ពលរដ្ឋដែលបណ្តាក់ទុនរកស៊ីជាមួយក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីនលាន ស៊ីធី ទទូចឱ្យតុលាការពន្លឿននីតិវិធីនៅក្នុងសំណុំរឿង ឡេង ចាន់ណា​ ទាក់ទងនឹងការរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិ ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចមានថវិកាយទៅទូទាត់​ថ្លៃ​បំណុ​ល​ធនាគារ ដែលបានខ្ចីបុលសម្រាប់បណ្តាក់ទុនចំណេញការប្រាក់។

​លោក នួន នឿន មកពីខេត្តបាត់ដំបង ដែលអះអាងថាជាជនរងគ្រោះ និយាយថា មកដល់ពេលនេះដំ​ណឹ​ង​​​ដែ​ល​ដាក់​ក្តីសង្ឃឹមថានឹងបានសំណងវិញប្រែជាស្ងាត់ដំណឹង។ទន្ទឹមនឹងនេះ លោកក៏​ទទូចសុំឱ្យតុលាការជួ​​យ​​ពន្លឿនធ្វើយ៉ាងណាឱ្យខ្លួនបានប្រាក់ខ្លះ ដើម្បីបង់ធនាគារ ពីព្រោះបច្ចប្បន្នលោកជំពាក់ធនាគារដោយ​​សា​រខ្ចីប្រាក់មកវិនិយោគជាមួយក្រុមហ៊ុន។លើសពីនេះទៀតលោកមិនទាមទារឱ្យមានការសងប្រាក់ទាំងអស់នោះ​​ទេ ប៉ុន្តែសូមឱ្យពន្លឿននីតិវិធីដើម្បីបានប្រាក់ដោះស្រាយជីវភាពបានខ្លះ​។

លោកបន្តថា៖ « អត់មានលឺដំណឹងអ្វីទេ ស្ងាត់ឈឹងម៉ង ខាងតុលាការ ខាងក្រុមហ៊ុននឹង អត់មានលឺដំណឹងអ្វីសោះ ដូចជាស្ងាត់ ដូចជាគេដោះស្រាយយ៉ាងមិចៗ ស្ងាត់ឈឹងបណ្តោយម៉ងខ្ញុំ […] ខ្ញុំចង់សំណូមពរ តុលាការ ជាពិសេសមេធាវី និងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ជួយពន្លឿនដល់ពួកខ្ញុំ ព្រោះពួកខ្ញុំរាល់ថ្ងៃ មិនថាតែរូបខ្ញុំទេ អ្នកដែលមានបញ្ហាជាមួយក្រុមហ៊ុនឡេង ចាន់ណា នេះច្រើនណាស់ ខ្ញុំអង្វរហើយអង្វរទៀតមិនមានអ្វីទេ មានតែលោកមេធាវីហ្នឹងឯងអាចជួយពន្លឿនយ៉ាងមិចឱ្យបានខ្លះៗ ដល់ពួកខ្ញុំនេះ បានខ្លះមក ព្រោះកំពុងពិបាកមែនទែន មិនដឹងថាទៅខាងណារួចទេ ឥលូវពួកខ្ញុំមានតែសំណូមពរហ្នឹងឯង ជួយពន្លឿនឱ្យខ្ញុំ ខ្ញុំចង់បានតែចំណុចហ្នឹងទេ » ។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ពលរដ្ឋដែលបានបែកបាក់គ្រួសារដោយសារការបណ្តាក់ទុនជាមួយក្រុមហ៊ុន ឡេង ចាន់ណា ព្រមទាំងជំពាក់ធនាគារជាង ៥ម៉ឺនដុល្លារ ដោយសារខ្ចីប្រាក់ដើម្បីយកទៅរកស៊ីជាមួយក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីលាន​នេះ​​ដែរ​ និងមានទីលំនៅឯ​ខេត្តកំពង់ធំ សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ឱ្យដឹងថា លោកបានចាញ់បោកក្រុមហ៊ុន ឡេង ចាន់ណា នេះតាំងពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ ដោយសារការបញ្ចុះបញ្ជូលរបស់អ្នកដទៃ ឱ្យខ្ចីធនាគារ មកបណ្តាក់ទុន យកការប្រាក់ ដើម្បីមានជីវភាពធូរធារ។​

លោកបន្តថា​៖ « ក្រុមហ៊ុនគេហ្នឹង មានបក្សពួកគេ ដែលបោកប្រាស់ជាបណ្តាញហើយ គេមកបញ្ចុះបញ្ជូលខ្ញុំឱ្យខ្ចីលុយធនាគារដើម្បីធ្វើការវិនិយោគបានការប្រាក់ ១ ម៉ឺន ដុល្លារ បានការប្រាក់ ៥០០$ ក្នុង១ខែ ខ្ញុំថាអត់ចង់យកលុយធនាគារដាក់ទេ តែគេថាដាក់ទៅ ឱ្យធូរ [ជីវភាពល្អប្រសើរ] បានការប្រាក់ស៊ីអីចឹងទៅ គេឱ្យការប្រាក់ ហើយក៏ខ្ញុំយកលុយធនាគារមកដាក់មក » ។

លើសពីនេះទៅទៀត ប្រភពដដែលបន្តថា រូបគេគ្មានលទ្ធភាពរកលុយបង្វិលសងធនាគារវិញទេ។លោកក៏ស្នើឱ្យតុលាការជួយពន្លឿននីតិវិធីដើម្បីស្វែងរកមធ្យោបាយ ដកហូតទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ក្រុមហ៊ុន យកទៅលក់ឱ្យ​​បា​​​​ន​ឆាប់ ដើម្បីបង្វិលប្រាក់ទាំងនោះឱ្យពលរដ្ឋដែលចាញ់បោកក្រុមហ៊ុននេះវិញផង។

លោកបន្តថា៖ « ឥលូវអត់មានលទ្ធភាពសងធនាគារទេ ធនាគារគេគំរាមកំហែងរឹបអូសផ្ទះសម្បែងខ្ញុំ ខ្ញុំស្នើសុំសំណូមពរដាក់ទៅស្ងាត់ ដាក់ទៅស្ងាត់ របៀបថាគេមិនចង់ដោះស្រាយឱ្យយើង លឺតែរឿងក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីនលាន ស៊ីធី របស់ឡេង ចាន់ណា គេមិនចង់ធ្វើការឱ្យ ដាក់ទៅ៣ ទៅ៤​ខែហើយ មិនទាន់ឃើញតុលាការកោះហៅឱ្យទៅបំភ្លឺទេ […] តុលាការសូមពន្លឿននៃការចាប់ខ្លួនបក្សពួកទាំងអស់ ហើយស៊ើបសួររកទ្រព្យសម្បត្តិដើម្បីលក់ឡៃឡុងចែកប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដូចពួកខ្ញុំដែរ តាមតិចតាមច្រើនតាមជាក់ស្តែង » ។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចស្នើសុំការបំភ្លឺពីលោក យិន ស្រាង អ្នកនាំពាក្យសា​​លាដំបូ​ងខេ​ត្ត​​សៀមរាបបានទេ នៅថ្ងៃទី២០ មិថុនា នេះ ដោយទូរស័ព្ទចូលជាច្រើនដង តែពុំមានអ្នកទទួល។

ចំណែកនាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ លោក អំ សំអាត យល់ឃើញ​ថា​​ករណីនេះតុលាការគួរតែអនុវត្តនីតិវិធីឱ្យបានលឿនដើម្បីផ្តល់ដំណោះស្រាយជូនពលរដ្ឋព្រមទាំងជួយស​​ម្រួ​​លពួកគេកុំឱ្យប្រឈមផ្នែកផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុធ្ងន់ជាងនេះបន្ថែមទៀត។

លោកបន្តថា៖«ប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដោយសារក្រុមហ៊ុនប្រ៊ីលានស៊ីធីគឺពួកគាត់កំពុងប្រឈមជាមួយវិ​​បត្តិ​សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ និងបំណុលធ្ងន់ធ្ងរដោយសារការចាញ់បោកក្រុមហ៊ុនព្រោះពួកគាត់បានលក់ទ្រព្យសម្បតិ្ត​ និងខ្ចីលុយពីធនាគារ និងឯកជន ដើម្បីវិនិយោគជាមួយក្រុមហ៊ុននេះ ។ ដូច្នេះពួកគាត់ត្រូវការសំណងពីក្រុមហ៊ុនមកវិញដើម្បីធ្វើការដោះស្រាយបំណុល និងជីវភាព ទើបពួកគាត់ស្នើសុំពន្លឿននីតិវិធីឱ្យបានលឿន » ។

លោកបន្ថែមថា៖«នៅពេលដែលពួកគាត់ជំពាក់បំណុលធ្ងន់ធ្ងរទៅៗ និងខ្វះខាតក្នុងជីវភាពរស់នៅដូច្នេះគឺពួកគាត់ត្រូវការសំណងពីក្រុមហ៊ុនទោះពាក់កណ្តាលក្តីព្រោះជាតម្រូវការចាំបាច់សំប្រាប់ពួកគាត់ក្នុងការយកទៅដោះស្រាយជាមួយម្ចាស់បំណាក់ បើមិនអញ្ចឹងពួកគាត់ប្រឈមការបាត់បង់ដី និងផ្ទះបន្ថែមទៀតលក់ដើម្បីសងបំណុល ត្រង់ចំណុចនេះហើយទើបពួកគាត់ចង់បានដំណើរការរឿងក្តីរបស់គាត់នៅតុលាការឱ្យបានលឿ​​ន​បំផុត »។

កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានបង្ហោះសារ​នៅលើទំព័រហ្វេស​​ប៊ុ​កផ្លូវការរបស់លោកថា សមត្ថកិច្ចបានបើកការស៊ើបអង្កេត និងស្រាវជ្រាវករណីនេះ ហើយបានរកឃើញថា គំរោងវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីលានសីធី ពុំមានលក្ខណៈដូចជាគម្រោងវិនិយោគអចលនទ្រព្យផ្សេងទៀ​​ត ដែលជាគម្រោងវិនិយោគពិតប្រាកដ ហើយជួបប្រឈមឧបសគ្គជាមួយនឹងបញ្ហានៃការធ្លាក់ចុះទីផ្សារនោះទេ​​។

ផ្ទុយទៅវិញគម្រោងរបស់ក្រុម ឡេង ចាន់ណា នេះមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធឆបោកតាមរូបមន្ត Ponzi Scheme ។នគរបាលយុត្តិធម៌ កាល​ពី​ខែ​មីនា ​ឆ្នាំ​ ២០២៤ ​ ​​ចាប់​ខ្លួន​អ្នកស្រី ​ឡេង ចាន់ណា ​និង​បក្ខ​ពួក​មួយ​ចំនួន​ ហើ​​យ​​​​​​​បាន​បញ្ជូន​ទៅ​សាលា​ដំបូង​ខេត្ត​សៀមរាប។ ​តុលាការ​​​ចោទ​ប្រកាន់​ប្រធានក្រុមហ៊ុនរូបនេះ ​និង​គូកន​ពី​បទ​«ឆបោក​មាន​ស្ថាន​ទម្ងន់​ទោស» ​«មិន​បំពេញ​កាតព្វ​កិច្ច​ឧបករណ៍‍‍​អាច​ជួញ​ដូរ​បាន‍»​ និង​ពីបទ«សម្អាត​ប្រាក់»៕

ក្រុមសហជីពដែលគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលបានប្រមូលផ្តុំគ្នាតវ៉ាជាថ្មីនៅខាងមុខការិយាល័យ នៃមជ្ឈមណ្ឌលស​ម្ព័​ន្ធ​​ភាពកា​រងារ និងសិទ្ធិមនុស្សហៅកាត់«សង់ត្រាល់» កាលពីព្រឹកមិញនេះ ដោយ​ស្នើរឲ្យស្ថាប័ន​​មិ​ន​​​​មែនរដ្ឋាភិបាលមួយនេះកែតម្រូវចំពោះរបា​​យ​​ការណ៍ដែលអង្គការនេះបានចេញកាលពីដើមខែមិថុនា ឆ្នាំ​២០២៤។​

សមាជិកសហជីពប្រមាណ៤០នាក់បានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅមុខការិយាល័យសង់ត្រាល់សារជាថ្មីទៀតនៅថ្ងៃទី២០ មិថុនានេះ។ក្រុមសហជីពដែលគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលទាំងនេះ ចោទប្រកាន់ថា របាយការណ៍ដែល សង់ត្រាល់ រកឃើញនោះគឺមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិត និងមិនមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពា​ល់​ដល់កិត្តិយសជាតិ និ​ង​ស្ថិរភាពការងាររបស់កម្មករ។

លោក លី វិចិត្រ ប្រធាន CCWF បានប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia ថាការដាក់សំណើរកាលពីព្រឹកមិញនេះ គឺតំណាងឲ្យកម្មករដែលជាសមាជិកមកពីប្រមាណជាង៥០រោងចក្រ ដោយសហព័​ន្ធ​សហជីពមូលដ្ឋានប្រមាណ៤០នាក់ និងកម្មករប្រមាណជាង៥ម៉ឺននាក់។

លោកបន្តថា៖ «យើងចង់បានការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានពីខាងសង់ត្រាល់។ […] អ្វីដែលសង់ត្រាល់លើក វា​បានផ្តល់ផលប៉ះពាល់ដល់បងប្អូនកម្មករខ្លាំង បើគេជឿថាអាក្រក់ពិតមែន ហើយគេលែងបញ្ជាទិញ អាហ្នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់បងប្អូនកម្មករខ្លាំងណាស់ »។

មិនខុសគ្នាទេ លោក អ៊ុន ដារ៉ា ជាអនុប្រធាន និងជាអ្នកនាំពាក្យសភាសហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា ហៅកា​ត់​ថា (NACC) បានថ្លែងឲ្យដឹងនៅរសៀលនេះថា របាយការណ៍ដែលសង់ត្រាល់បានចេញហាក់មិន​មា​ន​មូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ ដោយមើលតែមួយជ្រុង។

លោកថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថារបាយការណ៍របស់គាត់ (សង់ត្រាល់) វាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីតថភាពពិតដែ​ល​យើងកំពុងតែមានសព្វថ្ងៃនេះទេ។ព្រោះថាយើងមើលក្នុងចំណោមរោងចក្រសរុបដែលមាន៧០៣ គា​​​ត់យកមនុស្សតែ១០នាក់មកសម្ភាសន៍ ហើយគាត់វាយតម្លៃសភាពការព៍ទាំងមូល គេហៅថាវាមិនសមតុល្យនឹងគ្នា ។ ក្នុងនាមយើងសហជីព យើងចង់ឲ្យគាត់ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានភាពឆ្លុះបញ្ចាំង ឲ្យមានភាពត្រឹមត្រូវ។ […] របាយការណ៍ហ្នឹងគឺនិយាយពីអវិជ្ជមានទាំងអស់ អត់មានពីវឌ្ឍនៈភាពទេ»។

បើតាមលោក អ៊ុន ដារ៉ា របាយការណ៍ដែលសង់ត្រាល់បានចេញមិនបាននាំមកនូវផលជាវិជ្ជមានដល់ស​ហជីព និងកម្មករនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញគឺមានតែនាំមកនូវក្តីកង្វល់សម្រាប់ពួកគេ ខណៈ លោ​​ក​នៅតែមានជំនឿថានឹងមានការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានពីសំណាក់អ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ នៅក្នុងការស្វែងរកចំ​​ណុច​​រួមមួយនៃរបាយការណ៍ ដែលអាចទទួលស្គាល់បានពីគ្រប់ភាគី។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនទាន់អាចសុំការអធិប្បាយបន្ថែមពីលោក ឃុន ថារ៉ូ អ្នក​គ្រប់​គ្រង​កម្ម​វិធី​ការងារ ​នៃ​អង្គការ​សង់ត្រាល់ បាននៅឡើយទេនៅរសៀលនេះ។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី មន្ត្រីអង្គការសង់ត្រាល់រូបនេះ បានច្រានចោលកាលពីម្សិលមិញចំពោះការចោទប្រ​​​កាន់របស់សហជីពមួ​យ​ចំនួនដែលថារបាយការណ៍ខ្លួនមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពពិតដែលសហជីពបា​​ន​ជួបប្រទេះដោយបង្ហាញតែចំណុចមួយជ្រុង ហើយអនុវត្តការងារក្រោមការកាន់កាប់ និងបង្គាប់ពីបរទេស។

លោកបញ្ជាក់ថា៖«នៅក្នុងរបាយការណ៍យើងបានបញ្ជាក់ច្បាស់ថាទិន្នន័យដែលបានរកឃើញនៅក្នុងរោងចក្រសរុប១៥ ដែលជាសមាជិកមូលដ្ឋានរបស់(CCAWDU) និង​ (CATU) គឺវាមិនមែនតំណាងឱ្យរោងចក្រសរុបជាង ៧០០រោងចក្រ ក៏ដូចជារោងចក្រផ្សេងៗទៀតដែលមិនស្ថិតក្រោមសមាជិករបស់ BFC គឺយើងបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីអ្វីដែលយើងបានរកឃើញហើយធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ទៅនឹងឧបករណ៍ដែលខាងគម្រោងរោងចក្រកាន់តែប្រសើរ (BFC) ប្រើប្រាស់នៅក្នុងការកត់ត្រាទុ​ក​​នៅភាពអនុឡោមទៅតាមគោលការណ៍ច្បាប់ »។

ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះ លោក វ៉ន ចាន់ឡូត ជាអ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់ បានថ្លែងឲ្យដឹងថា ការប្រតិកម្មរប​​ស់​​ខាងសហជីពនេះហាក់ដូចជាមិនមានហេតុផលសមស្របនោះទេដោយសារតែរបាយការណ៍ដែលបានចេញផ្សាយ វាគឺជាផ្នែកមួយនៃការរកឃើញនូវបញ្ហាដែលបានកើតឡើង។

លោកបានឲ្យដឹងថា៖«វាដូចជាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងទៅនឹងអ្វីដែលពួកគាត់លើកឡើងទេ ក្នុងរបាយការណ៍ហ្នឹ​​ងគ្រាន់តែជាការរកឃើញនូវអ្វីដែលជាបញ្ហារបស់កម្មករនៅក្នុងវិស័យវាយនភណ្ឌ។ […] ហើយនិងទី២ ជាការរួមចំណែកដាក់ចេញនូវដំណោះស្រាយក្នុងនាមជាភាគីពាក់ព័ន្ធមួយ ហើយខ្ញុំយល់ថារដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាសហជីពគួរតែអានរបាយការណ៍ហ្នឹងឲ្យបានច្បាស់ ហើយបើអាច គួរទទួលស្គាល់ការពិតទៅ ជាជាងដែលយើងប្រើប្រាស់រូបភាព ជាក់ស្តែងបញ្ហារបស់កម្មករនៅតែបន្តដដែល »។

អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់រូបនេះបន្តថាខាងសហជីពគួរមានរបាយការណ៍មួយផ្សេងទៀតដើម្បីប្រៀ​​​​បធៀប មុននឹងច្រានចោលថារបាយការណ៍អង្គការណាមួយមិនមានលក្ខណៈបច្ចេកទេសគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការស្រា​​វជ្រាវ​តាមបែបវិទ្យាសាស្រ្ត។

លោកបន្តថា៖«ហើយបើសិនជារបាយការណ៍ហ្នឹងដូចទៅនឹងអ្វីដែលសហជីពបានលើកឡើងថាមិនពិ​ត ខ្ញុំយល់ថាគួរតែមាននុវរបាយការណ៍អីថ្មីមួយដែលពួកគាត់រកឃើញ ហើយបង្ហាញមក។ […] ក្នុងកិច្ចកា​រនេះ បើសិនជាមានរបាយការណ៍២ ៣ប្រៀបធៀបគ្នាខ្ញុំគិតថាវាជាព័ត៌មានល្អដែលប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាអ្នកសិក្សា ហើយជាពិសេសអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងវិស័យវាយនភណ្ឌទាំងអស់ហ្នឹងគាត់អាចធ្វើ​ការសម្រេចចិត្តបាន ហើយអ្នកដែលធ្វើការមិនច្បាស់ នឹងត្រូវបានអស់ទំនុកចិត្តបន្តទៀតឋ »។

ដោយឡែក លោក ទូច សុខៈ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cam​b​o​dia ថាក្រសូងនឹងបន្តតាមដានរឿងនេះក្នុងនាមជាក្រសួងដែលបានចុះបញ្ជីឲ្យអង្គការសង់ត្រាល់ ដើ​ម្បី​​​ថែរក្សានិរន្តរភាព និងសុវត្ថិភាពសង្គមជារួម។

រីឯលោក កត្តា អន​ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ បានឲ្យដឹងថាសង្គមស៊ីវិលគួរធ្វើរបាយការណ៍ប្រកបដោយសុក្រឹតភាព និងគួរបញ្ឈប់នូវការធ្វើរបាយការណ៍ដែលបំពេញតាមចិត្តម្ចាស់ជំនួយ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការធ្វើរបាយការណ៍ ត្រូវមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្រ្តក្នុងការស្រាវជ្រាវ ប្រមូលព័ត៌មាន និងវាយតម្លៃ។ អ្នកធ្វើរបាយការណ៍ត្រូវមានទំនួលខុសត្រូវចំពោះរបាយការណ៍ខ្លួន។ […] ស​​ង្គ​​មស៊ីវិលមួយចំនួនគួរបោះបង់របៀបធ្វើរបាយការណ៍បំពេញចិត្តម្ចាស់ជំនួយរបស់ខ្លួន ដោយវាយតម្លៃ​ខុសពីការពិតជាក់ស្តែង»។

