fbpx
Home Blog Page 4

Q&A៖ រដ្ឋាភិបាល​គួរទទួល​យក​មតិរិះគន់​ដើម្បីជំរុញឱ្យ​ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​​ប្រសើរ​ឡើង

ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា​ត្រូវ​បាន​ស្ថាប័ន​អន្តរជាតិ​មួយ​ចំនួន​ដូច​ជា​ក្រសួង​ការបរទេស​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​អង្គការ​ឃ្លាំមើល​សិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) ជាដើម ​រកឃើញ​ថា នៅ​តែ​មាន​​ភាព​អាក្រក់ ដោយសារ​មានការរឹតត្បិតធ្ងន់ធ្ងរលើសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ សេរីភាព​សារព័ត៌មាន សេរីភាព​តាមអ៊ីនធឺណិ និង​​ការអនុវត្ត​ច្បាប់​ព្រហ្មទណ្ឌ​ទាក់ទងនឹងការបរិហាកេរ្តិ៍ ដើម្បី​ រឹតត្បិតលើការបញ្ចេញមតិ​​របស់​ពលរដ្ឋ។​

ខាងក្រោមនេះជាកិច្ចសម្ភាសន៍រវាងលោក រស់ សារ៉ាត់ អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងការពារសេរីភាពមូលដ្ឋាននៅ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា និងកញ្ញា នឿន ស្រីណែត សិក្ខាកាមនៅញូវរូមខេមបូឌា(Newsroom Cambodai)៖

Q: នាងខ្ញុំសូ​មជម្រាបសួរ លោក រស់ សារ៉ាត់!

A: បាទជម្រាបសួរ!​

Q: ជាដំបូង​នាង​ខ្ញុំ​សូម​សួរ​ថា តើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស​​នៅ​កម្ពុជា​មានស្ថានភាព​បែបណា​​រវាង ៥ឆ្នាំមុន និង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន?

A: បាទ! មែនទែនទៅអាចនឹងពិបាកក្នុងការរកទិន្នន័យមកប្រៀបធៀបថាតើ៥ឆ្នាំ​មុន និង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​តើ​មា​ន​​ភាព​​ខុសគ្នាយ៉ាងណា ប៉ុន្តែបើយើងមើលទៅតាមទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែង យើងឃើញថា ការរឹតត្បិត ការរំលោភ​សិទ្ធិ រំលោភបំពានទៅលើអ្នកដែលគាត់ធ្វើការសិទ្ធិមនុស្សហ្នឹងនៅតែកើតមាន អ្នក​​ដែល​មាន​សំឡេង​ជំទាស់ សំឡេង​រិះគន់ហ្នឹ​ង គឺ​តែងតែ​រង​​ការរឹតត្បិត​ជាហូ​រហែ អីចឹងនៅតែបន្តកើតឡើង ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ សម្រាប់​ខ្ញុំ​ផ្ទាល់​ដូចជា​មើល​មិន​ឃើញ​​ការវិវត្ត​អី​ល្អ​ប្រសើរ​ច្រើន​ទេរយៈពេល​​៥ឆ្នាំកន្លង​ម​កនេះ។

មួយទៀត ទាក់ទង​ជាមួយ​នឹងការវិវត្ត​នៃច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិតទៅលើ ជាសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន អីចឹង​យើង​ឃើញ​មួយរយៈប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មានការអនុវត្ត មានការបង្កើតច្បាប់ បង្កើត​អនុក្រឹត្យ​អី​ជា​ហូរហែ​ដែល​ទទួល​រង​នូវ​ការរិះគន់ពីមតិជាតិ មតិអន្តរជាតិ ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលអីជាដើម។ ឧទាហរណ៍ដូចជា អនុក្រឹត្យស្តីពីការបង្កើតច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិ ដែលអាចនឹងត្រូវប្រើប្រាស់ដើម្បីរឹតត្បិតទៅលើសេរីភាព បញ្ចេញមតិ​ជាដើម។ ប៉ុន្តែជា​ផលល្អដែលអនុក្រឹត្យនេះត្រូវបានផ្អាកការអនុវត្តជាបណ្តោះអាសន្នសិន ហើយ​ក្នុង​អំឡុ​ង​ពេល​កូវីដ យើង​ក៏​ឃើញ​មាន​​​ច្បាប់ស្តីពីវិធានការការទប់ស្កាត់ការឆ្លង​ជំងឺ​រីករាលដាលទាក់ទងនឹងកូវីដ និង​ជំងឺកាចសាហាវប្រកប​ដោយ​គ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយ​យើង​ឃើញ​ថា​កន្លង​មក​ច្បាប់​នេះ​ត្រូវ​បាន​ប្រើប្រាស់​ប្រឆាំង​ទៅ​នឹងអ្នកដែលគាត់ប្រើប្រាស់សេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់គាត់​ទៅលើភាពជួបប្រជុំជាដើម។

ក្រៅ​ពីនេះ​យើង​ក៏​ឃើញមា​នច្បាប់ផ្សេងៗដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិត ដូចជា អនុក្រឹត្យ​ស្តីពី​ការគ្រប់គ្រង​នៃ​ការប្រើប្រាស់​ដែន​ជាតិ​នៅ​ក្នុងប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត អនុក្រឹត្យស្តីពី​ការចុះបញ្ជី​អត្តសញ្ញាណ​ឧបករណ៍​ទូរគមនាគមន៍​​​​ប្រើ​ស៊ីម​ជាដើម តាមការវិភាគរបស់អ្នកជំនាញ គេឃើញថាបទដ្ឋាន ឬក៏​ការវិវត្ត​នៃ​អនុក្រឹត្យ​នៃ​ច្បាប់​ទាំងអស់​ហ្នឹងគឺ​មាន​លក្ខណៈរឹតត្បិតទៅ​លើ​ការប្រើប្រាស់​សេរីភាព​ជា​មូលដ្ឋាន​របស់​អ្នក​ដែល​មាន​សំឡេង​បែប​រិះគន់​អី​ជាដើម។

ហើយយើងមើលមួយទៀតទាក់ទងជាមួយនឹង សួរថាតើមានការវិវត្តន៍បែបណារយៈពេល ៥ឆ្នាំមកហ្នឹង យើង​ឃើញថាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស អ្នកដែលគាត់ហ៊ានបញ្ចេ​ញសំឡេងប្រឆាំង គឺ​គាត់​តែងតែ​រង​នូវ​ការទទួល​បាន​នូវ​ការប្រើប្រាស់​នូវ​យន្តការ​ច្បាប់ ដើម្បីធ្វើការដាក់ទោសទណ្ឌទៅលើគាត់ ហើយ​ក៏​អ្នក​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស អ្នក​​ហ៊ាន​អនុវ​ត្ត​​នូវសេរីភាពបញ្ចេញមតិ អ្នកខ្លះក៏រងការវាយដំ រងការចាប់ចង។

មួយទៀត បើយើងមើលរបាយការណ៍ដែលមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានចងក្រងឡើងជាមួយ​សមាគម​អាដហុក និងមជ្ឈមណ្ឌល​សាមគ្គីភាព យើងបានចងក្រងរយៈពេល​៥ឆ្នាំចុងក្រោយ ឆ្នាំ២០១៩ យើង​ឃើញ​ថា​ការរឹត​ត្បិតទៅលើសេរីភាពមូលដ្ឋានមានកម្រិតខ្ពស់ ដល់ឆ្នាំ២០២០ ២០២១​រៀងថយចុះ​បន្តិច ដោយសារ​តែ​យើងដឹងហើយថាសម័យកាលនោះ គឺជាសម័យកាលដែលមានការកើតឡើងករណីកូវីដ១៩ច្រើន ហើយ​នៅ​ឆ្នាំ២០២២ ២០២៣ ការរំលោភបំពាន ការរឹតត្បិត​ទៅ​លើ​សេរីភាព​មូលដ្ឋាន​បាន​បន្ត​ការកើន​ឡើង​ជា​ថ្មី​ម្តង​ទៀត។

យើងឃើញថាទាំងអស់នឹងនៅតែ ការរំលោភបំពាន ការរឹតត្បិតទៅលើអ្នកដែលហ៊ានអនុវត្ត។​ និយាយ​ជារួម​គឺ​ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា នៅតែបន្តរងការរឹតត្បិតបន្តទៀត ហើយ​ក្នុង​នោះយើ​ង​ឃើញ​ដូច​ជា​ឆ្នាំ​២០២៣​កន្លង​ទៅ​មាន​ការបិទសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ហើយ​ថ្មីៗ​នេះមាន​ការចាប់​ចង​សកម្មជន​អ្នក​ដែល​ហ៊ាន​បញ្ចេញ​មតិ​ជាសាធារណៈតាមបណ្តាញសង្គម។​​

បើយើងមើលទៅលើសន្ទស្ស​ន៍ទាក់ទងជាមួយនឹងសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកឆ្នាំ២០២៤ យើង​មាន​ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១៥១ ក្នុងចំណោម១៥០ នេះ​គឺជា​ចំណាត់​ថ្នាក់​ផ្តល់​ដោយ​អង្គការ​អ្នកសារព័ត៌មាន​គ្មាន​ព្រំដែន​ដែល​គាត់​ចង​ក្រង​របាយការណ៍​នេះឡើង ហើយយើងមើលឆ្នាំ២០២០ សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​របស់​យើង​នៅ​ចំណាត់​ថ្នាក់លេខ១៤៤ ក្នុង១៨០ អីចឹងឡូវឡើងដល់១៥១ មានន័យថា​ចំណាត់​ថ្នាក់​រប​ស់យើ​ង​ធ្លាក់​ដល់​ទៅ ៧លេខ​នៅ​ក្នុ​ង​ចំណោម​១៨០​ប្រទេស ដែនដី​ដែល​ខាង​អ្នកសារព័ត៌មាន​គ្មានព្រំដែន​ហ្នឹង​គាត់​បាន​ចងក្រង​ឡើង។ មួយទៀតបើយើងមើលទាក់ទងជាមួយនឹងសន្ទស្សន៍ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងអំពើពុករលួយឆ្នាំ២០២៣ យើងជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១៥៨ ក្នុង១៨០ ជាចំណាត់ថ្នាក់មួយនៅមិនទាន់ល្អប្រសើរនៅឡើយ។

Q: យោងតាមរបាយការណ៍ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ដែល​ចេញ​ដោយ​ស្ថានទូត​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​កាល​ពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ បានលើកឡើងអំ​ពី​ចំណុច​ដែល​អាជ្ញាធរ​តែងតែ​ឃុំ​ខ្លួន​មនុស្ស​ហួស​រយៈពេល​កំណត់ មុននឹងធ្វើការចោទប្រកាន់  ព្រមទាំងមានការចាប់ខ្លួនតាមតែអំពើចិត្តជាដើម។ តើលោកយល់យ៉ាងណាចំពោះរបាយការណ៍នេះ?

A: ខ្ញុំគិតថាវាជាការរកឃើញត្រឹមត្រូវ ព្រោះកន្លងមកខាងពន្ធនាគារ ខាងក្រសួងមហាផ្ទៃ ក៏គាត់​ទទួល​ស្គាល់​ដែរ ទាក់ទងជាមួយនឹងការចង្អៀតណែននៅក្នុងពន្ធនាគារ ហើយខាងក្រសួងយុត្តិធម៌ គាត់ក៏មានយុទ្ធនាការ ដើម្បីរំដោះរឿងក្តីដែលជាប់គាំងឱ្យបានលឿនតាមដែលអាចធ្វើទៅបានដើម្បីបន្ធូរបន្ថយស្ថានភាពក្នុងពន្ធនាគារ ឬក៏ករណីដែលមានការជាប់គាំងទាំងអស់ហ្នឹង។ ចំណាត់ការនេះខ្ញុំយល់ថា សូម្បីតែក្រសួង សូម្បីតែរដ្ឋាភិបាល ក៏គាត់ទទួលស្គាល់ថាមានការឃុំខ្លួនហួសរយៈពេលជាដើម  អ៊ីចឹង​ដើម្បី​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​នេះបាន​ខ្ញុំយល់​ថា​រដ្ឋាភិបាល​គួរ​តែ​ធ្វើម៉េច​ពិនិត្យ​មើល​ទៅ​លើ​ករណី​ទាំងអស់​ហ្នឹង​ដើម្បី​កុំ​ឱ្យ​មាន​ការឃុំខ្លួន​ហួស​រយៈពេល​កំណត់។

មួយទៀតជាគោលការណ៍រដ្ឋាភិបាលគួរតែពិចារណា ទាក់ទង​ជាមួយ​នឹង​គោលការណ៍​សិទ្ធិ​ទទួល​បាន​ការកាត់ក្តី​ដោយ​គ្មានការពន្យាពេលស្របទៅតាមក្រមនិតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌដែលកំណត់រយៈពេល ហើយ​មួយទៀត​ទាក់ទង​ជាមួយនឹ​ងការឃុំខ្លួន ទាក់ទងជាមួយនឹងគោលការណ៍ទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌ សិទ្ធិ​សន្មត​ជាមុនថាគ្មានទោស​ អីចឹងដរាបណាពួកគាត់ជាជនសង្ស័យ ជាជនជាប់ចោទជាដើម​ ​គួរតែ​ផ្តល់​អត្ថប្រយោជន៍​សម្រាប់គាត់មុនពេលដែលឃុំខ្លួន។​ យើងគួរតែពិនិត្យមើលទៅ ក្រមនីតិវិធី​ដែល​ចែង​ពី​គោលការណ៍​ជនជាប់ចោទត្រូវតែមាន  សិទ្ធិសេរីភាព​ទាក់ទង​ជាមួយ​នឹង​តាម​មាត្រា២០៥​នៃ​ក្រម​នីតិវិធី​ព្រហ្មទណ្ឌ។

យើងមើលមួយទៀតទាក់ទងជាមួយនឹង សន្ទស្សន៍​នីតិរដ្ឋ​ដែល​អង្គការ​គម្រោង​យុត្តិធម៌​ពិភព​លោក គាត់​បាន​ធ្វើ​ឡើង​ដែលចេញ​នាពេលកន្លងទៅ ដូចជានៅឆ្នាំ២០២២ យើងអាចមើលតួលេខ ២ឆ្នាំ​ចុងក្រោយ នៅ​ឆ្នាំ​២០២២ ប្រទេសកម្ពុជាយើងជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១៣៩ ក្នុងចំណោម១៤០ប្រទេស ដែល​ជា​ចំណាត់​ថ្នាក់​ដ៏​អាក្រក់​បំផុត ទាក់ទងជាមួយនឹងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់កម្ពុជារបស់យើង ហើយក្នុងឆ្នាំ២០២៣ គឺ​កម្ពុជា​ជាប់​លេខ​រៀង​ទី១៤០ ក្នុងចំនួន​១៤១​ប្រទេស​ដែនដី​ដែល​ខាង​គម្រោង​យុត្តិធម៌ពិភពលោកគាត់បាន​ធ្វើការ​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ។​ អីចឹងបើនិយាយឱ្យល្អស្តាប់គឺយើងជាប់លេខ២ ប៉ុន្តែលេខ២ពីក្រោមទៅ។

Q: កាលពីដើមខែ កក្កដានេះឃើញថាមានការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានមាតាធម្មជាតិទាំង ៥រូប ដោយកំរោល តើការធ្វើបែបនេះលោកយល់ថាយ៉ាងណាដែរ? 

​​A: សម្រាប់ខ្ញុំយល់ថា ពួកគាត់គឺជាពលរដ្ឋសកម្ម ជាយុវជនសកម្មដែលគួរតែត្រូវទទួលបានការលើកទឹកចិត្ត ការគាំទ្រចំពោះសកម្មភាពដែលគាតើបានធ្វើកន្លងមក ហើយសកម្មភាព​ដែល​គាត់​ធ្វើ​កន្លង​មក​ហ្នឹង​គឺជា​សកម្មភាព​ដើម្បី​ការពារនូវសម្បត្តិធម្មជាតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជាយើង។​ មាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​មិន​ច្រើន​ទេដែល​ហ៊ាន​ធ្វើ​សកម្មភា​ពដូចគាត់។ មួយទៀត ការរារាំងទៅដល់សកម្មភាពរបស់ពួកគាត់គួរតែត្រូវបានហាមឃាត់ បើ​យើង​មើល​កន្លង​មកពួកគាត់គឺជា​អ្នកលះបង់ជាងប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ គាត់​សុខចិត្ត​ធ្វើ​សកម្មភាព​ដែល​អ្នក​ដទៃ​មិន​ហ៊ាន​ធ្វើ។​ កន្លងមកពួកគាត់ទទួលបានការទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ​​ ទទួលបាន​ការផ្តល់​ជា​ពាន​រង្វាន់​សម្រាប់​សកម្មភាព​របស់​គាត់ ប៉ុន្តែអាជា្ញធរខ្មែរបែរជាចាប់ខ្លួនរបស់ពួកគាត់ បែរ​ជា​រារាំងនូវសកម្មភាពដែលគួរតែ​ទទួល​បាន​ការសាទរ​ពីមជ្ឈដ្ឋានទូទៅ។ រាល់ការបញ្ចេញមតិ រាល់ការប្រើប្រាស់សេរីភាពជាមូលដ្ឋាន សេរីភាពជួបជុំ សេរីភាពបង្កើតសមាគមអីជាដើមហ្នឹង គួរតែ​ត្រូវបានបើកទូលាយជាជាងការហាមឃាត់ អ៊ីចឹង​មិនមែន​សម្រាប់​តែ​ក្រុម​ពួកគាត់ទេដែលជាសកម្មជនបរិស្ថានទេ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ សម្រាប់សង្គមស៊ីវិល។

Q: តើនឹងមានបញ្ហាប្រឈមអ្វីខ្លះ ប្រសិនបើពលរដ្ឋមិនមានការយល់ពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួន?

A: ជាទូទៅនៅពេលដែលបុគ្គលណាម្នាក់ គាត់មិនបានដឹងអ្វីមួយអ៊ីចឹង បើគាត់​មិនបាន​នូវ​ធាតុ​ចូល​អ្វី​មួយ អ៊ីចឹង​ធាតុ​ចេញរបស់គាត់ហ្នឹងក៏មិនមានច្រើនដែរ។ នៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋ​គាត់​ខ្វះចំណេះដឹង​អំពី​សិទ្ធិ​របស់​គាត់ អ៊ីចឹងគាត់នឹងបាត់បង់ឱកាស ឬក៏ខ្វះឱកាសនៅក្នុងការចូលរួមអភិវឌ្ឍ​ប្រទេសជាតិរបស់គាត់​ហ្នឹង បើសិនជាគាត់មិនដឹងពីសិទ្ធិរបស់គាត់។​ ឧទាហរណ៍ដូចជាសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ​អី​ជា​ដើម។ បើសិនជាគាត់មិនដឹងថា​គាត់មានសិទ្ធិក្នុងការទៅបោះឆ្នោតទេ អ៊ីចឹង​គាត់​នឹង​បាត់បង់​ឱកាស​ក្នុង​ការ​ចូលរួម​ជ្រើស​រើស​​អ្នកតំណាងរបស់គាត់មួយ ជារួមនៅពេលដែលគាត់មិនដឹងអ្វីមួយ គាត់នឹង​បាត់បង់​ឱកាស​ក្នុង​ការធ្វើអ្វីមួយ។

នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យគេលើកទឹកចិត្តឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ​ចូលរួមឱ្យបានសកម្មក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ។​ សកម្មភាពនយោបាយមិនមានន័យថាយើងទៅធ្វើនយោបាយដើម្បីឱ្យគេ​បោះឆ្នោតឱ្យទេ ប៉ុន្តែ​បាន​ន័យថា​យើង​ចូលរួម​ក្នុងការតាមដាន យើងចូលរួមក្នុងការជ្រើសរើសអ្នកតំណាងរបស់យើងឱ្យស្របទៅតាមឆន្ទៈរបស់យើង អ៊ីចឹងបើសិនជាយើងបាត់បង់ព័ត៌មាន យើងមិនដឹងពីសិទ្ធិរបស់យើង អ៊ីចឹងយើង​ប្រាកដ​ណាស់​ថា​យើង​បាត់បង់​ឱកាស​នៅក្នុង​ការចូលរួមអ្វីម៉្យាង។ ខ្ញុំលើកទឹកចិត្តឱ្យប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប ជាពិសេសគឺយុវជនជំនាន់ថ្មីនេះ ធ្វើម៉េច​ឱ្យ​ស្វះស្វែង​យល់ដឹងអំពីសិទ្ធិ កាតព្វកិច្ច ករណីយកិច្ច​របស់​ខ្លួន​ឱ្យ​ក្លាយ​ជា​ពលរដ្ឋ​សកម្ម​ក្នុង​ការចូលរួម​អភិវឌ្ឍ​ប្រទេសជាតិយើង។

Q: តើរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសភាគីពាក់ព័ន្ធគួរធ្វើបែបណា​ដើម្បី​ឱ្យស្ថា​នភា​ព​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​មាន​ភាព​ប្រសើរ​ឡើង?

