តំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បាន​​សម្រេចចោទប្រកាន់លោក កើត សារ៉ាយ ប្រធាន​សមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ ពីបទ ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់​សន្តិសុខ​សង្គម និង​ករណីមិនរាងចាល ក្រោយលោកចុះទៅជួបពលរដ្ឋ​ដែលមានជម្លោះដីធ្លីនៅខេត្តព្រះវិហារ។

កាលពីថ្ងៃទី០៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ សមត្ថកិច្ចរាជធានីភ្នំពេញ បាន​ចាប់ខ្លួន លោក កើត សារ៉ាយ ខណៈលោកកំពុងបំពេញការងារនៅក្នុងការិយាល័យរបស់ខ្លួន ទៅតាម​ដីកា​បញ្ជាឱ្យចូលខ្លួន​របស់ លោក សេង ហៀង ព្រះរាជអាជ្ញារងអមសាលា​ដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ចុះថ្ងៃទី០៥ ខែមេសា។​

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ចុះថ្ងៃទី០៧ ខែមេសា បាន​ឱ្យដឹងថា ក្រោយពីបានទទួល និងពិនិត្យលើសំណុំរឿងនេះ តំណាងអយ្យការ បានសម្រេច​ចោទប្រកាន់លើជនសង្ស័យ ឈ្មោះ កើត សារ៉ាយ និងគូកន ពីបទ មិនរាងចាល​ក្នុងបទមជ្ឈិម​បន្ទាប់ពីការ​ផ្តន្ទាទោស​បទមជ្ឈិម និងបទ ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម​ ដែលជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ។

ប្រភពដដែល​ បន្តថា ការចោទប្រកាន់ទៅលើ​ លោក កើត​ ​សារ៉ាយ បានកើតឡើងដោយសារ​តែ​លោក​​បាន​រៀប​ចំ​ផែន​ការ​អូសទាញប្រជាពលរដ្ឋនៅ​ខេត្តព្រះវិហារ​ ឱ្យប្រព្រឹត្ត​អំពើ​កាប់ទ​ន្ទ្រាន​កាន់​កាប់​ដី​ខុស​ច្បាប់ និងចេញតតាំងប្រឆាំងដោយហិង្សាជាមួយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ព្រមទាំង​បាន​បំផុស​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ មានការភ័យខ្លាចរត់ភៀសខ្លួន​ចូល​ព្រៃ កាលពីអំឡុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤។

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែល បន្តថា៖ «មិនតែប៉ុណ្ណោះ ក្រុមជនសង្ស័យបានបញ្ជូន​រូបភាព​ឱ្យ​បណ្តាញផ្សព្វ​ផ្សាយ​ក្រៅ​ប្រទេស ដើម្បី​ឱ្យ​សាធារណជនក្នុង និង​ក្រៅប្រទេស មានការភ័ន្តច្រលំ ចំពោះ​ការ​ដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងចូលរួមប្រឆាំងរាជរដ្ឋាភិបាល»។

បើតាមទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោក កើត សារ៉ាយ គឺ​​កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ រូប​​​លោកបាន​ដឹក​នាំ​យុវជន​សិទ្ធិ​មនុស្ស ចំនួន៤នាក់ ចូលទៅជួបប្រជាពលរដ្ឋនៅឃុំស្រយង់ ស្រុកគូលែន ខេត្តព្រះវិហារ ដែលរត់ចូលក្នុងព្រៃ និងបាន​ធ្វើប​ទ​សម្ភាសន៍ប្រជាពលរដ្ឋនៅទីនោះ ព្រមទាំងថតពីសកម្មភាពការរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋទាំងនោះ​ផងដែរ។

ករណីនេះ សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន​របស់​តំណាងអយ្យការ បានចាត់ទុកការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ជា​សាធារណៈ​របស់ លោក កើត សារ៉ាយ នេះ​ថា​ជាការបំភ្លៃព័ត៌មានមិនពិត ក្នុងចេតនាបញ្ឆេះកំហឹងប្រជាពលរដ្ឋ ឱ្យមានការថ្នាំងថ្នាក់ជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល។

ប្រជា​ពលរដ្ឋនៅឃុំស្រយង់ សុំ​មិន​បញ្ចេញ​ឈ្មោះ ដោយបារម្ភពីសុវត្ថិភាព បានអះអាងនៅថ្ងៃទី០៨ ខែមេសានេះថា កាលដែល​​រូបគាត់​ និងពលរដ្ឋមួយចំនួនទៀត ​រត់​ទៅសំងំលាក់ខ្លួននៅ​ក្នុងព្រៃ ដោយសារ​តែការភ័យខ្លាចថាអាជ្ញាធរ​នឹងចាប់ខ្លួនពួកគាត់ មិនមែន​ធ្វើឡើង​ក្រោមការ​អូស​ទាញ​របស់​​លោក កើត សារ៉ាយ នោះឡើយ។  

អ្នកស្រីថា៖ «ចំណុចណាដែលគេចោទគាត់អីចឹង គាត់មានទៅអូសទាញអ្នកណា ខ្ញុំខ្វះខាតមានតែស្រែករកគេជួយ គាត់មាន​តែ​ជំនួយ​បាយ​ទឹក​ឱ្យពួកខ្ញុំ ម៉េច​ទៅ​ជាចោទគាត់អីចឹង​ទៅវិញ […] អ្នកចោទចេះតែចោទគាត់ គ្មាន​គោល​ដៅច្បាស់​លាស់​ ចោទ​គ្នា ព្រោះពីមុន​ លោក សារ៉ាយ គាត់​មិន​ដែល​ទៅ​ដ​ល់​​កន្លែង​កើត​ហេតុហ្នឹង​ផង គាត់ទៅអូសទាញ[ពលរដ្ឋ​​] កាប់​ទន្ទ្រាន​[ដី]យ៉ាង​​ម៉េច ពួកខ្ញុំសុទ្ធតែទិញតើ មានដីប្លង់ភូមិឃុំតើ ខ្ញុំបញ្ចាំដល់ធនាគារទៀត»។

នាយកទទួលបន្ទុកចាត់ការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ លោក អំ សំអាត យល់ថា ការ​ចោទ​​ប្រកាន់ និង​​ការ​ឃុំខ្លួនលោក កើត សារ៉ាយ នេះ ហាក់ដូចជាមិនមានភស្តុតាង​គ្រប់​គ្រាន់នៅឡើយ ខណៈ​​លោក កើត សារ៉ាយ គ្រាន់តែ​ឈឺឆ្អាលលើវិវាទដីធ្លីនៅខេត្តព្រះវិហារ និង​ធ្វើការផ្សព្វ​ផ្សាយ​ព័ត៌មាន​មួយចំនួនលើករណីនេះ ក្នុងគោលបំណងស្វែងរកដំណោះសម្រាប់អ្នកដែលមានវិវាទដីធ្លីប៉ុណ្ណោះ។

លោកបន្ត​ថា ការ​ចោទ​ប្រកាន់ និ​ង​ការឃុំខ្លួន លោក កើត សារ៉ាយ គឺមិនបានជួយអ្វីដល់សង្គមទេ តែ​ផ្ទុយទៅ​វិញ បាន​ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ស្មារតី និង​អារម្មណ៍​យុវជន សកម្មជន​ការពា​រ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​សកម្មជន​បរិស្ថាន ដែលកំពុងធ្វើការងារ​ជួយសង្គមទៅវិញ។

លោក​ថា៖ «សេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគមមានភាពរឹតត្បិត ព្រោះសកម្មភាពរបស់លោក កើត សារ៉ាយ ធ្វើក្នុងនាមសមា​គម​មួយ តែត្រូវបានចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការ​ចោទប្រកាន់ និង​ការ​ឃុំ​ខ្លួន​ លោក កើត សារ៉ាយ ក៏អាចជាសារមួយបំភិតបំភ័យដល់យុវជន សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជន​បរិស្ថាន ដែល​កំពុង​បំពេញការងារលើវិស័យនេះ»។

លោក អំ សំអាត បាន​ស្នើឱ្យតុលាការ​ពិចារណាឡើង​វិញ ក្នុងការ​​ទម្លាក់​បទ​ចោទ​ប្រកាន់ និងដោះលែង លោក កើត សារ៉ាយ ឱ្យមានសេរីភាពវិញ ដើម្បីឱ្យ​លោកបានចូលរួមចំណែកក្នុងការការ​ពារ​សិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិបន្តទៀត។

នៅថ្ងៃទី០៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះដែរ ក្រុមយុវជន សហគមន៍មូលដ្ឋាន សហជីព សមាគម និង​អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលចំនួន៥៤ បាន​ចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម បង្ហាញការសោក​ស្តាយ ចំពោះការចាប់ខ្លួន លោក កើត សារ៉ាយ ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិត​បញ្ញវន្ត​ខ្មែរ និងជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស​ដ៏សកម្ម​មួយរូប។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម​ បានលើកឡើង​ទៀត​ថា ការឃាត់ខ្លួន និងឃុំខ្លួន លោក កើត​ សារ៉ាយ ជាការ​បន្តបិទសំឡេង និងសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ​ និងបង្ក្រាបទៅលើសកម្មជន​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​បរិស្ថាន ដែលជាការរំលោភបំពានទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន​ដែលធានា​ដោយ​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម បាន​អំពាវនាវថា៖ «សូមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ មេត្តាទម្លាក់ចោល​បទចោទ និងដោះលែងសកម្មជន​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​បរិស្ថាន លោក កើត សារ៉ាយ ជាបន្ទាន់ និងឥតលក្ខខណ្ឌ និងបើកចំហសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញ​មតិ ឱ្យបានពេញលេញដល់ពលរដ្ឋ ដែលខ្វល់ខ្វាយពីបញ្ហាសង្គម»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាច​សុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែម ពីអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អ៊ី រិន្ទ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន បានទេ​ នៅ​រសៀលថ្ងៃចន្ទនេះ។

បើតាម​សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក កើត សារ៉ាយ ធ្លាប់ត្រូវបានតុលាការ​សម្រេចផ្តន្ទាទោស ដាក់ពន្ធនាគារកំណត់រយៈពេល២០ខែ និង​ពិន័យជា​ប្រាក់​ចំនួន ២ ០០០ ០០០ (ពីរលាន) រៀល តែទោសនេះត្រូវអនុវត្តដាក់ពន្ធនាគារ​ចំនួន ១៤​ខែ ខណៈ​ទោស​សល់ពីនេះត្រូវព្យួរសាកល្បង​រយៈពេល២ឆ្នាំ ពីបទ ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម តាមរយៈសាលក្រមព្រហ្ម​ចុះថ្ងៃ​ទី២៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១៕

មន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន ឱ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេលជិត ១ខែ នៃយុទ្ធនាការ​បង្ក្រាបបទល្មើសធនធានធម្មជាតិទ្រង់ទ្រាយ​ធំ នៅខេត្តពោធិ៍សាត់ កម្លាំងសមត្ថកិច្ចចម្រុះ​​បានឃ្លុំដីរដ្ឋ​មកវិញ បានជាង ១ម៉ឺនហិកតា ពីការទន្ទ្រានដីរដ្ឋ​យកធ្វើ​កម្ម​សិទ្ធិ​​ និងបានឃាត់​ខ្លួន​មនុស្សជិត ៥០នាក់ ក្នុងនោះបញ្ជូនសំណុំរឿង​ទៅតុលាការជាង ១០ករណី។

