fbpx
Home Blog Page 13

បទ​យកការណ៍៖ តួនាទី​អាណាព្យាបាលក្នុងការ​អប់រំកូន​ឱ្យ​សន្សំ​ប្រាក់​ និងសារៈសំខាន់នៃចំណេះដឹង​ហិរញ្ញវត្ថុ

ភ្នំពេញ៖ «កូនយើង​ស្រឡាញ់​ យើង​ឱ្យ​ចាយ​ យើង​អត់ស្តាយទេ ប៉ុន្តែ​មានលក្ខខណ្ឌ​របស់យើង​» នេះជាសម្តី​របស់លោកស្រី​ វាល់គុជ ផល្លា វ័យ​៤១ឆ្នាំ ជាម្តាយនៃ​កូ​នប្រុសស្រី​២នាក់ ​រៀបរាប់ប្រាប់​ Newsroom Cambodia ពី​វីធីសាស្ត្រអប់រំកូន​របស់គាត់ឱ្យចេះ​សន្សំប្រាក់​។ កូ​ន​​ប្រុស​របស់អ្នក​ស្រី​ បានបញ្ចាប់កម្រិត​​បរិញ្ញា​បត្រពី​​វិទ្យាស្ថាន ពាណិជ្ជសាស្ត្រ អេស៊ីលីដា និងកំពុងសិក្សា​នៅវិទ្យាស្ថានភាសា​បរទេស​ (IFL) និងកូនស្រី​របស់លោកស្រី​កំពុង​សិក្សា​ឆ្នាំ​ទី ១ ជំនាញ​គណនេយ្យ​ហិរញ្ញវត្ថុ​នៅ​សកលវិទ្យា​ល័យ​មួយកន្លែងនៅភ្នំពេញ។

លោកស្រី វាល់គុជ ផល្លា វ័យ៤១ឆ្នាំ​ និងសា្វមី លោក ហ៊ិន ចំរើន សុទ្ធតែជាក្មេង​កើត​អំឡុង​ និង​ក្រោយ​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម ដែលជារបបដ៏ខ្មៅងងឹតមួយរបស់កម្ពុជា។ ​ហេតុនេះជីវភាពរស់នៅរបស់គ្រួសារ​លោកស្រី និងស្វាមីកាលពីកុមារភាព មានការលំបាកច្រើន និងត្រូវគិតគូរការចាយវាយយ៉ាងរិតត្បិត។​

ក្រោយ​សម័យ​សង្គ្រោម​ ឪពុក​ម្តាយ​លោកស្រី ​រស់នៅរួមគ្នាជាមួយ​គ្រួសារដទៃមួយចំនួន​ទៀត ក្នុង​ផ្ទះល្វែងកម្ពស់បីជាន់​មួយ​កន្លែងក្នុងក្រុងភ្នំពេញ។ គ្រួសារអ្នកស្រីរស់នៅជាន់ទី៣នៃផ្ទះល្វែងនេះ។ នៅក្រោមដំបូល​ផ្ទះជាន់ទី៣នេះ ក្រៅពី​ការរស់នៅ​ និងប្រកបរបរ​រកស៊ីផ្សេងៗហើយនោះ ឪពុកម្តាយ​លោកស្រី ក៏បាន​ចិញ្ចឹម​ជ្រូករហូត​ដល់​មាន​ទម្ងន់ជាង​១០០គីឡូក្រាមផងដែរ។ ​ការណ៍នេះ លោកស្រី​សង្កេត​​ឃើញ​ពី​ការខិតខំ​របស់ឪពុកម្តាយ​លោកស្រី ដែលព្យាយាម​សន្សំរហូតដល់អាចសល់​ប្រាក់ខ្លះជួយ​លោកស្រី​ជា​កូនឲ្យបានចូលរៀន និងមាន​ចំណេះដឹង​ជាទុនក្នុងជីវិត បើទោះបីជាអ្នក​ស្រី​មិនបាន​ចប់​ថ្នាក់មធ្យម​សិក្សាទុតិយភូមិក៏ដោយ។

ឪពុក​ម្តាយ ​ឬ​​​អាណាព្យាបាល ដែលគេ​ចាក់ទុកថាជាគ្រូ​ទីមួយ​របស់បុត្រ​ធីតានោះ មាន​តួនាទី​សំខាន់​​ក្នុងការធ្វើជាគំរូល្អ​ដល់កូន ប្រៀនប្រដៅណែនាំកូន ​ជាពិសេសអប់រំ​កូ​​ន​​​ឱ្យ​ចេះ​សន្សំ​ប្រាក់។ នេះជា​ចំណែក​ដ៏សំខាន់ក្នុងការអប់រំកូន ដើម្បី​ឱ្យ​ពួក​គេ​ទទួល​បាន​បំណិន​ជីវិត​អាច​ប្រើបាន​នាពេល​​អនាគត។

លោកស្រី វាល់គុជ ផល្លា រៀនសូត្រពីរបៀបសន្សំប្រាក់ពីឳពុកម្តាយដែលអាចជួយទំនុក​បម្រុង​គ្រួសារបានយ៉ាងល្អ។ ​ លោកស្រី ​រៀបរាប់​​ដោយស្នាមញញឹម​ពី​វីធីសាស្ត្រដែលខ្លួន​ប្រើ ដើម្បី​ឱ្យ​កូន​ៗ​ទាំង​ពីរ​របស់គាត់មានវិន័យក្នុងការ​សន្សំ​ប្រាក់​ តាម​រយៈ​ការ​ផ្តល់​ប្រាក់លើ​កទឹក​ចិត្ត​នៅពេល​ពូកគេ ទទួល​បាន​លទ្ធផល​ល្អក្នុងការសិក្សាទាំង​ភាសាខ្មែរ និង​ភាសាអង់គ្លេស​។

លោកស្រី​បញ្ជាក់ថា៖ «យើង​ដាក់​ចំណាត់​ថ្នាក់​ លេខ១​ ដល់លេខ៣​ យើងផ្តល់ជូន ១០ដុល្លារ​ ឬ​បួន​ម៉ឺន​រៀល​។ លេខ៤ ឬលេខ៥​ យើង​ឱ្យ ២ម៉ឺន ឬ៥ដុល្លារ»។

លោកស្រី​ វាល់គុជ ផល្លា វ័យ​ ៤១ឆ្នាំ (រូបភាពដោយ៖ សៀក រ៉ាមេឃ ថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤)

ការ«សន្សំប្រាក់» សំដៅដល់ការ​រក្សា​ប្រាក់​មួយ​​ចំណែកក្នុង​ពេលបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីប្រើប្រាស់​នា​ពេលអនាគត។ នេះបើយោងតាម​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​ផ្លូវការ​​របស់​អិល​អូ​អិល​ស៊ី​ (ខេម​បូ​ឌា) ភី​អិលស៊ី ជា​គ្រឹះស្ថាន​ហិរញ្ញវត្ថុ​នៅ​កម្ពុជា​។

ការសិក្សា​របស់សកលវិទ្យាល័យ Tribhuvan នៅក្នុងប្រទេស​នេបាល់ ស្តីពី «ឥទ្ធិពលរបស់មាតាបិតា និងមិត្តភក្ដិលើឥរិយាបថសន្សំរបស់យុវជន» បង្ហាញថា ការលើកទឹកចិត្ត​របស់​ឳពុក​ម្តាយ​ក្នុងការ​សន្សំ​ប្រាក់មានឥទ្ធិពល​យ៉ាងខ្លាំងទៅ​លើអាកប្បកិរិយានៃការសន្សំរបស់​​យុវជន​។ ការសិក្សានេះ ធ្វើឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៨ ក្នុងចំណោម​និស្សិតចំនួន​៣៩០​នាក់ដែលកំពុង​សិក្សា​ថ្នាក់​អនុបណិ្ឌត។

យោង​តាមសៀវភៅ អំណាចនៃទម្លាប់ (The Power of Habit) របស់​លោក Charles Duhigg ​បោះ​ផ្សាយ​ក្នុង​ឆ្នាំ២០១២ បានបញ្ជាក់ថា ការ​ផ្តល់រង្វាន់លើក​ទឹក​ចិត្តនឹង​ជួយ​ឱ្យ​ខួរ​ក្បាល​យើង​បន្ត​សកម្មភាព​​ណាមួយនៅពេល​អនាគត។

សម្រាប់​លោកស្រី វាល់គុជ ផល្លា ប្រាក់រង្វាន់លទ្ធផល​ការសិក្សាល្អនេះ អាចឱ្យ​កូនៗលោកស្រី ទទួល​បាន​ប្រាក់​ជាមធ្យម​ ១៥ ដុល្លារពី​លោកស្រី បន្ថែមពីលើ​ប្រាក់​ឧបត្ថម​ផ្សេង​ទៀត ដែល​កូ​ន​ៗអ្នក​ស្រី​អាចទទួលបាន​ពី​ជីដូនជីតា។ លោកស្រី​លើកឡើងថា ការអនុវត្តបែបនេះគឺជា​មូលដ្ឋាននៃការ​សន្សំរបស់កូនតាំងពី​កុមារភាពមកម្ល៉េះ។ ​

លោកស្រីបញ្ជាក់ថា៖ «អ៊ីចឹង​បើយើង​ អ្នកនិយាយថា ក្មេង​ហ្នឹង​ធ្វើអី រកអី​បានលុយ​ ប្រាកដ​ជា​មាន​សំនួរ​ហ្នឹង មិនថាបង មិនថាគេទេ។ ប៉ុន្តែ​លុយដែលរក​បាន​តាមរយៈគាត់រៀន»។

លោកស្រីបន្ថែមថា​៖ «ចឹង​ការសិក្សា​ហ្នឹង​ក៏កើន​ លុយគាត់​ក៏​កើន ហើយ​គោលបំណង​អនាគត​របស់គាត់​ដែល​ចឹង​បានអីហ្នឹង វាសម្រេច»។

វិធីសាស្រ្ត​អប់រំកូនឱ្យ​សំន្ស​ប្រាក់

លោកស្រី ​វាល់គុជ ផល្លាដដែល គឺជាសមាជិកម្នាក់ក្នុងក្រុម​ Lady Saving Group ផងដែរ។ ក្រុម Lady Saving Group បង្កើតឡើងដើម្បី​ចែករំលែកចំណេះដឹង និងបទពិសោធន៍ និងភាពជាអ្នកដឹកនាំ សហគ្រិន​ភាព សិទ្ធសេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងគុណភាពជីវិត ចំពោះស្រ្តីក្នុងយុគសម័យថ្មី។

លោកស្រី ​​វាល់គុជ ផល្លា​និយាយ​ដោយ​មោទនភាពពីការសន្សំរបស់កូន​ខ្លួន​ថា ការសន្សំប្រាក់បែបនេះ​ជំរុញ​ឱ្យ​កូន​លោកស្រី​​មាន​លទ្ធភាព​អាច​ទិញសម្ភារៈប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ខ្លួនតាមក្តីប្រាថ្នា​របស់ពួកគេ ដោយ​ខ្លួនឯង ​ដូចជាកង់​ ឬ​ទូរស័ព្ទ​ជាដើម។ ហើយលោកស្រីគ្រាន់តែជួយបង្គ្រប់ថវិកាខ្លះតែប៉ុណ្ណោះ។​ លោកស្រី​ តែ​ងរំលឹកឲ្យកូនៗ​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​ក្នុងការសិក្សា​ និងការសន្សំប្រាក់​។

ដោយសារតែ​កាលពីជាង១០ឆ្នាំមុន ប្រព័ន្ធ​ហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជា​ ​នៅមិនសូវ​បើកទូលាយ និងមាន​ជម្រើសច្រើន​ដូចក្នុ​ង​ពេល​បច្ចុប្បន្ននេះ ហេតុនេះលោកស្រី​ វាល់គុជ ផល្លា បាន​ប្រើប្រាស់​សៀវភៅ​សរសេរ​​​ធម្មតា គូសវាស​បែង​​ចែកជាតារាង​ ដើម្បី​កំណត់ការ​ចាយ​ និង​តាម​ដាន​ការសន្សំប្រាក់របស់កូនៗ។

លោកស្រី​លើកឡើងថា៖ « អ៊ីចឹង​យើងមានវិធីសាស្ត្រមួយគឺយើងធ្វើសៀវភៅ  សៀវភៅយើងហ្នឹង សៀវភៅសរសេរដៃហ្នឹង យើងធ្វើប្រតិបត្តិការដូចធនាគារអ៊ីចឹង។ យើងធ្វើប្រតិបត្តិការ ចេញចូល​ដកប្រាក់ កាលបរិច្ឆេទអ៊ីចឹងមក គឺដូចសៀវភៅធនាគារអ៊ីចឹង»។

ការ​កត់​ត្រា​ចំណូល​ចំណាយ​របស់​ខ្លួន​ នឹង​ជួយ​ដល់ការ​រៀបគម្រោង​ហិរញ្ញវត្ថុ​ប្រកបដោយ​ប្រសិទ្ធភាព​ និង​អាចសម្រេច​គោល​ដៅ​ហិរញ្ញវត្ថុ​ក្នុង​រយៈពេល​វែង​បាន​ប្រសើរ​។ នេះបើយោង​តាម​វេបសាយ​ផ្លូវការ​ធនាគារ​ Bank Central Asia ឬ (BCA) របស់ប្រទេស​ឥណ្ឌូនេស៊ី។

លោកស្រី វាល់គុជ ផល្លា កំពុងគូស​តារាងសន្សំ​ប្រាក់​ដែលលោកស្រី​បង្រៀន​កូន (រូបភាពដោយ៖ ហុង សេងលី ថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤​)

លោក ទុំ តុលា ជានាយក​សិក្សា​ធិការ​ផ្នែក​បំណិន​ជីវិត​ និង​ Leader in Me នៃបណ្តាញ​គ្រឹះស្ថាន​អប់​រំ   វេសឡាញ អេឌ្យូខេសិន ដែលមានកម្មវិធីចំណេះដឹងហិរញ្ញវត្ថុ Money Tree។ កម្មវិធីMoney Tree ទិញសិទ្ធិពី​ប្រទេស​​សិង្ហបុរី ដែលបណ្តុះបណ្តាលឱ្យកុមារចេះសន្សំប្រាក់ វិនិយោគ និងជៀស​ពី​សម្ពាធ​​សម្ភារៈ​និយម។

លោក ទុំ តុលា ឲ្យដឹងថាសាលាភាគច្រើនទាំងនៅកម្ពុជា និង​ក្រៅ​ប្រទេស មិនសូវផ្តោត​សំខាន់​លើ​វិធី​ក្នុងការ​សន្សំប្រាក់នោះទេ ប៉ុន្តែជាទូទៅសិស្ស​ទទួលបាន​​ចំណេះដឹងនេះ​ពីឪពុកម្តាយ​​។ ​លោកសង្កត់​ធ្ងន់ថា បើឪពុកម្តាយ​មានទម្លាប់ខ្ចះខ្ចាយវិញ ឥរិយាបទនេះ​ក៏មានផលអវិជ្ជមាន​ដល់​កូន​ដូចគ្នា។

លោកថ្លែងប្រាប់​ Newsroom Cambodia ថា៖ «បើ​សិន​ជាប្រ​ជាជន​របស់យើង​មិនយល់ដឹងពី​ចំណេះ​ដឹង​ហិរញ្ញវត្ថុទេ បើទោះបីជា​គាត់​អាចរក​ទ្រព្យសម្បតិ្ត​បាន​ច្រើន​ប៉ុណ្ណា​ក៏ដោយ ក៏គាត់មិនអាច​រក្សានៅ​ទ្រព្យ​សម្បតិ្ត​របស់គាត់ហ្នឹង​ ហើយក៏មិន​អាចប្រើប្រាស់វាឱ្យ​ត្រូវ​ចំគោលដៅ​»។

លោក ទុំ តុលា លើកឡើង​ថា ឪពុកម្តាយ​ ឬអាណាព្យាបាល​ខ្លះបានឱ្យ​កូនគាត់​ធ្វើកិច្ចការក្នុងផ្ទះ ដូចជាការបោសសំអាតផ្ទះ មើលថែប្អូន​ ជាថ្នូរនឹងប្រាក់​លើកទឹកចិត្ត​​តិចតួចបន្ថែម។

លោក​បន្ថែមថា អាណាព្យាលផ្សេងទៀត ក៏បានយកលទ្ធផលនៃការសិក្សារបស់កូនជាវត្ថុតាង ដើម្បីទទួលបានប្រាក់លើកទឹកចិត្ត​បន្ថែមផងដែរ។

លោកលើកឡើង​ថា៖ «បើសិនជាគាត់ជាប់ក្នុង Top 10 [១០នាក់ដំបូង] ប៉ុន្មាន? Top 5 [៥នាក់ដំបូង]ប៉ុន្មាន? អ៊ីចឹង។ វាជា Motivation tool [វិធីសាស្ត្រលើកទឹកចិត្ត​]មួយ សម្រាប់លើកទឹកចិត្តកូន​ក្នុងការ​ចូលរួមការសន្សំលុយ»។

តាមការ​សិក្សា​ស្តីពី​​ការយ​ល់ដឹ​ង​របស់​កុមារ​អំពីហិរ​​ញ្ញវត្ថុ និង​ជម្រើសរ​បស់ឪ​ពុកម្តាយ​ចំពោះចំណេះដឹងហិរញ្ញវត្ថុនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីក្នុង​២០២៣​ បាន​សិក្សា​លើសិស្សសាលា​៤១៩​នាក់ ក្នុងវ័យ​៧​ទៅ​១២​ឆ្នាំ​ រកឃើញ​ថា សាលា​រៀន​ និងឪពុកម្តាយឬអាណា​ព្យាបាល​ ដើរតួនាទី​សំខាន់​ការបញ្ច្រាប​ចំណេះ​ដឹងហិរញ្ញវត្ថុ​ដល់ក្មេង​ៗ។

បើតាម​លោក កាំង តុងងី​ អ្នក​នាំពាក្យ​សមាគម​គ្រឹះស្ថាន​មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​កម្ពុជា ចំណេះដឹងហិរញ្ញវត្ថុ មិនទាន់ជាកម្មវិធីគោលនៅតាមសាលានានាទាំងនៅកម្ពុជា និងក្រៅប្រទេស ហេតុនេះយុវជន​ត្រូវពឹង​ផ្អែកលើខ្លួនឯង ឬ​អាណាព្យាបាល​ជាអ្នកបង្រៀន​។ ជម្រើសមួយក្នុងចំណោមជម្រើស​ផ្សេង​ទៀត​គឺការ​ដាក់​ប្រាក់​សន្សំក្នុ​ងគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ ដែលលោកាំង តុងងី ថាមានសុវត្ថិភាព និងអាច​ទទួល​​បាន​ការ​​ប្រាក់បន្ថែម។

កញ្ញា​ សេង​ ស្រី​ល័ក្ខ ​ វ័យ​២១​ឆ្នាំ​ ជានិស្សិត​ឆ្នាំទី​៣ នៃសកល​វិទ្យាល័យ​ពាណិជ្ជសាស្ត្រ​អេស៊ី​លីដា។ កញ្ញា​ ទទួលបាន​ប្រាក់ចាយ​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​ចន្លោះពី​១២ ០០០​រៀល ទៅ​១៥ ០០០រៀលក្នុង​មួយថ្ងៃ​ទៅតាម​តម្រូវការចាយ​វាយប្រចាំ​ថ្ងៃ​ ដូចជា​ការចាក់សាំង​ម៉ូតូជាដើម។ នៅក្នុងឱកាសបុណ្យទាន ឪពុក​របស់ស្រី​ល័ក្ខ ដែលជាសន្តិសុខ តែងឲ្យស្រី​ល័ក្ខនូវបា្រក់​ឧបត្ថមបន្ថែមដែលគាត់​ទទួលបានពី​ការងារ​ថែមម៉ោង។​​ ក្រៅពីការ​ចំណាយ​ប្រចាំថ្ងៃ ស្រី​ល័ក្ខយកលុយនៅសល់​ទៅសន្សំទុកដោយការ​ញាត់​កូនជ្រូក។

កញ្ញា​ សេង​ ស្រី​ល័ក្ខ លើកឡើងថាម្តាយរបស់​​កញ្ញា បានបាត់​បង់ឪពុក​ម្តាយ​ក្នុង​របបប៉ុលពល។ ម្តាយ​របស់​កញ្ញាត្រូវតស៊ូក្នុងជីវិត ដោយធ្វើការក្នុង​ហាងអាហារ​រហូតក្លាយជាអ្នកបម្រើការក្នុងផ្ទះ​របស់រដ្ឋទូត​មួយ​កន្លែង​ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយបានលាឈប់មកប្រកបការងាររកស៊ីផ្ទាល់ខ្លួនវិញ មុនពេលនៃការរីករាលដាលនៃជម្ងឺកូវីដ១៩។

កញ្ញារំលឹកសម្តីរបស់ម្តាយខ្លួនថា៖ «គាត់ថា ចាយ​សល់អី​ដាក់កូន​ជ្រូក​ទៅ តិចច្រើនអី ​គាត់​ថា​ឱ្យ​ដាក់ទៅ»​។

កញ្ញា សេង ស្រីល័ក្ខ វ័យ២១ឆ្នាំ ជានិស្សិតឆ្នាំទី៣ នៃសកលវិទ្យាល័យពាណិជ្ជសាស្ត្រអេស៊ីលីដា (រូបភាពដោយ៖ ហុង សេងលី ថ្ងៃទី៩​ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤)

យោងតា​ម​ការស្រាវជ្រាវ​របស់ East-West Center ចេញផ្សាយកាលពី​ខែមករា ឆ្នាំ២០០១ បញ្ជាក់ថា ក្រោយសម័យខ្មែរ​ក្រហម ​ប្រជាជន​កម្ពុជា​មានប្រាក់ក្នុង​ហោប៉ៅ​ត្រឹមតែ ២៨​ដុល្លារអាមេរិចកក្នុងម្នាក់ (ឬប្រមាណ ១០៦.១៣ ដុល្លារ បើ​គិត​ទាំងអតិផរណាក្នុង២០២៤នេះ) លុយនេះ​មានចរាចរណ៍​ក្នុងទី​ក្រុងតែ​ប៉ុណ្ណោះ។

កាលពីដើមឆ្នាំ២០២៤​នេះ ធនាគារ​ជាតិ​​កម្ពុជា និង​​ក្រសួង​អប់រំ​ យុវជន​ និង​​កីឡា បាន​ចុះ​អនុ​ស្សារ​ណ​អនុវត្ត​គម្រោងបញ្ជ្រាបចំណេះដឹងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាជាតិ ក្រោយស្ថាប័នរដ្ឋ​ទាំង​២នេះ​​ដឹកនាំកិច្ចប្រជុំកាលពីចុងឆ្នាំ២០២៣។ បច្ចុប្បន្នគម្រោង​ចំណេះដឹងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុរយៈពេល ៣ឆ្នាំនេះ មានចាប់ពីថ្នាក់ទី ៥ដល់​ថ្នាក់ទី​១២។

អ្នកស្រី​ ឃួន​ វិចិ្ឆកា អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួង​អប់រំ​ យុវជន និង​កីឡា​ បញ្ជាក់ថា កម្មវីធីសិក្សា​មាន​មុខវិជ្ជា គេហវិទ្យា​ ដើម្បីបង្រៀន​សិស្ស​ពី​បញ្ហា​ចំាបាច់​ផ្សេង​ៗសម្រាប់ការរស់នៅ ដែលក្នុងនោះក៏មាន​​ការ​សន្សំ​ប្រាក់ផងដែរ​។

អ្នកស្រី​​បន្ថែមថា៖ «យើង​ក៏​សហការ​ជាមួយដៃគូ​ខាង​ក្រៅ​ ដើម្បី​រៀបចំជា​កម្មវិធីមួយ​ទៀត​ ដែលយើង​ហៅថា ​Cha-Ching (ឆា-ឈីង)»។ លោកស្រី​បន្តថា៖ «ក្រៅពីហ្នឹង​ជាមួយនឹង​ធនាគារជាតិ​កម្ពុជា​ នៅក្នុង​ការរៀប​ចំបន្ថែម​នៅ​កម្មវិធី​ហិរញ្ញវត្ថុ​ផងដែរ»។

កម្មវិធី​ឆា-ឈីង ជាកម្មវិធីអប់រំចំណេះដឹង​ហិរញ្ញវត្ថុ​មូលដ្ឋាន ដោយមានគោលដៅ​៤សំខាន់ គឺការរក​ប្រាក់ចំណូល ការសន្សំ ការចំណាយ និងការបរិច្ចាគ ដែលបានចាប់ផ្តើមកាលពីឆ្នាំ២០១៦។​បើយោងតាមគេហទំព័រផ្លូវ​ការ​ Prudence កម្មវិធី ឆា-ឈីង ជាកិច្ចសហការរវាង JA Asia Pacific ​ជាមួយនឹង​ក្រសួង​អប់រំ​នៃប្រទេសមួយចំនួន ​ក្នុង​នោះក៏មាន​កម្ពុជាផង​ដែរ។

មេរៀនជីវិត​អាណាព្យាបាល​ ​បង្រៀនកូនឱ្យសន្សំសំចៃ

ថ្វីបើការរៀបចំទុកដាក់ឲ្យកូនៗចេះសន្សំលុយ និងយល់ដឹងពីចំណេះដឹង​ហិរញ្ញវត្ថុមាន សារៈសំខាន់​ក៏ប៉ុន្តែអ្នកជំនាញលើកឡើងថា ឪពុកម្តាយត្រូវមានតុល្យភាពរវាងការសន្សំសំចៃ និងការចាយ​វាយ​ប្រកបដោយសុខមាភាព មិនអាចភាពកំណាញ់ក្នុងការចាយវាយពេកនោះទេ។

លោក ទុំ តុលា នាយក​សិក្សា​ធិការ​ផ្នែក​បំណិន​ជីវិត​ និង​ Leader in Me នៃបណ្តាញ​គ្រឹះស្ថាន​អប់​រំ   វេសឡាញ អេឌ្យូខេសិន យល់ឃើញថា ផលវិបាកមួយដល់ក្មេង​ពេលអប់រំកូនឱ្យចេះសន្សំ គឺភាពកំណាញ់ក្នុងការចាយវាយ តែសកម្មភាព​នេះ​បង្ហាញថា ពួកគាត់ចេះ​កម្រិ​ត​ចាយ​វាយ​ច្បាស់​លាស់​​។ ប៉ុន្តែលោកយល់ឃើញថា ការអប់រំបែបនេះផ្តល់ផលវិជ្ជមានច្រើនដល់ក្មេងនាពេលអនាគត ជាពិសេសក្មេងទាំងនោះនឹងធំឡើងក្លាយជា​អ្នកមានជីវភាពធូធារនាពេលខាងមុន​។

លោកអះអាងថា៖ «ក្មេងមានចំណេះដឹងហិរញ្ញវត្ថុ គាត់នឹងមិនក្រទេ»។ លោកបន្ថែបថា ៖«ដោយសារតែគាត់ដឹងថា ការប្រើ​​ប្រាស់លុយត្រូវយ៉ាងមិច បានន័យគាត់ចេះសន្សំ គាត់ដឹងថា ​តើធ្វើមិចទើបបានលុយ គាត់ចេះវិនិយោគ គាត់ចេះបើក Business [អាជីវកម្ម] បើ​គាត់​មិនចេះ​ទេ​ គាត់ចូល​ហ៊ុន​ជាមួយ​គេ​អ៊ី​ចឹង​ណា​»។

បើទោះជា លោកស្រី ​ចង់ឃើញ​កូនខ្លួន​​មានការលុតដំ ប៉ុន្តែ​ក៏មិន​តឹង​រឹង​ខ្លាំងពេក​ដូចជំនាន់លោកស្រី​នៅក្មេងនោះ​ទេ ដោយហេតុថា​បរិបទ​សង្គមមានការប្រែប្រួល​។ លោកស្រីថា ខ្លួនគ្រាន់តែមាន​ភាពច្បាស់លាស់​ចំពោះកូនៗក្នុងការដកប្រាក់សន្សំនោះដើម្បីចាយវាយ​ លុះត្រាតែ​ករណី​ចាំបាច់ ឬសំខាន់ខ្លាំង។

លោកស្រី​លើកឡើង​ថា៖ «​ប៉ុន្តែយើងអត់កំហិតឱ្យគាត់ [កូនរបស់លោកស្រី] ធ្វើ​ដូចយើង​សម័យនៅជាកូន​គាត់ [ឪពុកម្តាយលោកស្រី] ទេ ព្រោះនៅពេលយើង​ជាកូនគាត់ រឿងរបស់យើង​ និង​គាត់។ ប៉ុន្តែពេល​យើងជាម្តាយ​កូន​ យើង​អត់យករូបមន្តកំហិត ឬតឹងហ្នឹងទេ យើងព្យាយាមមិនតឹងពេក មិនធូរពេក»។

​ជាលទ្ធ​ផល​នៃការ​អប់រំ​កូ​នឱ្យ​ចេះសន្សំប្រាក់បែបនេះ លោកស្រី​សង្កេត​ឃើញថា កូនៗរបស់អ្នក​ស្រីនៅតែបន្តការ​ចាយ​វាយត្បិតត្បៀត។ ទោះបីជា​កូន​របស់លោកស្រី​ក្លាយជាយុវ​ជន​ហើយ តែលោកស្រី​នៅ​តែផ្តល់​ប្រាក់​ឧបត្ថម្ភ​ដដែល។

ក្តី​រំពឹង​នាពេល​អនាគត​លើចំណេះដឹង​ហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់កុមារ​​

​លោក ទុំ តុលា ​ចង់ឃើញ​កុមារ​កម្ពុជាមាន​ចំណេះដឹង​ហិរញ្ញវត្ថុ​ដូចនឹង​ប្រទេស​អភិវឌ្ឍន៍​ ដើម្បីឲ្យ​ពួកគេអាចប្រើប្រាស់លុយ​ប្រកប​ដោយ​ប្រសិទ្ធភាព​។ ​

ចំណែកលោកស្រីវាល់គុជ ផល្លា​ ចង់ឃើញ​អាណាព្យាបាល​ ឬឪពុកម្តាយ​ទាំងអស់បង្រៀន​កូនឱ្យ​ចេះ​សន្សំប្រាក់ទៅតាម​ស្ថានភាព​សេដ្ឋកិច្ច​គ្រួសារ​ខ្លួន។ លោកស្រីបន្ថែមថា កូនៗត្រូវការបំណិនជីវិត​ខ្លះ ដើម្បី​ស្គាល់ពី​តម្លៃ​នៃលុយ។

សម្រាប់កញ្ញា សេង ស្រីល័ក្ខវិញ បើកញ្ញាមានបុត្រនៅថ្ងៃអនាគត កញ្ញាមានគម្រោងសន្សំប្រាក់​មួយកញ្ចប់ដើម្បីទុកផ្គត់ផ្គង់ដល់ការសិក្សារបស់កូនដល់កម្រិតបរិញ្ញាប័ត្រ។