A: ទាក់ទងជាមួយនឹងធ្វើយ៉ាងម៉េចទើបឱ្យស្ថានភាពសិទ្ធិ​មនុស្សនៅកម្ពុជា មានភាពប្រសើរឡើង យើង​មើល​កន្លង​មក​នៅពេលដែលខាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ អន្តរជាតិ ឬក៏មជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅគាត់ចេញរបាយការណ៍ យើង​តែងតែឃើញមានការច្រានចោល ឬប្រតិកម្មពីតំណាងរដ្ឋាភិបាលអីជាដើម។

សម្រាប់ខ្ញុំចំពោះរដ្ឋាភិបាលខ្ញុំយល់ថា គួរតែយកករណីទាំងអស់ហ្នឹង យក​ការរកឃើញ​របស់​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ជាតិ និង​អន្តរជាតិទាំងអស់ហ្នឹងយកមកពិនិត្យ និងពិចារណាមើលថា តើយើងនៅខ្វះខាតត្រង់ណា តើ​កន្លែង​ណា​ដែល​យើង​អាច​រួមគ្នា​ធ្វើ​បាន​ដើម្បី​ធ្វើ​ឱ្យស្ថានភាព​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជារបស់​យើង​ហ្នឹង​ឱ្យ​មាន​ភាព​ប្រសើរ​ឡើង។

អ៊ីចឹងទី១ រដ្ឋាភិបាលគួរតែបើកចំហរ ឬក៏ទទួលយកចំពោះ​មតិ​រិះគន់ មិនមែន​ថា​គេរិះគន់​ហ្នឹង​សុទ្ធ​តែត្រូវទាំងអស់ទេ ប៉ុន្តែយើងមើលថាកន្លែងណាដែលយើងគួរទទួលបាន និង​កន្លែងណា​ដែល​យើង​មិន​គួរ​ទទួល។ ឧទាហរណ៍ដូចជា កន្លងមកយើងឃើញមានយន្តការទាក់ទងជាមួយនឹងUPR ការត្រួតពិនិត្យតាម​ពេល​វេលា​កំណត់ជាយន្តការមួយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយមានប្រទេសជាច្រើនដែលគាត់​បាន​ផ្តល់​ជា​អនុសាសន៍​សម្រាប់​ប្រទេសកម្ពុជាយកទៅពិនិត្យមើលក្នុងការអនុវត្ត ឬក៏ធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវស្ថានភាព​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​ក្នុងប្រទេសរបស់យើងហ្នឹង។

មួយទៀតរដ្ឋាភិបាលគួរតែប្រកាន់ខ្ជាប់ ធ្វើម៉េចគោរពនូវ កាតព្វកិច្ច​របស់​ខ្លួន គឺ​គោរព ការពារ និងបំពេញ។ មួយទៀតយើងដឹងហើយថា ប្រទេសកម្ពុជា​គឺជា​ប្រទេស​ប្រកាន់​យក​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​សេរីពហុបក្ស ហើយរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏បានទទួលស្គាល់នូវកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សដែរ ដូចមាន​ចែង​នៅ​ក្នុង​មាត្រា​៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញគឺ រដ្ឋធម្មនុញ្ញទទួលយកលិខិតបទដ្ឋានគតិយុទ្ធអន្តរជាតិ​នានា។

ចំពោះ​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ ចំពោះដៃគូរអភិវឌ្ឍ ​ធ្វើម៉េចចូលរួមជំរុញ ចូលរួមឱ្យមាន​ការគោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ទាំងអស់​គ្នា​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ឱ្យបានពេញលេញ។

 Q: ច៎ាអរគុណ លោក រស់ សារ៉ាត់ សម្រាប់ការចំណាយពេលវេលា​ផ្តល់បទសម្ភាសន៍។

A: បាទ អរគុណ!៕

តុលាការកំពូលបដិសេធសំណើសុំនៅក្រៅឃុំរបស់លោក កើត សារ៉ាយ

តុលាការកំពូល បានតម្កល់សេចក្ដីសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ និងសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ទុកជាបាន​ការ ដោយបដិសេធសំណើសុំនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះ​អាសន្ន​របស់ លោក កើត សារ៉ាយ ប្រធានសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ(KSILA) ខណៈសង្គលស៊ីវិលយល់ថា ករណីនេះមិនមានភាពចាំបាច់ឃុំខ្លួនលោកទេ​។

កញ្ញា នឿន ស្រីណែត ជា​គូដណ្តឹង​របស់​លោក កើត​ សារ៉ាយ បានឱ្យដឹងថា នៅព្រឹកថ្ងៃទី៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤​នេះ តុលាការកំពូល បានប្រកាសសាលក្រម ដោយ​សម្រេច​បដិសេធសំណើសុំនៅក្រៅឃុំបណ្តោះ​​អាសន្នរបស់លោក កើត​ សារ៉ាយ បន្ទាប់ពី​តុលាការកំពូលបាន​បើក​សវនាការ​ លើ​បណ្តឹង​សុំ​នៅ​ក្រៅ​ឃុំ​បណ្ដោះអាសន្ន​របស់​លោក កាល​ពី​​ថ្ងៃ​ទី៣១ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ២០២៤។ កញ្ញាបន្តថា កាលពីអំឡុង​ពេល​សវនាការសុំនៅក្រៅឃុំនោះ ក៏បាន​ធ្វើឡើងដោយគ្មានវត្តមានរបស់​មេធាវី​ការពារ​ក្ដី​របស់​លោក កើត សារ៉ាយ​ ផង​ដែរ​។

​ករណីនេះ កញ្ញា​ចាត់ទុក​ការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូល ដែល​​បដិសេធសំណើសុំនៅក្រៅឃុំរបស់លោក កើត សារ៉ាយ នេះ​ថា​ជារឿងអយុត្តិធម៌។

កញ្ញា​​ថា៖ «ខ្ញុំពិតជាមានការសោកស្ដាយខ្លាំងមែនទែនដោយគ្រាន់តែបង កើត សារ៉ាយ គាត់អនុវត្តនូវសិទ្ធិ ជាប់ឃុំ ពោលគឺគាត់ស្នើសុំនៅក្រៅឃុំ តែបែរជាតុលាការលោកសម្រេចបដិសេធនូវសំណើស្នើសុំនៅក្រៅឃុំរបស់គាត់ ហើយខ្ញុំយល់ឃើញថា វាជារឿងអយុត្តិធម៌ខ្លាំងណាស់ ដោយសារតែគ្រាន់តែគាត់អនុវត្តសិទ្ធិជនជាប់ឃុំ ប៉ុន្តែបែរជាត្រូវបានតុលាការលោកបដិសេធនៅរៀងរាល់ដំណាក់កាលដែលបង សារ៉ាយគាត់បានស្នើសុំទៅ»។

កញ្ញា នឿន ស្រីណែត បន្ដថា ការដែលតុលាការបន្តឃុំខ្លួនលោក កើត សារ៉ាយ បានធ្វើឱ្យគ្រួសាររបស់លោកប្រឈមនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ខណៈម្ដាយលោក កើត សារ៉ាយ ក៏រងការប៉ះពាល់​​ដល់​​​សុខភាពផ្លូវចិត្ត ដោយ​សារគាត់មានវ័យចាស់ជរា។

កញ្ញាស្នើ​​​ថា៖ «ខ្ញុំនៅតែសំណូមពរ និងទទូចឱ្យតុលាការ ពិចារណានៅក្នុងការទម្លាក់បទចោទ​និងដោះលែងបង កើត សារ៉ាយ ដោយឥតលក្ខខណ្ឌ»។

អ្នកនាំពាក្យតុលាការកំពូល លោក​ស្រី ម៉ៅ ធីតា បាន​ប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា ចំពោះការលើកឡើង​ពីភាពចាំបាច់ ឬមិនចាំបាច់​នៃការឃុំខ្លួនលោក កើត សារ៉ាយ នោះជាឆន្ទានុសិទ្ធិ​របស់​ក្រុម​ប្រឹក្សាតុលាការ​កំពូល​។

លោក​ស្រីថា៖ «រឿងហ្នឹង​សម្រេចទៅលើក្រុមប្រឹក្សា ដែល​គេប្រកាសជាសាធារណៈហ្នឹង»។

នាយក​ទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​​លីកាដូ(LICADHO) លោក អំ សំអាត មាន​ប្រសាសន៍​ថា បើ​តាម​គោល​ការណ៍​សិទ្ធិមនុស្ស ករណីលោក កើត សារ៉ាយ ជាបទល្មើសមជ្ឈិមដែលមិនមានភាពចាំបាច់​ក្នុងការឃុំខ្លួនបណ្ដោះ​អាសន្ននោះ​ទេ។

លោក​ថា៖ «ករណីនេះយើងមើលទៅ ទី១ យើងឃើញថាករណីលោក កើត សារ៉ាយ ជាបទល្មើសមជ្ឈិម ហើយ​អញ្ចឹងបើយើងនិយាយតាមគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សគឺថា ជម្រើសសេរីភាពជនជាប់ចោទជាចម្បងហ្នឹង ហើយនៅក្រោមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌមាត្រា២០៣ គេនិយាយអំពីសេរីភាពនៃជនជាប់ចោទ ហើយការឃុំខ្លួនបណ្ដោះ​អាសន្ន វាលុះត្រាតែករណីចាំបាច់ ហើយនិងបន្ទាន់ដែលត្រូវតែឃុំខ្លួ។ តែចំពោះករណីលោក កើត សារ៉ាយ នេះយើងឃើញថា វាមិនគួរនិងចាំបាច់ទេ ហើយមួយទៀតករណីលោក កើត សារ៉ាយ នៅសាលាដំបូង គឺចៅក្រមស៊ើបសួរបានបិទការស៊ើបសួរទៅហើយ អញ្ចឹង​ដូច​ជា​មិន​ចាំបាច់អីក្នុងការឃុំខ្លួ​ន​បណ្ដោះអាសន្នតទៅទៀតទេ»។

ទោះយ៉ាងណា លោក អំ សំអាត រំពឹង​ថា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នឹងផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់​លោក​ កើត​ សារ៉ាយ ខណៈលោកយល់​ថា សកម្មភាពរបស់ប្រធានសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែររូបនេះ ជាការអនុវត្តសិទ្ធិរបស់គាត់។

លោកថា៖ «យើងមានការសោកស្ដាយដែរទាក់ទងជាមួយនឹងការមិនឱ្យនៅក្រៅឃុំ ចំពោះលោក កើត សារ៉ាយ របស់តុលាការកំពូល ហើយយើងសង្ឃឹមថាសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញនឹងផ្ដល់យុត្តិធម៍សម្រាប់លោក កើត សារ៉ាយ ដែលជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងសកម្ម ហើយសកម្មភាពដែលលោកធ្វើកន្លងមកហ្នឹង គឺគ្រាន់តែជាសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងគោលចង់ជួយទៅលើប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដីធ្លីដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយតែប៉ុណ្ណោះ មិនគួរត្រូវបានចោទប្រកាន់និងធ្វើការឃុំខ្លួននោះទេ»។

គួរជម្រាបជូនថា សមត្ថកិច្ចរាជធានីភ្នំពេញ បាន​ចាប់ខ្លួន លោក កើត សារ៉ាយ ប្រធានសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ(KSILA) នៅការិយាល័យរបស់លោក កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រោយលោកចុះទៅជួបពលរដ្ឋដែលមានជម្លោះដីធ្លីនៅខេត្តព្រះវិហារ។ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមេសា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បាន​​សម្រេចចោទប្រកាន់លោក ពីបទ«មិន​រាង​ចាល​ និង​ញុះញង់​បង្ក​ឱ្យ​មាន​ភាព​វឹកវរ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់​សន្តិសុខ​សង្គម»​ និងបានសម្រេចឃុំខ្លួនលោក​ជាបណ្តោះអាសន្ន​នៅពន្ធនាគារ​ព្រៃស៕

Q&A: យុវជន​គួរ​ធ្វើការងារស្ម័គ្រចិត្ត​​​​​ដើម្បីបង្កើនបទពិសោធន៍​​ជាក់ស្តែង​

យុវជនខ្មែរបច្ចុប្បន្ន មានការយល់​ដឹង​កាន់​ច្រើន​​អំពី​ការងារស័្មគ្រចិត្តដូចជា​នៅតាមអង្គការ និងស្ថាប័នជាតិ-អន្តរជាតិនានា ដើម្បីអភិវឌ្ឍចំណេះដឹងខ្លួនឯង ក៏​ដូចជា​ចូលរួម​កសាង​សង្គម​ជាតិ​​ឱ្យ​មានភាពរីកចម្រើន។ យុវជនខ្មែរមួយចំនួន​ដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងវ័យសិក្សា មើល​ឃើញថា ការងារស្ម័គ្រចិត្ត មិនថានៅក្នុងវិស័យអប់រំ វិស័យនយោបាយ ការការពារ​ធនធាន​ធម្មជាតិ ឬ​កិច្ចការងារនៅក្នុងសហគមន៍ក្តី គឺសុទ្ធសឹងធ្វើឱ្យចំណេះដឹងរបស់ខ្លួនកាន់តែទូលំ​ទូ​លាយ។

ខាង​ក្រោម​នេះគឺ​​ជា​កិច្ច​សម្ភាស​រវាង​លោក​ ម៉ន​ សុ​គឿន​ នាយក​ប្រតិបត្តិ​​អង្គការ​យុវ​សន្តិភាព​ និង​កញ្ញា​ រិន​ សុធារ័ត្ន​ សិក្ខាកាម​​ញូវសន៍​រូម​ខេម​បូ​ឌា​ (Newroom Cambodia)៖​

Q: ជម្រាបសួរ​លោក​ ម៉ន​ សុគឿន​!​

A: បាទ ជម្រាប​សួរ​!​

Q: ជា​ដំបូង​នាង​ខ្ញុំ​ចង់​ដឹង​ថា​ តើ​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ជា​អ្វី​?

A: ជា​ទូ​ទៅនៅ​ស្រុក​យើង​​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​​ភាគ​ច្រើន​យើង​ផ្ដោត​ទៅ​លើ​ការ​ហាត់​រៀន​សូត្រ​ការងារ​​កសាង​ចំណេះ​ដឹង​ ពិសោធន៍របស់​យើង​។ ការងារ​ភាគ​ច្រើន​នៅ​ស្រុក​​យើង​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ដែល​មិន​បាន​ទទួល​នូវ​ថ្លៃ​ឧបត្ថម្ភ​ ជាលុយ​ជា​កាក់ហ្នឹ​ង​ច្រើន​ទេ​ យើង​ប្រៀប​ធៀប​នឹង​ស្រុក​គេ​ទទួលបាន​ គេហៅ​ Unpaid Work ឬ Paid Work អ៊ីចឹង​វា​អាស្រ័យ​ទៅ​លើ​ស្ថាប័ន​ទេ​ មានន័យ​ថា​យើង​មក​ធ្វើ​ការ​ងារ​ដើម្បី​រៀន​សូត្រ​ កសាង​ចំណេះ​ដឹង​ ទំនាក់ទំនង​ យើង​បាន​នូវ​បទ​ពិសោធន៍​ ដើម្បី​ឱ្យ​យើង​បាន​អនុវត្ត​​នូវ​​ទ្រឹស្ដី​ដែល​យើង​រៀន​នៅសាលា​រៀន​នោះ​ យក​ទ្រឹស្ដី​មក​អនុវត្ត​នៅកន្លែងធ្វើការ​ថា​វា​ខុស​គ្នា​យ៉ាង​ម៉េច​។​

Q: តើ​ការ​ងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​កើត​ឡើង​តាំង​ពី​ពេល​ណា​មក​?​

A: ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​មាន​តាំង​​ពី​ដើម​មក​ មាន​តាំង​ពី​យូរ​ណាស់​មក​ហើយ​ វាមិន​សំខាន់​ទៅ​លើ​ការងារ​ដែល​យើង​ធ្វើ​តាម​ស្ថាប័ន​ទេ​​ ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​យើង​មើល​នៅ​ក្នុង​សហគមន៍​យើង​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ជួយ​គ្នា​ពេលទៅ​វត្ត​គេធ្វើ​វិហារ​មានដែលអ្នក​ភូមិ​នាំគ្នា​មក​ធ្វើ​ការងារ​កសាង​វិហារឯ​​ណា​ គ្រាន់តែ​គិត​វា​ថា​ជា​បុណ្យ​ តាមពិត​ទៅ​ជា​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ យើង​នាំ​គ្នា​ទៅ​ជីក​ប្រឡាយ​ជីក​អីហ្នឹង​ដែល​កសាង​ផ្លូវ​នៅ​ភូមិ​យើង​គឺ​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​។ អ៊ីចឹងវាមានយូរណាស់មកហើយ វាមិនមែនទើបតែមានទេស្ម័គ្រចិត្តអ៊ីចឹងទេ គ្រាន់ថាពី​ដើម​ឡើយ​គេ​អាច​ហ្នឹង​ប្រើ​​ពាក្យ​យ៉ាង​ម៉េច​ក៏​យើង​មិន​ច្បាស់​ដែរ ក៏​ប៉ុន្តែ​អ្វី​ដែល​សំខាន់​នោះ​គឺ​វា​មាន​តាំង​ពី​យូរ​លង់​ណាស់​មក​ហើយ​ដែល​មនុស្សចេះជួយគ្នានៅក្នុងសហគមន៍ ឬពីកន្លែង​មួយ​ទៅ​រៀន​ការងារ​កន្លែង​មួយ​ទៀត​ស្វែងយល់ពីគ្នា។

Q: តើ​យុវជន​បែប​ណា​ អាយុ​ប៉ុន្មាន​អាច​ចូល​រួម​ធ្វើ​ការ​ងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​?

A: រឿង​ដែល​ល្អ​បំផុត​គឺអាច​ចាប់​​តាំង​ពី​គាត់​អាច​ចេះ​យល់​ដឹង​បាន ​[…]​ តាំងពី​បឋមសិក្សា គាត់​អាច​យល់ដឹង​បាន​ដែល​យើង​អាច​និយាយ​ជាមួយ​គាត់​បាន​វាគ្រាន់តែ​ជា​របៀប​ដែល​គាត់​រៀន​ដែល​គាត់​ចេះ​ធ្វើ​ការ​ងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ វា​អាច​ផ្សារភ្ជាប់​នូវ​ភាព​រីក​រាយ​ ជួយ​គេ​ យើងត្រូវ​ការ​លើក​​សរសើរ​គាត់​ ឬ​ក៏​ផ្ដល់​រង្វាន់​អី​ឱ្យ​គាត់​អ៊ី​ចឹង ​ដើម្បី​ឱ្យ​គាត់​រៀន​សូត្រ​រស់​នៅ​ក្នុង​សង្គម​ តែ concept (គំនិត) ហ្នឹង​មែន​ទៅ​ជា​ទ្រឹស្តី​​អ្នកឯង​ទៅ​ហ្នឹង​ការងារ​ស្ម័គ្រចិត្ត​ទេ តែ​បង្រៀន​ក្មេង​វាជ្រាបតាមអ៊ីចឹង។

ក្មេងៗ​ឃើញ​​​នៅ​ជប៉ុន​ការ​អប់​រំ​គេ​បញ្ចូល​កម្ម​វិធី​ សីលធម៌​ សុជីវធម៌​ ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​អី​ហ្នឹង​ធ្វើ​ដោយ​មិន​ប្រាប់​ថា​អា​ហ្នឹង​ជា​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ទេ​​ ឱ្យ​គាត់​ចេះ​ជួយ​ ពន្យល់​ក្មេង​អាហ្នឹង​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ គ្នាម៉េច​យល់​ ឯង​នឹង​ទទួល​បាន​បទពិសោធន៍​ជីវិត​ទៅ​ធ្វើ​ការ​ងារ​អនាគត​ក្មេង​ម៉េច​ចេះ​ តែ​បង្រៀន​ក្មេង​ឱ្យ​រៀន​ហាត់​ពត់​លត់​ដំ​ពី​តូច​​ទៅ​​​ឱ្យ​ចេះ​ អ៊ីចឹង​ផ្នែក​មួយ​នៃ​ការងារ​​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​។

Q: ដើម្បី​ធ្វើ​ការ​ងារ​ស្ម័​គ្រ​ចិត្ត​បាន​ តើ​យុវជន​គួរ​ត្រៀម​​ខ្លួន​បែប​ណា​ខ្លះ​?​​

A: ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ដែល​​យើង​គួរ​ត្រៀម​ខ្លួន​ត្រៀម​អី​ខ្លះ​នៅ​ពេល​យើង​ចាប់​ផ្ដើម​ចាប់​អាជីព​ ដល់​ពេល​យើង​ចាប់​ផ្ដើម​ចូល​ដល់​វ័យ​ វា​ខុ​ស​គ្នា​អ្នក​ខ្លះ​​​​គេ​សម្រួច​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​តាំង​ពី​តូច​តាំង​ពី​គាត់​ចាប់​ផ្ដើម​ចូល​វិទ្យាល័យ​ អនុវិទ្យាល័យ​គាត់​ដឹង​ស្រឡាញ់​អី​គាត់​ទៅ​​ហ្នឹង​ហើយ។​ អ៊ីចឹង​នៅ​ពេល​គាត់​ចាប់​ផ្ដើម​សម្រួច​គាត់​ទៅ​មុខ​ធ្វើ​ការងារ​សម្រួច​អ៊ីចឹង​​ហើយ​ ប៉ុន្ដែ​ដល់​ពេល​ធំ​ឡើង​គាត់​ចូល​ដល់​វិទ្យាល័យ​គាត់​ចាប់​ផ្ដើម​សម្រួច​ការងារ​គាត់។​ គាត់​ធ្វើ​ការងារ​រឿង​ផ្នែក​ការ​អភិវឌ្ឍ​​សហគមន៍​ ឬក៏​ការ​ងារ​ច្បាប់​ អ៊ីចឹង​គាត់​ចាប់​ផ្ដើម​ថា​តើ​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​របស់​គាត់​ត្រូវ​រៀប​ចំ​យ៉ាង​ម៉េច ​ហើយ​​ឱ្យ​ស៊ី​គ្នា​ជា​មួយ​មុខ​វិជ្ជា​ដែល​គាត់​រៀន​ ថា​តើ​ចូល​ជ្រើស​រើស​ស្ថាប័ន​ណា​ដែល​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ឱ្យ​ស៊ី​គ្នា​ ត្រូវ​មាន​បង្កើត​ទំនាក់​ទំ​នង​ម៉េច​ជាមួយ​អ្នក​ជុំវិញ​គាត់​ដែល​ធ្វើ​ការ​ក្នុង​វិស័យ​ដូចៗ​ស្រដៀង​គាត់​ ដើម្បី​ឱ្យ​គាត់​រៀន​ហ្នឹង​ទទួល​បាន​បទពិសោធន៍​ច្រើន​អំពី​ការងារ​ទាំង​អស់ហ្នឹង​។

Q: តើ​ការ​ងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​មានសារៈសំខាន់​ ឬ​អត្ថប្រយោជន៍​អ្វី​ខ្លះ​ដល់​យុវជន​?