លោក ខ្វៃ អាទិត្យា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន បានប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះថា ការបង្រ្កាបទប់ស្កាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់ កម្លាំងចម្រុះបានឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យប្រព្រឹត្តបទល្មើសចំនួន ៤៨នាក់ និងបញ្ជូនទៅតុលាការចំនួន ១៦ករណី ដោយក្នុងប្រតិបត្តិការនោះអាជ្ញាធរឃ្លុំដីបានមកវិញ​ចំនួន ១០ ៤៤៤ហិកតា គិតត្រឹមថ្ងៃទី៧ ខែមេសា ម្សិលមិញនេះ។

ក្រៅពីការឃ្លុំយកដីមកវិញ និងការឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យបញ្ជូនទៅតុលាការ លោក ខ្វៃ អាទិត្យា បានឱ្យដឹងទៀត​​ថា អាជ្ញាធរ​បានអប់រំពលរដ្ឋបានប្រមាណ ១០០នាក់ ដែលចាញ់បោកគេហើយ​ទៅទន្ទ្រាន​ដីរដ្ឋ​​ខុស​​ច្បាប់ និងពលរដ្ឋ​នៅជុំវិញតំបន់នោះ។

លោកថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជា ១០០នាក់យើងបានអប់រំ ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្បែរតំបន់ដែលមានការរុករានដីព្រៃហ្នឹង ហើយនិងប្រជាពលរដ្ឋដែលចាញ់បោកមេខ្យល់ ឬក៏ចាញ់បោកគេមកបម្រើការនៅក្នុងដីដែល​ជនល្មើសកាប់រុករានទន្ទ្រានខុសច្បាប់»។

Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមពី លោក ហេង ដូនីន អនុប្រធានលេខាធិការ​ដ្ឋាន​នៃសាលាដំបូងខេត្តពោធិ៍សាត់បានទេ នៅរសៀលថ្ងៃចន្ទនេះ។

នាយករងរដ្ឋបាល​ខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក សួង សារាវុធ បានឱ្យដឹងថា បទល្មើសធនធានធម្មជាតិ ដែល​ប្រព្រឹត្តដោយ​ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើន និង​មានមន្ត្រីផងដែរនោះ​ មានការកើនឡើង​ជាបន្តបន្ទាប់ ដែលចាំបាច់​ត្រូវ​ចាត់​វិធាន​ការទប់ស្កាត់ឱ្យបាន​ទាន់ពេលវេលា។

លោកថា៖ «ដោយសារយើងពិនិត្យមើលទៅពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ពីមួយខែទៅមួយខែ មានការកើនឡើង[បទល្មើស​ធនធានធម្មជាតិ] និយាយទៅ បើយើងពិនិត្យទៅស្រុកវាលវែង​យើងដឹងហើយ កាលណាខ្ញុំនិយាយតែខ្ញុំ យើង​មិន​ច្បាស់​ទេ បើសិនជាយើងចុះទៅស្រុកវាលវែងទាំងអស់គ្នា យើងដឹងហើយថានរណាកាប់រុករានទន្រានដីព្រៃហ្នឹង[…] ប៉ុន្តែសំខាន់បើយើងអត់មានវិធានការព្រៃនឹងអស់។ នៅពេលដែលអស់ព្រៃអាហ្នឹងហើយ ដែលយើងជួបផលវិបាក»។

លោក ​ហេង គឹមហុង ប្រធាន​សមាគម​បណ្តាញ​យុវជន​កម្ពុជា(CYN) មានប្រសាសន៍​ថា យុទ្ធនាការ​​​​បង្ក្រាប​បទ​ល្មើសធន​ធាន​ធម្មជាតិនេះ បង្ហាញពីការយកចិត្តទុកដាក់របស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការការពារ និងអភិរក្ស​​ធនធានធម្មជាតិ។ លោក​បន្ដថា ប្រតិបត្តិការនេះ ធ្វើឡើងតែក្នុងផ្នែកមួយនៅកម្ពុជា ខណៈលោកចង់ឱ្យមានការពង្រីកវិសាលភាពទៅតំបន់ការពារធម្មជាតិ​ផ្សេងទៀតនៅទូទាំងប្រទេស​ ដើម្បីស្វែងរកអ្នកបំផ្លិច​បំផ្លាញ អ្នកកាប់ឈើ ឬ​ក៏បណ្ដាញ​ជួញ​ដូ​រ​ព្រៃ​ឈើ ឬក៏បណ្ដាញនៅខាងក្រោយការបំផ្លិច​បំផ្លាញ​ព្រៃឈើនៅ​កម្ពុជា។

លោកថា៖ «យើងស្នើសុំដែរឱ្យអាជ្ញាធរ មេត្តាពង្រីកវិធានការបន្ថែមទៀត​ក្នុងការទប់ស្កាត់កុំឱ្យមាន ជាពិសេសអ្នកដែលនៅពីខាងក្រោយនៃការជួញដូរធនធានធម្មជាតិទាំងអស់នោះ[…] តើនរណាជាអ្នកនៅពីក្រោយ បណ្ដាញ ឬក៏ផ្នែកដែលពាក់ព័ន្ធនិងការបំផ្លិច​បំផ្លាញធនធានធម្មជាតិទាំងអស់នេះ ដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាព​ និងការ​ពន្លឿននីតិវិធី​ឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពថែមទៀត»។

គួរជម្រាប​ជូន​ថា កាលពីទី១០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងបរិស្ថាន និងគណៈកម្មការជាតិដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសធនធានធម្មជាតិ បានប្រជុំដើម្បីពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងនឹងបទល្មើសធនធានធម្មជាតិ កាប់គាស់ រុករានដីព្រៃ ឆ្ការដុត និងឈូសឆាយដីព្រៃដើម្បីយកមកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ នៅក្នុងភូមិសាស្ត្រខេត្តពោធិ៍សាត់។ បើតាមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន យុទ្ធនាការ​បង្ក្រាបនេះ បាន​ចាប់ផ្តើមកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយ​ក្រុមការងារអនុគណៈកម្មការដែលចុះទៅបង្ក្រាបករណីទន្ទ្រានដី​​នេះ មានចំនួន ១០ក្រុម ក្នុងនោះមាន​កងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេសចំនួន ២៥០នាក់ អគ្គស្នងការនគរបាលជាតិចំនួន ២៥០នាក់ និង​កម្លាំងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិចំនួន ៧៨៦នាក់៕

មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងសាធារណៈការ និងដឹកជញ្ជូនអះអាងជាថ្មីថានឹងរៀ​បចំបច្ចេកទេសយានយន្ត​អគ្គិសនី ដើ​ម្បី​​បម្រើឱ្យសេចក្តីត្រូវជាការជាចាំបាច់របស់សង្គម និងដើរឱ្យទាន់សភាពការណ៍សកល​​ដែលចេះ​​តែ​​ប្រែ​​ប្រួ​ល​ជាលំដាប់ ខណៈការប្តេជ្ញាចិត្តនេះ​ក្រោយមានបទបញ្ជាពីនា​យករដ្ឋមន្រ្តីទាមទារឱ្យ​ស្ថាប័ន​​សា​​ម៉ី​​ដែល​ទ​ទួលខុសត្រូវលើផ្នែកបច្ចេកទេសពន្លឿនឱ្យទាន់សភាពការណ៍នៃការវិត្តន៍របស់សង្គម។

មន្រ្តីនាំពាក្យក្រសួងសាធារណៈការ និងដឹកជញ្ជូន លោក ផន រឹម ប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambo​​d​i​​a​ នៅថ្ងៃទី៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថា តាមពិតអ្វីដែលនាយករដ្ឋមន្រ្តីស្នើនេះ​​គឺជាផែនការមេដែ​ល​ក្រ​​សួ​ង​​សាធារណៈការ ធ្លាប់បានដាក់ឱ្យអនុវត្តជាយូរមកហើយ។ប៉ុន្តែបើទោះជាមានផែនការរួចហើយមែន ការ​​ស្នើ​​ជាថ្មី​ទៀតនេះរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តី ក៏ជាសារជួយជំរុញឱ្យកិច្ចការនេះ ដំណើរការទៅដោយមានការ​ប្រុង​ប្រ​​​យ័ត្ន និងពន្លឿនដោយឆាប់រហ័យផ្អែកលើបច្ចេកទេសដែរ។

លោកបន្តថា៖«អាចយកតាមប្រសាសន៍នាយករដ្ឋមន្រី្តលោកទើបតែបែងចែកតួនាទីភារ:កិច្ច ហើយបន្តទៅ​​ទៀតយើងនឹងធើ្វការងារនៅក្នុងគ្របខណ្ឌមួយដាច់ដោយលែកតាមការបែងចែកតួនាទីភារ:កិច្ច របស់សម្តេចធិបតីមួយគឺក្រសួងសាធារណការនិងដឹកជញ្ចូនទទួលបន្ទុកខាង បច្ជុកទេសយានយន្តអគ្គិសនីចំ​​ពោះ​​​ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលសម្តេចបានដាក់ហើយគឺថាពាក់ព័ន្ធនិងបណា្តញអគ្កិសនីនិងស្ថានីយផ្សេង​ៗ» ។

ការលើកឡើងនៅពេលនេះ របស់មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងសាធារណៈ និងដឹកជញ្ជូន ធ្វើឡើងក្រោយ​មានសារ​​ន​​យោ​​បាយបែកធ្លាយ​ ២ថ្ងៃមុន ដែល​​ដាក់​​ចេញដោយលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្រ្តី​​។តា​មរ​យៈ​​សារ​​សំ​ឡេងដែលបង្ហោះនៅក្នុងឯកសារមន្រ្តីសាធារណៈ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ មានរយៈពេ​ល​​ជិ​​ត​​​​​៤នាទី គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដាក់ទិសដៅឱ្យក្រសួងពីរគឺក្រសួងសាធារណៈ និងដឹកជញ្ជូន និងក្រ​សួង​​រ៉ែ និងថាមពលពន្លឿនការងារយាយន្តអគ្គិសនីឱ្យបានឆាប់ ដើម្បីបម្រើឱ្យសេចក្តីត្រូវការដែ​លប្រែប្រួល​ជា​​សា​​កល។

បើតាមលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី បញ្ហារថយន្តអគ្គិសនីនេះ ត្រូវតែចាប់ផ្តើមគិតគូរពីពេលនេះ​​។ដោយសារបញ្ហា​កា​រប្រែប្រួលបរិបថពិភពលោក ហេតុកម្ពុជាត្រូវតែសិក្សាពីរឿងនេះ និងពន្លឿនការងា​រនេះឱ្យបា​នឆាប់​ដែរ​។

លោកបន្តថា៖«ឥឡូវថ្ងៃមុនខ្ញុំទើបប្រគល់ភារកិច្ចឲ្យចែកឲ្យដាច់តែម្តងរឿងគោលនយោបាយEVថ្ងៃក្រោយរថយន្តអគ្គិសនីត្រូវតែតែធើ្វការព្រោះប្រទេសនៅលើពិភពលោកគេប្រើហើយអគ្គិសនីហ្នឹងចឹងយើងត្រូវតែរៀ​បចំហេដ្ឋានរចនាសម័ន្ធត្រូវការបង្កើតតិចទៀតមនុស្សចាប់ជិះម៉ូតូអគ្គិសនីហើយវាអស់ថោក ចឹងយើងត្រូវរៀបចំគោលនយោបាយមុនរួមទាំងការបែងចែកភារកិច្ចរវាងក្រសួងដែល ក្រសួងពីដែលពាក់ព័ន្ធ ក្រ​​សួ​ងសា​ធារណការ និងដឹកជញ្ចូន ហើយនិងក្រសួងថាមពលកន្លងទៅអាណ្តិតមុនក្រសួងសាធារណការ និងដឹ​​កជញ្ចូន ឯកឧត្តមសុខ ចាន់ថុន បានផ្តួចផ្តើម »។