នេះជាលើកទី២ហើយដែលសហជីព គាំទ្ររដ្ឋាភិបាល​បានប្រមូលផ្តុំគ្នាតវ៉ានៅមុខ​ការិយាល័យ នៃអង្គការ​ស​​ង់ត្រាល់ ក្រោ​​យ​​ពីអង្គការមួយនេះបានចេញរបាយការណ៍របស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២​០​​២​៤។ បើទោះជាបែបណា កាតវ៉ាកាលពីលើកដំបូង ដែលមាក្រុមសហជីពចេញមកពីក្រុមតែមួយ​ដែលមា​ន​​គ្នា​​​ប្រមាណ១០០នាក់ ពេ​ល​​នោះ ពួកគេបន្តទាមទារ ក្នុងបុព្វហេតុដូចគ្នា ប្រឆាំងការចេញផ្សាយ​​របា​យ​កា​​​​រណ៍ ដែលសង់ត្រា​ល់​រ​ក​​​​ឃើញ ដោយពួកគចាត់ទុកថា របាយការណ៍នោះមាន​ចរិត​អុជអាល និង​ធ្វើ​ឲ្យ​​​ប៉ះពាល់​ដល់​ស្ថានភា​ព​​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​កម្មករ​និយោជិត៕​

សាលាឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ បានបដិសេធ​លើបណ្តឹង​​សុំនៅក្រៅ​ឃុំជាបណ្តោះអាសន្ន​របស់លោក កើត សារ៉ាយ ខណៈសាច់ញាតិ​របស់​​​ប្រធាន​សមាគមសម្ពន្ធ​​​និស្សិត​បញ្ញ​វន្ត​ខ្មែររូបនេះ បន្តស្នើ​ឱ្យ​ទម្លាក់​ចោល​ការចោទប្រកាន់ទៅលើរូបលោក​។​

នៅព្រឹក​ថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ សាលា​ឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ បាន​បើក​សវនាការ​ជំនុំជម្រះលើបណ្តឹង​​សុំនៅក្រៅឃុំរ​បស់​មេធាវី​ការ​​ពា​រ​សិទ្ធិ​ឱ្យ​ លោក កើត​ សារ៉ាយ​។

អ្នកនាំពាក្យសាលាឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ​ លោក ឃុន លាងម៉េង បានឱ្យដឹងនៅក្រោយសវនាការ​នោះថា ប្រធាន​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ជំនុំជម្រះ លោក ភូ ពៅស៊ុន បានសម្រេចបដិសេធ​បណ្តឹងសុំនៅក្រៅឃុំ​​​របស់មេធាវីការ​ពារក្តីឱ្យលោក កើត សារ៉ាយ។ លោក​បន្តថា ការ​សម្រេច​មិន​ឱ្យ​ជនជាប់ចោទនៅក្រៅ​ឃុំនេះ ​ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះបានលើកហេតុផលថា ដោយសារ​នីតិវិធី​ស៊ើបអង្កេតក្នុងសំណុំរឿងនេះ​​នៅមិនទាន់បញ្ចប់ និងខ្លាចជន​ជាប់ចោទ​​រត់​គេច​ខ្លួន។

លោកបានគូសបញ្ជាក់​​ថា៖ «តាមការបញ្ជាក់​របស់ក្រុមប្រឹក្សា បានន័យថា ការស៊ើបអង្កេតនោះ​មិនទាន់បានចប់សព្វគ្រប់ ត្រូវការសួរ​ជនពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។ ចំណុចមួយទៀត​ ដោយសារគាត់អត់មានទីលំនៅច្បាស់លាស់ បើសិនជាដោះលែងគាត់អាច​គេច​ខ្លួន អញ្ចឹង​តុលាការមិនអាចសម្រេចដោះលែងនៅពេលនេះបានទេ»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពី លោក សំ ទិត្យសីហា មេធាវី​ការ​ពារ​ក្តីឱ្យ លោក កើត សារ៉ាយ បាន​ទេនៅរសៀល​ថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនានេះ។

​​​ប្រធាន​សមាគម​សម្ពន្ធ​និស្សិត​បញ្ញ​វន្ត​ខ្មែរ លោក កើត​ សារ៉ាយ ​ត្រូវ​បាន​អាជ្ញាធរ​ចាប់ខ្លួន​​​នៅ​​ទីស្នាក់​ការ​​សមាគម​ ស្ថិត​​ក្នុងសង្កាត់​ក្រាំងធ្នង់ ខណ្ឌ​សែន​សុខ ​រាជធានី​ភ្នំពេញ និង​បាន​​នាំ​ខ្លួន​ទៅ​ស្នង​ការដ្ឋាន​នគរបាល​រាជ​ធានី​ភ្នំពេញ កាលពី​ថ្ងៃ​ទី៥ ខែ​មេសា ឆ្នាំ​២០២៤​​ ពាក់ព័ន្ធ​​នឹង​​ការផ្សព្វផ្សាយ ​និង​បញ្ចេញមតិអំពី​វិវាទ​ដីធ្លី​នៅ​ឃុំ​ស្រយង់ និងឃុំ​ភ្នំ​ត្បែង​ពីរ ស្រុក​គូលែន ខេត្ត​ព្រះវិហារ។ នេះ​បើ​តាម​សេចក្តី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​របស់​សមាគម​នេះ​។

ក្រោយ​ការ​ចាប់ខ្លួន លោក​ កើត សារ៉ាយ ត្រូវបានសាលា​ដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សម្រេចឃុំ​ខ្លួនជាបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារ ដោយ​​ចោទ​ប្រកាន់​​ពី​បទ ​«មិន​រាង​ចាល និង​ញុះ​ញង់»។

កញ្ញា នឿន ស្រីណែត អាយុ២០ឆ្នាំ ដែលជា​គូដណ្តឹងរបស់​លោក កើត សារ៉ាយ បាន​លើក​ឡើង​ថា លោក កើត សារ៉ាយ ពុំបានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ ប៉ុន្តែ​តុលាការនៅតែ​សម្រេច​​បន្តឃុំខ្លួនគាត់ ក្រោមហេតុផលថា សំណុំ​រឿង​ស៊ើប​សួរ​មិន​ទាន់បញ្ចប់។ តែយ៉ាងណា កញ្ញានៅតែ​​ស្នើយ៉ាងទទូច​​ឱ្យ​តុលាការ​​ពិចារណា ក្នុងការ​ទម្លាក់ចោល​បទ​ចោទ​ និង​ដោះលែង​លោក​ កើត សារ៉ាយ ឱ្យមានសេរីភាពវិញ។

កញ្ញាបន្តថា៖ «យល់ថា ជារឿងមួយដែលមិនសមរម្យ ព្រោះ​វាអត់មានយុត្តិធម៌សម្រាប់គាត់​[លោក កើត សរ៉ាយ]ដោយ​សារ​តែ​គាត់ជាបុគ្គលដែលស្អាតស្អំ មិនមានប្រព្រឹត្តនូវទង្វើខុសឆ្គងណាមួយទេ តែតុលាការនៅតែសម្រេចឃុំខ្លួន ខ្ញុំគិតថា វាជារឿងមួយដែលមិនត្រឹមត្រូវ»។

សមាជិកគណៈកម្មការប្រតិបត្តិនៃសមាគមសម្ពន្ធនិសិត្សិតបញ្ញាវន្តខ្មែរ កញ្ញា រៀម ស្រីពេជ្ររតនា បានលើកឡើ​ងដែរថា សកម្មភាពរបស់ លោក កើត សារ៉ាយ នាពេល​កន្លងមក គឺ​មិនមាន​ចេតនាណាមួយទៅញុះញង់ប្រជាពលរដ្ឋ​នោះទេ។

ជាមួយគ្នានេះដែរ កញ្ញាថា ក្នុងកំឡុងពេល​ដែល​លោក កើត សារ៉ាយ បាន​ជាប់ពន្ធនាគារ​ជាបណ្តោះអាសន្ន រយៈពេលជិត ៨០ថ្ងៃមកនេះ តុលាការក៏នៅមិនទាន់បង្ហាញភស្តុតាង និង​​រកឃើញ​អ្នកពាក់ព័ន្ធបន្ថែមដែរ ដែលករណីនេះ តុលាការគួរតែដោះលែងលោក កើត សារ៉ាយ ឱ្យនៅក្រៅឃុំ។

កញ្ញាបន្តថា៖ «និយាយរួម តាំងពីថ្ងៃដែលលោកបង[កើត សារ៉ាយ]ជាប់[ពន្ធនាគារ​​]គឺ ៧៦ថ្ងៃ អញ្ចឹង​យើង​មើលឃើញ​ថា អត់មានធ្វើសកម្មភាពអីទាំងអស់ សូម្បីតែបញ្ជាក់ថាអ្នកណាជាគូកន ឬ​ក៏ជាប់បណ្ដឹងអី ក៏អត់មានឃើញ ខាងតុលាការ ឬក៏ខាងណាចេញ​មក​ដែរ គឺស្ងាត់ឈឹងទាល់​តែ​លើក​នេះ គាត់ស្នើសុំនៅក្រៅឃុំ ទើបគេកោះហៅមកសវនាការ»។

លោកអំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ បង្ហាញ​កា​​រសោកស្តាយដែល​តុលាការ​មិនអនុញ្ញាតឱ្យលោក កើត សារ៉ាយ បាននៅក្រៅឃុំ ដែលករណីនេះ ​លោកយល់ថាជា​ការ​រឹតត្បិតសេរីភាព​ក្នុងការបញ្ចេញមតិ របស់លោក កើត សារ៉ាយ ក្នុងនាមជាប្រធានសមាគម​មួយរូប។

លោកថា៖ «លោក កើត សារ៉ាយ គឺជាសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស​ ការពារបរិស្ថាន ដែលតែងតែឈឺឆ្ងាលជាមួយបញ្ហារបស់​ប្រជាពលរដ្ឋរបស់សហគមន៍[…] ចឹងការផ្តល់បទសម្ភាសន៍​ការបញ្ចេញមតិផ្សេងៗហ្នឹង គឺគោលបំណងដើម្បីស្វែង​រក​យុត្តិធម៌ ចឹង​យើងមើលទៅហាក់ដូចជាមិនមែនបទល្មើសទេ»។

លោកបន្ថែម​ថា៖ «ចឹងករណីនេះ វាគួរតែមានការដោះលែង​ លោក កើត សារ៉ាយ ហ្នឹងឱ្យ​មានសេរីភាព ជាពិសេសការ​ស្នើសុំឱ្យ​នៅក្រៅឃុំរបស់លោក ដែលមានលក្ខខណ្ឌគ្រប់គ្រាន់​ហើយនោះ តុលាការគួរតែពិចារណាក្នុងការអនុញ្ញាតឱ្យ​នៅក្រៅឃុំ ពីព្រោះជាគោលការណ៍នៃច្បាប់ គឺគេជ្រើសរើសយកសេរីភាពជាធំ។ ការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន គឺជាជម្រើស​ចុងក្រោយ ហើយជាជម្រើសក្នុងលក្ខខណ្ឌចាំបាច់បំផុត ហើយដូចករណីលោក កើត សារ៉ាយ គឺ​ជា​សកម្ម​ជនសិទ្ធ​មនុស្ស ជាប្រធានសមាគមមួយ ហើយជាអ្នកការពារ​បរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ ហើយសកម្មក្នុងការងារសង្គម​ ចឹង​គួរណាតែត្រូវបានដោះលែង»។ គួបញ្ជាក់ដែរ​ថា កាលពីឆ្នាំ២០២១ លោក កើត សារ៉ាយ ត្រូវបានតុលាការនៃសាលា​ដំបូង​រាជធានីភ្នំពេញ បាន​ផ្តន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល​ ២០ខែ និងពិន័យជាប្រាក់២លានរៀល​ ពីបទ «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» ម្តងរួច​មកហើយ ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការទាមទារឱ្យដោះលែងលោក រ៉ុង ឈុន អតីតមេដឹកនាំសហជីពមួយរូបនាពេលនោះ ក្រោយពី​លោក រ៉ុង ឈុន បានអត្ថាធិប្បាយជុំវិញ​ការ​​បោះបង្គោលព្រំដែនរវាង​​កម្ពុជា និង​វៀតណាម៕

ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន២៥0គ្រួសារនៅស្រុកស្វាយលើបានស្នើជាថ្មីទៀតដោយទាមទារឱ្យរដ្ឋបាលខេត្តសៀ​​មរា​ប​​ជួយចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិឱ្យបានឆាប់ ដើម្បីអាចឱ្យពួកគេមានចិត្តស្ងប់ និងយកប្លង់នេះទៅប្រើប្រាស់តាមតម្រូវជាក់ស្តែង ខណៈបញ្ហាដីដែលពលរដ្ឋកំពុងស្នើសុំប្លង់កម្មសិទ្ធិក្នុងទំហំជាង២ពាន់ហិកតានេះ កំពុងប្រ​​​​ឈមមុខគ្នា​ជាមួយយោ​ធាភូមិភាគ៤។

ទីតាំងដី​ដែលកំពុងមានភាពប្រទងប្រទាញគ្នារវាងពលរដ្ឋ និងយោធាភូមិភាគ៤នេះស្ថិតនៅក្នុង​ភូមិសា​ស្រ្ត​​​​ភូ​មិភូមិសែនជ័យ ស្រុកស្វាយលើ ខេត្តសៀមរាប។

ថ្លៃងប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះលោក យ៉ង់ វ៉ិត ដែលអះអាងថាជាជនរងគ្រោះ លើកឡើងថាទីតាំងដីដែលកំពុងទំនាស់នេះ ពលរដ្ឋចូលមកអាស្រ័យផលប្រមា​​ណ​ជាង២០ឆ្នាំមកហើយ។ហើយការកាន់កាប់នេះ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទទួលស្គាល់ថា ពលរដ្ឋទាំងជាង២៥​០​គ្រួសារ ពិតជាបានរស់ និងអាស្រ័យដោយស្របច្បាប់ប្រាកដមែន។លោកបន្តថា ហេតុដូច្នេះហើយ ទើបពលរដ្ឋជាម្ចាស់ដីស្នើសុំឱ្យរដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាប ជួយពន្លឿនចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីនេះ ឱ្យពលរដ្ឋឱ្យឆាប់ផង​។

លោកបន្តថា៖ «បាទខ្ញុំបញ្ជាក់ថាការចូលកាន់កាប់អាស្រ័យផលរបស់ប្រជាជនគាត់នៅចំណុចហ្នឹង មានតាំងពីឆ្នាំ២០០០ អ្នកខ្លះក៏មកឆ្នាំ២០០២ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នហើយនៅអំឡុងឆ្នាំ២០១៦ ប្រជាពលរដ្ឋបានធើ្វលិខិតកាន់កាប់ដី ឬក៏សវតាបញ្ជាក់កាប់កាន់ដីហ្នឹងដោយទទួលស្គាល់ពីលោក មេភូមិ លោក មេឃុំ ផងដែរ» ។

មិនមែនមានតែលោក យ៉ង់ វ៉ិត ម្នាក់ទេដែលយល់ឃើញ​ថាពលរដ្ឋគួរទទួលបានប្លង់កាន់កាប់ដោយស្របច្បាប់។លោក សាន ទិត្យ ជាកសិករម្នាក់ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋទាំងជាង២៥០គ្រួសារ រស់នៅភូមិសែនជ័យ ឃុំកន្តួត ស្រុកស្វាយលើ ក៏យល់ស្របដូចគ្នានេះដែរ។លោកបន្តថាហេតុផលដែលពលរដ្ឋចេះតែបន្តទាម​ទា​រចង់បានប្លង់កម្មសិទ្ធិមកកាន់កាប់នេះ ដោយសារដីនេះធ្លាប់ត្រូវកងយោធាធ្លាប់ទន្រ្ទានយកទៅគ្រប់គ្រងធ្វើជាកម្មសិទ្ធិនៅ​​អំឡុងឆ្នាំ២០១៥-២០១៦ ដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។

លោកបន្តថា៖«ពួកខ្ញុំនៅកាន់កាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០ ខាងអាជ្ញាធរគាត់ទៅយកខាងទាហានអំឡុងឆ្នាំ២​០​១​២ នឹង២០១៥ ខាងភូមិភាគ៤ គេយកបានជាស្ថាពរគេធើ្វទំនប់ចឹងមួយភាគ​ ក្រោយទន្រ្ទាមសហគមន៍ ប្រ​ធា​នសហគមន៍សព្វថ្ងៃជាចៅហ្វាយស្រុកស្វាយលើបាទ​ដីខ្ញុំគឺ៩ហិចតាវាប៉ះពាល់ច្រើនប្រជាពលរដ្ឋធើ្វ​ស្រែ​ចំការអត់បាន»។

ឆ្លើយតបរឿងនេះ នាយករងរដ្ឋបាលសាលាខេត្តសៀមរាប លោក លី វណ្ណ: អះអាងថាអាជ្ញាធរ​​ដែ​​ល​​ពា​ក់​​​ព័ន្ធកំពុងសិក្សាលម្អិតជុំវិញសំណើររបស់ពលរដ្ឋ និងបញ្ហាកំពុងកើតឡើងលើដី​ទំនាស់នេះ។លោ​កបន្ថែម​ថា​ ​នៅពេលអនុវត្តកិច្ចការនេះចប់សបគ្រប់ និងប​ញ្ជូ​​​​​នរបាយការណ៍បន្តទៅថ្នាក់ជាតិ ដើម្បីសម្រេច។

លោកបន្តថា៖ «បាទករណីហ្នឹងដោយសារតែកំពុងធើ្វការសម្របសម្រួលពាក់ព័ន្ធករណីទាំងអស់នេះយើង រៀបចំចូលប្រជុំពិនិត្យមើលនឹងរៀបចំរបាយការណ៍ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល»។

លោក ផាន ផល មេភូមិសែនជ័យ ស្រុកស្វាយលើ ខេត្តសៀមរាប ទទួលស្គាល់ថាទីតាំងដីដែ​លព​ល​​រដ្ឋ​ស្នើ​សុំ​នេះ ពិតជាមានភាពស្មុគស្មាញ។ក្នុងនាមលោកជាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន លោកក៏ចង់បានការដោះស្រា​យមួ​យ​​ដែល​សមស្រប ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋទទួលបានសេចក្តីសុខដែរ ជាពិសេសទទួលបានសិទ្ធិកាប់កាប់លើដីធ្លី ដែល​ពួកគេធ្លាប់បានអាស្រ័យអស់ពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។

លោកបន្តថា៖«រៀងរាល់ថ្ងៃវាប្រទាញប្រទង់អ្នកធើ្វក្នុងដីសហគមន៍គេអត់ឲ្យធើ្វ ប្រជាពលរដ្ឋធើ្វលើដីរដ្ឋ ដែ​​នជម្រកជាដែនជម្រករបស់​បរិស្ថានបាទសូមសំណូមពរឲ្យជួយដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ឲ្យបា​​ន​​ប្រើប្រាស់នៅលើដីឆ្លីតែប៉ុណ្ណឹងបាទ» ។

មេបញ្ជាការរងយោធភូមិភាគ៤ លោកវរសេនីយ៍ត្រី មី ស៊ីជាន់ បដិសេធក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិត ដោយ​​អះ​​អាងថាខ្លួនពុំមានលទ្ធភាពក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មាន ទាក់ទិនបញ្ហាទំនាស់ដី​នេះបានដែរ។លោកបន្តថា ការ​ស​​​ម្រេចបែបណាចំពោះបញ្ហានេះ គឺមានតែក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបស់អង្គភាពយោធភូមិភាគទេ ទើបមាន​​សិ​ទ្ធិអាកាត់បាន។

លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំអត់បំភ្លឺបានដោយសារខ្ញុំមិនច្បាស់ការរឿងវិវាទដីធ្លី ព្រោះខ្ញុំទើបមកនៅរយះពេលក្រោ​យដែលសុំទោសផងម៉េចៗស្រាវជ្រាវទៅខាងថ្នាក់លើៗទៅ ខាងមេភូមិភាគបានគាត់អាចបំភ្លឺបាន សំរា​ប់ខ្ញុំមិ​ន​​​​​អាចបំភ្លឺបានព្រោះការវិវាទដីធ្លីនេះខ្ញុំអត់ដឹងសវតាពីមុនមកដែលពាក់ព័ន្ធនឹងដីធ្លី ដោះដូរអីផ្សេងៗសុំទោ​​ស​ផងណា »។

មន្រ្តីអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho) ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក ភុន ឈិន សង្កេតឃើ​​ញថា ទីតាំងដែលមានមានបញ្ហានេះ មែនទែនទៅពលរដ្ឋពិតជាបានចូលទៅ​អាស្រ័យផល ដែលទទួល​​ស្គា​​ល់​ដោយអាជ្ញាធរពិតប្រាកដមែន។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំឃើញភាគីប្រជាពលរដ្ឋគាត់បានចូលទៅកាន់កាប់ប្រើប្រាស់អាស្រ័យផលលើដីហ្នឹងយូរឆ្នាំមកហើយដែល ហើយក៏មានប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនត្រូវបានខាងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ចេញលិខិតសំ​គា​ល់បញ្ជាក់អំពីប្រវត្តិនៃការកាន់កាប់ដីធ្លីរបស់ពួកគាត់រួចមកហើយដែលបាទ»។

