាន​ឮ យក​មកប្រើប្រាស់​ជាមួយ​មិត្តភក្តខ្លួន ទុកដូចជាការលេងសើចបែបធម្មតា។ ភាគច្រើន​លោកស្រីឱ្យកូនមើលតែតុកត្តាណាដែលទាក់ទងនឹងជំនួយក្នុងការរៀនភាសាតែប៉ុណ្ណោះ។

លោកស្រីម៉ែន សុគន្ធា បញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងនាមជាម្ដាយមួយរូប លោកស្រីមិនដែលឱ្យកូនរបស់ខ្លួនប្រើទូរសព្ទក្នុង​លក្ខខណ្ឌមិនចាំបាច់ណាមួយឡើយក្រៅតែពីការសិក្សារៀនសូត្រដែលទទួលបានចំណេះដឹង»។

លោកស្រីសំណូមពរថា៖ «សូមអ្នកដែលប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមគ្រប់រូប កុំចូលទៅចុចតាមដានផេកដែលផុសនូវព័ត៌មានមិនល្អដែលនាំឱ្យខ្ជះខ្ជាយពេលវេលាតែប៉ុណ្ណោះ បើយើងកាត់បន្ថយបាននោះបុគ្គលដែលធ្លាប់តែចែករំលែកនូវរឿងរ៉ាវមិនល្អនោះក៏នឹងមានកាន់តែតិចៗទៅផងដែរ»។

លោកស្រី ម៉ែន សុគន្ធា ជាគ្រូបង្រៀនថ្នាក់មតេយ្យសិក្សា (រូបភាព៖ ចឹង លីលី)

លោក តុប ដា អាយុ២២ឆ្នាំ ជានិស្សិតឆ្នាំទី៤ សិក្សាជំនាញគិលានុបដ្ឋាយិកាយល់ឃើញថា ការ​ប្រើ​ប្រាស់​បណ្ដាញសង្គមជារឿងធម្មតា តែបើប្រើប្រាស់ជាមួយនឹង​ពាក្យសម្ដី​មិនសមរម្យ អាចបង្ក​ផល​ប៉ះពាល់​ច្រើនដល់ក្មេងជំទង់ដែលកំពុងប្រើប្រាស់ប្រើ​ប្រាស់​បណ្ដាញសង្គមនេះផងដែរ។

លោកតុប ដា ថ្លែងថា៖ «ក្មេងងាយចាប់បាននូវអ្វីដែលគាត់បានឃើញនិងឮ ហើយ​ក្មេងរៀន​តាម​ដោយ​ប្រើពាក្យ​ទាំងអស់​នោះ​ទៅកាន់មិត្តភក្តិរបស់គាត់។ បើសិនជាមានបញ្ហាអី មិនគួរបង្ហោះ​ ឬហែកហួរ​គ្នា​នៅ​ក្នុង​បណ្ដាញ​សង្គម​នោះ​ទេ យើងគួរតែមានការដោះស្រាយបញ្ហានោះទល់មុខគ្នា ជៀសវាងកុំប្រើពាក្យអសុរោះនៅមុខក្មេង»។

លោក តុប ដា ជានិស្សិតឆ្នាំទី៤សិក្សាជំនាញគិលានុបដ្ឋាយិកា (រូបភាព៖ ចឹង លីលី)

កញ្ញា រេត ពៅ អាយុ២២ឆ្នាំ បច្ចុប្បន្នជាបុគ្គលិកគណនេយ្យ យល់ឃើញថា បច្ចុប្បន្នក្មេងៗ​មាន​ការ​ប្រើប្រាស់​​បណ្ដាញសង្គមច្រើន ហើយពួកគេងាយចាប់បាន និងយកត្រាប់តាមពាក្យ​អសុរោះ​របស់​មនុស្ស​ធំ ដែលការណ៍នេះអាច​ប៉ះពាល់​ទៅ​ដល់​ការ​សិក្សា​ និងសីលធម៌របស់ក្មេងៗ។

កញ្ញាថ្លែងថា៖ «ការប្រើប្រាស់ពាក្យសំដីអសុរោះអាចបង្កឲ្យមានអំពើហិង្សា និងភាព​អសន្តិសុខ​នៅក្នុង​សង្គម ហើយមានការប្រើប្រាស់ពាក្យមិនសមរម្យទៅមនុស្សចាស់ជាដើម»។

កញ្ញា រេត ពៅ បុគ្គលិកគណនេយ្យ (រូបភាព៖ ចឹង លីលី)

