អ្នកឃ្លាំមើលនិងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលសំអាងខុសគ្នាពីវិធានការពារព្រំដែន ដើម្បីទប់ស្កាត់បរទេសឈ្លានពាន ដោយម្ខាងជំរុញឱ្យដាំដើមត្នោតជាផ្នែកនៃការទប់ស្កាត់ តែម្ខាងយល់ថា កត្តាចម្បងវាទាល់តែអ្នកកាន់អំណាចមានស្មារតីជាតិនិយមខ្ពស់ រួមទាំងពង្រីកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅតាមខ្សែក្រវ៉ាត់ព្រំដែនទេីបអាចទប់ស្កាត់បាន។
ក្នុងពិធីអបអរសាទររុក្ខទិវា៩កក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ អភិបាលខេត្តកំពត លោក ម៉ៅ ធនិន បានអំពាវនាវឱ្យកងកម្លាំងនៅតាមខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ជួយដាំនិងថែទាំដើមត្នោត ដោយថាវាជាផ្នែកចូលរួមការពារអត្តសញ្ញាណជាតិ ដើម្បីកុំឱ្យបរទេសឈ្លានពាន ឬបន្លំយកទឹកដីកំណើតរបស់ខ្មែរ។
លោកថា៖«យើងដាំនៅលើដងផ្លូវជាប់ជាមួយនឹងខ្សែក្រវ៉ាត់ព្រំដែន។[..]ខ្ញុំគ្រាន់តែចង់ជំរាបជូនថាត្នោតគឺជាអត្តសញ្ញាណនៃជាតិរបស់យើង។អ៊ីចឹងខ្ញុំសុំឱ្យពុកម៉ែរបស់យើងចូលរួមថែទាំនូវអត្តសញ្ញាណជាតិយើងទាំងអស់គ្នា»។
ប្រធានមន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ ខេត្តកំពត លោក វ៉ាន ធឿន ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហាថា មកដល់ពេលនេះ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ បានដាំដើមត្នោតបានចំនួន៧៥០០ដើម តាមខ្សែក្រវាត់ព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ប្រវែង ៥ គីឡូម៉ែត្រ ស្ថិតនៅចំណុចអន្លង់ថ្ងាន់ ភូមិអន្លង់ថ្ងាន់ ឃុំឬស្សីស្រុកខាងកើត ស្រុកកំពង់ត្រាច ខេត្តកំពត។
ដោយឡែកអ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក គីម សួរភិរទ្ធិ យល់ថា ដើមត្នោតគ្រាន់តែជារុក្ខជាតិគ្មានវិញ្ញាណ មិនមែនជារបងដ៏រឹងមាំក្នុងការការពារព្រំដែនទេ។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា ដើម្បីការពារព្រំដែនបាន រដ្ឋាភិបាលត្រូវមានឆន្ទៈមោះមុតតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ អភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមបណ្តោយព្រំដែន និងការពារយ៉ាងប្តូរផ្តាច់ទើបការពារបាន។
លោកបន្តថា៖« រឿងដាំដើមត្នោតជារឿងបរិស្ថានមិនមែនជារឿងព្រំដែនទេ គ្មានប្រទេសណាគេធ្វើអ៊ីចឹងទេ»។
យ៉ាងណាលោកថា វាជារឿងល្អដែរ ដែលមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលបានគិតគូពីបញ្ហាព្រំដែន តាមរយៈជំរុញឱ្យដាំដើមត្នោតតាមបណ្តោយព្រំដែនជាអត្តសញ្ញាណជាតិ ខណៈបញ្ហាព្រំដែនត្រូវបានគេមើលឃើញថាកំពុងប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែង។