កញ្ញាបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំព្យាយាមបង្កើត Saving [ប្រាក់សន្សំ] សម្រាប់គាត់រៀនក្នុងឆ្នាំណា មួយឆ្នាំប៉ុន្មាន ដើម្បីទុកឱ្យគាត់ទៅរៀន»៕

គ.ជ.ប ទទួលបានពាក្យបណ្តឹងចំនួន១០ ពាក់ព័ន្ធនឹងភាពមិនប្រត្រតីនៃការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សា

គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការ​បោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បាន​ទទួលពាក្យបណ្តឹង​ចំនួន​១០ ពី​គណបក្ស​​​នយោបាយមួយចំនួន ​​ដែលបាន​​ចូលរួម​ការ​​បោះឆ្នោត​ក្រុមប្រឹក្សា​រាជធានីខេត្ត ក្រុង​ស្រុក​ខណ្ឌ។

អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ហង្ស ពុទ្ធា បានមានប្រសាសន៍ថា ​គិត​មកដល់ថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤នេះ គ.ជ.ប បាន​ទទួលពាក្យបណ្តឹង​ចំនួន ១០ ពីគណបក្សនយោបាយ​ចំនួន ក្នុងនោះមានបណ្តឹងចំនួន៣ ពាក់ព័ន្ធនឹង​ការឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត​​ក្រុម​ប្រឹក្សារាជធានីខេត្តក្រុង​ស្រុកខណ្ឌ និង​បណ្តឹង​ចំនួន ៧ទៀត ទទួលបាន​កំឡុង​ពេល និង​ក្រោយពេលនៃការ​បោះឆ្នោត​នេះ ពាក់ព័ន្ធនឹងការរាប់សន្លឹកឆ្នោត​ឡើងវិញ។
លោកថា៖ «នៅអំឡុងពេលនៃថ្ងៃបោះឆ្នោត និងរាប់សន្លឹកឆ្នោតនេះ បណ្ដឹងសុំឱ្យ​​រាប់សន្លឹកឆ្នោតឡើងវិញនេះ មានបណ្ដឹង​របស់តំ​ណាង​គណបក្សប្រជាជន[កម្ពុជា]ផង និងបណ្ដឹងរបស់តំណាងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរផង»។

ជាមួយគ្នានេះ លោកបានជំរុញដល់គណបក្សនយោបាយ​ ដែលបានរកឃើញ​ភាពមិនប្រក្រតី​នៃការបោះឆ្នោត​ ដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅកាន់​ គ.ជ.ប ប្រសិន​បើ​រក​ឃើញ​បន្ថែម ដើម្បីឱ្យ​ស្ថាប័ន​រៀបចំការ​បោះឆ្នោត​មួយនេះ​ ពិនិត្យ និង​រកដំណោះ​​ស្រាយ។

លោក ហង្ស ពុទ្ធា បន្ថែម​ថា៖ «ភាពមិនប្រក្រតី​ដែល​លើក​ឡើង​នៅ​ខាង​ក្រៅ ដែល​មិន​ដាក់​ពាក្យ​បណ្ដឹង​មក នោះគ្រាន់​តែ​​ជា​ពាក្យ​ចចាម​អារ៉ាម​ទេ។ គ.ជ.ប តែងតែលើកទឹកចិត្ត លើកទឹកចិត្តឱ្យ​​ដាក់ពាក្យបណ្ដឹងជាលាយលក្ខណ៍អក្សរដើម្បី គ.ជ.ប មានមូលដ្ឋានក្នុងការស្រាវជ្រាវ អញ្ចឹង​បើពិតប្រាកដជា​មើលឃើញមានភាពមិនប្រក្រតី​ ដាក់មកអានឹងយើង​អាច​រក​ឃើញ​ហើយ​ថា ព័ត៌មាននឹងវាពិត ឬមិនពិតកំរិតណា។ តែដល់អត់បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹង ហើយចេះតែលើកឡើង អានឹងយើងមិនដឹង​​ប្រើយន្តការណាដើម្បី​ដោះស្រាយទៅលើបញ្ហានោះទេ»។

ប្រធានគណបក្សឆន្ទៈ​ខ្មែរ លោក គង់ មូនីកា បានមានប្រសាសន៍ថា សម្រាប់​ការ​បោះ​ឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សា​រាជធានីខេត្ត ក្រុងស្រុក​ខណ្ឌ នា​ពេលកន្លងមកថ្មីៗ​នេះ មានភាព​មិន​ប្រក្រតីមួយចំនួន ដូចជា មានការបំភិតបំភ័យ ការទិញទឹកចិត្តដល់អង្គបោះឆ្នោត និងមានការ​ហាម​ឃាត់ ពី​សំណាក់​អាជ្ញាធរ មិនឱ្យ​​អ្នកសង្កេតការណ៍របស់ខ្លួន ចូលក្នុងមណ្ឌលបោះឆ្នោត ដើម្បី​តាមដាន​​សកម្មភាពនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោតនោះទេ។

លោកថា៖ «ដូច្នេះហើយយើងឃើញថា​ បញ្ហាមួយចំនួនធ្វើឱ្យ​​អង្គបោះឆ្នោតយើងមានការភ័យខ្លាច ហើយត្រូវបង្ខំចិត្តគេចខ្លួន ដូច្នេះលោកមិនបានចូលរួមការបោះឆ្នោតនាពេល​កន្លងទៅ […] ក្រៅពីនេះ ក្នុងការដំណើរការរាប់សន្លឹកឆ្នោតតា​មការិយាល័យមួយចំនួន អាជ្ញាធរដែលនៅក្បែរការិ​យា​ល័យ​បោះ​ឆ្នោត​នោះ ពុំ​អនុញ្ញាតឱ្យ​មន្ត្រី ឬ​សកម្ម​ជន ឬក៏អង្គបោះឆ្នោត​របស់យើង បាន​ទៅ​ឈរ​ជិតការិយាល័យមើល​នោះ​ទេ​ នៅកន្លែងខ្លះ ដែលទាំងអស់នេះជាបញ្ហាដែលយើងបានជួបប្រទះ ហើយវាជះឥទ្ធិពល​ដល់លទ្ធផល​នៃ​ការបោះ​ឆ្នោត​ដែរ»។

លោក​ថា នៅមុន​ពេល​​​​បោះ​ឆ្នោត និងកំឡុងពេលយុទ្ធនាការ​បោះឆ្នោត​​ ក៏​មាន​ការ​ចាប់​ខ្លួន​បេក្ខជនគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ​​​​ប្រមាណជិត ១០នាក់ នៅ​រាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តកំពង់ចាម ស្ទឹងត្រែង បាត់ដំបង និង​កំពង់ឆ្នាំង ដែលចំណុចទាំង​នេះ បាន​​​ប៉ះ​​ពាល់ និង​​​​ជះ​ឥទ្ធិពល​លើបរិយាកាសនៃ​ការ​បោះឆ្នោត។

បើតាម លោក គង់ មូនីកា បញ្ហាភាពមិនប្រក្រតីទាំងនេះ ខាងគណបក្សបានដាក់ពាក្យបណ្តឹង​ទៅ គ.ជ.ប រួចហើយ និង​មានការ​ដោះស្រាយ​ជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរ។ ហើយចំពោះ​​ករណីចាប់ខ្លួនបេក្ខភាព ក៏ដូចជាសកម្មជនវិញ លោកថា​ គណបក្សក៏​កំពុង​រងចាំ​នីតិវិធីរ​បស់​តុលាការ​ផង​ដែរ។

ចំណែក ​អ្នកនាំពាក្យ​គណបក្ស​កម្លាំង​ជាតិ លោក ជា មុនី មានប្រសាសន៍ដែរ​ថា មុនពេលបោះឆ្នោត មានហេតុការណ៍​មួយចំនួនដែលមានភាព​មិនប្រក្រតី​ និងមានការជះឥទ្ធិពលដល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតផងដែរ ក្នុងនោះ មានករណី​​ចាប់ខ្លួន​ប្រធាន​គណបក្ស​កម្លាំង​ជាតិ លោក ស៊ុន ចន្ធី, អគ្គហេរញ្ញិកម្នាក់ និងអនុប្រធានគណកម្មធិការប្រតិបត្តិខេត្តកំពង់ចាមជាដើម​។   ជាមួយគ្នានេះ លោកអះអាងថា នៅថ្ងៃបោះឆ្នោត ក៏​មានករណីគំរាម​កំហែងដល់​អង្គបោះឆ្នោត​ តាមរយៈការ​​​បង្គាប់ឱ្យ​គូស​តាម​ការ​ណែនាំរបស់​គណបក្សផ្សេងជាដើម។

លោកថា៖ «ព្រឹត្តិការណ៍​ថ្ងៃ​បោះឆ្នោត​ យើងឃើញមានការគំរាមកំហែង​គ្រប់​រូប​ភាព ហើយ​ការ​គំរាម​កំហែងនោះ គឺវាពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​ការ​គូស​គំនូស ឱ្យ​គូសអញ្ចេះ​គូស​អញ្ចោះ បើ​មិន​គូស​អញ្ចឹង​ទេ​ គេនឹងដឹង កាលណាគេដឹងគេនឹងដក[តួនាទី​]​»។

លោក​​បញ្ជាក់​ថា កន្លងមកនេះ គណបក្សកម្លាំងជាតិ បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅ​ខាង គ.ជ.ប ជា​ច្រើនករណីដែរ ដូចជា ករណីកើតឡើង​នៅ​ខេត្ត​​ព្រះវិហារ និងខេត្តកណ្ដាលជាដើម ក្នុងនោះ​មានករណីខ្លះត្រូវបានដោះស្រាយ និងករណីខ្លះទៀត នៅមិនទាន់មានដំណោះស្រាយនៅឡើយ។

ដោយ​ឡែក អ្នកនាំពាក្យ​គណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុជា លោក ឈឹម ផលវរុណ មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការ​បោះឆ្នោតអសកនេះ បានប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងរលូន និងមិនមានភាពមិនប្រក្រតីណាមួយកើត​ឡើង​នោះទេ ហើយ​គណបក្សនេះ បាន​​​អនុវត្តទៅតាមសេចក្ដីណែនាំ និង​ច្បាប់​នៃ​ការបោះឆ្នោត​ផង​ដែរ។

លោកថា៖ «​ដំណើរការ​បោះឆ្នោត​​ កន្លងទៅថ្មីៗនេះ ដំណើរការលូនល្អ ស្ងប់ស្ងាត់ ដោយសន្តិវិធី ហើយមានការគោរពតាម​បទបញ្ញាត្តិ និងច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោត […]​ ទាំងអស់ ទាំងមុន ទាំង​កំឡុងពេល[បោះឆ្នោត]»។

អ្នកសម្រប​សម្រួល​ផ្នែក​អង្កេត​របស់អ​ង្គ​ការ​ឃ្លាំមើលការ​បោះឆ្នោត​ខុម​ហ្វែ្រល (COMFREL) លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា សម្រាប់ភាពមិនប្រក្រតី​ទាំងឡាយ ដែលគណបក្ស​នយោបាយ​បាន​លើកឡើង​ថា​មានដូចជា ​ការ​គំរាម និង​បង្គាប់ឱ្យ​គូស​សន្លឹកឆ្នោត​​តាម​​ការណែនាំ​ណាមួយ​​​នោះ ប្រសិន​បើ​អង្គ​បោះឆ្នោតមិនបាន​យល់អំពី​សិទ្ធិរបស់ខ្លួន​ និង​មាន​សេចក្ដីក្លាហានក្នុងការដាក់ពាក្យ​បណ្ដឹង​តាម​និតិវិធី​ទេនោះ គឺ​​ពុំមាន​នរណាអាចដឹងបានឡើយ។

លោកថា៖ «មែនទែនទៅ គណបក្សខ្លួនឯង​នឹង​ត្រូវ​យល់ ពីសិទ្ធិភាព​សម្ងាត់​របស់​ខ្លួន តើ​អ្វី​ដែល​ខ្លួន​មាន​សិទ្ធិក្នុងការជ្រើស​រើស តាម​បែប​សម្ងាត់​ និង​តាម​ឆន្ទៈ​រប​ស់​ខ្លួន នេះ​ជារឿងមួយដែលសំខាន់ណាស់ ព្រោះអីដោយសារតែ​អង្គដែលបោះឆ្នោតនេះ មិនមែនជាប្រជាពលរដ្ឋធម្មតាទេ អញ្ចឹងខ្លួន មែនទែនទៅខ្លួនត្រូវយល់ពីភាពសម្ងាត់​បែបម៉េច យល់​អំពីការ​រំលោភសិទ្ធិខ្លួន​យ៉ាងម៉េច អញ្ចឹង​បើសិនយើងមើលឃើញភាពមិនប្រក្រតី មានភាពអយុត្តិធម៌សម្រាប់ខ្លួន ហើយខ្លួនមិនបានលើកឡើងអំពីបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹង​ មិន​បាន​មាន​អំណះ​អំណាង​ភស្តុតាង​ដើម្បីប្ដឹង​ផ្ដល់ រក​ភាព​យុត្តិធម៌ និង​ត្រឹមត្រូវ​ទេ​អាហ្នឹង​​ជាបញ្ហា​មួយ​ហើយ ព្រោះហេតុអីថា​ជាបញ្ហាមួយ ក្រុមប្រឹក្សាខ្លួនអង្គបោះឆ្នោតជាក្រុមប្រឹក្សាផង នៅមានការ​លំបាក ឬ​បញ្ហាមិនអាចប្ដឹងផ្ដល់បាន ចុះទម្រាំប្រជាពលរដ្ឋទៀត»។

លោកថា បើសិនជាមានភាពមិនប្រក្រតីកើតឡើងដូចការអះអាងរបស់គណបក្សនយោបាយ​មួយចំនួន ហើយបញ្ហាទាំងនោះ មិនត្រូវបានដោះស្រាយទេ នោះនឹង​មាន​ផល​ប៉ះពាល់ទៅលើ​លទ្ធផល​នៃការបោះឆ្នោត។

លោក​​ថា៖ «ផលប៉ះពាល់ គឺលទ្ធផល វានឹងអត់ស្របទៅតាមឆន្ទៈរបស់ខ្លួន បើសិនខ្លួនចង់គូសទៅ ស្រឡាញ់គណបក្ស​នយោបាយ​ណាមួយ ហើយខ្លួនត្រូវបានធ្វើតម្រូវ​តាម​ការ​ចង់​បាន​របស់​គេ អាហ្នឹង​វាមានន័យថា លទ្ធផលហ្នឹង​វា​​អត់ស្រប​តាមឆន្ទៈនៃអង្គបោះឆ្នោតទេ លទ្ធផល​ហ្នឹង​​ក៏វាមានបញ្ហាផ្ទាល់​ជាមួយភាពមិនប្រក្រតីហ្នឹង​ផងដែរ»។

គួរបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើស​ក្រុមប្រឹក្សារាជធានីខេត្ត ក្រុងស្រុកខណ្ឌ បាន​ប្រព្រឹត្តទៅ​កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយមានគណបក្សនយោបាយចំនួន៥ បានចូលរួម ក្នុងនោះមានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គណបក្ស​ឆន្ទៈខ្មែរ គណបក្ស​ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច គណបក្សកម្លាំងជាតិ និងគណបក្សរួបរួមជាតិ។ យោងតាមលទ្ធផលបឋមដែលចេញផ្សាយដោយ គ.ជ.ប គណបក្សនយោបាយដែលនាំមុខគេ នោះគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា៕

សហជីព​ព្រួយបារម្ភ​ពីសុវត្ថិភាពកម្មករ​​ពេលធ្វើដំណើរ​ទៅធ្វើការ ខណៈឡានដឹកកម្មករ​​ជួបគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ញឹក​ញាប់

មេដឹកនាំ​សហជីពមួយ​ចំនួន បង្ហាញការបារម្ភ​ពីសុវត្ថិភាពរបស់កម្មករ-កម្មការិនី អំឡុងពេលធ្វើដំណើរទៅ​និង​​មក​ពី​ធ្វើការ ក្រោយ​ពួកគេសង្កេតឃើញមានករណីរថយន្ត​ដឹកកម្មករ ជួបគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ជាញឹកញាប់ ដែលបណ្តាល​ឱ្យកម្មករ​កម្មការិនី​ជាច្រើននាក់រងរបួស ពេលជួបគ្រោះថ្នាក់ម្តងៗ។

អនុប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពប្រជាធិបតេយ្យកម្មករកាត់ដេរកម្ពុជា (ហៅកាត់ថា ស៊ីខាវឌូ) លោក អាត់ ធន់ មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភានេះថា កន្លងមក លោក​​សង្កេត​ឃើញ​មាន​ករ​ណី​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍រវាងរថយន្តដឹកកម្មករ​ បាន​កើតឡើង​ជា​ញឹកញាប់ ហើយ​បញ្ហា​នេះ​​នៅតែមិនទាន់មានដំណោះស្រាយ​នៅឡើយ​។ លោក​បន្ត​ថា កត្តាដែលបង្កឱ្យរថយន្ត​​ដឹកកម្មក​រ​​ជួ​ប​​គ្រោះថ្នាក់ ដោយសារតែ​ការប្រើប្រាស់រថយន្ត​​កែច្នៃ​ខុស​បច្ចេកទេស កត្តាផ្លូវគ្មានភ្លើងបំភ្លឺនិង​ផ្លាកសញ្ញា​ចរាចរណ៍ កត្តាឥរិយាបថ និងចំណេះជំនាញរបស់​អ្នកបើកបរជាដើម។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំគិតថា បញ្ហានេះត្រូវដោះ​ស្រាយ​ជាបឋម គឺគួរតែត្រូវខាងក្រុមហ៊ុន ឬក៏ខាងរដ្ឋគួរតែជំរុញ​ឱ្យ​ការ​កែច្នៃ ឬក៏ការរៀបចំឡានដឹកកម្មករហ្នឹង ឱ្យមានតាមស្ដង់ដាអន្ដរជាតិ បានន័យថា ជាឡាន​ត្រឹមត្រូវ​មួយ​ ហើយនៅក្នុងចំនួនមួយល្មម​ដែលអាចគ្រប់គ្រងបាន ហើយចំពោះបញ្ហាផ្លូវ ឬក៏បញ្ហាចរាចរណ៍គួរតែក្រសួងសាធារណការ ហើយនិងក្រសួងមហាផ្ទៃ គួរត្រូវអនុវត្តឱ្យបានល្អ ដើម្បីធានាថាកុំឱ្យមានបញ្ហាហ្នឹង»។

លោក អាត់ ធន់ បានបន្ថែម​ថា ​បើបញ្ហានេះ​នៅ​តែ​បន្តកើត​មាន​ នឹងធ្វើឱ្យកម្មករ​រងគ្រោះ និងអាចឈាន​ដល់​ការ​​បាត់​បង់​ជីវិត​កម្មករ ឬធ្វើឱ្យកម្មករពិការ ដែលនាំឱ្យខាតបង់ដល់គ្រួសារពួកគេ ព្រមទាំងក្រុមហ៊ុន និងជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់សង្គមជាតិផងដែរ។ ករណីនេះ លោកស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងភាគីនិយោជក គួរជំរុញ​ឱ្យរថយន្ត​ដឹកកម្មករ មាន​ស្តង់ដាដឹកជញ្ជូនត្រឹម​ត្រូវ និងបង្កើន​ការ​​គោរពច្បាប់ ដើម្បីសុវត្ថិកម្មករនិយោជិត​ និងអ្នកធ្វើដំណើរតាមដងផ្លូវ។

លោកថ្លែងថា៖ «សូមអំពាវនាវដល់ខាងកម្មករនិយោជិត ត្រូវតែមានស្វ័យការពារខ្លួនឯងដោយជិះឡានត្រឹមត្រូវ និង​ជិះមា​ន​របៀប គោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ ហើយអ្នកដឹកកម្មករចៀសវាង​ការសេពគ្រឿងស្រវឹង ឬក៏គ្រឿងញៀនផ្សេងៗ​ដែល​ប៉ះ​ពាល់​ដល់​កម្មករ ហើយសាធារណការ ​និងកងកម្លាំងខាងចរាចរណ៍ ត្រូវពិនិត្យមើលគូសផ្លាក​ផ្លូវ ឬក៏សញ្ញាសម្គាល់​ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ហើយជាពិសេសគោរពច្បាប់ទាំងអស់គ្នា ដើម្បីធានាកុំឱ្យមានបញ្ហាដល់ពួកគេ»។

អនុប្រធាន​សហព័ន្ធសហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លោក​ស្រី សាយ សុខនី សង្កេតឃើញស្រដៀង​គ្នានេះដែរថា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ករណីឡានដឹកកម្មករជួបគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ បាន​កើតឡើងជាញឹកញាប់ ហើយ​ករណីនិមួយៗ​ បានធ្វើឱ្យកម្មករ​និយោជិត​ជាច្រើននាក់​រងរបួស ស្របពេល​ដែល​រថយន្ត​​ទាំងនោះដាក់មនុស្ស​​លើស​ចំណុះ។

លោក​ស្រី​បន្ត​ថា មូលហេតុចម្បងដែលអាចបណ្ដាលឱ្យរថយន្ត​​ដឹកកម្មករជួបគ្រោះថ្នាក់ គឺ​ដោយ​សារ​ការដឹកជញ្ជូន​លើស​ចំណុះ ភាព​ចាស់​រិចរិល​នៃរថយន្ត​ដឹកកម្មករ អ្នកបើកបរមិនចេះ ឬមិនគោរពច្បាប់​ចរាចរណ៍ ខណៈអ្នកបើកបរមួយចំនួន មានភាពតានតឹងអារម្មណ៍ មួម៉ៅពេលបើកបរ ឬគ្មានសុជីវធម៌ក្នុងការបើកបរដោយការវ៉ាជែងជាដើម។ ករណីនេះ លោក​​ស្រីស្នើឱ្យមានមានការរឹតបន្តឹងឡាន ឬមធ្យោបាយដឹកម្មករនានា កុំឱ្យដឹកលើសចំណុះ បញ្ឈប់ការ​​ប្រើឡានចាស់ៗ និងការច្នៃរថយន្ត​ ព្រមទាំង​ត្រូវ​​បណ្ដុះបណ្ដាលអ្នកបើកឡានដឹកកម្មករឱ្យយល់ដឹងពីច្បាប់ចរាចរណ៍ជាដើម។

លោក​ស្រីថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ក្រុមហ៊ុននៅរោងចក្រទាំងអស់នៅប្រទេសកម្ពុជា ល្មម​ដល់​ពេល​គេហៅថា It’s time for the next level គឺឈប់ប្រើប្រាស់ឡានកញ្ចាស់ៗទាំងអស់នោះ​ដឹកកម្មករទៀតទៅទី១ ទី២រដ្ឋាភិបាលមានសមត្ថភាពណាស់ ខ្ញុំជឿថា បើសិនរដ្ឋាភិបាលស្នើសុំម្ចាស់ជំនួយ ដូចជា អង្គការ GIZ ឬក៏អង្គការ​របស់​ជប៉ុន​ស្នើសុំការបន្ថែមដូចជាឡានក្រុង ឡានក្រុងដែលដឹកជញ្ជូននៅទីក្រុងភ្នំពេញនេះ គឺប្រើប្រាស់ចំនួននៃឡានក្រុងដែល​រដ្ឋាភិបាលអាចស្នើសុំពីប្រទេសជំនួយ ដូចជាជប៉ុន ដូចជាអាល្លឺម៉ង់ ដូចជាស៊ុយ​​​អែត»។

កង្វល់របស់សហជីព បានធ្វើឡើង​ក្រោយ​ពីមានករណីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍​រវាងរថយន្តដឹកកម្មកររោង​ចក្រចំនួន ២គ្រឿង ​នៅលើកំណាត់​ផ្លូវជាតិ​លេខ៥ ស្ថិតក្នុងភូមិ​ស្ពានពោធិ៍ ឃុំសេដ្ឋី ស្រុកសាមគ្គី​មានជ័យ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ បណ្តាលឱ្យ​កម្មករ​កម្មការិនី​រោង​ចក្រចំនួន ៦៦​នាក់ បានរងរបួសធ្ងន់ និងស្រាល។

លោក នៃ ចាន់ណាក់ អាយុ៣៧ឆ្នាំ អះអាងជាកម្មករ​​ដែលរង​គ្រោះដោយសារ​គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំងនោះ បានឱ្យដឹងថា ក្នុងហេតុការណ៍នោះ បាន​បណ្តាល​​ឱ្យ​​រូបលោក​​រង​របួស​ជើង និង​ទ្រូង ដែលត្រូវសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យ​បង្អែកខេត្តជាច្រើនថ្ងៃ។ លោក​បន្តថា បញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ដែលកើតឡើងដោយសារការបើកបរក្នុងល្បឿន​លឿន និង​​វ៉ាជែងដោយខ្វះការប្រុងប្រយ័ត្ន​របស់អ្នកបើកបរ​នេះ ​បានបង្កឱ្យ​រូបគាត់ ក៏ដូចជាកម្មករ​រងគ្រោះ​ផ្សេង​ទៀត ខាតបង់ពេលវេលា និងថវិកា​ ព្រមទាំងប៉ះពាល់ដល់ការរកចំណូលរបស់សមាជិកគ្រួសារផងដែរ។​

លោកថា៖ «វាប៉ះពាល់ទាំងពេលវេលា និងការងារ និយាយទៅរបួសប៉ះពាល់ច្រើនហើយ ព្រោះអីយើងរបួសយើងធ្វើការ​អត់កើត​អីចឹង[…] គ្រាន់តែថា រឿងបើកបរគួរតែគោរពគ្នា​ គោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ឱ្យបានច្រើនទៅបានហើយ»។

ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ លោក កត្តា អ៊ន មានប្រសាសន៍​ថា កន្លងមក ក្រសួង ក៏ដូចជាស្ថាប័ន​ពាក់ព័ន្ធ តែងតែអប់រំដល់​អ្នកបើកបរ​រថយន្ត​ដឹកកម្មករ និង​ណែនាំដល់​​រោងចក្រ ​ឱ្យប្រើប្រាស់រថយន្តទេសចរណ៍ក្នុងការ​ដឹក​កម្មករ ព្រមទាំង​អំពាវ​នាវ​ឱ្យបញ្ឈប់ការ​​​ប្រើប្រាស់រថយន្តកែច្នៃ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ក្រសួងបានធ្វើការអប់រំជាបណ្ដើរៗនា​ពេល​កន្លងទៅ នៅ​តាមរោង​​ចក្រសហគ្រាស ​សហជីព ក៏ដូចជាការធ្វើសិក្ខាសាលាផ្សព្វផ្សាយផ្សេងៗ​ ដើម្បីឱ្យអ្នករកស៊ីបើកបរ​ដឹកជញ្ជូន​កម្មករនេះ កែប្រែពីការប្រើប្រាស់រថយន្តកែច្នៃ រថយន្ត​ដឹកទំនិញ ឱ្យទៅជាការប្រើប្រាស់​រថយន្តទេសចរណ៍ ឬក៏រថយន្តក្រុង​ដែលមានសុវត្ថិភាព ផាសុខភាពជាង»។

ជាមួយគ្នានេះ​ដែរ លោក​ថា​ ក្រសួងបាន​និ​ង​កំពុង​ពិចារណាក្នុងការជំរុញឱ្យ​មាន​ប្រាក់​កម្ចីដែល​មានអត្រា​ការប្រាក់​ទាប សម្រាប់​អ្នក​រក​ស៊ី​ដឹក​កម្មករ​អាចយកទៅ​ទិញរថយន្ត​​ដែលមានផាសុខ​​ភាព ការនាំចូលរថយន្តដែលមានគុណភាពល្អនិងតម្លៃទាប ឬការតម្រូវឱ្យនិយោជកផ្គត់ផ្គង់រថយន្តដឹកកម្មករ​​និយោជិត​​ជាដើម។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងាររូបនេះ បានបន្ថែមថា៖ «កន្លងមកនេះ ក្រសួងបានសហការជាមួយអាជ្ញាធរមាន​សមត្ថកិច្ច​ផ្នែកចរាចរណ៍ផ្លូវគោក ក៏ដូចជាក្រសួងពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ នៅក្នុងការអប់រំចំពោះអ្នកបើកបរឱ្យគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ ទី២ អ្នក​បើកបរ​ត្រូវ​មាន​ប័ណ្ណ​បើក​បរ​ចេញ​ពី​សាលាត្រឹមត្រូវ ទី៣ អ្នកបើកបរមិនប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន នេះជាគោលការណ៍ដែលយើងអនុវត្ត​ជាទូទៅ»។ បើតាមលោក ហេង សុផាន់ណារិទ្ធ ប្រធានក្រុមការងារសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍សម្រាប់គាំពារកម្មករនិយោជិត (ស.ផ.ក) និងជា​អគ្គនាយករង​បេឡាជាតិសន្តិសុខសង្គម នៃក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ ក្នុងរយៈពេល៥ខែ ដើមឆ្នាំ២០២៤នេះ (គិតត្រឹមថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤) មានករណីកម្មករកម្មការិនីជាសមាជិក ប.ស.ស. ក្នុងវិស័យឯកជន ជួបគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍សរុបចំនួន ៣ ៣២៧ករណី ដែលមានជនរងគ្រោះ ៣ ៥៧៣នាក់ ក្នុងនោះស្លាប់ចំនួន ៩២នាក់ របួសចំនួន ៣ ៤៨១នាក់៕

តុលាការបាត់ដំបងបង្គាប់ឱ្យលោកភូសុវណ្ណថាចូលបំភ្លឺពីបទ​បរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណនិងញុះញង់

តុលាការខេត្តបាត់ដំបងបានចេញដីកាបង្គាប់ឲ្យមន្រ្តីគណបក្សជំទាស់ដែលត្រូវឈរឈ្មោះ​បោះឆ្នោតជ្រើ​​ស​​រើ​​សក្រុ​មប្រឹក្សាសម្រាប់អាណត្តិទី៤នេះ ចូល​ផ្តល់សក្ខី​​កម្មទាក់ទងប​​ទ​ចោ​​ទ​ «បរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណ:និងញុះ​ញង់បង្គឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» ដែលដើមបណ្តឹងគឺជាអតីត​សហការីក្នុងគណប​​ក្ស​​ជាមួយគ្នា។

នៅក្នុងដីកាបង្គាប់ឱ្យចូលខ្លួន ដែលចេញដោយសាលាដំបូងខេត្តបាត់ដំបង កាលពីថ្ងៃទី០៦​ ខែឧសភា ហើ​​យ​គេហទំព័រ Newsroom Cambodiaទើបទទួលបាននៅថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ បានលើកឡើងថាបង្គាប់ឲ្យជនសង្ស័យឈ្មោះ ភូ សុវណ្ណថា ភេទប្រុស ចូលឆ្លើយបំភ្លឺនៅថ្ងៃនេះ នៅចំពោះមុខចៅក្រមស៊ើ​ប​​សួរ​ នៃសាលាដំបងខេត្តបាត់ដំបង។

ដីកាបង្គាប់ដែលចេញដោយចៅក្រមស៊ើបសួរលោក ឆែ វីរៈ បញ្ជាក់ទៀតថា សមាជិកកូតា​មកពីគណ​​ប​ក្សឆ​ន្ទៈខ្មែរ ដែលនឹងត្រូវឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត សម្រាប់ជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា នីតិកាលទី៤នេះ ត្រូវជា​​ប់​​ចោ​​ទ​​ពី​​ប​​ទ «បរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណ:និងញុះញង់បង្គឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»

ប្រភពបន្តថា៖ «សាម៉ីខ្លួនត្រូវចូលខ្លួនមកកាន់តុលាការ តាមដីកាកោះនេះ ឲ្យទាន់ពេលវេលា នឹងយកលិ​ខិ​​ត​​ផ្សេងដែលទាក់ទង​នឹងរឿងខាងលើមកជាមួយផង ប្រសិនបើមាន»

ដើមបណ្តឹងនៅក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌនេះ គឺលោក ឌឹម សារឿន ជាអតីតមន្រ្តីនយោបា​យក្នុង​បក្ស​ជា​មួ​យ​​គ្នា កាលពីនៅក្នុងគណបក្សសង្រ្គោះ​ជាតិដែលត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយ។

បន្ថែមពីលើដីកាបង្គាប់នេះ អ្នកនាំពាក្យអយ្យការអមតុលាការខេត្តបាត់ដំបង លោក ដួង សារ៉េន ឆ្លើយតបថាសំណុំរឿងនេះលោកក្តាប់មិនទាន់ជុំនៅឡើយទេដោយសារករណីនេះ បាន​ផុតពីដៃរបស់អ​​​យ្យ​​​ការ​​ទៅ​​ហើ​​យ​។

លោកបន្តថា៖ «សួស្តីប្អូន! ខ្ញុំអ្នកនាំពាក្យត្រឹមដំណាក់អយ្យការប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងដំណាក់ស៊ើបសួរ និងជំនុំជ​​ម្រះ សុំប្អូនសួរទៅលោកស្រីរស្មី ជាអ្នកនាំពាក្យខាងតុលាការ»

យ៉ាងនេះក្តី លោកស្រី ជា​ ច័ន្ទរស្មី អ្នកនាំពាក្សសាលាដំបងខេត្តដំបង មិនអាចស្នើការអត្ថាធិប្បាយបានទេ ដោយទូរស័ព្ទចូលជាច្រើនដង តែពុំមានអ្នកទទួលនៅថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា។

ចំណែក អ្នកស្រី ជា ផាត់ដាវ ដែលជាភរិយារបស់លោក ភូ សុវណ្ណថា បានឲ្យដឹងថាអ្នកស្រីមិនអាចចូលទៅក្នុងបន្ទប់សួរចម្លើយរបស់ចៅក្រមបានទេ។ប្រភពបន្តថា អ្វីដែលអ្នកស្រីអាចធ្វើបាននៅថ្ងៃនេះ គឺបានឈ​​រ​​ពី​​​ខាង​​ក្រៅរបងនៃបរិវេណតុលាការ និងមើលស្វាមីបានពីចម្ងាយ។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំកន្លែងតុលាការគេអត់ឲ្យយើងចូលទេគាត់នៅក្នុង ខ្ញុំក្រៅហ្នឹងគេហៅតែបុគ្គលចូល គាត់ចេញមកគេយកគាត់ទៅឃុំបាត់ហើយខ្ញុំអត់ដឹងរឿងទេ ខ្ញុំកំពុងចង់សួរដែលចាស»

ជុំវិញរឿងនេះ លោក អ៊ម ផាន់ណា មេធាវីការពារសិទ្ធិ នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក ដែលកា​​រ​ពា​​​រក្តីឱ្យលោក ភូ សុវណ្ណថា​ បដិសេធក្នុងការឆ្លើយបំភ្លឺ ដោយលោកអះអាងថា សំណុំរឿងនេះកំ​​ពុងស្ថិ​ត​នៅ​​ក្នុងដំណាក់កាលនៃការស៊ើបអង្កេតនៅឡើយ។

លោកបន្តថា៖«ដោយសារស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលស៊ើបសួរ ការស៊ើបសួរជារឿងសំងាត់ ដូច្នេះ ខ្ញុំសុំមិននិ​​យា​​​យ​​អ្វីបានទេ, អាស្រ័យខាងតុលាការជាអ្នកកំណត់ពេលសាកសួរ ចំពោះខ្ញុំនឹងចូលរួមតាមការកំណត់នោះ​​។​ អរគុណ!»