A: ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​​នេះ​វា​ផ្ដល់​ប្រយោជន៍​ បើពាក្យ​ខ្ញុំ​និយាយ​វា​មិន​អាច​កាត់​ថ្លៃ​បាន​ពី​ព្រោះ​យើង​រៀន​នៅ​សាលា​វា​គ្រាន់​តែ​ជា​ទ្រឹស្ដី​ទេ​​​ ប៉ុន្តែ​ប្រសិន​បើ​យើង​បាន​រៀប​ចំ​ខ្លួន​យើង​ ហើយ​យើង​កំពុង​រៀន​បណ្ដើរ​ហើយ​យើង​អនុវត្ត​ទៀត ​វា​ធ្វើ​ឱ្យ​យើង​ទទួល​បាន​នូវ​ចំណេះ​ដឹង​ទ្វេរដង។ ​ទ្រឹស្ដី​ក៏​បាន ​ការ​អនុវត្ត​​ក៏បាន ​ហើយ​មក​ដល់​កន្លែង​ការងារ​យើង​នឹង​ទទួល​បាន​នូវ​មេរៀន​ថ្មីៗ ​ឮ​អំពី​ទ្រឹស្ដី​ដែល​យើង​កំពុង​តែ​រៀន​ ពីព្រោះ​ទ្រឹស្ដី​របស់​យើង​រៀន​គឺ​វា​ទូលំទូលាយ​ប៉ុន្តែ​នៅ​ពេល​ដែល​ការ​អនុវត្ត យើង​ទៅ​រៀន​សូត្រ​នៃ​ការ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​នៅ​កន្លែង​មួយ​ យើង​នឹង​ជួប​អ្នក​ដឹក​នាំ​បែប​មួយ​ទៅ។​​ ការ​ងារ​ក្នុង​វិស័យ​មួយ​ទៅ​ផ្សេងៗ​ពី​គ្នា​ហើយ​យើង​អាច​រៀន​សូត្រ​ពីទម្លាប់​ទាំង​អស់​ហ្នឹង​ បាន​ទាំង​ទំនាក់​ទំនង​បាន​ទាំង​បទ​ពិសោធន៍​ថ្មីៗ​បានចំណេះដឹង​ថ្មីៗ​ធ្វើឱ្យ​យើង​មាន​គំនិត​ផ្ដួច​ផ្ដើម​ថ្មីៗ​បន្ថែមទៀត​។​

Q: តើ​អ្នក​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​​ជា​ទូ​ទៅ​បាន​ប្រាក់​ឧបត្ថម្ភ​ដែរ​រឺ​ទេ​?​

A: អាស្រ័យ​ទៅ​លើ​ស្ថាប័ន​ទេ​ ស្ថាប័ន​ខ្លះ​គាត់​មាន​ថវិកា​គាត់​ឱ្យ​ តែ​អត់​ទេ​គាត់​អត់​មាន​លុយ​ទេ​តែ​មិន​មែន​អស់​លុយ​ហើយ​យើង​អត់​ចង់​មក​ទេ​។ ខ្ញុំ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឱ្យ​ចូល​រួម​ពី​ព្រោះ​ពេល​យើង​ទៅ​រៀន​ពី​គេ​ គេ​មាន​ផ្ទះ​ឱ្យ​យើង​នៅ​យើង​គ្រាន់​ទេ​ឆ្លៀត​មក​រៀន​ហ្នឹង​ ចុះ​យើង​ទៅ​រៀន​នៅ​សាលា​យើង​ចំណាយ​លុយ​ផង​ រណប​ផង​ លន់​តួ​ផង​ទៅ​សុំ​គេ​រៀន​​​ ចុះ​ហេតុ​អី​គ្រាន់​កន្លែង​មួយ​ដែល​យើង​រៀន​ហើយ​ម៉េច​មិន​មក​រៀន​ ពី​ព្រោះ​ជា​បន្ទុកទៅ​ដល់​ថ្នាក់​គ្រប់​គ្រង​របស់​យើង​ ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​យើង​បន្ទុក​ដល់​គេ​ គេ​ចំណាយ​ពេល​វេលា​មក​បង្រៀន​យើង​ […] អ៊ីចឹង​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​វា​អាច​មាន​លុយ​ អត់​លុយ​ ហើយក៏​មាន​ករណី​​យើងទៅ​បង់​លុយ​សុំ​គេ​ធ្វើ​ការ​កន្លែង​ហ្នឹង​​ដែរ​​។​

Q: ជា​ចុង​ក្រោយ​ លោក​មាន​ជា​សារ​អ្វី​ទៅ​កាន់​យុវជន​ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​ការ​​​ធ្វើ​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​?

A: ខ្ញុំ​លើក​​ទឹក​ចិត្ត​​ឱ្យ​យុវជន​យើង​​ ចាំ​បាច់​ចាប់​ពី​​ឆ្នាំ​ទី​មួយ ​ឬ​ក៏​ចាប់​ផ្ដើម​ចូល​រៀន​នៅ​វិទ្យាល័យ​ក៏បាន​ យក​ឱកាស​ដែល​ពេល​ទំនេរ​ខ្លះ​​​ទៅ​ចូល​ធ្វើ​ការងារ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​នៅ​ក្នុង​សាលា​រៀន​ នៅ​ក្នុង​ភូមិ​ នៅ​ក្នុង​សហគមន៍​របស់​យើង​ ឬក៏​នៅ​តាម​ស្ថាប័ន​ណាក៏​ដោយ​ដែល​អាច​ទៅ​រៀន​ហើយ​មាន​ឱ​កាស​បាន​បង្ហាញ គឺអ្វីដែល​នៅ​ក្នុង​ដំណាក់កាល​នោះ​គេច​ង់​និយាយ​ថា ត្រូវ​លក់​ខ្លួន​យើង។​

លក់ខ្លួនយើងមិនមែនសំដៅ​លើ​លក់ខ្លួនទេ គឺ​លក់​ការខំប្រឹង​ប្រែង​ ត្រូវ​លក់ខ្លួន​យើង​ដូច​ប្អូន​ឯង​អ៊ីចឹង ត្រូវ​ចេះលក់​ខ្លួន​ឯង​ចូល​ទៅ​ Event (កម្មវិធី) គេ បង្ហាញ​ថា​ខ្លួនយើងជា​នរណា​ពេល​ដែល​គេ​ដាក់​មក​អ្វី​ដែល​យើង​មិន​យល់​ត្រូវ​តែ​លើក​ដៃ​និយាយ យូរ​ទៅ​យើង​ហ្នឹង​ក្លាយ​ទៅ​ជា​មនុស្ស​ដែលលេចធ្លោរ​នៅ​ក្នុង​ចំណោម​មនុស្ស​រាប់​រយ​នាក់។​

អ៊ីចឹងយើង​លក់​ខ្លួន​លក់​នៅ​ក្នុង Social media (បណ្ដាញសង្គម) លក់​គំនិ​តល​ក់​ទស្សនៈ​វិស័យ​លក់​យុទ្ធសាស្រ្ត​ដល់​ការយល់​​ឃើញ​របស់​យើង​ដែល​រួមចំណែកទៅហ្នឹងការអភិវឌ្ឍ​សង្គមមិនមែនលក់ Drama ទេ គេ​នឹង​ឃើញ​យើងពីព្រោះ​នៅ​ក្នុង​សង្គ​ម​នេះ​គេ​នឹង​មើល​យើង​គេ​មើល​មនុស្ស​តាមរយៈ​ទំនាក់​ទំនង​សង្គ​មហ្នឹ​ងឯង​។​

Q: អរគុណលោកម៉ន​ សុគឿន សម្រាប់ការផ្តល់បទសម្ភាស!

A: បាទ! អរគុណ៕

យូនីសេហ្វជំរុញ​ឱ្យ​អ្នកពាក់ព័ន្ធយកចិត្តទុកដាក់​លើ​កុមារ និង​មនុស្សវ័យ​ជំទង់ដែល​ងាយ​លង់​ទឹក​

នាយក​អង្គការ​យូនីសែហ្វ​ប្រចាំ​កម្ពុជា (UNICEF Cambodia) ជំរុញ​ឱ្យ​អ្នក​ពាក់ព័ន្ធ​ យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ ខ្ពស់ លើ​កុមារ និង​មនុស្ស​វ័យ​ជំទង់​ដែល​ប្រឈម​នឹង​ការ​លង់​ទឹក​ស្លាប់​នៅ​កម្ពុជា ដោយសារ​តែ​ពួកគេ​មិន​មាន​សមត្ថភាព​ការពារ​ខ្លួន​ពី​គ្រោះថ្នាក់។

នាយក​អង្គការ​យូនីសែហ្វ​ប្រចាំ​កម្ពុជា​ដែល​ធ្វើ​ការ​ទាក់ទង​នឹង​បញ្ហា​កុមារ លោក​បណ្ឌិត វីល ផាកស៍ (Dr. Will Parks) ប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅ​ថ្ងៃទី​២ ខែសីហា​​ថា កុមារ​ប្រឈម​នឹង​ការ​លង់​ទឹក ដោយសារ​ពួកគេ​តែង​តែ​លេង​នៅ​លើ ឬ​ក្បែរ​ប្រភព​ទឹក ដែល​មិន​មាន​ការ​ត្រួត​ពិនិត្យ ឬ​ការពារ​ដោយ​របាំង។ លោក​ថា ហានិភ័យ​​មាន​ខ្ពស់​ចំពោះ​កុមារ​តូចៗ ដោយសារ​ពួកគេ​មិន​មាន​ជំនាញ ឬ​ការ​យល់​ដឹង​ដើម្បី​ជៀសវាង ឬ​គេច​ពី​គ្រោះ​ថ្នាក់​ដោយសារ​លង់​ទឹក​បាន ហើយ​អាកាសធាតុ​កាន់តែ​ក្តៅ ឬ​កម្រិត​ទឹក​កាន់​តែ​ខ្ពស់ ក៏ជា​កត្តា​រួមចំ​ណែកក្នុងហានិភ័យនេះដែរ។

លោក វីល ផាកស៍ អះអាង​ថា រាល់​ការ​លង់​ទឹក​គឺ​អាច​ការពារ​បាន តែ​ត្រូវ​មាន​ការចូល​រួម​ពី​ឳពុក​ម្តាយ​គ្រប់​រូប​ផង​ដែរ ដោយ​ធានា​ថា ​កុមារ​តូចៗ​ត្រូវ​រក្សា​សុវត្ថិភាព​នៅ​ជុំវិញ​ទឹក។ នេះក៏​រួម​បញ្ចូល​ទាំង​ការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​របស់​មនុស្ស​ពេញវ័យ លើ​កុមារ​ដែល​សិក្សា​នៅ​តាម​សាលា​មត្តេយ្យ និង​ការ​ថែទាំ​ពេល​ថ្ងៃ និង​ការ​ដំឡើង​របាំង​ត្រឹមត្រូវ​នៅ​ជុំវិញ​ទឹក​បើក​ចំហ ដូច​ជា​អណ្តូង ស្រះ និងកន្លែង​ហែល​ទឹក​ជា​ដើម។

លោក​បន្ត​ថា៖ «កុមារ និង​មនុស្ស​វ័យ​ជំទង់​ត្រូវ​ការ​មធ្យោបាយ​សុវត្ថិភាព​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ដំណើរ និង​ជុំវិញ​ទឹក ដើម្បី​ទទួល​បាន​នូវ​ការ​អប់រំ កន្លែង​ថែទាំ​សុខភាព ក្រុម​គ្រួសារ និង​មិត្តភក្តិ។ ហើយ​ពួកគេ​ត្រូវការ​ជំនាញ​សុវត្ថិភាព​សមស្រប​តាម​អាយុ រួម​ទាំង​ជំនាញ​ ដែល​ជួយ​ពួកគេ​ឱ្យ​រួច​ជីវិត​ពី​ការ​ហែល​ទឹក និង​ជំនាញ​សង្គ្រោះ​ប្រកប​ដោយ​សុវត្ថិភាព និង​ការ​អប់រំ​អំពី​សុវត្ថិភាព​ទឹក និង​ការ​គ្រប់គ្រង​ហានិភ័យទឹកជំនន់​ផង​ដែរ»។

លោក​បន្ថែម​ថា យោង​តាម​ការ​ស្ទង់​មតិ​លើ​បញ្ហា​គ្រោះថ្នាក់ និង​របួស​នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ​២០០៧ ក្រុម​អាយុដែល​មាន​អត្រា​ស្លាប់​ដោយសារ​លង់​ទឹក​ច្រើន​ជាង​គេ គឺ​កុមារ​អាយុ​ចន្លោះ​ពី ១-៤ឆ្នាំ ដែល​គិត​ជា​មធ្យម​មាន​អាត្រា​បាត់បង់​ជីវិត​ចំនួន​៩០​នាក់ ក្នុង​ចំណោម​កុមារ ១០០,០០០នាក់ ហើយ​អាត្រាបាត់បង់​ជីវិត​បន្ទាប់​គឺ ក្រុម​អាយុ ៥-៩ និង ១០-១៤ឆ្នាំ។ ក្មេងប្រុស​មាន​អត្រា​ស្លាប់​ខ្ពស់​ជាង​ក្មេង​ស្រីពីរ​ដង ហើយ​នៅ​ជនបទ និង​ទីក្រុង​មាន​អត្រា​លង់ទឹក​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា។

លោក​បញ្ជាក់​ថា របាយការណ៍​ថ្មីៗ​នេះ​របស់​អង្គការ​សុខភាព​ពិភពលោក (WHO) បាន​បង្ហាញ​ថា ​ជិត ២ ភាគ ៣ នៃ​ការ​ស្លាប់​ដោយ​លង់​ទឹក​ជា​សាកល​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក ហើយ​ជាង ៩០​ភាគរយ​នៃ​ការ​ស្លាប់​ដោយ​លង់​ទឹក​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ដែល​មាន​ចំណូល​ទាប និង​មធ្យម។​ហើយ​​កាល​ពី​ឆ្នាំ​មុន របាយការណ៍​ស្តីពី​ការ​លង់​ទឹក​ជា​សាកល​បាន​ប៉ាន់​ប្រមាណ​ថា ជា​មធ្យម​កុមារ​៥នាក់ បាន​ស្លាប់​ដោយសារ​លង់​ទឹក​ជា​រៀងរាល់​ថ្ងៃ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។

លោក​គ្រូ​បង្ហាត់​ហែល​ទឹក រុំ វិបុល បាន​ចែក​រំលែក​ពី​វិធី​ការពារ​មួយ​ចំនួន​ដើម្បី​រក្សា​សុវត្ថិភាព​ដល់​កុមារ​ថា អាណា​ព្យាបាល​ទាំងអស់​ពេល​នាំ​កូន​តូចៗ​ទៅ​លេង​ទឹក ត្រូវ​ឱ្យ​ពួកគេ​ពាក់​អាវ​ពោង​សុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែ​ត្រូវ​មាន​អាណា​ព្យាបាល ឬ​មាន​អ្នក​ជំនាញ​ហែល​ទឹក​ណា​ម្នាក់ នៅ​ក្បែរ​ក្មេង​តូចៗ​ទាំង​នោះជានិច្ច ហើយ​អាណា​ព្យាបាល​អាច​រក​សាលា​ហែល​ទឹក​ណា​មួយ​នៅ​ក្បែរ​ផ្ទះ​របស់​ពួកគេ​ដើម្បី​បង្ហាត់បង្រៀន​កូន​តូចៗ​ផង​ដែរ។

លោក​វិបុល​និយាយ​នៅ​ក្នុង​វីដេអូ​ដែល​អង្គការ​យូនីសេហ្វ​ប្រចាំ​កម្ពុជា​បាន​បង្ហោះ​នៅ​លើ​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២៥ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤ ថា៖ «ខ្ញុំ​សូម​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ដល់​អាណា​ព្យាបាល​ទាំងអស់ ប្រសិន​បើ​អូន​តូចៗ​អត់​ចេះ​ហែល​ទឹក​ទេ ខ្ញុំ​អត់​គាំទ្រ​ឱ្យ​គាត់​ទៅ​លេង​ទឹក​ម្នាក់​ឯង​ទេ គឺ​យើង​ត្រូវ​មានមនុស្ស​ម្នាក់ ឬ​ពីរ​នាក់ ឬ​អ្នក​ចេះ​ហែល​ទឹក​ម្នាក់​នៅ​ក្បែរ​ខ្លួន​គាត់ ព្រោះ​អី​អានេះ​ប៉ះពាល់​ដល់​អាយុជីវិត​យើង​ខ្លាំង​មែនទែន នៅ​ពេល​ដែល​យើង​អត់​ទាន់​ចេះ​ហែល​ទឹក​សោះ ហើយ​យើង​មក​ហែល​ទឹក»។

ក្នុងសារ​​បង្ហោះ​​​លើ​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​របស់​អង្គការ​យូនីសេហ្វ​ប្រចាំ​កម្ពុជា ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២៦ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤ បាន​បង្ហាញ​ពី​គន្លឹះ​សំខាន់ៗ​ចំនួន​៦​ដើម្បី​ការពារ​ក្មេង​ពី​ការ​លង់ ទឹក ដោយ​ទី​១ ត្រូវ​ចេះ​ពី​របៀប​សង្រ្គោះ​បឯម និង​ជំនាញ​សង្គ្រោះ​មនុស្ស​ពី​ការ​លង់​ទឹក ទី​២ ត្រូវមើល​កូន​របស់​អ្នក​ឱ្យ​បាន​ជាប់​លាប់ នៅ​ពេល​ពួកគេ​ហែល​ទឹក ទី​៣ ត្រូវ​ដាក់​របាំង ឬ​ធ្វើ​របង​នៅកន្លែង​ដែល​មាន​ទឹក ទី​៤ ត្រូវ​ឱ្យ​កុមារ​លេង​នៅ​កន្លែង​ដែល​មាន​សុវត្ថិភាព ឆ្ងាយ​ពី​ទឹក ទី​៥ ត្រូវបង្រៀន​កុមារ​ឱ្យ​ចេះ​ហែល​ទឹក និង​ជំនាញ​ការពារ​ខ្លួន​នៅ​ក្នុង​ទឹក និង​ទី​៦ នៅ​ពេល​ងូត​ទឹក​ឱ្យ​កូន​នៅក្នុង​អាង មិន​ត្រូវ​ទុក​ក្មេង​ចោល​ក្នុង​ទឹក​តែ​ម្នាក់​ឯង​ឡើយ។

យោង​តាម របាយការណ៍​របស់​អង្គការ​សុខភាព​ពិភពលោក​(WHO) បង្ហាញ​ថា ក្នុង​ឆ្នាំ ២០១៩ នៅតំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ មាន​ចំនួន​អ្នក​លង់​ទឹក​ស្លាប់​រហូត​ដល់ ៧០,០៣៤នាក់ ។ នេះ​ជា​ចំនួន​អ្នក​ស្លាប់​ច្រើន​ជាង​គេ​លំដាប់​ទី​ពីរ​ បើ​ប្រៀបធៀប​ទៅ​នឹង​តំបន់​ផ្សេង​​ ដែល​អង្គការ​សុខភាព​ពិភព​លោក​បាន​រកឃើញ។ ហើយ​ចំនួនអ្នក​ស្លាប់​ ​ជាង​៣៣​ភាគរយ​ បាន​កើត​ឡើង​ក្នុង​ចំណោម​កុមារ​ដែលមាន​អាយុ​ក្រោម១៥ឆ្នាំ៕

​ក្មេង​ស្រី​អាយុ​​១៦​ឆ្នាំម្នាក់ទៀត​​​​នៅ​ខេត្តស្វាយរៀង​ឆ្លង​​ជំងឺ​ផ្ដា​សាយ​បក្សី​

ក្រសួង​សុខាភិបាល​​ប្រកាស​ពីការ​រកឃើញ​ជំងឺ​ផ្ដា​សាយ​បក្សី​ប្រភេទ​ហាស់​៥​អ៊ិន១(H5N1)​​ មួយ​ករណី​ទៀត​ ​លើ​ក្មេង​ស្រី​អាយុ​​១៦​ឆ្នាំ​ រស់​នៅ​ខេត្តស្វាយរៀងកាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៣​ ខែ​សីហា​ ឆ្នាំ​២០២៤​​។

យោង​តាម​សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​ក្រសួង​សុខាភិបាល​ ចេញ​ថ្ងៃទី​៣​ ខែ​សីហា​ ឆ្នាំ​២០២៤​ បាន​ឱ្យ​ដឹង​ថា​ ​ក្មេង​ស្រី​អាយុ​១៦​ឆ្នាំ​​ត្រូវបាន​បញ្ជាក់​ថា ​វិជ្ជមាន​​វីរុសផ្ដាសាយ​បក្សី​ ប្រភេទ​ហាស់​៥​អ៊ិន១​ (H5N1) ពី​វិទ្យាស្ថាន​ជាតិ​សុខាភិបាល​សាធារណៈ​និង​វិទ្យាស្ថាន​ប៉ាស្ទ័រ​ នៅ​​ថ្ងៃ​ទី​៣​ ខែ​សីហា​ ឆ្នាំ​២០២៤​ ស្ថិត​នៅ​ភូមិ​ចំការ​លាវ​ ឃុំ​ព្រៃ​គគីរ​ ស្រុក​ចន្រ្ទា​ ខេត្ត​ស្វាយ​រៀង​។

សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​ដដែល​បន្ត​ថា​​ ស្ថាន​ភាព​ក្មេង​ស្រី​បច្ចុប្បន្ន​មាន​សភាព​ធ្ងន់​ធ្ងរ​ និង​កំពុង​ទទួល​បាន​ការ​ថែ​ទាំ​យ៉ាង​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ពី​សំណាក់​ក្រុម​គ្រូ​ពេទ្យ​។

សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​បញ្ជាក់​ថា​៖ «តាម​ការ​សាក​សួរ​បង្ហាញ​ថា​ ប្រហែល​ ០៤ថ្ងៃ​មុន​ចាប់​ផ្ដើម​ឈឺ​នៅ​ផ្ទះ​អ្នក​ជិត​ខាង​ និង​នៅ​ផ្ទះ​​ក្មេង​ស្រី​មាន​មាន់​ទា​ងាប់​ចំនួន​ ០៩​ក្បាល​ ហើយ​បាន​យក​​មក​ធ្វើ​ម្ហូប​បរិភោគ​ ក្មេង​ស្រី​បាន​ប៉ះ​ពាល់​និង​កាន់​មាន់​ងាប់​ »។​

បើ​តាម​សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​ ក្រសួង​សុខាភិបាល​​​កំពុង​សហការ​ជាមួយ​ក្រសួង​ ស្ថាប័ន​ និង​ភាគី​ពាក់​ព័ន្ធ​ ដើម្បី​ស្រាវ​ជ្រាវរក​​ជំងឺ​ផ្ដាសាយ​បក្សី​ ស្វែង​រក​ប្រភព​ចម្លង​ ស្វែង​រក​ករណី​សង្ស័យ​ និង​អ្នក​ប៉ះ​ពាល់​ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​ការ​ឆ្លង​​ ព្រមទាំង​ចែក​ជូន​ឱសថ​តាមីហ្លូ​ (Tamiflu) ដល់​អ្នក​ប៉ះ​ពាល់​ និង​យុ​ទ្ធ​នា​ការ​អប់រំ​សុខភាព​ប្រជាពលរដ្ឋ​នៅ​ក្នុង​ភូមិ​ផង​ដែរ​។​