ទាក់ទិនទីតាំងដីដែលមានភាពប្រទងប្រទាញគ្នានេះ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ ពលរដ្ឋ៥នា​ក់​តំ​ណា​ងឱ្យ ២៥០គ្រួសារ ធ្លាប់បានដាក់សំណើរសុំកិច្ចអន្តរា​គមន៍ម្តងរួចហើយដែរ​ពីក្រសួងរៀបចំដែន នគ​​រ​​រូ​បនីយកម្ម និងសំណង់។នៅក្នុងសំណើរកាលណោះ ពលរដ្ឋស្នើសុំឱ្យរដ្ឋបាលខេត្ត​ទទួលបន្ទុកដោះ​ស្រា​​យ​​​ដីធ្លីដកហូតដីក្នុងទំហំ២.៨១៩ ហិកតាពីកងយោធពលភូមិភាគ៤ មកឱ្យពលរដ្ឋកាន់កាប់ និងអាស្រ័យ​ផ​លវិញ៕

ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួននៅឃុំកោះស្នែង​ ដែលជាតំបន់​ដាច់ស្រយ៉ាលមួយនៅ​ខេត្តស្ទឹងត្រែង ស្នើដល់អាជ្ញាធរ ពន្លឿនការ​តភ្ជាប់បណ្តាញអគ្គិសនី និង​ទឹកស្អាត ​ដល់​តំបន់​របស់​ពួក​គាត់ ដើម្បី​ប្រើប្រាស់​ជា​ប្រយោជន៍ក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ និង​បម្រើការដល់​វិស័យទេសចរណ៍ក្នុង​តំបន់។ 

អ្នកស្រី កន សំដន អះអាងជា​ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅ​ភូមិ​កោះ​ស្នែង ឃុំកោះស្នែង ស្រុក​បុរីអូរស្វាយសែនជ័យ បានឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា​ ឆ្នាំ២០២៤នេះ​ថា នៅក្នុងឃុំកោះស្នែង នៅមិនទាន់មាន​អគ្គិសនីប្រើប្រាស់​នៅឡើយទេ ដែលធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋជួបការ​លំបាក​ក្នុងជីវភាពរស់នៅ។ ​​អ្នកស្រីបន្តថា បច្ចុប្បន្ន ប្រជាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់​បន្ទះសូឡា​ ដើម្បីទាញយកអគ្គិសនី​ពី​ព្រះអាទិត្យ​មកប្រើប្រាស់ ប៉ុន្តែនៅរដូវវស្សាម្តងៗ ការប្រើប្រាស់សូឡានេះជួបប្រទះនឹងកង្វះខាត។

អ្នកស្រីត្អូញត្អែរថា៖ «សូឡា វាផ្តោតទៅលើថ្ងៃ [ព្រះអាទិត្យ] រដូវភ្លៀងចឹងវាផ្តល់អត់គ្រប់គ្រាន់នោះទេប្រើបាន​តែ​អំពូល​មួយ​ទៅ​ពីរ បើ​កង្ហារវិញ វាអត់បានដល់មួយយប់ទេ ពាក់កណ្តាលម៉ោងមួយ ឬពីរអី​ រលត់​ហើយ»។

ករណីនេះ អ្នកស្រី កន សំដន ស្នើដល់​អាជ្ញាធរ​ខេត្ត និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពន្លឿន​ការ​​​តភ្ជាប់​បណ្តាញ​អគ្គិសនី និង​​ទឹក​ស្អាត​ សម្រាប់ឱ្យពលរដ្ឋប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍ក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ និង​សម្រាប់​ទាក់ទាញផ្នែកទេសចរណ៍ផងដែរ ខណៈតំបន់នោះ ក៏មានសក្តានុពល​ផ្នែក​អេកូ​ទេសចរណ៍ ឬទេសចរណ៍បែបធម្មជាតិ​​ផង​ដែរ។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ លោក លឹម សៃ ​តំណាងសហគមន៍អេកូទេសចរណ៍សម្រស់កោះហាន​ បាន​​ឱ្យដឹ​ងដែ​រ​​ថា កន្លង​មក លោកធ្លាប់លឺថា មានការ​ដាក់បង្គោលអគ្គិសនីជាបណ្តើរៗ ទៅកាន់តំបន់នោះ ប៉ុន្តែ​ដោយសារ​ដល់រដូវវស្សា ទើបមានការផ្អាកការ​បោះបង្គោល​ជាបណ្តោះអាសន្នសិន។ លោក​បន្តថា នៅពេលដែលមិនមានអគ្គិសនី និងទឹកស្អាតប្រើប្រាស់គ្រប់គ្រាន់ វា​ក៏បានជះឥទ្ធិពល​មិន​ល្អដល់វិស័យទេសចរណ៍នៅតំបន់នោះ​ផងដែរ ហើយប្រជាពលរដ្ឋ ក៏​ជួបការលំបាកក្នុងការ​រស់នៅ។

លោកថា៖ «[ការប្រើប្រាស់អគ្គិសនី]អត់គ្រប់ទេ ខ្លះគ្រប់ ខ្លះអត់ទៅ បើយើង​ប្រើ​ទ្រង់ទ្រាយធំទៅ ក៏អត់បានដែរ ទោះ​បី​អាគុយ​ហ្នឹង​រកខូច​ប្រើប្រាស់បានតែពេលថ្ងៃទៅ ពេលយប់ម៉ោង៧​ទៅ​ក៏អស់ភ្លើង[អគ្គិសនី]ចឹងទៅណា […]  អគ្គិសនីវាអត់តាំងពីដើមមក វាប៉ះពាល់​ ក៏ដូចជាចង់ប្រើប្រាស់ដូចគេដូចឯង ក៏ប៉ុន្តែដូចយើងកន្លែងហ្នឹង​អត់បាន យើងគិតតាមអត់ បើវាខ្វះខាត​តាំងពីយូរមកហើយ ក៏ទ្រាំរស់នៅតាមហ្នឹងទៅ»។

អភិបាលស្រុកបូរីអូស្វាយសែនជ័យ លោក លី មីនា មានប្រសាសន៍ថា ឃុំកោះស្នែង​នេះ ជាតំបន់កោះ ហើយ​​អាជ្ញាធរអគ្គិសនី​ ក៏បាន​ចុះសិក្សា និង​រៀបចំ​ផែន​ការ​រួចហើយ​ថា នឹង​មានការ​តភ្ជាប់បណ្តាញអគ្គិសនីទៅកាន់តំបន់ទាំងនេះ នៅក្នុង​ឆ្នាំ​២០២៤ និង​ឆ្នាំ២០២៥​ខាងមុខ​នេះ។ លោក​បន្តថា ភូមិកោះកី និងភូមិជាំធំ ដែលជាភូមិ២ ក្នុងចំណោមភូមិចំនួន៤ ក្នុងឃុំ​នេះ គឺ​​មានការ​ដាក់បង្គោល និង​តខ្សែចរន្ត​អគ្គិសនីរួចហើយ នៅចាំតែ​ប្រជាពលរដ្ឋ​សហការគ្នា​ក្នុងការ​ដាក់​ពាក្យ​ស្នើ​ទៅអាជ្ញាធរអគ្គិសនី ដើម្បី​​តបណ្តាញ​​ទៅកាន់ផ្ទះរបស់ពួកគាត់តែប៉ុណ្ណោះ។  

លោកថ្លែងថា៖ «ឥលូវនេះ អាជ្ញាធរអគ្គិសនីក្នុងឆ្នាំ២០២៤ បានរៀបចំតភ្ជាប់ទៅឱ្យ​ហើយ ក៏ប៉ុន្តែត្រូ​វឆ្លងទន្លេទៅ ហើយ​គេសិក្សារួច​ហើយ​ថា​គេនឹង​ដាក់បង្គោលឡើងទៅលើកោះហ្នឹង​ហើយ»។

ប្រធានក្រុម Hotline អង្គភាពអគ្គិសនីកម្ពុជានៅខេត្តស្ទឹងត្រែង​ លោក ​នន សំណាង បានឱ្យ​ដឹងដែរ​​ថា​ ការយឺតយ៉ាវក្នុងការ​តបណ្តាញអគ្គិសនីនៅតំបន់នោះ ដោយសារតែ​ឃុំកោះស្នែង ជាតំបន់កោះ ដែលពិបាកក្នុងការ​តភ្ជាប់បណ្តាញ។ តែយ៉ាងណា លោកថា ក្រុមហ៊ុនម៉ៅការ​តបណ្តាញអគ្គិសនីដែលទើបតែដេញថ្លៃបានក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ បានចុះទៅចាក់គ្រឹះសម្រាប់​ដាក់​បង្គោលអគ្គិសនីហើយ។

លោក​ថ្លែង​ថា៖«មូលហេតុដែលមិនមានភ្លើងនៅតំបន់ហ្នឹង គឺសំខាន់លើកញ្ចប់ថវិកា ហើយមួយរយៈចុងក្រោយនេះក៏មានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងផងដែរ ហើយវាធ្វើឱ្យ​ប៉ះពាល់​គម្រោងទាំងអស់​ក្នុងការសាងសង់បណ្តាញអគ្គិសនី បណ្តាញ​បញ្ជូន​អីអស់ហ្នឹង​»។

បើតាម លោក នន សំណាង នៅក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែងនេះ មានការតភ្ជាប់បណ្តាញអគ្គិសនីទៅកាន់លំនៅឋាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​​ប្រមាណ ៦១ភាគរយហើយ ហើយ​តំបន់ដែលនៅសល់ នឹង​មានការ​តភ្ជាប់​ជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងឆ្នាំ២០២៤ និងឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខ។  

មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស​​​អាដហុកប្រចាំខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ចឹក ចិត្រា​ មានប្រសាសន៍ថា នៅតំបន់មួយចំនួនក្នុងខេត្តនេះ ពិតជានៅមានកង្វះខាតនូវអគ្គិសនី និង​ទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ពិតមែន ដែលករណីនេះ លោកជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរ​ពន្លឿន​ការ​ដោះ​ស្រាយ។ លោកថា នៅពេលដែលមានអគ្គិសនី និងទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ នោះនឹងអាច​ជួយ​លើក​ស្ទួលជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងសេដ្ឋកិច្ច​ជាតិតាមរយៈការទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរកាន់​តែច្រើន​ទៅកាន់តំបន់ទេសចរណ៍បែបធម្មជាតិនេះ។  

លោក​ថា៖ «ជាទូទៅខាងអគ្គិសនីកម្ពុជា គឺជាអង្គភាពមួយក្នុងការស្វយ័តទទួលខុសត្រូវ និងជាអ្នកស្វែងរកប្រាក់​ចំនេញ​ ចឹង​ជានិយ័តករពាក់កណ្តាល​រដ្ឋ ឯកជន​ក៏ពួកយើងសំណូមពរថា ឱ្យ​ពួកគាត់​សិក្សាស្វែងយល់ទៅលើតម្រូវការបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសអគ្គិសនី​សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹង ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យ​មានតម្លាភាព ជាជាង​ការ​ប្រើប្រាស់​ផ្គត់​ផ្គង់​អគ្គិសនី​ទៅតែតំបន់ដែល​មានការវិនិយោគ ក៏ដូចជាដីសម្បទាន និងមិនការអើពើដល់​ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្បែរតំបន់ទាំងអស់នោះ»។

ចំណែក នាយក​ប្រតិបត្តិ​អង្គការ​តម្លាភាព​កម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី ​​សង្កេត​ឃើញថា សម្រាប់ថវិកា​​ជាតិ​ដែល​បញ្ចេញទៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ មានការកើនឡើង ប៉ុន្តែក្រោយមករដ្ឋាភិបាល បានចេញសារាចរមួយ ដោយ​ណែនាំឱ្យមានការ​ប្រើប្រាស់​​ថវិកា​នៅថ្នាក់​ក្រោម​ជាតិ​ ឱ្យ​មានកម្រិត និង​មាន​ប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់​ ដែលនេះអាចជាការ​រិតត្បិតមួយ ស្របពេល​ដែលកំណើន​​សេដ្ឋ​កិច្ច និងការប្រមូលពន្ធមានការ​ថយចុះ។ ករណីនេះ លោកថា អាចជាការ​ជះឥទ្ធិពល​ដល់ការ​អភិវឌ្ឍ​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​​នៅថ្នាក់ក្រោម​ និងថមថយនូវការពង្រីកគម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍ធំៗ។

លោក​ថ្លែងថា៖ «ជាទូទៅ នៅតាមទីជនបទ​ មិនទាន់ភ្លើងរដ្ឋ ទឹករដ្ឋនោះទេ ប៉ុន្តែមានក្រុមហ៊ុនឯកជនដែលគេ​វិនិយោគ ក្រុមហ៊ុនខ្លះ​ពួក​គាត់​មិន​មាន​​ថវិកា​សម្រាប់​ពង្រីក​ច្រើន​នោះ​ទេ​ ជាពិសេសទីជនបទហ្នឹង ការ​ពង្រីក​ហេដ្ឋារចនា​សម្ពន្ធ័​​ហ្នឹង​​ថ្លៃ ដែលក្រុមហ៊ុនឯកជនខ្លះ គាត់មានថវិកា​វិនិយោ​​គ​ច្រើន​ ទាមទារឱ្យ​មានកិច្ចសហការជាមួយរដ្ឋពង្រីក​នឹងខ្សែរ បណ្តាញអគ្គិសនីទឹកនឹងទៅតាមភូមិដាច់ស្រយាលបាន»។

បើតាម មេឃុំកោះស្នែង ​លោក  វ៉ាន់ សុំផន ក្នុងឃុំនេះ​មានភូមិចំនួន៤ ក្នុងនោះមាន ភូមិ​កោះកី ភូមិ​ជាំធំ ភូមិកោះស្នែង និងភូមិកោះស្រឡៅ ដែល​មានប្រ​ជាពលរដ្ឋរស់នៅសរុប​​​​​ជាង ៣ ២០០នាក់ ឬស្មើជាង ៥៧០គ្រួសារ៕   

អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ច និងកិច្ចការបរទេសនៅកម្ពុជា​ លើក​ឡើង​ស្រដៀង​គ្នា​ថា កម្ពុជា​អាចទាញ​យក​ប្រយោជន៍​សេដ្ឋកិច្ច​ពីប្រទេស​សិង្ហបុរី បន្ថែមលើការ​ពង្រឹងផ្នែកទំនាក់​ទំនង​ការ​ទូត​ និង​នយោបាយ​​ តាមរយៈការផ្លាស់ប្តូរដំណើរទស្សនៈកិច្ចផ្លូវការ​របស់ថ្នាក់ដឹកនាំនៃប្រទេស​ទាំងពីរ​។

ការលើកឡើងបែបនេះ ធ្វើឡើងចំពេលដែល នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បាន​ធ្វើ​ទស្សនកិច្ចផ្លូវការ​​រយៈពេល ២ថ្ងៃ នៅ​សាធារណៈរដ្ឋសិង្ហបុរី នៅថ្ងៃទី១៨ និងថ្ងៃទី​១៩ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ។ ក្នុងដំណើរទស្សនៈកិច្ចនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន ម៉ាណែត បាន​អញ្ជើញជាអធិបតី និងថ្លែងសុន្ទរកថាគន្លឹះនៅក្នុង «វេទិកាធុរកិច្ចកម្ពុជា-សិង្ហបុរី​» ដែលរៀបចំឡើងនៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា​​នេះ ដែលមានការចូល​រួ​ម​ពីអ្នកវិនិយោគប្រមាណ ៤៨០នាក់ មកពីបណ្តាក្រុមហ៊ុនចំនួន៣៤៧។

ថ្លែងនៅក្នុងវេទិកានោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ​បានគូសបញ្ជាក់ថា កម្ពុជា និង​​សិង្ហបុរី មានកិច្ចសហការលើសពីពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគទៅទៀត ខណៈ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ កំពុងសហការគ្នាក្នុងការជំរុញវិស័យទសចរណ៍ កសាង​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗ និង​ចាប់​យក​កាលានុវត្តភាពនានា​នៃបរិវត្ត​កម្ម​ឌីជីថល។ លោកបន្តថា ប្រទេស​ទាំងពីរ ក៏​​បាន​​នឹង​កំពុងធ្វើការរួមគ្នាយ៉ាងសកម្មក្នុងការបង្កើនការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស ដើម្បីធានាថាកម្លាំងពលកម្មរបស់ប្រទេសទាំងពីរមានជំនាញ និងចំណេះដឹង ស្រប​តាមតម្រូវ​ការ​សេដ្ឋកិច្ចក្នុងសម័យទំនើប។

ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ លោក តិច ជ័យ អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច យល់​ឃើញ​ថា កម្ពុជាអាចនឹងទាញយកប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចធំធេង​ពី​ប្រទេស​សិង្ហបុរី ក្នុងនាម​ជា​ប្រទេស​សមាជិកអាស៊ានដូចគ្នា ខណៈ​សិង្ហបុរីជាប្រទេសដែលមានឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ច​ខ្លាំង​នៅ​ក្នុង​តំបន់។

លោកថា៖ «ផលចំណេញមួយក្នុងចំណោមផលចំណេញផ្សេងៗទៀតនោះ គឺការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មកាន់​តែប្រសើរឡើងរវាងប្រទេសទាំងពីរ ហើយមួយវិញទៀតហ្នឹងគឺការភ្ជាប់នូវរបៀងហិរញ្ញវត្ថុ។ […] យើងឃើញហើយមាន​ការចុះហត្ថលេខាលើ​កិច្ចព្រមព្រៀងរវាង NBC ជាមួយធនាគារជាតិកម្ពុជា ហើយនិងភាគីខាងសិង្ហបុរី​ក្នុងការធ្វើឱ្យ​​ប្រសើរឡើងនៃលំហូហិរញ្ញវត្ថុនៃប្រទេសទាំងពីរ ជាពិសេសគឺរវាងសហគ្រាសធនតូចនិងមធ្យម»។

លោកបន្តថា ការផ្លាស់ប្តូរដំណើរទស្សនៈកិច្ចនេះ​ ក៏​នឹងក្លាយជាឱកាស​មួយ​សម្រាប់​កម្ពុជា ក្នុងការ​​សិក្សារៀនសូត្រពីសិង្ហបុរីដែលជាប្រទេសមានការរីកចម្រើនខ្លាំងនៅក្នុងតំបន់ ដើម្បីយកមកអនុវត្ត និង​​ជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាផងដែរ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ផ្នែកជំនួញ ការទាក់ទាញវិនិយោគដោយផ្ទាល់ពីបរទេសមកកាន់កម្ពុជា គឹ​កម្ពុជាអាចរៀនសូត្របន្ថែមទៀតផងដែរពីសំណាក់សិង្ហបុរី។ […] យើង​នឹង​បាន​ទទួល​បន្ថែម​ទៀតទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​ភស្តុភារកម្ម ឬការដឹក​ជញ្ជូន ដូចដែលយើងដឹងហើយ សិង្ហបុរីជាប្រទេសមួយដែលមានផែ និងប្រព័ន្ធភស្តុភារកម្មដែលរីកចម្រើនបំផុតនៅក្នុងតំបន់»។

លោកបានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «សម្រាប់កម្ពុជា ដើម្បីប្រកួតប្រជែងទាក់ទាញការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសឱ្យ​បានកាន់តែច្រើន ពង្រីកពាណិជ្ជកម្មនិងការនាំចេញទៅអន្តរជាតិ គឺតម្រូវឲ្យមានការកែលម្អរនូវប្រព័ន្ធភស្តុភារកម្ម ជាពិសេសគឺនៅកំពង់ផែ ក្នុងការលើកដាក់ទំនិញ​ ក្នុងការនាំទំនិញចេញចូលជាដើម»។

ចំណែក​ លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា យល់ឃើញស្រដៀងគ្នានេះដែរ​ថា៖ «ជាផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច យើងអាចរំពឹងទុកថាតាមរយៈដំណើរទស្សនៈកិច្ចរបស់សម្តេចធិបតីនេះអាចនឹងធ្វើឱ្យ​ទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជា និងសិង្ហបុរី កាន់តែមានសន្ទុះទ្វេឡើងថែមទៀត ការវិនិយោគពីសិង្ហ​បុរីមកកាន់មកកាន់កម្ពុជា។ […] ជាពិសេសអ្វីដែលយើងកត់សម្គាល់ឃើញក្របខណ្ឌនៃអនុស្សារណៈយោគយល់គ្នាមួយចំនួន ក៏មានការចុះហត្ថលេខាផងដែរ អ៊ីចឹងនេះជាផលប្រយោជន៍ជាក់ស្តែងដែលកើតចេញពីដំណើរទស្សនៈកិច្ចរបស់សម្តេចទៅកាន់សិង្ហបុរីនេះ»។

លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ​បានថ្លែងប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia នារសៀលនេះថា ការចូលរួមនៅក្នុងវេទិកាធុរកិច្ចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី គឺជាឱកាសដែលកម្ពុជា​​​បង្ហាញ​​សក្តា​នុពល​ និង​​​ជា​កាតាលីករ​​ក្នុង​ការ​​ទាក់​​ទាញ​​វិនិយោគិន​បរទេស និង​រួមចំណែកដ៏សំខាន់​ក្នុងការ​វិវឌ្ឍន៍​​នៃសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។