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលលោក អ៊ឹង ឌីប៉ូឡា បានប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambo​di​a ដោយខ្លីតាមបណ្តាញសង្គមតេឡេក្រាមថា ខ្លួនមិនអាចផ្តល់ការអត្ថាធិប្បាយដោយ​លម្អិតចំពោះរឿ​ង​​នេះ​​​បានដែរ ដោយសារមានធុរៈការងារដែលត្រូវបំពេញ។

លោកបន្តថា៖«សូមទោសប្អូនដែលមិនបានឆ្លើយតបភ្លាមដោយជាប់បេសកកម្ម និងប្រជុំទើបតែត្រឡប់​​ម​ក​​​វិញ »។

យ៉ាងនេះក្តីលោក សេក សុជាតិ អ្នកប្រឹងប្រយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត យល់ឃើញថា ការដាក់ចេ​ញ​​យន្ត​​​​ការដូចដែលលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីស្នើឡើងនេះ វាជាមធ្យោបាយល្អសម្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ហើយវាក៏ជា​ជ​​ម្រើស​​ដែ​លអាចទទួលយកបានដែរ។ប៉ុន្តែលោកថាការផ្គត់ផ្គង់ និងរៀបចំ រួមទាំងការផ្តល់សេ​​វាសម្រាប់ប​ម្រើឱ្យ​សេចក្តីត្រូវការជាចាំបាច់ឯណោះទៅវិញ ទើបជាអ្វីដែលអ្នកទទួលខុសត្រូវ ត្រូវបំពេញឱ្យ​បានគ្រ​ប់​​គ្រា​​​ន់សម្រាប់អ្នកទទួលសេវាពីរថយន្តអគ្គិសនីនេះ។

លោកបន្តថា៖«ដូច្នេះក្នុងករណីនេះហើយគឺជារឿងដែលខ្ញុំយល់ថារដ្ឋាភិបាលគួរតែដាក់ចេញនៅគោលនយោបាយហើយនិងមានការលើកទឹកចិត្ត​ ទៅដល់វិស័យឯកជនជាពិសេសវិនិយោគទុនក្នុងស្រុកដើម្បីឲ្យពួកគាត់អាចបងើ្កតស្ថានីយបញ្ចូល​ ថាមពលអគ្គិសនីទៅក្នុងរថយន្តអគ្គិសនីធើ្វយ៉ាងណាក៏បានទាំងប្រទេ​​សក្នុងនិងតម្លៃសមរម្យ ថោកជាងតម្លៃប្រេងឥន្ធន:ឬក៏ហ្គាស ឬក៏ការប្រើប្រាស់លើមធ្យោបាយផ្សេងៗ» ។

បើតាមនាយករដ្ឋមន្រ្តីលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជាគោលការណ៍ក្រសួងពីរដែលត្រូវទទួលបន្ទុករឿងរថយន្តប្រ​ភេ​ទអគ្គិសនីនេះ គឺក្រសួងរ៉ែ និងថាមត្រូវទទួលខុសត្រូវលើផ្នែកគ្រប់គ្រងភ្លើង ដោយឡែកក្រសួងសាធា​​រណ​​ការ និងដឹកជញ្ចូនទទួលបន្ទុកក្នុងការគ្រប់គ្រងបច្ចេកទេសរបស់ EV៕

ពលរដ្ឋដែលបម្លាស់ទីទៅតាំងទីនៅលំថ្មីនៅតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រុនតាឯកត្អូញត្អែរថាពួកគេត្រូវជួប​​ផលវិបា​ក​​ក្នុង​​ការធ្វើដំណើរព្រោះតែចំណត់ឡានក្រុងនៅឆ្ងាយពីតំបន់ដែលពួកគេបំពេញការងារ ខណៈអ្នកភូមិស្នើឱ្យ​​បង្កើ​​ត​​​ការងារនៅក្នុងមូលដ្ឋាននៃរុនតាឯកផ្ទាល់ ដើម្បីងាយស្រួលរកចំណូលប្រចាំថ្ងៃ។

មានវ័យ ៥៥​ ឆ្នាំ លោក មុត ខន ជាពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់រុនតាឯក ស្រុកបន្ទាយស្រី ខេត្តសៀមរាប បានផ្តល់​ប​​ទ​​​​សម្ភាសន៍នៅថ្ងៃទី៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ឱ្យដឹងថា តាំងពីមករស់នៅរុនតាឯកជាងមួយឆ្នាំលោកមានជីវភា​​ព​យ៉ាប់យ៉ឺនជាងមុន ព្រោះលោកមិនមានការងារធ្វើខណៈពេលលោកនៅតំបន់អង្គរលោកគឺជាជាងសំណង់​។​​ក្រៅ​ពីជួបផលលំបាកទាំងនេះហើយ លោក មុខ ខន ត្អូញត្អែរថារាល់ថ្ងៃនេះឡានក្រុងជួយសម្រួលកា​​រលំ​​បា​ក​​ខ្លះ​ដែរ តែមិនទាំងស្រុងទេព្រោះចំណតរថយន្តក្រុងនៅឆ្ងាយពីកន្លែងធ្វើការ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «និយាយទៅគាត់អត់បានដាក់យើងនៅតាមគោលដៅទេ ដាក់នៅត្រឹមចំណត អញ្ជឹងទៅដល់ត្រូវជិះម៉ូតូឌុបដដែលនឹង ម្យ៉ាងការងារសំណង់មិនទៀងថាកន្លែងណានៅកន្លែងនោះឱ្យពិតប្រាកដទេ បើជិះម៉ូត៉ូឌុប១០០០រៀលជិះអត់ដល់គោលដៅទេ ខ្លះ៣០០០៛ ខ្លះ៥០០០៛ ខ្លះដល់ទៅ៧០០០ ទៅ១០០០០រៀល អញ្ជឹងខ្លះគាត់សុខចិត្តដេកនោះ ខ្លះធ្វើដំណើរមកវិញប៉ុន្តែមិនបានជិះឡាននោះទេ »។

តំបន់អភិវឌ្ឍន៍រុនតាឯក ដែលស្ថិតនៅក្នុងស្រុកបន្ទាយស្រី ខេត្តសៀមរាប មានចំងាយជិត៥០គីឡូ​ម៉ែត្រ​​(៤​​៧​​.​៤៦)​ពីទីរួមខេត្ត។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អ្នកស្រី អេង សាវង្ស ជាអ្នកលក់ទឹកអំពៅ លើកឡើងថា អ្នកស្រីរកចំណូលបានប្រហាក់ហែ​​លគ្នានឹងការរស់នៅតំបន់អង្គរដែរ តែសម្រាប់ប្តី និងកូនរបស់អ្នកស្រីមានការលំបាក ព្រោះប្តីរបស់អ្នកស្រីត្រូវធ្វើដំណើរទៅធ្វើការនៅទីរួមខេត្តសៀមរាប ដែលនាំឱ្យមានការបង្កើនការចំណាយចំពោះការធ្វើដំណើរ ហើ​​យកូនរបស់អ្នកស្រីវិញ ខានរៀនគួរ និងមិនបានរៀនភាសាអង់គ្លេសព្រោះនៅតំបន់រុនតាឯកមិនទាន់មានបើកបង្រៀនគួរ ឬថ្នាក់ភាសាបរទេសនៅឡើយ។

អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ « សម្រាប់ខ្ញុំមិនអីទេ តែប្តីខ្ញុំចុះសាំងបន្តិចព្រោះគាត់ជិះម៉ូតូខ្លួនឯង សម្រាប់ខ្ញុំស្នើឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាល បង្កើតឱ្យមានរោងចក្រ ឬការងារអ្វីក៏បាននៅក្នុងតំបន់រុនតាឯក ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការងារធ្វើក្នុងតំបន់[…] កូនបានរៀនរដ្ឋធម្មតា តែរៀនគួរអត់មាន ចង់សំណូមពរថាបើសិនមានអង្គការណាចង់ចុះមកជួយនៅខាងតំបន់រុនតាឯកនេះ សូមឱ្យរដ្ឋាភិបាលឱ្យពួកគាត់មក ដើម្បីឱ្យក្មេងៗដូចកូនខ្ញុំអញ្ជឹងមកនេះ អត់មានសាលារៀនគួរ សាលាអង់គ្លេសទេ »។

មិនមែនមានតែអ្នកស្រី អេង សាវាង្ស និងលោក មុត ខន ទេដែលត្អូញត្អែរពីផលលំបាកនេះ។លោក អូន ឡង ដែលមានវ័យ៧០ទៅហើយ ក៏លើកឡើងដែរថាខ្លួនមិនធ្លាប់ដែលធ្វើដំណើរតាមរថយន្តក្រុងទេពីមុនមក។បន្ថែមពីលើនេះលោកអះអាងថាណាមួយវ័យរបស់លោកកាន់តែជរាផង និងម្យ៉ាងទៀតមិនមានការងារត្រូវធ្វើដូចពលរដ្ឋដទៃទៀតផង ហេតុនេះទម្លាប់ធ្វើដំណើរដោយរថយន្តក្រុង មិនមែនជាក្តីប្រាថ្នារបស់មនុស្សវ័យចំ​​ណា​ស់ដូចលោកទេ។ប៉ុន្តែគ្រាន់តែដឹងថាអ្នកដែលប្រើសេវារថយន្តសាធារណៈរបស់រដ្ឋនេះ ពិតជាត្រូវជួបផលលំបាកពិតមែន ព្រោះចំណតឆ្ងាយពីកន្លែងធ្វើការ គឺពួកគេត្រូវជិះម៉ូតូឌុបមួយតង់ទៀត ទម្រាំទៅដល់កន្លែងធ្វើការ។

លោកបន្តថា៖ «បើតាមអ៊ំធ្លាប់ស្តាប់ ប្រជាជនអ្នកដែលបានជិះមិនមានបញ្ហាអ្វីទេ ក៏ប៉ុន្តែចំណតចុះឆ្ងាយ ខ្លះដើទៅយឺតម៉ោង ខ្លះជួលម៉ូតូជិះដដែល ហើយបើជិះម៉ូត៉ូខ្លួនឯងទៅអាចជិះទៅណេះទៅណោះបាន តែបើជិះឡានទៅ អត់បានទេ បើគោលដៅនៅឆ្ងាយព្រោះធ្វើការគោលដៅវាច្រើន »។

ក្រៅពីនេះ លោក អូន ឡង ការរស់នៅតំបន់អង្គរលោកធ្វើស្រែ ដាំដំណាំ និងមានរបរលក់ដូរគ្រឿងហូបចុកប្រចាំថ្ងៃ។ចំពោះចំណូលដែលបានពីមុខរបរនេះអាចជួយឱ្យគ្រួសាររបស់លោកទទួលបានប្រាក់កម្រៃប្រ​​ចាំថ្ងៃច​​ន្លោះពី២០ ០០០ ទៅ៣០ ០០០រៀលដែរក្នុងមួយថ្ងៃៗ។

បើតាមលោក អូន ឡង ដើម្បីជួយសម្រួលការលំបាកនេះ លោកស្នើឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធ និងអាជ្ញាធរជួយបង្កើតការងារសម្រាប់អ្នកភូមិបានធ្វើផង ព្រោះតាំងពីបម្លាស់ទីពួកគេមក គឺតំបន់អភិវឌ្ឍន៍នេះ មិនមានការងារដែលអាចជួយឱ្យពលរដ្ឋមានការងារធ្វើ និងរកចំណូលបាននៅឡើយទេ។ហេតុនេះធ្វើឱ្យលោកមានការព្រួយបារម្ភ និ​ងខ្វល់ខ្វាយអំពីជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។

