fbpx
Home Blog Page 15

ភរិយាលោក ប្រាក់ ឈន អះអាងថាការចាប់ខ្លួនដោយសមត្ថកិច្ចខេត្តបាត់ដំបងគ្មានមូលដ្ឋានច្បាប់

ភរិយាជំទប់ទី២ កូតាមកពីគណបក្សភ្លើងទៀន ប្រចាំខេត្តបាត់ដំបង អះអាងថា ការចាប់ខ្លួនស្វាមីរបស់អ្នកស្រីក្រោមបទចោទ «រួមគំនិតក្បត់» នេះគឺជារឿងមួយដែលមិនសមហេតុផល និងគ្មានមូលដ្ឋានផ្លូវច្បាប់ណា​មួយទេ ដោយសារស្វាមីរបស់អ្នកស្រី មិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសដូចការចោទប្រកាន់របស់តុលាការឡើយ។

ថ្លែងប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ អ្នកស្រី ប៊ុន ស្រេន និយាយថា តាមពិតទៅស្វាមីរបស់ខ្លួនគឺលោក ប្រាក់ ឈន មិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសដូច​​ការចោទប្រកា​ន់​​ណា​​​មួយរបស់តុលាការទេ។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ស្វាមីរបស់អ្នកស្រី មិនបានចេញធ្វើសកម្មភាពណាមួយ ដែល​​ផ្ទុ​​យ​នឹងច្បាប់ ក្រៅពីការងារប្រចាំថ្ងៃក្នុងឋានៈជាមន្រ្តីជាប់ឆ្នោតរបស់ឃុំនោះទេ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖ «គេចោទប្តីខ្ញុំថារួមគំនិតក្បត់តែគាត់មិនដែល ទៅណាផងតាំងពីថ្ងៃទី០៧ ខែវិច្ឆិកា​មកគា​​ត់​មិនដែលទៅណាទេគាត់នៅតែផ្ទះកាលហ្នឹងខ្ញុំធើ្វការនៅភ្នំពេញខ្ញុំជំពាក់លុយគេខ្ញុំធើ្វការរោងចក្រខ្លួននៅផ្ទះតែម្នាក់ឯងនេះជាពាក្យចោទប្រកាន់មិនមានទង្វើដែលធើ្វខុស»

ចៅក្រមស៊ើបសួរនៃតុលាការខេត្តបាត់ដំបង បានចេញដីកាឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន​លោក ប្រាក់ ឈន ភ្លា​​ម​​ៗ​​នៅក្នុងពន្ធនាគារខេត្ត​ ក្រោយស​មត្ថ​​កិ​ច្ច​ចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។​លោក ប្រាក់ ឈន រង់ការចោទប្រកាន់បីបទ «រួមគំនិតក្បត់ » ទាក់ទងព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃ ៩វិច្ឆិកា ២០១៩ ក្នុងពេ​​ល​​ដែ​​ល​​លោ​​ក សម រង្ស៊ី អតីតប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ ប្រកាសវិល​​ចូល​ប្រ​​ទេ​​ស​​វិញ​​​។​

ដីកាបង្គាប់ឲ្យចូលខ្លួន ដែលចេញដោយសាលាដំបូងខេត្តបាត់ដំបង កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០​​២​​៤ ហើយគេហទំព័រ Newsroom Cambodia ទើបទទួលបាននៅថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា នេះបានលើកឡើងថា តុលាការបង្គាប់ឱ្យជនត្រូវឈ្មោះ ប្រាក់ ឈន ភេទប្រុស ចូលឆ្លើយបំភ្លឺនៅថ្ងៃនេះ នៅចំពោះមុខចៅក្រមស៊ើបសួរ នៃសាលាដំបូងខេត្តបាត់ដំបង។លិខិតបន្តថា អង្គហេតុនេះជនត្រូវចោទមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើស «រូមគំនិតក្បត់» តាមបញ្ញត្តិមាត្រា៤៥៣​ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ដែលបានប្រព្រឹត្ត នៅភូមិប្រឡាយ១៨ ឃុំ​​ស្តុកប្រវឹក ស្រុករុក្ខគិរី ខេត្តបាត់ដំបង កាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។

ប្រភពបន្តថា៖ «សំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌនេះកកស្ទះតាំងពីឆ្នាំ២០១៩ មកម្ល៉េះពាក្យសុំពន្យាពេលចុះថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ របស់ជនត្រូវចោទឈ្មោះ ប្រាក់ ឈន​ ចៅក្រមស៊ើបសួរមិនអនុញ្ញាតពន្យាពេលបានឡើយ»