សម្រាប់លោក ឌឹម សារឿន ដែលជាអតីតសហការីជាមួយគ្នា និងជាដើមបណ្តឹងនៅក្នុងរឿងក្តីព្រហ្មទ​​ណ្ឌ​នេះ និយាយថា តាមពិតបញ្ហានេះវាផ្តើមចេញពីទំនាស់បុគ្គល និងបុគ្គលទេ។ប៉ុន្តែលោកបដិសេ​ធនៅក្នុង​​កា​​​រផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិត ដោយអះអាងថាករណីនេះ ទុកនាទីឱ្យតុលាការជាអ្នកសម្រេច និងវិនិច្ឆ័យវិញចុះ។

លោកបន្តថា៖«បាទរឿងបទបរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណ: រឿងហ្នឹងរឿងឯកជនទេពាក់ព័ន្ធនឹងមេធាវី យ៉ាងណា​​ៗចាំសួរមេធាវីបាទស៊ើបសួរគាត់ពេលព្រឹកហ្នឹង តាមនិតីវិធីតុលាការយើងអត់ហ៊ាននិយាយថាយ៉ាងមិញ​​ប្អូន ដល់រឿងរបស់តុលាការហើយហ្នឹងបាទ គាត់អត់មានសុំទោសអីផងហ្នឹងបាទ។ដោយសារស្ថិតក្នុងដំ​​ណាក់កាលស៊ើបសួរ ការស៊ើបសួរជារឿងសំងាត់ ដូច្នេះ ខ្ញុំសុំមិននិយាយអ្វីបានទេ, អាស្រ័យខាងតុ​​លាកា​រ​ជា​​​អ្នកកំណត់ពេលសាកសួរ ចំពោះខ្ញុំនឹងចូលរួមតាមការកំណត់នោះ។ អរគុណ!»

ដោយឡែកលោក ភូ សុវណ្ណថា បានចាប់ខ្លូនតាំងពីថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នៅខេត្តបាត់ដំបងពីបទចោទ«បរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណ:និងញុះញង់បង្គឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» ​របស់លោក ឌឹម សារឿន ជាអតីតគណបក្សភ្លើងទៀន។

លោក ភូ សុវណ្ណថា ដែលមានស្រុកកំណើតនៅភូមិព្រែកព្រះស្តេច សង្កាត់ព្រែកព្រះសេ្តច ក្រុងបាត់ដំបង ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។ការចាប់ខ្លួននេះ ធ្វើឡើងនៅមុនការ​បោះ​ឆ្នោ​​​​​ត​ជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែ​​ឧសភា ស្រប​ពេលដែ​​ល​​អ្ន​ក​ន​​យោបាយបក្សជំទាស់រូបនេះ គឺជាបេក្ខភាពឈរឱ្យគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ។

មន្រ្តីសម្របសម្រួល នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho) ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក អ៊ិន គង់ជិត យល់ឃើញថា បទចោទប្រឆាំងអ្នកនយោបាយបក្សជំទាស់នេះ វាហាក់មិនបង្ហាញពី​​ការខូច​​ខា​ត​​ណាមួយ ដូចការរកឃើញថាមានបទល្មើសទេ។ក្នុងន័យនេះ តុលាការគួរទម្លាក់ចោទការចោទប្រ​កាន់​​នេះ​ ដោយសារធាតុផ្សំនៃបទល្មើស វាមិនសមនឹងអង្គហេតុ។

លោកបន្តថា៖«ហើយការដែលព័ត៌មានទាំងអស់ហ្នឹងវាមិនបង្កឲ្យភាពវឹកវរទេប៉ុន្តែជាព័ត៌មានគេលាតត្រ​​ដា​​ង​​ដើម្បីការពារនៅកិត្តិយសរៀងៗខ្លួនបាទ ខ្ញុំគិតថាតុលាការខេត្តបាត់ដំបងក៏ទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ទៅលើ​​​​​​លោក ភូ សុវណ្ណថា ព្រោះអីយើងមើលទៅលើអង្គហេតុដូចជាអត់មានពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្កឲ្យមានញុះ​​ញ​​​​​ង់បង្គឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គមទេបាទ»

តុលាការ​​​ចាប់ផ្តើមបើកសវនាការ​​សួរ​ដេញ​ដោលសំណុំរឿង​ក្រុមយុវជនចលនា​​​មាតាធម្មជា​តិ

ចៅក្រមជំនុំជម្រះនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃពុធនេះ បានចាប់ផ្តើមបើកសវនាការ​​សួរដេញ​ដោល​​​ក្រុម​យុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿង «រួមគំនិតក្បត់ និងប្រមាថចំពោះអង្គ​ព្រះមហាក្សត្រ»។

សកម្មជន​បរិស្ថាន​ទាំងនេះ​ ​រួម​មាន​ ​លោក​ ​យឹម​ ​លាង​ហ៊ី​ ​អ្នកនាង​ ​ស៊ុន​ ​រដ្ឋា​ ​និង​លោក​ ​អា​ឡិច​សាន់​ដ្រូ ហ្គ៊​ត​ស្សា​លេស​ ដេ​វីដ​សុ​ន​ ​ដែល​អ្នក​ទាំង​៣​ ​រង​​ការចោទ​ពី​បទ​​ ​ប្រមាថ​ចំពោះ​អង្គ​ព្រះមហាក្សត្រ​ ​និង​រួមគំនិតក្បត់​​។​ ​ចំណែក​​ឯ​សកម្មជន​ចំនួន​ ​៧​​​រូប​​ផ្សេង​ទៀត​​ ​រួម​មាន​ ​លោក​ ថុន​ ​រដ្ឋា​ ​កញ្ញា​ ​ឡុង​ ​គន្ធា​ ​កញ្ញា​ ភួ​ន​ ​កែវ​រស្មី​ ​លោក​ ​លី​ ​ចាន់​ដារ៉ា​វុ​ធ​ ​លោក​ ម៉ិ​ញ​ ​ពិសិដ្ឋ​ ​កញ្ញា​ ​រ៉ី​ ​រក្សា​ ​និង​លោក​ ​ពក​ ខើ​យ​ ក៏ត្រូវបាន​តុលាការ​កោះហៅ​ចូល​រួមសវនាការ​ផងដែរ ក្រោម​​បទ​ចោទ​ ​រួមគំនិតក្បត់។​

នៅ​ក្នុង​សវនាការ​នា​ថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤​នេះ​ ​ជនជាប់ចោទ​ដែល​មាន​វត្តមាន​ ​រួម​​មាន​ ​លោក​ ​យឹម​ ​លាង​ហ៊ី​ ​លោក​ ថុ​ន​ ​រដ្ឋា​ ​លោក​ ​លី​ ​ចាន់​ដារ៉ា​វុ​ធ​ ​កញ្ញា​ ភួ​ន​ ​កែវ​រស្មី​ ​និង​​កញ្ញា​ ​ឡុង​ ​គន្ធា ដោយពួកគេ​​​បាន​​ស្លៀក​ស​​ម្លៀ​ក​​បំពាក់​ ​ស​ ​កាន់ទុក្ខ​ និងក្នុងដៃមានកាន់ផ្កាឈូក​ពណ៌​ស។

ថ្លែង​ប្រាប់​ក្រុម​អ្នកសារព័ត៌មាន​នៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ​​ លោក យឹម លាងហ៊ី បានឱ្យដឹងថា ក្នុងសវនាការ ចៅក្រមជំនុំជម្រះបានសួរ​ដេញដោល​បានតែរូបលោក​ម្នាក់ទេ ក្នុងចំណោម​សកម្ម​ជនដែលចូលរួមចំនួន ៥រូប។ លោក​បន្តថា តុលាការនឹងបើកសវនាការសួរដេញដោល​បន្ត​​ទៀតនៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា​ ខាងមុខ។

លោក យឺម លាងហ៊ី លើកឡើងទៀត​​ថា ពួកគាត់ពុំបានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់នោះឡើយ ខណៈ​ក្រុមគ្រួសាររបស់លោក ជាអ្នកគោរពស្រឡាញ់អង្គ​​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ ហើយសកម្មភាព​ដែល​ក្រុមយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិបានធ្វើកន្លងមក គឺ​ដើម្បីការ​ពារ​បរិស្ថាន និងជាការបំពេញកាតព្វ​កិច្ច ជា​ពលរដ្ឋដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ។

លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំធ្វើការមិនបង្ហាញថាខ្លួន​ឯងចង់លះបង់ ដើម្បីខ្លួនឯងបានពាន​រង្វាន់ទេ ខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ថា ការ​ងារចលនា​មាតា​ធម្មជាតិ គឺជាការងារដើម្បីបរិស្ថាន​របស់យើងទាំងអស់គ្នា ដើម្បីពិភពលោក​តែប៉ុណ្ណោះ ជាក់ស្តែងដូចជាពេលដែល​មេឃ​ក្តៅ៤​៥​អង្សាសេ តើអ្នកណាជាអ្នករងគ្រោះ គឺអ្នកក្រីក្រ​ជាអ្នករងគ្រោះ ព្រោះគ្មានមាស៊ីនត្រជាក់នោះទេ នេះជាការ​ងារ​បរិស្ថាន ជាការងារសម្រាប់យើងទាំងមូល»។

សកម្មជនមាតាធម្មជាតិម្នាក់ទៀត ដែល​ត្រូវបានតុលាការ​កោះហៅចូល​សវនាការ​ផងដែរនោះ​ លោក ថុន រដ្ឋា បាន​លើកឡើង​ថា រូបលោក ក៏ដូចជាយុវជន​ចលនាមាតាធម្មជាតិផ្សេងទៀត មិនបាន​ប្រព្រឹត្ត​ដូច​ការ​ចោទ​ប្រកាន់របស់តុលាការនោះទេ ហើយការចោទប្រកាន់នេះ គឺជាការរឹត​ត្បិត​សិទ្ធិ​សេរីភាព​របស់​ក្រុម​យុវជនក្នុងកិច្ចគាំពារបរិស្ថាន។

លោកថា៖ «ជាគោលជំហររបស់ពួកយើង ពួកយើងមិនបានប្រព្រឹត្តល្មើសដូចការចោទប្រកាន់តាំង​ពី​ដើមមកហើយ ការចោទប្រកាន់លើពួកយើង​ទាក់ទងនឹងបទរួមគំនិតក្បត់ ក៏ដូចជាប្រមាថអង្គ​ព្រះមហាក្សត្រអីហ្នឹង គឺជាការចោទប្រកាន់គ្រាន់តែដើម្បីរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកយើងដែល​ហ៊ាន​និយាយ​ការ​ពិត អំពីបញ្ហាបរិស្ថាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គ្រាន់តែធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីបង្ក្រាប​យុវជន​ដូចជាពួកយើង ដែលតែងតែហ៊ានឈឺឆ្អាល ហ៊ានលើកឡើងអំពីបញ្ហាដែល​ពួកយើង​មើល​ឃើញ ហើយចង់ឱ្យមានការកែប្រែ ឬពិចារណាឡើងវិញ»

អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អ៊ី រិន្ទ មានប្រសាសន៍ថា ករណីរបស់ក្រុមចលនាមាតាធម្មជាតិ កំពុងតែដំណើរការនីតិវិធី ហើយសវនាការនេះ​នឹងបន្តនៅសប្តាហ៍ក្រោយទៀត។​

លោកថា៖ «រឿងកំពុងចំណាត់ការនីតិវិធី ចាំមើលចៅក្រមគេសម្រេចយ៉ាងណា ចាំមើលតាមហ្នឹងទៅ […] ថ្ងៃទី៥ ខែ​មិថុនា[នឹងបន្តសវនាការ] គេបាន​ប្រគល់​[សិទ្ធទទួលបានការជំនុំ​ជម្រះ​ដោយយុត្តិធម៌]ពេញ​លេញ​ទាំង​អស់តើ គាត់​ចង់លើកអ្វីលើកទៅតាមហ្នឹង តាមគេបញ្ជាក់ជូន ត្រូវការមេធាវី ក៏មានមេធាវី»។

ស្របពេលដែលតុលាការបើកសវនាការ​លើសំណុំរឿងនេះដែរ ក្រុម​យុវជន ពលរដ្ឋ និងព្រះសង្ឃ​ប្រមាណជាង ១០អង្គ/នាក់ ក៏បាន​ប្រមូលផ្តុំគ្នា​នៅមុខសាលា​ដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បី​​លើក​ទឹកចិត្ត​ដល់​ក្រុម​យុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិផងដែរ។​

និស្សិតឆ្នាំទី២នៃសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ កញ្ញា កាត់ ស៊ីណាត បានលើក​ឡើង​ថា​ ក្រុមយុវជន​ចលនា​​មាតាធម្មជាតិ ធ្វើសកម្មភាពការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ ដោយ​ពួកគេ​​មិនបាន​ធ្វើសកម្មភាពណាមួយ ដូចការចោទប្រកាន់នៅតុលាការឡើយ។

កញ្ញា​ថ្លែង​ថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញពីមនសិកា ឆន្ទៈរបស់ពួកគាត់​ក្នុងការការពារបរិស្ថាន ទើបខ្ញុំមកចូលរួមលើកទឹកចិត្តពួកគាត់នៅថ្ងៃនេះ […] ខ្ញុំមើលឃើញថា មិនដូចអ្វីដែលតុលាការចោទប្រកាន់ទេ ពីព្រោះថា​ពួកគាត់មានមនសិកាស្នេហាជាតិខ្លាំង​ណាស់​ក្នុងការការពារបរិស្ថាន អីចឹងមិនអាចថាទៅពួកគាត់ជាជនក្បត់ជាតិ ជាអ្នកដែលប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ​ វាអត់សម​ហេតុផល»។

ករណីនេះ កញ្ញាបាន​ស្នើដល់​តុលាការ​ ពិចារណាទម្លាក់បទចោទទៅលើក្រុមយុវជនចលនាមាតា​ធម្មជាតិ ដើម្បីឱ្យ​ពួកគេ​មានសេរី​ភាពឡើងវិញ និង​បន្តសកម្មភាពក្នុងការ​ការពារបរិស្ថាន និងធន​ធានធម្មជាតិ​ឱ្យ​បានពេញលេញឡើងវិញ។

ចំណែក ព្រះតេជគុណ ធូ រ៉ាឃីម គង់នៅវត្តមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មាន​សង្ឃដីកា​ស្រដៀងគ្នា​ដែរ​ថា ក្រុមចលនាមាតាធម្មជាតិនេះ គឺមិនបានធ្វើដូចការចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹង​បទចោទ រួមគំនិតក្បត់ បម្រើបរទេស និង​ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រនោះទេ។ ព្រះតេជគុណ ក៏បាន​ស្នើ​ដល់​តុលាការ​​ទម្លាក់​បទ​ចោទប្រកាន់ទៅលើ​ពួកគេ​​ ដើម្បីផលប្រយោជន៍​ជាតិ។​

ព្រះតេជគុណមានសង្ឃ​ដីកា​ថា៖ «អាត្មាមកដើម្បីលើកទឹកចិត្ត គាត់ធ្វើដើម្បីផលប្រយោជន៍រួម ដើម្បីសង្គមជាតិ បែរជាមានបញ្ហា បែរជាមិនមានយុវជន ឬក៏ជនរួមជាតិណាជួយលើកទឹកចិត្តទេ» ។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​​លីកាដូ លោក អំ សំអាត មាន​ប្រសាសន៍​ថា កន្លងមក ការចាប់ខ្លួន ការចោទប្រកាន់ និងការឃុំខ្លួនទៅលើ​​ក្រុម​យុវជនចលនា​​មាតាធម្មជាតិ បាន​ទទួល​រង​នូវ​ការរិះគន់ជាច្រើន​ពីអង្គការជាតិ-​អន្តរជាតិ និងសហគមន៍អន្តរជាតិ ថាជាការរំលោភ​សិទ្ធិ​សេរីភាព និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបទដ្ឋានអន្តរជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សដែលកម្ពុជាទទួលស្គាល់។ លោកយល់​ថា សកម្ម​ភាពរបស់​ក្រុមយុវជន​ចលនាមាតាធម្មជាតិនេះ មិនគួរត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឬចោទប្រកាន់នោះទេ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សកម្មភាពចូលរួមយ៉ាងសកម្មកន្លងមករបស់ក្រុមយុវជនមាតាធម្មជាតិ លើកិច្ចការពារបរិស្ថាន ធន​ធានធម្មជាតិ ព្រៃឈើ និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស គួរត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត និងគាំទ្រ មិនគួរត្រូវបានចាប់ខ្លួន ចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួននោះទេ»។

លោក អំ សំអាត ក៏បង្ហាញ​ការ​​សោកស្តាយផងដែរ ដោយសារ​តែមនុស្ស​​​ចំនួន ​៥នាក់​ផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ មិនមានវត្តមានក្នុងសវនាការ ដើម្បីជជែកដេញដោលរកយុត្តិ​ធម៌​ឱ្យ​បាន​ពេញ​លេញ​ក្នុងការជំនុំជំម្រះសំណុំរឿងនេះ។

លោកបន្ថែម​ថា៖ «ដើម្បីរកឱ្យមានការិះគន់បន្តទៀត និងដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកស្រឡាញ់បរិស្ថាន និងយុវជនការ​ពារ​បរិស្ថាន កម្ពុជាគួរពិចារណា និងយកចិត្តទុកដាក់ លើកទឹកចិត្ត និងជំរុញ​ឱ្យមានការចូលរួម​កិច្ចការពារបរិស្ថាន និង​ធន​ធានធម្ម​ជាតិ ព្រោះជាផលប្រយោជន៍រួមសម្រាប់កម្ពុជា។ ការចាប់ខ្លួន ការចោទប្រកាន់ និងការឃុំខ្លួន​លើយុវជនការពារបរិស្ថាន និងអ្នកការពារបរិស្ថាន នាំឱ្យមានការិះគន់ថាជាការបំភិតបំភ័យ ការគំរាមកំហែងដល់យុវជនដទៃ​ មិនឱ្យហ៊ានចូលរួមក្នុងការងារនេះ »។

យោងតាមអត្ថបទខ្លីមួយរបស់អង្គការលីកាដូ ដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃនេះដែរ ឱ្យដឹងថា ​យុវជន​ចលនា​​មាតា​​ធម្មជាតិ​ ​គឺជា​ក្រុម​យុវជន​សកម្ម​​ផ្នែក​កិច្ចការពារ​បរិស្ថាន​នៅ​កម្ពុជា​ ដោយ​ពួកគេ​ទាំងនោះ​​បាន​លើកឡើង​នូវ​បញ្ហា​មួយ​ចំនួន​ ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​កា​រលុប​បឹង​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ ​ការ​​កាប់​បំផ្លាញ​​ព្រៃ​ឈើ​ ​និង​​ការ​បំផ្លិចបំផ្លាញ​ធនធានធម្មជាតិ​នានា​​​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​​។​

ប្រភពដដែល បន្តថា ​សមាជិក​របស់​ក្រុម​យុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិខ្លះ​ បាន​​រង​ការ​ចោទប្រកាន់ពី​តុលាការ​ ​និង​ជាប់​​ពន្ធ​នាគា​រ​ ព្រម​ទាំង​ហាមឃាត់​ដោយមិន​ឱ្យ​ចាកចេញពីប្រទេស ​ខណៈដែល​​ពួកគេ​​​បាន​ទទួល​ពានរង្វាន់​ ​Right​ ​Livelihood​ ​ឆ្នាំ​២​០​២​៣​ ​នៅទីក្រុង​ស្តុក​ហូម ប្រទេស​ស៊ុយអ៊ែត ​ចំពោះ​ភាព​សកម្ម​និយម​លើ​កិច្ចការពារ​បរិស្ថាន​របស់​ពួកគេ​។

បើតាមអង្គការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនេះដដែល សកម្មជន​មួយ​ចំនួន​​ដែល​មានវត្តមានក្នុង​សវនាការ​នា​ថ្ងៃនេះ​ ​ធ្លាប់​​ត្រូវ​បាន​តុលាការ​កាត់ទោស​ ​និង​ជាប់ពន្ធនាគារ​​​ ​ដោយសារ​ភាព​សកម្ម​និយម​អហិង្សា​របស់​ពួកគេ​ផ្នែក​កិច្ចការពារ​បរិស្ថាន​ ក្នុងនោះ​ ​អ្នកនាង​ ​ស៊ុន​ ​រដ្ឋា​ ​លោក​ ​លាង​​​ហ៊ី​ ​និង​​​លោក​ ​ដារ៉ា​វុ​ធ​ ​ធ្លាប់​ត្រូវ​បាន​ចាប់ខ្លួន ​កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​១​៦​ ​ខែ​មិថុនា​ ​ឆ្នាំ​២​០​២​១​ ​និង​ជាប់ឃុំ​ខ្លួន​បណ្តោះអាសន្ន​ក្នុង​ពន្ធ​នាគា​រ​អស់​រយៈពេល​ជិត​ ​៥​​​ខែ​ ​ក្រោម​បទ​ចោទ​ដែល​ពួកគេ​កំពុង​ប្រឈម​មុខ​នៅ​ក្នុង​សវនាការ​នា​ថ្ងៃនេះ​។​

ចំណែក ​​លោក​ ថុ​ន​ ​រដ្ឋា​ ​កញ្ញា​ ​គន្ធា​ ​និង​កញ្ញា​ ​កែវ​រស្មី​ ​ត្រូវ​បាន​ចាប់ខ្លួន​កាលពី​ខែកញ្ញា​ ​ឆ្នាំ​២​០​២​០​ ​ក្រោម​បទ​ចោទ​មួយ​ចំនួន​ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​អំពើ​ញុះញង់​ ​ទាក់ទង​នឹង​យុទ្ធនាការ​ដើរ​តែម្នាក់ឯង​របស់​កញ្ញា​ ​គន្ធា​ ​ពី​បឹង​តា​មោក​ ​ឆ្ពោះទៅ​កាន់​គេហដ្ឋាន​របស់​អតីត​​​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ​និង​បច្ចុប្បន្ន​​ជា​ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា​ លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បី​​ស្នើសុំ​ឱ្យបញ្ឈប់​កា​រលុប​បឹង​តា​មោក​​។​ ​អ្នក​ទាំងនោះ​បានជា​ប់​ក្នុង​ពន្ធ​នាគា​រ​អស់​ជាង​ ​១​៤​​ខែ​ ​និង​រង​បទ​ចោទ​បន្ថែម​ទៀត​ ​ដែល​ជា​បទ​ចោទ​កំពុង​​ត្រូវ​បាន​​តុលាការ​បើកសវនាការ​នា​ថ្ងៃនេះ​ ​។​ ​រីឯ​លោក​ ​អា​ឡិច​ ​ត្រូវ​បាន​តុលា​ការចោទប្រកាន់​ពី​បទ​ ​រួមគំនិតក្បត់​ ​ដោយកំបាំងមុខ​ ​ក្រោយពេល​លោក​ត្រូវ​បាន​អាជ្ញាធរ​​បណ្តេញ​ចេញពី​ប្រទេស​ ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២​០​១​៥​៕​

តុលាការនឹងប្រកាសសាលក្រម​លើសំណុំរឿង លោក ជា ចាន់ នៅ​ខែ​មិថុនា​ក្រោយ​បើក​សវនា​ការ​​​​សួរ​​ដេញ​​ដោល​​រួច

សាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ នៅថ្ងៃពុធនេះ បានបើកសវនាការ​​ជំនុំជម្រះក្ដីលើ​សំណុំរឿង ប្រធានសហជីពប្រចាំរោងចក្រ វីង ស្ដារស៊ូ លោក ជា ចាន់ ដែល​រង​ការ​ចោទពី​បទ​ «សមគំនិតក្នុងអំពើ​លួច» ដោយ​ចៅក្រមគ្រោង​នឹង​ប្រកាសសាលក្រម​លើសំណុំរឿងនេះនៅអំឡុងពាក់​កណ្តាល​​​ខែមិថុនាខាងមុខ។

លោក សេង រាជ មេធាវីការពារក្តី​ឱ្យលោក ជា ចាន់ បាន​ឱ្យដឹងថា បន្ទាប់​ពី​បញ្ចប់​ការ​សួរ​ដេញដោល ចៅក្រមជំនុំជម្រះ​បាន​សម្រេច​កំណត់​ការ​ប្រកាស​សាល​ក្រម​លើសំណុំរឿង​ប្រធានសហជីពរូបនេះ នៅ​ថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤។

លោក​បន្ត​ថា លោក ជា ចាន់ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ​ «សមគំនិតក្នុងអំពើលួច» ដែលប្រព្រឹត្ត​​នៅក្នុងរោងចក្រ វីង ស្ដារស៊ូ កាលពីឆ្នាំ២០២២។ ប៉ុន្តែ​ លោកអះអាងថា សំណុំរឿងរបស់​លោក ជា​ ចាន់ មិនបានបញ្ជាក់ថ្ងៃកើតហេតុច្បាស់លាស់នោះទេ ដោយគ្រាន់តែដាក់ថា បានប្រព្រឹត្តនៅក្នុង​ឆ្នាំ២០២២ ប៉ុណ្ណោះ។

ទោះយ៉ាងណា មេធាវីរូបនេះ ក៏សុំមិនអត្ថាធិប្បាយអ្វីបន្ថែមជុំវិញករណីនេះទេ។​

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក ផេង ស៊ីភ័ណ បានឱ្យដឹងយ៉ាងខ្លីថា សំណុំរឿងនេះ តុលាការនឹងប្រកាសសាលក្រមនៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា។

អ្នកស្រី ឆែ ចាន់រ៉ា ជាភរិយារបស់លោក ជា ចាន់ ដែលបានចូលរួមស្ដាប់សវនាការនោះ បាន​និយាយ​​ថា ស្វាមីរបស់គាត់​ មិនមានកំហុសដូចការចោទប្រកាន់​​នោះទេ ហើយអំឡុងពេល​សវនាការ​ សាក្សីក៏មិនបាននិយាយថា ស្វាមី​របស់គាត់​​​បានលួ​ចសម្ភារៈក្រុមហ៊ុនផងដែរ។

ភរិយាជនត្រូវចោទរូបនេះ អះអាងថា សព្វថ្ងៃអ្នកស្រីបារម្ភអំពីសុខភាពរបស់លោក ជា ចាន់ ដោយសារលោក​មាន​ជំងឺ​ទឹក​នោម​ផ្អែម ហើយមិនមានថ្នាំលេបដិតដល់ ខណៈចំណូលគ្រួសារក៏ធ្លាក់ចុះ បន្ទាប់ពីស្វាមីរបស់គាត់​​ត្រូវបានឃុំខ្លួន។

អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ខ្ញុំសំណូមពរឱ្យតុលាការ ធ្វើការដោះលែងប្ដីខ្ញុំ ពីព្រោះអីគាត់លក្ខណៈអត់​កំហុស​អ្វី​ទេ សាក្សី គាត់​អត់​បាន​អះអាង​ប្រាប់​ថា គាត់ [លោក ចាន់] ប្រព្រឹត្តកំហុសអ្វីទេ»។

Newsroom Cambodia មិនអាចសុំ​ការអត្ថាធិប្បាយពីភាគីក្រុមហ៊ុន វីង ស្ដារស៊ូ ដែលជាដើមបណ្ដឹង បាននៅឡើយទេ គិតត្រឹមល្ងាចថ្ងៃពុធនេះ។

ក្នុងអំឡុងពេលតុលាការបើកសវនាការ​នៅថ្ងៃទី២៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ កម្មករ-កម្មការិនី និង​សមាជិកសហជីពប្រមាណ ៣០នាក់ ក៏បានប្រមូលផ្តុំគ្នា និងលើក​បដា នៅមុខសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ទាមទារឱ្យ​មានការ​ដោះលែង និង​ស្នើឱ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទ ទៅលើ​លោក ជា ចាន់ ផងដែរ​ ដោយពួកគេ​អះអាងថា សំណុំរឿងនេះ កើតឡើងក្រោមការ​គប់គិត​គ្នារវាង​និយោជក និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដើម្បីលុបបំបាត់សហជីពឯករាជ្យប្រចាំរោងចក្រ។

ប្រធាន​សហព័ន្ធសហជីព​កម្ពុជា លោកស្រី យ៉ាង សុភ័ណ្ឌ ដែលបានចូលរួមស្ដាប់សវនាការផងដែរ មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងសវនាការព្រឹកនេះ លោក ជា ចាន់ បានបដិសេធចំពោះការចោទប្រកាន់របស់តំណាងអយ្យការជុំវិញការសមគំនិតក្នុងអំពើលួច ខណៈ​សាក្សីរបស់ភាគីក្រុម​ហ៊ុន​ដែល​ជាដើ​ម​បណ្ដឹង មិនបានបញ្ជាក់ច្បាស់ថា លោក ជា ចាន់ បានលួចសម្ភារៈរបស់រោងចក្រឡើ​យ ដោយគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា គេបានឃើញគាត់​ឈរក្បែរជនសង្ស័យម្នាក់​ដែលព្យាយាម​លួច​យក​សម្ភារៈ​របស់​រោងចក្រប៉ុណ្ណោះ។

ករណីនេះ លោកស្រីយល់​ថា វាជារឿងអយុត្តិធម៌​នៅ​ពេល​សាក្សី​មិន​បាន​ដឹង​ច្បាស់​អំពី​រឿង​រ៉ាវនៃបទ​ល្មើស ប៉ុន្តែលោក ជា ចាន់ បែរជាត្រូវរងការចាប់ និងឃុំខ្លួនអស់រយៈពេលប្រមាណ៣ខែ​ទៅហើយ។

លោកស្រី យ៉ាង សុភ័ណ្ឌ និយាយថា៖ «ចឹងវាជារឿងមួយដែលយើងមើលទៅវាអត់ត្រឹមត្រូវ […]​ សូមឱ្យ​តុលាការទម្លាក់បទចោទ និងដោះលែង លោក ជា ចាន់ ឱ្យមានសេរីភាព»។

យោង​តាម​សេចក្ដីថ្លែងការណ៍​របស់សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា ចេញកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែឧ​សភា  ឆ្នាំ ២០២៤ ឱ្យដឹងថា លោក ជា ចាន់ ត្រូវបានជាប់ចោទពីបទ «សមគំនិតក្នុងអំពើលួច» ដែលបានប្រព្រឹត្តនៅចំណុច រោងចក្រផលិតស្បែកជើង វីង ស្ដារស៊ូ ស្ថិតនៅភូមិអង្គសុគន្ធា ឃុំមហាឫស្សី ស្រុកគងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលប្ដឹងដោយក្រុមហ៊ុន វីង ស្ដារស៊ូ ដោយផ្ទាល់។

ប្រភពដដែលបន្តថា កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ លោក ជា ចាន់ ត្រូវបាន​ចាប់​ខ្លួន និង​ឃុំខ្លួន បន្ទាប់ពីលោក​ជាប់ឆ្នោតជាប្រធានសហជីពប្រចាំរោងចក្រ វីង ស្តារស៊ូ​​ បានរយៈពេលមួយ​ខែ។

នៅមុនការប្ដឹងចោទប្រកាន់នេះ​ សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា អះអាង​ថា លោក ជា ចាន់ បានរងការ​គំរាម​កំហែង​តាម​ទូរសព្ទកុំឱ្យបង្កើតសហជីពនៅរោងចក្រនេះ​ លុះក្រោយមក​​ក៏មានការចាប់ខ្លួន លោក​នៅក្នុងរោងចក្រ ដោយគ្មានដីកា។

ជុំវិញករណីនេះ សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា យល់ថា ជាការសហការគ្នា ដោយរៀបចំទុកជាមុន រវាង​និយោជក និងអាជ្ញាធរ ក្នុងគោលបំណងកំចាត់សហជីព​ឯករាជ្យ កុំឱ្យមាននៅក្នុងរោងចក្រផលិតស្បែកជើង វីង ស្ដារស៊ូ។

សហជីពនេះ ក៏បាន​​ចាត់ទុកសកម្មភាពនេះ ថា​បានបង្ហាញពីការ​គំរាម​កំហែង ការ​បំភិ​តបំភ័យ កា​រ​រើស​អើង និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ លើសកម្មសហជីព ដោយរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើច្បាប់​ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលមានជាធរមាននៅក្នុងវិស័យការងារនៅកម្ពុជា។

សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា បាន​ស្នើឱ្យតុលាការខេត្តកំពង់ស្ពឺ ទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ និង​ដោះលែង លោក ជា ចាន់ ឱ្យមានសេរីភាពវិញផងដែរ៕

«​ពិព័រណ៍​សត្វ​ស្លាប​កម្ពុជា»៖ បណ្តុះផ្នត់គំនិត​ស្រលាញ់ និងជំរុញការអភិរក្សសត្វស្លាប

មនុស្សមួយ​ក្រុម​ធំ​កំពុង​​មមាញឹកដើរមើលការដាក់បង្ហាញ​​​រូប​ថត​នៅ​លើ​ជញ្ជាំង ដែលរូប​ថតនី​មួយៗ​ បង្ហាញ​ពី​សម្រស់​ ​និង​ប្រភេទ​ផ្សេងៗគ្នា​នៃ​សត្វ​ស្លាបនៅកម្ពុជា។ ក្នុង​អាក្បកិរិយា​ញញឹម​ ផ្ទៀង​មើល​រូប និង​អាន​សំណេររៀបរាប់​តាម​ផ្ទាំង​នីមួយៗ​ អ្នក​ខ្លះ​ក៏​បាន​ទាញ​ទូរសព្ទ​ដើម្បី​ថត ​​និង​ខ្លះ​ទៀត​ឈរ​ជា​បន្តុំៗ​ជជែក​គ្នា​ពី​ការ​«​ពិព័រណ៍​សត្វ​ស្លាប​កម្ពុជា» ​ក្នុងរាជធានី​ភ្នំពេញ។​​​

ការ​យល់​ដឹង និងការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះ​សត្វ​ស្លាបនៅកម្ពុជា​​ នៅ​មាន​កម្រិត​តិចតួច ​ហើយ​ការ​ស្រាវ​​ជ្រាវពីសំណាក់អ្នក​វិទ្យា​សាស្រ្ត​ខ្មែរ​និង​បរទេស ​ក៏​​មិន​ទាន់​មាន​លក្ខណៈជាក់លាក់នៅ​ឡើយ។​ ការ​បរ​បាញ់​និង​ការ​បំផ្លាញ​ជម្រក បង្កជាការ​គំរាម​កំហែងធ្ងន់ធ្ងរដល់​សត្វ​ស្លាប​នៅ​កម្ពុជា ដែលនឹងអាចធ្វើឲ្យសត្វស្លាបប្រភេទកម្រខ្លះ​ផុត​ពូជនាពេលអនាគត ជាពិសេស​សត្វ​ស្លាប​ព្រៃ ​ដែលមានសម្បុក និងរក្សា​ពង​នៅ​រន្ធ​ឈើ​ធំៗ។ នេះបើតាមការលើកឡើង​របស់​អ្នកជំនាញ​ថតរូប​​សត្វស្លាប និងសត្វព្រៃ ដែលមានភាពសកម្មក្នុងការ​តស៊ូ​មតិ​ខាង​ការពារ​និង​អភិរក្ស​សត្វ​ព្រៃ។

លោក ស៊ុយ សេងលីមស្ថាបនិកនៃគម្រោង​អប់​រំនិង​អភិរក្សសត្វ​ស្លាបនៅ​កម្ពុជា (BCEC) កំពុងពិរពណ៍នាពីការថតរូបសត្វស្លាបនាថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ (រូបភាព៖​
ឈួន​​ ចាន់រស្មី)

លោក​ ស៊ុយ សេងលីម បាន​ប្រាប់​ Newsroom Cambodia ថា​ពិព័រណ៍នេះធ្វើ​ឡើង​ ដើម្បី​ផ្សព្វផ្សាយ​ពីប្រភេទសត្វស្លាប សត្វព្រៃ​នានា ព្រមទាំង​ផ្សារភ្ជាប់​ប្រជាជនកម្ពុជា​ឱ្យ​ចេះ​ស្រលាញ់​​បេតិកភណ្ឌ​ធម្មជាតិ​ និង​​ជីវិត​​សត្វព្រៃ​​ទាំងនោះ ​តាមរយៈ​ការចុះផ្តិត​យក​រូបភាព​ប្រភេទ​សត្វ​ស្លាប និងសត្វព្រៃនៅតំបន់​ផ្សេងៗ​គ្នានៅកម្ពុជា និងប្រទេសជិតខាង។​

លោកថ្លែង​ថា៖​ «សត្វដែលត្រូវអភិរក្សគឺសត្វព្រៃទាំងអស់ យើងលើកយកសត្វស្លាបមក​[តាំង​ពិរពណ៌] ដោយសារ​សត្វស្លាប​យើង​ស្រួល​ថត​ យើង​មាន​ឱកាស​​បាន​ឃើញ​​​ច្រើន​ជាង​សត្វ​ដទៃ​ទៀត […] ហើយ​សត្វ​ស្លាប​មាន​ពណ៌​ស្អាតៗ​ច្រើនដែរ។​ អ៊ីចឹ​ង​​ពណ៌​យើងដាក់​ជាមួយ Photography(រូបថត) វាទាក់ភ្នែក​មនុស្សដែលជាសារ​មួយសម្រាប់បញ្ចុះបញ្ចូលមនុស្សឱ្យ​ឃើញសោភណ្ឌភាព​ល្អ និង​ទាក់ទាញ​មនុស្ស​មក​ដែរ​»។

សម្រាប់ លោក សេងលីម «ភាពជាគំរូ» អាចជួយជំរុញឱ្យ​​ប្រជាជនខ្មែរ​ជា​ពិសេស​យុវជន​ស្រឡាញ់​​​ និង​​ការពារ​អភិរក្ស​​សត្វ​ស្លាប​ និងធនធានធម្មជាតិដែល​កម្ពុជាកំពុងមាន។

លោកថ្លែង​ថា៖​ «សំដីល្អមិនស្មើគំរូល្អ យើងត្រូវបង្ហាញការស្រលាញ់ឱ្យ​គាត់[ប្រជាជនខ្មែរ]​មើល​ឃើញសិនអ្វីដែលខ្ញុំធ្វើគឺបង្ហាញពីការស្រលាញ់ឱ្យ​គាត់មើល​ឃើញ​អ៊ីចឹង​ខ្ញុំ​សង្ឃឹម​ថា​នឹង​មាន​អ្នក​ស្រលាញ់​តាម​បណ្ដើរៗ»​។

លោក សេងលីម រំពឹងថា រដ្ឋាភិបាលនឹងផ្តល់ការយកចិត្តទុកដាក់ និង​ជួយ​គាំទ្រ​គម្រាង​នេះ​ប៉ុន្តែ​លោកថា លោកមិនទាន់ទទួលបានការជួយជ្រោមជ្រែងណាមួយពីរដ្ឋាភិបាល​នៅឡើយ​ទេ​។ ​

លោក សេងលីម ព្យាយាម​​ចែករំលែក​ចំណេះ​ដឹងទៅតាម​លទ្ធភាពរបស់លោក ​តាម​រយៈ​​​ការផ្សព្វផ្សាយ​​តាម​សាលារៀន​ ​និង​តាំងពិរពណ៌នានា​​។ ​លោកថា​ការអភិរក្សទាមទារឲ្យមាន​ការ​ចូលរួម​ទាំងអស់គ្នា ទាំងរដ្ឋាភិបាល និងសាធារណជន។

លោកពន្យល់ថា៖​ «យើងនៅមានសត្វស្លាប មាន​សត្វព្រៃគ្រាន់តែចំនួនតិចច្រើនប្រែប្រួល​តាម​តំបន់​​ហើយព្រៃយើងក៏នៅដែរគ្រាន់តែ វាមានការខូចខាតមួយ​ចំនួន ប៉ុន្តែនៅតែជាកន្លែង​ល្អ​នៅ​​តែជាជំរកល្អសម្រាប់សត្វព្រៃ។ បើ​យើងព្យាយាម​បញ្ឈប់ការធ្វើឱ្យ​វាខូច​ [ព្រៃឈើ]​​ ព្យាយាម​ការពារ​ពីពេលឥលូវហ្នឹង​ទៅ​វានឹងក្លាយជា​ជំរក​ល្អ​របស់​សត្វ​ព្រៃ​ទៅថ្ងៃអនាគតដែរ​ វាមិនទាន់ហួសពេល។ […] ដំណាក់កាលនេះ​យើងគួរកុំហូបសត្វព្រៃ»​។

ក្រៅពីអាជីពជា​អ្នក​ថត​រូប លោក​ សេង​លីម​ ក៏​ធ្លាប់​បាន​តស៊ូ​មតិ​ខាង​ការពារ​និង​អភិរក្ស​សត្វ​ព្រៃប្រកប​ដោយ​ចីរភាព​​ផង​ដែរ​។ ការ​ថត​រូប​ បានក្លាយជា​ចំណូល​ចិត្ត​របស់​លោក សេង​លីម នៅពេលលោកបានស្គាល់​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ជនជាតិ​បារាំង​ម្នាក់​កំឡុង​ឆ្នាំ​២០០០។ ក្រោយមក​លោក មាន​ការ​ប្តេជ្ញាចិត្ត​មួយ​ ក្លាយ​ជា​អ្នក​ថត​រូប​សត្វ​ព្រៃ​ជាពិសេស​ផ្តោត​​លើ​សត្វ​ព្រៃ​ដែល​សម្បូរ​បែប​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​យើង។

​ដោយសារ​មើល​ឃើញ​នូវ​ការធ្លាក់​ចុះ​នៃ​សត្វ​ស្លាប​នៅ​ស្រុក​កំណើតដែលស្ថិតនៅ​ស្រុកមុខ​កំពូល ខេត្តកណ្តាល។​ លោកក៏​បាន​ចាប់​ផ្តើម​បង្កើត​គម្រោង​​លើក​កម្ពស់​ការ​យល់​ដឹង​អំពី​ការ​បាត់​បង់​ជម្រក​សត្វ​ព្រៃ​ ដោយបាន​ខិតខំប្រឹង​ប្រែង ​និង​លះ​បង់​លើស​ពី​ការ​ថត​រូប​​ទៅ​ទៀត។

បើតាមបទពិសោធន៍របស់លោក សេង​លីម ការ​ថត​សត្វ​ស្លាបមានបញ្ហាប្រឈម និងការ​លំបាកច្រើន។ នេះក៏ព្រោះតែការផ្តិតយករូបភាពសត្វស្លាប ត្រូវ​ការ​ពេល​វេលា​ ​ចិត្ត​ អំណត់​ ការ​​​ស្រឡាញ់ពិត​ប្រាកដ​​ និងការ​មិន​ងាយបោះ​បង់​។ ចំណែក​​ បញ្ហាប្រឈមទាំងនោះ មាន​ដូចជា​​អាច​ជួប​គ្រោះ​ថ្នាក់​ដោយសារការចុះថតក្នុង​ព្រៃ​ជ្រៅ​​ស្ងាត់តែ​ម្នាក់​ឯង សត្វប្រភេទខ្លះ ផ្អើល​បាត់ពេលឃើញស្រមោលមនុស្ស ឯពេល​ខ្លះ​ទៀតលោក​ត្រូវ​ក្រោក​ម៉ោង​៣​ភ្លឺ​ដើម្បី​ថត​រូប​សត្វ​ស្លាប​ទាំង​នោះ។

លោក សេង​លីម ​ចង់ឃើញ​សត្វ​ស្លាប​ហើរ​ទាំង​ហ្វូងៗ​ដូច​ពី​មុន ក៏ប៉ុន្តែលោកគូសបញ្ជាក់ថា​បច្ចុប្បន្ន​​ទិដ្ឋភាពទាំង​នោះលែងមានដូចមុនហើយ។ ហើយនេះក៏ជាមូលហេតុមួយ ជំរុញឲ្យ​លោក​សម្រេច​ចិត្ត​ ​ថតរូប​​ជា​សន្លឹក​ទុក​ឱ្យ​ក្មេង​ជំនាន់ក្រោយ​បាន​ឃើញ​ និង​ស្គាល់​អ្វី​ដែល​ជា​ ​សម្បត្តិ​ធម្មជាតិរបស់​ខ្មែរ​​។​

យុវតីម្នាក់​កំពុង​មើលថត​រូបសត្វស្លាបដែល​បាន​ដាក់​បង្ហាញក្នុងពិព័រណ៍នាថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ (រូបភាព៖​ ឈួន​​ ចាន់រស្មី)

លោក​ Miller ជា​អ្នក​ថត​រូប​ឯក​រាជ្យ​ និង​ជា​អ្នក​បណ្តុះ​បណ្តាល​​ថតរូបម្នាក់ទៀត ដែលបាន​ប្រលូក​​ក្នុងវិស័យនេះអស់​​​​ជាង​១២​ឆ្នាំ​មក​ហើយ។​ លោក​ Miller បាន​ប្រាប់​ Newsroom Cambodia ថា​ការ​តាំង​ពិព័រណ៍​សត្វ​ពិត​ជា​មាន​សារៈ​សំខាន់​ណាស់​ ព្រោះប្រជាជនយើងភាគច្រើនមិន​ធ្លាប់​​​បាន​​ឃើញ​​ពីសម្រស់ និងភាពស្រស់ស្អាតនៃប្រភេទ​សត្វ​ស្លាប ​និង​ជីវ​ចម្រុះ​ទាំង​អស់ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​នោះ​ទេ​។ លោកបន្ថែមថា ពិព័រណ៍​សត្វស្លាប​​នេះជាការ​​អប់​រំ ​និង​នាំ​សារ​ឱ្យ​ប្រជាជន​ឈប់​ប្រព្រឹត្ត​​បទ​ល្មើស​ដាក់​អន្ទាក់ និងលែងបរិភោគសត្វស្លាប ជាពិសេស​ប្រភេទសត្វព្រៃ ឬសត្វកម្រនានា។ ​

លោក​ថ្លែង​ថា៖ «ទី​មួយ​វា​នឹង​ជួយ​ដល់​សហគមន៍។ ​ទី​ពីរ​ជួយ​ជំរុញ​វិស័យ​ទេស​ចរណ៍​ផ្នែក​ទស្សនា​សត្វ។​ អ៊ីចឹង​ការ​ពិពរណ៍​វា​ជំរុញ​ក្នុង​ការ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ខ្លាំង​មែន​ទែន ​ហើយ​ក៏​ខ្ញុំ​សង្ឃឹម​ថា​តាំង​ពិពរណ៍​មួយ​នេះ​មាន​អ្នក​ចូល​រួម​ច្រើន​ ហើយ​បាន​ដឹង​ដល់សាធារណៈ​ជន​យើង​ឱ្យ​បាន​មក​មើល​។ សត្វ​វា​មិនមែន​គ្រាន់​តែ​ជា​ចំណី​ដែល​យើង​យក​មក​ធ្វើ​ម្ហូប​ទេ​ វា​មាន​ប្រយោជន៍​ច្រើន​ជាង​ការ​ញ៉ាំ ​និង​ការ​ចាប់​លក់​ហ្នឹង​ទៅ​ទៀត​»។

លោក​​សង្ឃឹម​ថា​ប្រជា​ជនកម្ពុជា​នឹង​យល់​ដឹង​ជាង​មុន​ពី​សត្វ​ស្លាប​ ជាពិសេសសារប្រយោជន៍​របស់​សត្វស្លាប​ចំពោះ​​សេដ្ឋ​កិច្ចសហគមន៍​​ និង​វិស័យ​ទេសចរណ៍ ឧទាហរណ៍ការ​បង្កើត​ជា​សួន​សត្វ​ធម្មជាតិដែលអាចឲ្យភ្ញៀវទេសចរបរទេសស្គាល់ និងមកទស្សនានៅកម្ពុជា។

បុរសជនជាតិបរទេសកំពុងរូបសត្វឈ្លូស និងក្ងោក នាថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ (រូបភាព៖​ ឈួន​​ ចាន់រស្មី)

លោក​បន្តទៀត​ថា៖ «បើ​ប្រជាជន​ខ្មែរ​ទាំង​អស់​មាន​ការ​យល់​ដឹង​មាន​ចំណេះដឹង​ទៅ​លើ​រឿង​ទាំង​អស់​ហ្នឹង[​អភិរក្ស]​ ខ្ញុំ​គិត​ថា​ល្អ​ណាស់​ ល្អ​ដល់​អ្នក​ជំនាន់​ក្រោយ​យើង​ធ្វើអ្វី​ក៏​ដោយ​ត្រូវ​គិត​ដល់​អ្នក​ជំនាន់​ក្រោយ​ អ៊ីចឹង​បើ​យើង​បំផ្លាញ​នៅពេល​ឥឡូវ​ តើ​សង្ឃឹមអី​អ្នក​ជំនាន់​ក្រោយ​អាច​ឃើញ​វា ជីវៈចម្រុះ​និង​សត្វ​ស្លាបវា​​​​ត្រូវ​ការ​រស់​នៅ​ជាមួយ​​យើង​មិនមែន​​​ឃើញ​​មនុស្សវា​​​រត់​ប្រាស់​ជីវិត​ទេ»។ ​

លោក​ថា​តាំង​ពិពរណ៍​នេះ​បាន​បង្រៀន​លោក​អំពី​ចរិត​លក្ខណៈ អាកប្បកិរិយា និង​បរិស្ថាន​រស់​នៅ​​​របស់​សត្វ​ ហើយលោកថាមាន​សត្វ​ស្លាបប្រភេទខ្លះបាន​ចំណាក​ស្រុក​ អន្តោប្រវេសន៍​ពី ​ប្រទេស​ផ្សេងៗ​មក​តាំង​លំនៅបង្កាត់​កូន​​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា រួចទើបហើរ​ត្រឡប់​ទៅ​វិញ​។

លោកបន្ត​ថា៖​ «​សត្វ​ស្លាប​ក៏​ដោយ ​សត្វ​ចិញ្ចឹមក៏ដោយ ​បើ​យើង​ស្និទ្ធស្នាល​ជាមួយ​វា​ យើង​ព្យាយាម​អង្គេត​វា ​យើង​នឹង​ស្គាល់​ចរិត​របស់​វា​ដូច​គ្នា​ដែរ​ ព្រោះ​សត្វ​វាមាន​លក្ខណៈ​ដូច​តែ​មនុស្ស​យើង​អ៊ីចឹង​មាន​លក្ខណៈ​ខុសៗគ្នា​ ឯសត្វក៏​ដូច​គ្នា»។

លោក Miller ប្រៀបធៀបការដាក់​អន្ទាក់ និងការបរ​បាញ់ទៅនឹងបរិបទ​សង្គ្រាមយ៉ាងដូច្នេះ៖

«​ពេល​មាន​សង្គ្រាម​យើង​ចេះ​ខ្លោច​ផ្សា​ សត្វ​ពេល​យើង​ទៅ​បំបែក​បំបាក់​សម្លាប់​វា​ វា​ក៏​ត្រូវ​ការ​សន្តិភាព​​ដែរ​និង​រស់​ជួប​ជុំ​គ្រួសារ​វា​ដែរ​ វាមិន​អាច​ឆ្លើយ​ឆ្លង​ជាមួយ​យើង​បាន​ប៉ុន្តែ​កការ​ឈឺ​ចាប់​វាមាន​ដូច​តែ​យើង​អ៊ីចឹង​»។

អ្នកថតរូបអាជីពរូបនេះ លើកឡើងថាបើ​មិនចាត់​វិធាន​ការ​ការពារ​ជាបន្ទាន់នោះទេ​ ប្រភេទ​សត្វ​ជាច្រើននឹងឈានទៅដល់ការ​ផុត​ពូជ។

អង្គការ WWF-កម្ពុជា បាន​បង្ហោះ​នៅ​លើ​ហ្វេសប៊ុក​កាលពី​ថ្ងៃទី​ ១៧ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ​២០២៤ ថា​«ថ្ងៃនេះ​ជាទិវា​ប្រភេទសត្វជិតផុត​ពូជ» ដែល​រំលឹក​ដល់​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា​ដឹងថា​ប្រភេទ​សត្វ​ព្រៃជា​ច្រើន​ប្រឈម​នឹងហានិភ័យ​នៃការ​ផុតពូជ។ ជាក់ស្តែង​សត្វ​ត្រយង​ចង្កំក-ស គឺ​ជាសត្វ​ស្លាប​​ដ៏កម្របំផុត​មួយនៅ​ក្នុងពិភពលោកហើយ​ប្រឈម​នឹងការផុតពូជ​ជាសាកល​ដោយសារ​តែការគំរាមកំហែងដូច​ជាការបរបាញ់ការជាប់អន្ទាក់និងការបាត់បង់​ទីជម្រក។ អង្គការ WWF-កម្ពុជា កំពុងសហការជាមួយ​ក្រសួងបរិស្ថាន រដ្ឋបាលព្រៃឈើនិងអង្គការ​អភិរក្ស​ដទៃទៀត​ដើម្បីការពារ​ប្រភេទសត្វនេះតាមរយៈកម្មវិធី​ការពារសំបុក​សត្វស្លាប។​

យុវជនកំពុង​មើល​រូបភាពក្នុងពិព័រណ៍នាថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ (រូបភាព៖​​ ឈួន​​ ចាន់រស្មី)

«​ពិព័រណ៍​សត្វ​ស្លាប​កម្ពុជា» នេះបានក្លាយជាវេទិកា និងឱកាសសម្រាប់យុវជន និង​សាធារណជន​ស្វែងយល់ និងពិភាក្សាពីស្ថានភាពសត្វស្លាបនៅកម្ពុជា។

អ្នកស្រី ស៊ូ បូរ៉ាមី ជាគ្រូបង្រៀន​ភាសាអង់គ្លេស​នៅសាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទភ្នំពេញ​ដែល​បាន​ចូលរួម​ទស្សនា​​ពិព័រណ៍ស្តីអំពីសត្វស្លាបនៅកម្ពុជាប្រាប់​ Newsroom Cambodia ថាកន្លង​មក​អ្នកស្រី​ធ្លាប់​ទៅទស្សនា​តំបន់អភិរក្ស​សត្វព្រៃ​នៅក្នុងខេត្តព្រះវិហារ។ ម្យ៉ាងទៀត​អ្នកស្រី​ស្រលាញ់ចូលចិត្តសត្វព្រៃ សត្វស្លាប ហេតុនេះទើបមកទស្សនាពិព័រណ៍ផ្ទាល់ដើម្បីចង់ស្វែងយល់បន្ថែមពីសត្វស្លាប ធនធាន​ធម្មជាតិ ព្រមទាំងមកគាំទ្រស្នាដៃអ្នកថតរូបខ្មែរផងដែរ។

អ្នកស្រីបន្ថែម​ថា​៖​ «ក្នុង​នាម​ខ្ញុំ​ជា​គ្រូ​បង្រៀន​ខ្ញុំ​ត្រូវការចំណេះដឹងទូលំទូលាយដែរ ជាពិសេស​អ្វីដែលស្រុកខ្មែរមាន យើងត្រូវដឹងដូចចម្រៀងគេនិយាយថា ស្រឡាញ់អ្វីដែល​ខ្មែរមាន ចុះបើ​អត់​ដឹងរបស់យើងមានអីគេខ្លះ​ផង ស្រឡាញ់យករូប[សត្វ]ពីGoogleមក ហើយ​ចេះ​តែថាបរទេសថតស្អាត ខ្មែរយើងក៏ថតស្អាតដែរ»។

កញ្ញា លី ស៊ូហ៊ាង ​ជា​សហស្ថាបនិក​នៅ​អង្គការ​ YEP ឬ (Youth Empowerment Academy) បាន​ប្រាប់​ Newsroom Cambodia  ថា​ពិត​ជា​មាន​អារម្មណ៍​រំភើប និង​សប្បាយ​ចិត្ត​​ដែល​បាន​ឃើញ​ការ​តាំង​ពិពរណ៍​រូប​ថត​សត្វ​ស្លាប​នៅ​កម្ពុជា​។ កញ្ញា​ថា​ខ្លួន​​ចូលចិត្ត​មើល​សម្រស់​សត្វ​ស្លាប​ ហើយ​សម្គាល់ឃើញ​លក្ខណៈ​ពិសេសរបស់សត្វស្លាបថា ​​ជា​ទូទៅ​សត្វស្លាបមានការផ្លាស់ប្តូរពណ៌ និងរូបរាងទៅតាមរដូវកាល ដែលកញ្ញាយល់ថា«​អស្ចារ្យ​​»។

កញ្ញា​ថ្លែង​ថា៖ «​ធម្មជាតិ​បង្កើត​មក​ធ្វើឱ្យ​សត្វ​ស្លាបហ្នឹង​វា​ដូច​មនុស្ស​យើង​អ៊ីចឹង​យើង​មាន​ពេល​ស្អាត​ យើង​មាន​ពេល​​ធម្មតា​ និង​ចង់​មក​មើល​រូប​ថត​គេ​ថត​ផ្ទាល់ៗ​ដោយ​សារ​អី​យើង​ឃើញ​ផ្ទាល់​ភ្នែក​យើង​គិត​ថា​ស្អាត​ប៉ុន្តែ​ពេល​ខ្លះ​វា​នៅ​ឆ្ងាយ​ វាអត់បាន​បញ្ជាក់​ដូចនៅ​ក្នុង​រូប​ដែល​គេថត​ទេ​ ពេល​ដែល​គេ​ថត​មក​វា​ឡើង​ច្បាស់​ វា​មាន​ពន្លឺ​ជះ​មក​ជាមួយ​រោម​សត្វ​ជាមួយ​ពណ៌​អ៊ីចឹង»។