ក្រសួង​ក្រើន​រំឮក​ដល់​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ឱ្យ​ប្រុង​ប្រយ័ត្នជំងឺ​ផ្ដាសាយ​បក្សី​នេះ ​​ព្រោះ​ជំងឺ​នេះ​នៅ​តែ​បន្ត​គំរាម​កំហែង​សុខភាព​ប្រជាពលរដ្ឋ​។​ ប្រសិន​បើ​មាន​អាការៈ​ក្ដៅ​ខ្លួន​ ក្អក​ ហៀរ​សំបោរ​ ឬ​ពិបាក​ដក​ដង្ហើម​ និង​មាន​ប្រវត្តិ​ធ្លាប់​ប៉ះ​ពាល់​ជា​មួយ​មាន់​ទា​ឈឺ​ ឬ​ស្លាប់​ក្នុង​អំឡុង​ ១៤​ថ្ងៃ​ មុន​​ថ្ងៃ​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​រោគ​សញ្ញា​​ សូម​កុំ​ជួប​ជុំ ឬទី​ប្រជុំ​ជនដែល​​មាន​មនុស្ស​ច្រើន​ ស្វែង​រក​ការ​ពិគ្រោះ​យោបល់​ ពិនិត្យ​ព្យាបាល​នៅតាម​មូល​ដ្ឋាន​សុខាភិបាល​ ដែល​នៅ​ជិត​លោក​អ្នក​បំផុត​។​

សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​បន្ថែម​ថា​៖ «​ វិធាន​ការ​បង្ការ​៖​ សូម​លាង​ដៃ​ឱ្យ​បាន​ញឹក​ញាប់​ជាមួយ​សាប៊ូ​ និង​ទឹក​មុន​ពេល​បរិភោគ​ និង​បន្ទាប់​ពី​ប៉ះ​ពាល់​ជា​មួយ​សត្វ​បក្សី​​ ដាក់​កុមារ​នៅ​ឆ្ងាយ​ពី​សត្វ​បក្សី​ និង​ដាក់​សត្វ​បក្សី​នៅ​ឱ្យ​ឆ្ងាយ​ពី​កន្លែង​រស់​នៅ​ កុំ​បរិភោគ​សត្វ​បក្សី​ឈឺ​ឬ​ងាប់​ និង​រាល់​សត្វ​បក្សី​ដែល​ធ្វើ​បរិភោគ​ត្រូវ​ចំអិន​ឱ្យ​បាន​ឆ្អិន​ល្អ​»៕

និ​យ័​ត​​​ក​​​រ​​​​​​​​ទូ​​​រ​​​គ​​​មនាគម​​​ន៍​​​​ក​​​ម្ពុ​​​​ជា​​​​អំ​ពាវ​​នា​វ​ឱ្យ​​អ្ន​​ក​​​ប្រើ​​ប្រព័ន្ធ​ទូរស័ព្ទ​ទាំង​អ​ស់​​​​​​រាយ​​ការ​​ណ៍​​ពី​ករណី​​មិនប្រក្រតី​

និ​យ័​ត​​​ក​​​រ​​​​​​​​ទូ​​​រ​​​គ​​​មនាគម​​​ន៍​​​​ក​​​ម្ពុ​​​​ជា​​​​អំ​ពាវ​​នា​វ​ឱ្យ​​អ្ន​​ក​​​ប្រើ​​ប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​ទូរស័ព្ទ​ទាំង​អ​ស់​​​​​​ ​​​​​រាយ​​ការ​​ណ៍​​ជា​ប​ន្ទា​ន់​ក្នុង​​​ក​​រ​ណី​​​​ក្រុមហ៊ុន​ទូរស័ព្ទ​​កា​​ត់​​​ផ្ដា​ច់​​​​ដំ​ណើ​រ​​​​កា​រ​​​លេ​ខ​ទូ​រ​ស័​ព្ទ​​​ច​​ល័​ត​​រ​ប​ស់​អ្ន​ក​​​ប្រើ​ប្រា​ស់​​​ដែ​​ល​​​​​​នៅមា​​ន​​សុ​​​ព​ល​​ភា​ព​​​​ប្រើ​​​ប្រា​ស់​​ ​និង​​​​កា​ត់​​​ទឹ​ក​​​​ប្រា​ក់​​​ពី​​​គ​ណ​នី​​​រ​​ប​ស់​​​​​អ​តិថិ​ជ​​ន​​​​ខុ​ស​​​ពី​​​​គ​ម្រោ​ង​​​​​ត​ម្លៃ ​​និង​​​​ល​​ក្ខ​ណ្ឌ​​បា​ន​​​ផ្សា​​យ​​​ពា​ណិ​ជ្ជ​ក​ម្ម​​។​​ ​

ក្នុង​សេចក្តី​​​ជូន​ដំ​​ណឹ​ង​​​របស់និ​យ័​ត​​​ក​រទូ​​​​​​​រ​​​​​​​​គ​​​​​​​ម​​​​​​នាគមន៍​​​​​​​​​​​​​​ក​​​​​​​​​ម្ពុ​​​​​​​ជា (ន​​​​.​ទ​.​​​​​​​​​ក) ចេញ​នៅ​ថ្ងៃទី​៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤ បញ្ជាក់ថា ​ក្នុ​​ង​​​​​​​ពេ​​​​ល​​​​​​​​​​ថ្មី​ៗ​​​នេះ​​​​​ ​​ន​​​​.​ទ​.​​​​​​​​​ក​​ ​​​​​​​រ​​​​ក​​​​​​​​​​​ឃើ​​​ញ​​ភា​​​ព​​មិ​​​ន​​​ប្រ​​​ក្រ​​​តី​ ​​​និ​​​ង​​បាន​​​​​​​​​ផា​​​ក​ពិ​​​​​​​​​​​​​​ន័​​​​យ​​ប្រ​​​តិ​​​ប​​​ត្តិករ​​​​​​​​​​​ទូ​​​រ​​​​​​ស័​​ព្ទ​​​ច​​​ល័​​​ត​​​​​​​​​មួ​​​យ​​​ចំ​នួ​ន​​ពា​​ក់​​​ព័​ន្ធ​នឹ​​ង​​​​ការ​កា​​ត់​​​ផ្ដា​ច់​​​ដំ​ណើ​រ​​​​កា​រ​​​លេ​ខ​ទូ​រ​ស័​ព្ទ​​​ច​​ល័​ត​​រ​ប​ស់​អ្ន​ក​​​ប្រើ​ប្រា​ស់​​​ដែ​​ល​​​កំ​​ពុ​ង​​​នៅមា​​ន​​សុ​​​ព​ល​​ភា​ព​​​​ប្រើ​​​ប្រា​ស់​​ ​ហើ​​យ​​​ដា​ក់លក់​​​​លេ​​ខ​​​ទូ​រ​ស័​ព្ទ​​​ទាំង​នោះ​ជា​ថ្មី​​​ ​និង​​​កា​រ​​​កា​ត់​​​ទឹ​ក​​​​ប្រា​ក់​​​ពី​​​គ​ណ​នី​​​រ​​ប​ស់​​​​​អ​តិថិ​ជ​​ន​​​​ខុ​ស​​​ពី​​​​គ​ម្រោ​ង​​​​​ត​ម្លៃ​​ និង​​​​ល​​ក្ខ​ណ្ឌ​នៃ​សេ​វា​​​​រ៉ូ​​​មី​ង​​​ដែ​ល​​បា​ន​​​ផ្សា​​យ​​​ពា​ណិ​ជ្ជ​ក​ម្ម​​។​​ ​

និ​យ័​ត​​​ក​រទូ​​​​​​​រ​​​​​​​​គ​​​​​​​ម​​​​​​នាគមន៍​​​​​​​​​​​​​​ក​​​​​​​​​ម្ពុ​​​​​​​ជា​អំពាវនាវដល់​អ្នកប្រើប្រាស់​ឱ្យ​រាយការណ៍​ទៅ​ខ្លួន​ក្នុង​ករណី លេខទូរស័ព្ទ​ចល័ត​​ត្រូវ​បាន​កាត់​ផ្តាច់​ដំណើរ​ការ ឬ​ដាក់​លក់ជាថ្មី។ ទឹកប្រាក់​ក្នុង​គណនី​លេខទូរស័ព្ទ​​ចល័ត​ត្រូវ​បាន​កាត់ ខុស​ពី​តារាងតម្លៃ និង​លក្ខខណ្ឌ​នៃ​សេវា។ ការ​កាត់​ទឹកប្រើពេល​ភ្ជាប់​គម្រោង ឬ​សេវាណាមួយ​ដោយ​មិនមានការ​យល់ព្រមពីអ្នកប្រើប្រាស់ និង​ការមិនទទួល​បាន​ដំណោះស្រាយ​ណាមួយ​​សមស្របពី​ប្រតិបត្តិករ​ទូរស័ព្ទ​ចល័ត​លើ​បណ្តឹង​តវ៉ា​របស់​អ្នកប្រើប្រាស់​។

និ​យ័​ត​​​ក​រទូ​​​​​​​រ​​​​​​​​គ​​​​​​​ម​​​​​​នាគមន៍​​​​​​​​​​​​​​ក​​​​​​​​​ម្ពុ​​​​​​​ជាបញ្ជាក់​ក្នុង​សេចក្តី​ជូន​ដំណឹង​នោះ តាម​ន័យ​ដើម​ថា៖ «ដើម្បីជំរុញ​​ការ​ប្រកួត​ប្រជែង​ស្របច្បាប់ និង​ស្មោះត្រង់ និងការការពារ​ផលប្រយោជន៍​អ្នកប្រើប្រាស់ ន.ទ.ក សូម​អំពាវនាវ​​ដល់អ្នកប្រើប្រាស់​​សេវាទូរស័ព្ទ​ចល័ត​ទាំងអស់​រាយការណ៍​មក ន.ទ.ក តាម​រយៈលេខទូរស័ព្ទ​ ៦៧៨៩ រៀងរាល់ម៉ោងធ្វើការ ឬផ្ញើសារ​មកកាន់​អ៊ីមែល [email protected]»។​

Newsroom Cambodia បាន​ព្យាយាម​ទាក់ទង​សុំ​ការ​អត្ថាធិប្បាយបន្ថែម​ពី​និយ័តករ​ទូរគមនាគមន៍កម្ពុជា​ តែ​មិនមានការ​ឆ្លើយតប។​

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​គូ​​​​រ​​​​​​​​​​​​ប​​​​​​​​​ញ្ជា​​​​​​​​ក់​​​​​​​​​​​​​​​​ថា​​​​​​​​​​​​​​​​ ​និ​យ័​​​ត​​​​​​​​ក​​​​​​​​រ​​​​​​​​​​​​​​​​​ទូ​​​​​​​រ​​​​​​​​គ​​​​​​​ម​​​​​​នាគមន៍​​​​​​​​​​​​​​ក​​​​​​​​​ម្ពុ​​​​​​​ជា​​បា​​​​​ន​​​ចេញ​​​សេច​​ក្ដី​ណែ​នាំ​​​​ស្រដៀ​ង​​គ្នានេះ ​កាលពី​​​​​​​​​​​​​​ថ្ងៃ​​ទី​​​​​​​​១​​​​​៤​​​ ​​ខែសី​​​​ហា​​​​​​​​​ ​​​ឆ្នាំ​​​​២​​​០​​​​២​​​៣​​​​​​​ ​​​ស្ដី​ពី​​​​​​​ទឹ​​​​ក​ប្រា​​​​ក់​​​​​​​​​​ក្នុ​​​​ង​​​គ​​​ណ​​​​​នី​​​​​​​​នៃ​​​លេ​​​ខ​​​ទូ​​​រ​​​ស័​​​ព្ទ​​​​​​​ត្រូ​​​​វ​​​​​បា​​​​ន​​​​​​​កា​​​​ត់​​​​​​​​​ ​​ខុ​​​ស​​​​​​ពី​​​​តា​​​​រា​​​​ង​​​​​​​​​​ត​​​ម្លៃ​​​​​​​​​​​​​​​ និ​​​ង​​​​​​​​​ល​​​ក្ខ​​​​​​ខណ្ឌ​​​​​​​​នៃ​​​​​​​​សេ​​​​​វា​​​​​​ដែ​​​​ល​​​​​​​​បា​​​ន​​​​​​​​​​​ផ្ស​​​ព្វ​​​​​​​ផ្សា​​​​យ​​​​​​​ពា​​​​ណិ​​​​​ជ្ជ​​​​ក​​​​ម្ម​​​ ​​​​​​ ​​​​រួ​​​ម​​​​​​​ជា​​​​​​​​មួ​​​​​​​​​​​​​យ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​នឹ​​​ង​​​​​​​​​​កា​​​​​​រ​​​​​​​​​​​​​ភ្ជា​​​​​​​​​​​​​​ប់​​​​​​​​​​​​​​​​គ​​​​​​​​​ម្រោ​​​​​​​​ង​​​​​​​​​​​​​​​​​ ​​​​​​​​​ឬ​​​​​​ក​​​ញ្ច​​​ប់​​​​​​​​សេ​​​វា​​​ទូ​​​រ​​​ស័​​​​ព្ទ​​​​​​​ចល័​ត​​​ ​​ឬ​​សេ​​វា​​​ត​ម្លៃ​ណា​មួយ​​ ​ដែ​ល​​​ធ្វើ​​​ឱ្យ​​​​​​មា​ន​​​កា​រ​​​កា​ត់​​​ទឹ​ក​​​ប្រា​ក់​​​ដោ​យ​​​មិន​​​មា​​ន​​​កា​រ​​​យ​ល់​​ព្រ​ម​​ជា​មុ​ន​​​ពី​​​​​អ្ន​ក​​​ប្រើ​​​ប្រា​​ស់​​​​​ និង​ការ​មិន​ទទួល​បាន​ដំណោះស្រាយសម​ស្រប​ណាមួយ​​ ពី​ប្រតិ​បត្តិ​ករ​ទូរស័ព្ទ​ចល័ត​លើ​បណ្ដឹង​តវ៉ា​របស់​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​៕​

ក្រ​សួង​សុខាភិបាល​​​រំឭក​ជាថ្មី​​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ​​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​​​វីរុស​ផ្ដាសាយបក្សី​ H5N1​

ក្រសួង​សុខាភិបាល​ក្រើ​ន​រំឭកជាថ្មី​​​ដល់​​ប្រជាពល​រដ្ឋ​ឱ្យ​​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​លើ​ជំងឺ​ផ្ដាសាយបក្សី​ ប្រភេទ​ហាស់​៥ ​អ៊ិន​១​ (H5N1) ក្រោយ​រក​ឃើញ​វិជ្ជមាន​វីរុស​ផ្ដាសាយ​បក្សី​លើ​ក្មេង​ប្រុស​អាយុ​ ៤ឆ្នាំ​ម្នាក់​ទៀត​ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៣០​ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​។

យោង​សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​របស់​ក្រសួង​សុខា​ភិបាល​ ចេញ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​០១​ ខែ​សីហា​ ឆ្នាំ​២០២៤​នេះ​ បង្ហាញ​ថា​ ក្មេង​ប្រុស​អាយុ​ ៤​ឆ្នាំ​ម្នាក់​ត្រូវ​បាន​បញ្ជាក់​ថា ​​វិជ្ជមាន​វីរុស​ផ្ដាសាយ​ប​​​ក្សី​ ប្រភេទ​​ហាស់​៥​ អ៊ិន១​ (H5N1) ពី​វិទ្យា​ស្ថាន​សុខា​ភិបាល​សាធារណៈ​ និង​វិទ្យាស្ថាន​ប៉ាស្ទ័រ​ កាល​ពីថ្ងៃ​ទី​៣០​ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​ ស្ថិត​ក្នុង​ភូមិ​ជ្រុង​ពពេល​ ឃុំម្រាម​ ស្រុក​រមាស​ហែង​ ខេត្ដ​ស្វាយរៀង​។

សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័​ត៌មាន​ដដែល​បន្ថែមថា​ ស្ថានភាព​ក្មេង​ប្រុស​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ធូរ​ស្រាល​ និង​កំពុង​ទទួល​បាន​ការ​ថែទាំ​ពី​ក្រុម​គ្រូ​ពេទ្យ​យ៉ាង​យក​ចិត្ដ​ទុក​ដាក់​។

សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​បញ្ជាក់​ថា​៖ «តាម​ការ​សាក​សួរ​បង្ហាញ​ថា ​ប្រហែល​១២​ថ្ងៃ​មុន​ចាប់​ផ្ដើម​ឈឺ ​នៅ​ក្នុង​ផ្ទះ​អ្នក​ជំងឺ​ មាន​មាន់​ទា​ងាប់​ចំនួន​ច្រើន​ក្បាល​ និង​ជា​ហូរ​ហែ​ ហើយ​បាន​យក​មក​ធ្វើម្ហូ​ប​បរិភោគ​ ក្មេង​ប្រុស​បាន​ប៉ះពាល់ ​និង​កាន់​មាន់​ងាប់​ ​ព្រម​ទាំង​ចូលចិត្ដ​លេង​ជា​មួយ​មាន់​ទា​»។

បើ​តាម​សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​ ក្រសួង​សុខាភិបាល​កំពុង​សហកា​រ​ជាមួយ​ក្រសួង​ ស្ថាប័ន​ និង​ភាគី​ពាក់​ព័ន្ធ​ ដើម្បី​ស្រាវជ្រាវ​រក​ប្រភព​ចម្លង​ និង​ស្វែង​រ​ក​ករណី​សង្ស័យ​ និង​អ្នក​ប៉ះ​ពាល់​ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​ការ​ឆ្លង​បន្ត​ទៅ​ក្នុង​សហគមន៍​ និង​ផ្ដល់​ឱសថ​តាមីហ្លូ​ (Tamiflu) ដល់​អ្នក​ប៉ះពាល់​ជិតស្និ​ទ្ធ​។

ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​​ខែចុងក្រោយ​នេះ មានករណី​ឆ្លង​ជំងឺ​ផ្តាសាយ​បក្សី​ជាបន្ត​បន្ទាប់ ដែល​ភាគ​ច្រើន​កើត​លើ​កុមារ។

ក្រសួង​បាន​ក្រើន​រំឭក​ដល់​ប្រជាពល​រដ្ឋ​ឱ្យ​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​លើ​ជំងឺ​ផ្ដាសាយ​បក្សី​ប្រភេទ​នេះ ​ព្រោះ​ជំងឺ​នេះ​នៅ​តែ​បន្ត​គំរាម​កំហែង​សុខភាព​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ។ ក្រសួង​ណែនាំ​ឱ្យ​ទៅ​ពិគ្រោះ​យោបល់​ និង​ពិនិត្យ​ព្យាបាល​នៅ​មូលដ្ឋាន​សុខភាព​នៅ​ជិត​បំផុត​ បើ​មាន​អាការៈ​ក្ដៅខ្លួន​ ក្អក​ ហៀរ​សំបោរ​ ឬ​ពិបាក​ដក​ដង្ហើម​ ក្រោយ​មាន​ប្រវត្ដិ​ប៉ះពាល់​ជាមួយ​មាន់​​ទា​ឈឺ ​ឬ​ងាប់​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​១៤ថ្ងៃ​ មុន​ថ្ងៃ​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​រោគ​សញ្ញា​។

សេចក្ដី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​នេះ​បន្ថែម​ថា​​៖ «វិធាន​​ការ​បង្ការ​៖ សូម​លាង​ដៃ​ឱ្យ​បាន​ញឹកញាប់​ ជាមួយ​សាប៊ូ​ និង​ទឹក​មុន​ពេល​បរិភោគ​ និង​បន្ទាប់​ពី​ប៉ះ​ជាមួយ​បក្សី​ ដាក់​កុមារ​នៅឆ្ងាយ​ពី​សត្វ​បក្សី​ និង​ដាក់​សត្វ​បក្សី​នៅ​ឱ្យ​ឆ្ងាយ​ពី​កន្លែង​រស់​នៅ​ កុំ​បរិភោគ​សត្វ​បក្សី​ឈឺ​ឬ​ងាប់​ និង​រាល់​សត្វ​​បក្សី​ដែល​ធ្វើ​សម្រាប់​បរិភោគ​ត្រូវ​ចំអិន​ឱ្យ​ឆ្អិន​ល្អ​»។

គួរ​បញ្ជាក់​ថា​ ជំងឺ​ផ្ដាសាយបក្សី​ H5N1​ ជា​ធម្មតា​ចម្លង​ពី​បក្សី​ទៅ​បក្សី​ ប៉ុន្តែ​វា​ក៏​អាច​ចម្ល​ង​ពី​បក្សី​ទៅ​មនុស្ស​បាន​ដែរ​ តាម​រយៈ​ការ​ប៉ះពាល់​ជិត​ស្និត​ជាមួយ​បក្សី​ឈឺ ​ឬ​ងាប់​។ ជំងឺ​នេះ​កើត​លើ​មនុស្ស​ជា​ជំងឺ​ធ្ងន់​ធ្ងរ​ ដែល​តម្រូវ​ឱ្យ​ព្យាបាល​នៅ​មន្ទីរ​ពេទ្យ​ទាន់​ពេល​វេលា​៕

រដ្ឋាភិបាល​ប្រកាសឱ្យ​ឈប់​សម្រាក​នៅ​ថ្ងៃ​បើក​ការដ្ឋាន​ព្រែក​ជីក​ហ្វូណន​

លោក​នាយករដ្ឋមន្រ្ដី​ ហ៊ុន ម៉ាណែត អនុញ្ញាត​ឱ្យ​មន្រ្ដី​រាជការ បុគ្គលិក កម្មករ និង​សិស្ស​និស្សិត ឈប់​សម្រាក​​នៅ​ថ្ងៃ​បើក​ការដ្ឋាន​សាងសង់​ព្រែក​ជីក​ហ្វូណន​តេជោ​ នៅ​ថ្ងៃទី​៥ ខែសីហាខាងមុខ​នេះ។ នេះ​បើ​តាម​សារាចរ​​​ដែល​បង្ហោះ​នៅ​លើ​ទំព័រ​ហ្វេស​បុក​របស់​លោក​ហ៊ុន ម៉ាណែត។

បើតាមសារាចរ ការអនុញ្ញាត​ឱ្យ​ឈប់​សម្រាក​ចំនួន​១ថ្ងៃនេះគឺ ​ដើម្បី​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​ចូល​រួម​អបអរ​សាទរ​នា​ឱកាស​នោះ។ ខ្លឹម​សារ​ក្នុង​សារាចរ​នោះ​បញ្ជាក់​​ថា «ការឈប់សម្រាក​នៅ​ថ្ងៃទី៥ ខែសីហា​ ឆ្នាំ២០២៤ របស់​បុគ្គលិក​ និងកម្មករ និយោជិត ត្រូវ​​ទទួល​បាន​ប្រាក់​ឈ្នួល​»។