លោកបន្តថា៖ «ដីវាតូចពេកដីវាចង្អៀត វាអត់មានដីធំគ្រាន់នឹងដាំ យើងដាំដូង ស្វាយ វាចង្អៀតបាត់ហើយ អត់មានអីទុកដាំសម្រាប់ជារបររាល់ថ្ងៃ ដីដាំដំណាំក៏គ្នាន ដីធ្វើស្រូវក៏គ្មាន[…]ចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតមុខរបដូចជារោងចក្រ អ្វីៗដែលអាចមានកម្មករ ប្រជាពលរដ្ឋធ្វើការបាន មានចំណូលចូលផ្ទះ បើមិនអញ្ជឺងទេមិនរស់ទេ»។ 

ឆ្លើយតបរឿងនេះ លោក លី វណ្ណៈ នាយករដ្ឋបាលសាលាខេត្តសៀមរាប ឱ្យដឹងថា​បច្ចុប្បន្ននេះចំណតឡានក្រុងមានតែនៅទីប្រជុំជន ប៉ុន្តែទៅថ្ងៃខាងមុខគឺអាចនឹងមាននៅតាមទីតាំងដូចដែលពលរដ្ឋត្រូវការ។

លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំគិតថា អនាគតទៅថ្ងៃមុខទៀត​ យើងកំពុងតែសិក្សាអំពីរថយន្តក្រុង ដែលរត់នៅក្រុងសៀ​​មរាប ដោយសារមានការណែនាំពីថ្នាក់ដឹកនាំ អនាគតយើងនឹងអាចមានប្រសិនបើជាឱ្យទៅគ្រប់កន្លែងដែលគាត់ធ្វើការងារគឺមិនអាចទៅរួចទេ » ។

ក្រៅពីនេះរដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាបអះអាងថាក្រោយពីមានការផ្លាស់ប្តូរប្រជាពលរដ្ឋមករស់នៅតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រុ​ន​​​តាឯកនេះ រដ្ឋាភិបាលតែងតែគិតគួរឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការងារធ្វើ ហើយក្រសួងការងារកំពុងបណ្តុះបណ្តាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈដល់ពលរដ្ឋនៅរុនតាឯកដែរ។

ជាមួយគ្នានេះ លោក ច័ន្ទ សុខុម​ចិន្ដា ប្រធាន​មន្ទីរ​ការងារ និង​បណ្ដុះបណ្ដាល​វិជ្ជាជីវៈ​ខេត្តសៀមរាប លើកឡើ​​ង​ថាបច្ចុប្បន្នរចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់នេះ កំពុងដំណើរការ ប៉ុន្តែមិនទាន់​ច្បាស់​ថានៅពេលណានឹង​រួចរាល់នោះទេ​។

លោកថ្លែង​ថា​៖ «រុនតាឯកជាទីក្រុងថ្មី ហើយរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែស្ថាបនាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ហើយអាជ្ញាធរខ​​ណ្ឌ ក៏គាត់បានយកចិត្តទុកដាក់នៅក្នុងកិច្ចការងាររៀនបចំសហគ្រាស គ្រឹះស្ថាន ដើម្បីបង្កលក្ខណៈឱ្យប្រ​​ជា​ព​​លរដ្ឋ ក៏ដូចជាកម្មករនៅទៅនោះមានការងារធ្វើគ្រប់ផ្ទះ ប៉ុន្តែហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនឹងកំពុងតែដំណើរការមិនទា​ន់​​ដឹងថាថ្ងៃណាមួយមានការងារនៅហ្នឹងហើយ »។

យ៉ាងនេះក្តីប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌលអប់រំ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍ និង​សន្តិភាព លោក យង់ គីម​អេង ឱ្យដឹងថា ប​​ញ្ហា​​នេះ រដ្ឋអាចបង្កើតចំណតឡានក្រុងបន្ថែម ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋងាយស្រួលក្នុងការធ្វើដំណើរមួយកម្រិត។ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ្នកទទួលសេវា មិនទាន់អាចឆ្លើយតបពីតម្រូវការជាក់ស្តែងទេ វាក៏ជាលំបាកមួយដែរស​ម្រា​ប់​​សេវារថយន្តក្រុងនេះ។​

លោកថ្លែងថា៖ « បើចង់ឱ្យវាមានភាពងាយស្រួល មានឡានក្រុងឆ្លាស់គ្នាឱ្យច្រើនបន្តិចបានទៅរួច កាលណាឡានក្រុងមានចំនួនតិច ចំណតវាត្រូវទៅនៅឆ្ងាយ អីចឹងហើយ ម្យ៉ាងវិញទៀតបើមានមនុស្សជិះច្រើន គឺអាចពង្រីកសេវាឡានក្រុងមានច្រើន តែមនុស្សជិះតិចពេក តែបើពង្រីកក៏អត់មនុស្សជិះដែរ ដែលជាបញ្ហា »។

កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៤ រដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាបបានចាប់ផ្ដើមដំណើរការអនុវត្តសាកល្បងរថយន្តក្រុ​ងដឹកជញ្ជូនសាធារណៈដោយឥតគិតថ្លៃ ដែលគោលដៅចេញពីក្រុងរុនតាឯកតេជោសែនមកក្រុងសៀ​​ម​​រា​ប និងចេញពីក្រុងសៀមរាបទៅក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន ខេត្តសៀមរាប។​ ពេលវេលាចេញដំណើររថយន្តក្រុ​​ង​ដឹកជញ្ជូនសាធារណៈនៅត្រង់សួនច្បារហាត់ប្រាណមាត់ស្ទឹង សៀមរាបដែលចេញដំណើរចាប់ពីម៉ោង ០​​៦ ព្រឹក​ ដល់ម៉ោង ៦ ល្ងាច​ និងចេញដំណើរពីរុនតាឯកនូវម៉ោង ០៦ ព្រឹក​ និងបញ្ចប់ទៅវិញនូវម៉ោង ៦​​ល្ងាច​៕

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីស្នើឱ្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាបង្កើនម៉ោងសិក្សានៅថ្នាក់បឋមសិក្សាបន្ថែមទៀត ដើម្បីឱ្យស្របតាមបណ្តាប្រទេសជឿនលឿន។​

ថ្លែងក្នុងពិធីបិទសន្និបាតបូកសរុបការងាររបស់ក្រសួង​អប់រំ យុវជន និងកីឡាឆ្នាំ២០២២~២០២៣ និងលើកទិសដៅការងារឆ្នាំសិក្សា២០២៤ នៅវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត មានប្រសាសន៍ថាដើម្បីឱ្យការអប់រំទទួលបានលទ្ធផលល្អ ត្រូវតែពង្រឹងមូលដ្ឋានគ្រឹះមកថ្នាក់បឋមមក ដែលចាំបាច់ត្រូវបង្កើនម៉ោងសិក្សាបន្ថែមទៀត ដើម្បីឱ្យ​សិស្ស​ទទួល​បានការបំប៉ន​និងមានគុណភាពល្អជាមុន។

លោកថ្លែងថា៖«​អ្វីដែលជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងការធានាគុណភាពរបស់មនុស្ស របស់ធនធានរបស់យើងគឺការអប់​​រំ ជាពិសេស នៅមូលដ្ឋានគ្រឹះតែម្តង […] យើងចុះស្ទង់រួចហើយ គឺចង់បានដូចគ្នា ចង់បានសាលាឱ្យកូនរៀ​​នល្អ មូលដ្ឋានគ្រឹះរឹងមាំ ចង់បានវិន័យ ចង់បានម៉ោងកុំឱ្យកូនទំនេរច្រើនពេក ខ្លាចវាខូច ម៉ែឪរវល់ ចង់ឱ្យកូននៅសាលាឱ្យបានច្រើន »។

លោកក៏បានផ្តល់អនុសាសន៍ឱ្យក្រសួងអប់រំបន្តពិនិត្យកែសម្រួល និងរៀបចំកម្មវិធីសិក្សា រួមទាំង​សកម្មភាពក្រៅម៉ោងសិក្សាឱ្យស្របទៅតាមតម្រូវការក្នុងការពង្រឹងចំណេះដឹង វិន័យ សីលធម៌ និងឥរិយាបថរបស់អ្នកសិ​​ក្សា ដូចជាចាប់ផ្តើមអនុវត្តការសិក្សាពេញមួយថ្ងៃ និងកែលម្អសៀវភៅសិក្សាគោល ដើម្បីឱ្យស្របគ្នា ជាមួយប​​ណ្តាប្រទេសជឿនលឿន។

ទាក់ទិនរឿងនេះ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាលោក ហង់ ជួនណារ៉ុង បានថ្លែងក្នុងពិធីបិទសន្និបាតកា​លពីថ្ងៃអង្គារនេះថា ក្រសួងនឹងរៀបចំកែទម្រង់កម្មវិធីសិក្សា ពីការរៀនមួយពេលទៅការរៀន និងបង្រៀ​​នពេ​​ញ​​មួយថ្ងៃ ដើម្បីពង្រឹងគុណភាព នៅកម្រិតបឋមសិក្សា។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«ក្រសួងកំពុងពិចារណាដើម្បីបង្កើនម៉ោងបង្រៀនតាមតម្រូវការដើម្បីឈានជាបណ្តើ​​​​​រៗ ទៅរៀនពេញមួយថ្ងៃ ដោយសារតែប្រទេសក្នុងតំបន់ទាំងអស់សុទ្ធតែរៀនពេញមួយថ្ងៃ ដូច្នេះប្រសិ​ន​​បើ​កម្ពុជារៀនតែពាក់កណ្តាលថ្ងៃ គឺយើងមិនអាចប្រណាំងប្រជែងជាមួយគេបានទេ ក៏ប៉ុន្តែយើងត្រូវតែមានយុទ្ធសាស្ត្រឱ្យបានសមស្របក្នុងគោលដៅដាក់ឱ្យអនុវត្តជាបណ្តើរៗ នៃការរៀនពេញមួយថ្ងៃនេះ » ។

ក្រសួងបានដាក់ឱ្យអនុវត្តការរៀន និងបង្រៀនពេញមួយថ្ងៃ ដោយប្រើមូលនិធិសមធម៌ នៅតាមសាលាបឋមសិក្សាចំនួន ២០កន្លែង។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា លើកឡើងថាដើម្បីអនុវត្តនូវអនុសាសន៍របស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីដែលដាក់ចេញកាលពីថ្ងៃអង្គារនេះ ក្រសួងអប់រំនឹងសិក្សាលម្អិតអំពីសាលាគោលដៅ ដើ​​ម្បី​ពង្រីក និងអាចអនុវត្តបាននៅក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។

មិនតែប៉ុណ្ណោះ ការដាក់ឱ្យអនុវត្តកម្មវិធីសិក្សាពេញមួយថ្ងៃ ឬការបន្ថែមពីរម៉ោងនៅកម្រិតបឋមសិក្សា កន្លងម​ក​ក្រសួងអប់រំយុជន និងកីឡាបានសាកល្បងអនុវត្តនៅតាមសាលារៀនចំនួន២០កន្លែងរួចមកហើយ ដោយប្រើប្រាស់មូលនិធិសមធម៌នៅតាមសាលារៀន។