កញ្ញា​ថា​អ្វី​ដែល​ចាប់​អារម្មណ៍​ជាង​គេ​គឺ​អ្នក​ថត​រូប​ ព្រោះ​ពួក​គេ​ជា​មនុស្ស​ម្នាក់​ដែល​មាន​​ចំណង់​ចំណូល​ចិត្ត​ខ្លាំង ​និង​ការ​​អំណត់​ខ្ពស់ ​​ព្រោះ​សត្វ​ស្លាប​មិនមែន​សត្វ​ដែល​នៅ​មួយ​កន្លែង​នោះទេ ហើយតែងតែ​ផ្លាស់ទី​ឥត​ឈប់ឈរ​។ កញ្ញាពិត​ជា​មាន​មោទនភាព​ដែល​បាន​ឃើញ​រូប​​ទាំង​អស់នោះ​ថតមក​បាន​ស្អាត​ និង​កោតសរសើរ​ដល់​អ្នក​ថត​រូប​ខ្មែរ​យើង​ដែល​គាត់​ខំចំណាយ​ពេល​​ដើម្បី​បាន​រូប​ថត​ទាំង​អស់​នោះ​។

លោក​ វី​រ៉ា ចន្ទ្រា ជា​អ្នក​ថត​រូប​វ័យ​ក្មេង​បាន​ប្រាប់​ Newsroom Cambodia បង្ហាញ​អារម្មណ៍​រំភើប​ពេលបាន​​ឃើញ​ស្នាដៃ​កូន​ខ្មែរ​ស្អាត​លើស​ពី​ការ​រំពឹង​ទុក​របស់​លោក​។ លោក​មាន​ក្តី​ស្រមៃ​ចង់​ក្លាយ​ជា​អ្នក​ថត​រូប​អាជីព ​បន្ត​ដើរ​តាម​គន្លង​អ្នក​ជំនាន់​មុន និង​រៀន​សូត្រ​អ្វី​ដែលថ្មីៗ​ ជាពិសេស​ក្លាយ​ជា​ប្រជា​ពល​រដ្ឋម្នាក់​ដែល​អាច​ជួយ​អភិរក្ស​សត្វ​ស្លាប​នៅ​កម្ពុជា ​និង​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ឱ្យ​ប្រជាជន​​យើង​យល់​ដឹង​ពី​តម្លៃ​នៃ​សត្វ​ស្លាប​។

លោក​ថ្លែង​​ថា​៖ «​រូប​សត្វ​នីមួយៗ​យើង​អត់​អាច​ថត​មួយ​ភ្លេត ​ឬក៏​មួយ​ម៉ោង​ពីរ​ម៉ោង​បាន​ទេ​ អ៊ីចឹង​យើង​ត្រូវ​ការ​ភាព​អត់​ធ្មត់​ខ្ពស់​ក្នុង​ការ​ថត​សត្វ​បាន​មួយៗ​ សត្វ​កាន់​តែ​កម្រ​កាន់​តែ​ពិបាក​ថត»។

អ្នកថតរូបអាជីពទាំងពីររូបនេះ ទាំង​លោក​ សេង​លីម និងលោក​ Miller ​មាន​ក្តី​ស្រមៃ ​និង​បំណង​​ប្រាថ្នា​ចង់​ឱ្យ​កូន​ខ្មែរ​ចាប់​អាជីព​​ការ​ថត​រូប ​​និង​ចូល​រួម​អភិរក្ស​សត្វ​ស្លាប​ដែល​កំពុង​មាន​បច្ចុប្បន្ន​ឱ្យ​បាន​ល្អ​ប្រសើរ។ អ្នកទាំងពីរ ក៏ ចង់ឃើញការចាប់អារម្មណ៍ក្លាយទៅជាសកម្មភាព​អភិរក្ស​ជាក់លាក់​​ជាជាង​គ្រាន់តែនិយាយ​ថាខ្លួន​ស្រឡាញ់​​សត្វ​។​

យុវតីម្នាក់​កំពុង​មើលថត​រូបសត្វស្លាបដែល​បាន​ដាក់​បង្ហាញក្នុងពិព័រណ៍នាថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ (រូបភាព៖​ ឈួន​​ ចាន់រស្មី)

គួរ​បញ្ជាក់​ផង​ដែរថា​​ ការដាក់តាំងពិព័រណ៍ស្តីអំពី «សត្វស្លាបនៅកម្ពុជា» នៅមជ្ឈមណ្ឌល​បុប្ផាណានេះ ធ្វើឡើងចាប់ពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤។ ការតាំ​ងពិព័រណ៍នេះ គឺជាស្នាដៃរបស់លោក ស៊ុយ សេងលីម ដែលជាស្ថាបនិកនៃ​គម្រោង​អប់រំ​និង​អភិរក្សសត្វស្លាបនៅកម្ពុជា (BCEC) ដោយត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១២៕

តុលាការខេត្តបាត់ដំបងលើកពេលប្រកាសសាលក្រមសំណុំរឿងក្បត់ជាតិបក្សភ្លើងទៀននៅដើមខែមិថុនា

មន្រ្តីអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លើកឡើងថា ចៅក្រុមជំនុំជម្រះនៃសា​លា​​​​ដំបូងខេត្តបាត់ដំបង សម្រេចភ្លាមៗដោយលើកពេលប្រកាសសាលក្រមក្នុងសំណុំរឿងក្បត់ជាតិ ប្រធា​​ន​​​គណបក្សភ្លើងទៀនប្រចាំស្រុកម៉ោងឬស្សី ទៅដើមខែមិថុនា ក្រោយបិទបញ្ចប់សវនាការដែលធ្វើឡើង​ពេ​​ញមួយព្រឹកនៅថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភានេះ។

លោក អ៊ិន គង់ជិត មន្រ្តីសម្របសម្រួល អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ(Licadho) ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ដែលបានចូលរួមអង្អេតដោយផ្ទាល់នៅក្នុងបន្ទប់សវនាការ ប្រា​​ប់​​​គេហទំព័រ Newsroom Cam​​​b​​o​dia នៅថ្ងៃនេះថា ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះលោក កឹម ហេង បានសម្រេចភ្លាមៗ ក្រោយបិទបញ្ច​​ប់ស​​វ​​នា​ការថា រឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌនេះ តុលាការនឹងប្រកាសសាលក្រមនៅថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ពេល​ព្រឹ​​ក​។

បើតាមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ នៅក្នុងអង្គសវនាការ ទាំងព្រះរាជអាជ្ញារងលោក នុត វីនិត និ​​ង​​ប្រ​​ធា​​ន​​ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ បានចោទសួរជនសង្ស័យ​ទាក់ទងអង្គហេតុ​មួយចំនួន ជុំវិញបទចោទ រួមគំ​​និត​​ក្ប​ត់​​នេះ​​​​។​

ជ​ម្រាបអង្គសវនាការ លោក អ៊ុត ជឿន ដែលជាជនសង្ស័យក្នុងរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌនេះ និងជាប្រធាន​​គ​​ណ​បក្ស​​​​ភ្លើ​ង​ទៀន ប្រចាំស្រុកមោងឬស្សី ទ​​ទួ​ល​​ស្គា​ល់​ថា ខ្លួនពិតជាបានផ្តល់​​បទសម្ភា​សន៍ជា​​មួយ​វិទ្យុ​​អាស៊ី​សេ​រី ប្រា​​ក​​ដ​​មែន អំពីដំណឹងនៃការវិលត្រឡប់ចូលស្រុកវិញ របស់លោក សម រង្ស៊ី។ប៉ុន្តែលោកបដិសេធថា អ្វី​​​ដែ​​​​ល​លោ​កផ្តល់ការអត្ថាធិប្បាយកាលណោះ គឺមានន័យថា ប្រសិនបើស្ថានភាព​​តាន់តឹង​លោក​​​នឹងមិន​ទៅ​​​​​​​​​ចូល​រួម​​​ទេ​​។​​ផ្ទុយទៅវិញ បើរដ្ឋាភិបាលបើកលំហរសេរីភាព រូបលោកនឹងទៅ​ចូលរួមអបអ​​រសាទរជាមួ​យអ្ន​​ក​​ផ្សេ​​​​ង​​ទៀ​​ត​ដែ​រ។

បន្ថែមពីលើនេះ លោក អ៊ុត ជឿន ច្រានចោលការតាំងសំណួរដោយចៅក្រម និងតំណាងអយ្យ​​ការ​​ដែ​ល​​ចោ​ទប្រកាន់ថា រូបលោកបានចូលរួមកៀរគរមនុស្ស និងប្រើវេទិកាតាម តុកាហ្វេ រួមទាំងបន្តចែក​ចាយព័​ត៌មា​​ន​​តា​មបណ្តាញសង្គម ដើម្បី​ប្រមូលអតីតអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ទៅទទួលលោក សម រង្ស៊ី គឺមិន​​មែ​​នជាការពិតឡើយ។ជម្រាបអង្គសវនាការ ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនរូបនេះ អះអាងថា ការជួបគ្នា​​នៅ​តា​មតុកាហ្វេនោះ គឺជាការជួបដោយចៃដន្យ។មួយវិញទៀត ការពិភាក្សាគ្នាជាមួយអតីតសហការី គឺជាការ​​ជជែក​​ពិភា​​ក្សា​​អំ​​ពី​​មុ​ខ​រ​​បរចិញ្ចឹមជីវិត។វាមិនមែនជាការប្រមូលផ្តុំកម្លាំង ក្នុងហេតុផលគាំ​ទ្រកា​រវិលត្រ​​​ឡ​ប់​​​រ​ប​​ស់លោក សម រង្ស៊ី ទេ។

លើសពីនេះទៀត នៅចំថ្ងៃ៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ រូបលោកកំពុងជាប់ឃុំបណ្តោះអាសន្ន​​​នៅក្នុងពន្ធនាគារ​ខេ​​ត្ត​​​​​​នៅឡើយ។​ហេ​​តុនេះ ការចោទប្រកាន់ថា រូបលោកបានធ្វើសកម្មភាពកៀរគរមនុស្ស តាំងពីថ្ងៃទី១៧ សី​​ហា និងថ្ងៃទី​​១​​៤​ តុលា ឆ្នាំ២០១៩ វាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិត និងត្រឹមត្រូវទេ។

ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ប្រចាំស្រុកម៉ោងឬស្សី ខេត្តបាត់ដំបង លោក អ៊ុត ជឿន បដិសេធ​​ក្នុងកា​​រអត្ថា​​ធិ​ប្បាយ ដោយលោកអះអាងថារង់ចាំក្រោយការប្រកាសសាលក្រម នៅដើមខែមិថុនាខាងមុខនេះសិន ទើ​​ប​​​លោ​​​កអាចផ្តល់បទសម្ភាសន៍បាន។

លោកបន្តថា៖«សូមអភ័យទោសដែលក្រោយសវនាការនេះ ខ្ញុំបានចេញមកផ្ទះវិញហើយប្រកាសសាលក្រ​​​មនៅថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ហើយខ្ញុំក៏មិនអាចផ្តល់ព័ត៌មាននឹងជូនប្អូនស្រីបានដែលរង់ចាំក្រោគេប្រកាសបាន។ខ្ញុំអាចផ្តល់ព័ត៌មានជូនបានចឹងពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងហ្នឹង សូមឲ្យទំនាក់ទំនងទៅលោក អ៊ិន គង់ជិត ទៅពីព្រោះគាត់បានចូលទៅក្នុងសវនាការជាមួយខ្ញុំដែរ សូមអរគុណច្រើន»

មិនខុសគ្នាទេ មេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនសង្ស័យគឺលោក អ៊ឹម ផាន់ណា បដិសេធដោយខ្លីថា​លោក​មិន​អា​ច​ផ្ត​ល់​ព័ត៌មានលម្អិតបានទេ ជុំវិញករណីនេះ ដោយសារវាជារឿងសម្ងាត់ក្នុងនា​មជាមេធាវីការពារសិ​​ទ្ធិឱ្យ​ជ​​ន​​ត្រូវចោទ។

លោកបន្តថា៖ «អធ្យាស្រ័យផង ខ្ញុំសុំមិននិយាយអ្វីទេអំពីរឿងក្តី ជាការសំងាត់របស់កូនក្តីខ្ញុំ។ អរគុណ!»

បើទោះជាបែបណា លោក អ៊ិន គង់ជិត ឱ្យដឹងថា នៅក្នុងអង្គសវនាកា​​រទាំងមេធា​​វីការពារ​​​សិទ្ធិឱ្យ​ជន​សង្ស័​​យ និងកូនក្តីរបស់ខ្លួនបានស្នើសុំឱ្យតុលាការទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ និងផ្តល់សេរីភាពឱ្យលោក អ៊ុត ជឿន។​បន្ថែមពីលើនេះ មេ​​ធាវិការពារសិទ្ធិឱ្យជនសង្ស័យ បានជម្រាបអង្គសវនាការថា ការចាប់ខ្លួនកូនក្តីរបស់ខ្លួន មិនបានអនុវត្តដោយត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធីច្បាប់ទេ។លើសពីនេះទៀត បទចោទនេះមិនស៊ី​សង្វាគគ្នានឹងអំ​ពើ​ដែ​ល​កូនក្តីរបស់ខ្លួនប្រព្រឹត្តថែមទៀតផង។

ប្រភពបន្តថា៖«កូនក្តីខ្លួន ត្រូវបានក្រុមនគរបាលខេត្តបបផ្នែកសន្តិសុខ ស្ទាក់ចាប់ខ្លួនដោយគ្មានដីកានៅតាមផ្លូវជាតិកេខ៥ ពេលកំពុងបើកបរតាក់ស៊ីដឹកសត្វឆ្កែ២ក្បាល និងមនុ​ស្ស​​៣នាក់ទៅក្រុងបាត់ដំបង គឺពុំបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាក់ស្តែងនោះឡើយ។ ២-នៅក្នុងដំណាក់ស៊ើបសួរ លោកចៅក្រមស៊ើបសួរ បានសួរកូនក្តីខ្លួនដោយអវត្តមានមេធាវី (កូនក្តីខ្លួនរងបទចោទ បទល្មើសឧក្រិដ្ឋ) ពុំមានបញ្ជាក់ឈ្មោះកូនក្តីខ្លួន លើកំណត់ហេតុយកចម្លើយ គឺមានតែស្នាមមេដៃ។ ៣- នៅថ្ងៃទី១​​៤ ​វិច្ឆិកា សម្តេចហ៊ុន សែន ស្នើឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ និងព្រះរាជអាជ្ញាទាំងអស់ ពិនិត្យ និងដោះលែងសកម្មជនCNRP ដែលបានចាប់ខ្លួន ព្រោះតែចាញ់បោកលោក សម រង្ស៊ី »។

ស្របពេល មេវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនសង្ស័យទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទនេះ តំណាងអយ្យកា​​រលោ​ក នុត វីនីត ទាមទារឱ្យតុលាការចោទប្រកាន់ និងរក្សាបទចោទប្រឆាំងលោក អ៊ុត ជឿន ដដែល។

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យអយ្យការអមតុលាការខេត្តបាត់ដំបង លោក ដូង សារ៉េន ឆ្លើយតបថា សំណុំរឿងនេះលោកក្តាប់មិនទាន់ជុំនៅឡើយទេ ដោយសារសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌនេះ មិនស្ថិតនៅក្នុងដៃរបស់អយ្យការ។

លោកបន្តថា៖«សួស្តីប្អូន! ខ្ញុំអ្នកនាំពាក្យត្រឹមដំណាក់អយ្យការប៉ុណ្ណោះ។ក្នុងដំណាក់ស៊ើបសួរ និងជំនុំជម្រះ សុំប្អូនសួរទៅលោកស្រី រស្មី ជាអ្នកនាំពាក្យខាងតុលាការ»

យ៉ាងនេះក្តី លោកស្រី ជា ច័ន្ទរស្មី អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបងខេត្តបាត់ដំបង មិនអាចស្នើការអ​ត្ថាធិប្បាយបា​ន​​ទេ​ ដោយទូរស័ព្ទចូលជាច្រើនដង តែពុំមានអ្នកទទួល នៅថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភានេះ។

លោក អ៊ុត ជឿន ជាប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ស្រុកម៉ោងឬស្សី ត្រូវបាននគរបាលខេត្តបាត់ដំបងចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែតុលា ពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់ថាបានរួមគំនិតក្បត់ ក្នុងព្រឹត្តិការ ៩វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២​​០​​១​​៩​ ក្រោយពីលោក សម រង្ស៊ី ប្រកាលធ្វើមាតុនិវត្តចូលស្រុកវិញ។

ដោយឡែក លោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ អគ្គលេខាធិការគណបក្សភ្លើងទៀន ធ្លាប់ប្រាប់កាសែតក្នុងស្រុកថា គិតចាប់ពីឆ្នាំ ២​០២៣មក មានមន្រ្តីគណបក្សជំទាស់មួយនេះ ត្រូវចាប់ខ្លួនចំនួន១២នាក់មកហើយ។ បើតាមមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់រូបនេះ ការចាប់ខ្លួនពួកគេធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលនយោបាយ។ គេសង្កេតឃើញថាការចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ទៀ តនេះ ជាពិសេសក្នុងអំឡុងពេលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា សម្រាប់នីតិកាលទី៤ កាន់តែខិតជិតមកដល់នេះ នាំឱ្យតួលេខនៃអ្នកនយោបាយមកពីបក្សជំទាស់មានការកើនឡើង៕

ពលរដ្ឋមកឃុំចំនួន៣ក្នុងស្រុកពួក​ស្នើ​ឱ្យអាជ្ញាធរកាត់ឆ្វៀលព្រំដីចេញពីតំបន់ហាមឃាត់ដោយអប្សរា​

ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលរស់នៅតំបន់អប្សរាក្នុងស្រុកពួក ខេត្តសៀមរាប ស្នើឱ្យអាជ្ញាធរអប្សរាកាត់ឆ្វៀលព្រំ​​​​ដីចេញពីតំបន់ហាមឃាត់ដោយពួកគេលើកឡើងថាតំបន់ដែលខ្លួនកំពុងរស់នៅនេះ នៅឆ្ងាយពីតំបន់ប្រា​​សា​​ទដែល​​មិ​​ន​​គួរត្រូវបានរឹតត្បិតក្នុងការសង់សំណង់រឹងដែលស្របច្បាប់លើដីរបស់ខ្លួនទេ។

លោក សេង ហាច ជាពលរដ្ឋដែលទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរអប្សរាកាត់ឆ្វៀលព្រំដី និយាយមូលហេតុចម្បងដែលប្រ​​ជា​​​​ពលរដ្ឋតវ៉ានេះ គឺស្នើសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាលកាត់ឆ្វៀលព្រំដីតំបន់របស់ខ្លួនរស់នៅចេញពីអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ដោ​​យ​សារអាជ្ញាធរជា​​តិអប្សរាគាបសង្កត់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបង្កការលំបាកទាំងមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិត និងសាងស​ង់​​សំ​​ណង់ផ្សេងៗ ដូចជាសង់ផ្ទះ ឬប្រកបរបររកស៊ីដូចជាធ្វើតូប ធ្វើទ្រង់មាន់ ទ្រង់ទា អណ្តូងទឹក របងផ្ទះជាដើ​​ម។

លោកបន្តថា៖ « វាពិបាកក្នុងការរស់នៅ ដោយសារគេបិទសិទ្ធិសេរីភាពនៅក្នុងការរស់នៅ ដោយសារតែមានការគាបសង្កត់បែបហ្នឹងហើយបានជាប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នា គាត់ប្រឹងក្រោកឈរ ប្រឹងតវ៉ា ដើម្បីសេរីភាពនៅក្នុងការរស់នៅរបស់គាត់ » ។

រស់នៅក្នុងឃុំខ្នាត ស្រុកពួក ខេត្តសៀមរាប លោក សេង ហាច ឱ្យដឹងថាប្រជាពលរដ្ឋនៅស្រុកពួកនេះ តវ៉ាជាច្រើនដងមកហើយ ឱ្យអាជ្ញាធរកាត់ឆ្វៀលព្រំដីនេះចេញពីតំបន់គ្រប់ដោយដោយអាជ្ញាធរអប្សរា ដោយសារតំ​ប​​​​​ន់ដែលលោករស់នៅឆ្ងាយពីតំបន់អង្គ​​រ ។

លោកថ្លែងថា៖​ «ពួកយើងទទួលស្គាល់ថាអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា គឺគាត់ធ្វើដើម្បីការពារប្រាសាទ ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃពួកយើងរស់នៅតំបន់ឆ្ងាយពីប្រាសាទអង្គរមែនទែន ជិត២០ គីឡូ បើគិតចម្ងាយពីប្រាសាទមកតំបន់ដែលយើងរស់នៅវាជិត២០ គីឡូ វាឆ្ងាយមែនទែន ជាក់ស្តែងការតវ៉ាដែលយើងធ្វើប៉ុន្មានដងនេះ ខាងគាត់ក៏ទទួលស្គាល់ដែលថាវាឆ្ងាយពីតំបន់អង្គរ ប៉ុន្តែគេយកលេសមួយថាយើងនៅជិតបារាយ »។

មិនខុសគ្នាទេ លោក ម៉ន សំអុល អាយុ ៤៣ឆ្នាំ ជាប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅភូមិជាមួយគ្នាលើកឡើង ថា លោ​​ក និងពលរដ្ឋផ្សេងទៀតធ្លាប់ស្នើទៅរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការយូណេស្កូដែរ ឱ្យជួយកាត់ឆ្វៀលព្រំដីចេ​ញ​​ពី​​តំ​បន់​គ្រ​​ប់គ្រងដោយអាជ្ញាធរអប្សរា មិនប៉ះពាល់ទីតាំងដែលត្រូវអភិរក្សទេ។

លោកបន្តថា៖«បើពីផ្ទះខ្ញុំទៅតំបន់អង្គរចំងាយ១៣ទៅ១៤ គីឡូ អញ្ជឹងទីមួយពួកខ្ញុំនៅឆ្ងាយពីតំបន់អង្គរ ហើ​​យ​អត់បានប៉ះពាល់ដល់ប្រាសាទអង្គរទេ ទាំងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់អង្គរក៏អត់មានអីប៉ះពាល់ទេ តែត្រង់ហេ​តុ​ផលខាងអាជ្ញាធរជាតិអប្សរានឹងថា ពួកខ្ញុំប៉ះពាល់ធំគឺបារាយ ប៉ុន្តែពួកខ្ញុំនៅក្រោមថ្នល់ជាតិលេខ៦ឆ្ងាយពីបា​​រាយប្រហែលជា៨គីឡូម៉ែត្រ។កាលនៅឆ្នាំ២០២១ មិនឱ្យសាងសង់អីទេ សូម្បីតែជួសជុសដូចជាស័ង្កសីរ​​ហែ​ក ៣-៤ សន្លឹកហ្នឹង ក៏អាជ្ញាធរអប្សរាអត់ចេញច្បាប់ឱ្យទេ ក៏មិនឱ្យជួសជុលដែរ តែសម្រាប់បច្ចុប្បន្នសំ​​ណង់​ចាស់ៗអាចជួសជុលបាន តែមិនអាចសាងសង់អ្វីបន្ថែមទេ »។

កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៥០០នាក់ នៅឃុំខ្នាត ឃុំទំរីង និងឃុំដូនកែវ ស្រុកពួក ខេត្តសៀមរាប បានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅវត្តខ្នាត ដើម្បីស្នើសុំអាជ្ញាធរ កាត់ឆ្វៀលព្រំដីចេញពីតំបន់ដែល​​គ្រប់​​គ្រងដោយអប្សរា។ប៉ុន្តែដំណោះស្រាយនេះ ហាក់មិនទទួលបានចម្លើយជាវិជ្ជមានណាមួយ ពីអាជ្ញាធរពា​ក់​​ព័​​ន្ធទេ។

ទាក់ទិន និងករណីនេះ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន ប៉ូណា បានបដិសេធនៅក្នុងការឆ្លើយតប ដោយលោ​កឱ្យទាក់ទងទៅអ្នកនាំពាក្យអប្សរាវិញ។

ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី លោក ឡុង កុសល អ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានឱ្យដឹងថា អាជា្ញធរមិនបានរឹតបណ្តឹ​ងអ្វីឡើយ ប៉ុន្តែលោកបញ្ជាក់ថាការដែលកំណតព្រំដែនការពាររមណីយដ្ឋានអង្គរ គឺមិនមែនធ្វើទៅតាមនឹកឃើញនោះទេ។លោកបន្តទៀតថា អាជ្ញាធរមិនអនុញ្ញាតសម្រាប់អ្នកចំណូលថ្មី ដែលរស់នៅក្រោយឆ្នាំ​២០​​០​​៤​​សាងសង់សំណង់ឡើយ ដោយឡែកចំពោះពលរដ្ឋនៅតំបន់នោះមុនឆ្នាំ២០​​០​​៤ គឺមានច្បាប់អនុញ្ញាត។

លោកបន្តថា៖«យើងធ្វើការគ្រប់គ្រងនោះអត់មានអីតឹងរឹងទេ ក៏ប៉ុន្តែខ្មែរយើងត្រូវអនុវត្តន៍តាមយន្តការអន្តរជា​តិ​ដែលបានកំណត់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ ក្នុងការរក្សានៅតម្លៃលេចធ្លោជាសកលរបស់អង្គរមានទាំងបឹងបួ ប្រា​​សាទ ព្រៃឈើ ធម្មជាតិដែលស្ថិតក្នុងតំបន់គឺត្រូវថែរក្សាមិនឱ្យបាត់បង់ទេ យើងត្រូងថែរក្សាសភាពដើម ដូចជាវប្បធម៌របៀបរបបនៃការរស់នៅ ភូមិឋាននៅទីនោះ បានន័យថានោះកន្លែងមិនមែនជាទីប្រជុំជន មិនអាចឱ្យមានការរ៉ាអូខេ អីទេ ការគ្រប់គ្រងមានច្បាប់ទម្លាប់ យើងគ្រប់គ្រងជាពិសេសនោះគឺការគ្រប់គ្រងអ្នកចំណូលថ្មី »។

ចំណែក នាយក​រដ្ឋបាល​ខេត្ត​សៀមរាប លោក លី វណ្ណៈ ​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិស្នើសុំ ប៉ុន្តែលោ​កថាតំបន់ដែលប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅគឺជាប់នឹងតំបន់ដែលត្រូវអភិរក្ស និងការពារ។​ហេតុនេះ​​ការស្នើ​សុំធ្វើអ្វី​​មួ​យ ត្រូវមានការសម្រេចពីរដ្ឋាភិបាល បើទោះជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិក្នុងការស្នើ​សុំសា​ងសង់យ៉ាង​ណាក៏ដោ​យ​​ចុះ​​​។

លោកបន្តថា៖ « នេះគឺជាសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងការស្នើសុំទៅរាជរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែចំពោះការសម្រេចបែបណានោះ គឺសម្រេចទៅលើរាជរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែខ្ញុំសូមជម្រាបថា​តំបន់ដែលពួកគាត់រស់នៅគឺជាប់បារាយដែលជាតំបន់អប្សរា ហើយពាក់ព័ន្ធនឹងបារាយនេះ មានសារៈសំខាន់ណាស់នៅក្នុងការអភិរក្សដើម្បីការផ្តល់ទឹកផ្គត់ផ្គង់ដល់ប្រាសាទដូចជាសណ្ឋានដីខេត្តសៀមរាបខាងក្រោមគឺជាខ្សាច់ដែលត្រូវការទឹកដើម្បីជួយ »។

ជាងនេះទៀត ចំពោះការតវ៉ាដែលពលរដ្ឋទាំង៣ឃុំចំណុះឱ្យស្រុកពួក កំពុងតែទាមទារនេះ រដ្ឋបាលខេត្តសៀ​​ម​រាបកំពុងសម្របសម្រួលការងារ ជាមួយអាជ្ញាធរអប្សរា។​

សម្រាប់ ប្រធានការិយាល័យអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក អ៊ិន គង់ជិត គាំទ្រចំពោះការទាមទាររបស់ពលរដ្ឋនៅពេលនេះ។ក្នុងនាមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស លោកចាត់ទុកថាតំ​បន់​​​​​​កំ​​ពុ​​​ងការពារដោយអាជ្ញាធរអប្សរា ដែលពលរដ្ឋតវ៉ាសុំកាត់ឆ្វេលព្រំដីនេះ តាមពិតទៅវាមិនទាក់ទងណាមួយ នឹ​​ង​​​តំបន់ដែលត្រូវអភិរក្សនោះទេ។

លោកបន្តថា៖ « ពួកគាត់ស្នើសុំកាត់ឆ្វៀលហ្នឹងវា ត្រឹមត្រូវហើយដោយសារតំបន់ហ្នឹងវាអត់ទាក់ទងនឹងតំបន់អ​ភិរក្ស វាអត់ទាក់ទងនឹងរមណីយដ្ឋានអង្គរ វានៅឆ្ងាយឆ្ងាយពីតំបន់អង្គរ »។

បើតាមលោក អ៊ិន គង់ជិត ការដែលមិនឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចាត់ចែងលើដីលំនៅដ្ឋានរបស់ខ្លួននេះ គឺប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

លោកបន្តថា៖ «វាប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅតាំងពីបុរំបុរាណ កេរ្តិ៍មរតកជីដូន ជីតាមក ហើយទីបំផុតឥលូវគាត់អត់មានសិទ្ធិចាត់ចែងអី អត់មានសិទ្ធិចាត់ចែងដូចជាលក់ដូរអី ចង់ធ្វើអំណោយ ចង់ចែកកេរ្តិ៍មរតកឱ្យកូន គឺអត់បានកូនៗពួកគាត់កើតមក គឺត្រូវតែបែកគ្រួសារទៅនៅតំបន់រុនតាឯកថ្មី មកដល់ពួកនេះមិនមានដំណោះស្រាយអីទេ បើមិនមានដំណោះស្រាយពួកគាត់ប្រហែលដាក់ញត្តិតវ៉ាទៀត» ។

អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ យល់ឃើញថាដើម្បីបញ្ចៀសបញ្ហានេះ ភាគីពាក់ព័ន្ធគួរបង្កើតគណកម្មាការអន្តរក្រសួងមួយឡើង ដើម្បីវាយតម្លៃពីហេតុផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមរកឃើញថាតើតំបន់ទាំងនោះ ពិតជា​ស្ថិ​​ត​​នៅក្នុងតំបន់ដែលត្រូវហាមឃាត់មែន ឬយ៉ាងណា។ប៉ុន្តែការសិក្សានេះ គួរធ្វើឡើងដោយតម្លាភាព និងឯ​​ក​​រា​​ជ្យ ដើម្បីប្រាកដថាដំណោះស្រាយនេះ អាចទទួលយកបានគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធដែលចូលរួម៕