សារាចរ​នោះ​ឱ្យ​ដឹងថា ក្រសួងការងារបណ្ដុះបណ្ដាវិជ្ជាជីវៈត្រូវ​ណែនាំ​ទៅ​ដល់​រោងចក្រ សហគ្រាស​ អំពី​ការឈប់​សម្រាប់​ដោយ​មាន​ប្រាក់​ឈ្មួល​ ជាមួយគ្នានេះ​​ក្រសួងអប់រំក៏​ត្រូវ​ផ្សព្វផ្សាយ​ទៅ​តាម​គ្រឹះស្ថានអប់រំផងដែរ។

លោក អាត់ ធន់ អតីត​ប្រធាន​សហភាព​ការងារ​កម្ពុជា និង​បច្ចុប្បន្ន​ជា​អនុប្រធាន​សម្ព័ន្ធ​សហជីព​C-CAWDU លើក​ឡើង​ថា​នេះ​ជា​ការសម្រេច​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ក្នុង​ការ​បន្ថែម​ឬបន្ថយ​ថ្ងៃ​ឈប់សម្រាក​។

លោក អាត់ ធន់ ថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំគិត​ថាមាន​ថ្ងៃ​ច្រើនដែល​រដ្ឋាភិបាល​បាន​កាត់​កន្លង​មក​[…] ដូចជាថ្ងៃ​សិទ្ធិ​កុមារ ថ្ងៃ​២៣ តុលា និង​ថ្ងៃ​ផ្សេងៗទៀត​ដែល​យើង​ធ្លាប់​ធ្វើ​ការ​ទាម​ទារ​អត់​បានទេ​គឺ​ថា​ កាត់​ចោល​អត់​ឱ្យ​មាន​ការ​ឈប់​សម្រាក​ ប៉ុន្ដែ​ឥឡូវ​ថ្ងៃ​ជីកព្រែក​រដ្ឋាភិបាល​ឱ្យ​សម្រាក»។

យ៉ាងណាមិញ​លោក​ថា ការឈប់សម្រាក​​ដោយ​មាន​ប្រាក់​ឈ្មួលសម្រាប់កម្មករ​ និយោជិត​គឺជារឿង​ល្អប្រសើរ។

គម្រោង​ព្រែក​ជីក​ហ្វ៊ូណន ​ត្រូវ​បាន​ប៉ាន់​ប្រមាណ​ថា​នឹង​ចំណាយ​ទឹក​ប្រាក់​សរុប​ប្រមាណ​១៧០០​លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក​ មាន​​​ប្រវែង​ប្រមាណជា​​​ ១៨០ ​គីឡូម៉ែត្រ​ ដែល​ត​ភ្ជាប់​ពី​ប្រព័ន្ធ​ដៃ​ទន្លេ​មេគង្គ​រហូត​ដល់​សមុទ្រ​ខេត្ត​កែប​។ គម្រោង​​នេះ​​ជា​ការ​វិនិយោគ​ក្នុង​ទម្រង់​ BOT ​(Build Operate Transfer​ ឬ​សាងសង់ ​ប្រតិបត្តិការ ​និង​ផ្ទេរ)​ ក្នុង​រយៈ​៥០​ឆ្នាំ​ ដូច​ផ្លូវ​ល្បឿន​លឿន​ភ្នំពេញ-ក្រុង​ព្រះ​សីហនុ​ដែរ។​ ​ក្រុមហ៊ុន​ដែល​វិនិយោគ​​​នឹង​ប្រមូល​កម្រៃ​សេវា​ពី​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ព្រែក​ជីក​នេះ ​ដូច​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​ដែល​បាន​កំណត់​ រួច​ត្រូវ​ផ្ទេរ​ឱ្យ​រដ្ឋា​ភិបាល​គ្រប់​គ្រង​បន្ត៕

ក្រសួងព័ត៌មាន​​តម្រូវ​ឱ្យ​ការ​ផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្ម​​​គ្រឿង​ស្រវឹង​​សុំ​​ការ​អនុញ្ញាត​ពី​ក្រសួង​

ក្រសួងព័ត៌មាន​​តម្រូវ​ឱ្យ​ការ​ផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្ម​ផលិតផល​គ្រឿង​ស្រវឹង​​សុំ​​ការ​អនុញ្ញាត​ពី​ក្រុម​ការងារ​គ្រប់​គ្រង​ការ​ផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្ម​ផលិតផល​គ្រឿងស្រវឹង​មុននឹង​ផ្សព្វផ្សាយ​​។​

តាមរយៈ​ប្រកាស​​​​​ស្ដីពី​ការ​កំណត់​អំពី​បែបបទ​ នីតិ​វិធី​ និង​វិធាន​ក្នុង​ការ​គ្រប់គ្រង​ការ​ផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្ម​ផលិតផល​គ្រឿងស្រវឹង​របស់​ក្រសួង​ព័ត៌​មាន​​ចេញ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៣​ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​ បាន​ឱ្យដឹង​ថា​ ការ​ផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្ម​ផលិតផល​គ្រឿងស្រវឹង​ត្រូវ​គោរព​ទៅ​តាម​គោលការណ៍​​ដែល​កំណត់​ដោយ​ក្រសួង​​ព័ត៌មាន​។

​​​គោលការណ៍​ដែល​ត្រូវ​បាន​កំណត់​​ក្នុង​ប្រកាស​ទាំងនោះ​​​រួមមាន​​ មិន​អនុញ្ញាត​ផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្ម​ ឃោសនា​ និង​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​លក់​គ្រឿង​ស្រវឹង​ដោយ​​​យក​ទស្សនិកជន​ឱ្យ​ទទួល​ទាន​គ្រឿង​ស្រវឹង​ នៅ​លើ​ឆាក​​កម្មវិធី​នានា​។ មិន​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​​ផ្សាយ​គ្រឿងស្រវឹង​​ផ្ដោត​លើ​គោលដៅ​អនីតិជន​ និង​/ឬ​យក​អនីតិ​ជន​មក​ផ្សាយ​​។ មិន​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​​ផ្សាយ​លក់​គ្រឿង​ស្រវឹង​នៅ​ចន្លោះ​ម៉ោង១៨​ ដល់​ម៉ោង​២០​ តាម​ស្ថានីយ​ទូរទស្សន៍​ ឬ​វិទ្យុ​គ្រប់​ប្រភេទ​ លើក​លែង​តែ​ការ​ផ្សាយ​ដោយ​បង្ហាញ​តែ​រូប​សញ្ញា​ ឬ​ឈ្មោះ​ផលិត​ផល​គ្រឿងស្រវឹង​​។

ប្រកាស​ដដែល​បន្ថែម​​​ថា​ ពាណិជ្ជកម្ម​ផ្សាយ​គ្រឿងស្រវឹង​ត្រូវ​មាន​ចម្ងាយ​មិន​តិច​ជាង​​២០០​ម៉ែត្រ ​ជា​ពិសេស​នៅ​ជុំវិញ​បរិវេណ​ទីតាំង​មួយ​ចំនួន​ដូចជា​ គ្រឹះស្ថានសិក្សា​ គ្រឹះស្ថានសុខាភិបាល​ គ្រឹះស្ថាន​សាសនា​ រមណីយដ្ឋាន​វប្បធម៌​​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ និង​អាកាសយានដ្ឋាន​អន្តរជាតិ​។ ការ​បង្ហាញ​ពី​ការ​ទទួល​ទាន​គ្រឿងស្រវឹង​ ជា​លក្ខខណ្ឌ​តម្រូវ​ឱ្យ​​សង្គម​ទទួល​ស្គាល់​ ឬ​សម្រាប់​ជោគជ័យ​ក្នុង​សង្គម​ ឬ​មោទនភាពជាតិ​ត្រូវ​បាន​ហាម​ឃាត់​ និង​ត្រូវ​គោរព​អ្នក​មាន​តំណម​ រួម​មាន​អ្នក​កាន់​សាសនា ​វប្បធម៌​ អ្នក​មាន​ជំងឺ​ និង​ស្រ្តី​មាន​ផ្ទៃ​ពោះ​។

គួរ​បញ្ជាក់​ថា ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០២៣​ កម្ពុជា​ជា​ប្រទេស​ឈរ​លើ​លេខ​រៀង​ទី​៣ ​ដែល​មាន​ប្រជាជន​ផឹក​គ្រឿង​ស្រវឹង​​​​ច្រើន​​ជាង​​គេ​​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ាន​បន្ទាប់​ពី​ឡាវ​ និង​វៀតណាម។ នេះ​បើតាម​របាយការណ៍​របស់​ Wisevoter៕​

ទីភ្នាក់ងារប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​បារាំង​ជំរុញការផ្សព្វផ្សាយ​ពីបញ្ហា​សុខ​ភាព​តែមួយ

ទីភ្នាក់ងារ​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​នៃប្រទេស​បារាំង​ហៅកាត់ថា CFI ​បានសម្ពោធ​គម្រោង​ «ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយសុខភាព​តែមួយ»​ ​ជំរុញ​ឱ្យ​ប្រព័ន្ធផ្សាយ​យល់ដឹ​ង​​​ពី​ជំងឺ​ដែល​​មនុស្ស​​ឆ្លង​ពី​សត្វ និង​​សត្វ​ឆ្លង​​ពីមនុស្ស​​​ ដើម្បី​​ផ្សព្វផ្សាយបន្តដើម្បី​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​យល់ដឹង​ពី​បញ្ហា​នេះ​​។

កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ CFI សហការជាមួយអង្គការ CIRAD បាន​រៀបចំកម្មវិធី​សម្ពោធគម្រោង «ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​សម្រាប់សុខភាព​តែមួយ» ដែល​មាន​ការចូលរួម​ពី​ក្រសួងស្ថាប័ន​ពាក់ព័ន្ធ អ្នកសារព័ត៌មាន និង​អ្នក​ផលិតមាតិកា​លើ​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​នៅកម្ពុជា​។

នេះបើតាមលោក ជា ប៊ុនណា ជាគ្រូបង្រៀន​ជំនាញ​វេជ្ជសាស្រ្ដសត្វ និង​សមាជិក​នៃ​បណ្ដាញ​សាកលវិទ្យាល័យ​សុខភាព​តែមួយ​កម្ពុជា​(​CAMBOHUN) «សុខភាព​តែ​​មួយ» សំដៅ​លើ​ការ​ផ្សារ​ភ្ជាប់​សុខភាព​មនុស្ស សត្វ​ និង​បរិស្ថាន​។​

លោក ជា ប៊ុនណា បន្ថែម​ថា៖ «ជា​និយមន័យ​សាកល​ដែល​គេ​ប្រើប្រាស់​ទូទាំង​សាកល​លោក​មាន​ន័យ​ថា​សុខភាព​តែ​មួយ គឺ​ជា​ការ​សហការ​រួមគ្នា​មក​ពី​គ្រប់​វិស័យ​ មក​ពី​គ្រប់ជំនាញ តាំង​ពី​ថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់តំបន់ ឬ​ថ្នាក់​អន្តរ​ជាតិ​ធ្វើ​ការ​រួមគ្នា​ដើម្បី​ធ្វើយ៉ាងណា​ឱ្យ​សុខភាព​មនុស្ស​សត្វ​ហើយ​នឹង​បរិស្ថាន​ទទួល​បាន​នូវ​កម្រិត​មួយ​សមស្រប ​ហើយ​គ្រប់គ្នា​គឺ​ទទួល​បាន​នូវ​សុខភាព​ល្អ​»។

លោក ប៊ុនណា​ បន្ថែម​ថា​ សុខភាព​តែ​មួយ​សំខាន់​ ព្រោះ​ប្រជានជន​រស់នៅ​ជិត​ស្និទ្ធ​​គ្នា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការផ្លាស់ប្តូពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ និង​ការ​ចិញ្ចឹម​សត្វ​ដែល​មាន​ភាព​ស្និទ្ធ​ស្នាល​ និងដើម្បី​បង្ការ​ការ​ឆ្លង​ជំងឺផ្សេងៗ​ដែល​អាច​កើត​មាន​ឡើង។​

លោក Fabrice TURRI អ្នក​សម្រប​សម្រួល​ថ្នាក់​តំបន់​​លើ​​គម្រោង «ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​សម្រាប់​សុខភាព​តែមួយ​» នៃ​ទីភ្នាក់ងារ​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​នៃប្រទេសបារាំង​ (CFi) លើកឡើង​ថា គម្រោងនេះ​ជា​ការ​សហការគ្នារវាង CFI និង​អង្គការ​ CIRAD ​ដើម្បី​ផ្សព្វផ្សាយ​ពី​បញ្ហា​សុខភាពតែមួយទៅកាន់​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​ក្នុង​តំបន់ ហើយ​​ផ្សព្វផ្សាយ​បន្ត​​​ដល់​ពលរដ្ឋ​ឱ្យ​យល់ដឹង​ពី​បញ្ហា​សុខភាពតែមួយ។

លោក Fabrice TURRI ថ្លែងថា៖ «យុទ្ធសាស្ត្រ​នៃ​គម្រោង​គឺការ​រួមចំណែក​ពី​អ្នកសារព័ត៌មាន និង​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​ស្ដីពី​សុខភាព​តែមួយ​ តាមរយៈ​ការ​បង្កើន​ការយល់ដឹង​ពី​សុខភាពតែមួយ និង​ការផលិត​ខ្លឹមសារ​ផ្សាយ​តាម​កាសែត វិទ្យុ ទូរទស្សន៍ អនឡាញ និង​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​សង្គម»។

កញ្ញា ទុយ អេងលី ជា​អ្នកសារព័ត៌មាន​កម្ពុជាដែល​បាន​ចូលរួម​កម្មវិធី​នេះ​លើកឡើងថា កម្មវិធីនេះ​ផ្ដល់​ចំណេះដឹងសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន​យល់ដឹង​បន្ថែម​ពីជំងឺដែលអាចឆ្លងពីសត្វ​ទៅមនុស្ស និង​ពីមនុស្សទៅសត្វ។ កញ្ញា​បន្ត​ថា វា​អាច​ធ្វើឱ្យ​អ្នក​ចូលរួម​យល់​អត្ថន័យ និង​ការប្រើប្រាស់​ពាក្យ​បច្ចេក​ទេសមួយចំនួន។

កញ្ញា ទុយ អេងលី ថ្លែងថា៖ «មួយវិញ​ទៀត​អ្នកសារព័ត៌មាន​ដែលជាប់ក្នុង Program [កម្មវិធី]ហ្នឹង​ គាត់នឹង​រៀន​បន្ថែម​កម្មវិធី Media for One Health [ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​សុខភាព​តែមួយ] បន្ទប់មក​អ្នកសារព័ត៌មាន​គឺ​ជា​គោលដៅ​ផ្នែក​មួយធំ​ក្នុង​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ទាក់ទង​នឹង​ជំងឺឆ្លង»។

កញ្ញា មាស ម៉ូលីកា ជា​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ខ្មែរ​មួយរូប​ទៀត​ដែល​ចូលរួម​​ក្នុង​វគ្គ​សិក្សា​កម្មវិធី​នោះ​លើក​ឡើង​ថា កម្មវិធី​មាន​សារៈសំខាន់​សម្រាប់អ្នក​សារព័ត៌មាន​បន្ថែម​ទៀត​ទៅលើ​​ការ​រាយ​ការណ៍​ព័ត៌មាន​ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​សុខភាព និងការយល់​ដឹង​ពី​ប្រធាន​បទ​សុខភាព​តែមួយ ខណៈ​ការយល់​​ដឹង​ពី​បញ្ហានេះ​នៅ​កម្ពុជាមិន​ទាន់​មាន​ភាពទូលំទូលាយ​។

កញ្ញា មាស ម៉ូលីកា ថ្លែងថា៖ «បើ​តាម​បង​ដឹង​ គេ​និយាយជាសាកល [បញ្ហា​សុខភាព​តែមួយ]​​ និយាយទៅ​ប្រទេស​នៅ​ប៉ែក​អ៊ឺរ៉ុប​គេ​និយាយ​យ៉ាង​ទូលំទូលាយ​ ប៉ុន្ដែ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​យើង​ One Health អត់​ទាន់​យក​មក​បកស្រាយ​ឱ្យ​ច្បាស់​ស៊ីជម្រៅ​នៅឡើយ​ទេ»។

កម្មវិធី​គម្រោង​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​សុខភាពតែមួយ​រៀបចំឡើង​ដោយទទួលបានថវិកាគាំទ្រពី​ ក្រសួង​​ការបរទេស​នៃសហភាព​អ៊ឺរ៉ុប (The Ministry for Europe and Foreign Affairs) ដែល​គម្រោង​នេះបា​នជ្រើសរើសអ្នកសារព័ត៌មានប្រមាណ ៥០នាក់​ ពីស្ថាប័ន​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​ក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម និង​ភីលីពីន សរុប១២ស្ថាប័ន។ គម្រោង​នេះ​មាន​រយៈពេល​២ឆ្នាំ គិតចាប់ពី​ខែមិនា ឆ្នាំ២០២៣ ដល់​ខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២៥៕​

ក្រសួងសុខាភិបាលហាមឃាត់ការចែកចាយឧបករណ៍បរិក្ខាពេទ្យឈ្មោះ Neoplast-S

ក្រសួងសុខាភិបាលប្រកាសហាមឃាត់ការចែកចាយ ឬលក់ឧបករណ៍​បរិក្ខាពេទ្យឈ្មោះ Neoplast-S គ្មានលេខបញ្ជិកាពីក្រសួងសុខាភិបាល។

យោង​តាម​សេចក្តី​ជូន​ដំណឹង​របស់​ក្រសួង​សុខាភិបាល​នាថ្ងៃទី៣១​ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤​ បានប្រកាស​ហាមឃាត់​​ការចែកចាយ ឬលក់ឧបករណ៍​បរិក្ខារពេទ្យ​ឈ្មោះ Neoplast-S គ្មាន​លេខ​​​បញ្ជិកា​ពី​ក្រសួងសុខាភិបាល​ ដែលមាន​លក្ខណៈស្រដៀង​នឹងឧបករណ៍​បរិក្ខារពេទ្យ​ដែលកំពុងចែកចាយដោយក្រុមហ៊ុន  DKSA (Cambodia) Ltd. ដែលស្រប​​តាមច្បាប់​​ស្តីពីការ​គ្រប់គ្រង​​ឱសថ​​ និងច្បាប់​ស្តី​ពី​វិសោធន​កម្ម​ច្បាប់ស្តី​ពីការ​គ្រប់គ្រង​ឱសថ។

សេចក្តីជូនដំណឹងបន្ថែម​ថា ក្នុងប្រទេសកម្ពុជារាល់ការចរាចរណ៍ឱសថ និង​ផលិតផល​ដែល​​មាន​គុណភា​ព​​ក្នុង​ការ​បង្ការ ឬព្យាបាលជំងឺ​គ្រប់ប្រភេទ ត្រូវមាន​លេខ​បញ្ជិកា​ពី​ក្រសួង​សុខា​ភិបាល​។​

សេចក្តីជូនដំណឹងបញ្ជាក់ថា៖ «អនុលោមតាមច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងឱសថ និង​ច្បាប់​ស្តី​ពី​វិសោធនកម្ម​ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងឱសថតម្រូវឱ្យរាល់ការចរាចរឱសថ និងផលិផលដែល​មានគុណភាពក្នុងការបង្ការ ឬព្យាបាលជំងឺគ្រប់ប្រភេទ ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវ​មាន​លេខ​បញ្ជិកាពីក្រសួងសុខាភិបាល»។

ក្រសួងសុខាភិបាលក៏បានអំពាវនាវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការប្រុងប្រយ័ត្ន និងត្រួតពិនិត្យ​លេខបញ្ជិកាមុននឹងទិញផលិតផលបង្ការ និងព្យាបាលជំងឺ។

សេចក្តីជូនដំណឹងបន្ថែមថា៖ «សូមប្រជាពលរដ្ឋមុននឹងទិញឱសថ ឬផលិតផល​ដែលមាន​គុណភាព​​ក្នុង​ការ​បង្ការ ឬព្យាបាល​ជំងឺ​គ្រប់​ប្រភេទ​ត្រូវ​ពិនិត្យ​មើល​លបត្រ​បញ្ជិកា ដែល​​មាន​បិទ​លើ​សំបក​វេចខ្ចប់​ ហើយ​លតាបត្រ​ដែល​​ត្រឹមត្រូវ​​ គឺមាន​ពីរផ្នែក​ ១.ផ្នែកខាង​លើ​​មាន​​ឈ្មោះ​ក្រុមហ៊ុន​ ២.ផ្នែក​ខាងក្រោម​មានលេខ​បញ្ជិកា​ដូចមាន​គំរូ​ភ្ជាប់​មក​ជាមួយ។​»

ក្រសួង​សុខាភិបាល​ក៏បានលើក​ទឹកចិត្ត​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ឱ្យ​មាន​ការប្រុង​ប្រយ័ត្ន​ចំពោះ​​ការ​ប្រើប្រាស់ផលិផលផ្នែកសុខាភិបាលដែលគ្មានលេខបញ្ជិកា ព្រោះផលិតផល​មិនមាន​ស្តង់ដា​ធានា​​គុណភាព សុវត្ថិភាព និងប្រសិទ្ធភាព ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាព និង​អាច​គ្រោះថ្នាក់​​ដល់​ជីវិត​ផង។​

ក្រសួងសុខាភិបាលក៏បានបង្ហាញភាពខុសគ្នារវាង​ផលិតដែលមានលេខបញ្ជិកា និង​ផលិផល​ដែល​មិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណ ដែលភាពខុសគ្នាលើទំហំប្រអប់​ លតាបត្រ ពណ៌ប្រអប់ លេខ​បាកូដ ការដាក់របៀបប្រើប្រាស់ ការរចនាផ្នែកខាងក្រោម/ភាសា ចំណុះនៅក្នុងប្រអប់ និងផ្ទៃប្រអប់ខាងក្នុង។

គួរបញ្ជាក់ថាក្រសួងសុខាភិបាលក៏ជូនដំណឹងស្រដៀងគ្នា​​ កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ ពីការហាមឃាត់ការចែកចាយ ឬលក់ផលិតផលជំនួយសុខភាពឈ្មោះ Mentopas គ្មានលេខ​បញ្ជិកា​ពីក្រសួង​សុខាភិបាល​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ស្រដៀង​គ្នា​នឹង​ផលិតផល​ជំនួយសុខភាព​ដែលកំពុងចែកចាយដោយក្រុមហ៊ុន DKSH (Cambodia) Ltd.៕​

Q&A: សហគមន៍កសិកម្មទំនើប​នឹង​ជួួយ​​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​កសិកម្ម​របស់​កសិករ​

សហគមន៍កសិកម្មទំនើប​ជាប្រភេទ​សហគមន៍​កសិកម្ម​ប៉ុន្តែ​មាន​លក្ខណៈ​ពិសេស​លើស​ពី​សហគមន៍​កសិកម្ម​ទូទៅ ​ដោយ​សហគមន៍​កសិកម្ម​ទំនើប​​ផ្តោត​សំខាន់​ទៅ​ផលិតកម្ម​រួម​ដែល​មានលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយ​ធំ ​​ដោយ​ប្រជាកសិករ​ដែលជា​សមាជិក​មាន​ផលិត​កម្មរួម​គ្នា​។​ សហគមន៍​កសិកម្ម​ទំនើប​ដែល​ជាផ្នែក​មួយ​នៃ​កម្មវិធី​គោលនយោបាយ​​​អាទិភាព​ទី៦​របស់​រដ្ឋាភិបាលនីតិកាលទី៧​ ​ត្រូវ​បាន​ដាក់​ឱ្យ​អនុវត្ត​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០២៣​។​

ខាង​ក្រោម​​នេះ​គឺ​ជា​កិច្ច​សម្ភាស​រវាង​លោក ឃឹម ហ្វីណង់ អនុរដ្ឋលេខាធិការ និង​ជា​អ្នកនាំ​ពាក្យ​​ក្រសួង​កសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ និង​កញ្ញា ភួង សុធីនី ​​សិក្ខាកាម​​ញូវសន៍​រូម​ខេម​បូឌា​​ (Newsroom Cambodia)​​៖

Q: ជម្រាប​សួរ​លោក ឃឹម ហ្វីណង់!