លោក​មានប្រសាសន៍ថា៖ «អាណត្តិដឹកនាំរបស់សម្តេចធិបតី គឺផ្តោតសំខាន់ទៅលើសេដ្ឋកិច្ច អ៊ីចឹងនៅគ្រប់ទិសទីដែលសម្តេចធិបតីអញ្ជើញទៅដល់ គឺតែងតែមានវេទិកាធុរកិច្ច ដើម្បីបង្ហាញពីសក្តានុពលរបស់កម្ពុជានៅក្នុងការទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគទុនបរទេសឱ្យ​មកវិនិយោគនៅកម្ពុជា និងលើកទឹកចិត្តអ្នកដែលកំពុងវិនិយោគស្រាប់ហើយ​ឱ្យ​​បន្តវិនិយោគ។ […] គោលនយោបាយនេះ គឹបានលទ្ធផលជាបន្តបន្ទាប់មកហើយ​ ដែលយើងបានឃើញគឺ គម្រោងវិនិយោគកើនឡើង ហើយការបង្កើតការងារក៏កើនឡើងសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាយើង»។

អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលរូបនេះ ក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរ​អំពីសារសំខាន់នៃដំណើរទស្សនៈកិច្ចមួ​យនេះរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ថាជាការរឹតចំណងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនានាដែលមានស្រាប់ និងដើម្បីស្វែងរកកិច្ចសហការថ្មីផងដែរ។

លោកបន្តថា៖ «កម្ពុជាយើង ហើយនិង​សិង្ហបុរី គឺជាសមាជិកអាស៊ានដូចគ្នា អ៊ីចឹងយើងត្រូវការរឹតចំណងសាមគ្គីភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកការទូតឱ្យ​កាន់​តែ​ប្រសើរ​ឡើង​​បន្ថែមទៀត សម្តេចធិបតីលោកជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីបន្តវេន លោក​ត្រូវធ្វើដំណើរទស្សនៈកិច្ចគ្រប់បណ្តាប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន និងបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗទៀត ដើម្បីបញ្ជាក់​ជំហរ​នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលមានស្រាប់ និងរិះរកធ្វើយ៉ាងណាឱ្យ​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការហ្នឹងកាន់តែល្អប្រសើរឡើង​​ទៀត»។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរ​ថា កាល​ពីឆ្នាំ២០២៣ ក្រុម​ប្រឹក្សា​អភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា (CDC) បានអនុវត្តគម្រោង​វិនិយោគ​ចំនួន ២៦៨​គម្រោង ក្នុង​ទំហំ​ទឹក​ប្រាក់ជិត ៤,៩ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ជាមួយភាគីសិង្ហបុរី៕​

សកម្មជន​ចលនាមាតាធម្មជាតិ ស្នើក្រសួងបរិស្ថាន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ​​ ចាត់វិធានការ​​​ជាបន្ទាន់​ទប់​ស្កាត់​​ករណីបង្ហូរ​សារធាតុគីមីចូល​តំបន់អភិរក្ស​ជលផល​ព្រែកកំពង់សិលា ក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ​ ក្រោយ​ពួក​គេ​អះអាង​​ថា​ រោង​ចក្រ​ចំរាញ់​ប្រេង​ដូង​របស់ឧកញ៉ា​​ ម៉ុង ឬទ្ធី បាន​បង្ហូរ​សារធាតុគីមី និង​កាកសំណល់ផ្សេងៗ ចូលព្រែកនេះ​ ដែល​ជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានជាច្រើនដល់ពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់​នោះ​។​

កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ទំព័រហ្វេស​ប៊ុក​របស់​​​ចលនាមាតាធម្មជាតិ (Mother Nature Cambodia Page) បានផ្សព្វផ្សាយនូវវីដេអូខ្លីមួយរយៈពេល ១:៤៨​នាទី អមជាមួយនឹងសារជាអក្សរ​​​នៅលើវីដេអូឃ្លីបនោះថា ចាប់តាំងពី​ថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤មក​ ចំការដូងប្រេង​របស់ឧកញ៉ា​ ម៉ុង ឬទ្ធី បានបង្ហូរសារធាតុគីមី​ចូលតំបន់អភិរក្សជលផលព្រែកកំពង់សីលា បណ្តាលឱ្យត្រីជាច្រើនក្បាល​បាន​ងាប់​ ហើយ​ប្រជាពលរដ្ឋដែល​បានយក​ត្រី​ងាប់ទាំង​​នោះ​ទៅ​បរិភោគ ក៏មាន​អាការៈ​ពុល​អាហារផងដែរ។

សក​ម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ​ កញ្ញា លាង សុវណ្ណា ដែលបានចុះទៅពិនិត្យ និង​សិក្សា​ពីផល់ប៉ះពាល់ទឹក និងមច្ឆានៅតំបន់នោះផ្ទាល់ មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនានេះ​ថា ទឹក​នៅ​តំបន់​អភិរក្ស​ជល​ផល​ព្រែកកំពង់សិលា មាន​ក្លិន​ស្អុយ និង​​បានប្រែ​​ពណ៌ទៅជា​​​​ក្រម៉ៅ និងមានត្រីជាច្រើន​ម៉ឺនក្បាលបានងាប់ ដោយសារ​ការបង្ហូរនូវសារធាតុគីមី ចេញពីចម្ការដូងប្រេងរបស់​ឧកញ៉ា ម៉ុង ឬទ្ធី។ កញ្ញាបន្តថា ការបង្ហូរ​នូវសារធាតុគីមីនេះចូល​ព្រែកនេះ បាន​ប៉ះពាល់ខ្លាំង​ដល់​ជីវៈ​ចម្រុះ បរិស្ថាន និង​ធនធានធម្មជាតិ ព្រមទាំង​ប្រជានេសាទ​ដែល​​រស់នៅតំបន់ផងដែរ។

កញ្ញាថ្លែង​ថា៖ «ពេលដែលយើងទៅយើងទទួលបានព័ត៌មាន មានអ្នកភូមិដែលគាត់រងផលប៉ះពាល់ហ្នឹងគាត់ថា គេបង្ហូរកាកសំណល់រោងចក្រ​ចម្រាញ់ដូងប្រេងរបស់លោកឧកញ៉ា ម៉ុង ឬទ្ធី បង្ហូរចូលទឹកស្ទឹង ហើយ​ទឹកស្ទឹងហ្នឹង​វាហូរចុះ​មក​ពីជ្រោះ ហើយ​វាកាត់ទឹក​ហ្នឹង​ដែរ ហើយទឹកហ្នឹងក៏បន្តហូរចូលមកព្រែកសមុទ្រ ទើបវាប៉ះពាល់ខ្លាំងមែនទែន»។

ករណីនេះ កញ្ញា លាង សុវណ្ណា ស្នើឱ្យក្រសួងបរិស្ថាន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ​ ចុះទៅពិនិត្យ​ស្ថានភាពទឹកនៅតំបន់នោះ និង​​ចាត់វិធានការដោះស្រាយ​បញ្ហានេះ​ឱ្យ​បានឆាប់រហ័ស ដើម្បីស្តារ​ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី​នៅតំបន់អភិរក្ស​ព្រែកជលផលកំពង់សិឡាឡើង​វិញ ព្រមទាំងផ្តល់ពូជត្រីចម្រុះដល់​ប្រជានេសាទនៅតំបន់នោះ​ ដើម្បី​ស្តារ​សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ​របស់​ពួកគាត់ឡើង​វិញ​។

កញ្ញាមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងស្នើឱ្យក្រសួងនានាពាក់ព័ន្ធ ពិនិត្យមើលថាទឹកនេះមានសារធាតុអ្វីបានពុលខ្លាំងមែនទែន សូម្បីតែកូនត្រី កូនបង្កង មេត្រី និង​សត្វ​កំពុង​​​តែ​ពងកូន​ វា​វៀរ​ឡើង​លើ​គោក​ហើយ​វាប្រកាច់ងាប់​ពេញទឹកតែម្តង​ […]ហើយ​​ពួក​​យើង​មិន​មាន​អ្វីក្រៅពីស្នើសុំឱ្យពួកគាត់ ចុះទៅកែលម្អក៏ដូចជាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ដែលបានខូចខាតហ្នឹងមកដូចដើម ដើម្បីឱ្យមានតុល្យភាពនៃការរស់នៅ ទាំងមនុស្ស សត្វ និងធម្មជាតិឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ ព្រោះយើងដឹងហើយថាមនុស្សអត់​​អាចខ្វះ​ធម្មជាតិបាន សូម្បីតែសត្វហើយបរិស្ថានក៏អត់ត្រូវការបំពុលដែរ ព្រមទាំងមានចំណាត់ការទៅលើអ្នកដែលធ្វើឱ្យមានរឿងនេះកើតឡើង»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia បានព្យាយាមទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពីឧកញ៉ា​ ម៉ុង ឬទ្ធី ដែរប៉ុន្តែពុំមានការ​ឆ្លើយតប។

អភិបាលរងខេត្តព្រះសីហនុ លោក ឡុង ឌីម៉ង់ មានប្រសាសន៍​ថា កិច្ច​​ការ​ងារ​នេះ រដ្ឋ​បាល​ខេត្ត​បាន​​ដឹង​រួចហើយ​​កាលពីសប្តាហ៍មុន ហើយរដ្ឋបាលស្រុក និង​​មន្ទីរ​ពាក់​ព័ន្ធ​ បាន​ចុះទៅ​យកសំណាក និងពិនិត្យផងដែរ តែមិនទាន់ទទួលបានលទ្ធផលនៅឡើយ​។

លោក​​ថា៖ «យើងសង្កេតឃើញថា មានត្រីស្លាប់ច្រើនក្បាលពិតមែន ប៉ុន្តែបើពាក់ព័ន្ធថាមានមនុស្ស ពលរដ្ឋធ្លាក់ខ្លួនឈឺដោយសារហូបត្រី យើងខ្ញុំមិនមានព័ត៌មានបែបនេះទេ ដោយឡែកពាក់ព័ន្ធ​ទៅនឹងការបំពុលត្រីនេះ មន្ទីរជំនាញគាត់បានចុះទៅពិនិត្យអស់ហើយ យើងបានស្រង់យកសំណាកទាំងអស់នោះ យកទៅពិនិត្យមើលថាតើសារធាតុនោះជាសារធាតុអ្វី ដែលបណ្តាល​ឱ្យមា​ន​ការ​បំពុលត្រី ហើយបើថាឱ្យនិយាយថា​តើរឿងនេះកើតចេញពីក្រុមហ៊ុន រោងចក្រឧកញ៉ា ម៉ុង ឬទ្ធី ខ្ញុំមិនអាចទាញការសន្និដ្ឋានលឿនដូចក្រុមយុវជននោះទេ»។

លោក ឡុង ឌីម៉ង់ បន្តថា៖ « យើងនៅចាំលទ្ធផលថាតើសារធាតុដែលពុលហ្នឹងជា​សារ​ធាតុ​អី​គេ ដែល​បណ្តាលឱ្យ​ត្រីស្លា​ប់ ហើយសា​រធាតុហ្នឹង យើងនឹងធ្វើការស្រាវជ្រាវបន្ថែមទៀត ថាតើក្រុមហ៊ុនរោងចក្រ​ណាខ្លះដែ​ល​ប្រើសារធាតុនោះ ពីព្រោះខ្ញុំមិនហ៊ានអះអាងថា​យ៉ាងម៉េចទេ ពីព្រោះតែ​ដូចក្រុម​ហ៊ុន​ឧកញ៉ា ម៉ុង ឬទ្ធី នេះ​ដូចជាបានប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មរបស់គេ ២០​ទៅ៣០ឆ្នាំ​ទៅ​ហើយ មិន​ដែល​មាន​បញ្ហា​អី​ទេ ​ចុះ​លើកនេះហេតុអ្វីមានបញ្ហា មិនទាន់ថាយ៉ាងម៉េច​ទេ ខ្ញុំមិន​ហ៊ានអះ​អាង​ថា​យ៉ាងម៉េចទេ ពីព្រោះតែវាមានក្រុមហ៊ុន រោងចក្រជាច្រើន នៅ​តាមបណ្តោយស្ទឹងទាំងអស់​ហ្នឹង ព្រែកទាំងអស់ហ្នឹង»។

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ខ្វៃ អាទិត្យា មានប្រសាសន៍​យ៉ាងខ្លីថា ក្រសួងបាន​និង​កំពុងពិនិត្យលើបញ្ហានេះហើយ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងបាននឹងកំពុងអនុវត្តការងារ»។

នាយកប្រតិបត្តិសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង មានប្រសាសន៍​ថា បើសិន​ជា​មានករណីនេះកើតឡើងមែន ក្រសួង និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ គួរតែមានការចុះទៅត្រួតពិនិត្យជាបន្ទាន់ ទៅលើគុណភាពទឹកនៅទីនោះ ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាព និងសុខមាលភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋ ព្រមទាំងទប់ស្កាត់ការបំពុលបរិស្ថាន​។

លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា នេះជារឿងមួយគួរតែធ្វើការត្រួតពិនិត្យជាបន្ទាន់ ព្រោះអីយើងមើលឃើញថា​មានត្រីងាប់ ហើយ​ទំនង​ជា​អាច​មាន​ការបង្ហាញសញ្ញានៃការបំពុលទឹក។ ដើម្បីធានាឱ្យ​បាននៅសុក្រឹត្យភាពនៃភាពល្អប្រសើរនៃទឹក ក៏ដូចជា​សុខមាលភាពប្រជាពលរដ្ឋ អាជ្ញាធរជំនាញត្រូវបញ្ជូនមន្ត្រីរបស់ខ្លួនជាបន្ទាន់ ទៅធ្វើការពិនិត្យគុណភាពទឹកនៅទីនោះ ហើយ​អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធគួរតែបញ្ចូនភាគីពាក់ព័ន្ធ ឱ្យបានត្រៀមខ្លួនទប់ស្កាត់​ កុំឱ្យមានការបង្ហូរសកម្មភាពណាមួយជាបណ្តោះអាសន្ន ដើម្បីធានាឱ្យបានថាអាចស្វែងរកប្រភពមូលហេតុ ភាពពាក់ព័ន្ធដែលធ្វើឱ្យមានការបំពុលគុណភាពទឺក ធ្វើដូច្នេះដើម្បី​ធានា​ឱ្យបាននៅសុវត្ថិភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋផង ជាការលើកកម្ពស់ការចូលរួម​ការការពារសុខមាលភាពសាធារណៈ ហើយ​នឹង​ធានា​ថា​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​មិនធ្វើសកម្មភាពដែលរំលោភបរិស្ថានកម្ពុជា»។

មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល​រូបនេះបន្ថែមថា ប្រសិនបើរកឃើញថាមាន​អ្នកពាក់ព័ន្ធករណីបំពុល​ទឹក​ព្រែក​នេះ​​ពិតមែន អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច​​គួរ​តែ​មាន​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះមុខ​ច្បាប់ និង​ផ្តល់សំណង​ជូន​ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់នោះ៕​

មជ្ឈមណ្ឌល​សម្ព័ន្ធ​ភាព​ការងារ​ និង​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ហៅ​កាត់«សង់ត្រាល់»ច្រានចោលចំពោះការចោទប្រកាន់របស់សហជីពមួ​យ​ចំនួនដែលថារបាយការណ៍ខ្លួនមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពពិតដែលសហជីពបានជួបប្រទេះដោយបង្ហាញតែចំណុចមួយជ្រុង ហើយអនុវត្តការងារក្រោមការកាន់កាប់ និងបង្គាប់ពីបរទេស។

ប្រតិកម្មនេះកើតឡើងក្រោយពី​សហជីព និងសមាគមសហជីពមួយចំនួន កាលពីថ្ងៃទី១៤ មិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ចេញសេច​ក្តី​ថ្លែ​ង​ការណ៍ដោយ​​ចោទប្រកាន់​របាយការណ៍​អង្គការសង់ត្រា​​ល់​ដែលរកឃើញថា«ឧបសគ្គរារាំងភាពជាតំណាង ស្ដីពីសេ​រី​​ភា​​​​​ពសហជីពក្នុងប្រទេសកម្ពុជា » គឺមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពី​ស្ថា​ន​ភាពសេរីភាពសហជីពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងបញ្ហាប្រ​ឈ​​​​មនា​នាដែលសហជីពបានជួបប្រទេះ។

អ្នក​គ្រប់​គ្រង​កម្ម​វិធី​ការងារ ​នៃ​អង្គការ​សង់ត្រាល់លោក ឃុន ថារ៉ូ ថ្លែងប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថារបាយការណ៍ស្តីពី«ឧបសគ្គរារាំងភាពជាតំណាង ស្ដីពីសេរីភាពសហជីពក្នុងប្រទេសកម្ពុជា» ជារបា​​​យការណ៍មួយដែលមានការសិក្សា និងស្រាវជ្រាវច្បាស់លាល់រវាងអង្គការសសង់ត្រាល់  សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា(CATU) និងកម្មវិធី​រោងចក្រ​កាន់​តែ​ប្រសើរ​នៅ​កម្ពុជា(BFC) ​នៃ​អង្គការ​ពលកម្ម​អន្តរជាតិ ​(ILO) ដែលមានការអង្កេត និងធ្វើការងារផ្ទាល់ជាមួយសហជីព។

លោកបន្ថែមថា របាយការណ៍នោះដែរមិនមែនឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាព ឬឧបសគ្គរបស់សហជីពទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ វាគឺជាការសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅក្នុងរោងចក្រចំនួន ១៥នៅក្នុងប្រទេស ហើយការស្រង់ទិន្នន័យគឺបានប្រើប្រាស់ជា​​មួ​យឧបករណ៍អង្កេតការណ៍ដែលមានស្តង់ដាររួមជាមួយនឹងការផ្ទៀងផ្ទាត់ខ្ពស់។

លោកបញ្ជាក់ថា៖«នៅក្នុងរបាយការណ៍យើងបានបញ្ជាក់ច្បាស់ថាទិន្នន័យដែលបានរកឃើញនៅក្នុងរោងចក្រសរុប១៥ ដែលជាសមាជិកមូលដ្ឋានរបស់(CCAWDU) និង​ (CATU) គឺវាមិនមែនតំណាងឱ្យរោងចក្រសរុបជាង ៧០០រោងចក្រ ក៏ដូចជារោងចក្រផ្សេងៗទៀតដែលមិនស្ថិតក្រោមសមាជិករបស់ BFC គឺយើងបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីអ្វីដែលយើងបានរកឃើញហើយធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ទៅនឹងឧបករណ៍ដែលខាងគម្រោងរោងចក្រកាន់តែប្រសើរ (BFC) ប្រើប្រាស់នៅក្នុងការកត់ត្រាទុ​ក​​នៅភាពអនុឡោមទៅតាមគោលការណ៍ច្បាប់ »។

បើតាមលោក ឃុន ថារ៉ូ អត្ថន័យ និងខ្លឹមសារទាំងអស់ដែលមាននៅក្នុងរបាយការណ៍គឺជាការពិត ជាឧបសគ្គ និងបញ្ហាប្រ​​ឈ​មនានាដែលសហជីពទាំងនោះបានជួបប្រទេះផ្ទាល់កំឡុងពេលបំពេញការងារ ដោយផ្សារភ្ជាប់ជាមួយអនុសាសន៍ពីគ្រ​​ប់​ភាគីពាក់ព័ន្ធដើម្បីសុក្រឹត្យភាព។លោកបន្តថា​ ការធ្វើនេះគឺមានបំណងនាំយកពីទុក្ខលំបាករបស់សហជីពទៅភាគឺពាក់ព័​ន្ធ និងរដ្ឋាភិបាលជួយរកដំណោះស្រាយដោយមិនមានបំណងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទៅភាគីណានោះទេ។

លោកបន្តថា៖«អញ្ចឹងរបាយការណ៍យើងនេះគឺបានបង្ហាញច្រើនណាស់ទាក់ទងទៅនឹងតួអង្គដែលពាក់ព័ន្ធដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវឧបសគ្គរារាំងក្នុងការអនុវត្តន៍សិទ្ធិសេរីភាពសហជីពនេះ​រួមទាំងអនុសាសន៍ទៅកាន់ក្រុមហ៊ុនអ្នកបញ្ជាទិញ រួមទាំងអនុសាសន៍ទៅកាន់រាជរដ្ឋាភិបាល […] ដើម្បីចូលរួមធ្វើឱ្យស្ថានភាពប្រសើរឡើងដោយសារយើងមើលឃើញថាទិន្នន័យដែលយើងប្រមូលបានទាំង ១៥រោងចក្រនេះគឺវាបង្ហាញអំពីបញ្ហាប្រឈមទាំងអស់ ហើយសហជីពដែលគាត់ចូលរួមផ្តល់បទសម្ភាសន៍គឺគាត់មានបទពិសោធន៍ផ្ទាល់»។

យ៉ាងណាលោកថា ការចោទប្រកាន់ និងប្រតិកម្មរបស់សហជីពទាំងនោះជាសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញ​មតិទៅលើអ្វីដែលពួកគេមើលឃើញ ពេញចិត្ត ឬមិនពេញចិត្ត។ទន្ទឹមនឹងនោះលោកក៏ទាមទារ​ឱ្យរដ្ឋាភិបាល សាធារណជន ​និងសហជីពទាំងអស់គួរតែពិនិត្យមើលឡើងវិញលើខ្លឹមសារទាំងមូលក្នុងរបាយការណ៍នោះ ដោយកុំពិនិត្យតែមួយជ្រុងធ្វើឱ្យមានការភ័នច្រ​​ឡំ​​បន្តទៅទៀត។