លោកថា៖«សំខាន់គឺយើងរក្សាដីព្រំដែនយើងឱ្យវានៅអ៊ីចឹងទៅ មិនបាច់ដាំដើមត្នោតអីទេ រៀបចំតែផ្លូវក្រវ៉ាត់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ មានទឹក មានភ្លើងវាល្អជាងដាំដើមត្នោតផង»។
អ្នកឃ្លាំមើលព្រំដែន ដែលបានភៀសខ្លួនទៅរស់នៅប្រទេសន័រវេស លោក ម៉ែន ណាត និយាយថា វិធានការទប់ស្កាត់ការឈ្លានពានទឹកដីពីប្ររទេសជិតខាង បក្សកាន់អំណាចកម្ពុជាត្រូវមានស្មារតីជាតិ និងត្រូវបោះបង្កោលរឹងមាំឱ្យដូចចិននិងរៀតណាម ។
លោកថា៖« អាជ្ញាធរព្រំដែនមានមនសិការ មានស្មារតីជាតិនឹងបានអាចទប់ស្កាត់បាន ទី៣ពង្រឹងមូលដ្ឋានច្បាប់ព្រំដែនឱ្យវារឹងមាំ »។
បន្ថែមពីនេះលោកថា ការរក្សាទឹកដីឱ្យបានគង់វង្ស រដ្ឋអំណាចត្រូវពង្រឹងស្មារតីជាតិ គោរពគោលការណ៍អន្តរជាតិ សន្តិសញ្ញាបារាំង ដែលអតីតព្រះមហាក្សត្របានតម្កល់ទុកនៅអង្គការសហប្រជាជាតិនិងត្រូវមានមនសិកាជាតិពិតប្រាកដ។
លោកថា៖« ចង់ការពារព្រំដែនមែនត្រូវអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសឡើងវិញ ពង្រឹងច្បាប់ព្រំដែនស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិឆ្នាំ១៩៦០ជាង នោះបានអាចធានាបូរណភាពទឹកដីបាន»។
មាត្រា២ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ចែងថា បូរណភាពទឹកដីរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មិនអាចរំលោភបានដាច់ខាតក្នុងព្រំដែនរបស់ខ្លួន ដែលមានកំណត់លើផែនទីមាត្រដ្ឋានខ្នាត១/១០០ ០០០ ដែលធ្វើនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៣៣-១៩៥៣ ហើយត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៦៣-១៩៦៩។
កម្ពុជាមានផ្ទៃដីសរុបទំហំ១៨១០៣៥គីឡូម៉ែត្រការ៉េ។ មានព្រំប្រទល់ដីគោកជាប់ប្រទេសវៀតណាម ១ ២៧០គីឡូម៉ែត្រ។
យ៉ាងណា បើទោះបីការបោះបង្គោលព្រំដែនកម្ពុជា វៀតណាម នាសម័យទំនើបនេះ រងការរិះគន់ពីអ្នកឃ្លាំមើលនិងអ្នកនយោបាយប្រឆាំងថា កម្ពុជាបានខាតបង់ដោយសារការបោះបង្គោលព្រំដែនបច្ចុប្បន្នមិនយកតាមបង្គោលចាស់ដែលបន្សល់ទុកពីសម័យអាណានិគមនិយមបារាំងក្តី តែយន្តការនៃការបោះបង្គោលព្រំដែននេះមិនត្រូវបានផ្អាកទេ។
ជាងនេះទៅទៀត អ្នកដែលធ្លាប់រិះគន់ មានអតីតតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំង លោក អ៊ុំ សំអាន និងលោក ហុង សុខហួរ ជាដើម ត្រូវជាប់ពន្ធនាគារច្រើនឆ្នាំក្រោមបណ្តឹងរបស់រដ្ឋាភិបាល។
អំឡុងខែឧសភាឆ្នាំ២០២២ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងភាគីវៀតណាម បានឯកភាពគ្នាលើការបោះបង្គោលព្រំដែនគោកបាន៩០ភាគរយ ហើយនៅសល់១០ភាគរយទៀត ស្ថិតក្នុងតំបន់ដាក់ដាំនិងដាក់ហូត ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី រដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ភាគីទាំងពីរនឹងបន្តចរចា ដើម្បីឈានទៅបោះបញ្ចប់។