កញ្ញា រ៉ុម ផាន់នី អាយុ១៩ឆ្នាំ ជានិស្សិតឱសថសាស្រ្តឆ្នាំទី១ រស់នៅខណ្ឌសែនសុខ រាជាធានីភ្នំពេញ ផ្តោតការយល់ថាទៅលើការធ្វើ​ទីផ្សារ​ដោយការឈ្លោះគ្នា ប្រើពាក្យសម្ដីមិនសមរម្យលើហ្វេសប៊ុក និងតិក តុកជាដើម​ ដើម្បីទាក់ទាញ​អ្នកអាន ឬទស្សនា។ សម្រាប់កញ្ញា ផាន់នី ការធ្វើទីផ្សារបែបនេះ ​​គឺជាទង្វើមិនសមរម្យនោះឡើយ ដែល​បាន​បង្កផលអវិជ្ជមាន​ទៅ​ដល់​អ្នក​ប្រើប្រាស់ទាំងចាស់​ទាំងក្មេង ជាពិសេសគឺក្មេងៗ​អាយុ​ក្រោម​១៥​ឆ្នាំ​ ដែលងាយនឹងយកតម្រាប់តាមគម្រូមិនល្អ។

កញ្ញា​ក៏បានស្នើ​ឱ្យអាជ្ញាធរ​ និងក្រសួងមានសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ ណែនាំ អប់រំ និងកែតម្រូវដល់អ្នកបង្ហោះ​ និងចែករំលែករូបភាព និងវីដេអូ​មិន​សមរម្យ​ដើម្បីកុំឱ្យអ្នកដទៃយកគម្រូតាម។

កញ្ញាបញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងសង្គមកាន់តែមានភាពវឹកវរជាមួយ​ការធ្វើទីផ្សារតាម​បែបជេរបញ្ចោរ​ដែល​ជា​រូបភាព​មួយដែលមិនគួរកើតឡើងសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមគ្រប់រូប»។

កញ្ញា រ៉ុម ផាន់នី ជានិស្សិតឱសថសាស្រ្តឆ្នាំទី១ (រូបភាព៖ ចឹង លីលី)

លោក សែម សីលា អាយុ ១៨ឆ្នាំ ជានិស្សិតផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រកំព្យូទ័រឆ្នាំទី១ រស់នៅសង្កាត់ទឹកថ្លា រាជធានី​ភ្នំពេញ បានលើកឡើងថា ការប្រើប្រាស់​បណ្តាញ​សង្គមដែល​មិនមាន​ក្រម​សីលធម៌នមួយចំនួន បានបង្ហោះ​រូបភាព​មិនសមរម្យ ​នាំឲ្យក្មេងៗ ដែលមិនគ្រប់អាយុងាយរងផលប៉ះពាល់ដល់ការគិតពិចារណា។

លោក សែម សីលា ចង់ឃើញគ្រូបង្រៀនជួយ​អប់រំណែនាំបន្ថែម ព្រមទាំង​រាយការណ៍​​ទៅអាណាព្យាបាល ក្នុងករណីដែលក្មេងមិនចូលសាលា និងណែនាំឲ្យចុចរីផត(report) រឺប្លុក(block)ផេក ​ដែលតែងតែផុសតែរឿងមិនល្អនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ស្មារតី​ផ្ចង់អារម្មណ៍របស់ក្មេងជំទង់។

លោកលើកទៀតថា៖ «សម្រាប់អ្នកដែលដឹងហើយថា​ជាវីដេអូដែលខ្លួន​បានមើលមិនល្អ​ហើយក៏​នៅតែចែករំលែក​បន្តទៀត លោកថាជាការឆ្លៀតឱកាសដើម្បីតែផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន ជាក់ស្តែង​អ្នកដែលថតរូប ឬវីដេអូដែលមិនសមរម្យហើយផុស ដើម្បីឲ្យមានមនុស្សចូលមើល​ច្រើន​គឺរិតតែបង្ក​ផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅដល់ក្មេង។ គ្រប់អាណាព្យាបាលដែលមានកូនតូចៗក្រោមអាយុ១៥ឆ្នាំ គួរតែ​ព្យាយាមតាម​ដានសកម្មភាពរបស់កូនឱ្យបានញឹកញាប់ដូចជាពេលណាកូនទៅរៀន ពេលណា​កូន​ទំនេរ»។

លោក សែម សីលា ជានិស្សិតផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រកំព្យូទ័រ  (រូបភាព៖ ចឹង លីលី)

កញ្ញា ទ្រី សុផានី អាយុ១៩ឆ្នាំ ជានិស្សិតផ្នែកអក្សរសាស្រ្តអង់គ្លេសនៅវិទ្យាស្ថានភាសាបរទេស ​លើក​ឡើងថា ផលប៉ះពាល់ និងរូបភាព​ជេរប្រមាថក្នុងចំណោមអ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមនេះ មាន​ទាំង​នៅកម្ពុជា និងបណ្តាប្រទេសដទៃ។ កញ្ញាយល់ថាក្មេងៗ ងាយរងឥទ្ធិពលអវិជ្ជមាន ក៏ព្រោះតែពួកគេ​មិនអាចវាយតម្លៃថាជារឿងល្អ​ឬអាក្រក់ឡើយ ដូច្នេះពួកគេនឹងងាយធ្វើតម្រាប់តាម។  