ចំណែកអ្នកស្រី សាយ សុខនី អនុប្រធានសហព័ន្ធសហជីពសេរីកម្មករ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លើកឡើង​ថា អ្នកស្រីយល់ស្របទៅនឹងចំណុចខ្លះរបស់របាយការណ៍«ឧបសគ្គរារាំងភាពជាតំណាង ស្ដីពីសេរីភាពសហជីពក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»របស់អង្គការសង់ត្រាល់ ប៉ុន្តែមិនគ្រប់ចំណុចនោះទេ។ អ្នកស្រីបន្ត​ថា សហជីពឯករាជ្យដែលមិនស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់នរណាម្នាក់តែងតែទទួលរងនៅឧបសគ្គរួមទាំងសហព័ន្ធសហជីពសេរីកម្មកររបស់អ្នកស្រីផ្ទាល់។

អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា៖«សហជីពយើងខ្ញុំពិតជាបានជួបឧបសគ្គដូចរបាយការណ៏សង់ត្រាល់នេះផងដែរ ហើយនៅកម្ពុជា អ្នកជួបឧបសគ្គនេះគឺសហជីពធ្វើឯករាជ្យ ឯករាជ្យនៅទីនេះ មានន័យថា មិនប្រឆាំង មិនរណប តែស្របនឹងតថភាព »។

អ្នកស្រីបានឱ្យដឹងទៀតថា កន្លងមកសហព័ន្ធសហជីពសេរីកម្មករក៏តែងតែជួបប្រទេះនៅផលលំបាក ការយាយីតាមផ្លូវច្បា​​ប់ជារឿយៗតាំងពីអតីតកាល ដល់ពេលបច្ចុប្បន្នដោយនៅមិនទាន់អាចរកដំណោះស្រាយបាន ហើយសមាជិកសហជីពមួ​​យចំនួនធំត្រូវដួលរលំជាបន្តបន្ទាប់។

អ្នកស្រីបន្តថា៖«សហជីពខ្ញុំជាអ្នករងគ្រោះមុនគេ ឬដំបូងបង្អស់នៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មនៅកម្ពុជាតាំងពីដើមឆ្នាំ២០០០ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ជាង២០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ អ្វីដែលបានបន្សល់នៅការិយាល័យប្រតិបត្តិសហជីពយើងខ្ញុំគឺជាសនុំរឿងឃាតកម្មចំនួន៣ឃាតកម្ម [..] សំនុំរឿងការដាក់ចូលបញ្ជីរខ្មៅនៃថ្នាក់ដឹកនាំតាមមូលដ្ឋានរបស់យើងព្រោះតែពួកគេជាមេដឹកនាំ និងសកម្មជនសហជីព »។

អ្នកស្រី សាយ សុខនី បដិសេធក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិត ​ចំពោះការអះអាងរបស់សហជីពផ្សេងៗដែលថារបាយការណ៍នោះ​​មិនពិតព្រោះ​​ថាសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដែលពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់​រូបកំពុងរីករាយបញ្ចេញទស្សនះយល់ឃើញរបស់ខ្លួនរៀងៗខ្លួន។ អ្នកស្រីថារបា​​យការណ៏ត្រឹមត្រូវ និងមិនលំអៀងគឺពិតជាសំខាន់សម្រាប់ស្ថានភាពរបស់កម្មករ និងអាយុជីវិតសង្គម សហជីព។

កាលពីថ្ងៃទីថ្ងៃ​ទី១៤ ខែមិថុនា សហជីពសហភាព​សហជីព​រក្សា​សិទ្ធ​កម្មករ​កម្ពុជា​​ប្រមាណ ១០០នាក់ ប្រមូល​ផ្ដុំ​គ្នា​តវ៉ា​ប្រ​ឆាំ​ង​មជ្ឈមណ្ឌល​សម្ព័ន្ធភាព​ការងារ​និង​សិទ្ធិមនុស្ស ឬ​ហៅ​កាត់​ថា សង់ត្រាល់ (Central) ចំពោះការចេញផ្សាយ​​របាយការណ៍​មួយ​ស្តី​អំពី​ការ​រារាំង​សេរីភាព​របស់​សហជីព​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជាថាមាន​ចរិត​អុជអាល និង​ធ្វើ​ឲ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​ស្ថានភាព​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​កម្មករ​និយោជិត។

ដោយឡែក សហភាពសហជីពកម្ពុជា-អាស៊ាន(CACU) កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថ្កោលទោសចំពោះបាយការណ៍របស់មជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទិ្ធមនុស្ស ហៅកាត់ថា សង់ត្រាល់ នេះដែរ ដោយចោទប្រកាន់ថាជារបាយការណ៍បំប៉ោងបញ្ហា បំភ្លៃការពិត និងខុសពីស្ថានភាពសហជីពនៅកម្ពុជា។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះបន្ថែមថា  របាយការណ៍របស់សង់ត្រាល់មានខ្លឹមសារពាក់ព័ន្ធនឹងរបាយការណ៍របស់អង្គការ ILO B​​​F​C និងបញ្ហាដែលកើតឡើងរវាងសហជីព និង សហជីពនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនមួយ ដោយពុំអាចចាត់ទុកថាជាឧបសគ្គ រារាំងភា​​ព​ជាតំណាង សេរីភាពសហជីពទាំងអស់នៅកម្ពុជាឡើយ ប៉ុន្តែគឺជារបាយការណ៍ចោទប្រកាន់ និងបំប៉ោងបញ្ហាបំភ្លៃការពិត​។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនទាន់អាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក សាត់ ឈាងហួ ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុ​ជា- អាស៊ាន បានទេនៅថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ។

រីឯអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ប៉ែន បូណា ថ្លែងថារបាយការណ៍របស់អង្គការសង់ត្រាល់ស្តីពីឧបសគ្គ និងការរារាំងសេរីភាពរបស់សហជីពនៅកម្ពុជាមិនមែនជាការពិតដោយបានបង្ហាញតែបញ្ហានៅក្នុងរោងចក្រមួយចំនួនតូច ខណៈសហជីពក​ម្ម​​​ករនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានសរុបដល់ទៅជាង ៦០០០សហជីព។ លោកបន្ត​ថា ការវាយតម្លៃបែបនេះគឺបង្ហាញពីភាពលម្អៀ​ង​ មិនមានវិជ្ជាជិវៈ និងមិនត្រឹមត្រូវ។

លោកបញ្ជាក់ថា៖«ការវាយតម្លៃថាកម្ពុជាមានការរារាំងសិទ្ធិសហជីពគឺជាការវាយតម្លៃមួយដោយមិនឆ្លុះបញ្ជាំងការពិតទាល់តែសោះបាទ សូម្បីតែបន្តិច ពីព្រោះសហជីពទាំងអស់ជាង ៦០០០ គេធ្វើការងារដោយរលូន គេមិនមានបញ្ហាអ្វីផងហើយបើមានសហជីពមួយឬក៏ពីរគាត់មានបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ គាត់មានបញ្ហាផ្សេងៗ គាត់ក៏មិនមែនជាតំណាងយកមកវាយតម្លៃធ្វើអញ្ជឹងដែរ គឺសហជីព ៦០០០ ជាងផ្សេងទៀតមិនអាចក្លាយជាចំណាប់ខ្មាំងរបស់សហជីពមួយ ពីរដែលមានបញ្ហាហ្នឹងទេ»។

យ៉ាងណាលោកថា បញ្ហាសហជីពនៅកម្ពុជាក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះគឺមានភាពល្អប្រសើរច្រើន មានទាំងសេរីភាពសហជីព ហើយសិទ្ធិការងារក៏មានការយល់ដឹងច្រើនជាងមុនដែរ។

មជ្ឈមណ្ឌល​សម្ព័ន្ធ​ភាព​ការងារ​ និង​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ហៅ​កាត់ ​«សង់ត្រាល់» នេះគឺជាអង្គការមួយក្នុងស្រុកដែលបង្កើតឡើងដើ​ម្បី​​​​ផ្តល់អំណាចដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងជាស្ថាប័នឯរាជ្យ មិនរកប្រាក់កម្រៃ ហើយបំពេញការងារដោយគាំទ្រ និងចងក្រងក្រុមអ្ន​កធ្វើការតាមរ​យះ​ការផ្តល់ជំនួយផ្នែកច្បាប់ និងមធ្យោបាយ​បាយផ្សេងៗដើម្បីទទួលបានអភិបាលកិច្ចប្រកបដោយតម្លាភា​​​ពការគោរពសិ​ទ្ធិកា​​រងារ និង​សិទ្ធិមនុស្ស៕

ស្រ្តីជាម្តាយរបស់យុវជន២រូប ដែលមានលំនៅឋាននៅឃុំអូរបីជាន់ ស្រុកអូរជ្រៅ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បា​​ន​​អះអាងនៅថ្ងៃនេះថាក្រុមគ្រួសាររបស់អ្នកស្រីបានដាក់បណ្តឹងបន្តទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ទៀតប្រឆាំងការ​ប្រើ​​​​ប្រាស់ហិង្សាពីមន្រ្តីនគរបាលនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ ក្រោ​​​យ​ពីប​ណ្តឹ​​​​​​ងនៅសាលាដំបូង និងប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋ​​បាលឃុំអូរបីជាន់ ផ្ទិបរឿងក្តីរបស់អ្នកស្រីទុកចោល មិនចាត់ការអស់ពេលជាច្រើនខែ។

ថ្លែងប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ អ្នកស្រី ឆេង សុខឃី ដែលត្រូវជាម្តាយរបស់យុវជន២រូប និយាយថានេះការស្វែងរកយុត្តិធម៌ជាថ្មីទៀត ដែលក្រុមគ្រួ​សាររ​បស់អ្ន​​ក​​ស្រីត្រូវទាមទារចំពោះការប្រើប្រាស់ហិង្សាក្នុងទម្រង់ធ្ងន់ធ្ងរ។អ្នកស្រីបន្តថា ការដាក់បណ្តឹងបន្ត​ទៅសា​​លា​​​​ឧទ្ធរណ៍នៅពេលនេះ ដោយសារតែបណ្តឹងដែលបានដាក់រួចហើយ ទាំងនៅតុលា​ការខេត្តបន្ទា​យមាន​ជ័​យ និងនៅប៉ុស្តិ៍នគរបាល គេមិនចាត់ការ។

អ្នកស្រីបន្តថា ៖ «ខ្ញុំអត់បានទៅកន្លែងដាក់ពាក្យហ្នឹងតែគ្រាន់កូនខ្ញុំគេទៅដាក់ពាក្យបណ្តឹងហ្នឹង ទារសំ​ណ​ង​​លុយខ្ញុំនៅខាងក្នុងហ្នឹងមិនដឹងថាយ៉ាងណាទេតែគ្រាន់តែថាសំណុំឯកសារវាឡើងទៅតុលាការហើយចា​ស ខ្ញុំអត់ដឹងយ៉ាងណាទៀតដែលដល់តែតុលាការកោះហៅ កូនទៅថៃបាត់ហើយចាសទោះមានការអីខ្ញុំអា​ច​តេទៅកូនខ្ញុំបាន»។

បើតាមអ្នកស្រី ឆេង សុខឃី ទាក់ទិនអង្គហេតុនៃសំណុំរឿងនេះ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ នាយប៉ុស្តិ៍នគរបាល ២នាក់ បានចាប់កូនប្រុសរបស់អ្នកស្រី២វាយធ្វើបាប ក្នុងចំណោមមហាជនកុះករ អំឡុងពេលពួកគេជិះម៉ូតូដើរលេងកម្សាន្តថ្ងៃបុណ្យចូលឆ្នាំ។

អ្នកស្រីបន្តថា នៅបន្ទាប់ពីយុវជនទាំង២នាក់ ធ្វើដំណើរត្រឡប់មកពីវត្តណងចាន់ក្នុងទឹកដីថៃវិញ ដល់ចំណុចស្ពានចិនជិតប៉ុស្តិ៍នគរបាល វរ:ការពារព្រំដែនគោកលេខ៩១១ នៅក្នុងភូមិសាស្រ្ត ភូមិអូរ បីជាន់ ឃុំអូរបីជាន់ ស្រុកអូរជ្រៅ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ត្រូវបាននាយប៉ុស្តិ៍នគរបាលឃាត់ខ្លួនដោយគ្មានមូលហេតុ និ​ង​​​ចំណុចដែលគួរឱ្យសង្ស័យណាមួយ ហើយថែមទាំង​ប្រើប្រាស់អំពោះ​ហិង្សាក្នុងទម្រង់ធ្ងន់ធ្ងរតែម្តង។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ក្រោយធ្វើសកម្មភាពនៅនឹងកន្លែងកើតហេតុមិនអស់ចិត្តហើយនគ​រ​បា​​​លបា​​នចាប់ពួកគេអូសដាក់ឡាន និងបន្តធ្វើទារុណកម្មបន្ថែមទៀតនៅក្នុងប៉ុស្តិ៍នគរបាល។

ប្រភពដដែលឱ្យដឹងទៀតថា នៅបន្ទាប់ពីថ្ងៃកើតហេតុរំលង​បានមួយសប្តាហ៍ ក្រុមគ្រួសារអ្នកស្រី បាន​រៀ​​ប​ចំ​​​ពា​ក្យ​​​ប​​​​​ណ្តឹងដាក់ទៅប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលឃុំអូរបីជាន់ មុននឹង​បន្តសំណុំរឿង​នេះទៅតុលាការខេ​ត្តបន្ទា​​​យ​មា​​នជ័យ កា​ល​​​ពី​​ថ្ងៃ​ទី២១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។ប៉ុន្តែដោយសារគ្មានការឆ្លើយ​តបពីតុលាការខេត្តប​​ន្ទា​យ​មានជ័យ និងប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលឃុំអូរបីជាន់ ទើបនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា ក្រុមគ្រួសារអ្នកស្រី ត្រូវបង្ខំ​ចិត្ត​ដាក់បណ្តឹងបន្តទៅទៀត ទៅសាលាឧទ្ធរណ៍។នៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ សាច់ញាតិរបស់យុវជន​ទាំងពី​រ​នា​ក់​ ប្តឹងមន្រ្តីនគរបាលឃុំអូរបីជាន់ទាំងពីរនាក់ពីបទ«ប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាដោយចេតនាមានស្ថានទំងន់»។

ឆ្លើយតបរឿងនេះ លោក ដុះ វិសុទ្ធ អ្នកនាំពាក្យមហាអយ្យការ នៃសាលាឧទ្ធរណ៍បាត់ដំបង អះអាងថា​ប្រ​សិនបើ​ភាគីដើមបណ្តឹង ពិតជាបានដាក់បណ្តឹងចូលមកឧទ្ធរណ៍ប្រាកដមែន តុលាការនឹងមិ​នទុកវាចោ​ល​​ទេ​។បើទោះជាបែបណា មន្រ្តីនាំពាក្យរូបនេះ សន្យាថានឹងផ្ទៀងផ្ទាត់សំណុំរឿងនេះ ឱ្យបានល្អិតល្អន់សិន។

លោកបន្តថា៖«បាទចាំខ្ញុំឆែកមើលចាំខ្ញុំផ្តល់ព័ត៌មានឲ្យវិញ បាទករណីហ្នឹងបើសិនមកដល់សាលាឧទ្ធរណ៍ថ្ងៃទី១៧ចឹងវាបន្តនីតិវិធីនៅក្នុងការអាចកោះហៅផ្សេងៗ វាអត់ទាន់មានចំណាត់ការលើរឿងហ្នឹងទេវាអត់ទាន់មានជម្រះអីទេបើសិនជារឿងហ្នឹងគាត់ប្តឹងមកចឹងតិចទៀត គេកោះហៅគូភាគីឬក៏ដូចជាជនជាប់ចោ​ទ​គេហៅមកជំរុំជម្រះឡើងវិញបាទ» ។

ចំណែកស្នងការរងនគរបាលខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ទទួលបន្ទុកព្រហ្មទណ្ឌ លោក នូ ជីវ័ន្ត បដិសេធក្នុងការព័ត៌មានលម្អិតដោយលោកអះអាងថា រឿងក្តីនេះមិនស្ថិតនៅក្នុងដៃរបស់លោកទេ។ប្រភពបន្តថា នៅពេ​ល​ដែលរឿងក្តីនេះ គេបញ្ចប់រួចរាល់ក្នុងហេតុផលណាមួយក៏ដោយ ទើបបញ្ជូនបន្តឱ្យ​លោកជាអ្នកពិនិត្យ និង​​ស​ម្រេចនៅនាទីចុងក្រោយ។

លោកបន្តថា៖ «បាទរបាយការណ៍នៅត្រឹមអធិការ ចឹងប្អូនសម្ហាសន៍លោកអធិការទៅគាត់ដោះស្រាយអត់បានត្រូវគ្នាយ៉ាងមិចៗ បានគាត់បញ្ចូលមកពូចឹងហាអរគុណបាន»។

ផ្ទុយពីនេះទៅវិញ លោក អ៊ឹម សុភារ: អធិការនគរបាលស្រុកអូជ្រៅឃុំ បដិសេធថាដើមបណ្តឹង​មិនបាន​ស្នើ​សុំ​​​កិច្ចអន្តរាគមន៍ពីមន្រ្តីនគរបាលនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិទេ ហើយលោ​កក៏មិនទាន់​បានទទួលបណ្តឹ​ងណា​មួ​យ ​ដូចការអះអាងរបស់ដើមបណ្តឹងនៅឡើយដែរ មកដល់ពេលនេះ។

លោកបន្តថា៖ «ប្តឹងខាងណាវិញចឹង អត់ប្តឹងមូលដ្ឋាននេះផង អត់បានប្តឹងនៅកន្លែងប៉ូលីសនេះផងបាទ»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចស្នើសុំការបំភ្លឺពីលោក លោក រឿន លីណា អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូង ខេត្តបន្ទាយមានជ័យបានទេ​ នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ។

លោក អ៊ិន គង់ជិត អ្នកសម្របសម្រួល នៃ​អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho) ប្រចាំខេត្តមន្ទា​​យមានជ័យ យល់ឃើញថាមន្រ្តីនគរបាលដែលប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាប្រឆាំងពលរដ្ឋ គួរត្រូវបានផ្តន្ទា​ទោ​ស​តា​ម​ទៅច្បាប់។លោកបន្តថា ក្នុងនាមជាអ្នកដែលអនុវត្តច្បាប់ហើយ ប្រពឹត្តិបំពានដូចនេះ គឺជាកា​ររំលោ​ភ​​អំ​ណា​ចមួយដែលមិនអាចលើកលែងបានទេ។

លោកបន្តថា៖«បាទវាជារឿងមួយដែលលោកនាយប៉ុស្តិ៍ នាយប៉ុស្តិ៍រង គាត់ប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាទៅលើប្រជាពលរដ្ឋហើយនៅតាមផ្លូវទីសាធារណ:ទៀតក្នុងនាមគាត់ជាមន្រ្តីអនុវត្តច្បាប់។គាត់ត្រូវមានក្រមសីលធម៌បាទគាត់ជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យមានការគោរពគាត់ទៅជាប្រព្រឹត្តបទលើ្មសទៅលើប្រជាពលរដ្ឋចឹង» ។

បើទោះជាបែបណា ក្រុមគ្រួសារដែលអះអាងថាជាជនរងគ្រោះ អះអាងថាពួកគេនឹងនៅបន្តតស៊ូមតិ​តាមផ្លូ​វច្បា​ប់បន្តទៀត ដើម្បីទាមទាររកយុត្តិធម៌ក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌមួយនេះ៕

សហព័ន្ធកីឡាប្រដាល់គុនខ្មែរចាត់ទុកការដំឡើងតម្លៃខ្លួនឱ្យមន្ត្រីចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាល ពី ១៥ដុល្លារទៅជា ២៥ដុល្លារអាមេរិក​ក្នុងមួយកម្មវិធីប្រកួត អាចធ្វើឱ្យមន្ត្រីរបស់ខ្លួនបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ និងបញ្ចៀ​​សនូវភាពមិនសុក្រិតក្នុងការរៀបចំការប្រកួត។

ប្រធានសហព័ន្ធកីឡាប្រដាល់គុនខ្មែរ លោក ខូវ ឆាយ បានឱ្យដឹងថា ក្រោយចរចាជាមួយម្ចាស់កម្មវិធីប្រ​ដា​ល់​ទាំងអស់រយៈពេល២ខែមកនេះ លោកសម្រេចដំឡើងប្រាក់តម្លៃខ្លួនឱ្យមន្ត្រីចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលប្រ​ដា​ល់​គុនខ្មែរទាំងអស់ឱ្យបានជាមធ្យម ២៥ដុល្លារក្នុងមួយកម្មវិធីប្រកួត ចាប់ពីថ្ងៃទី០១ ខែកក្កដាខាងមុខនេះទៅ។ការតំឡើងនេះ ដោយលោកយល់ឃើញថា ដើម្បីឱ្យសក្តិសមនឹងទំហំការងារចម្រុះដែលមន្ត្រីទាំងអស់ត្រូវបំពេញរយៈពេលយ៉ាងហោច ៦ម៉ោងក្នុងកម្មវិធីនីមួយៗ ស្របពេលដែលតម្លៃខ្លួនចាស់ទទួលបានជាមធ្យម ១៥ដុល្លារក្នុងមួយកម្មវិធី។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«យើងបានសម្រេចផ្តល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភចាប់ពី ១០ម៉ឺនរៀលទៅ។ អាជ្ញាកណ្តាលគឺ១០ម៉ឺន ហើយអាចលើសហ្នឹងតិចតួច សម្រាប់អ្នកដែលមានជំនាញច្បាស់លាស់ មានការងារច្រើនមុខ។ ដូចថាអ្នកខ្លះធ្វើអាជ្ញាកណ្តាលផង ចៅក្រមផង អាចបានលើសហ្នឹងតិចតួច»។