លោកស្រីថ្លែងបន្តថា ៖ «​ តាមរយៈការសាកល្បងកន្លងមកនេះគឺក្រសួងអប់រំ យុជន និងកីឡាបានមើលឃើញថា ការរៀនពេញមួយថ្ងៃនេះ គឺធ្វើឱ្យលទ្ធផលនៃការសិក្សារបស់សិស្សកាន់តែប្រសើរឡើង ទាំងផ្នែកអំណាន ក៏ដូចជាគណិតវិទ្យា ហើយការសិក្សាពេញមួយថ្ងៃនេះក៏នឹងអាចជំរុញឱ្យសិស្សានុសិស្សមានពេលបន្ថែមទៀតនៅក្នុងការធ្វើការស្វ័យសិក្សា ឬក៏ចូលរួមនៅក្នុងក្លិប​សិក្សានានាដែលសាលានឹងរៀបចំឡើង ហើយលើសពីហ្នឹងទៀតក៏ជាឱកាសមួយនៅក្នុងការចូលរួមនៅក្នុងកម្មវិធីក្រៅម៉ោងសិក្សា តាមទាន់មិត្តភក្តិរបស់គាត់នឹងមកចូលរួមសកម្មភាព រៀនអំពីបច្ចេកវិទ្យា ភាសាបរទេស សិល្បៈ កីឡា ឬក៏សកម្មភាពស្ម័គ្រចិត្តនានា »។

អ្នកស្រីបន្តថាការចូលរួមនៅក្នុងការសិក្សាពេញមួយថ្ងៃនេះ ក៏នឹងអាចកាត់បន្ថយការកើតមាន នៅសិស្សដែលទៅប្រព្រឹត្តរឿងខុសឆ្គង ឬដើរលេងជាក្រុម មានដូចជាក្រុមបងតូចបងធំនេះជាដើម។

ដោយឡែក ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ លោកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី យល់ឃើញថាកំណែទម្រង់នេះអាចសម្រេចបាន ប៉ុន្តែត្រូវបន្ថែមប្រាក់បៀវត្សរ៍ឱ្យគ្រូបង្រៀនទ្វេដងដែរ ព្រោះគ្រូធ្វើការសព្វថ្ងៃគឺដើម្បីដោះស្រា​​យ​ជីវភាពខ្លួនឯងសឹងមិនចង់រួច។ក្រៅពីនេះ ដើម្បីបង្កើនគុណភាពអប់រំឱ្យ​​ល្អប្រសើរ ពោលមានតែលើកទឹក​​ចិត្ត​​​គ្រូ​តាមរយៈការបង្កើនប្រាក់ខែឱ្យបានសមរម្យ។ លោកស្រីមានជំនឿនថា គុណភាពអប់រំនៅតាមគ្រឹះស្ថា​​ន​​សិក្សារដ្ឋនឹងបានល្អ ហើយក៏កាត់បន្ថយការចំណាយរបស់ឱពុកម្តាយនៅតាមសាលាឯកជនដែរ។

លោកស្រីថ្លែងថា៖ « បើគាត់លះបង់ហើយអត់អីពិសារគាត់ក៏អត់មានកម្លាំងទៅបង្រៀនពីរពេលនឹងដែរ ព្រោះបង្រៀនពីមួយព្រឹកទៅមួយថ្ងៃ វិលល្ងាចទាល់តែប្រាក់បៀវត្សរ៍គុណនឹងពីរ អ្វីដែលខ្ញុំនិយាយហ្នឹងដោយសារតែយើងឃើញហើយ ថាលោកគ្រូអ្នកគ្រូយើងមួយចំនួនគាត់ទៅបង្រៀននៅសាលាឯកជន អញ្ជឹងប៉ះពាល់ដល់ចំណូលរបស់ពួកគាត់ អ៊ីចឹងអ្វីដែលខ្ញុំលើកយកមកនិយាយនេះគឺត្រូវតែទទួលបានប្រាក់បៀវត្សរ៍ខ្ពស់ជាងស​ព្វ​ថ្ងៃហ្នឹង »។

អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០២១ បានចេញរបាយការណ៍ដោយបញ្ជាក់ថា ប្រទេសក្នុងតំបន់អា​​ស៊ា​ន គឺកម្ពុជាឈរលំដាប់លេខរៀងទី១ ដែលមានអំពើពុករលួយខ្ពស់ជាងគេ។ប្រព័ន្ធអប់រំកម្ពុជា​ក៏រង់ការរិះ​​គ​ន់​​​​​ថា មានអំពើពុករលួយដែរ តាមរយៈគ្រូលក់មេរៀនឱ្យសិស្សក្នុងម៉ោងសិក្សាតាមរយៈការទិញ​ព្រូយ៉ុងប្រចាំ​​ថ្ងៃជាថ្នូរនឹងទទួលបានមេរៀន និងគ្រូត្រូវបង្ខំចិត្តបង្រៀនគួរក្រៅម៉ោងសិ​​ក្សាដោយសារប្រាក់ខែគោលមិន​អាច​ឆ្លើយ​​តបតម្រូវការចំណាយគ្រប់គ្រាន់៕

លោក ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី បានប្តេជ្ញានៅចំពោះមុខសមាជិកព្រឹទ្ធសភាថា ខ្លួននឹងប្រឹងប្រែង​​ឱ្យ​​អស់​ពីលទ្ធភាព ធ្វើយ៉ាងជំរុញឱ្យនយោបាយការទូតក្នុងក្របខណ្ឌព្រឹទ្ធសភានេះ ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងទំនាក់ទំ​នង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយប្រទេសនានាទាំងក្នុងតំបន់ និងពិភពលោកឱ្យកាន់តែល្អប្រសើរបើ​​ទោះ​​ជាធ្លាប់មានភាពប្រេះឆាដោយការប្រកួតប្រជែងយុទ្ធសាស្រ្តនយោបាយក្តី។

ការថ្លែងរបស់ប្រមុខព្រឹទ្ធសភាជាប់ឆ្នោតថ្មីនេះ ធ្វើឡើងតាមរយៈការថ្លែងសុន្ទរកថា បន្ទាប់ពីខ្លួនត្រូវបានទទួ​​​លការបោះឆ្នោតគាំទ្រជាប្រធានដឹកនាំស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភាដោយសម្លេងឯកឆន្ទ ៦២សំឡេង ពីសមាជិកព្រឹ​ទ្ធ​​​សភា នៅក្នុងសម័យប្រជុំលើកដំបូងនៅព្រឹកថ្ងៃទី៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះ។

លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា  តួនាទីរបស់ព្រឹទ្ធសភាក៏មានសារៈសំខាន់ដែរ លើការអភិវឌ្ឍន៍ទំនាក់ទំន​ង​អន្តរជាតិ ដែលក្នុងនីតិកាលទី៥នេះ ព្រឹទ្ធសភានឹងយកការលើកកម្ពស់ការទូតសភា ជាអាទិភាពចម្បងក្នុង​ចំ​​ណោមអាទិភាពនានា ដើម្បីពង្រឹងចំណងការទូតផង និងស្របពេលដែលពិភពលោកកំពុងប្រទាក់ក្រ​ឡា​គ្នា បានបន្តបែកបាក់គ្នាផងនោះ ដោយការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ។

លោកថ្លែងបន្តថា៖« សង្គ្រាម និងវិបត្តិជុំវិញពិភពលោក និងការគំរាមកំហែងផ្នែកសន្តិសុខមិនប្រពៃណីដែ​ល​មិនធ្លាប់មានពីមុនមក ក្នុងបរិបទដ៏លំបាក និងគ្រោះថ្នាក់នេះ។ វាចាំបាច់ដែលយើងត្រូវពង្រឹងទំនាក់ទំ​​នង​ជាមួយដៃគូអន្តរជាតិរបស់យើង និងចួលរួមសកម្មក្នុងវេទិកាអន្តរជាតិនានា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រ​ឈ​មជាសាកល » ។

បើទោះបែបណា លោក ហ៊ុន សែន ដែលគេស្គាល់ថាជាអ្នកនយោបាយមានពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការ​​ធ្វើ​​ឱ្យ​​ដៃគូចុះខ្សោយក្នុងវិស័យនយោបាយ បានអះអាងជាថ្មីថា ខ្លួននឹងពង្រឹងឱ្យតួអង្គព្រឹទ្ធសភាដើរតួនា​​ទីដែ​​ល​​ខ្វះមិនបានសម្រាប់ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ដែលតំណាងប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន ក៏ដូចជាបន្តចូ​ល​រួមលើកកម្ពស់ប្រជាធិបតេយ្យ កំណែទម្រង់រដ្ឋបាលជាតិទាំងវិមជ្ឈការ និងសហវិមជ្ឈការ លើកកម្ពស់យុ​​ត្តិ​ធម៌សង្គម និងសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ។

លោកបន្ថែមថា៖« យើងនឹងការពារយ៉ាងមុតមាំនូវរដ្ឋធម្មនុញ្ញ របបរាជានិយម និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ព្រមទាំងនីតិរដ្ឋ។ យើងនឹងខិតខំយ៉ាងណាធានានូវឯកភាពជាតិ និងសាមគ្គីភាពសង្គមដ៏រឹងមាំ និងការពារឯករាជ្យភាព អធិបតេយ្យភាព បូរណភាពទឹកដី និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូជាតិយើង »។

ក្រៅពីលោក ហ៊ុន សែន ដែលត្រូវបានសមាជិកព្រឹទ្ធសភាផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្ត សម្រាប់អាណត្តិថ្មីនេះ លោក ប្រាក់ សុខុន ជាមនុស្សដែលលោកទុកចិត្ត ក៏ទទួលសំលេងគាំទ្រឱ្យធ្វើជាអនុប្រធានទី១ និងគាំទ្រ លោក អ៊ុច បូររិទ្ធ ធ្វើជាអនុប្រធានទី២ នៃព្រឹទ្ធសភាដែរ។

ជុំវិញករណីនេះ លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា យល់ឃើ​​ញ​​ថា ការយកការទូតសភាជាការងារអាទិភាពរបស់ព្រឹទ្ធសភានេះ គឺមានភាពសមស្របនឹងបរិបទកម្ពុជា និងពិភពលោក ខណៈស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភាក៏ដើរតួនាទីសំខាន់លើវិស័យការទូត ដែលអាចធ្វើឱ្យកម្ពុជាកាន់តែមានភាពសកម្មក្នុងកិច្ចការតំបន់ និងអន្តរជាតិ។មិនតែប៉ុណ្ណោះលោក ហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់ធ្វើការទូតជាងកន្លះ​​សតវត្សរ៍មកហើយ ខណៈដែលលោកប្រាក់ សុខុន និងលោក អ៊ុច បូររិទ្ធ ក៏ជាអ្នកនយោបាយដែល​​ធ្លា​ប់​​​​មានពិសោធន៍ចាស់វង្សាដូចគ្នា ក្នុងរឿងនយោបាយកាទូតនេះ។

លោកបន្តថា៖«យើងសង្ឃឹមថា ការដឹកនាំស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភាពីឥស្សរជនទាំង៣ រូបនេះ នឹងជំរុញការងារការទូតសភាកម្ពុជាកាន់តែមានភាពរស់រវើកឡើង ហើយកម្ពុជាកាន់តែមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងកិច្ចការតំបន់ និងអន្តរជាតិ។ ព្រឹទ្ធសភារបស់យើងនឹងចួលរួមកំណត់ត្រីវិស័យនយោបាយការបរទេសរបស់យើង » ។

សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ និងជាអ្នកតាមដាននយោបាយតំបន់មួយរូបដែរ លោក សេង វណ្ណលី ឯកភាពថាការតាំងចិត្តរបស់អតីតនាយរដ្ឋមន្រ្តីនេះ ទំនងមិនខុសទាស់អ្វីទេ ព្រោះលោកមានពិសោធ​​ន៍​​ជោ​​គជាំរួចមកហើយ រឿងនយោបាយការទូតនេះ។បើតាមលោក សេង វណ្ណលី លោក ហ៊ុន សែន អាចមាន​ប្រៀ​​ប​​ជាងអតីតប្រធានព្រឹទ្ធសភាមុនៗចំពោះនយោបាយការទូតនេះ។ហើយលោករឹតតែ​ពូកែក្នុងកា​រ​​ដោះ​​​​ស្រាយដែលអាចនិយាយបានថាមានប្រសិទ្ធិភាព និងនៅតែមានឥទ្ធិពលក្នុងការចាត់ចែង​​ការងារនៅពីក្រៅ​ឆាក​​បា​នដូចមុនដែរ។

លោកបន្តថា៖« ព្រឹទ្ធសភាក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកហ៊ុន សែន ដែលជាអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីនេះ លោកមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ការទូតព្រឹទ្ធសភាមានប្រសិទ្ធភាពជាងប្រធានមុនៗ ដោយសារតែលោកជាអ្នកបង្កើតក្រុមអ្នកបន្តវេន ជាឱពុកនាយករដ្ឋមន្ត្រីផង ហើយលោកទទួលទំនុកចិត្តខ្ពស់ពីរដ្ឋាភិបាល ព្រ​​មទាំងធ្លាប់ជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជិត៤០ឆ្នាំផង ដែលបង្កើនទំនុកចិត្តពីប្រទេសដៃគូរ » ។

យ៉ាងនេះក្តី សម្រាប់លោក សេង វណ្ណលី មើលឃើញថា នយោបាយការទូតរបស់លោក ហ៊ុន សែន នៅក្នុ​​ង​​​​តួ​​នាទីជាប្រធានព្រឹទ្ធសភានេះ ប្រហែលបានត្រឹម​ជួយផ្ចុងផ្តើមធ្វើយ៉ាងណា​អាចជួយទប់អំណាចឱ្យកូ​ន​​ប្រុ​សរបស់​​លោ​កគឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មានលំនឹង ប៉ុន្តែចំពោះក្រុមប្រទេសបច្ចឹមលោក នៅតែមើលឃើ​​ញ​​នយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងរឿងសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានរូបភាព​​មិនល្អ។​ក្នុងន័​​យនេះដើម្បីផ្តល់ការជឿទុកចិត្តព្រឹទ្ធសភាគួរជ្រោមជ្រែងឱ្យរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តឱ្យបានពេញលេ​ញដំ​ណើ​​​​​​រកា​​រ​ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមមនុស្ស ជាពិសេសពង្រឹងវិស័យយុត្តិធម៌សង្គម។ 

ដោយឡែក លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន សហស្ថាបនិកគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជាវិញ មានប្រសាសន៍ថា តួនាទីរបស់ប្រធានព្រឹទ្ធសភាពិតជាមានសារៈសំខាន់ដែលជាប្រមុខរដ្ឋស្តីទីពេលអវត្តមានព្រះមហាក្សត្រហើយក៏ជាប្រ​​មុខការទូតដែរ ខណៈការទូតសភាវិញក៏មានសារៈសំខាន់សម្រាប់កម្ពុជាក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។ ក៏ប៉ុន្តែកម្ពុជាជាប្រទេសតូចដែលមិនសូវមានឥទ្ធិពលលើកិច្ចការអន្តរជាតិ ហើយរងការរិះគន់លើការអនុវត្តប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សផង។

ទោះជាយ៉ាងណា លោកថា កម្ពុជាអាចមានជម្រើសការទូតសភាប្រសើររបស់ខ្លួន តួយ៉ាងការបោះឆ្នោតលើសេចក្តីសម្រេចនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីគាំទ្រចំពោះប្រយោជន៍នៃសន្តិភាពពិភពលោក និងប្រយោ​​ជន៍ជាតិ ពីព្រោះកម្ពុជាមិនមានឥទ្ធិពលអ្វីច្រើនទេ​ ដោយសារជាប្រទេសតូច ជាប្រទេសក្រីក្រ ហើយមានបញ្ហាខ្លួនឯងច្រើនទៀតដែលត្រូវដោះស្រាយ។

លោកបន្តថា៖«ព្រឹទ្ធសភាយើងទើបបង្កើតថ្មីៗដើម្បីសម្របសម្រួលទំនាស់នយោបាយកន្លងមកប៉ុណ្ណោះ ដែ​​ល​​កន្លងមកហាក់មិនសូវមានឥទ្ធិពលនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែការងារច្បាប់អ្វីដូចជាមិនសូវឃើញមានទេ ច្បាប់នី​​មួយៗ ឱ្យតែឆ្លងពីរដ្ឋសភាហើយ ព្រឹទ្ធសភាដូចមិនបានកែប្រែអ្វីច្រើនទេ ក្រៅពីផ្តល់អានុសាសន៍ » ។

ព្រឹទ្ធសភាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់លោក សុខ អាន ដែលជាអតីតឥស្សរជននន​​យោបា​យជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា ដែលការបង្កើតនេះ ក្នុងគោលដៅដោះស្រាយភាពជាប់គាំងនយោបាយរបស់ជាតិ ដែ​​ល​ដំបូងឡើយមានលោកជា ស៊ីម ធ្វើជាប្រធាន ហើយក្រោយមកទៀត ស្ថាប័ននេះដើរតួនាទីជាអ្នកសម្របសម្រួលការងាររវាងរដ្ឋសភា និងរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយ និងស្ថេរភាពជាតិ។

បើទោះបែបណា លោក អ៊ូ វីរៈ អតីតប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមមនុស្សកម្ពុជា ធ្លាប់រិះគន់ព្រឹទ្ធសភានេះថា ជា​ស្ថាប័នដែលមិនបានបម្រើផលប្រយោជន៍សាធារណៈទេ ផ្ទុយទៅវិញជាកន្លែងដែលរដ្ឋត្រូ​វចំណាយលុ​យ​​​​​​ដោយគ្មានបានផលអ្វីទាល់តែសោះ។ជាអ្នកធ្លាប់ការពារសិទ្ធិមនុស្ស លោក អ៊ូ វីរៈ ធ្លាប់ស្នើឱ្យរំលាយ​​ស្ថា​​ប័​​​ន​នេះ​​ម្តង​​ជាពីរដង ដោយចាត់ទុកថាជាការខ្ជះខ្ជាយថវិកាជាតិ៕

អ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងអ្នកសិក្សាការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមបានសាទរចំពោះការបង្កើតគណៈកម្មាធិការជំរុញការដោះ​​ស្រា​​យ​ប​ញ្ហាវិស័យឯកជន ដោយចាត់ទុកថាការបង្កើតគណៈកម្មាធិការនេះឡើងចំពេលវិវាទក្នុងវិស័យឯកជ​​នកំ​ពុងតែផ្ទុះឡើងដែលនឹងប៉ះពាល់ទៅដល់ទំនុកចិត្តនៃការបោះទុនវិនិយោគរបស់អ្នកវិនិយោគិន​ទាំងក្នុង និងក្រៅប្រ​​ទេស។

លោកបណ្ឌិត គី សិរីវឌ្ឍន៍ អ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លើកឡើងនៅថ្ងៃទី៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ នេះថាគណៈកម្មាធិការជំរុញការដោះស្រាយបញ្ហាវិស័យឯកជននេះជាអាជ្ញាកណ្ដាលមួយ ដែលអាចជួ​យ​​​ដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗ និងអាចមានភាពងាយស្រួល ហើយឆាប់រហ័សក៏អាចថាបានដែរ។

លោកបន្តថា៖«ពាក់ព័ន្ធជាមួយដំណោះស្រាយវិវាទផ្នែកវិស័យឯកជននេះជាគណៈកម្មាធិការមួយដែលនៅក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការហើយការដោះស្រាយនេះ គឺគេហៅថាជាមជ្ឈឹមករ គឺជាអ្នកសម្របសម្រួលអាជ្ញាកណ្ដាលដើម្បីដោះស្រាយដូច្នេះគណកម្មការធិកានេះនឹងរួមចំណែកជួយឱ្យវិបត្តិនានាត្រូវបានដោះស្រាយដោយងាយស្រួលហើយ និងលឿន»។

បន្ថែមពីលើនេះ លោកចាត់ទុកថាកាលណាបញ្ហាក្នុងវិស័យឯកជនត្រូវបានដោះស្រាយដោយឆាប់រហ័ស វាអាចទា​ក់​ទាញវិនិយោគិនពីក្រៅប្រទេសបានដោយងាយ ខណៈដែលតុលាការពាណិជ្ជកម្មនៅមិនទាន់លិចជារូបរាងនៅឡើយ។តុលាការពាណិជ្ជកម្មនេះ នឹងអាច​​ប​​ម្រើឱ្យសេចក្តីត្រូវការជាចាំបាច់ សម្រាប់វិស័យដ៏សំខាន់មួយនេះ ​និ​ង​ការផ្តល់ទំនុកចិត្តមួយផ្នែកដែរ សម្រាប់វិនិយោគិនបរទេស។

លោកបន្តថា៖«ការដោះស្រាយដោយងាយស្រួលនិងលឿននោះវាទាមទារឈរលើឆន្ទៈនៃអ្នកដោះស្រាយ ឈរលើគោលការណ៍ច្បាប់ អង្គហេតុនិងអង្គច្បាប់ដែលត្រូវយកមកប្រើប្រាស់ដូច្នេះខ្ញុំជឿថានៅក្នុងគណកម្មការនេះនឹងរួមចំណែកជួយឱ្យដំណោះស្រាយបានលឿននិងមានភាពងាយស្រួលហើយនិងចំណាយអស់តិចជាជាងទៅកាន់ប្រព័ន្ធតុលាការ អញ្ចឹងក៏ជាមធ្យោបាយមួយនៃការទាក់ទាញវិនិយោកិនពីក្រៅប្រទេសចូលរួមផងដែរប្រ​​សិនបើ​​តុលាការពាណិជ្ជកម្មមិនទាន់ត្រូវបានបង្កើតឡើង»។

ការលើកឡើងដូចនេះ របស់អ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ធ្វើឡើងក្រោយពេលមួយថ្ងៃ នៃការសម្រេចរបស់​​រដ្ឋាភិ​​បា​​ល​​នៅក្នុងអាណត្តិថ្មីនេះ។អនុក្រឹត្យដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ គឺរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតគណៈកម្មាធិការជំរុញការដោះស្រាយបញ្ហាវិស័យឯកជន ក្នុងបុព្វហេតុដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈម ឬសំណូមពររបស់វិស័យឯកជន លើទិដ្ឋភាពច្បាប់ បច្ចេកទេស និងបំពេញភារកិច្ចដទៃទៀត តាមការសម្រេចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី។

មិនតែប៉ុណ្ណោះ គណៈកម្មធិការនេះមានសមាសភាពនាយករងខុទ្ទកាល័យ របស់​នាយករដ្ឋមន្រ្តីជាប្រធាន តំ​​ណាង​​ក្រ​​សួ​ង​សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ រួមទាំងតំណាងគណៈកម្មាធិការវិនិយោគកម្ពុជាជាអនុប្រធាន និងសមាជិកជាច្រើ​​នរូបទៀត។