A: បាទ ជម្រាប​សួរ!

Q: ជាដំបូង​នាង​ខ្ញុំ​​ចង់​ដឹង​ថា តើអ្វីជាសហគមន៍កសិកម្មទំនើប?

A: បាទ​ជារួម​សហគមន៍​កសិក​ម្ម​​ទំនើប​​ជា​​សហគមន៍​​កសិកម្ម​​គ្រាន់​តែ​​មាន​​ការ​​ខុស​ប្លែក​​ពី​​សហគមន៍​កសិកម្ម​ទូទៅ​ត្រង់​ថា សហគមន៍​កសិកម្ម​ទំនើប​ធ្វើ​ផលិតកម្ម​រួម​គ្នាក្នុងទ្រង់ទ្រាយ ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចមាត្រដ្ឋាន មានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរួមច្បាស់លាស់ និង​មាន​ការ​បែក​ចែក​ភាគ​លាភ​​​ត្រឡប់​ទៅ​វិញ​ប្រកប​ដោយ​សមធម៌។​ ចំណុចនេះគឺចង់ Hightlight (បញ្ជាក់)​​ បន្តិច​ដែរថា​កន្លង​មក​យើងមានច្បាប់ស្តីពីសហគមន៍កសិកម្មក្នុងប្រទេសក​ម្ពុជា​មាន​អាយុកាល​១១ឆ្នាំ​​​រួច​ទៅ​ហើយ តាំងពីឆ្នាំ២០១៣មក ហើយរហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ​យើង​មាន​សហគមន៍​កសិកម្ម​​​ចន្លោះ​ពី​១២០០​ ទៅ​១៣០០​សហគមន៍​​​នៅទូទាំងប្រទេសរួចមកហើយ។​ ដោយ​ឡែក​នៅ​ក្នុង​​រដ្ឋា​ភិបាល​​អាណត្តិទី៧នេះ យើង​បាន​រៀបចំ​ឱ្យ​​មាន​កម្មវិធី​គោល​នយោ​បាយ​​អាទិភាព​ថ្មីមួយ​​​​ឈ្មោះ​ថា​ សហគមន៍​កសិកម្ម​ទំនើប​ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​កម្មវិធី​គោលនយោបាយ​អាទិភាព​ទី​៦​របស់​រដ្ឋាភិបាល​អាណត្តិថ្មី​​នេះ ហើយ​ដែល​ជា​ប្រភេទ​សហគមន៍​កសិកម្ម​មួយ​បែប​ដែល​មាន​កម្រិត​ស្មើ​ដើម​ខ្ពស់​ជាង​សហគមន៍​កសិកម្ម​ពីមុន​​ ជា​ពិសេស​លើការធ្វើ​សមាហរណកម្ម​លើ​ផ្នែក​ផលិត​នេះតែម្តង​ បើ​ធៀប​នឹង​សហគមន៍​ចាស់​ គឺ​គាត់​ផលិត​រៀងៗ​ខ្លួន ​ដែល​គាត់​ធ្វើ​បែប​នេះ​ពិបា​ក​ស​ម្រប​សម្រួល​ ថ្លៃ​ដើម​ខ្ពស់ គុណភាព​មិនមាន​ស្តង់ដា​តែមួយ​ ហើយ​បរិមាណ​ផ្គត់ផ្គង់​ពិបាក​មែនទែន​។

Q: មូលហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលសម្រេចបង្កើតគោលនយោបាយនេះឡើង?

A: ដោយ​សារ​យើង​ឃើញ​​ថាការធ្វើ​កសិកម្ម​នៅ​ប្រទេសកម្ពុជា​មិនទាន់​មាន​ឧត្តមផាពក្នុងការប្រកួតប្រជែង​​នៅឡើយ ជាពិសេសខាងផ្នែកតម្លៃ គុណភាព និងបរិមាណ។ ថ្លៃ​ដើម​​ខ្ពស់ អ៊ី​ចឹង​យើង​លក់​ចេញ​​ថ្លៃ យើង​ប្រកួតប្រជែង​ជាមួយ​គេអត់ឈ្នះ​។ គុណភាព ​គឺ​ដោយ​សារ​តែ​កសិករ​យើង​ផលិត​​ផ្សេង​​គ្នា អ៊ី​​ចឹង​​ហើយ​ធ្វើ​ឱ្យ​​ស្តង់ដាគុណភាព​មិន​ដូចគ្នា ​​​​ស្រូវមានខ្លះសុទ្ធ ខ្លះ​មិន​សុទ្ធ​ ក្រូចមានក្រូចធំក្រូចតូច ស្តង់ដាច្រើន ហើយ​បញ្ហាធំ​គឺបរិមាណ​ផ្គត់ផ្គង់​យើង​អត់​មាន​ការ​សម្រប​សម្រួល​ រដូវខ្លះសំបូរ សំបូរជ្រុល​​ លើសពីអ្វីដែលទីផ្សារអាចទទួលយកបាន ហើយ​អ្វី​ដែល​ជាផលវិបាកយើងតែងឃើញថាកសិផលតែងតែធ្លាក់ថ្លៃនៅរៀងរាល់ប្រមូលផល ដោយ​សារយើងអត់មានការរៀបជាកាលវិភាគផលិតកម្មទេ។ អ៊ីចឹងខែនេះអ្នកនេះធ្វើ អ្នកនោះធ្វើ​ ហើយ​ផ្គត់ផ្គង់វិលជុំ កុំឱ្យដាច់។ ​

ក្នុងប្រទេសដទៃគេធ្វើបែបនោះ អ៊ីចឹង​បាន​ជា​បរិមាណ​ផ្គត់ផ្គង់​​គេ​គឺ​មាន​​​ស្ថិរភាព នៅ​ពេល​ដែល​យើងគឺអត់មាន អ៊ីចឹងទៅបានជាយើងចង់ដោះស្រាយ​បញ្ហា​​ហ្នឹង​ ហើយ​យើង​ដោះ​តាមរយៈ​សហគមន៍​​កសិកម្មទំនើប ពីព្រោះសហគមន៍​កសិក​ម្ម​​ទំនើប​​យើង​ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតែមួយ អ៊ីចឹង​យើង​មិន​បារម្ភ​ទេ​រឿង​គុណភាព ហើយ​​យើង​​ក៏​​មិន​​បារម្ភ​រឿ​ង​ស្ថិរភាព​​នៃការផ្គត់ផ្គង់ដែរ ដោយសារយើងអាចរៀបផែនការជាមុនបាន។

Q: តើសហគមន៍កសិកម្មទំនើបមានគោលការណ៍សំខាន់អ្វីខ្លះ ហើយ​គោលការណ៍​ទាំង​នេះ​មានន័យដូចម្តេច?

A: ដើម្បី​ឱ្យ​ទៅ​​ជា​សហគមន៍​កសិកម្មទំនើប​គោលការណ៍​​ធំៗ​មាន​៤​សំខាន់ៗ​ដែល​យើង​យក​ពិចារណា​៖​

១. ការធ្វើផលិតកម្មរួមគ្នា៖ បើចូលរួមជាសហគមន៍​កសិកម្មទំនើប​ហើយ​ផលិតរៀង​ខ្លួន​ដដែល​ យើង​អត់ហៅថាជាសហគមន៍កសិកម្មទំនើបទេ គោលដៅដោយសារតែយើង​ចង់បាន ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យ​មានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរួមគ្នា​ ស្តង់ដា ​និង​គុណភាព​តែ​មួយ អ៊ី​​ចឹង​ទៅ​​​ ​​ផលិតកម្ម​​រួ​មគ្នា​​ជា​គោលការណ៍​មួយ​សំខាន់​សម្រាប់​សហគមន៍​កសិកម្ម​ទំនើប​។​

២. ការគ្រប់គ្រងរួម៖ មែនទែនទៅទាក់ទងនឹងរឿងផលិតកម្មរួមហ្នឹង បើយើងផលិតរួមគ្នា​ហើយយើងអត់មានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងតែមួយទេ គ្រប់គ្រងដោយ CEO (ប្រធាន) អាជីពរួម​ទេ គឺយើងពិបាកណាស់​​ យើងមិនអាចថាគ្នា១០០នាក់ មក​ដល់​ជួយ​គ្នា​ផលិតរួមគ្នា១០០នាក់ធ្វើទាំង១០០ហ្នឹង ទៅអត់រួចទេ។​​ អ៊ីចឹង​យើង​ត្រូវ​មាន​ប្រព័ន្ធ​គ្រ​ប់​​គ្រង ហើយដឹកនាំដោយនាយកប្រតិបត្តិតែម្តង។​

៣. សេដ្ឋកិច្ចមាត្រដ្ឋាន៖ តូច [សហគមន៍តូច] យើងអត់ធ្វើទេ ទាល់តែធំ [សហគមន៍ធំ] ដោយ​​សារ​​គោលដៅរបស់យើងគឺយើងចង់ធ្វើឱ្យមានថ្លៃដើមផលិតទាប ​បើ​សិន​​ជា​វា​តូច​ពេក ថ្លៃដើមផលិតមិនអាចទាបបានទេ យើងធ្វើការប្រមូលផ្តុំ​នៅ​ក្នុង​ការ​ទិញ​ធាតុ​ចូល ប្រមូល​ផ្តុំ​ក្នុង​ការ​ផលិត។​ យើងព្យាយាមប្រមូលផ្តុំក្នុងការលក់ដែរ​​ ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ដើម្បី ឱ្យសហគមន៍ទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើន បើសិនជាតូច គាត់​បង្ក​ជា​ផលវិបាក​វិញទេ ពីព្រោះ​គាត់ត្រូវចំណាយលើអ្នកគ្រប់គ្រង គាត់​ត្រូវ​ធ្វើ​ការងារ​រួមគ្នា​មួយ​ចំនួន​ដែល​វា​មាន​ចំណាយ​បន្ថែម។​

៤. សហគមន៍ជោគវាសនាតែមួយ៖ យើង​និយាយ​អំពី​ការបែងចែកភាគលាភ​​ប្រកប​ដោយ​សមធម៌​ និង​តម្លាភាព ពីព្រោះកសិករដែលជាសមាជិកនោះដូចជារកស៊ីរួមគ្នា ប្រសិន​យើង​អត់​មាន​ប្រព័ន្ធ​ណា​មួយបែងចែកប្រកបដោយតម្លាភាពទេ វាធ្វើ​ឱ្យ​មាន​ការ​មិន​ទុក​ចិត្ត​គ្នា​ នៅពេលនោះយើងប្រហែលជាមិនជោគជ័យទេ។ អ៊ីចឹង​ដើម្បី​ឱ្យ​ក្លាយ​ជា​សហគមន៍​ទំនើប​ ទាល់​​តែ​​យើង​​​មាន​​ប្រព័ន្ធ​​​​បែង​ចែង​​ភាគ​លាភ​​​​​របស់​​សហគមន៍​​​ឱ្យ​​ស្មើ​ភាព​​ និង​មាន​​សម​ធម៌​​បំផុត​​នៅ​​ពេល​​ដែល​​គាត់​​ទទួល​​បាន​​អត្ថប្រយោជន៍​​ពី​​សហគមន៍​​នេះ​។​​

Q: តើបច្ចុប្បន្នសហគមន៍កសិកម្មទំនើបកំពុងអនុវត្ត និងគ្រោងអនុវត្តនៅខេត្តណាខ្លះ? តើ​មាន​សកម្មភាព​អ្វីខ្លះនៅក្នុងសហគមន៍កសិកម្មទំនើប?

A: បច្ចុប្បន្នសហគមន៍កសិកម្មទំនើបកំពុងស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលសាកល្បងនៅឡើយ​​។ បច្ចុប្បន្ននេះមានជាផ្លូវការតែម្តងមានមួយ [ សហគមន៍មួយ] នៅឯខេត្តសៀមរាប។ ចំណែកឯសហគមន៍ដែល​យើង​បាន​ចុះ​បញ្ជីរួចហើយ តែមិនទាន់​ដាក់​ឱ្យ​ដំណើរ​ការ ​ដោយ​សារ​យើង​រង​ចាំ​ផែន​ការ​អាជីវកម្ម​ មានចំនួន៥ទៀត ៣នៅកំពង់ធំ ១ នៅតាកែវ និង១នៅត្បូងឃ្មុំ។ ក្នុងឆ្នាំនេះ​យើង​ប្រហែល​ជាមានចំនួន​១០​សហគមន៍កសិកម្មទំនើបដែលយើងនឹងរៀបចំដំណើរការ។ ក្នុងឆ្នាំ​នេះ​​​​សហគមន៍​កសិកម្ម​ទំនើប​ផ្តោតលើ​ដំណាំ​៤​ប្រភេទ ដំណាំស្រូវ ស្វាយចន្ទី ម្រេច និង​បន្លែ។

Q: តើលក្ខណៈសហគមន៍ ឬខេត្តប្រភេទណាដែលអាចក្លាយជាសហគមន៍កសិកម្មទំនើប?

A: នៅខាងសៀមរាបមានសហគមន៍ប្រហែល៨០គ្រួសារ មាន​សហគមន៍ខ្លះប្រហែល ១០០​គ្រួសារ។​​ បច្ចុប្បន្ន​សហគមន៍​មាន​ចន្លោះ​ពី៦០​​​ ទៅ​១០០គ្រួសារ​ ជាដំណាក់​ដែល​យើង​ចាប់​ផ្តើម ​​តែ​​អនាគត​សហគមន៍ទាំងនោះ ​យើង​នឹង​ព្យាយាមបង្កើន​ចំនួនសមាជិក ជាជាង​ពង្រីក​​ចំនួន​សហគមន៍​ អ៊ី​ចឹង​មាន​ន័យ​ថា​អ្វី​ដែល​មាន​ហើយ​ជា​ការ​ចាប់​ផ្តើម​ហើយ​យើង​នឹង​ព្យាយាម​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឱ្យកសិករ​ដទៃ​​ចូលរួម​ជា​​​សហគមន៍​ដែល​មាន​ស្រេច​ជាជាង​បង្កើត​ចំនួន​សហគមន៍​។

Q: តើកសិកម្មទំនើបផ្តល់ផលប្រយោជន៍យ៉ាងណាខ្លះដល់ប្រជាជន និងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា?

A: អត្ថប្រយោជន៍របស់សហគមន៍កសិកម្មទំនើបមានចំនួន៥ធំៗ៖

១. ថ្លៃដើមផលិតទាបជាងមុន៖ ប្រសិន​បើ​កសិករ​នៅ​ខាងក្រៅ​គាត់​​នឹងទិញ​ខ្លួន​​ឯងផលិត​ខ្លួន​ឯង​ គាត់នឹងជួបការលំបាកពាក់ព័ន្ធនឹងថ្លៃដើមផលិតដែលកន្លងមកយើងគិតថា​វា​ជា​រឿង​សំខាន់​​ដែរ បើគាត់ផលិតខ្ពស់ គាត់ប្រកួតប្រជែងជាមួយគេអត់បានទេ។

២. ទុន៖ សហគមន៍កសិកម្មទំនើបកសិករជាសមាជិកមិនបារម្ភរឿងទុនទេ​ អ៊ី​​ចឹង​បើ​គាត់​​មានជា​ដី​​ មានជាចម្ការចូលរួមជាមួយសហគមន៍ហើយ គឺរាល់ការចំណាយ​នៅក្នុង​ការធ្វើ​ផលិតកម្ម​របស់គាត់​ជាបន្ទុករបស់​សហគមន៍​ អ៊ី​ចឹងគាត់អត់ខ្វះទុនទេ ហើយ​សហគមន៍​នេះអាចទទួលបានទុន​ក្នុងអត្រាការប្រាក់ទាប មានការយោគយល់ខ្ពស់ និងមិនតម្រូវ​ឱ្យ​មាន​វត្ថុបញ្ចាំទេ។ អ៊ីចឹងជា​ប្រភេទ​​កម្ចី​ឥណទាន​ដែល​កសិករ​ម្នាក់​​មិន​អា​ច​ទទួលបាន​ដោយខ្លួនឯងទេ។

៣. បច្ចេកទេស៖​ ដោយសារក្រសួងជាក្រសួងបច្ចេកទេស អ៊ីចឹង​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការងារ​ដាំដុះ​អ្វី​​​នោះមិ​នជាបញ្ហាទេ យើង[ក្រសួង]នឹងជួយគាំទ្របច្ចេកទេសគាត់។​​

៤. ទីផ្សារ៖ យើងផ្សារភ្ជាប់ទីផ្សារជូនកសិករតែម្តង និយាយ​ឱ្យ​ខ្លី​ទៅ​ពេល​ដែល​គាត់​[កសិករ] ​​ចូល​​​មក​ក្នុង​សហគមន៍​កសិកម្ម​ទំនើប​ គាត់​មិន​បារម្ភ​ពីបញ្ហា​ទីផ្សារទេ ក្រសួង​មាន​អ្នក​ទិញ អ្នក​វិនិយោគ​ និង​​ដៃគូ​ជាច្រើន​ដើម្បី​​ជួយ​​សម្រប​សម្រួល​​ឱ្យ​​ពាក់ព័ន្ធ​​នឹង​​បញ្ហា​​ទីផ្សារ​​នេះ​។​​​

៥. ការការពារខ្លួនពីហានិភ័យនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ៖ គាត់នៅរៀងខ្លួនបើសិនជា​មានទឹកជំនន់គឺចប់ហើយ តែបើគាត់នៅក្នុងសហគមន៍ពេលដែលមានទឹកជំនន់យើង​មានយន្តការដោះស្រាយរបៀបសហគន៍ ពេលមានជំងឺ ពេលមានបញ្ហារាំងស្ងួត ឬ​កតា្ត​អី​ណាមួយ​នោះ គឺសមាជិក​របស់​កសិកម្ម​ទំនើប​នឹង​ទទួល​បាន​ការពារ​ពី​ហានិភ័យ​ទាំងអស់​នេះ​។​ ហើយយើងកំពុងតែពិចារណាទិញ Insurance [ការធានារ៉ាប់រង]​មួយ​ចំនួន​សម្រាប់​ជូន​ស​ហគមន៍​ដែរ ចឹង​ជា​អត្ថប្រយោជន៍​មួយ​ដែល​កសិករ​នៅដាច់ៗ​មិន​ទទួល​បាន​ទេ តែ​បើគាត់​ចូល​ជា​សហគន៍​ទទួល​បាន​នូវ​អត្ថប្រយោជន៍​ទាំង​៥​នេះ។​

Q: តើការបង្កើតសហគមន៍កសិកម្មទំនើបមានបញ្ហាប្រឈមអ្វីខ្លះ?

A: វាលឿនពេកក្នុងការឆ្លើយពីបញ្ហានេះពីព្រោះយើងទើបតែចាប់ផ្តើម អ៊ីចឹង​យើង​មិន​ទាន់​ដឹង​ទេ​​។ ចំណុច​សំខាន់​ដែលយើងត្រូវមើលឥឡូវនេះធ្វើយ៉ាងណាកុំឱ្យ​ចំណាយ​ប៉ោង ពីព្រោះ​តែ​ចំណាយ​ប៉ោង​ បានន័យថាប្រាក់​ចំណេញ​ទាប ​ជាពិសេស​ប្រសិន​បើ​វា​ទាប​ជាង​ការ​ដែល​នៅ​​ខ្លួន​​ឯង​​ កសិករអត់មានហេតុផលអ្វីចង់​ចូលជាសហគម​ន៍ទេ។ សូម​បញ្ជាក់​ថា ​សហគមន៍​​កសិកម្មទំនើប​​គឺយើងបង្កើតឡើងដោយការស្ម័គ្រចិត្ត ហើយ​កសិករ​ក៏​មាន​សិទ្ធិ​ចេញ​ទៅ​វិញ​ដែរ​។​

Q: តើរាជរដ្ឋាភិបាលក៏ដូចជាក្រសួងកសិកម្មមានវិធានការអ្វីខ្លះដើម្បីធានានិរន្តរភាព និង​ភាព​រីក​ចម្រើននៃវិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជា?