ប្រធានសហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរថ្មីថ្មោងរូបនេះចាត់ទុកថា ការដំឡើងតម្លៃខ្លួនចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលនេះ អា​​ចនឹងធ្វើឱ្យការរៀបចំការប្រកួតនីមួយៗមានភាពសុក្រិតជាងមុន និងយុត្តិធម៌ដូចដែលមហាជនចង់បាន។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកថាប្រសិនបើទំហំការងារ និងការទទួលខុសត្រូវរបស់ពួកគាត់ខ្ពស់ ហើយទទួលបានចំណូលទាប នោះអាចនឹងធ្វើឱ្យការរៀបចំការប្រកួតមិនសូវមានប្រសិទ្ធភាព។

លោកថ្លែងថា៖«ធ្វើម៉េចឱ្យគាត់សប្បាយចិត្តដែរ បានន័យថាទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភមួយដែលសមរម្យទៅតាមការទទួលខុសត្រូវរបស់គាត់ ហើយគាត់អាចរស់រានបានសមរម្យពីការឧបត្ថម្ភនោះ ទើបមន្ត្រីអាចបំ​​ពេ​ញការងារដោយវិជ្ជាជីវៈ ដោយមានប្រសិទ្ធភាព»។

លោក ខូវ ឆាយ បានបង្ហាញក្តីរំពឹងដែរថា ការដំឡើងតម្លៃខ្លួនឱ្យមន្ត្រីរបស់ខ្លួននេះ នឹងធ្វើឱ្យមន្ត្រីទាំងអស់កាន់តែស្រលាញ់ការងារ ហើយបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនប្រកបដោយយុត្តិធម៌ និងវិជ្ជាជីវៈ។

ការប្រកាសដំឡើងប្រាក់តម្លៃខ្លួនសម្រាប់មន្ត្រីចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលរបស់សហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពីមានការចុះផ្សាយព័ត៌មានជាច្រើនជុំវិញករណីមន្ត្រីសហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរម្នាក់ទម្លាយថា ពួកគាត់បំពេញការងារនៅតាមកម្មវិធីប្រកួតប្រដាល់នៃស្ថានីយទូរទស្សន៍នាពេលបច្ចុប្បន្នទទួលបានត​ម្លៃ​ខ្លួនជាមធ្យម១៥ ឬ១៦ដុល្លារអាមេរិក ដោយទូទាត់តាមរយៈការបំពេញការងារក្នុងកម្មវិធីប្រកួតមួយដែលមានរយៈពេ​ល​ប្រមាណ ៦ម៉ោង។

ជុំវិញការដំឡើងនេះ មន្ត្រីចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលរបស់សហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរបានបង្ហាញការសាទរចំ​​ពោះ​ការយកចិត្តទុកដាក់ធ្វើកំណែទម្រង់ដំឡើងប្រាក់តម្លៃខ្លួនឱ្យពួកគាត់នេះ ប៉ុន្តែមន្ត្រីមួយចំនួនអះអាងថា ក្រោយធ្វើកំណែទម្រង់នេះ ចំណូលរបស់ពួកគាត់នឹងមិនកើនឡើងទេ ថែមទាំងថយចុះជាងមុន ឬបានប្រហាក់ប្រហែលមុន។ ការអះអាងដូច្នេះ ដោយសារតែបច្ចុប្បន្ន ពួកគាត់កំពុងបំពេញការងារចំនួន ៥កម្មវិ​ធី​​ក្នុងមួយសប្តាហ៍ ខណៈដែលចាប់ពីខែកក្កដាខាងមុខនេះទៅ សហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរបានកំណត់ឱ្យមន្ត្រីទាំងអស់បំពេញការងមិនឱ្យលើសពី៣កម្មវិធីទេ​។

ក្នុងនោះមន្ត្រីចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលរបស់សហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរម្នាក់ លោក ម៉ាក់ សាមឿន ក៏យល់ស្របនឹងការលើកឡើងរបស់លោក ខូវ ឆាយ ដែរ ដោយថាពេលដែលមន្ត្រីចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលរៀបចំការប្រ​កួ​តបានចំណូលសមរម្យ នោះធ្វើឱ្យពួកគាត់សប្បាយចិត្តនឹងបំពេញការងារ ហើយកាន់តែយកចិត្តទុកដាក់ថែមទៀត។

លោកបន្តថា៖«ដោយសារតែថវិកាច្រើនជាងមុន អ៊ីចឹងការធ្វើការរបស់អាជ្ញាកណ្តាលចៅក្រម ក៏មានការប្រឹងប្រែងជាងមុន និងប្រុងយប្រយ័ត្នខ្លាំងជាងមុនទៀត»។

យ៉ាងណាមិញ លោកឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នលោកប្រចាំការជាចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលនៅសង្វៀននៃស្ថានីយទូ​រ​ទស្សន៍ថោនចំនួន ៥កម្មវិធីក្នុងមួយសប្តាហ៍។ ក្នុងកម្មវិធីនីមួយៗលោកទទួលបាន ១៦ដុល្លារ ដូច្នេះលោ​ក​អាចទទួលបានចំណូល ៨០ដុល្លារក្នុងមួយសប្តាហ៍។ ប៉ុន្តែលោកថាចាប់ពីថ្ងៃទី០១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ទៅ សហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរនឹងដំឡើងទៅ ២៥ដុល្លារក្នុងមួយកម្មវិធី ប៉ុន្តែបែងចែកឱ្យមន្ត្រីចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលទាំងអស់បំពេញការងារចំនួន ៣កម្មវិធីក្នុងមួយសប្តាហ៍វិញ។

លោកនិយាយថា៖«សហព័ន្ធគាត់កែទម្រង់ថ្មី គឺច្របាច់ចូលគ្នា។ កម្មវិធីច្របាច់ចូលគ្នា ចៅក្រមអាជ្ញាកណ្តាលក៏ច្របាច់ចូលគ្នា ក្នុងម្នាក់ធ្វើបានតែ ៣កម្មវិធីទេ ហើយថវិកាដែលទទួលបានគឺម្នាក់ ១០ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយកម្មវិធី »។

ក្នុងន័យនេះ លោក ម៉ាក សាមឿន លើកឡើងថា បន្ទាប់ពីសហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរធ្វើកំណែទម្រង់នេះហើ​​យ លោកអាចទទួលបានចំ​ណូល​ប្រមាណ ៧៥ដុល្លារក្នុងមួយសប្តាហ៍។

ប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរ មន្ត្រីសហព័ន្ធគុនខ្មែរម្នាក់ទៀត លោក សៅ ប៊ុននឿន ចាត់ទុកថាជាដំណឹងមួយដ៏ល្អ ដែលថ្នាក់ដឹកនាំសហព័ន្ធបានយកចិត្តទុកដាក់ដំឡើងតម្លៃខ្លួនឱ្យមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោម ខណៈដែលប​ច្ចុប្បន្នលោកកាន់ការងារចំនួន ៥កម្មវិធីក្នុងមួយសប្តាហ៍ ហើយទទួល១៥ដុល្លារក្នុងកម្មវិធីនីមួយៗ។ យ៉ាងណា លោកក៏លើកឡើងដែរថា ចាប់ពីខែកក្កដាខាងមុខនេះទៅ លោកក៏ត្រូវកាត់បន្ថយទំហំការងារ​ឱ្យ​​ទទួ​ល​​ខុសត្រូវចំនួន ៣​​កម្មវិធីវិញ ហើយទទួលបានចំណូល ៧៥ដុល្លារក្នុងមួយសប្តាហ៍ដូចបច្ចុប្បន្នដែរ។

ផ្ទុយទៅវិញ លោកឱ្យដឹងថាការកែទម្រង់ថ្មីនេះ ក៏តម្រូវឱ្យមន្ត្រីទាំងអស់បំពេញការងារចល័តពីស្ថានីយមួយទៅស្ថានីយមួយទៀត តាមអ្វីដែលសហព័ន្ធចាត់ចែង ដែលលោកបារម្ភពីពេលវេលា និងសុវត្ថិភាពក្នុងការធ្វើ​​ដំណើរចុះឡើងដែរ។

លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំធ្លាប់ធ្វើ ៥កម្មវិធី ឥឡូវគេបែងចែកឱ្យធ្វើតែ ៣កម្មវិធីទេ  អ៊ីចឹង៣កម្មវិធីទាំងអស់គ្នា។ អា​ជ្ញាកណ្តាល-ចៅក្រម១០០នាក់ជាងហ្នឹង គេឱ្យធ្វើស្មើៗគ្នាទាំងអស់ បានតែ៣កម្មវិធី បានមួយអាទិត្យ ៣០ម៉ឺ​ន»។

ដោយឡែក អ្នកគាំទ្រគុនខ្មែរម្នាក់ លោក អ៊ុំ កុសល បានបង្ហាញការភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលដែលដឹងការពិតថា មន្ត្រីចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលបានតម្លៃខ្លួនចំនួន១៥ ឬ១៦ដុល្លារក្នុងមួយកម្មវិធី។យ៉ាងណា លោកក៏សាទរចំពោះការតំឡើងតម្លៃខ្លួនចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលប្រដាល់គុនខ្មែរនេះដែរ ប៉ុន្តែលោកចង់ឃើញសហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះមន្ត្រីរបស់ខ្លួន កុំចាំដល់មានព័ត៌មានបែកធ្លាយហើយ ទើ​ប​​​​ធ្វើកំណែទម្រង់តាមក្រោយ។

លោកបន្តថា៖«វាជារឿងមួយដែលយើងនឹកស្មានមិនដល់ វាតិចតួចខ្លាំងមែនទែនសម្រាប់អាជ្ញាកណ្តាល[..]វាជាចំណុចមួយដែលមិនគួរឱ្យកើតមាន ហើយក៏កុំឱ្យទាល់តែមានការបែកធ្លាយបានរៀបចំការតំឡើង អាហ្នឹងមិនគួរទេ ក្នុងនាមសហព័ន្ធ»។

បន្ថែមលើនេះ លោកក៏ជំរុញឱ្យចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលប្រដាល់គុនខ្មែរទាំងអស់ពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនឱ្យបានល្អជាងមុនថែមទៀត និងមានឯករាជភាពក្នុងការកាត់សេចក្តី ចៀសវាងភាពមិនច្បាស់លាស់ ដូចការប្រកួតរវាងកីឡាករ ពេជ្រ សម្បត្តិ និងធន់ វណ្ណា កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនាកន្លងទៅ ដែលមានភាពមិនប្រក្រតី ហើយត្រូវប្រកាសលទ្ធផល​ ២ដងថែមទៀត។

លោកបន្តថា៖«ក្រុមអាជ្ញាកណ្តាល-ចៅក្រម គាត់គួរតែពង្រឹងឱ្យបានថែមទៀតក្នុងការកាត់សេចក្តី បានន័យថាគាត់គឺជាអ្នកដែលមានសិទ្ធិក្នុងការកាត់សេចក្តីនៅលើសង្វៀនហើយ»។

គិតត្រឹមខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ សហព័ន្ធកីឡាប្រដាល់គុនខ្មែរមាន​មន្ត្រីចៅក្រម-អាជ្ញាកណ្តាលក្នុង​កំ​​ពុ​​ង​​​ប​​ម្រើ​​​​នៅក្នុងវិស័យមួយ​នេះមានច​សរុបចំនួន ១៥០នាក់។ដោយឡែកការប្រកួតនៅតាមបណ្តាស្ថានីយទូរ​​ទស្ស​​ន៍មានជាង ១០កម្មវិធីដូចជា នៅស្ថានីយទូរទស្សន៍បាយ័ន ស៊ីអិនស៊ី ភីអិនអិន ថោន ទទក រួមនិងទូរទស្សន៍កងយោពលខេមរភូមិន្ទប៉ុស្តិ៍លេខ៥ ខណៈឆាប់ៗនេះស្ថានីយទូរទស្សន៍ហង្សមាស ក៏គ្រោងនឹងបង្កើតសង្វៀនថ្មីមួយដែរ។ក្រៅពីនេះក៏មានកម្មវិធីប្រកួតសង្វៀនថ្នាលគុនខ្មែរមួយចំនួនទៀត ដែលកំពុងរៀ​​បចំប្រចាំសប្តាហ៍ និងប្រចាំខែដូចគ្នា៕

ក្រុមនិស្សិតវ័យក្មេងដែលមានឆន្ទៈក្នុងការថែរក្សាបរិស្ថាន និងបាន​សម្អាត​សំរាម​ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ​​អស់រយៈពេល​២ឆ្នាំ​មក​ហើយនោះ ​ប្តេជ្ញាបន្តបេសសកម្មរបស់ខ្លួន​ ខណៈពួកគេមើល​ឃើញ​ថា បញ្ហាសំរាមរាយប៉ាយនៅប្រជុំជន​​ នៅតែបញ្ហា​ប្រឈមដែលត្រូវរួមគ្នាបន្តដោះស្រាយ។

ស្ថាបនិកក្រុមនិស្សិត​ប្លាស្ទិក លោក ហែម សុភេម បានឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ បាន​ឱ្យដឹងថា ក្រុមនិស្សិតប្លាស្ទិក បាន​បង្កើតឡើងក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ ដោយផ្តើមចេញពីការដើរប្រមូល​សំរាមដោយរូបលោក​ម្នាក់ឯងនៅក្នុងសកលវិទ្យាល័យ​មួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ លោក​បន្តថា ជាបន្តបន្ទាប់​ក៏មានការចូលរួមដោយស្ម័គ្រចិត្ត​​ពីនិស្សិតផ្សេងៗ រួមទាំងជនបរទេស​ផងនោះ ដែលរហូតមកដល់ពេលនេះ មានប្រមាណជាង១០០នាក់ បាន​រួមគ្នា​បន្តធ្វើ​សកម្មភាព​សំខាន់​ៗ ក្នុងនោះ​មាន​ការ​​ប្រមូលសំរាមតាមទីសាធារណៈ និង​ប្រឡាយ​នានា​ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងចែករំលែកសកម្មភាពទាំងនោះលើបណ្តាញសង្គម។

ក្នុងបេសកកម្ម​សម្អាតទីក្រុង ក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំមកនេះ លោក ហែម សុភេម សង្កេតឃើញមានផលវិជ្ជមាន​ច្រើនជាងមុន ជុំវិញឥរិយាបទរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងចោលសំរាម ដោយប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួន មិនបាន​បោះចោលសំរាម​ផ្តេសផ្តាសដូចពីមុន ខណៈអាជ្ញាធរក៏មានការ​រៀបចំដាក់ធុងសំរាមនៅតាមទីសាធារណៈច្រើនជាងមុនផងដែរ។

លោកថា៖ «[ពលរដ្ឋ​]អ្នកខ្លះគាត់​ធ្លាប់​ចោល​ពីមុន ធ្លាប់ប្រព្រឹត្តការចោលសំរាម ហើយពេលនេះក៏គាត់ប្តូរ បើ​សិន​ជា​យើង​ទៅកន្លែងធំៗ ដូចជា កីឡាដ្ឋានបាល់ទាត់ ពេលទាត់បាល់​ម្តងៗ​ពីមុន​យើង​អាច​ឃើញហើយ​​ថា​នឹង​​មាន​សំរា​មច្រើន តែមកដល់ពេលនេះមិនដូចមុនទៀតទេ ប្រសើរជាងមុន»។

តែយ៉ាងណា យុវជនវ័យ២៣ឆ្នាំ​រូបនេះ បង្ហាញ​ជំហររឹងមាំក្នុងការបន្តធ្វើសកម្មភាពរបស់ខ្លួនបន្ថែមទៀត​​ ដើម្បីបរិស្ថានស្អាតក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ និងមានគម្រោងសម្អាតសំរាមតាមខេត្តនានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នាពេលអនាគត ខណៈរូបគាត់នៅសង្កេតឃើញថា បញ្ហាសំរាមរាយប៉ាយនៅក្នុងទីប្រជុំជន និងនៅតាមប្រឡាយ នៅតែជាបញ្ហា​ប្រឈម ដែលត្រូវបន្ត​ដោះស្រាយ​។​ លោកបន្ត​ថា​ ការសម្អាតទីក្រុងនេះ ជារឿងសំខាន់ណាស់ ព្រោះបើកាលណាទីក្រុងមិនមានសណ្តាប់ធ្នាប់ទេ វាជះឥទ្ធិពលអាក្រក់លើមុខមាត់ប្រទេស។

លោកថ្លែងថា៖ «យើងមិនទាន់បានសម្រេចឱ្យពេញលេញតែម្តងទេនូវ​អ្វីដែលយើងចង់បាន គឺការផ្លាស់ប្តូរដ៏ធំ​មួយ​ទៅកាន់អ្នកដែលតែងតែមានទម្លាប់ចោលសំរាម និងការទទួលបានសោភណ្ឌ​ភាព​ និង​ទីក្រុងស្អាត[…] បើសិនជាកាលណាទីក្រុងមួយ មិនមានសណ្តាប់ធ្នាប់ មិនមានអនាម័យ មិនមានបរិស្ថានសោភណ្ឌ​ភាព​ស្អាត​ទេ គេអាចវាយតម្លៃបានថាប្រជាពលរដ្ឋ អត្តចរិតរបស់​ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងក្រុងនោះ គឺមិនល្អទេ ពួកគាត់តែងតែចោលសំរាម […] ហើយទី២នោះ​​គឺមុខមាត់ប្រទេសជាតិយើង គេនឹងមើលងាយថា សាសន៍​នេះសុទ្ធតែសំរាម»។  

យុវជន ខុម សាក់ អាយុ​២១ឆ្នាំ​​ ដែលជាចូលជា​សមាជិកក្រុមនិស្សិតប្លាស្ទិកចាប់តាំងពីដើមឆាំ្ន២០២៣មកនោះ បាន​លើកឡើង​ថា ក្នុងរយៈពេលជាងមួយឆ្នាំដែលលោកបានចូលរួមសកម្មភាពសម្អាតសំរាមតាមទីសាធារណៈ និងប្រឡាយនៅក្នុងទីក្រុងនេះ​ រូបលោក និងនិសិ្សត​ផ្សេងទៀត ក៏ជួបនូ​វផលលំបាកមួយចំនួន​ដែរ ដូចជា ផលប៉ះពាល់ទៅលើ​ផ្លូវដង្ហើម ដោយសារតែក្លិននិង​មេរោគក្នុងសំរាម ខណៈ​សំរាម​មួយចំនួន​អាច​មាន​គ្រោះ​ថ្នាក់ និងពេលខ្លះជួបប្រទះសត្វពស់​ក្នុងគំនរសំរាម​ជាដើម។  

លោក​​ថា៖ «ជាក់ស្តែងខ្ញុំចូលរួមដំបូង​នៅប្រឡាយស្ទឹងមានជ័យហ្នឹង​តែម្តង […] កាលហ្នឹងវាធ្វើឱ្យស្បែកខ្ញុំរមាស់ ពេលខ្លះយើងជួបសត្វអសិរពិស មានពស់​ថ្លាន់​ពស់​អី ដូច​នៅ​ប្រឡាយ​ទួល​សង្កែ​អី​ពស់ថ្លាន់ធំៗណាស់»។ 

តែយ៉ាងណា​ យុវជន ខុម សាក់ បានបង្ហាញពីការប្តេជ្ញាចិត្ត ក្នុងការ​បន្តបេសកកម្ម​សម្អាត​ទីក្រុង​ ជាមួយ​ក្រុមនិស្សិតប្លាស្ទិក ដើម្បីបរិស្ថាន​ស្អាត ក្នុងនោះលោកបានអំពាវនាវ​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ ចូលរួម​សម្អាត​ និង​ថែរក្សាបរិស្ថាន ដោយត្រូវ​រៀបចំទុកដាក់សំរាម​ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និង​ឈប់​ចោលសំរាម​នៅតាមទីសាធារណៈ​​ និងទីប្រជុំជននានា។​

លោកបន្ត​​ថា៖ «ជាពិសេសហ្នឹងគឺ​រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ ដែលជាដែនសមត្ថកិច្ចគ្រប់គ្រងរាជធានីភ្នំពេញ សូម​ថា បើសិន​ជាអា​ច តាមទីសាធារណៈផ្សេងៗ ជាពិសេសក្រសួងបរិស្ថានហ្នឹង គឺបន្ថែមធុងសំរាមថែមទៀត ព្រោះខ្ញុំមើលជាក់ស្តែងគឺតំបន់ កន្លែងដែលមានទីប្រជុំជន និងដាច់ស្រយាលអីមួយចំនួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ គឺមិនមានធុងសំរាមទេ»។ 

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក​ ខ្វៃ អាទិត្យា បង្ហាញការ​គាំទ្រចំពោះ​សកម្មភាពរបស់​ក្រុមនិស្សិតប្លាស្ទិក ដែលបាន​ចំណាយពេលវេលា​ និងកម្លាំងកាយកម្លាំងចិត្ត ក្នុងការ​​ចូលរួម​សម្អាតទីក្រុង​​នៅតា​ម​មូល​ដ្ឋាន​របស់​​​ខ្លួន ហើយ​សង្ឃឹមថាពួកគេនឹងបន្តសកម្ម​ភាពនេះបន្ថែមទៀត ដើម្បីកម្ពុជាស្អាត។ 