ពលរដ្ឋបឹងតាមោកបង្ខំចិត្តសុំអន្តរាគមន៍ជាថ្មីទៀតពីរដ្ឋសភាក្រោយរង់ការគំរាមកំហែងពីអាជ្ញាធរ

ពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់បឹងតាមោកបង្ខំចិត្តសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ទៅស្ថាប័នរដ្ឋសភាជាថ្មីទៀត ដោយសារពួកគេរស់​​នៅក្នុងស្ថានភាពភ័យខ្លាច ក្រោយអាជ្ញាធរសង្កាត់ព្រែកព្នៅដាក់ឱសានទុកពេលឱ្យពលរដ្ឋរុះរើលំនៅ​​ដ្ឋា​​ន​​​​​ចេញដោយបង្ខំ។

ពលរដ្ឋដែលរងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំម្នាក់ អ្នកស្រី សឿន ស្រីសុទ្ធ បានឱ្យដឹងថា អ្នកស្រីកំពុងរស់​​នៅ​​ដោយការភ័យខ្លាច ព្រោះថាសូម្បីយប់ឡើងក៏អ្នកស្រីសម្រាន្តមិនលក់ដែរ ដោយសារតែបារម្ភពីការបណ្តេញចេញពីលំនៅដ្ឋាន និងការប្តឹងពីសំណាក់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅ ខណៈបច្ចុប្បន្នអ្នកស្រីជាប់បណ្តឹងចំ​​នួន២សំណុំរឿងផ្សេងគ្នារួចទៅហើយ។

អ្នកស្រីថ្លែងថា៖«ការភិតភ័យរបស់ខ្ញុំ គឺខ្ញុំដេកលែងលក់អស់ហើយ ព្រោះអី! ណាមួយគេបណ្តេញចេញពីផ្ទះ ណាជាប់បណ្តឹងតុលាការ វាមិនមែនតែមួយរឿងទេ! គឺវាដាក់សម្ពាធផ្លូវចិត្តខ្ញុំខ្លាំង ធ្វើឱ្យខ្ញុំដេកភ័យ ដេកព្រួយ យប់ឡើងដេកអត់លក់ហ្មង ក្នុងខ្លួនញ័រអស់ហើយ ខ្លាចបាត់បង់ផ្ទះផង ខ្លាចជាប់គុកផង»។

ការត្អូញត្អែរបែបនេះ ក្រោយរដ្ឋបាលខណ្ឌព្រែកព្នៅកាលពីថ្ងៃទី០៨ ខែឧសភា បានចេញបញ្ជាដោយគ្មា​​ន​​កា​រ​​យល់ដោយតម្រូវ​​ឱ្យពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោកចំនួន ៦គ្រួសារ ដែលស្ថិតក្នុងភូមិសំរោងត្បូង សង្កាត់សំ​​រោង ខណ្ឌព្រែកព្នៅ រុះរើផ្ទះយ៉ាងយូរត្រឹមថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា ក្រោមហេតុផលសាង​​សង់ស្ពាន​​កាត់​​បឹ​​ង​​ទ​​ន្លេ​​សាប ស្របនឹងស្ពានដែលមានស្រាប។អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅចោទប្រកាន់ថាប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះរស់នៅលើដីរដ្ឋខុសច្បាប់។

សម្រាប់ អ្នកស្រី សឿន ស្រីសុទ្ធ ចាត់ទុកថាជាការបណ្តេញពួកគេចេញពីទីតាំងដែលរស់នៅជាច្រើនឆ្នាំ ដោយចោទថារស់នៅលើដីចំណីផ្លូវនេះ ជាការចោទប្រកាន់មួយដែលមិនអាចទទួលយកបាន ខណៈដីធ្លីពួ​​ក​គេរស់នៅសព្វថ្ងៃនេះ ទទួលស្គាល់ពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានត្រឹមត្រូវ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖«ពួកគាត់(អាជ្ញាធរ)មករំលោភបំពានទាំងភ្លាមៗអ៊ីចឹង ធ្វើឱ្យខ្ញុំពិបាកទទួលយក ហើយវាជារូបភាពមួយមើលទៅឈឺចាប់បំផុតសម្រាប់ពួកខ្ញុំជាម្ចាស់ដីម្ចាស់ផ្ទះ បែរជាគេចោទប្រកាន់ថារស់នៅលើដីចំណីផ្លូវ»។

គេសង្កេតឃើញថានេះជាលើកទី៣ហើយដែលពលរដ្ឋបឹងតាមោកស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ជាថ្មីទៀតពីស្ថា​​ប័​នរដ្ឋសភា​។ការស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ដែលមានអ្នក​​ចូលរួម​​សរុប​ចំ​​នួ​ន ២៦នាក់ ក្នុងនោះតំណាងពលរដ្ឋបឹងតាមោក២នាក់ ព្រះសង្ឃ២អង្គ និងនិស្សិតមកពីសាកលវិទ្យាល័យផ្សេ​​ងៗបានយកញត្តិទៅដាក់រួចហើយនៅរដ្ឋសភា។ប៉ុន្តែមកដល់ថ្ងៃនេះ គេនៅមិនទាន់ឃើញមាន​​កា​​​​រឆ្លើ​​​យ​​តបបែបណា ពីស្ថាប័នកំពូលរបស់ជាតិនេះនៅឡើយទេ។

បើតាមតំណាងពលរដ្ឋបឹងតាមោកម្នាក់ អ្នកស្រី ស៊ា ដាវី បានឱ្យដឹងថា គោលបំណងនៃការដាក់ញត្តិនេះ គឺដើម្បីស្នើឱ្យប្រធានរដ្ឋសភា លោកស្រី ឃួង សុដារី ជួយអន្តរាគមន៍ករណីប្រើវិធានការបណ្តេញចេញដោ​យ​​បង្ខំរបស់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅ ចំពោះពលរដ្ឋបឹងតាមោកទាំង៦គ្រួសារ និងស្នើឱ្យមេដឹកនាំកំពូលរូបនេះ​រក្សាផ្ទៃបឹងតាមោកដែលនៅសេសសល់ ទុកឱ្យពលរដ្ឋអាចអាស្រ័យផលចិញ្ចឹមជីវិតបានខ្លះផង។

អ្នកស្រីឱ្យដឹងដែរថា ជាច្រើនឆ្នាំដែលអ្នកភូមិរងគ្រោះកន្លងមកនេះ មិនធ្លាប់មានស្ថាប័នរដ្ឋណាមួយចេញមុ​​ខដោះស្រាយទេ សូម្បីការដាក់ញត្តិសុំការអន្តរាគមន៍មករដ្ឋសភា២ដងកន្លងមកកាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០២២ ក៏ត្រូវបានទម្លាក់ទៅឱ្យរដ្ឋបាលខណ្ឌជាអ្នកអនុវត្ត ដែលមិនបានដោះស្រាយពលរដ្ឋរងគ្រោះ​ឱ្យបាន​សមរម្យណាមួយឡើយ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖«យើងស្នើឱ្យគាត់(រដ្ឋសភា)ជួយអន្តរាគមន៍ពាក់ព័ន្ធនឹងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំពីសំ​​ណាក់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅ មកលើប្រជាពលរដ្ឋនៅសហគមន៍សំរោងត្បូងបឹងតាមោក ដោយសារយើងរងគ្រោះច្រើនឆ្នាំហើយ មិនទាន់មានខាងណាអន្តរាគមន៍។ អ៊ីចឹងសង្ឃឹមថាស្ថាប័នកំពូលរដ្ឋសភា គាត់អាចជួយរកដំណោះស្រាយឱ្យប្រជាពលរដ្ឋដែលអាចសមរម្យមួយដែលពួកយើងអាចទទួលយកបាន»។

តំណាងពលរដ្ឋដដែលបានឱ្យដឹងទៀតថា ការដាក់ញត្តិជាថ្មីទៀត កាលពីថ្ងៃ​ម្សិលមិញនេះ តំណាងរដ្ឋស​​ភា​​បា​​នចេញមកទទួលញត្តិពីពលរដ្ឋដែរ ប៉ុន្តែមិនបា​​ន​​បញ្ជាក់ពីពេលវេលាជាក់លាក់ក្នុងការផ្តល់លទ្ធផល​ឡើ​​យ។បញ្ហានេះ រឹតតែធ្វើឱ្យក្រុមអ្នករងគ្រោះពីគំរោងនៃការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំមានការព្រួយបារម្ភ ដោយសារការបញ្ជាឱ្យរុះរើពីសំណាក់អាជ្ញាធរក៏ផុតឱសានវាទ ខណៈរាល់ការចុះអនុវត្តការងារ​របស់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅមកទីតាំងលំនៅដ្ឋានរបស់ពួកខ្លួន គឺតែងបង្កការគំរាមកំហែងជានិច្ច។

អ្នកស្រីបន្តថា៖«វាជាកង្វល់មួយដែរ ព្រោះអីអត់ដឹងថាថ្ងៃណាជាក់លាក់ ឱ្យពួកយើងរង់ចាំអ៊ីចឹង[..]នៅតែបា​​រម្ភ! ដឹងស្រាប់ហើយសហគមន៍បឹងតាមោកពេលដែលអាជ្ញាធរចុះមកអនុវត្តគឺហិង្សា ហើយបន្ទាប់ពីហិ​​ង្សាទៅគឺពួកយើងទទួលបណ្តឹងតុលាការ»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា នេះ ដោយទូរសព្ទចូលមិនមានអ្នកទទួល។

យ៉ាងណា ប្រធានគម្រោងសិទ្ធិរស់នៅក្នុងទីក្រុងនៃអង្គការសមាគមធាងត្នោត លោក ស៊ាង មួយឡៃ យល់ថា ការបណ្តេញពលរដ្ឋរស់នៅសហគមន៍សំរោងត្បូងចេញ ក្រោមហេតុផលរស់នៅលើដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ គឺជារឿងមិនសមហេតុផល។ ដូច្នេះលោកជំរុញឱ្យរដ្ឋសភាបញ្ជូនមន្ត្រីជំនាញថ្នាក់ជាតិចុះវាស់វែងផ្ទាល់ នោះទើបអាចរកច្រកចេញឃើញ ខណៈលោកថាបើរដ្ឋសភានៅតែបន្តទម្លាក់ករណីនេះឱ្យរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ និងខណ្ឌព្រែកព្នៅដោះស្រាយ នោះនឹងមិនអាចរកច្រកចេញបានឡើយ។

លោកបន្តថា៖«បើខាងរដ្ឋសភាគាត់បញ្ជូនរឿងនេះទៅឱ្យខាងអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ គឺសាលារាជធានីភ្នំពេញ ឬក៏ខណ្ឌដោះស្រាយ ខ្ញុំគិតថារឿងនេះ វាហាក់ដូចជាវិលចុះវិលឡើង និងគ្មានដំណោះស្រាយ រកច្រកចេញនោះទេ។ អ៊ីចឹងចំណុចនេះ បើបានជារដ្ឋសភាបានទទួលលិខិត ឬញត្តិពីសហគមន៍ហើយ ខ្ញុំសង្ឃឹមថារដ្ឋសភានឹងមិនបញ្ជូនរឿងហ្នឹងឱ្យទៅឱ្យអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមដោះស្រាយទៀតទេ»។

តាមរយៈសេចក្តីសម្រេចស្តីពី តួនាទី និងភារកិច្ចរបស់គណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សទទួលពាក្យបណ្តឹង អង្កេត និងទំនាក់ទំនងរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភានៃរដ្ឋសភា ចុះថ្ងៃ០៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ត្រង់ប្រកា៣បានកំណត់ថា គណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សមានភារកិច្ចទទួលពាក្យបណ្តឹងទូទៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ តំណាងក្រុមអង្គការ និងសហគមន៍នានា រួចពិនិត្យ និងសម្របសម្រួលទៅអាជ្ញាធរ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីដោះស្រាយតាមរយៈប្រធានរដ្ឋសភា។ បន្ថែមលើនេះ ត្រូវការពារគាំទ្រ និងជំរុញការលើកស្ទួយសិទ្ធិពលរដ្ឋគ្រប់រូប ដើម្បីធានាសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានក្នុងជីវភាពរស់នៅ ប្រកបដោយសេរីភាព យុត្តិធម៌ ស្របតាមគោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។

កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ អង្គការសមាគមធាងត្នោត បានចេញរបាយការណ៍ថ្មីមួយ ដោយរកឃើញថា ពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងសហគមន៍ចំនួន១១ទីតាំង ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ រួមទាំងសហគមន៍សំរោងត្បូង ឬបឹងតាមោក កំពុងប្រឈមនឹងការបាក់ទឹកចិត្ត បញ្ហាជីវភាព ការរំលោភបំពានដីធ្លី ការគំរាមកំហែងពីអាជ្ញាធរ និងទទួលរងបណ្ដឹងតាមផ្លូវតុលាការ។

ដោយឡែក កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី២៥ ​ខែ​មករា ​ឆ្នាំ​ ២០២៤ ក្រុម​សង្គម​ស៊ីវិល​ និង​សមាគម​អង្គការ​មិន​មែន​រដ្ឋាភិបាល ​និង​សហគមន៍​មូលដ្ឋាន​ចំនួន​៣៨​ស្ថាប័ន ​បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ​ដោយ​ស្នើ​ឱ្យបញ្ឈប់​ការ​ធ្វើ​ទុក្ខបុក​ម្នេញ ​គំរាម​កំហែង​ និង​ផ្ដល់​ការ​កាន់​កាប់​ដីធ្លី​ស្រប​ច្បាប់​ជូន​ប្រជា​សហគមន៍​សំរោង​ត្បូង៕

កម្ពុជាប្តេជ្ញាបន្តបង្ក្រាបករណី​ជួញដូរមនុស្ស ខណៈ​​​សមត្ថកិច្ច​​ឥណ្ឌាចាប់​ជនល្មើស២នាក់​ ពាក់ព័ន្ធនឹងករណី​​​​ឆបោកតាម​អនឡាញ​​នៅ​កម្ពុជា

សមត្ថកិច្ច​កម្ពុជា បញ្ជាក់ជំហរជាថ្មីថានឹង​​​បន្ត​បង្ក្រាប​​បទ​​ល្មើស​​ជួញ​​ដូរ​​មនុស្សខុសច្បាប់ ជាពិសេស​​ករណីដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងជនបរទេស ស្របពេលសមត្ថកិច្ចឥណ្ឌា បាន​ចាប់ខ្លួន​ជន​ល្មើស ២នាក់ ដែលបានបញ្ជូន​ជនជាតិឥណ្ឌាមក​កាន់​​នៅកម្ពុជា និងប្រទេស​ផ្សេង​ទៀត ដើម្បីធ្វើការ​ផ្នែក​ឆបោក​តាមប្រព័ន្ធអនឡាញ។  ​

ការបញ្ជាក់ជំហររបស់កម្ពុជា​បែបនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសារព័ត៌មានជាភាសាអង់គ្លេស​មួយរបស់​ឥណ្ឌា កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ​ បានចុះផ្សាយនូវអត្ថបទមួយដែលមានខ្លឹមសារថា «សមត្ថកិច្ច​ឥណ្ឌា បានបើកការស៊ើបអង្កេត និងចាប់ខ្លួនជនល្មើស ២រូបបន្ថែមទៀត ពាក់​ព័ន្ធនឹង​ការ​ឆបោក​តាម​ប្រព័ន្ធ​អន​ឡាញ នៅក្នុងការ​បញ្ជូន​ជន​ជាតិ​ឥណ្ឌាដែល​មាន​ជំនាញ​ផ្នែកកុំព្យូទ័រ និងភាសាអង់គ្លេសម​ក​កាន់​ប្រទេស​ផ្សេងៗ​ក្នុងតំបន់ ដូច​ជា កម្ពុជា មីយ៉ាន់ម៉ា និងថៃ​ជាដើម»។

ជុំវិញករណីនេះ​ លោក ទូច សុខៈ អ្នកនាំពាក្យរងនៃក្រសួងមហាផ្ទៃកម្ពុជា ​បាន​ថ្លែង​ប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី​២៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ​២០២៤​ថា កម្ពុជា​នឹង​បន្ត​កិច្ចការ​​ដ៏ក្តៅគគុកនេះ​ ក្នុង​ការទប់ស្កាត់​បញ្ហាបទល្មើសគ្រប់​ប្រភេទ​នៅកម្ពុជា និង​ដោយ​បើក​ចំហរ ព្រមទាំង​ទទួល​យក​នូវកិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​​ពី​គ្រប់ប្រទេស​ទាំង​អស់ផងដែរ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា​៖ «កម្ពុជាមានឆន្ទៈនៅក្នុងការទប់ស្កាត់ បង្ក្រាបរាល់បទល្មើសទាំងអស់ហ្នឹង ហើយសូមបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាគឺ​ជា​កន្លែង​មួយ​ដែល​មាន​សន្តិ​សុខ និង​សណ្តាប់​ធ្នាប់​ល្អ​ប្រសើរ […] បទល្មើសខ្នាតអន្តរជាតិ វាតែងតែកើតមាន​នៅតាមបណ្តាប្រទេសមហាអំណាច ក៏តែងតែកើតផងដែរ។ កម្ពុជា ជាពិសេសក្រសួងមហាផ្ទៃ នឹងនៅតែបន្តស្រាវ​ជ្រាវ ស៊ើប​អង្កេត កំណត់គោលដៅ អត្តសញ្ញាណ ដើម្បីឈានទៅ​ដល់ការឃាត់ខ្លួន»។  

លោក ទូច សុខៈ បានកត់សម្គាល់​ថា កន្លងមក កម្ពុជា​បាន​​បង្ក្រាប​បទល្មើស​ផ្សេងៗ​លក្ខណៈទ្រង់​ទ្រាយធំ​ជាច្រើន​លើក​មក​ហើយ ក្នុងនោះក៏មានករណីឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ​នេះ​ផងដែរ​ ដោយបានជួយសង្គ្រោះជនរងគ្រោះជាច្រើន និង​បណ្តេញ​ជនបរទេស​​​ដែល​​ពាក់ព័ន្ធចេញពីប្រទេសជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរ។

លោកបានបន្ថែមថា កម្ពុជាទទួលស្គាល់ចំពោះវត្តមាននៃបទល្មើសជួញដូរមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសនេះ​ ប៉ុន្តែកម្ពុជានៅ​រក្សាជំហរម៉ឺងម៉ាត់ថា ខ្លួន​មិនមែនជាទីកន្លែងគោលដៅ​​ចម្បង​ដូច​ដែល​ធ្លាប់មា​នការលើកឡើងកន្លងមកនោះទេ។

លោកថ្លែងថា៖ «មែនទែនទៅ មួយរយៈចុងក្រោយដែលសារព័ត៌មានបរទេស​ចុះផ្សា​យ ឬ​ក៏ប្រទេសមួយចំនួនលើកឡើង​នូវបញ្ហាបោកប្រាស់តាមប្រព័ន្ធអនឡាញ (Scam online) នេះគឺជារបៀវារៈនយោបាយមួយដែល​មានបំណង​មិនល្អដាក់​សម្ពាធ​មក​លើ​កម្ពុជា ជាថ្នូរនឹងអ្វីមួយដែលគេចង់បាន។ […] សុំជម្រាបជូនថា កម្ពុជា​មិន​បដិសេធទាំង​ស្រុង​ថា មិនមានករណីការឆបោកតាមអនឡាញនេះទេ គឺមាន តែកម្ពុជាមិនមែនជាទីទួលសុវត្ថិភាព​សម្រាប់ក្រុម​ឧក្រិដ្ឋ​ជន​សម្រាប់​មក​ដោយ​សេរីនោះឡើយ។ យើងត្រូវចាំថាជនល្មើសតែងតែរិះរកនូវទីកន្លែង និងឱកាសសម្រាប់​ប្រព្រឹត្តិបទ​ល្មើស និងធ្វើអ្វីផ្សេងៗទៀត ដើម្បីគេចផុតពីការស៊ើបអង្កេត និងចាប់ខ្លួនពួកគេ»។

អ្នកនាំពាក្យរងរូបនេះ បានគូសបញ្ជាក់ទៀតថា កម្ពុជា គឺជាប្រទេសរងគ្រោះមួយ​ក្នុងចំណោម​ប្រទេស​នានា​លើសកលលោក ក្រោម​ឥទ្ធិពលនៃការវិវត្ត​យ៉ាងលឿន​នៃ​ប្រព័ន្ធ​បច្ចេក​វិទ្យា ដែល​បាន​បង្ក​នូវ​បរិយាកាសអំណោយផលសម្រាប់ជនខិលខូច នៅក្នុង​ការប្រព្រឹត្តិ​បទ​ល្មើស។

បើតាមការឱ្យ​​ដឹងរបស់កាសែតឥណ្ឌា ចុះផ្សាយ​​នៅថ្ងៃទី​២៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ​២០២៤នេះ សមត្ថកិច្ចឥណ្ឌា ក៏បានចាប់ខ្លួន​​​ជនល្មើសម្នាក់រួចមកហើយ​​ កាល​​​ពី​ឆ្នាំ​២០២៣ ដោយ​ជន​ល្មើសរូបនោះ បានបោកប្រាស់ និងបញ្ជូនយុវជន​ដែល​មាន​ជំនាញផ្នែក​កុំព្យូទ័រ និងភាសាអង់គ្លេសចំនួន ១៧នាក់ មក​កាន់​ប្រទេស​កម្ពុជា ដោយ​ប្រាប់​ពួកគេថា​មកធ្វើការងារស្របច្បាប់។

ទាក់ទងនឹងករណីនេះដែរ ឯកអគ្គរាជទូតឥណ្ឌាប្រចាំនៅកម្ពុជា លោកស្រី Devyani Khobragade បានថ្លែងបញ្ជាក់ជា​មួយ​គេហទំព័រ Newsroom Cambodia ថា យុវជនទាំងអស់ ជាពិសេសយុវជនឥណ្ឌា គួរតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ មុននឹងព្រមព្រៀងទទួលយកការងារណាមួយ ដើម្បីចៀសវាងពីការធ្លាក់ចូលទៅក្នុងកលល្បិចរបស់ជនខិលខូចមួយចំនួន។

លោកស្រី​ថា៖ «ខ្ញុំចង់​និយាយ​ទៅ​កាន់​យុវជ​ន​ឥណ្ឌា – សូមអនុវត្តការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ក្នុងការទទួលយកការងារណាមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសជិតខាងនានា។ […] ពលរដ្ឋឥណ្ឌាគួរតែកុំបណ្តោយខ្លួនក្នុងសកម្មភាពខុសច្បាប់ ដូចជា ការទទួលយកការផ្តល់ការងារដោយប្រើប្រាស់ទិដ្ឋាការទេសចរណ៍ជាដើម»។

ឯកអគ្គរាជទូតរូបនេះ ក៏បាន​ជំរុញទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋឥណ្ឌា ឱ្យ​​បង្កើនការ​ស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិ​ក្រុម​ហ៊ុន ធម្មជាតិនៃការងារដែលត្រូវបានផ្តល់ឱ្យ​ និងប្រភេទនៃកុងត្រាដែលត្រូវចុះជាមួយភាគីក្រុមហ៊ុនផងដែរ។

​ប្រធានមជ្ឈ​មណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គឹមអេង មាន​ប្រសាសន៍​ថា បញ្ហាជួញដូរមនុស្សនេះ គឺជារឿងដែលគួរឱ្យ​មានការព្រួយបារម្ភ។ លោក​ជំរុញ​​ឱ្យ​កម្ពុជា​គួរតែបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការណ៍ឱ្យ​កាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពបន្ថែម​ទៀត  ដើម្បីសម្រេចឱ្យ​​បាននូវអត្រាអប្បបរិមានៃករណីជួញដូរមនុស្សនៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។

លោកថ្លែងថា៖ «នេះជារឿងដែលគួរឱ្យ​​​ព្រួយបារម្ភ ហើយកន្លងមកយើងឃើញថាជុំវិញបញ្ហាហ្នឹង គឺរដ្ឋាភិបាល​យើង​គួរតែសហការជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌាឱ្យ​បានទូលំទូលាយដើម្បីទប់ស្កាត់។ […] ព្រោះគេ[ឥណ្ឌា​]ក៏មានការ​ព្រួយបារម្ភដែរ គេក៏មានការប្រឹងប្រែងជុំវិញបញ្ហាហ្នឹង​​ដែរ យើងក៏ប្រឹងប្រែងជាមួយគ្នាទៅ ខ្ញុំថាគឺរឿងរ៉ាវវានឹងធ្វើឱ្យ​ប្រសើរឡើងហើយ»។

យោងតាមរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០២៣ របស់គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​អំពើ​ជួញ​ដូរ មនុស្ស បាន​ទទួល​សំណើ​ចំនួន ១ ២៧៦​ករណី និង​បានចេញ​ធ្វើ​អន្តរាគមន៍​ស្រាវ​ជ្រាវរុករក​បទល្មើស​បាន ១ ២១៣​ករណី ស្មើ​នឹង ៩៧,៧០​ភាគរយ​។

រយៈពេល២ឆ្នាំចុងក្រោយ គឺឆ្នាំ២០២២ និង​ឆ្នាំ​២០២៣ អាមេរិកបានទម្លាក់ចំណាត់ថ្នាក់​កម្ពុជា​នៅកម្រិតទី៣ ដែលមានន័យថា ស្ថានភាពអំពើជួញដូរមនុស្សនៅកម្ពុជាមានលក្ខណៈអាក្រក់​បំផុត និងពុំធ្លាប់មានទេចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៥មក។ នេះបើតាមរបាយការណ៍​ស្ដីពី​ការ​ជួញដូរ​មនុស្ស​ប្រចាំ​ឆ្នាំ២០២៣ របស់ក្រសួងការបរទេស​អាមេរិក ដែលចេញផ្សាយ​កាល​​ថ្ងៃ​ទី១៦ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ២០២៣។

របាយការណ៍ដដែល​​បន្ត​ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ មិន​បាន​បំពេញ​តាម​ស្តង់ដារ​​អប្បបរមា​​ក្នុង​ការ​លុប​បំបាត់​ការ​ជួញដូរ​មនុស្ស និង​ពុំ​បាន​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​ឱ្យ​បាន​ខ្លាំងក្លា​ក្នុង​ការ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹង​អំពើ​ជួញដូរ​មនុស្ស​នោះ​ទេ សូម្បី​តែ​អំឡុង​ពេល​មាន​ការ​រីក​រាល​ដាល​ជំងឺ​កូវីដ-១៩ ក៏​ដោយ៕

បទយកការណ៍៖ កម្មកររោងចក្រថាបណ្ណ ប.ស.​ស ជួយសម្រាលបន្ទុកក្នុងជីវភាព តែចង់​ឱ្យពេល​ប្រើ​បណ្ណ​នេះ​​​​គ្មាន​​ការ​​​​រើស​​​អើង

បណ្ណបេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គម ហៅកាត់ថា “ប.ស.ស” ឬហៅថា​ បណ្ណធានារ៉ាប់​រងសង្គម គឺជាយន្ដការមួយ​ដែល​រដ្ឋាភិបាលបង្កើតឡើងដើម្បីជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ឬមានជីវភាពមធ្យម អាចទទួលបានសេវាផ្សេងៗដោយឥតគិតថ្លៃ ឬបង់ថ្លៃសេវាក្នុងតម្លៃទាប។

តាំង​ពី​បង្កើត​បណ្ណធានា​រ៉ាប់រង​សង្គមនេះមក រដ្ឋាភិបាលបានពង្រីកការប្រើប្រាស់សេវានេះ​​ដល់សហគ្រាស និង​កម្មករ​ ដែលបានចុះបញ្ជិកាជាមួយបេឡាជាតិសន្តិសុខសង្គម​សរុបចំនួន​ជាង ២១ម៉ឺន​សហគ្រាស និងមាន​សមាជិកប្រើប្រាស់សរុបជាង ៣,១លាននាក់ ក្នុងនោះសមាជិកជាស្ត្រីមានចំនួនជាង ១,៧លាននាក់​ បើគិតមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។

របបសន្តិសុខសង្គម មាន ៤ផ្នែកសំខាន់ៗ ដោយចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៨ ដំបូងបានផ្តើមពីផ្នែកហានិភ័យការងារ  ហើយនៅឆ្នាំ២០១៦ ផ្នែកថែទាំសុខភាព រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០២២ គឺដាក់ឱ្យអនុវត្តរបបសន្តិសុខសង្គមផ្នែកប្រាក់សោធន ហើយថ្ងៃខាងមុខនឹងមានវិសាលភាពទៅដល់អ្នកនៅក្នុងបន្ទុករបស់សមាជិក ប.ស.ស។ នេះយោងតាមព័ត៌មានរបស់គេហទំព័របេឡាជាតិសន្តិសុខសង្គម

កន្លងមក មានកម្មករ-កម្មការិនី​រោងចក្រខ្លះ ដែលបានប្រើប្រាស់សេវានេះរួចហើយ យល់ឃើញថា បណ្ណ​ ប.ស.ស បានជួយដោះស្រាយបន្ទុកក្នុងជីវភាពជាច្រើន​ ជាពិសេសផ្នែកសុខភាព ពេលពួកគាត់មានជំងឺ ជួបគ្រោះ​​ថ្នាក់​​អាសន្ន និងមាតុភាពជាដើម។ តែយ៉ាងណា ពួកគាត់ក៏ចង់ឱ្យ​ក្រសួង​ការ​ងារ និង​បេឡាជាតិរបប​សន្តិ​សុខសង្គម ជួយរឹត​បន្តឹងបន្ថែម​ជាមួយមន្ទីរពេទ្យដៃគូរ ជុំវិញ​ការ​ផ្តល់សេវា និងគុណភាពនៃការព្យាបាល​ប្រកប​ដោយ​ប្រសិទ្ធ​ភាព និងគ្មានការរើសអើង។

កម្មការិនី យ៉ាន ដាវីន ដែលអះអាងថា​កំពុងធ្វើការនៅរោងចក្រ អ៊ីចេង (ខេមបូឌា) ខបភើរេសិន ដែល​មាន​ទីតាំង​នៅ​ឃុំ​តាំង​ដូង ស្រុកបាទី ខេត្ដតាកែវ បានរៀបរាប់​បទពិសោធន៍ក្នុងការប្រើប្រាស់បណ្ណប.ស.ស​​ ជិត១០​ឆ្នាំមកហើយថា​ បើ​គ្មាន​បណ្ណប.ស.ស​​ទេ ប្រហែល​ជា​រូបគាត់​​​ស្លាប់បាត់ទៅហើយ ព្រោះគ្មានលុយ​បង់​ថ្លៃព្យាបាល នៅពេលជួបគ្រោះថ្នាក់ចរា​ចរណ៍។ បន្ថែមពី​នេះ អ្នកស្រីថា​ បណ្ណ​នេះ​ ក៏បានជួយសម្រាលបន្ទុកក្នុងគ្រួសារ​ជាច្រើន លើផ្នែកសុខភាព ព្រោះ​កាល​ពី​មិនទាន់មានបណ្ណប.ស.ស អ្នកស្រី​ត្រូវដើរខ្ចីលុយគេ ឬ​លក់របស់​របរ និងបញ្ចាំប្លង់ដី ដើម្បីបានលុយ​បង់ថ្លៃព្យាបាល នៅពេល​ឈឺម្តងៗ។