A: អ៊ី​ចឹងបានយើងរៀបចំសហគមន៍កសិកម្មទំនើប គឺយើងត្រូវធានាបានថា សហគមន៍​នេះ​ដំណើរ​ការ​ទៅដូចសហគ្រាសសេដ្ឋកិច្ចអ៊ី​ចឹង មានន័យថាដូចក្រុមហ៊ុនឯកជនអ៊ី​ចឹង​ ហើយ​យើង​នឹង​ផ្តល់​ការ​គាំទ្រ​ទាំង​ទុន​ បច្ចេក​ទេស​ និង​ទីផ្សារ​ ហើយ​ធ្វើយ៉ាងណា​ឱ្យ​គាត់​មាន​ភាព​ជឿជាក់​ខ្ពស់​ ទទួល​បានប្រាក់​ចំណេញ មាននវានុវត្តន៍ មានសហគ្រិនភាពនៅក្នុងហ្នឹង​។​​​ ហើយ​ក្រសួង​គិត​ថា​​មិន​មាន​​ជម្រើស​អ្វីល្អ​ ជាង​ការ​ធ្វើ​ឱ្យ​​​សហគមន៍​​មាន​​សមត្ថភាពក្នុងការ​ប្រកួត​ប្រជែង​​ដូច​​ក្រុមហ៊ុន​​ឯកជនអ៊ី​​ចឹង​​ ហើយបើគាត់ធ្វើបានសហគមន៍នឹងមាននិរន្តរភាព ហើយ​យន្តការ​គាំទ្រ​មាន​ច្រើន​ពី​ក្របខណ្ឌ​ក្រសួង។​​

យើង​មាន​នាយក​ដ្ឋាន​បច្ចេកទេស​ចាំ​គាំទ្រ​ យើងក៏​មាន​ក្រុម​ប្រឹក្សា​គោល​នយោបាយ​អភិវឌ្ឍ​ន៍​សហគមន៍កសិកម្មដើម្បីបង្កើតជាច្បាប់ ជា​យន្តការ​ផ្សេងៗ​ដើម្បី​សម្របសម្រួល​ យើង​មាន​មូល​និធិអភិវឌ្ឍ​ន៍​សហគមន៍​ដើម្បី​ផ្តល់​ការ​គាំទ្រ​ទៅ​ដល់​សហគមន៍​​​កសិកម្ម​ដែល​យើងបង្កើតឡើង។​ យើងមានដៃគូអភិវឌ្ឍន៍​ផ្សេងៗ ក៏ដូច​ជា​ស្ថាប័ន​ដៃ​គូ​មក​ពី​ស្ថាប័ន​ហិរញ្ញវត្ថុ​ដើម្បី​ផ្តល់​កម្ចី ដៃគូមកពីវិស័យឯកជនដើម្បីដើរតួនាទី​ជាអ្នកទិញ អ្នក​វិនិយោគ​​ដើម្បី​ធ្វើការ​វិនិយោគ​ជាមួយ​សហគមន៍។​​​ ទាំងអស់​នេះ​សុទ្ធ​តែ​ជា Eco system [ប្រព័ន្ធ] ​ដើម្បី​​ធានា​បាន​ថា​សហគមន៍​អាច​ដំណើរ​ការ​បាន​ ដោយ​រលូន​ និង​មាននិ​រន្តរភាព​។

Q៖ អរគុណលោក ឃឹម ហ្វីណង់ សម្រាប់ការផ្តល់បទសម្ភាស!

A៖ បាទ! អរគុណ៕

អាកាស​យានិក​​​២​រូប​ក្នុង​ហេតុការណ៍​ធ្លាក់​ឧទ្ធម្ភាគចក្របាន​បាត់បង់​​ជីវិត​​​

អាកាសយានិក​ទាំង​ពីរ​រូប ត្រូវ​បាន​ក្រុម​ប្រតិបត្តិការ​រុក​រក​នៃ​ក្រសួង​ការពារ​ជាតិ រក​ឃើញ​ស្លាប់​ជា​បន្តបន្ទាប់ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៩ និង​៣០ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤​នេះ នៅ​កន្លែង​ឧទ្ធម្ភាគចក្រ​ធ្លាក់ នៅ​​​ចង្កេះ​ភ្នំយ៉ាវយ៉ៃ ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ឃុំ​ថ្មដា ស្រុក​វាលវែង ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់។ នេះ​បើ​​តាម​សារ​​លើទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក របស់​គណៈកម្មាធិការជាតិ​គ្រប់គ្រង​គ្រោះ​មហន្តរាយ។

​បើ​​តាម​សារ​​លើទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​របស់​គណៈកម្មាធិការជាតិ​គ្រប់គ្រង​គ្រោះ​មហន្តរាយ បង្ហោះ​នៅ​ថ្ងៃទី​៣០ ខែកក្កដានេះ​បង្ហាញ​ថា អាកាស​យានិក ឈ្មោះ ខេង ឆៃយុទ្ធ ត្រូវ​បាន ក្រុម​ប្រតិបត្តិការរុករក និងសង្គ្រោះ ប្រទះ​ឃើញ​សព​នៅ​ក្នុង​ឧទ្ធម្ភាគចក្រ នៅ​វេលា​ម៉ោង​ជាង៥ រសៀល នា​ថ្ងៃ​ទី​២៩ ខែ​កក្កដា។ ចំណែក​សព​របស់​អាកាស​យានិក​ម្នាក់​ទៀត​ឈ្មោះ ស៊ុន ផល្លា ត្រូវ​បាន​ក្រុម​ប្រតិបត្តិការ​រុករក និង​សង្គ្រោះ​ប្រទះ​ឃើញ នៅ​វេលា​ម៉ោង​១០:៣០នាទី ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី​៣០ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤​នេះ។

យោងតាម​វីដេអូ​ផ្សាយ​លើ​ទំព័រហ្វេសប៊ុក​របស់​ក្រសួង​ព័ត៌មាន នៅ​ថ្ងៃទី​៣០ ខែកក្លដា​នេះ ​លោក​ ​លោក ឥត សារ៉ាត់ អគ្គ​មេ​បញ្ជាការរង និង​ជា​នាយ​សេនាធិការ​ចម្រុះ​នៃ​កង​យោធពល​ខេមរភូមិន្ទ​លើកឡើងថា ​ភាព​យឺតយ៉ាវ​នៃ​ការ​ស្វែង​រក​អាកាយានិក​ទាំង​ពីរ​រូប គឺ​ដោយសារ​បញ្ហា​អាកាសធាតុ។

លោក​ថា បច្ចុប្បន្ន​សាកសព​របស់​អាកាសយានិក​ទាំង​​ពីរ​នៅ​មិនទាន់​អាច​យក​ចេញ​ពី​តំបន់​នោះ​បាន​នៅ​ឡើយ។

សូម​បញ្ជាក់​ថា ឧទ្ធម្ភាគចក្រ​យោធា Z9 លេខ MH912 បាន​បាត់​ដំណឹង​ជា​មួយ​យោធា​២​រូបនេះ គឺតាំង​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១២ ខែ​កក្កដា នា​អំឡុង​ពេល​ហ្វឹកហ្វឺន នៅ​ក្នុង​ភូមិសាស្រ្ត​ជួរ​ភ្នំក្រវាញ ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់ និង​ខេត្ត​កោះកុង។ ហើយ​បន្ទាប់​ពី​កើត​ហេតុ ក្រុម​ប្រតិបត្តិការ​រុករក​ឧទ្ធម្ភាគចក្រ និង​ជន​រង​គ្រោះ បាន​ចាប់​ផ្តើម​ភ្លាមៗ ដោយ​មាន​ការ​ចូលរួម​ពី​កង​កម្លាំង​ចម្រុះ ជិត ១ ០០០នាក់។ នេះ​បើ​តាម​ការ​ផ្សាយ​របស់​ទំព័រហ្វេសប៊ុក​អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួង​​ការពារជាតិ៕​

គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា​ច្រានចោល​​ការលើកឡើង​​​របស់​អ្នក​រាយ​ការណ៍​ពិសេស​ពីលំហ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា​​

គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា​អះអាង​ថា ការលើក​ឡើង​របស់​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​ទទួល​បន្ទុក​សិទ្ធិមនុស្ស​ប្រចាំ​កម្ពុជា​ លោក​ វីធិត ម៉ាន់តាផន (Vitit​ Muntarbhorn)​ ​កាលពី​​សប្ដាហ៍មុន​ដែល​​​​​ថា​​លំហ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅកម្ពុជា​បាន​នឹង​កំពុង​រួម​តូច​ ជាការ​លើកឡើង​ដែល​​ខ្វះមូលដ្ឋាន​ និង​ខ្វះ​ការផ្ទៀងផ្ទាត់​ព័ត៌មាន​។

ការ​លើកឡើង​របស់​គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិ​មនុស្សកម្ពុជា​កើត​មានបន្ទាប់​ពី​ លោក​​​ វីធិត ម៉ាន់តាផន ក្នុង​ដំណើរទស្សនកិច្ច​លើកទី​២​នៅ​កម្ពុជា កាលពី​ថ្ងៃទី​២១ ដល់​ថ្ងៃទី​២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤ បាន​​លើក​ឡើងថា លំហ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅកម្ពុជា​បាន​នឹង​កំពុង​រួម​តូច​ក្នុង​រយៈ​ពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​​ ដោយមាន​ការ​រឹត​ត្បិត​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ ការ​រឹត​បន្តឹ​ង​ច្បាប់ ​គោលនយោបាយ និង​​​គណបក្ស​នយោបាយ។

ក្នុង​សេចក្ដីបំភ្លឺ​របស់​អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាចេញ​កាលពីថ្ងៃទី​២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៤​ បញ្ជាក់ថា ការ​បោះឆ្នោត​នៅ​កម្ពុជា​​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដោយ​សេរី​ ត្រឹមត្រូវ​ និង​យុត្តិធម៌​ ស្រប​តាម​គោលការណ៍​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​សេរី​ពហុបក្ស​។ វិធាន​ការ​លើ​សកម្មជន​បរិស្ថាន​ថ្មីៗ​នេះ ​មិនមែន​ដោយ​សារ​ការ​ប្រើប្រាស់​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ក្នុង​ការ​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ និង​បរិស្ថាន​នោះ​ទេ​ ប៉ុន្តែ​គឺជា​ការ​ប្រព្រឹត្តបទល្មើស​តាមរយៈ​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ ប្រតិដ្ឋ​ព័ត៌មាន​ និង​ទម្លាក់​កំហុស​លើ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ ជា​ពិសេស​ការ​ប្រមាថ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ ចំពោះ​ព្រះមហាក្សត្រ​។

សេចក្ដីបំភ្លឺ​ដដែល​បន្ថែម​ថា​ ការ​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​​មិន​អាច​ផ្ដាច់​ចេញ​ពី​នីតិរដ្ឋ​បាន​ឡើយ​ ដូច្នេះ​មាន​តែ​ការ​ចូល​ក្នុង​ដំណើរ​ការ​នីតិ​វិធី​ជា​ធរមាន​ប៉ុណ្ណោះ​ ទើប​ជា​បុព្វហេតុ​ដ៏​ត្រឹមត្រូវ​ក្នុង​ការ​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ មិនមែន​ការ​ធ្វើ​បុរេវិនិច្ឆ័យ​ ឬ​សន្និដ្ឋាន​ណាមួយ​ ដោយ​មិន​បាន​ផ្ទៀងផ្ទាត់​អង្គហេតុ​ អង្គច្បាប់​ ភស្តុតាង​ និង​សាក្សី​នោះ​ទេ​។ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ដាក់​ចេញ​នូវ​គោលនយោបាយ​ស្ដីពី​ការ​​ចុះ​បញ្ជី​ដី​ និង​សិទ្ធិ​ប្រើប្រាស់​ដី​សហគមន៍​ជនជាតិដើម​ភាគតិច​ និង​បាន​ដាក់​ចេញ​នូវ​គោលនយោបាយ​អភិវឌ្ឍន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគ​តិច​ ដោយ​សហការ​ជាមួយ​ដៃ​គូ​អភិវឌ្ឍន៍​ និង​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ជាតិ​ និង​អន្តរជាតិ​ បាន​ធ្វើ​ឱ្យស្ថានភាព​សេដ្ឋកិច្ច​សង្គម​វប្បធម៌​ ប្រពៃណី​ និង​ភាសា​កំណើត​មាន​ការរីក​ចម្រើន​​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​។

គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា​បន្ថែម​ក្នុង​​សេចក្ដី​បំភ្លឺ​នោះ​តាមន័យ​ដើម​ថា៖ «អ្នកនាំពាក្យ​គណៈ​កម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​កម្បុជា​ (គ.ស.ម.ក.) បាន​ធ្វើការ​កត់​សម្កាល់​ជាមួយនឹង​ការ​សោកស្តាយ​ជា​ខ្លាំង​​ចំពោះ​ក្តីបារម្ភ​មួយចំនួន​ដែល​ខ្វះ​មូលដ្ឋាន​ និងការ​ផ្ទៀង​ផ្ទាត់ព័ត៌មានឱ្យបាន​​ត្រឹម​ត្រូវ​របស់​​លោក​សាស្រ្តាចារ្យ Vitit​ Muntarbhorn អ្នករាយការណ៍​ពិសសេស​ទទួល​បន្ទុក​សិទ្ធិមនុស្ស​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ដែល​បាន​លើកឡើង​កាលពី​រសៀល​ថ្ងៃទី​២៦ ខែកក្កដា ឆ្ណាំ​២០២៤»។​

យោងតាម​សេចក្ដីថ្លែងការណ៍​បញ្ចប់បេសកកម្ម​របស់​លោក​សាស្រ្តាចារ្យ​ វីធិត ម៉ាន់តាផន  ចេញ​កាល​ពី​ថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ក្នុងន័យ​ដើម​ជា​​ភាសា​អង់គ្លេស​​និង​ត្រូវ​បាន​ប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរ​​ថា​ លំហ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅកម្ពុជា​បាន​នឹង​កំពុង​រួម​តូច​ក្នុង​រយៈ​ពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ មាន​ដូចជា​ ការ​រឹត​ត្បិត​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ ការ​រឹត​បន្តឹ​ង​ច្បាប់ ​និង​គោល​នយោបាយ​​ដែល​រារាំង​ដល់​ការ​ចុះ​ឈ្មោះ​ និង​ការ​ចូលរួម​របស់​គណបក្ស​នយោបាយ​។ គណបក្ស​ប្រឆាំង​ សហជីព​ អង្គការ​ក្រៅរដ្ឋាភិបាល​ និង​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​ ត្រូវ​បាន​ប្រើ​ដំណើរ​ការ​ព្រហ្ម​ទណ្ឌ​ និង​ច្បាប់​ផ្សេង​ទៀត​ដើម្បី​ធ្វើ​ការ​គំរាម​កំហែង​។

សេចក្ដីថ្លែងការណ៍​​​បន្ថែម​ថា​ គួរ​ឲ្យ​សោកស្ដាយ​ដែល​អ្នក​ជាប់​ឃុំ​នយោបាយ​នៅ​តែ​បន្ត​ត្រូវ​ឃុំ​ខ្លួន​ ហើយ​អ្នក​តស៊ូ​មតិ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ និង​អ្នក​ការពារ​បរិស្ថាន​ បន្ត​ត្រូវ​បាន​កាត់​ទោស​ពី​បទ​ញុះញង់​ និង​បទ​លើ្មស​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​ការ​អនុវត្ត​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ក្នុង​ការ​បញ្ចេញ​មតិ​ និង​ការ​ជួប​ជុំ​ដោយ​សន្តិវិធី​ ។

សេចក្ដីថ្លែងការណ៍​ដដែល​បាន​លើក​ឡើង​ថា​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ត្រូវ​ប្រឈម​មុខ​នឹង​ផល​ប៉ះពាល់​អវិជ្ជមាន​នៃ​សម្បទានដី​សេដ្ឋកិច្ច​ និង​ការ​ទន្រ្ទាន​យក​ដី​របស់​ពួកគេ​ពី​សំណាក់​ក្រុមហ៊ុន​ និង​ជន​បរទេស​ ជួន​កាល​មាន​ការ​ឃុបឃិត​ជាមួយ​មន្ត្រីរាជការ​។ សហគមន៍​ជនជាតិដើមភាគតិច​ជា​ច្រើន​រង​ទុក្ខ​ដោយ​សារ​បំណុល​ដែល​មួយផ្នែក​បណ្ដាល​មក​ពី​ការ​ខ្ចី​ប្រាក់​ និង​ការ​បោក​ប្រាស់​ទៅ​លើ​ពួកគេ​។

លោក​ អំ​ សំអាត​ នាយក​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ចការ​ទូទៅ​នៃ​អង្គការ​លីកាដូ​ ​ប្រាប់​ Newsroom Cambodia ថា​អ្នក​រាយការណ៍​ពិសេស​ទទួល​បន្ទុក​ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ប្រចាំ​ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា​ បាន​ប្រមូល​ព័ត៌មាន​គ្រប់ជ្រុង​ជ្រោយ​រួច​ហើយ​មុន​នឹង​ចេញ​សេចក្ដី​ថ្លែងការណ៍​។

លោក​ថ្លែង​ថា៖ ​«​មុន​នឹង​ចេញ​សេចក្ដី​ថ្លែង​ការណ៍​ ឬ​រាល់​របាយការណ៍​ទាំង​ឡើយ ​ខ្ញុំ​យល់​ឃើញ​ថា​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​បាន​លើក​ឡើង​គឺ​មាន​ការ​ប្រមូលព័ត៌មាន​រួច​ទៅ​ហើយ​ ព័ត៌មាន​គ្រប់​ជ្រុង​ជ្រោយ​​​ទៅ​ហើយ​ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​បញ្ហា​ដី​ធ្លី​ បញ្ហា​ការ​ចាប់​ខ្លួន​សកម្មជនបរិស្ថាន​ សកម្មជន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ សកម្មជនសង្គមជាដើម។ ហើយ​មួយ​ទៀត​ទាក់ទង​នឹង​រឿង​ជនជាតិដើមភាគតិច​ អាច​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​ទៀត​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​»។

លោក​បន្ត​ថា​៖ «ជា​រឿង​ធម្មតា​ទេ​ គណៈ​កម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​កម្ពុជា​ គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​របស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ អ៊ីចឹង​ត្រូវ​ការពារ​ផល​ប្រយោជន៍​របស់​រាជរដ្ឋាភិបាល​។ វា​ជា​រឿង​ធម្មតា​ដូច​ដែល​ខ្ញុំ​បាន​លើក​ឡើង​គ្មាន​អ្វី​ចម្លែក​ទេ​ ប៉ុន្តែ​អ្វី​ដែលខ្ញុំ​ចាប់​អារម្មណ៍​ចុង​ក្រោយ​នោះ​គឺ​ គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិ​​មនុស្ស​កម្ពុជា​ គួរ​តែ​ពិនិត្យ​លើ​របាយការណ៍​ ឬ​សេចក្ដីថ្លែងការណ៍​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ ដោយ​អ្នក​ជំនាញ​សិទ្ធិមនុស្ស​ ឬ​ក្រុមប្រឹក្សា​សិទ្ធិមនុស្ស​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​ និង​អនុសាសន៍​របស់​គេ ​ប្រសិន​ជា​យើង​នៅ​មាន​ការ​ខ្វះ​ចន្លោះ​ប្រហោង​ យើង​ធ្វើ​ការ​កែ​លម្អ​ យើង​នឹង​ទទួល​បាន​ផល​ចំណេញ​ច្រើន ​ជា​ជាង​ការ​ច្រាន​ចោល​ ការ​បដិសេធ​របាយការណ៍​ទាំង​អស់​នោះ​»។

លោក​ កន​ សាវង្ស​ អ្នក​សម្រប​សម្រួល​ផ្នែក​អង្កេត​ និង​តស៊ូ​មតិ​ នៃ​អង្គការខុមហ្រ្វែល​យល់​ឃើញ​ថាការ​ លើក​ឡើង​ត្រូវ​មើល​លើ​មូលដ្ឋាន​ណា​មួយ​ហើយ​ត្រូវ​ពឹង​ផ្អែក​លើការ​ពិនិត្យ​លើ​តថភាព​ជាក់​ស្ដែង​។

លោក​ថ្លែង​ថា៖ «សម្រាប់​ខ្ញុំ​នៅ​ក្នុង​ការ​វិនិច្ឆ័យ​ យើង​ត្រូវ​មើល​ទៅ​លើ​មូលដ្ឋាន​ជា​គោល​ណា​មួយ​ដែល​អាច​យក​មក​ពិនិត្យ​នៅ​ក្នុង​ខ្លឹមសារ​គ្នា ​ថា​តើ​ខ្លឹមសារ​នៃ​ការ​វិនិច្ឆ័យ​នឹង​វា​ស៊ី​សង្វាក់​គ្នា​ដែរ​អត់​ ហើយ​បើ​អត់​តែ​តើ​គួរ​កែ​ប្រែ ​ឬ​ក៏​ពិនិត្យ​យ៉ាង​ម៉េច ​[…] សំខាន់​មួយៗ​មាន​អ្វី​ជា​ការ​យោង​ជា​គោលការណ៍​ នេះ​ជា​គោលការណ៍​សំខាន់​នៅ​ក្នុង​ការ​វិនិច្ឆ័យ​»។

លោក​បន្ថែម​ថា​៖ «ខាង​អ្នក​នាំ​ពាក្យ​គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​មាន​អ្វី​នៅ​ក្នុង​ការ​វិនិច្ឆ័យ​ ដោយ​សំអាង​ទៅ​លើ​អ្វី​ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ ច្បាប់​ ឬ​មួយ​ក៏​គោលការណ៍​ជាសកល​ឬ​ក៏​ជា​អ្វី​ផ្សេង​ ហើយ​អ្នក​រាយ​ការណ៍​ពិសេស​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ មាន​អ្វី​ជា​សំអាង​នៅ​ក្នុង​ការ​ឆ្លើយតប​ ព្រោះ​អ្វី​ដែល​សំខាន់​នៅ​ក្នុង​គោល​ការណ៍​នៃ​របាយការណ៍​ វា​ពឹង​ផ្អែក​ទៅ​លើ​សំអាង​ ថា​តើ​សំអាង​លើ​អ្វី​។​ហើយ​សំអាង​ហ្នឹង​ វា​ជា​គោល​ការណ៍​រួម​ ឬ​ស្ថាប័ន​មួយ​យក​សំអាង​មួយផ្សេង​គ្នា​ ហើយ​យក​ទៅ​និយាយ​ថា​ខុស​ ក៏​អត់​ត្រូវ​ដែរ​។

របាយការណ៍អង្គការ Freedom House ដែលជាស្ថានប័នឃ្លាំមើលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និង​ប្រជាធិបតេយ្យ​​នៅទូទាំងសាកលលោក​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០២៤បានវាយតម្លៃថា ប្រទេសកម្ពុជាមិនសេរី ដោយសារ​ក្រុម​នយោបាយ​ជំទាស់ និងសេរីភាពសារព័ត៌មានប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានតែ ៤ពិន្ទុ​នៃ​ពិន្ទុ​ខ្ពស់​បំផុត​៤០ សម្រាប់​ការចាត់ថ្នាក់លើ​កម្រិតសិទ្ធិនយោបាយ ហើយទទួលបានតែ១៩ពិន្ទុនៃពិន្ទុខ្ពស់បំផុត៦០​ សម្រាប់​ការចាត់ថ្នាក់​លើសេរីភាពសិទ្ធិស៊ីវិល និងទទួលបានពិន្ទុសរុប២៣នៃពិន្ទុខ្ពស់បំផុត១០០៕

​​យុវជន​​​ថា ​ការ​ចូលរួម​​​​​​​សកម្ម​ភាព​សង្គម​មាន​សារៈ​សំខាន់​ ប៉ុន្តែ​មាន​ការ​រឹត​ត្បិ​ត​