លោកថា៖ «[យើងគាំទ្រចំពោះ​]សកម្មភាពរបស់ក្រុមយុវជន ដើម្បីជំរុញការអប់រំ និងផ្សព្វផ្សាយ ពីបញ្ហាបរិស្ថាន​ឱ្យបានច្រើនឡើងថែម​ទៀត ជាពិសេសយុទ្ធនាការ កុំឱ្យមានការបោះសំរាមផ្តេសផ្តាស ជាពិសេសរួមចំណែកលុបបំបាត់​សំណល់​ប្លាស្ទិក​នៅតាមសហគមន៍ ផ្ទះសម្បែង សាលារៀន និងវត្តអារាម ជាដើម»។ 

អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ បន្តថា​ នាពេល​ថ្មីៗនេះ ក្រសួងបរិស្ថាន ក៏​បាន​ដាក់​ចេញ​យុទ្ធនាការមួយចំនួន​ផងដែរ ក្នុងនោះ​មានយុទ្ធនាការ​ «កម្ពុជា​ស្អាត ខ្មែរធ្វើបាន» និង​ «ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំមិនប្រើថង់ប្លាស្ទិកទេ» ដែល​កំពុងតែជំរុញឱ្យមាន​ការគាំទ្រពីសិស្សានុសិស្ស និស្សិត​ គ្រូបង្រៀន ព្រះសង្ឃ និង​​ប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេស។​

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំស្នើសុំឱ្យ​សាធារណជន មេត្តា​អនុវត្តន៍ការងារ ស្រប​តាម​យុទ្ធសាស្រ្តចក្រា វិស័យបរិស្ថាន​ឆ្នាំ​២០២៣-២០២៨ ដែលផ្តោតលើមុំយុទ្ធសាស្រ្ត៣ គឺ​ស្អាត បៃតង និង​ចីរភាព ដើម្បីឈានឆ្ពោះទៅសម្រេច​បាន​នូវចក្ខុវិស័យកម្ពុជាឆ្នាំ២០៥០ បង្កើនគម្របព្រៃឈើ ៦០% នៅទូទាំងប្រទេស និងជាប្រទេស​អាព្យាក្រឹត​កាបូន»។ 

លោក ហេង គឹមហុង នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃសមាគម​បណ្តាញយុវជនកម្ពុជា យល់​ថា ការ​ចូល​រួម​របស់​យុវជន និង​ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងការសម្អាតបរិស្ថាន គឺជារឿងល្អ ដែលជួយឱ្យសង្គមមានបរិស្ថាន​ស្អាត ហើយ​ក៏គួរតែត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត និងគាំទ្រដោយក្រសួងពាក់ព័ន្ធ។  

លោកថា៖ «ការចូលរួមរបស់យុវជន ការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋស្ម័គ្រចិត្ត​នៅក្នុងការសម្អាតបរិស្ថាន សម្អាតសំរាម គឺជារឿងល្អ បង្ហាញពីឆន្ទៈ និង​ការ​ប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនឯងក្នុងការចូលរួម […] អាជ្ញាធរក្រសួងបរិស្ថាន សាធារណជនគាំទ្រគាត់ទៅមិនខុសទេ ជារឿងប្រសើរដែលគ្រប់គ្នាត្រូវតែចូលរួម»។  

 យោងតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងបរិស្ថាន​ចុះផ្សាយក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ឱ្យ​ដឹងថា ការកើនឡើងសំណល់ប្លាស្ទិក​ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺបណ្តាល​មកពីកំណើនប្រជាពលរដ្ឋ កំណើនជីវភាព​និងសេដ្ឋកិច្ច ការផ្លាស់ប្តូរ​ឥរិយា​បទ​ក្នុងការប្រើប្រាស់ និងការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិកសម្រាប់វេចខ្ចប់ម្ហូបអាហារ ឬសម្ភារៈផ្សេងៗ និងកង្វះ​ខាតនូវ​​ចំណេះដឹងក្នុងការញែកសំរាម។ 

របាយការណ៍ដដែល បន្តថា ដើម្បីកាត់បន្ថយ​បញ្ហាប្លាស្ទិក ក្រសួង​បាន​ណែនាំ​ឱ្យ​អនុវត្តនូវ​វិធី​សាស្ត្រចំ​នួន៤ ក្នុងនោះមានដូចជា ការបដិសេដមិនប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក កាត់បន្ថយការប្រើប្លាស្ទិក ប្រើប្រាស់ឡើងវិញនូវប្លាស្ទិកចាស់ៗ និងកែច្នៃប្លាស្ទិកចាស់ឱ្យទៅជារបស់ថ្មីដែលអាចប្រើ​បាន។ លើសពីនេះក្រសួង បានជំរុញ​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ចូលរួមកាត់បន្ថយការប្រើ​ប្រាស់​ប្លាស្ទិក តាមរយៈការយក​ដបទឹក​ដែលអាចប្រើប្រាស់ឡើងវិញតាមខ្លួនជានិច្ច  ប្រើប្រាស់បំពង់បឺត ឬកំបិត ស្លាប​ព្រា សម ធ្វើ​ពី​សារធាតុដែលអាចរលាយក្នុងបរិស្ថាន ចៀសវាងទិញអាហារ ឬម្ហូបដែលវេចខ្ចប់ថង់ប្លាស្ទិកច្រើន និងបំពេញម្សៅសាប៊ូឡើងវិញដោយ​មិន​បាច់ទិញ​ដប​សាប៊ូ​ថ្មីជាដើម​​។  

ចំណែក របាយការណ៍របស់អង្គការ​សត្វព្រៃ​ និងរុក្ខជាតិអន្តរជាតិ (Fauna & Flora International) ឆ្នាំ ២០១៩ បង្ហាញថា ក្នុងរាជធានី​​ភ្នំពេញ ថង់ប្លាស្ទិកប្រមាណ ១០លានថង់ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ខណៈ​​ប្រជាជនពលរដ្ឋកម្ពុជាម្នាក់ៗដែលរស់នៅក្នុងទីក្រុងនានា ប្រើប្រាស់ថង់ប្លាស្ទិកជាង ២ ០០០ ថង់​ក្នុងមួយឆ្នាំ។ តែយ៉ាងណា បើតាម​របាយការណ៍របស់នាយកដ្ឋានគ្រប់គ្រងសំណល់រឹង នៃអគ្គនាយកដ្ឋានគាំពារបរិស្ថាន នៃក្រសួងបរិស្ថាន បង្ហាញថា ក្នុងត្រីមាសទី១ ឆ្នាំ២០២៤នេះ​ ការនាំចូលថង់ប្លាស្ទិកបានថយចុះដល់ទៅ៧៥% បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំមុន ពោលគឺ​នៅឆ្នាំនេះ ការនាំចូល​​ថង់ប្លាស្ទិក​សម្រាប់សង្វាក់ផលិត​កម្ម មានបរិមាណសរុបត្រឹម​ ៩ ១៥២,៤៤​គី​ឡូក្រាម ខណៈ​កាលពីឆ្នាំ២០២៣ ក្នុងត្រីមាសទី១​ដូចគ្នា ការនាំចូលថង់ប្លាស្ទិកមាន​បរិមាណដល់ទៅ ៣៥ ៥៨០,០៩គីឡូក្រាម។ ប្រភពដដែល​បន្តថា ការនាំចូលថង់ប្លាស្ទិកសម្រាប់បម្រើក្នុងសង្វាក់ផលិតកម្មថយចុះ ដោយសារតម្រូវការធ្លាក់ចុះ និងបន្ទាប់​ពីមានការរឹតបន្តឹងរបស់ក្រសួង ដែលបានផ្តល់ការអនុញ្ញាតទៅឱ្យ​ក្រុម​ហ៊ុន​តែ​២ប៉ុណ្ណោះ​សម្រាប់ការនាំចូលថង់ប្លាស្ទិក៕

ស្រ្តីកម្មករដែលមានមុខរបរអូសរទេះ នៅច្រកទ្វារព្រំដែនអន្តរជាតិប៉ោយប៉ែត ត្អូញត្អែរពីផលលំបាកក្រោ​យ​​ពេល​តុលាការរឹតត្បិតព្រំដែនសេរីភាពរបស់ពួកគេ បន្ទាប់ពីតុលាការដាក់ឱ្យស្ថិតនៅ​ក្រៅឃុំបណ្តោះ​អាសន្ន​ក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ។​

ការថ្លែងដូចនេះរបស់ស្រ្តីជាកម្មករអូសរទេះនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពីចៅក្រមស៊ើបសួរ នៃ​តុលាការ​ខេត្តបន្ទា​យ​​​មា​នជ័យ លោក អៀង ណារី កា​​ល​ពី​​ថ្ងៃ​ទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ បានសម្រេច​ដោះ​លែ​ងឱ្យ​ស្រ្តី​ទាំង​៣​នាក់ នៅក្រៅ​ឃុំប​ណ្តោះ​​​​អាសន្ន តែ​​ពួ​ក​​គេត្រូវបង្ហាញខ្លួនជានិច្ច​នៅចំពោះមុខអាជ្ញាធរមូ​លដ្ឋាន១​ខែម្តង​។​កា​​រ​ដោះលែងឱ្យ​ស្ថិ​ត​​​​នៅក្រោ​មការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ​នេះ នៅបន្ទាប់ពីនគរបាលក្រុងប៉ោយប៉ែត ឃុំ​​ខ្លួនពួកគេ​ពេញ​យ​​ប់ដើម្បីយកចម្លើយ មុននឹងបញ្ជូ​ន​ទៅ​​ឃុំខ្លួនបន្តនៅពន្ធនាគារខេត្ត។

អ្នកស្រី តូយ ម៉េត ជាស្រ្តីម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្ស២នាក់ផ្សេងទៀត ដែលត្រូវតុលាការដោះលែងឱ្យ​​នៅ​​ក្រៅ​​​ឃុំបណ្តោះអាសន្ន និយាយថាបើទោះជានៅពេលនេះ អ្នកស្រីហាក់មានសេរីភាពបន្តិចក្តី ក៏សេរីភា​ព​​ដែ​​​លអ្នកស្រីទទួលបាននេះ មិនបានធ្វើឱ្យអ្នកស្រីមានភាពប្រសើរនោះឡើយ។ប្រភពបន្តថា តុលាការបា​ន​​កំ​​​ណត់​ព្រំ​​ដែនរ​បស់អ្នកស្រីរាប់ចាប់តាំងពីការដូរទីលំនៅ បូករួមនឹងបិទផ្លូវមិនឱ្យអ្នកស្រីបាន​អូស​​រ​ទេះ​​ដូច​មុ​ន​ទៀត។

 លោកស្រីបន្តថា៖ «ទទួលមិនបានមិចគេឲ្យមក គេឲ្យយើងចេញគេអត់ឃុំខ្លួនទេតែគេមិនឲ្យខ្ញុំអូស ខ្ញុំលីអីដូចមុនគេមិនឲ្យទេ គេបិទមិនឲ្យយើងដូរទីលំនៅ ហើយ១ខែទៅបង្ហាញខ្លួននៅសាលាក្រុងមួយដង អត់ទាន់ដឹងរកអីទេ អត់មានដើមអត់មុខរបរ អង្គរក៏ហូប អត់មានអីហូបទេចាស» ។

ទាក់ទងរឿងនេះ កាលពីថ្ងៃទី០៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ អធិការដ្ឋាននគរបាលក្រុងប៉ោយប៉ែត បានចេញ​លិខិ​តកោះហៅកម្មករអូសរទេះចំនួន៥នាក់ជាស្រ្តី ឱ្យផ្តល់ចម្លើយជុំវិញការបះទង្គិចគ្នារវាងសមត្ថកិច្ច ប្រ​ចាំ​​​ច្រ​ក​​ទ្វា​រ​​ព្រំដែនអន្តរជាតិប៉ោយប៉ែត កាលពីចុងខែឧសភា ដែលបណ្តាលឱ្យមានរបួសទាំងសង្ខាំង។

ដោយឡែក លោក សឿន រ៉សាត់ ដែលត្រូវជាស្វាមីរបស់ស្រី្ត ហ៊ូត វណ្ណ: លើកឡើងថានៅពេលនេះ ក្រុមគ្រួ​សា​​រដែលជាប់បំរាមតុលាការពិតជាទាល់គំនិត មិនដឹងត្រូវធ្វើបែបណាទេ។លោកបន្តថា បើមុខរប​រអូ​ស​រ​ទេះ​​​​​​​ដឹកឥវ៉ាន់ចេញចូលកម្ពុជា-ថៃ ត្រូវបិទបែបនេះហើយ គ្មានជម្រើសណាមួយក្រៅ​ពីស្វែងរកការងារថ្មីធ្វើ ប៉ុ​​​ន្តែ​​​​​មិនដឹងថាជាការងាអ្វីដែរទេ ព្រោះពួកគេគ្មានជំនាញផ្សេងក្រៅ​ពីអូសរទេះដឹកឥវ៉ាន់​មួយមុខនោះ​ឡើ​យ​​​​។

លោកបន្តថា៖​ «គេដោះលែងធម្មតា អត់មានអីច្រើនគេហាមយើងអូសឥវ៉ាន់គេចពន្ធ មានតែយើងរកការ​ងា​រផ្សងធើ្វទៅ បើគេបិទយើងហើយយើងមិនដឹងធើ្វមិចទេ» ។

ទាក់ទិនរឿងនេះ លោក រឿន លីណា អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បដិសេធ​ក្នុង​ការផ្ត​ល់​​ព័ត៌​មានលម្អិត ដោយអះអាងថាសំ​ណុំរឿងនេះមិនមែនស្ថិ​តនៅក្នុងដៃរបស់​ខ្លួនទេ​។លោ​កបន្ត​ថា​​ដើ​​​ម្បី​​​បា​​ន​ដឹង​រឿងនេះច្បាស់ មានតែចៅក្រមទេ។

 លោកបន្តថា៖​«ឥឡូវខ្ញុំសុំឆែកមើលឯកសារជាមួយខាងចៅក្រមតិចសិន តើការដោះលែងគាត់មានលក្ខ​ណ​:អីខ្លះហើយចាំខ្ញុំផ្តល់ដំណឹងទៅវិញបាទ»។

សម្រាប់ប្រធានសមាគមឯករាជ្យ នៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក ឌិន ពុទ្ធី លោ​​ក​សាទរចំពោះការដោះលែងស្រ្តីទាំង៣នាក់ ឱ្យមានសេរីភាពនៅពេលនេះ ប៉ុន្តែការកំណត់ព្រំដែន​នៃសិទ្ធិ​​សេ​រី​​​ភាពរបស់អ្នកទាំងបីឱ្យដើរលើបន្ទាត់ក្រហមនេះ វាជាបញ្ហារំលោភទសិទ្ធិធ្ងន់ធ្ងរ។

លោកបន្តថា៖«ពាក់ព័ន្ធរឿងហ្នឹង ការដោះលែងគឺជារឿងមួយដ៏ប្រសើរសំរាប់កម្មករ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់នោះ​ដូចជាមានកិច្ចសន្យាមិនឲ្យអូសរទេះវាមិនស្របទៅតាមគោលការណ៍ច្បាប់ រដ្ឋធម្មនុញ្ញច្បាបើជាតិក៏គេមិនដែលទៅហាមប្រាមប្រជាពលរដ្ឋបើជាកិច្ចសន្យាធើ្វក្នុងលក្ខណ:ថាកុំឲ្យអូសឥវ៉ាន់មិនស្របច្បាប់ ហា​​មមិនឲ្យចូលអាហ្នឹងត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់» ។

របាយការណ៍ដែលមន្រ្តីអង្គការការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ ទទួលបានឱ្យដឹងថា ស្រ្តីទាំង៣នាក់ដែលតុ​លា​កា​​រខេត្តបន្ទាយមានជ័យដោះលែងបណ្តោះអាសន្ន ក្រោមបទចោទ«ប្រឆាំងនឹងរាជការសាធារណ: ជេរប្រ​​មា​ថ និងហិង្សាដោយចេត​នា​ » នេះមានឈ្មោះ តូយ ម៉េត អាយុ៣៩ឆ្នាំ ស្រ្តីឈ្មោះ ហួត វណ្ណៈ អាយុ៣៦ឆ្នាំ និងឈ្មោះ អោ​ម ឡាច អាយុ៥២ឆ្នាំ។

យ៉ាងនេះក្តី លោក អ៊ិន គង់ជិត មន្រ្តីសម្របសម្រួលអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ យល់ឃើញថាការផ្តល់សេរីភាពបណ្តោះអាសន្នសម្រាប់ស្រ្តីទាំងបីនាក់នេះ ជាការផ្តល់សញ្ញា​​ល្អ​​មួយសម្រាប់តុលាការ។ប៉ុន្តែការកំណត់ព្រំដែននៃសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងកម្រិតធ្ងន់ធ្ងរបែបនេះ វាជាការដាក់​​ស​ម្ពា​​​ធផ្លូ​វចិត្តមួយដែលធ្ងន់ជាងនេះទៅទៀត។

លោកបន្តថា៖«តុលាការខេត្តបន្ទាយមានជ័យកាលពីថ្ងៃទី១៣ មិថុនា បានសំម្រេចឲ្យពួកគាត់ទាំង៣នាក់នៅក្រៅឃុំជាបណ្តោះអាសន្ននេះជាភាពបត់បែនមួយរបស់តុលាការដែលមានការយោគយល់អនុគ្រោះទៅ​​​លើស្រី្តជាកម្មករអូសរទេះទាំង៣នាក់ដែលតុលាការបានគិតទៅលើមនុស្សធម៌ជាធំ ប៉ុន្តែតុលាការបានដាក់លក្ខណ:តឹងតែងខ្ពស់ជាច្រើនចំណុចធើ្វឲ្យគាត់មានការពិបាកបាទ ជាពិសេសការប្រកបមុខរបរចិ​​​ញ្ចឹមជីវិតរបស់គាត់ប្រចាំថ្ងៃ»។

ប្រធានគយប្រចាំច្រកទ្វារព្រំដែន អន្តរជាតិប៉ោយប៉ែត បានផ្តល់បទសម្ភាសន៍ ឱ្យ​​អ្ន​​កសារព័ត៌មានក្នុងស្រុក អំឡុងពេលកើតហេតុ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ដឹង​ថា មូល​ហេតុ​ដែ​​ល​​នាំ​​ឱ្យផ្ទុះអំពើហិង្សានេះកើ​​តឡើង ផ្តើមចេញពីការទប់ស្កាត់ការរត់ពន្ធខុសច្បាប់ តាមក្រុមអូសរទេះ។ប៉ុន្តែក្រុមកម្មករដែល​មា​ន​​រប​រអូសរទេះ ចោទប្រកាន់ថា ការអនុវត្តដោយហិង្សារបស់សមត្ថកិច្ចនេះ ជាការប្រើអំណាចផ្តាច់ការទៅវិញ​៕ 

ក្រុមអ្នកធ្វើការងារតាមផ្ទះ ឬអ្នកធ្វើការនៅវិស័យក្រៅប្រព័ន្ធ ស្នើ​រាជរដ្ឋាភិបាល​គិត​គូរ​ពួកគេ​ចំពោះការ​ចុះ​បញ្ជី​បេឡា​ជាតិរបប​សន្តិសុខ​សង្គម (បសស)​ ដូចអ្នកធ្វើការលើ​វិស័យ​សេដ្ឋ​កិច្ចក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ដែរ។

ការលើកឡើងបែបនេះ ធ្វើឡើងខណៈ​ក្រុមអ្នកតំណាង ក៏ដូចជាកម្មករធ្វើការតាមផ្ទះប្រមាណ​ជាង ២៥០​នាក់ បានចូលរួម​​ប្រារព្ធខួបលើកទី១៣​នៃ​ទិវាអន្តរជាតិកម្មករ​ការ​ងារតាម​ផ្ទះ​ ក្រោមប្រធានបទ «គុណតម្លៃនៃអ្នកផ្តល់ការថែទាំ និងកម្មករការងារតាមផ្ទះ» នៅសណ្ឋាគារកាំបូឌីយ៉ាណា រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤។

ក្រោមកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងអុកស្វាមកម្ពុជា និងសមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ (អាយឌៀ)​ វេទិកានេះបានប្រមូលភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់រួមមាន ស្ត្រីកម្មករកាងារតាមផ្ទះ អ្នកថែទាំគ្មានប្រាក់ឈ្នួល មនុស្សវ័យចាស់ អ្នកដែលមានពីការភាព ស្ត្រីលក់ដូរតាមផ្លូវ និងតំណាងក្រុមកម្មករដឹងជញ្ជូន ដែលមកពីវិស័យសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័្ធ តំណាងម្ចាស់ផ្ទះ តំណាងមកពីអង្គការដៃគូ ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ និងតំណាងពីរាជរដ្ឋាភិបាល។

តំណាងកម្មករការងារតាមផ្ទះ អ្នកស្រី វុន គឹមស្រ៊ី បាន​ឱ្យដឹង​ថា កម្មករការងារតាមផ្ទះ​មានបញ្ហាប្រឈម​ជា​ច្រើន ដែលមួយ​ក្នុងចំណោមបញ្ហាចម្បងនោះ គឺការមិនមានកិច្ចសន្យាការ​ងារ​ជា​លាយ​លក្ខណ៍អក្សរ និងការមិនត្រូវបាន​ចុះបញ្ជីទៅក្នុងប្រព័ន្ធកិច្ចគាំពារសង្គម។