ហាក់មិនខុសគ្នាទេអ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមលោកបណ្ឌិត មាស នី យល់ឃើញថា បើមើលពីតួនាទី និង​​ភា​​រ​​កិច្ច គណៈកម្មាធិកា​​រនេះ​អា​ច​​នឹងរួមចំណែកជួយដល់វិស័យឯកជនបានច្រើន។លើសពីនេះទៀត វាក៏ជួយឱ្យវិស័​​យឯកជនមានទំនុកចិត្តពីការការពារផ្នែកច្បាប់ដែរ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«ខ្ញុំគិតថាគណៈកម្មការនេះវាអាចក្លាយទៅជាយន្តការមួយដែលសម្រាប់ធ្វើការបន្ទាន់ភ្លាមៗឬក៏ធ្វើការឆ្លើយតបភ្លាមៗទៅបញ្ហាដែលវាកើតឡើងមុននឹងរឿងហ្នឹងវារីកធំទៅដល់តុលាការដល់អី យើងដឹងហើយថាកាលណាទៅដល់តុលាការវាត្រូវប្រើពេលវេលាយូរ អ៊ីចឹងបើសិនជាមានគណកម្មការហ្នឹងអាចដោះស្រាយវិវាទហ្នឹងបានទាន់ពេលវេលានៅក្នុងកម្រិតណាមួយនោះអាហ្នឹងវាធ្វើឱ្យក្រុមខាងឯកជនហ្នឹងក៏មានទំនុកចិត្តហើយក៏គិតថាគាត់មានរឿងអីគឺពួកគាត់មានការការពារដោយច្បាប់ឬការពារដោយគណៈកម្មការអីចឹង»។

ក្នុងនាមជាអ្នកវិភាគនយោបាយ និងជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ លោកគាំទ្រការបង្កើតគណៈកម្មាធិការនេះ ក៏ប៉ុន្តែលោ​​ក​ស្នើឱ្យមានការអនុវត្តការងារឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ខណៈវិស័យឯកជនកំពុងមានភាពរង្គោះរង្គោះមួយ​​រយៈពេល​​ចុ​ង​​​ក្រោយនេះ ដូចជាករណីឆបោ​​កប្រាក់ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារជាដើម។

លោកបន្តថា៖«រឿងអាស្រូវប៉ុន្មានខែកន្លងមកនេះ ខ្ញុំមិនទាន់ហ៊ានថាជាការបោកប្រាស់ទេតែវាមានការចោទប្រ​​កា​ន់​អញ្ចឹង។ អាហ្នឹងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ណាស់ទៅលើសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសមួយ កាលណាបើសិនជារដ្ឋាភិបាលមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ហើយរកមធ្យោបាយការពារទេ។ខ្ញុំគាំទ្រឱ្យមានគណកម្មការហ្នឹងឡើងហើយ ប៉ុន្តែកុំឱ្យវាមានច្រើ​នតែគណៈកម្មការប៉ុន្តែវាអត់មានប្រសិទ្ធភាពដូចដែលយើងធ្លាប់ឃើញពីមុនៗ[..]បើសិនជាយើងមើលអំពីតួនាទី ខ្ញុំគិតថាយើងអាចធ្វើបាន ដូចពាក្យថា «ខ្មែរអាចធ្វើបាន» ប៉ុន្តែខ្លាចតែខ្មែរមិនព្រមធ្វើ »។

ផ្ទុយទៅវិញលោកបណ្ឌិត មាស នី មើលឃើញថាក្នុងដំណើរវែងឆ្ងាយទៀត គណៈកម្មាធិការនេះ អាចនឹងត្រូវប្រ​​ឈ​ម​​​​មុខបញ្ហាធំៗមួយចំនួនដូចជាប្រសិនបើបញ្ហាប៉ះចំឈ្មួយរកស៊ីដែលមានខ្នងក្រាស់មានងាជាឧកញ៉ា ឬជា​​ម​ន្រ្តី​​​​​​នយោបាយជាន់ខ្ពស់ក្នុងរដ្ឋាភិបាលជាដើម អាចនឹងជួបផលវិបាកស្វែងរកដំណោះស្រាយ។

លោកបន្តថា៖ «ហើយសំខាន់ទៀតគឺសមាសភាពរបស់គណៈកម្មការជានរណាខ្លះ បើសមាសភាពគណៈកម្មការហ្នឹងវាមិនមែនជាអ្នកមានឥទ្ធិពលទេក៏ខ្ញុំគិតថាធ្វើរឿងបញ្ហាទំនាស់នៅក្នុងវិស័យឯកជនហ្នឹងវាចំឈ្មួញខ្លះចំឧកញ៉ាខ្លះហ្នឹងក៏គណៈកម្មការពិបាកនឹងធ្វើដែរ។ ប៉ុន្តែបើសិនជាគណៈកម្មការហ្នឹងវាមកពីសមាសភាពសុទ្ធតែអ្នកមានអំណាចអ្នកជំនួញធំៗ អាហ្នឹងក៏ជួនកាលវាមានទំនាស់ផលប្រយោជន៍ដែរ មានន័យថាធ្វើការសម្រេចចិត្តដោយការសម្របសម្រួលណាមួយ »។

គេសង្កេតឃើញថា បច្ចុប្បន្ននេះមានហេតុផលមួយចំនួនបានបង្កើត​ភាពស្មុគស្មាញនៅក្នុងសង្គម។ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្រៅ​ពីជាប់បំណុលធនាគារហើយ នៅមានករណីឆបោកក្រោមហេតុផលវិនិយោគទុន ទទួលបានការប្រាក់ខ្ពស់​ដែ​​ល​​​ពួកគេសុទ្ធ​​តែមាន​​ងា​​ជាឧកញ៉ា ឬជាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ជាដើម។ហើយលំហូរសាច់ប្រាក់ទាំងនោះ នៅតែស្ថិ​​តក្នុ​ង​​ភា​​ព​​អាថ៍កំបាំងនៅឡើយ។

ជាមួយគ្នានេះលោក វន់ ពៅ ប្រធានសមាគមន៍ប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យ នៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ(Idea) លើក​​ឡើ​ង​​ថាការបង្កើតគណៈកម្មធិការនេះជារឿងល្អដោយអាចដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗដែលកំពុងកើតឡើងរបស់វិស័យឯកជននៅកម្ពុជាដែលកំពុងមានភាពចម្រូងចម្រាស់។បន្ថែមពីលើនេះ បើគណៈកម្មាធិការនេះអនុវត្តការងារដោ​​យ​​មានប្រសិទ្ធិភាពវានឹងផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ជាច្រើនរួមមានធ្វើឱ្យមានការជឿជាក់ទៅលើការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបា​​លដោយទាក់ទាញបាននូវអ្នកវិនិយោគទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស បញ្ឈប់ការឆបោក និងមានសមធម៌ទាំងក្នុងអា​​ជី​​វកម្មខា្នតតូច និងមធ្យម។បើទោះបែបណា សម្រាប់លោក វន់ ពៅ រដ្ឋាភិបាលគួរបង្កើតឱ្យមានតុលាការពាណិជ្ជកម្មដើ​​ម្បីរួមចំណែក​​ដោះស្រាយបញ្ហានៅក្នុងវិស័យឯកជន។

លោកបន្តថា៖«វាជារឿងល្អមួយហើយដែលរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតគណៈកម្មការដើម្បីដោះស្រាយរឿងវិស័យឯកជន។ វាជាជំហានថ្មីមួយដែលមានគណៈកម្មការដើម្បីដោះស្រាយរាល់បញ្ហាទាំងឡាយរបស់វស័យឯកជនដែលកំពុ​ង​តែមានរឿងចម្រូងចម្រាស់ច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង ជាពិសេសរឿងការប្រមូលលុយធ្វើជាភាគហ៊ុនអីផ្សេ​​ង​​ៗឃើញថាកំពុងតែចម្រូងចម្រាស់ខ្លាំងហើយបង្កើតបែបនេះគឺជាការឆ្លើយតបមួយផងដែរ[…]វិស័យឯកជនមួ​យចំនួនក៏មានបញ្ហាច្រើនជាមួយប្រជាពលរដ្ឋដែរ។ អាហ្នឹងខ្ញុំគិតថាវាអាចដំណោះស្រាយមួយ »។

លោកបន្ថែមថា៖«ប៉ុន្តែដើម្បីឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ខ្ញុំគិតគួរតែបង្កើតតុលាការពាណិជ្ជកម្មតែម្ដងទៅដើម្បីដោះស្រា​​យ​រឿងធំៗឱ្យមានការទទួលកាតព្វកិច្ចនៅពេលដែលចៅក្រមតុលាការពាណិជ្ជកម្មកាត់ទៅគឺភាគីពាក់ព័ន្ធត្រូវតែគោរពតាមអាហ្នឹងខ្ញុំគិតថាកាន់តែប្រសើរថែមទៀត »។

ទាក់ទិនភាពចម្រូងចម្រាស់នេះ ក្រុមហ៊ុន​ខេមបូឌាន អ៊ិនវេសស្ទ័រ ឃែភីថល ផាតនើរ ម.ក (CIC) រង់ការចោទ​​ប្រ​​កា​ន់ថា​បាន​បោក​ប្រាស់​យក​ប្រាក់ពី​អ្នកវិនិ​យោគិន​ ដែល​បានបោះទុន​វិនិយោគ​នៅ​ក្នុង​ក្រុមហ៊ុន​មួយនេះរាប់ពាន់​​លា​ន​​ដុល្លារ។ប៉ុន្តែកាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រុមហ៊ុន CIC បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់ទាំងនោះដោយថាវាជាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសកល និងភាព​ខ្វះចន្លោះ​ក្នុងការ​ត្រៀម​ខ្លួន​របស់​ក្រុមហ៊ុន​ មិនមែនជាការឆបោកទេ។

ករណីដាច់ដោយឡែកមួយទៀត អ្នកស្រី ឡេង ចាន់ណា ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីលានស៊ីធី ដែលរង់ការ​​ចោទប្រ​កាន់ថា​បា​នឆបោកប្រាក់ពីក្រោមហេតុផលវិនិយោគបានការប្រាក់ខ្ពស់ប្រមាណ៣០០លានដុល្លារ ពីពលរដ្ឋជា​ង១ម៉ឺន​នា​ក់​​​​​។ភាពចម្រូងចម្រាស់នេះ ត្រូវបង្ខំចិត្តឱ្យតុលាការខេត្តសៀបរាបចេញដីកាចោទប្រកាន់ អគ្គនាយិកាក្រុមហ៊ុននេះ​​ក្រោ​​មបទចោទ «ឆបោក ចេញមូលប្បទានប័ត្រគ្មានសាច់ប្រាក់ និងបទសម្អាត់ប្រាក់ »៕

រដ្ឋាភិបាលមានជំនឿថាក្នុងរយៈពេលប្រមាណ៥ឆ្នាំខាងមុខនេះទៀតសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាអាច​នឹងងើ​​ប​​ឡើ​ង​​វិ​ញ និង​​ឈានទៅរកភាប្រសើរឡើងជាពិសេសអាចរក្សាបានអត្រាប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចក្នុងកម្រិតរង្វង់ប្រមា​​ណ​​​​៧​​ភា​​គ​​រ​​យដូចមុនការរីករាលដាលនៃវិបត្តិជំងឺ​​កូវី​ដ​​១​​៩យ៉ាងដូច្នោះដែរ។