អ្នកស្រី ដាវីន បញ្ជាក់​ថា៖ «តាំងពីខ្ញុំប្រើប.ស.សមក គឺជួយខាងគ្រួសារខ្ញុំបានច្រើន ទី១ គឺជួយផ្នែកសុខភាពខ្ញុំខ្លាំងមែនទែន ដោយ​សារ​រហូត​ដល់​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ខ្ញុំឈឺរយៈពេល៧ឆ្នាំជាង​ដែរ​ហើយ កាលខ្ញុំឈឺទាំងអស់ ខ្ញុំប្រើសេវា​ប.ស.សទាំងអស់ គឺប្រើសេវាលុយ វាមានចំនួន​តិចជាងប្រើសេវាប.ស.ស»។

តែយ៉ាង​ណា កម្មការិនីវ័យប្រហែលជាង​២០ឆ្នាំរូបនេះ បានឱ្យដឹងដែរ​ថា ពេលទៅព្យាបាល​ជំងឺ​​នៅ​​មន្ទីរ​ពេទ្យ​ជាដៃ​គូ​​ដែល​ប្រើបណ្ណ ប.ស.ស ម្តងៗ គឺនៅ​មានមន្ទីរពេទ្យមួយចំនួន​តូច មិនសូវយកចិត្តទុកដាក់ និង​មាន​ការរើសអើងខ្លះ​ទៅលើពួកគាត់ផងដែរ ដូចជា​​ ការប្រើប្រាស់ពាក្យសម្តីមិនសមរម្យ និង​ព្យាបាលដោយមិនសូវយកចិត្តទុកដាក់​ជាដើម​។

កម្មការិនីរូបនេះបញ្ជាក់ថា៖ «គាត់[ប.ស.ស]រើស​អើង គាត់អត់សូវយកចិត្តទុកដាក់ទេ ពេល​ហ្នឹងគឺខ្ញុំគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ គ្រោះថ្នាក់ការ​ងារ​ធ្វើដំណើរទៅធ្វើការ ក៏ជួបឧប្បតិ្តហេតុគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍តាមផ្លូវ ចឹង​ពេលខ្ញុំទៅដល់[ពេទ្យ] គេអត់សូវយកចិត្តទុកដាក់ទេ គេទុកខ្ញុំចោលអីចឹង»។

ករណី​នេះ ​អ្នកស្រី ដាវីន ស្នើ​ឱ្យ​​រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេស​ស្ថាប័ន​ដែល​ផ្តល់​បណ្ណ​ប.ស.ស ជួយ​ពង្រឹង​បន្ថែម​ទៅដល់​មន្ទីរ​ពេទ្យដៃគូ និង​ស្នើដល់មន្ទីរពេទ្យមួយចំនួន​​ដែលបានរើស​អើងចំពោះ​អ្នកប្រើ​​ប្រាស់បណ្ណ​នេះ​ បង្កើន​ការយកចិត្ត​ទុកដាក់ដល់អ្នកជំងឺ និង​​ប្តូរ​ឥរិយា​បទ ដើម្បីឱ្យការប្រើប្រាស់បណ្ណនេះ​មានភាពរលូន និង​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ជាងមុន។

ស្រដៀងនេះដែ​រ កម្មការិនីកាត់ដេរ និងជា​​អគ្គលេខាសម្ព័ន្ធសហជីពប្រជាធិបតេយ្យកម្មករកាត់ដេរកម្ពុជា (ស៊ីខៅឌូ)ប្រចាំរោងចក្រ ខ្វាន់ទុម ខ្លូស៊ីង ក្នុងសង្កាត់ចោមចៅ រាជធានីភ្នំពេញ អ្នកស្រី កែវ សាមឿន រៀប​រាប់​ថា គាត់​បាន​ធ្វើការ​នៅក្នុងវិស័យកាត់ដេរជិត​ ២០ឆ្នាំមកហើយ​ ហើយ​តាំងពីការបង្កើត​ ប.ស.ស ​មក​គាត់បានប្រើប្រាស់សេវានេះរហូត​មក និង​​ជាញឹកញាប់ ដោយ​សារ​​គាត់​មាន​​ជំ​ងឺក្រ​ពះ។​

តែយ៉ាងណា អ្នកស្រីកត់សម្គាល់ថា នៅ​តាម​មន្ទីរពេទ្យ​ខ្លះ​​ដែល​ជា​ដៃគូ​របស់​ប.ស.ស ហាក់​​មិន​​សូវ​​យក​​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​​ប៉ុន្មាន​ឡើយ​មក​លើ​អ្នក​ជំងឺ​ដែល​កាន់​បណ្ណនេះ ខណៈគ្រូពេទ្យ​ខ្លះគ្រាន់​តែ​សួរ​ហើយឱ្យ​ថ្នាំយក​មកលេប​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ទោះបីជំងឺនោះត្រូវការ​​សម្រាកព្យាបាល​ក៏ដោយ។

អ្នកស្រីថា៖ «ពេទ្យមិន​សូវខ្វល់ខ្វាយ ឬយកចិត្តទុកដាក់ទេ នៅពេលឃើញប្រើបណ្ណប.ស.ស ព្រោះគេថាលុយវា​យូរ ព្រោះចេញ​ពី​រដ្ឋ​យូរ អញ្ចឹង​គេ​ទៅ​រកអ្នកជំងឺផ្សេង​ដែលបង់លុយ​លឿនៗ[ឬភ្លាមៗ]»។

សម្រាប់​អ្នកស្រី សាមឿន នៅពេលមានបញ្ហាមិនប្រក្រតីណាមួយ ក្នុងការប្រើប្រាស់បណ្ណប.ស.ស របស់កម្មករ​-កម្មការិនីនៅក្នុងរោងចក្រដែលអ្នកស្រីធ្វើការ គឺអ្នកស្រី​​តែង​តែ​ចេញ​មុខ​ទៅរាយការណ៍ និង​ដោះ​ស្រាយបញ្ហា​ជាមួយ​ក្រុម​ប្រឹក្សាភិបាល ប.ស.ស ដើម្បីរក​ដំណោះស្រាយភ្លាមៗផងដែរ​។

ករណីនេះ​ ​អ្នកស្រីបានស្នើ​យ៉ាងទទូច​ឱ្យ​ខាង​ ប.ស.ស ចូលរួម​ជំរុញ និង​រឹតបន្តឹង​​ចំពោះ​ម​ន្ទីរ​ពេទ្យជាដៃគូ​ ត្រូវធ្វើ​យ៉ាងណា​​ពិនិត្យព្យាបាលជំងឺអ្នកដែល​ប្រើប្រាស់សេវា ប.ស.ស ប្រកប​ដោយ​តម្លា​ភាព និង​ប្រសិទ្ធភាព ដើម្បី​បង្កើនទំ​នុកចិត្ត​ក្នុងចំណោមអ្នកប្រើសេវា ​ប.ស.ស និងគ្មានកម្មករ-កម្មការិនីណាម្នាក់រងគ្រោះ ព្រោះការទុក​ចោល ឬមិនយកទុកដាក់ពីមន្ទីរពេទ្យ។

ចំណែក លោក យឿន ចន្ទថឿន អាយុ៣២ឆ្នាំ ជាកម្មករ​ធ្វើការនៅ​​រោងចក្រដាយយ៉ាប ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ​ រាជធានីភ្នំពេញ លើកឡើងថា ការប្រើប្រាស់​​បណ្ណ ប.ស.ស មាន​អត្ថប្រយោជន៍ច្រើន ជាពិសេស​នៅពេល​ឈឺ និងគ្រោះថ្នាក់​ណាមួយជាយថាហេតុ។ តែយ៉ាងណា លោកថា នៅពេលដែល​​លោកឈឺ ហើយ​ប្រើសេវា​​ប.ស.ស នេះម្តងៗ ក៏​មាន​មន្ទីរពេទ្យ​ដែលជាដៃគូ​មួយចំនួន ហាក់​ខ្វះបុគ្គលិក ក្នុងការ​ទទួលអ្នកជំងឺដែលប្រើប្រាស់​បណ្ណនេះ ខណៈអ្នកជំងឺដែលប្រើបណ្ណនេះច្រើន ដែល​ធ្វើឱ្យ​រូប​លោក​ត្រូវ​អង្គុយ​​រង់ចាំរាប់ម៉ោង ឬក៏ពេញមួយថ្ងៃក៏មាន។

លោកថា៖ «ខ្ញុំធ្លាប់ទៅពេទ្យរដ្ឋធំក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ហើយ​កាល​នោះ ខ្ញុំរង់ចាំ​ធ្វើ​ឯកសារ និងបំពេញព័ត៌មានតាម ប.ស.ស អស់ពេញមួយថ្ងៃ ហើយ​បុគ្កលិក ប.ស.ស មានតែម្នាក់ ហើយអ្នកទៅពិនិត្យជំងឺឈររង់ចាំដូចហែរកឋិន នេះជំងឺខ្ញុំស្រាល ចុះជំងឺធ្ងន់តើយ៉ាងណាទៅ?»។

បើតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងការងារ គិតមកដល់ឆ្នាំ២០២៣ មន្ទីរពេទ្យដែលបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយ ប.ស.ស មាន​ចំនួន ១ ៥៤៣មូលដ្ឋាន​សុខាភិបាល ក្នុងនោះមានមន្ទីរពេទ្យថ្នាក់ជាតិចំនួន​១១ មន្ទីរពេទ្យបង្អែកចំនួន១២៣ មណ្ឌល​សុខភាពចំនួន១ ២៧៣ និង​មន្ទីរពេទ្យឯកជនចំនួន​១៣៦។

អគ្គនាយករងបេឡាជាតិសន្តិសុខសង្គម (ប.ស.ស) នៃក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ លោក ហេង សុផាន់ណារិទ្ធ បានបញ្ជាក់ថា ចំពោះអ្នកមានបណ្ណ ប.ស.ស ទាំងវិស័យឯកជន វិស័យសាធារណៈ និងបុគ្គលស្វ័យនិយោជន៍ នៅពេលជួបបញ្ហាសុខភាព គឺពួកគាត់អាចទៅប្រើប្រាស់សេវា ប.ស.ស នេះ​នៅ​តាមមូលដ្ឋានសុខាភិបាលទាំងសាធារណៈ និងឯកជន ដែលបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយបេឡាជាតិសន្តិសុខសង្គម។ លោកបន្ថែមថា សេវា​សុខាភិបាល ​ត្រូវ​បាន​ផ្តល់​ជូន​ប្រកប​ដោយ​យុត្តិធម៌ និង​តម្លាភាព​ដោយ​មិន​មាន​ការ​រើសអើង​ថា​​នរណា​ប្រើប្រាស់​បណ្ណ​ប.ស.ស ឬ​មិន​ប្រើ​នោះ​ទេ។

លោក​អះ​អាង​ថា៖ «អត្ថប្រយោជន៍ដែលគាត់ទទួលបានគឺដូចគ្នា មានន័យថា​ពេលគាត់ឈឺគាត់ទៅព្យាបាលដោយមិនគិតថ្លៃ ហើយសម្រាប់ការព្យាបាលទៀតសោត គឺព្យាបាលមិនកំណត់ថ្លៃថាត្រូវអស់ប៉ុន្មាននោះឡើយ គឺមានន័យថា ព្យាបាលមួយជាតែម្តង»។

ដោយឡែក បញ្ហាមិនប្រក្រត្រីនៃការប្រើប្រាស់សេវាប.ស.ស នៅតាមមន្ទីរពេទ្យដែលជាដៃគូមួយចំនួន អគ្គនាយក​រង​ប.ស.សរូបនេះ ជំរុញឱ្យកម្មករ​ឬអ្នកដែលជួប​បញ្ហាប្រឈម​ទាំងនេះ អាច​រាយការណ៍ទៅកាន់ភ្នាក់ងារប.ស.ស ហើយសម្រាប់​កម្មករធ្វើការងារដោយគ្មាន​បណ្ណ ប.ស.ស ក៏អាច​រាយការណ៍ទៅក្រុមការងារជំនាញ ដើម្បី​ចាត់វិធានការតាមច្បាប់​លើរោងចក្រសហគ្រាសសាមី។

យ៉ាងណាមិញ លោក​ស្រី​ យ៉ាង សោភ័ណ្ឌ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា (CATU) សង្កេត​ឃើញ​ថា រវាង​កម្មករ-កម្មការិនីដែលប្រើប្រាស់បណ្ណប.ស.ស និង​ប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនប្រើប្រាស់បណ្ណនេះ​​ហើយ​មាន​​លុយ គឺពេទ្យ​​មាន​​ការ​​ទទួល​​ខុស​​ត្រូវ និងការយកចិត្តទុកដាក់ ខុសពីគ្នា ទាំងការរងចាំ កន្លែង​​សម្រាក​​ព្យាបាល​ និង​រយៈ​ពេល​​សម្រាក​ព្យាបាល​​ជាដើម។

លោក​ស្រី​អះអាងថា៖ «ដោយ​សារគាត់[ប្រជាពលរដ្ឋ]ប្រើប្រាស់​លុយ សេវា​លឿន​ទាន់​ចិត្ត ហើយ​មានកន្លែងស្នាក់នៅ មាន​អីចឹងទៅ ប៉ុន្តែ​បើ​​សិន​ណា​​កម្មករនិយោជិត​គាត់​ប្រើប្រាស់​បណ្ណប.ស.ស ពេលខ្លះគាត់ឈឺ គឺជំងឺរបស់គាត់ត្រូវសម្រាកព្យាបាល ពេលខ្លះជំងឺរបស់គាត់ត្រូវសម្រាកយូរអីចឹងទៅ វាទៅជាខាងមន្ទីរពេទ្យអត់ហ៊ានឱ្យច្បាប់គាត់ រយៈពេលយូរចឹងទេ ដោយខ្លាចក្រុមហ៊ុន ខ្លាចអីចឹង​ទៅ អាហ្នឹង​ជា​អ្វីដែល​កម្មករ​និយោជិត​ដែល​គាត់​ជួប​ជាក់​ស្តែង ហើយគាត់ប្រាប់ព័ត៌មានមកពួកយើងវិញ»។

មួយ​វិញទៀត លោក​ស្រី​ក៏សង្កេតឃើញដែរថា​ ការព្យាបាលរបស់មន្ទីរពេទ្យមួយ​ចំនួន ក៏នៅ​មាន​កម្រិត​​ចំពោះ​កម្មករ​​និយោ​ជិត ខណៈ​​ខាង​​ប.ស.ស ផ្តល់​​ថវិកា​​មក​ខាង​ពេទ្យ​ក្នុង​តម្លៃ​ដែល​មាន​កម្រិត​​ដូច​​គ្នា ដែល​​ជា​ហេតុ​ធ្វើ​ឱ្យ​​ការព្យាបាលមិនមានលក្ខណៈពេញលេញ។ ទន្ទឹមនេះ លោក​ស្រីថា តាមមន្ទីរពេទ្យខ្លះទៀត អត់មាន​បុគ្គ​លិក​​​ប.ស.ស​ប្រចាំការ ដូច្នេះរាល់​ការព្យាបាលជំងឺចាំបាច់មួយចំនួន គឺ​ខាងមន្ទីរពេទ្យអត់ហ៊ានក្នុងការសម្រេច​​ចិត្ត ដែល​ជាបញ្ហាប្រឈមមួយទៀតរបស់កម្មករ ក្នុងការទទួលសេវាព្យាបាលឱ្យបាន់ទាន់ពេលវេលា។

លោក​ស្រី យ៉ាង សោភ័ណ្ឌ បន្ថែម​​ថា៖ «យើងគិតថា បើសិនណាយើងចង់ដោះស្រាយបញ្ហាហ្នឹង វាអត់ពិបាកទេ ទី១ ប.ស.ស ត្រូវ​ពិនិត្យ​មើល និង​កែសម្រួលគោលនយោបាយមួយចំនួន ជជែកគ្នាជាមួយខាងមន្ទីរពេទ្យ ដើម្បីឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើកម្មករនិយោ​ជិត»។

ត្រឡប់មក​កាន់​​​​ កម្មការិនី យ៉ាន ដាវីន ដែលទើបសម្រាលកូនរួចវិញ កញ្ញាចង់​ឃើញ​ការប្រើ​ប្រាស់​បណ្ណ​ ប.ស.ស កាន់តែមានភាពងាយស្រួល និង​ប្រសិទ្ធភាពជាងមុន តាមរយៈការ​យកចិត្ត​ទុកដាក់ពីសំណាក់​មន្ទីរពេទ្យ ឬក្រុមគ្រូពេទ្យដៃគូរបស់ ប.ស.ស។

អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ខ្ញុំសូមឱ្យ ប.ស.ស រឹតបន្តឹង​ជាមួយមន្ទីរពេទ្យដៃគូទាំងអស់ ឱ្យពិនិត្យជំងឺដោយយកចិត្តទុកដាក់ ហើយកុំគិតរឿងអ្នកប្រើសេវា ប.ស.ស ឬមិនប្រើ សំខាន់​ត្រូវព្យាបាលជំងឺសិន ហើយគ្រូពេទ្យ វេជ្ជបណ្ឌិតត្រូវនិយាយពីរោះពិសា ដាក់អ្នកជំងឺ ពីព្រោះអ្នកជំងឺត្រូវការការ​​លើកទឹកចិត្ត ចឹងសូមឱ្យមានក្រមសីលធម៌ផង»៕

តុលាការកំពូលនឹងប្រកាសសាលដីកាសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំករណីលោកនីណាក់នៅដើមខែមិថុនា

តុលាការកំពូលនឹងប្រកាសសាលដីកាសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំរបស់លោក នី ណាក់ នៅដើមខែមិថុនា ខាងមុខនេះ ខណៈភរិយារបស់អ្នករិះគន់សង្គមដែលមិនសំចៃមាត់រូបនេះ ​បន្តទាមទារឱ្យតុលាការផ្តល់​សេរីភាពស្វាមីរបស់អ្ន​ក​​ស្រី​បាន​​នៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្ន។

នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នេះតុលាការកំពូលបានបើកសវនាការ ជំនុំជម្រះលើ​​បណ្តឹ​ង​​សារទុក្ខសុំ​នៅ​​ក្រៅ​ឃុំ​របស់លោក នី ណាក់។ក្រោយបញ្ចប់សវនាការ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃុំជំនុំជម្រះ នៃតុលាការកំពូល​​លោ​​ក​ និល  ណុន បា​​ន​កំ​​ណត់ថ្ងៃប្រកាសសាលដី​កាក្នុងសំណុំ​​រឿ​ង​​ព្រ​​ហ្ម​ទណ្ឌនេះ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០​​២៤​ ពេ​​លព្រឹក។

អ្នកនាំពា្យតុលាការកំពូល លោកស្រី ម៉ៅ ធីតា បានប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថាតុលាការបានកំណត់កាលបរិច្ចេទរួចរាល់ហើយ ក្នុងាករប្រកាសសាលដីចំពោះរឿ​ងក្តីនេះ។ប្រ​ភ​ព​បន្ត​​ថា ការប្រកាសសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការនឹងធ្វើឡើងនៅពេលព្រឹក ដើមខែមិថុនាខាងមុខនេះ។

 ប្រភពបន្តថា៖«ពាក់ព័ន្ធនឹងខាងក្ដីជម្រះព្រឹកមិញនេះគឺលើកប្រកាសទៅថ្ងៃ ទី៧ ខែ៦ ២០២៤ ម៉ោង៨ ព្រឹកកន្លះព្រឹក ការប្រកាសសាលដីការផ្លូវការហ្នឹងគឺថ្ងៃទី៧ »។

ចំណែក ភរិយារបស់លោក នី ណាក់ គឺអ្នកស្រី សុខ ស៊ីណែត អាយុ៤២ឆ្នាំ បានប្រាប់ថា អ្នកស្រីសង្ឃឹម និងទទូចឱ្យតុលាសម្រេចឱ្យស្វាមីអ្នកស្រីបាននៅក្រៅឃុំនៅថ្ងៃប្រកាសសាលដីកាខាងមុខនេះ ដោយអ្នកស្រីថា ស្វាមីអ្នកស្រី​​មិនបានប្រព្រឹត្តខុសដូចការចោទប្រកាន់ឡើយ ។

អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «បងយល់ថាប្ដីបងគាត់អត់បានធ្វើអីខុសទេ គាត់ធ្វើការបញ្ចេញមតិ ទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់លើបណ្ដាញសង្គមហ្នឹងក៏គាត់គ្មានចេតនាថាដើម្បីគៀងគរនរណាគេឱ្យធ្វើអំពើទុច្ចរិតណាមួយ ឬក៏បង្កឱ្យមានការរើសអើងដូចគេចោទដូចគេចោទប្រកាន់ហ្នឹងណាអូន។បងសង្ឃឹមថាតុលាការនឹងដោះលែងគាត់ឱ្យ​​នៅ​​​ក្រៅឃុំ[…][ខ្ញុំ]ទទូចសុំខាងតុលាការ ហើយនិងអង្គការពាក់ព័ន្ធ រដ្ឋអំណាចឱ្យគាត់ដោះលែងប្ដីបងបាននៅក្រៅ​ឃុំវិញ មានសេរីភាពវិញ មករួមរស់នៅជាមួយក្រុមគ្រួសារវិញ»។

អ្នកស្រី សុខ ស៊ីណែត បានបន្តថា ការឃុំខ្លួនស្វាមីអ្នកស្រីបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពគ្រួសារអ្នកស្រី និ​ង​ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការសិក្សារបស់កូនៗអ្នកស្រីទៀតដែរ។ហើយការឃុំខ្លួនលោក នី ណាក់ នៅពន្ធនាគារ​ត្រពាំងផ្លុង ខេ​​ត្ត​​ត្បូងឃ្មុំនេះ គឺឆ្ងាយពីផ្ទះរបស់អ្នកស្រី ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការរកចំណូលចិញ្ចឹមគ្រួសារមួយកម្រិ​​ត​​ថែ​​​ម​ទៀត និងពិបាកក្នុងការចេញចូលសួរសុខទុក្ខស្វាមីផង។

លោកបន្តថា៖«ប្ដីបង [ខ្ញុំ]ចង់និយាយថាគាត់ជាមេគ្រួសារ ដល់ពេលគាត់មានបញ្ហាគ្រួសារទាំងអស់ហ្នឹងក៏មានបញ្ហាដែរអញ្ចឹងហ្អាសអូន […] ប៉ះពាល់ខ្លាំងប៉ះពាល់ដល់សម្ពោធផ្លូវចិត្តកូនដែលគាត់កំពុងរៀនគាត់រៀនអត់ចូលអញ្ចឹងហ្អាសអូន ហើយយើងឡើងចុះៗឡើងៗចុះអត់បានធ្វើអីទេ ចង់និយាយថាប្ដីឡើងតុលាការ ឡើងទៅសួរសុខទុក្ខប្ដីអ៊ីចឹង និយាយទៅយើងអត់បានប្រកបរបបរកស៊ីអីឱ្យជាក់លាក់ និយាយទៅយើងលំបាកណាស់អូន»

មេធាវីការពារក្តីឱ្យលោក នី ណាក់ គឺលោកមេធាវី ជួង ជូងី បានឱ្យដឹងថា ឥឡូវនេះសំណុំរឿងលោក នី ណាក់ កំ​​ពុ​ងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលស៊ើបអង្កេត ដែលមិនទាន់កាត់ក្ដីថាកូនក្តីរបស់ខ្លួនមានទោស ឬយ៉ាងណានៅឡើយទេ ហើយបើតាមផ្លូវ លោក នី ណាក់ មានសិទ្ធិក្នុងការទាមទារឱ្យតុលាការដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្ដុះអាសន្ន។

លោកបន្តថា៖ «ហើយផ្លូវច្បាប់តុលាការគេឃុំខ្លួន គេមានការបារម្ភផ្សេងៗ ប៉ុន្តែនៅក្នុងស្មារតីច្បាប់ គេក៏មានចែងថាប្រសិនជាតុលាការមានការបារម្ភ គឺដាក់គំហឹតគាត់ទៅ ឱ្យគាត់នៅក្រៅឃុំប៉ុន្តែបដាក់លក្ខខណ្ឌឱ្យគាត់គោរពអញ្ចេះ១អញ្ចេះ២ទៅ ហើយបើក្នុងករណីថា ឱ្យគាត់នៅក្រៅគំហឹតឱ្យគាត់គោរព តែបែរជាគាត់មិនគោរព អាហ្នឹងចាំដាក់ឃុំខ្លួនគាត់ ប៉ុន្តែតុលាការមិនបានអនុញ្ញាតឱ្យគាត់នៅក្រៅឃុំដាក់គំហឹតកំណត់កុំឱ្យគាត់ធ្វើអញ្ចេះ១កុំឱ្យធ្វើអញ្ចេះ២ដាក់គំហិតឱ្យគាត់គោរពអត់បានធ្វើអញ្ចឹងទេ ឃុំខ្លួនគាត់តែម្ដង។ ហើយខ្ញុំជាមេធាវីកំពុងតែទាមទារឱ្យតុលាការដាក់លក្ខខណ្ឌឱ្យគាត់ទៅឱ្យគាត់នៅក្រៅឃុំទៅ ខ្ញុំកំពុងទាមទារអញ្ចឹង»

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ លោក អំ សំអាត ថាតុលាការគួរតែពិចារណាឱ្យ​លោក នី ណាក់ នៅក្រៅឃុំ ព្រោះជាបទល្មើសមជ្ឈឹមដែលមិនចាំបាច់ឃុំខ្លួនឡើយ ហើយលោកថាការដាក់នៅក្រៅ​ឃុំនេះមិនមែនជាការបញ្ចប់នីតិវិធីតុលាការទេ។

លោកបន្តថា៖«យើងគ្រាន់តែសង្ឃឹមថា តុលាការលោកនឹងពិនិត្យទៅលើការស្នើសុំនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្នរប​ស់​លោក នី ណាក់ ពីព្រោះការនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្នមិនមែនជាការបញ្ចប់នូវសំណុំរឿង ឬក៏បញ្ចប់នីតិវិធីនៅតុលាការទេ ពីព្រោះតាមផ្លូវច្បាប់យើងឃើញហើយគេជ្រើសរើសសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន បានន័យថាជ្រើសរើសការនៅក្រៅឃុំជាគោល លើកលែងតែករណីចាំបាច់ ថាត្រូវតែឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នដោយកាលៈទេសៈចាំបាច់ណាមួ​យហើយបទល្មើសហ្នឹងវាអាចជាធ្ងន់ធ្ងរ ប៉ុន្តែបទល្មើសនេះជាបទល្មើសមជ្ឈឹម អ៊ីចឹងការស្នើសុំនៅក្រៅឃុំនេះគួរតែ​​ត្រូវបានពិចារណាផងដែរ»

កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ លោក នី ណាក់ ត្រូវចាប់ខ្លួន និងរង់ការចោទប្រកាន់ពីបទ​ «ការ​មិន​រាង​ចាល​ក្នុង​​បទ​មជ្ឈឹម បន្ទាប់​ពី​ការ​ផ្តន្ទាទោស​បទ​មជ្ឈឹម​បរិហារ​កេរ្តិ៍​ជា​សាធារណៈ​ និង​ញុះញង់​ឱ្យមាន​ការ​រើស​អើង » ដែ​ល​​ប្តឹង​ដោយ​រដ្ឋមន្រ្តី​ក្រសួង​ការងារ លោក ​ហេង សួរ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​បង្ហោះ​សាររិះគន់​នៅ​លើ​ហ្វេស​ប៊ុក​របស់​លោក។ ហើយនៅថ្ងៃទី២៨ ​ខែ​មករា​ ឆ្នាំ ​២០២៤ ​លោក ​នី ណាក់ ​ត្រូវ​បាន​ផ្ទេរ​ពី​ពន្ធនាគារ​ព្រៃ​ស​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ ​ទៅឃុំខ្លួ​ន​​បណ្តោះ​​អា​​សន្ន​​ នៅ​​​ពន្ធនាគារ​ត្រពាំង​ផ្លុង ​ខេត្ត​ត្បូង​ឃ្មុំ ​ក្រោមហេតុផល​ថា​នៅ​ពន្ធនាគារព្រៃ​ស មានកំណើនជនជាប់ឃុំច្រើ​ន​​​​៕

លទ្ធផលបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាបឋមបបង្ហាញថាគណបក្សប្រជាជននាំមុខគណបក្ស៤ផ្សេងទៀត

គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលបានសំឡេងនាំមុខក្នុងចំណោមគណបក្ស៤ផ្សេងទៀត ដែលចូលរួមប្រ​​កួ​ត​ប្រ​​ជែងបម្រើឱ្យការបោះ​​ឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាសម្រាប់អាណត្តិទី៤នេះ ឆ្នាំ២០២៤ ។

អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជន លោក សុខ ឥសាន បានឱ្យដឹងនៅថ្ងៃនេះ​ថាដំណើរការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សា​​អា​​ណ​​ត្តិ​​ទី​​៤ ដែលប្រព្រឹត្តទៅ​កាលពីថ្ងៃទី​​២៦ ខែឧសភា នេះ​ប្រព្រឹត្តទៅបានល្អ មិនមានបាតុភាព អសកម្ម ឬមិនប្រក្រតីណា​មួយក្នុងអំឡុងពេលបោះ​ឆ្នោតនោះទេ។ លោកយល់ថាការបោះឆ្នោតនោះ គឺសេរី និងយុត្តិធម៌  និងមានតម្លាភាព ដោយសារមានការចូលរួមពីអ្នកសង្កេតការជាតិ និងអន្តរជាតិមួយចំនួនដែរ​។

លោកបន្តថា៖ «គណបក្សប្រជាជនគឺមិនមែនត្រឹមតែបានសម្លេងចំនួនអង្គបោះឆ្នោតរបស់ខ្លួនទេ គឺមានលើ​​ស​ចំនួនអង្គបោះឆ្នោតរបស់ខ្លួនទៀត ហើយសម្លេងនេះវាកើតឡើងរហូតដល់ ៨៥ភាគរយ ប្លាយ ចំណែកបក្សប្រ​ឆាំង បក្សប្រកួតប្រជែងដែលថាមានសក្តានុពលនោះ គឺថាមានត្រឹមតែ ១១ ភាគរយទេ » ។