អ្នកស្រីថា៖ «ក្រៅពីការមិនបានឈប់សម្រាកគ្រប់គ្រាន់ និងលក្ខខណ្ឌការងារដែលមិនសូវស្រួល ពួកយើងមានបញ្ហាផ្សេងទៀតដែរ ដូចជា កិច្ចសន្យាការងារ និងគ្មានពេលឈប់សម្រាក គ្មាន​កិច្ចគាំពារ​[សង្គម]ដូច​ជា​ [ប័ណ្ណ]បសស ជាដើម»។

អ្នកស្រី​ក៏បានលើកឡើងនូវដំណោះស្រាយដែលអាចទៅរួចមួយចំនួនផងដែរ ដូចជាការចងក្រងគ្នាចូលទៅក្នុងសមាគម ដើម្បីទាមទារផលប្រយោជន៍របស់កម្មករ ក៏ដូចជាការធ្វើយុទ្ធនាការនានា ក្នុងការ​​ស្នើ​ទៅ​រដ្ឋាភិបាលពីអ្វីដែលជាតម្រូវការ​ ជាពិសេស ការស្នើ​ឱ្យ​មាន​ការផ្តល់ប័ណ្ណ បសស សម្រាប់​ពួកគេ​ជាដើម។

អ្នកស្រីក៏បានជំរុញឱ្យ​មានការបង្កើននូវចំណេះដឹង​សម្រាប់អ្នកធ្វើការងារតាមផ្ទះ ដើម្បីធានា​ឱ្យ​បានថាពួកគេដឹងអំពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួន និងមិនត្រូវទទួលរងនូវការគាបសង្កត់​ពីសំណាក់​ថៅកែជា​ដើម។

រីឯអ្នកស្រី ហាំ សោភី ជាកម្មករធ្វើការងារតាម​ផ្ទះ មានអាយុ ៥៧ឆ្នាំ បានលើកឡើង​ដែរ​ថាអ្នក​ស្រីបា​ន​ចាប់ផ្តើមបំពេញការងារនេះអស់រយៈ​ពេល៦ឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែ​អ្នកស្រីនៅ​មិនទាន់ត្រូវបានចុះបញ្ជីទៅក្នុងប្រព័ន្ធបេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គម ហៅកាត់ថា​ បសស នៅឡើយទេ។

អ្នកស្រីថា៖ «ខ្ញុំធ្វើការងារនេះ ៦ ទៅ​៧ឆ្នាំហើយ ខ្ញុំបោសផ្ទះ ជូតផ្ទះ ធ្វើម្ហូប ហើយបើនិយាយរឿងថៅកែ ខ្ញុំដូរ៦ ទៅ​៧ផ្ទះដែរហើយ ដោយសារតែគេឱ្យ​ប្រាក់ខែតិចពេក ហើយលក្ខខណ្ឌការងារក៏មិនសូវល្អ។ […] ថៅកែបច្ចុប្បន្ននេះ​មិនអីទេ តែខ្ញុំក៏អត់ទាន់មានប័ណ្ណ បសស ដែរ។ ពេលឈឺថៅកែទិញថ្នាំឱ្យ​ តែម៉េចក៏ដោយ បើមាន បសស វាមានស្ថេរភាពជាង វាមិនម្ងៃកាត់ម្ងៃកោរដូចចាំពឹងថៅកែ ចុះបើថ្ងៃណាមួយគាត់ចិត្តលែងបាន យើងមិនយ៉ាប់»។

អ្នកស្រីបន្ថែម​ថា៖ «ខ្ញុំចង់បានប័ណ្ណ បសស ដែរ ប៉ុន្តែថៅកែគាត់តែងតែរវល់ និងមិនមានពេលនាំខ្ញុំទៅចុះនោះទេ»។

កាលពីឆ្នាំ២០១៧ ក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ បានចេញនូវសេចក្តីជូនដំណឹង​លេខ៣៣៦ ស្តីពី ការចុះបញ្ជីកម្មករនិយោជិតក្រៅប្រព័ន្ធមកក្នុងបេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គម ចំពោះសហគ្រាសដែលមានកម្មករចាប់ពីម្នាក់ ឬច្រើននាក់ ដើម្បីទទួលបានការថែទាំសុខភាព​តាមប្រព័ន្ធ​មូលនិធិ​សមធម៌សុខាភិបាល និងប្រាក់ឧបត្ថម្ភបន្ថែមសម្រាប់កម្មករនិយោជិតជាស្ត្រីនៅពេលសម្រាលកូន។

លោក​​ ហេង សុផាន់ណារិទ្ធិ អគ្គនាយករងបេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គម (បសស) មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ​ថា ក្នុងកិច្ចការដែល​អ្នកធ្វើការតាម​ផ្ទះ​ នៅ​មិនទាន់​អាច​មកចុះបញ្ជីបាន ដោយសារតែភាគីនិយោជក​នៅតែមិនទាន់យល់ពីកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន។

លោក​ថា៖ «ខ្ញុំជម្រាបជូនដែរថា យើងមានផលលំបាកជាច្រើន កន្លងមក​យើង​បាន​សហការ​ជាមួយ​ខាង​អាជ្ញាធរដែរ សម្រាប់ការបញ្ជូនព័ត៌មានអ្នកដែល​បម្រើការងារតាមផ្ទះហ្នឹងមក បសស ដើម្បីឱ្យ​ក្រុមអធិការកិច្ចយើងចុះទៅ។ […] ប៉ុន្តែជាក់ស្តែងយើងឃើញថាមិនមានជាលទ្ធផលអីធំដុំ​កំភួនអីទេ ដោយសារតែនិយោជក​ភាគច្រើន​ គាត់មិនយល់ពីកាតព្វ​កិច្ច​នេះ​នៅ​ឡើយ អ្នក​ខ្លះបង់ អ្នកខ្លះមិនទាន់បង់»។

លោកបន្ថែមថា ជាយន្តការ គឺនិយោជិតខ្លួនឯងគួរតែទាក់ទងទៅកាន់ បសស ដោយផ្ទាល់តាមរយៈលេខ ១២៨៦ ឬ​ ១២៩៧ ដើម្បីឱ្យ​ក្រុមការងារចុះទៅត្រួតពិនិត្យនៅតាម​កន្លែងដែល​ពួកគាត់​ធ្វើការ​ផ្ទាល់​តែម្តង ដោយសារតែ បសស មិន​អាចចុះទៅត្រួតពិនិត្យម្តងមួយ​ផ្ទះៗបានទេ​។

ទន្ទឹមនឹងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ លោក កត្តា បានបន្ថែម​ថា ក្រសួងនៅតែបន្តកិច្ចការ​​ផ្សព្វផ្សាយពីអត្ថប្រយោជន៍ បសស ឱ្យ​បាន​ជ្រាបទៅដល់គ្រប់​ប្រជាពលរដ្ឋ ទាំងអ្នក​ធ្វើការក្នុងប្រព័ន្ធ និងក្រៅប្រព័ន្ធ។

លោកថា៖ «បសស បន្តផ្សព្វផ្សាយពីអត្ថប្រយោជន៍ បសស និងកៀងគរអ្នកបម្រើតាមផ្ទះ មកចុះឈ្មោះជាសមាជិក បសស ឱ្យបានច្រើនថែមទៀត។ […] ទន្ទឹមនោះម្ចាស់ផ្ទះត្រូវគោរពសិទ្ធិអ្នកបម្រើតាមផ្ទះ និងគោរពច្បាប់ពាក់ព័ន្ធ»។

អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ បានគូសបញ្ជាក់ដែរថា អំពើហិង្សា ការប្រមាទមើលងាយ និង​ការ​បំពារបំពានផ្សេងៗ​ចំពោះនិយោជិត​ជាអ្នកធ្វើការងារតាមផ្ទះ ជាអំពើខុសច្បាប់ ហើយអ្នក​ប្រព្រឹត្តត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់។

ចំណែក នាយិកាអង្គការ​​អុកស្វាមកម្ពុជា លោកស្រី ភាណ សោភ័ណ្ឌ​ បាន​​កត់​សម្គាល់​ថាមិន​មាន​និយោជក​ច្រើន​ទេ ដែល​អនុវត្តតាមសេចក្តីប្រកាសទាំងនេះ ដើម្បីឱ្យ​កម្មករនិយោ​ជិត​បាន​ទទួល​ការ​គាំពារ​ដែល​ពួកគេត្រូវទទួលបាន។

លោកស្រីថា៖ «បើយើងគិតមើលពីការអនុវត្តនូវសេចក្តីប្រកាសជូនដំណឹងទាំងនេះ យើងនៅមើលឃើញថាមិនមានបងប្អូនច្រើនទេ ដែលថៅកែរបស់គាត់ចុះបញ្ជីឱ្យ​ពួកគាត់ ដើម្បីឱ្យ​ពួកគាត់បានទទួលអត្ថប្រយោជន៍។ […] ខ្ញុំសង្ឃឹមថា​ កាលើកកម្ពស់កាយល់ដឹងអំពីការចុះបញ្ជី និងអត្ថប្រយោជន៍ ក៏ដូចជាធ្វើយ៉ាងណាផ្តល់ការគាំពារ ផ្តល់លក្ខខណ្ឌការងារ​សមស្រប​សម្រាប់បងប្អូនជាកម្មករធ្វើការនៅតាមផ្ទះនេះ នឹងមានថៅកែជាច្រើនទៀត នឹងស្ម័គ្រចិត្តទៅចុះបញ្ជី ហើយបងប្អូនបានយល់ពីសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ ហើយស្នើសុំទៅថៅកែរបស់ខ្លួន»។

ជាមួយគ្នានេះ លោក​ស្រីក៏បានជំរុញ​ដល់​ថៅកែ​គ្រប់រូប គួរផ្តល់តម្លៃដល់បុគ្គលិក និងអ្នកធ្វើការ​ងារ​តាមផ្ទះ តាមរយៈការ​ផ្តល់​ប្រាក់កម្រៃ​សមរម្យ ក៏ដូចជាលក្ខខណ្ឌការងារ​​សមរម្យទៅឱ្យ​ពួកគាត់។ ក្រៅពីនោះ លោកស្រីក៏បាន​អំពាវនាវ​ដល់​កម្មករ​ធ្វើការងារតាម​ផ្ទះ គួរ​តែដឹង​ពី​កាតព្វកិច្ចរបស់ថៅកែ ក្នុងការផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍ផ្សេង​ៗផងដែរ ដើម្បីជៀងវាង​រង​ការ​កេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្មទៅលើពួកគេ។ បើតាមការឱ្យ​ដឹងពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ​ គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៧ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ កម្មករធ្វើការងារតាមផ្ទះដែលបានចុះបញ្ជី និងមានប័ណ្ណ បសស​ សរុបមានចំនួន ៥១៧នាក់ ក្នុងនោះមាន ៣៨៩នាក់ ជាស្ត្រី៕

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ថាកម្ពុជាមិនចាំបាច់កំណត់លើអាយុកាលប្រើប្រាស់រថយន្តនាំចូលនោះទេ ប៉ុន្ដែត្រូវពង្រឹងលើការត្រួតពិនិត្យបច្ចេកទេសឱ្យបានហ្មត់ចត់ និងមានគុណភាពខ្ពស់​។

ថ្លែងក្នុងពិធីបើកការដ្ឋានសាងសង់ស្ពានអាកាសភ្លោះត្រង់ចំណុចប្រសព្វរវាងមហាវិថី សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែ​ន និងផ្លូវជាតិលេខ២ ព្រំប្រទល់រាជធានីភ្នំពេញ និងខេត្តកណ្តាល លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ថាលោ​​កធ្លាប់បានច្រានចោលសំណើរ​​ទាក់ទងនឹងការកំណត់អាយុរថយន្តនាំចូល ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនមិនមា​​នលទ្ធភាពទិញរថយន្តដែលកំណត់ឆ្នាំ ដូច្នេះត្រូវពង្រឹងប្រព័ន្ធពិនិត្យបច្ចេករថយន្តវិញ។

​លោកបន្តថា «ថ្ងៃមុន ក៏មានការគិតអំពីការកំណត់ឆ្នាំនាំចូលរថយន្ដ ខ្ញុំថា កុំអី ត្រូវពង្រឹងប្រព័ន្ធឆៀក ប្រព័ន្ធឆែកបច្ចេកទេសឱ្យបានរឹងមាំវិញ។ កាលមុនមានប្រជុំ ដល់ឯកឧត្តម អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន ដាក់សូមយោ​​បល់ខ្ញុំ ដោ​​យសារគិតគូររឿងបរិស្ថាន ចឹងក៏បានគិតគូរអំពីស្នើសុំថាឥឡូវ គួរតែហាមឆ្នាំ២០២៤នេះ ហា​ម​មិនឱ្យយករថយន្ដលើសអាយុ១០ឆ្នាំ ដល់ឆ្នាំ២០៣០ ហាមមិនឱ្យនាំចូលរថយន្ដដែលអាយុ៥ឆ្នាំ ដើម្បីយើ​ង​ធានារថយន្ដឱ្យល្អ កុំឱ្យប៉ះពាល់បរិស្ថាន ខ្ញុំថា ដកចោលទៅ មកដល់ម៉ោងនេះមិនទាន់មានការចាំបាច់ ព្រោះ​​អ្នកខ្លះសូម្បីឡាន រត់តាក់ស៊ីមួយចំនួនគាត់មិនអាចរកអា៥ឆ្នាំមកទេ ថ្លៃ ត្រូវពង្រឹងប្រព័ន្ធឆៀកបច្ចេ​កទេ​ស​​ព្រោះ ១ឆ្នាំ យើងឆៀករថយន្តម្តង »។

ជាមួយគ្នានេះ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ថាករណីខ្លះរថយន្តមានអាយុកាលក្រោម ៥ទៅ១០ ឆ្នាំពិតមែន ប៉ុន្តែនៅតែមានបញ្ហា ដូច្នេះហើយគួរតែមានការពង្រឹងការពិនិត្យបច្ចេកទេសវិញទើបជារឿងត្រឹមត្រូវ។

លោកបន្តថា៖ «​ ទោះរថយន្តហ្នឹងក្រោម ៥ឆ្នាំ ក្រោម ១០ឆ្នាំ តែបើបច្ចេកទេសវាអត់ត្រូវ កុំឱ្យវារត់[បើកនៅលើផ្លូវ]ព្រោះអ្នកខ្លះឥលូវជួនកាលយកអារថយន្តពីជំនាន់ដើម អាឆ្នាំ៦៨យកមកជិះពេញហ្នឹង នៅថែទាំបច្ចេ​​កទេ​ស ខ្ញុំយល់ពីការថែទាំបរិស្ថាន ខ្ញុំមិនចង់ឱ្យយករថយន្តដែលចាស់យកមកពិបាកខុសបច្ចេកទេសអាចគ្រោះថ្នា​​ក់​អីផ្សេងៗ ចឹងខ្ញុំដាក់ថាមិនកំណត់ឆ្នាំទេ តែពង្រឹងការត្រួតពិនិត្យរថយន្តឱ្យបានច្បាស់ នេះទើបត្រឹមត្រូវ »។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសាធារណៈការ និងដឹកជញ្ជូន លោក ផន រឹម បដិសេធក្នុងការអត្ថាធិប្បាយដោយលោក អះអាងដោយខ្លីថា មិនមានអ្វីថ្មីទាក់ទងសារនយោបាយរបស់លោកនាយរដ្ឋមន្រ្តីនេះទេ។

លោកបន្តថា៖ « សម្តេចមានប្រសាសន៍គ្រប់ជ្រុងជ្រោយហើយ […] មិនមានអ្វីលើសនឹងទេ » ។

អ្នកលក់រថយន្តនៅទីក្រុងភ្នំពេញ លោក អ៊ី ស្រស់ ថាឡាននាំចូលពីស្រុកគេ បើជាឡានដែលគេធ្លាប់ប្រើហើយមិនអាចធានាគុណភាពបានទាំងស្រុងនោះទេ តែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចំពោះឡានថ្មី គឺមានការធានាត្រឹមត្រូវ។

លោកបន្តថា៖ « វាអត់អាចដឹងពីចំណុចហ្នឹងទាំងអស់ [គុណភាពរថយន្ត] ចំពោះរបស់១ តឹក តែបើរបស់ថ្មី របស់ខ្លាញ់គោ អាហ្នឹងគេធានាគុណភាព និងធានាឆ្នាំឱ្យទៀត ខូចគេជួសជុលឱ្យយើង ប៉ុន្តែបើរបស់នាំចូលពីស្រុកគេ គេហៅថាឡានអេតចាយ មកដល់ស្រុកខ្មែរខូចអីគេធ្វើហ្នឹង បើឡានពីស្រុកគេ បើធានាគុណភាពវា ធានាអត់បានទេ គឺយើងត្រូវធ្វើការតេស្តផ្ទាល់ » ។

ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យគណបក្សហ្វ៊ិនស៊ិនប៊ិច លោក ញឿន រ៉ាដែន សាទរចំពោះចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាល ពីព្រោះស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាបច្ចុប្ប​ន្នកំពុងអភិវឌ្ឍ។

លោកបន្តថា៖ « ទី១ យើងដឹងហើយថាកម្ពុជាយើងនៅក្នុងស្ថានភាពយ៉ាងមិច ជាពិសេសស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច ខ្ញុំ​​ពិតជាឯកភាពទៅលើប្រសាសន៍នាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលបានគាត់លើកឡើងពីចំណុចមួយដែលកម្ពុជាយើងក​ម្ពុ​​​​ជាអភិវឌ្ឍ ហើយក្នុងបរិបទទៅមុខទៀត ដែលកម្ពុជាក្លាយជាអ្នកមាន យើងអាចគិតគូរទៅដល់បញ្ហានេះបា​ន តែក្នុងស្ថានភាពនេះ យើងគួរប្រើប្រាស់អ្វីដែលយើងមាន និងភាពកែច្នៃប្រឌិត»។

ទាក់ទិននឹងករណីនេះ លោក​ យង់ គិមអេង ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​ ​និង​សន្តិភាព យ​ល់ឃើញថា​ការនាំរថយន្តមិនកំណត់ឆ្នាំចូលមកកម្ពុជានេះ អាចធ្វើឱ្យកម្ពុជាសម្បូរទៅដោយរថយន្តចាស់ច្រើ​ន​។បន្ថែមពីលើនេះ លោកថាកម្ពុជាគួរតែមានការកំណត់ឆ្នាំនាំចូលច្បាស់លាស់ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាព និ​ង​ចៀសវា​ង ការប្រើប្រាស់រថយន្តចាស់ច្រើននៅកម្ពុជា។​

លោកបន្តថា៖«ការដែលយើងនាំចូលរថយន្តដែលមិនកំណត់អាយុកាលប្រើប្រាស់មកកម្ពុជាអាចធ្វើឱ្យកម្ពុជាអាចនឹងមានរថយន្តចាស់ៗច្រើន ហើយអាចជាបញ្ហាសម្រាប់ថ្ងៃអនាគតដែរ ហើយអាចថាប្រទេសដទៃទៀ​​តដែលមានរថយន្តចាស់ហ្នឹងនាំរថយន្តចេញមកកម្ពុជាអីចឹងទៅ ដែលអាចជាបញ្ហាដែលសម្រាប់កម្ពុជា។ការត្រួតពិនិត្យគុណភាពរថយន្តការឆែកឆេរត្រួតពិនិត្យអីហ្នឹង ខ្ញុំថាជាការប្រសើរហើយប៉ុន្តែ បើសិនជាការត្រួតពិនិត្យទៅ ឆែកឆេរទៅឃើញថារថយន្តហ្នឹងវាមានគុណភាពអន់មិនល្អ ខូចអីទៅ​គេតម្រូវឱ្យធ្វើនេះធ្វើនោះទៅអស់លុយច្រើនទៅទៀត តើគួរតែអ្នកទិញនោះទិញទេ ឬគួរតែនាំចូលទេ នោះ​គឺជាបញ្ហាដែលបាទ​ ចឹងខ្ញុំថាគួរតែកំណត់ឆ្នាំនាំចូលប្រសើរជាង មិនគួរបើកទូលាយទូទៅទេ […] ខ្ញុំថាកម្ពុ​​ជាគួរតែកំណត់រថយន្តឆ្នាំណាដែលគួរនាំចូល បើថាចាស់ពេកយើងយកមក គ្រាន់តែយកមកដូចជាកន្លែងដែលគេបោះរថយន្តចោលដដែលយើងមិនគួរយកមកទេ »។

បើតាមលោក យង់ គិមអេង កន្លងមកការប្រើប្រាស់រថយន្តសេរីថ្មី នៅតែមានជះផលអវិជ្ជមាន បណ្តាលឱ្យឆេះ ជាដើម ចំណែកឯរថយន្តដែលមានអាយុកាលយូរឆ្នាំទៀតក៏អាចបង្កឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ឬបញ្ហាផ្សេង​ៗ​ដែរ។លោកបន្តថាការនាំចូលរថយន្តពីក្រៅប្រទេសដោយមិនគិតអាយុកាលក៏មានផលប៉ះពាល់ផងដែរ​។​ លោកបន្តថា៖ « យើងដឹងហើយថាកាលណានាំចូលរថយន្តចាស់ ឬក៏បញ្ហារថយន្តមួយចំនួនដែលមានភាពមិ​ន​ប្រក្រតីអាចមានផលប៉ះពាល់ចំពោះអ្នកប្រើប្រាស់ ទន្ទឹមនេះដែរ ខ្ញុំសូមសំណូមពរឱ្យអាជ្ញាធរ ក៏ដូចជាក្រ​​សួ​ង​ពាក់ព័ន្ធត្រួតពិនិត្យ គយ ពន្ធដារជាដើម »៕