ថ្លែ​ង​ក្នុងវេទិកានៃកិច្ចប្រជុំកំពូលធុរកិច្ចអាស៊ាន-កម្ពុជា ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០​​២​​៤​​​​​​នេះ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មានសុទិដ្ឋិនិយមថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានឹងវិលទៅរកភាពប្រក្រតីភាព​ឡើងវិញក្នុងរ​​យៈ​​​ពេល​​៥ឆ្នាំខាងមុខទៀតនេះ។លោកនាយរដ្ឋមន្រ្តីបន្តថាដោយមើលឃើញចំពោះការងើបឡើងវិញ នៃ​​សេដ្ឋកិច្ច នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ដែលស្ថិតក្នុងរង្វង់ប្រមាណ៥,៦ភាគរយ និងការព្យាករណ៍ថានឹង​​​មាន​​កំ​ណើ​​​​​ននៃការការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច​ក្នុង​រង្វ​ង់​​៦,៦ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០​​៤នេះ។ហេ​តុដូច្នេះ​តាមរ​​យៈ​និ​ន្នា​​​​​កា​​រដ៏ល្អនេះ នៅឆ្នាំ២​​០២៨ខា​ងមុ​​ខ​​​ សេ​​ដ្ឋ​​​កិ​​ច្ច​​កម្ពុ​ជាអាចនឹងរក្សាបាននូ​វអត្រាខ្ពស់របស់​ខ្លួនដូចមុ​​នផ្ទុះ​​​ជំ​​ងឺកូវីដប្រមាណ ៧ភាគរយ។

លោកបន្តថា៖«អាស៊ានបានក្លាយជាសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេទីប្រាំនៅលើសាកលលោក។កម្ពុជាអាចរក្សាកំណើនអត្រាសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់៧ភាគរយក្នុងរយៈពេល២ទស្សវត្ស៍កន្លងទៅ។នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៨ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានឹ​ង​​ងើ​បឡើងវិញក្នុងរង្វង់៧ភាគរយ ដូចមុនការផ្ទុះជំងឺកូវីដ១៩ »។

ទាក់ទងបញ្ហានេះ អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមលោកបណ្ឌិត មាស នីយល់ឃើញថាការកៀ​​ករអ្នក​​វិនិ​យោ​គិ​នដូចអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែអនុវត្តនេះ វាពិតជាមធ្យោបាយល្អ សម្រាប់ជួយស្តា​​រសេដ្ឋកិច្ច​កម្ពុ​​ជា ឱ្យងើបឡើងវិញ។ប៉ុន្តែលោកមើលឃើញថា បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចគាប់គាំងនេះភាពជាក់ស្តែងនៅតាមមូលដ្ឋាន និ​​ង​អ្នកប្រកបមុខរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធជាដើម នៅតែជួបបញ្ហាដោះមិនចេញចំពោះ​​សេដ្ឋកិច្ចប្រចាំថ្ងៃ​នេះ​​​​។

លោកបន្តថា៖«ការចលករនៅធុរ:កិច្ចអោយមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីមកវិនិយោគនេះវាមានសារ:សំ​​ខា​ន់​​​ណាស់សំរាប់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាហើយយើងដឹងហើយថាបច្នុប្បន្នទោះបីកម្ពុជាបានអះអាងថាសេដ្ឋកិច្ចរប​​ស់​​​ខ្លួនកំពុងតែមានកំណើន ឡើងវិញហើយក៏ប៉ុន្តែតាមមូលដ្ឋានជាក់ស្តែងគឺយើង ដឹងថាគឹមានភាពលំ​​បាកនៅឡើង ហើយឃើញថាសម្បីតែផ្នែកខាងវិស័យអចលនទ្រព្យហ្នឹងនៅច្រើនរយកន្លែងគឺនៅតែមិនទាន់មានការឡើងវិញនៅឡើយ »។

បើទោះជាបែបណា សម្រាប់លោកបណ្ឌិត មាស នី នៅតែមើលឃើញថាអំពើពុករលួយបន្តចាក់ស្រេះ និ​ង​​អំ​​​ពើឧក្រិដ្ឋកម្មផ្សេងៗ ដែលកើតឡើងក្នុងពេលកន្លងទៅនេះ តាមរយៈលំហូរជនជាតិចិន បានបង្កើត​​ជា​​​​កា​​រ​​​ភ័យខ្លាចនិងជារនាំង​ចំពោះអ្នកវិនិយោគិនដែលរកស៊ីស្មោះត្រង់ និងប្រកាន់គោលការណ៍សុចរិតភាព។

បើតាមលោកបណ្ឌិត មាស នី នៅចំពោះមុខនេះដើម្បីធានាថាកម្ពុជាមានស្ថិរភាពទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងបរិ​​យា​​កាសទូទៅ ជាពិសេសការកសាងជំនឿចិត្តពីអ្នកវិនិយោគ គឺមានតែពង្រឹងបង្កើនធនធានមនុស្ស​ប្រកប​ដោ​​យគុណភាពទេ ទើបអាចទាកទាញអ្នកវិនិយោគមកបណ្តាក់ទុននៅកម្ពុជាបាន។

លោកបន្តថា៖« រឿងគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលមួយទៀតនោះគឹយើងឃើញថាប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ មានរបាយការណ៍ឃើញការចេញពីឥណ្ឌាមកទៀត​ ពួកឧក្រិដ្ឋជនឥណ្ឌាបាននាំយកទីតាំងកម្ពុជា ដួចជាកន្លែងសំរាប់ប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មជនដូរមនុស្ស មានជនជាតិឥណ្ឌាច្រើនពាន់នាក់ កំពុងទទួលតាមមធ្យោ​យ​​​​នៅ​​ក្នុ​​ងប្រទេសកម្ពុជាឬ​​តាម​​រយះការប្រើជំរកកម្ពុជាសំរាប់អំពើប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្ម ទាំងអស់បាទនេះជាកត្តាសំខាន់មួយដែល អាចនឹងការពារក្រុមអ្នកវីនិយោគទុនពីខាងក្រៅអោយចូលមកក្នុងប្រទេស » ។

អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ច នៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត គី សិរីវឌ្ឍន៍​ លើកឡើងថាដើម្បី​​អាចធា​​នា​ដ​ល់​​​​​និរន្តភាពនៃលំហូរសេដ្ឋកិច្ច គឺកម្ពុជាមានតែបង្កើនកិច្ចសហការបន្ថែមទៀត ជាមួយបណ្តាប្រ​ទេស​​ក្នុង​​តំ​​បន់អាស៊ានធ្វើយ៉ាងណាជំរុញឱ្យការនាំចេញផលិតផលសម្រេចរបស់កម្ពុជាកើនឡើងទាំងពហុភាគី និង​​ទ្វេ​​​ភាគី។

លោកបន្តថា៖«ចំពោះការកិច្ចបជ្រុំអាស៊ាន–កម្ពុជា ឆ្នាំ២០​២៤​នេះយើងឃើញថាអ្វីដែលប្រទេសកម្ពុជាត្រូ​​វ​​​ការគឺការជំរុញប្រតិបត្តិការពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា–អាស៊ាន។យើ​​ងដឹងថាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជានៅលើ​​បណ្តាលសកលលោកគឺអាស៊ានជាប្រទេសទីពីធំបំផុតនៅទីផ្សា​​រ​កម្ពុជា ដូច្នេះការបើកកិច្ចប្រជុំគឺរួមចំ​​​ណែកជួយសំរួលពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសកម្ពុជានឹងបណ្តាលប្រទេសអាស៊ានជាពិសេសគឺប្រទេសជិតខាងដែលមានប្រទេសថៃ និងវៀតណាមផងដែរ​ ដែលជាទីផ្សារដ៍ធំរបស់ប្រទេសកម្ពុជា »។

ជាមួយគ្នានេះ ប្រភពដដែលបន្តថា ជាការសង្កេតគឺប្រភេទទំនិញ ឬមុខរបរខ្លះធ្លាក់ចុះ តែក៏មានមុខរប​​រខ្លះ​​បន្ត​ងើបឡើងវិញបណ្តើរៗដែរ។លើសពីនេះទៅទៀត ការនាំចេញមុខទំនិញ ឬ​ផលិតផលដែល​​កម្ពុជាកំពុ​​ង​​​​តែមា​​នដូចសព្វថ្ងៃនេះ សម្រាប់ឆ្នាំ២០២៤នេះ លោកបណ្ឌិត គី សិរីវឌ្ឍន៍ បញ្ជាក់ថា​​មានដូច​​ជាប្រ​ភេ​ទក​ង់​​​មានកំណើននៃការនាំចេញបាន ១៥ភាគរយ សំបករថយន្ត៣០ភាគរយ គ្រឿងបង្គុំអគ្គិសនី និងគ្រឿង​​ប​ង្គុំ​​រថយន្តមានកំណើន១០ភាគរយ។

ក្រៅ​​ពីនេះ ទំនិញដែលដឹកឆ្លងកាត់តាមរយៈកុងទឺន័រទាំងកំពង់ផែភ្នំពេញនិងក្រុងព្រះសីហនុ នៅតែអាច​​រក្សា​​​​កំណើនរបស់ខ្លួនចន្លោះពី ២០ ទៅ២១ភាគរយ។

យ៉ា​ង​នេះក្តីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត សង្ឃឹមថាតាមរយៈច្បាប់ស្តី​​ពីការវិនិយោគដែល​​មានស្រា​ប់​​នេះ​ កម្ពុជានឹងអាច​ស្តារមុខមាត់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនបានប្រសើរឡើងវិញ ដូចមុនឆ្នាំ២០១៩។

ធានាពិភពលោក (World Bank) ធ្លាប់បានព្យាករអំពីសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុ​​ជាកាលពីចុង​​ឆ្នាំ២​០​​២​​២ថា បើទោះ​​ជា​​​​​​សេ​​ដ្ឋកិច្ច​​របស់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍មួយ​នេះ ហាក់ងើបឡើងវិញប្រមាណ៤,៨ភាគរយ បើធៀបនឹ​​ងកា​​​​រព្យា​​​ករ​​កាលពីឆ្នាំមុនប្រមាណ ៤,៥ភាគរយក្តី ក៏កម្ពុជានៅបន្តជួបការលំបាក និងជំនៈនឹងវិបត្តិ​​សេដ្ឋកិច្ច​​សា​​​​​​កលបន្តទៀត ទើបអាចស្តារឱនភាពសេដ្ឋកិច្ចនេះបាន។

នៅមុនការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលនេះ អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ(Licadho) និងអង្គការ​​សម​​ធ​ម៌​​​កម្ពុជា បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ ដោយបង្ហាញពីការសិក្សា​​ស្រា​​​វជ្រាវរបស់ខ្លួននៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ រកឃើញពលរដ្ឋជិត៣ម៉ឺនគ្រួសារ ត្រូវបង្ខំចិត្តបន្ថយរបបអាហា​​រ។​ដោយឡែកកុមារជិត១ម៉ឺននាក់ ត្រូវបង្ខំចិត្តបោះបង់ការសិក្សា ដោយសារគ្រួសារមានវិបត្តិជា​​ប់បំណុ​លធា​​នា​​​​គារ

របាយការណ៍ដដែលបន្តថាពលរដ្ឋ​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​នេះ​លើស​ពី​៨០​ភាគរយ​ ត្រូវជាប់​បំណុល​ធនាគារ​យ៉ាង​តិច ១ស្ថាប័ន​ ក្នុង​នោះ​ពលរដ្ឋ​២ ភាគ៣ នៃអ្នកជំពាក់បំណុលអះអាង​ថា ពួកគេ​ជាប់​បំណុល​លើស​ពី​លទ្ធភាព​នៃ​ការ​សង​ត្រឡប់វិញ៕