លោក ឥសាន ថានេះ គឺពិតជាបានឆ្លុះបញ្ជាំងអំពីការគាំទ្រលើគណបក្សប្រជាជនពិតមែន។

លោកបន្តថា៖​ «អាហ្នឹងវាឆ្លុះបញ្ជាំងថាគណបក្សណាធ្វើអំពើល្អសម្រាប់ជាតិ សម្រាប់ប្រជាជន អាហ្នឹងទទួលបានការគាំទ្រពីប្រជាជន គណបក្សណាដែលធ្វើមិនមានស្នាដៃអីសម្រាប់ផលប្រយោជន៍ជាតិ និងប្រជាជនទេ ផលទទួលបានហ្នឹងក៏វាមានកម្រិតតិចតួចដែល អាហ្នឹងវាទៅតាមហ្នឹង យើងធ្វើបុណ្យបានបុណ្យ យើងធ្វើបា បបានបាប » ។

អនុប្រធានគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក ជា មុនី ថាលោកមិនពេញចិត្តចំពោះការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៦ ឧសភានេះឡើយ ព្រោះនៅមុនការ​បោះឆ្នោតមានការបំភិតបំភ័យ និងគម្រាមកំហែងសិទ្ធិសេរីភាពចំពោះអង្គបោះឆ្នោត ទើបនាំឱ្យគណបក្សកម្លាំងជាតិទទួលបានសម្លេងឆ្នោតតិចជាងការរំពឹងទុកបែបនេះ។

លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំអត់បានពេញចិត្តទេ ព្រោះអង្គបោះឆ្នោតដែលបោះឱ្យគណបក្សកម្លាំងជាវាតិច តិចដោ​​យ​​សា​​រអី ដោយសារថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សត្រូវគេគំរាមកំហែងគាត់ គេថាបើអ្នកឯងមិនបោះឱ្យគណបក្សមិនគម្រាមកំហែងគាត់ថាបើមិនបោះឆ្នោតឱ្យគេដកហើយ ហើយគេប្រាប់ពីរបៀបគូសទៀត អាបង្រៀនគូសហ្នឹងវាខុសច្បាប់ គណបក្សកម្លាំងជាតិមិនអាចទទួលយកបានទេយើងត្រូវបានសម្លេងច្រើនជាហ្នឹង» ។

លោក ញឿន រ៉ាដែន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សរាជានិយម ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច លោកសារទរ បើទោះបីជាល​ទ្ធផលនៅ​ពេ​ល​​នេះ គឺជាលទ្ធផលបណ្តោះអាសន្នក្តីលោកពិតជាមានសេចក្តីរីករាយចំពោះលទ្ធផលនៃកា​រ​បោះ​ឆ្នោតដែ​​ល​​គណបក្សទទួ​ល​​បាន សំឡេងនៃការគាំទ្រដែរ។

លោកបន្តថា៖«គណបក្សខ្ញុំបាទតែតែចូលរួមគ្រប់ការបោះឆ្នោតទាំងអស់ ទាំងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ថ្នាក់ជាតិ ហើ​យ​គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ីនប៊ិចជាគណបក្សរាជានិយមមួយដែលបានដាក់បេក្ខជនចូលរួមប្រគួតប្រជែង ហើយយើ​​ង​យល់ថាការបោះឆ្នោតនេះពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់[…] អាសនៈយើងទទួលបាននៅខេត្តកំពុងធំនោះក្នុងដែរយើងសង្កេតឃើញមានក្រុមប្រឹក្សានៃគណបក្សផ្សេងបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សយើងដែរ នេះជាលទ្ធផលមួ​យដែលរីករាយ ទោះមិនជាលទ្ធផលធំតែជាលទ្ធផលដ៏អស្ចារ្យសម្រាប់គណបក្សយើងខ្ញុំ »​។

បញ្ជីបោះឆ្នោតដែលចេញដោយស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បង្ហាញថា គណបក្សនយោបាយចំនួន៥ បា​ន​ចុះឈ្មោះចូលរួមប្រកួតប្រជែង បម្រើឱ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសរើស​ក្រុមប្រឹក្សាសម្រាប់នីតិកា​លទី៤នេះ​។នៅ​ក្នុ​ង​​​​ចំណោមគណបក្សនយោបាយទាំង៥ គឺគណបក្សរាជានិយម ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច និងគណបក្ស​ខ្មែររួបរួម​ជាតិ​​រប​ស់​​​​​លោក ញ៉ឹក ប៊ុនឆៃ មិនមានសំឡេងដែលរុញឱ្យបក្សនយោបាយទាំងពីរនេះ មានអាសនៈ នៅក្នុង​​ក្រុម​​ប្រឹ​​ក្សា​​​​ទេ។

​​ដោយឡែក គណបក្សកម្លាំងជាតិ ដែលទើបបង្កើតឡើងថ្មោងថ្មី អាចរកបានសំឡេងគាំទ្រខ្លះៗ បើធៀ​បនឹ​ង​​គ​​ណ​​បក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ដែលមានសំឡេងនាំមុខ សម្រាប់អាសនៈក្រុ​មប្រឹក្សារា​​ជ​​ធានី ស្រុក ខណ្ឌ ខេត្ត និងក្រុងនេះ។

អ្នកនាំពាក្យគណកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ហង្ស ពុទ្ធា សង្កេតឃើញថាការបោះឆ្នោតដែលទើបតែធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃអាទិត្យនេះ គឺប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន ទាំងអង្គបោះឆ្នោតទាំងគណបក្សដែលចូលរួមប្រ​​កួ​ត​​ប្រជែងគឺទទួ​​ល​​យកបាន ។ជាងនេះទៀតគណបក្សប្រជាជន ទទួលបានលទ្ធផលនាំមុខគេនៅក្នុងការបោះ​​ឆ្នោ​​​តក្រុមប្រឹក្សា នៅក្នុងអាណត្តិទី៤នេះ ដែលផ្អែកលើលទ្ធផលបឋម ដែលស្ថាប័ន គ.ជ.ប ទទួលបា​នពីតា​​ម​​ម​​​​ណ្ឌលបោះឆ្នោត។

 លោកថ្លែងថា៖ « សូមជម្រាបជូននឹងអំពាវនាវឱ្យគណបក្សនយោបាយទាំងអស់រក្សាភាពស្ងប់ស្ងៀមដើម្បីរង់ចាំការប្រកាសលទ្ធផលបណ្តោះអាសន្ន នៃការជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ​នៅថ្ងៃទី១ មិថុនា​ ហើយយ៉ាងយូរបំផុតការប្រកាសលទ្ធផលផ្លូវការនឹងធ្វើនៅថ្ងៃទី៨ មិថុនា ហើយពេលនោះដែល គ.ជ.ប នឹងប្រកាសអំពីចំនួនអសនៈដែលគណបក្សនយោបាយនីមួយៗទទួលបាន ហើយនឹងប្រកាសអំពីបេក្ខជនដែលជាប់ជា​​ស​​មាជិកក្រុមប្រឹក្សា »។

ដោយឡែក នាយកប្រតិបត្តិ នៃអង្គការនិកហ្វិក លោក សំ គន្ធាមី មានប្រសាសន៍ថាអង្គការរបស់លោកមិនបានចូលរួមនៅក្នុងការសង្កេតការណ៍នោះទេ ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយលោកថាដំណើរការបោះឆ្នោតនេះ ហាក់បីដូចជាស្ងប់ស្ងាត់មិនមានអ្វីកត់សម្គាល់នោះទេ។

លោកបន្តថា៖ «យើងអត់មានដាក់ពង្រាយអ្នកសង្កេតការណ៍ទេ តែយើងសង្កេតក្រៅផ្លូវការត្រួសៗមើល ឃើ​​ញដំណើរការក្នុងការិយាល័យបោះឆ្នោត យើងមើលពីក្រៅឃើញដំណើរការ មានភាពស្ងប់ស្ងាត់ មិនមានអ្វីគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ទេដំណើរការ ខ្ញុំគ្រាន់តែបញ្ជាក់តែបណ្ណឹងទេ មិនមានអ្វីកើតឡើង ដំណើរការគឺរលូនទេ » ។

លោកមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា៖ «យើងចង់ឱ្យមានភាពសេរី និងយុត្តិធម៌នេះ​ គឺថាទី១ជៀសវាងការទិញទឹកចិ​ត្ត ទិញអី ទី២ យើងសង្កេតមើលឃើញគណបក្ស ក្រៅពីគណបក្សប្រជាជនហ្នឹង ឃើញមានដូចបំបែកច្រើនណា​​ស់ ២ ទៅ៣ គណបក្សអត់ទាន់រួមគ្នា​ឱ្យសម្លេងក្រុមប្រឹក្សាបោះឆ្នោតហ្នឹង វាមូល កុំឱ្យបែងចែកសម្លេង ដល់​​ចឹងបំបែកគ្នា​ អ្នកខ្លះបាន៤ ទៅ១០ សម្លេង អ្នកខ្លះ ១០ ជាង អ្នកខ្លះ ៥ ទៅ៦ អីចឹងណា យើងធ្វើម៉េចឱ្យ​​មានភាពឯកភាព រួមគ្នា​តែមួយ គណបក្សរួមគ្នា​ » ។

ប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ប្រាជ្ញ ចន្ទ ត្រូវបានកាសែតដកស្រង់មកចុះផ្សាយ ដែ​ល​ថ្លែងនៅក្នុងសន្និ​សី​​ទកាសែត កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ថាការផ្សព្វផ្សាយលទ្ធផលបឋមនៃការបោះ​ឆ្នោតតាមប្រ​ភេ​ទ​ក្រុមប្រឹក្សានីមួយៗ ត្រូវធ្វើតាមរបៀបវិលជុំចំនួន២ជុំដោយចាប់ផ្តើមពីការផ្ស​ព្វ​ផ្សា​យលទ្ធផ​​ល​បឋម នៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាតាមមណ្ឌលក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌជាមុន និងបន្តមកក្រុមប្រឹក្សាតាមមណ្ឌលរាជធានី ខេត្ត។

ប្រតិទិនដែលចេញដោយ គ.ជ.ប បង្ហាញថាការ​បោះ​ឆ្នោត​ជ្រើស​រើស​ក្រុមប្រឹក្សា​រាជ​ធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខ​ណ្ឌ អាណត្តិ​ទី៤ ឬ​ហៅ​ថា​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជ្រើស​រើសក្រុម​ប្រឹក្សានេះ បាន​ចាប់​ផ្តើម​ កាលពី​ព្រឹក​ថ្ងៃ​អាទិត្យ ទី​២៦ ខែ​​ឧសភា ឆ្នាំ​២០២៤។

បន្ថែមពីលើនេះ ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជ្រើស​រើស​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ដែល​ធ្វើ​ឡើង​រៀង​រាល់​៥​ឆ្នាំ​ម្តង មាន​អាសនៈ​សម្រាប់​ស​​មា​ជិក​ក្រុម​ប្រឹក្សា​រាជធានី​ ខេត្ត ​ក្រុង ​ស្រុក​ និង​ខណ្ឌ ចំនួន​៤.២០០​នៅ​ទូទាំង​២៥​ខេត្ត​រាជធានី​។ក្រៅពីនេះ ក្រុម​ប្រឹក្សា​រាជធានី ​ខេត្ត​ ក្រុង​ ស្រុក និងខណ្ឌ ​នីមួយៗ​ត្រូវ​ធ្វើ​ជា​តំណាង និង​ធ្វើ​សកម្ម​ភាព​ក្នុង​នាម​ជា​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ទាំង​អស់​ដែល​រស់​នៅ​ក្នុង​ដែន​សមត្ថកិច្ច​របស់​ខ្លួន ​ដោយ​ត្រូវ​បង្កើត​ ជំរុញ ​និង​ធ្វើ​ឱ្យ​មាន​ចីរភាព​ដល់​ការ​អភិវឌ្ឍ​តាម​បែប​ប្រជា​ធិបតេយ្យ​នៅ​ក្នុង​ដែន​សមត្ថកិច្ច​របស់​ខ្លួន៕

ពលរដ្ឋខ្មែរនៅជប៉ុនប្រកាសធើ្វបាតុកម្មទាមទារឲ្យដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ

ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលកំពុងសុំសិទ្ធិជ្រកកោនផ្នែកនយោបាយ បានអះអាងថា នៅដើមខែមិថុនានេះ ពល​​រ​ដ្ឋ​​ខ្មែរដែលរស់នៅប្រទេ​សជប៉ុននឹងធ្វើមហាបាតុកម្មប្រឆាំងការចាប់ខ្លួន អ្នកនយោ​​បា​យមកពីបក្សជំទាស់ និ​​​​ង​ស្នើឱ្យ​​រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនជួយអន្តរា​គមន៍ទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ដោះលែងពួកគេចេញពី​​ពន្ធនាគារ​វិញដោ​​យ​​​គ្មានលក្ខខណ្ឌ។

លោក គង់ ជិ ដែលរស់នៅដោយនិរទេសខ្លួនដោយសារបញ្ហានយោបាយ បានប្រាប់ គេហទំព័រ Newsr​oo​​​m Cambodia តាមសារអេឡិចត្រូនិក នៅថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា នេះថាក្រុមបាតុករនឹងដើរដង្ហែជាក្បួន និង​​ជុំ​ជួបគ្នានៅលើទីលានសួន ហ៊ីបីយ៉ា ក្នុងទីក្រុងតូក្យូ ប្រទេសជប៉ុន។លោកបន្តថា ក្រៅពីធ្វើបាតុកម្មហើយ ពួកគេក៏នឹងយកញត្តិទៅដាក់ទៅក្រសួងការបរទេសដែរ ដើម្បីជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោះលែងអ្នក​ទោ​​ស​​ន​​​យោបាយ ដែលត្រូវចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់មកនេះ។

លោកបន្តថា៖«នៅក្នុងក្បួនបាតុកម្មនេះដែលយើងក៏មានញ៉ាកផ្ញើជូនលោក គី ស៊ីដា នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសជប៉ុនដើម្បីទាមទារដោះលែងលោក ស៊ុន ចន្ធី នឹងលោក ថាច់ សេដ្ឋា ដែលនៅក្នុងនោះយើងក៏មានសំនួរចង់សួរទៅកាន់ប្រទេសជប៉ុន​ ១ប្រទេសជប៉ុនគឺជាម្ចាស់ហត្ថលេខីទីក្រុងប៉ារីស ក៏ដូចជាម្ចាស់ជំនួញដ៏ធំបន្ទាប់ពីលោ​​កខាងលិចហេតុអ្វីបានជាប្រទេសជប៉ុនមិនមានឥទ្ធិពលនយោបាយទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលនេះ ២ហេតុអ្វីបានជាថា្នក់ដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងនៅពេលដែលបញ្ចប់ពីសកម្មពីប្រទេសជប៉ុនទៅកាន់កម្ពុជាវិញបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនទីមួយគឺលោក ស៊ុន ចន្ធី ទីពីរលោក ថាច់ សេដ្ឋា ទីបីគឺលោក ទោ វណ្ណុល ដែលត្រូវបានតុលាការចេញដីកា » ។

បើតាមលោក គង់ ជិ អ្នកនយោបាយជាន់ខ្ពស់បក្សជំទាស់មួយចំនួន ដូចជាលោក ថាច់ សេដ្ឋា លោក ទាវ វណ្ណុល និងលោក ស៊ុន ចន្ធី ជាដើម ពួកគេសុទ្ធតែបានចាប់ខ្លួន ក្រោយបញ្ចប់បេសកក​ម្មនៅប្រ​​ទេ​ស​​ជ​ប៉ុ​​ន​​។​​​ហេតុនេះ បាតុកម្មលើកនេះ ក៏នឹងស្នើឱ្យប្រទេសជប៉ុនឆ្លើយតបលើកយកបញ្ហាផ្សេងៗជាច្រើនទៀត ដែ​​ល​​​ប្រ​​ទេ​ស​​ជប៉ុ​​ន​​ក៏ធ្លាប់​ជា​ម្ចាស់​​ហ​ត្ថ​​​លេខី សម្រាប់កិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយរួមទីក្រុងប៉ារីស ពិនិត្យមើល​​ឡើ​​​ងវិ​​ញ ពីតួនាទី​​របស់ខ្លួនដែ​រចំ​ពោះ​​​​​កម្ពុជា។​ចំណែក បាតុកម្មដែលគ្រោងនឹងរៀបចំនៅថ្ងៃទី២ មិថុនា នេះ​​នឹងមានអ្នកចូលរួមប្រមាណ ៣​​០០​​នាក់​។

ឆ្លើយតបរឿងនេះ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុតិធម៌លោក គឹម សន្តិភាព បញ្ជាក់ថា ការប្រើប្រាស់មធ្យោបា​យ​​ក្នុ​ង​ទម្រង់ចាប់បង្ខំបែបនេះវាមិនមែនជាជំរើសល្អសម្រាប់ប្រទេស ដែលអនុវត្តដោយច្បាប់​ឡើយ។ជាង​នេះ​​​​ទៀត ការដោះលែងជនត្រូវចោទ មិនមែនធ្វើឡើងតាមមធ្យោបាយប្រើប្រាស់ ធ្វើបាតុកម្ម ឬដាក់សម្ពា​ធ​​ដោ​​យ​កម្លាំងមហាជនទេ លើកលែងតែប្រទេសដែលអនុវត្តផ្ទុយពីច្បាប់។

លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំសូមជម្រាបជូនថាដរាបណាកម្ពុជាមានអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការអនុវត្តច្បាប់រប​​ស់កម្ពុជានោះការដោះលែងជនជាប់ឃុំណាមួយមិនត្រូវធើ្វបានតាមរយះបាតុកម្មនោះទេ រាល់បាតុកម្មបើសិនជាយកមូលហេតុយកមកធើ្វការបង្ខំក្នុងការដោះលែងមនុស្សនោះប្រទេសមួយត្រូវលុបច្បាប់ចោលបាទកុំឲ្យមានច្បាប់តទៅទៀត»

លោកបានបន្ថែមថា៖ «កុំអោយមានតុលាការតទៅទៀត ជាពិសេសកុំឲ្យមានច្បាប់ចែងអំពីល្មើសបាទចឹងឲ្យសង្គមហ្នឹងច្របូលច្របល់ ដូចខ្ញុំបញ្ជាក់ថាដរាបណាកម្ពុជាជាសង្គមដែលមានអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការអនុវត្តច្បាប់គឺគ្មានឥទ្ធិពលណាមួយនៃបាតុកម្មណាមួណដែលត្រូវបង្ខំឲ្យស្ថាប័នតុលាការដើម្បីធើ្វការដោះលែងជនចាត់ចោទ ជនជាប់ឃុំដែលកំពុងតែជាប់និតីវិធីក្នុងតុលាការឬក៏កំពុងតែប្រព្រឹត្តបទល្មើសដែលមានចែងក្នុងច្បាប់កម្ពុជានោះទេ»

ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យរងក្រសួងការបរទេស លោក ហុក​ សុភា ឆ្លើយតបដោយខ្លីថាខ្លួនកំពុងពិនិត្យក​​រ​​ណី​​នេះសិន មុននឹងត្រូវឆ្លើយតបបែបណាចំពោះ​​ការទាមទាររបស់បាតុករនេះ។​​ម្យ៉ាងវិញទៀតការផ្តល់ព័​ត៌មានស​​ម្រាប់​ក្រុ​មអ្នកព័ត៌មាន គឺចាំបាច់ត្រូវមានការឯកភាពជាមុន ពីក្បាលស៊ីនដាក់នាំរបស់ក្រសួងការបរទេសសិន។

 លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំកំពុងឆែករឿងនេះនៅពេលបានខ្ញុំទាក់ទងតាមតេឡេក្រាម។សូមអភ័យទោសខ្ញុំបានគោ​​​​​រពសុំការអនុញ្ញាតពីថ្នាក់លើព្រោះទាល់តែបានការអនុញ្ញាតទើបធ្វើបទសម្ភាសកើត។ចំពោះថាតើពេលណាបានការអនុញ្ញាតខ្ញុំមិនអាចធានាបានទេ។ សូមអធ្យាស្រ័យដោ​​យ​​​​រាប់​​​អានពីខ្ញុំ»

សម្រាប់អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត និងការស្រាវជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ យល់ឃើ​ញ​ថា កា​​រធ្វើបាតុកម្មដែលគ្រោងរៀបចំដើមខែមិថុនាខាងមុខនេះ ទំនងមានឥទ្ធិពលតិចតួច ដែលស្នើឱ្យ​ភាគីជ​​ប៉ុ​ន ​ជួយអន្តរាគមន៍ទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ។លោកបន្តថា ជាក្របខណ្ឌជ​ប៉ុ​​ន​​មិ​​នមា​​នសិទ្ធិអំណាចពិសេសណាមួយ ដែលអាចចាប់បង្ខំឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អនុវត្តតាមឡើយ។ប៉ុន្តែ​ជា​​កា​​រ​​អង្កេត ជប៉ុនអាចមានសិទ្ធិក្នុងការសម្របសម្រួល សម្រាប់ជម្លោះកម្ពុជា តែមិនមែនជាភាគី​ដែលអា​​កា​ត់ ចំ​​ពោះការសម្រេចចិត្តរបស់ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំប្រទេសបាន ក្រៅពីលោក ហ៊ុន សែន នោះទេ។

លោកបន្តថា៖ «ប៉ុន្តែសំរាប់ខ្ញុំមើលឃើញថារដ្ឋាភិបាលជប៉ុនបានតែមកដឹងឮគ្រាន់តែអ្នកជូនដំណឹងមករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប៉ុន្តែមិនឥទ្ធិពលណាមួយជំរុញឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតរបស់គណបក្សកាន់អំណាចចំពោះករណីថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារនេះទេ»

គិតមកដល់ពេលនេះ គេសង្កេតឃើញថាមានអ្នកនយោបាយបក្សជំទាស់ សកម្មជនសង្គម និងសកម្មជ​​​​ន​​ស​​ហជី​ពឯក​​រាជ្យ​ប្រ​មា​​ណជិត២០នាក់ហើយ ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ក្រោមបទចោទផ្សេងៗ និងបញ្ជូនទៅឃុំ​​ខ្លួ​ន​បណោះ​អាស​​​ន្ន​នៅ​​​​​ព​​ន្ធ​​នា​​​គារ។

សកម្មភាពនៃការចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ស្របពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន ប្រ​​ធានព្រឹទ្ធសភា បានដាក់​​ចេ​ញនូវផែនការតា​​មកម្ទេ​ចក្រុ​​ម​ជំ​​ទាស់បន្ថែមទៀត ដែលលោក ហ៊ុន សែន ចោ​​ទប្រ​​កាន់​​ថា​​ជាក្រុ​​មប្រ​ឆាំ​​ង​ជ្រុ​លនិយម។ហើយក្រុមថ្មីនេះ គឺ​​អ​តីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី បានប្រើប្រាស់ក្រុ​​មអ្នកដែ​​ល​ធ្លា​​​​ប់រិះគន់លោក នៅក្នុង​​ប​ក្ស​​ប្រឆាំង ឱ្យដើរតួនាទីក្នុងការតាមដាន ក្រោមការ​សម្រេច​​ពីគ​​ណបក្ស​ប្រ​​ជា​​​​ជ​នកម្ពុជា៕

អាជ្ញាធរឃុំឈើទាល ​ហៅតំណាងសហគមន៍ដីធ្លី​២នាក់​ ទៅ​​បំភ្លឺ​ករណី​ប្រមូល​ស្នាម​មេដៃ​ពី​​ពលរដ្ឋ

អាជ្ញាធរឃុំឈើទាល ស្រុកស្វាយជ្រំ ខេត្តស្វាយរៀង បានកោះហៅតំណាង​​សហគមន៍​សាមគ្គីចេក​មាស​ចំនួន ២នាក់ ឱ្យចូលបំភ្លឺករណីដើរប្រមូលស្នាមមេដៃពីប្រជាពលរដ្ឋ ដែល​មាន​វិវាទដីធ្លី​ជាមួយ​ក្រសួង​ធនធានទឹក ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងអាងស្តុកទឹក។

បើតាម​លិខិតរបស់រដ្ឋបាលឃុំឈើទាល បានកោះហៅ អ្នកស្រី យស សោភ័ណ្ឌ ប្រធានសហគមន៍សាមគ្គីចេកមាស និងអ្នកស្រី គឹម សំអូន ឱ្យចូលបំភ្លឺនៅសាលាឃុំឈើទាល នៅថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រោមហេតុផលថា «បំភ្លឺរឿងផ្ទាល់ខ្លួន»។

ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកស្រី យស សោភ័ណ្ឌ អះអាងថា ការបំភ្លឺនេះ ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រមូលស្នាមមេដៃប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានបញ្ហាវិវាទ​​ដីធ្លីជាមួយក្រសួងធនធានទឹក និង​ឧតុនិយម កាលពីពេល​កន្លង​ទៅ ដើម្បីដាក់ជូនក្រសួងរៀបចំដែនដី នៅថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា ខាងមុខ។

អំឡុងឆ្លើយបំភ្លឺ អ្នកស្រីថា អាជ្ញាធរបានប្រាប់ឱ្យអ្នកស្រី បញ្ឈប់ការ​ដើរប្រមូលស្នាមមេដៃពីប្រជាពលរដ្ឋបន្តទៀត ខណៈប្រធានភូមិ​ចេក អះអាងថា ប្រជាសហគមន៍បានទទួលសំណងហើយ មិនអាចប្រមូលស្នាមមេដៃដើម្បីតវ៉ា​ទាមទារដីធ្លីទៀតនោះទេ។

បើតាមអ្នកស្រី សោភ័ណ្ឌ ការដើរប្រមូលស្នាមមេដៃពីប្រជាសហគមន៍នេះ ធ្វើឡើងក្រោយមានការស្នើសុំពីក្រសួងរៀបចំដែនដី អំពីចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលនៅបន្តមាន​បញ្ហាដីធ្លីនៅក្នុងសហគមន៍ដីធ្លីចេកមាសនេះ។ អ្នកស្រីបន្ត​​​ថា ក្នុងចំណោមប្រជាសហគមន៍ដែលរងផលប៉ះពាល់ចំនួន ១២០គ្រួសារ គឺ​បានផ្ដិតស្នាមមេដៃទើបតែបាន ៣០គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ។

អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «គ្រាន់តែធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ផ្ដិតមេដៃ ស្រាប់តែមេភូមិគាត់មកដក [ឯកសារ]។ […]  គេលែងឱ្យយើងផ្ដិតមេដៃតទៀត យើងអត់ទាន់អស់សមាជិក»។​


បើតាម អ្នកស្រី សោភ័ណ្ឌ វិវាទដីធ្លីជាមួយក្រសួងធនធានទឹកនេះ ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួន​បានទទួលយក​សំណង ៩០០រៀលក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ បន្ទាប់ពីពួកគាត់​រង​ការ​គំរាម​កំហែង ខណៈប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនទៀត​​ដែលរងផលប៉ះពាល់ដីធ្លីទាំងស្រុង បានប្រឆាំងនឹង​ការ​ផ្ដល់សំណង​នេះ ដោយពួកគេទាមទារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ តម្លៃ ១២ ០០០​រៀល។

អ្នកស្រី គឹម សំអូន លេខាសមាគមស្រ្តីនៅសហគមន៍ចេកមាស ដែលត្រូវបានកោះហៅឱ្យចូលបំភ្លឺផងដែរ និយាយថា អ្នកស្រី​ចង់បានសំណងបន្ថែមទៀត ដោយសារសំណងដែលទទួលបាន គឺតិចតួច ដែលធ្វើឱ្យជីវភាពគ្រួសាររបស់អ្នកស្រីជួបការលំបាកយ៉ាងខ្លាំង។ ,

អ្នកស្រីនិយាយថា៖«[សំណងមិនសមរម្យ] វា​ធ្វើ​ឱ្យ​ជីវភាព​ក្រុមគ្រួសារខ្ញុំ ហើយកសិករនៅហ្នឹង ផល​ប៉ះពាល់ច្រើន ដោយសារជីវភាពវាកាន់តែខ្វះខាត ដល់ពេលយើងទទួលសំណងតិច​ពេក»។ 

ទោះយ៉ាងណា មេភូមិចេក លោក អន សាខន ថ្លែងថា ប្រជាសហគមន៍បានយល់ព្រមទទួលយកសំណងរួចហើយ ហេតុនេះពួកគេមិនអាចធ្វើការទាមទារអ្វីបន្ថែមឡើយ។

លោក​ថា៖ «រដ្ឋសងប្រជាពលរដ្ឋអស់ហើយ ហើយនាំគ្នាធ្វើស្នាមមេដៃទៅធ្វើអីទៀត។ […] ដី រដ្ឋសងអស់ហើយ ខាងក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុគាត់ទទួលដឹងឮ ចុះហត្ថលេខា ទទួលស្គាល់ថា ប្រគល់​លុយ​ឱ្យ​ហើយ​»។

មន្រ្តីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស​អាដហុក​ប្រចាំខេត្តស្វាយរៀង លោក នុត បូពិណ្ណារ័ត្ន ដែលបានចុះអង្កេតផ្ទាល់លើការសួរនាំពលរដ្ឋនេះ មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរកោះហៅប្រជាពលរដ្ឋ ដោយសារមិនទទួលបានដំណឹងច្បាស់លាស់ អំពីការដើរប្រមូលស្នាមមេដៃរបស់ប្រជាសហគមន៍។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា លោក​ថា បើតាមច្បាប់ ប្រជាសហគមន៍មិនចាំបាច់ជូន​ដំណឹង​ទៅកាន់​អាជ្ញាធរ​ឡើយ។

លោក​ថា៖ «គេ[អាជ្ញាធរ]ថា ធ្វើអីសូមឱ្យប្រាប់គេផង ប៉ុន្តែតាមផ្លូវច្បាប់គាត់ [សហគមន៍] ធ្វើចឹង គាត់​មិនចាំបាច់ជូនដំណឹង ប្រាប់ធ្វើអី ផ្លូវច្បាប់អត់មានឱ្យគាត់ជូនដំណឹង អត់ចាំបាច់ប្រាប់ទេ ព្រោះនេះជារឿងសហគមន៍គាត់»។ 

បើតាមក្រុម​​ប្រជាពលរដ្ឋ​​ គម្រោងស្តា​រប្រព័ន្ធ​​ប្រឡាយ​ទឹក​កំពង់ជ្រៃ​ ស្ថិត​ក្រោម​ការ​គ្រប់​គ្រង​របស់​​ក្រ​សួង​ធនធានទឹក និងឧតុនិយម បាន​ប៉ះពាល់​ប្រ​ជា​ពល​រដ្ឋ​ចំនួន ​១២០​គ្រួសារ ​លើ​ផ្ទៃ​ដី​ជាង ​៩៩​ហិកតា ស្ថិត​​ក្នុង​ឃុំ​ឈើទាល និង​ឃុំស្វាយធំ ​​ស្រុក​​ស្វាយ​ជ្រំ​។ វិវាទនេះកើតឡើងតាំង​ពី​ឆ្នាំ២០០៩ ប៉ុន្តែអ្នកភូមិទើបតែទទួលបានសំណងតិចតួច ពោលគឺមួយម៉ែត្រការ៉េ ត្រឹម៩០០រៀល កាលពីឆ្នាំ២០២២៕ 

Latest News