​​យុវជន​មួយ​ចំនួន​​ចាត់​ទុក​ថា ការ​ចូលរួម​​​​​​​សកម្ម​ភាព​សង្គម​​ និង​នយោបាយ​របស់​ពួកគេ​នៅ​​ក្នុង​សង្គម​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​​​​មាន​សារៈ​សំខាន់​ ប៉ុន្តែ​មាន​ការ​រឹត​ត្បិ​ត​។

កាល​ពី​ថ្ងៃទី​១៨​ ខែ​កក្កដា​ ឆ្នាំ​២០២៤​នេះ​ យុវជន​​ប្រហែល​១០០​នាក់​បាន​ចូលរួម​សិក្ខា​សាលា​ដែលមាន​កិច្ច​ពិភាក្សា​ទៅ​លើ​ប្រធានបទ ​ការ​លើក​កម្ពស់​ការ​ចូលរួម​របស់​យុវជន​ និង​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ ដែល​រៀប​ចំ​ឡើង​ដោយ​ក្រុម​យុវជន​បៃតង​។

យុវជន​ចូលរួម​នៅ​ក្នុង​សិក្ខា​សាលា​នេះ​ កញ្ញា ​ឈន់ ​សិលា ​មើល​ឃើញ​ថា​លំហ​នៃ​ការ​ចូល​រួ​ម​របស់​យុវជន​នៅ​ក្នុង​សង្គម​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​​មាន​ការ​រឹត​ត្បិត​ មិន​ទូលំ​ទូលាយ​ ហើយ​មិន​ត្រូវ​បាន​គាំទ្រ​ពី​គ្រួសារ​​នោះ​​ទេ​។

កញ្ញា​ថ្លែង​ថា​៖ «បច្ចុប្បន្ន​គឺ​មាន​ការ​រឹត​ត្បិត​ វា​ពុំ​បាន​ទូលំ​ទូលាយ​ ឬ​ទទួល​បាន​ការ​គាំទ្រ​ឡើយ​ លើក​លែង​​ខ្លួនឯង​ត្រដរ​គាំទ្រ​ខ្លួនឯង​ និង​អ្នក​ដែល​ចូល​រួម​ដូច​គ្នា​គាំទ្រ​គ្នា​ឯង​ ក្រៅ​ពី​នេះ​គឺ​វា​ចង្អៀត​ខ្លាំង​ណាស់​ នេះ​ជា​ការ​មើល​ឃើញ​របស់​ខ្ញុំ​ មិន​ថា​មិត្តភក្តិ​នៅ​សាលា​ រឹត​តែ​ធ្ងន់​គឺ​គ្រួសារ​ គាត់​មិន​គាំទ្រ​ឡើយ​ ងំ​ទៅ​ទៀត​គឺ​បង្អាក់​តែ​ម្ដង​។ ​យ៉ាងណា​ គិត​ថា​គ្រួសារ​គាត់​ក្លាយ​ជា​បែប​នេះ​ក៏​ដោយ​សារ​កត្តា​ឫស​គល់​ធំ​ពី​ក្រោយ​ ក៏​មិនមែន​ជា​ឆន្ទៈ​ដោយ​ផ្ទាល់​របស់​គាត់​ដែរ​ ពោល​គឺ​កត្តា​រដ្ឋាភិបាល​មិន​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឡើយ​ ថែម​ទាំង​គំរាម​កំហែង​ បង្វែរ​ បត់​ បំបិទ​ និង​តាម​គ្រប់​រូបភាព​»។

យុវជន​អ្នក​ចូលរួម​ក្នុង​សិក្ខា​សាលា​ម្នាក់ទៀត​​ លោក​ ផា​ វីរៈ​ យល់​ឃើញ​ថា ​ការ​ចូលរួម​របស់យុវជន​ មិន​មាន​ច្រើន​នោះ​ទេ​ ព្រោះ​មិន​មាន​ការ​គាំទ្រ​ មាន​ការ​រឹត​ត្បិត​ក្នុង​​ការ​លើក​ឡើង​ពី​បញ្ហា​សង្គម​របស់​យុវជន​។

លោក​ថ្លែង​ថា​៖ «ការ​ចូលរួម​របស់​យុវជន​នៅ​មាន​កម្រិត​នៅ​ឡើង​ទេ​ ដោយ​សារ​តែ​មាន​ការ​រឹត​ត្បិត​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ពី​សំណាក់​អាជ្ញាធរ​នៃ​ការប​ញ្ចេញមតិ​របស់​ពួកគាត់​ ដោយ​គ្មាន​ការ​គាំទ្រ​ឲ្យ​ពួកគាត់​លើក​យក​នូវ​បញ្ហា​មក​និយាយ​ ទាក់ទង​នឹង​បញ្ហា​សង្គម​។ 

លោក​បន្ត​ថា​ ការ​ចូលរួម​របស់​យុវជន​ពិត​ជា​មាន​សារៈ​សំខាន់​ណាស់ ​ដោយ​សារ​តែ​យុវជន​គឺជា​ទំពាំង​ស្នង​ឫស្សី​ ដូច្នេះ​ប្រទេស​ជាតិ​មួយ​មាន​ការរីកចម្រើន​ អភិវឌ្ឍ​ន៍ និង​មិន​អភិវឌ្ឍន៍​អាស្រ័យ​លើ​ការ​ចូលរួម​របស់​យុវជន​។   

ចំណែក​អ្នកចូលរួម​ម្នាក់​ទៀត​ កញ្ញា ​រ៉ាយ​ ឡាង​ យល់​ឃើញ​មិន​ខុស​ពី​លោក​ វីរៈ​ នោះ​ទេ​ កញ្ញា​លើក​ឡើង​ថា​នៅ​ក្នុង​សង្គម​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ការចូលរួម​របស់​យុវជន​គឺ​ពិត​ជា​មាន​សារៈ​សំខាន់​ខ្លាំង​។

កញ្ញា​ថា​៖ «ខ្ញុំ​យល់​ឃើញថា​កា​ចូល​រួម​របស់​យុវជន​ គឺ​ពិត​ជា​មាន​សារៈ​សំខាន់ ​[…] ខ្ញុំ​គិតថា​​យុវជន​គឺ​សំខាន់​មែនទែន​នៅ​ក្នុង​ការ​ចូលរួម​កិច្ច​ការងារ​សង្គម ​ព្រោះ​យើង​កាន់​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ​បើ​សិន​ជា​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ ពួក​គាត់​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​មិន​បាន​ល្អ ​ក្នុង​នាម​យើង​ជា​យុវជន​ ក៏​ដូចជា​ពលរដ្ឋ​គឺ​មាន​សិទ្ធិនៅ​ក្នុង​ការ​បញ្ចេញមតិ​ដើម្បី​តិទៀន​ស្ថាបនា​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ កែ​តម្រូវ​នូវ​ចំណុច​ខ្វះខាត​»។

អ្នក​រៀប​ចំ​សិក្ខា​សាលា​នេះ​ កញ្ញា​ ជិង​ រដ្ឋា​ លើក​ឡើង​ថា​ មូលហេតុ​នៅ​ពីក្រោយ​ការជ្រើស​រើស​ប្រធាន​បទ​ ព្រោះ​ចង់​ឲ្យ​យុវជន​មាន​ភាព​សកម្ម​នៅ​ក្នុង​កិច្ចការងារ​សង្គម​ និង​មាន​ការយល់​ដឹង​អំពី​មូលដ្ឋាន​នៃ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​។

កញ្ញា​ថ្លែង​ថា​៖ «ទាក់ទង​នឹង​ប្រធាន​បទ​នេះ​ គឺ​យើង​មើល​ឃើញ​ពី​កម្សោយ​នៃ​ការ​ចូលរួម​របស់​យុវជន​ ការ​ចូលរួម​សកម្ម​នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ការងារ​សង្គម​ ហើយ​មួយ​ទៀតទាក់ទង​ជាមួយ​ នឹង​ចំណេះ​ដឹង​មូលដ្ឋាន​របស់​ពួក​គាត់​[យុវជន] យើង​មើល​ឃើញ​ពី​បញ្ហា​ទាំងអស់​ហ្នឹង​មួយ​ចំនួន​បាន​យើង​លើក​ប្រធានបទ​ហ្នឹង​មក​។ បើ​និយាយ​ពី​សារៈ​សំខាន់​គឺ​មាន​ ដោយ​សារ​យើង​ចង់​ឃើញ​យុវជន​ គាត់​ចូលរួម​ក្នុង​កិច្ច​ការងារ​សង្គម​ ព្រោះ​ការ​ចូលរួម​របស់​គាត់​ គឺ​ជា​ការ​លើក​កម្ពស់​ប្រជាធិបតេយ្យ ​ហើយ​ធ្វើ​ឲ្យ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​របស់​រាជរដ្ឋាភិបាល​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​យើង​មាន​លក្ខណៈ​ពេញ​លេញ​»។

កញ្ញា​បន្ត​ថា​ ប្រសិន​បើ​មិន​មាន​ការ​ចូលរួម​ពី​យុវជន​នៅ​ក្នុង​សង្គម​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ​នោះ​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​មាន​ការ​រប៉ាក់រប៉ើក​ អាច​នៅ​ឈាន​ទៅ​កាន់​របបផ្ដាច់ការ​ ឬ​ក៏​កុម្មុយនីស្ត​ ដោយ​សារ​ពាក្យ​ថា​សង្គម​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ គឺ​មាន​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​ ដូចជា​រាជរដ្ឋាភិបាល​ ក៏​ដូចជា​ប្រជាពលរដ្ឋ​ អ៊ីចឹង​យើង​អត់​អាច​បើក​ដៃ​ឲ្យ​រាជរដ្ឋាភិបាល​ ធ្វើ​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​ ឬ​ក៏​ការ​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​តែ​ម្នាក់​ឯង​ទេ​។ យើង​ត្រូវការ​ការ​ចូលរួម​ ត្រូវ​ការ​មតិ​កែ​លម្អ​ ត្រូវ​ការ​មតិរិះគន់​ស្ថាបនា​នូវ​ចំណុច​ណា​ដែល​ខ្វះ​ខាត​ ដែល​រាជរដ្ឋាភិបាល​មិនបាន​បំពេញ​ ហើយ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ចូលរួម​ក្នុង​ការ​លើក​ជា​មតិ​ស្នើ​ឲ្យ​ធ្វើ​ការ​ដោះស្រាយ​។

គួរ​បញ្ជាក់​ថា​ គោល​នយោបាយ​ជាតិ​ស្ដី​ពី​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​យុវជន​ត្រង់​ចំនុច​ការ​បង្កើន​ការចូលរួម​របស់​យុវជន​បញ្ជាក់​ថា​រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​បង្ក​លក្ខណៈ​ងាយ​ស្រួល​​ឱ្យ​​យុវជន​ចូលរួម​បាន​ពេញ​លេញ​ក្នុង​សហគមន៍​ មូលដ្ឋាន​ និង​ស្ថាប័ន​នានា​។

លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យ​រដ្ឋាភិបាល​លើកឡើង​ថា យុវជនបច្ចុប្បន្ន​ចូលរួមធ្វើការងារសង្គមគ្រប់គ្នា ដោយ​មិនមាន​ការ​ហាមឃាត់។

លោក​សរសេរ​តាម​បណ្តាញ​សង្គម​តេឡេក្រាម​ក្នុងន័យ​ដើម​ថា៖ «អ្នកដែលទទួលរងការរឹតត្បិតគឺអ្នកធ្វើសកម្មភាពបំពានច្បាប់ បំពានសិទ្ធិអ្នកដទៃ។ បើគ្រប់គ្នាគោរពច្បាប់ និងគោរពសិទ្ធិគ្នាទៅវិញទៅមក គ្មាននរណាជួបបញ្ហាអ្វីទាំងអស់»។

អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា(TI) កាលពី​ខែ​កុម្ភៈនេះ បានចេញរបាយការណ៍​ស្រាវជ្រាវ​មួយ​ទាក់ទង​នឹង​ការចូលរួម​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ និងការចូលរួមផ្នែកនយោបាយ​បង្ហាញ​ថា យុវជនខ្មែរ​៨២ ភាគរយ មិនចាប់អារម្មណ៍ទាល់តែសោះលើកិច្ចការនយោបាយ ហើយយុវជនតែ ១៧ ភាគរយ​ប៉ុណ្ណោះ ចាប់​អារម្មណ៍​លើកិច្ចការនយោបាយ។  របាយការណ៍​នោះ​រក​ឃើញ​ថា មូលហេតុដែលយុវជនជាង ៨២ ភាគរយមិនខ្វល់រឿងនយោបាយ និងសង្គម ដោយសារការភ័យខ្លាច​មក​ពីការរឹតត្បិត​សិទ្ធិ​សេរីភាព​បញ្ចេញមតិ ការបិទសិទ្ធិជជែករឿងសង្គម នយោបាយ នៅតាមសាលារៀន សាកលវិទ្យាល័យ បរិយាកាសសង្គមមិនបានបើកឱកាសដល់ពួកគេ៕​

តុលាការភ្នំពេញ​ឃុំ​ខ្លួន​សកម្មជន​៤នាក់​ពាក់ព័ន្ធនឹង​ការ​​អត្ថាធិប្បាយ​ពី​តំបន់​អភិវឌ្ឍន៍​ត្រីកោ​ណ (CLV)

សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញសម្រេចឃុំខ្លួនសកម្មជន​សង្គម​បួន​នាក់ដោ​យ​ចោទពីបទ​ញុះញង់​បង្កឱ្យ​មាន​ភាព​វឹកវរ​ធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម ពាក់ព័ន្ធនឹង​ការ​ធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ​ពី​តំបន់​អភិវឌ្ឍន៍​ត្រីកោ​ណ (CLV)។​

សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន​របស់​សាលាដំបូង​រាជធានី​ភ្នំពេញ ស្ដីពី​ចំណាត់ការ​លើ​សំណុំរឿង​ញុះញង់​បង្ក​ឱ្យមា​នភា​ព​វឹកវរ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់​សន្តិសុខសង្គមរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ចេញកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ បង្ហាញថា​ តុលាការសម្រេចឃុំខ្លួនមនុស្ស ៤នាក់ គឺ លោក ស៊្រុន ស៊្រន កញ្ញា ភឹង សោភា លោក ចក់ ប៊ាមុន្នី លោក សាន សិទ្ធ។​​

សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន​ដដែល​បញ្ជាក់ថា៖ «បន្ទាប់ពីបានសួរចម្លើយជនត្រូវចោទ និង​ពិនិត្យ​ភស្ដុតាង ចៅក្រមស៊ើបសួរសម្រេចឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នលើជនត្រូវចោទទាំង ៤នាក់ ដើម្បីបន្តការស៊ើបសួរតាមនីតិវិធីច្បាប់»។

យុវជន​ទាំង​បួន​រូប​ដែល​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួណ គឺជាសកម្ម​ជន​​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្ធិសញ្ញា​​ទីក្រុង​ប៉ារីស។ ពួកគេ​តែង​ចែក​រំលែក និង​បង្រៀន​ប្រជាពលរដ្ឋ​មូលដ្ឋាន​អំពី​សិទ្ធិ និង​ច្បាប់​ផ្សេងៗ។​​

ការ​ចាប់​ខ្លួន​ពួកគេ​ធ្វើ​ឡើង​ កាល​ពី​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី​ ២៣ ​ខែកក្កដា ​ឆ្នាំ២០២៤ ស្រុក​វ៉ារិន្ទ​ ខេត្ត​សៀមរាប បន្ទាប់​ពីពួកគេ​អត្ថាធិប្បាយ​អំពី​​​គុណសម្បត្តិ គុណវិបត្តិ និង​ដំណោះស្រាយ​​​ពាក់ព័ន្ធនឹ​ង​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​តំបន់​ត្រីកោណ កម្ពុជា ឡាវ និង​វៀតណាម​។

នាយក​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ចការ​ទូទៅ​នៃ​អង្គការ​លីកាដូ​ លោក​ អំ​ សំអាត​ លើក​ថា​ មិន​​គួរ​មាន​ការ​ចាប់​ខ្លួន​​​សកម្មជន​ទាំង​​នោះ​ទេ​ ព្រោះ​ការ​​ថ្លែង​របស់​ពួកគេ​គឺ​ជា​​សេរីភាព​នៃ​ការ​បញ្ចេញ​មតិ​ ហើយ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក៏​ប្រកាន់​យក​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​។

លោក​លើក​ឡើង​ថា​៖ ​«​ខ្ញុំ​គ្រាន់​តែ​យល់​ថា​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ជា​ប្រទេស​ប្រកាន់​លទ្ធិប្រ​ជាធិ​បតេយ្យ ​សេរី​ពហុបក្ស​ អញ្ចឹង​សេរីភាព​នៅ​ក្នុង​ការ​បញ្ចេញ​​មតិ​ វា​ជា​មូ​​លដ្ឋាន​គ្រិះ​នៃ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ ចឹ​ង​​ការ​​ចូលរួម​​សម្តែង​មតិ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ពី​កង្វល់​ អា​ហ្នឹង​គឺជា​សិទ្ធិ​ និង​សេរីភាព​​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​មិន​គួរ​ចាត់​ទុក​ជា​បទ​ល្មើសទេ​»។

លោក​បន្ថែម​ទៀត​ថា​ រដ្ឋ​គួរ​តែ​មាន​ការ​ពន្យល់​ព័ត៌មាន​ឱ្យ​បាន​ច្បាស់លាស់​ទៅ​កាន់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ដើម្បី​ជៀ​ស​វាង​ការ​យល់​ច្រឡំ​។

លោក​បាន​បញ្ជាក់​ថា​៖ «ទាក់​ទង​នឹង​ ព័ត៌មាន​មួយ​ចំនួន​ដែល​ព​​លរដ្ឋ​មិនដឹង​ មិន​បាន​យល់​ អាហ្នឹង​រដ្ឋ​គួរ​តែ​ពន្យល់​ ឬ​ក៏​ប្រាប់​អំពី​ព័ត៌មាន​ជាក់លាក់​សម្រាប់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ដើម្បី​ឱ្យ​គាត់​មាន​ការយល់ដឹង​ ក្នុង​ការ​បញ្ជេញ​មតិ​ទៅ​វា​មាន​ការ​ត្រឹមត្រូវ​»។​

ស្រដៀង​គ្នា​នេះ​​លោក​ សេង​ វ៉ាន់​លី ​អ្នក​តាម​ភូមិ​សាស្ដ្រ​ន​​យោបាយ​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក​​ លើក​ឡើង​ថា​ ការ​បញ្ចេញម​តិ​របស់​លោក​ ស៊្រុន​ ស៊្រន​ គឺគិត​ពី​ប្រយោជន៍​ជាតិ​ជាធំ ​មិន​ចង់​ឃើញ​ប្រទេស​ស្ថិត​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​បរទេស​ ហើយ​រដ្ឋាភិបាល​គួរពន្យល់​បកស្រាយ​ បំភ្លឺ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​យល់​មិន​គួរ​ប្រើ​អំណាច​ក្នុង​ការ​ទប់ស្កាត់​ និង​បំបិទ​មាត់​ការ​រិះគន់​របស់​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ទេ។​

លោក​បញ្ជាក់​ថា​៖​ «រដ្ឋាភិបាល​មិន​គួរ​ប្រើប្រាស់​អំណាច​ ឬ​​ក៏​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​ជា​ចំណាត់​ការ​សំដៅទប់ស្កាត់​​ការ​រិះគន់​ ​និង​បំបិទ​មាត់​ពលរដ្ឋ​ជុំវិញ​បញ្ហា​អភិវឌ្ឍន៍​ត្រី​កោណ​នោះទេ​»។​

លោក​បន្ថែម​ថា​ រដ្ឋាភិបាល​គួររឹត​បន្តឹងច្បាប់​ស្ដីពី​​អន្តោ​ប្រវេសន៍​ ស្ដារ​ទំនុក​ចិត្ដ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដោយ​បើក​ចំហរ​សេរីភាព​នយោបាយ​ គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ និង​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​ស្មារតី​នៃ​កិ​​ច្ច​ព្រម​ព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ដែល​នាំ​សន្តិភាព​មក​កម្ពុជា​។

លោក​ថ្លែង​ថា​៖ «ខ្ញុំ​គិត​ថា​រដ្ឋាភិបាល​គួរ​តែ​រឹត​បន្តឹង​ច្បាប់​ស្ដី​ពី​អន្តោប្រវេសន៍​ ទី២ ​ធ្វើ​យ៉ាង​ណាស្ដា​រ​ទំនុក​ចិត្ត​ប្រជាពលរដ្ឋ​លើ​ការ​គ្រប់​គ្រង​របស់​ខ្លួន​តា​ម​រយៈ​ការ​បើក​ចំហរ​សេរីភាព​នយោបាយ​វិញ ​ទី២​ ប្រកាន់​ភ្ជាប់​នៅ​​កាតព្វកិច្ច​ដែល​មាន​ចែង​ក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ស្ដី​​អំពី​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ក្នុង​ការ​បញ្ចេញមតិ​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ និង​ទី៣ ​នោះ​ខ្ញុំ​គិត​ថា​រដ្ឋាភិបាល​គួរ​តែ​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​នៅ​ស្មារតី​នៃកិ​ច្ច​ព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ដែល​នាំ​សន្តិភាព​មក​កម្ពុជា​ និង​នាំ​ការ​ឯកភាព​ជាតិ​ការ​បង្រួប​បង្រួម​ជាតិ​ស្មារតី​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ទីក្រុងប៉ារីស​នេះ​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​កម្ពុជា​អាច​ធានា​បាន​នូវ​អធិបតេយ្យភាព​»។

តំបន់អភិវឌ្ឍន៍ត្រីកោណ ហៅកាត់ថា(CLV) ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩៩៩ ដោយមា​ន​ការចូលរួម​សហប្រតិបត្តិការ​ពីភាគី​កម្ពុជា វៀតណាម និងឡាវ។ ក្នុងនោះមាន​ចំនួ​ន១៣​ខេត្ត​ដែល​ដាក់​បញ្ចូលគ្នារួមមាន កម្ពុជាចំនួន ៤ខេត្តមាន ខេត្តក្រចេះ ខេត្តស្ទឹងត្រែង ខេត្តមណ្ឌលគិរី និងខេត្តរតនៈគិរី មានប្រជាជនប្រមាណជា​៥សែននាក់។ ប្រទេសវៀតណាម ៥ខេត្ត មាន​ប្រជាជន​ប្រមាណជា ៧លាននាក់។ ប្រទេសឡាវ ៤ខេត្ត មាន​ប្រជាជន​ប្រមាណជា៥សែននាក់។ នេះ​បើ​តាម​ប្រធានព្រឹទ្ធសភា​កម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន៕

Latest News