កញ្ញាថ្លែងថា៖ «បើជនបរទេសបានឃើញនូវវីដេអូដែលមានជម្លោះ​ជេរបញ្ចោរគ្នា​តាម​បណ្ដាញ​សង្គម តើគេនឹងមើលមកប្រទេសយើងបែបណា? គេអាចវាយតម្លៃពីសីលធម៌​របស់ប្រជាជន​យើងថាមានភាពអនាធិបតេយ្យមិនចេះគោរពឱ្យតម្លៃគ្នាទៅវិញទៅមក»។

កញ្ញាលើកទឹកចិត្តទៅដល់សិស្សនិស្សិត អាជីវករលក់ដូរ ពលរដ្ឋទូទៅក្នុងសង្គម​ដែលជាអ្នកចែករំលែក បញ្ចេញមតិយោបល់​ផ្សេងៗ​លើការផុសនានា គប្បីធ្វើជា​គម្រូមួយដ៏ល្អ មិនគួរ​ចែករំលែក​នូវ​រឿងរ៉ាវដែល​មិនល្អដែលនាំឱ្យអាប់​ឱនដល់ខ្លួនឯង និងសង្គមជាតិ ជាពិសេសចៀសវាងចេតនាដើម្បី​ទទួលបានការ​ចែករំលែក​ច្រើនហើយចេះតែយកបណ្ដាញសង្គមជាឈ្នាន់ ដើម្បីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនដូចជាការលក់ដូរចំណេញប្រាក់ជាដើម។

កញ្ញបន្ថែមថា «ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋទូទៅ ជាអ្នក​ប្រើប្រាស់គួរតែងាកមកចាប់អារម្មណ៍ និងចែករំលែកមាតិកាអប់រំល្អបណ្ដុះស្មារតី កុំយកបណ្ដាញសង្គមជាវេទិកាឈ្លោះហែកហួរគ្នា ព្រោះសង្គមយើងត្រូវការ​ធនធានមនុស្សដែលល្អៗ​ជាច្រើនដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ»។

កញ្ញា ទ្រី សុផានី ជានិស្សិតផ្នែកអក្សរសាស្រ្តអង់គ្លេសនៅវិទ្យាស្ថានភាសាបរទេស (រូបភាព៖ ចឹង លីលី)

លោក ទុយ វណ្ណារ៉ា អាយុ៥២ឆ្នាំ មានមុខរបរជាអ្នករត់កង់បី បច្ចុប្បន្នរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ យល់​ឃើញ​ថា​ ការឈ្លោះគ្នាលើបណ្តាញសង្គមមិនមែន​ជារឿងសមហេតុផលទេ​ព្រោះ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវចេះរក្សាសិទ្ធិ​ឱ្យគ្នាដោះស្រាយដោយខ្លួនឯង [ជារឿងផ្ទៃក្នុងគ្រួសារ]។

លោកបន្តថា៖ «ការឈ្លោះគ្នាជារឿងមិនល្អដល់ក្មេងៗ​ជំនាន់ក្រោយនោះទេ ជួនកាលក្មេងៗ​ក្រោម​អាយុ១៥ឆ្នាំគ្នាមានខួរក្បាលគិតមិនជ្រៅជ្រះអំពីបញ្ហានៅក្នុងសង្គមអីចឹងក្មេងមានអារម្មណ៍មួយដោយចេះតែយកតម្រាប់តាម»។ 

លោកបន្ថែមទៀតថា៖ «គេមិនហាមឃាត់ទេក្នុងការផ្សព្វផ្សាយ ប៉ុន្តែថាតើ​ព័ត៌មានណាខ្លះដែលល្អចាំ​ផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្តាញហេ្វសប៊ុកអ្វីដែលមិនល្អមិនចាំបាច់ផ្សព្វផ្សាយទេ នាំឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់សង្គម ហើយក៏ត្រូវរិះគន់ដើម្បីកែលម្អទៅលើការផ្សព្វផ្សាយលើបណ្តាញសង្គមមួយចំនួនដែរ»។

លោក ទុយ វណ្ណារ៉ា ជាអ្នករត់កង់បី (រូបភាព៖ ស្អាត បុទុំម៉ា)

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា គិតត្រឹមដើមឆ្នាំ២០២៤ ប្រទេសកម្ពុជាមានអ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមចំនួន ១១.៦៥ លាននាក់ ឬ​ស្មើនឹង៦៨.៤ ភាគរយ​នៃចំនួនប្រជាជនសរុប ហើយភាគច្រើនមាន​អាយុចាប់ពី១៣ឆ្នាំ​ដល់៦៤ឆ្នាំ។ នេះបើយើងតាមគេហទំព័រ Datareportal៕

Latest News