បន្ថែមពីលើដីកាបង្គាប់នេះព្រះរាជអាជ្ញារង នៃអយ្យការអបសាលាដំបូងខេត្ត លោក ដួង សារ៉េន ឆ្លើយតបថា សំណុំរឿងនេះលោកនៅមិនទាន់ដឹងព័ត៌មានលម្អិតនៅឡើយទេ ដោយសារសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌនេះ មិនស្ថិតនៅក្នុងដៃរបស់អយ្យការ។

លោកបន្តថា៖ «ប្អូនស្រីដោយសារខ្ញុំអ្នកនាំពាក្យនៅអយ្យការហើយចាប់ពីចៅក្រមស៊ើប ដល់ចៅក្រមជម្រះមានអ្នកនាំពាក្យមួយទៀតដែលគាត់ជាប្រធានលេខាដ្ឋានគឺលោកស្រី​ រស្មី សូមប្អូនទាក់ទងទៅខាងគាត់វិញ »

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចស្នើសុំការបកស្រាយលម្អិតជុំវិញរឿងនេះ ពីលោកស្រី ជា ច័ន្ទរស្មី អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្ត និងលោក មាន ឡាយ ជាម្ចាស់ពាក្យបណ្តឹងបានទេ នៅថ្ងៃទី២០ ឧសភា នេះ។បច្ចុប្បន្ន លោក ប្រាក់ ឈន គឺជាប្រធានប្រតិបត្តិ និងជាជំទប់ទី២ ឃុំស្តុកប្រវឹក ស្រុករុក្ខគិរី ខេត្តបាត់​​ដំ​ប​ង​​។

បើតាមអ្នកស្រី ប៊ុន ស្រេន ដែលត្រូវជាភរិយាលោក ប្រាក់ ឈន ឱ្យដឹងថា ការចាប់ខ្លួននេះគឺធ្វើឡើង​​នៅ​​នឹ​ង​​​​ផ្ទះតែម្តង។ក្រោយចាប់ខ្លួន ស្វាមីរបស់អ្នកស្រីត្រូវគេបញ្ជូនទៅសាលាដំបូងខេត្ត មុននឹងចៅក្រ​មចេញ​ដី​​កាឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារខេត្ត ក្នុងថ្ងៃតែមួយ។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីចាប់​​ខ្លួន​​អ្នក​​ស្រី​​អះ​​អាងថា ស្វាមីរបស់ខ្លួនមិនមានមេធាវីការពាសិទ្ធិទេ ទើបតែមាននៅពេលនេះ។ហើយកា​រដោះស្រាយបែ​បណា​​នោះ ត្រូវរង់ចាំដល់ចុងខែឧសភា។

ចំណែកលោកឧត្តមសេនីយ៍ទោ សាត គឹមសាន ស្នងការនគរបាលខេត្តបាត់ដំបង បដិសេធក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិតជុំវិញសំណុំរឿងនេះ ដោយលោកបង្វែរឲ្យសួរនាំទៅខាងតុលាការវិញ។

លោកបន្តថា៖ «រឿងហ្នឹងសួរទៅខាងចៅក្រម សំណុំរឿងនៅលើចៅក្រមអ្នកចេញដីកា សួរខាងតុលាការចង់ដឹងសួរគេទៅគេបំភ្លឺហើយដូចមានព័ត៌មានខាងតុលាការ»

មិនខុសគ្នាទេ នាយប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលរដ្ឋបាលឃុំស្តុកប្រវឹក លោក  អ៊ុក សម្ជស្ស បដិសេធថាសំណុំរឿ​ង​នេះមិនស្ថិតក្នុងដៃរបស់រដ្ឋបាលឃុំទៀតទេ។ហើយម្យ៉ាងវិញទៀត រូបលោកបានផ្លាស់ប្តូរការ​ងារនេះ​​ជា​​​ង​​មួ​​យឆ្នាំទៅហើយ។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំប្តូរកន្លែងការងារមកធើ្វអធិការរងមួយឆ្នាំជាងហើយ រឿងនេះឆ្នាំ២០១៩គឹពាក់ព័ន្ធដីសហ​គមន៍នឹងគណបក្សប៉ុន្តែចាប់ខ្លួន២០២៤ខ្ញុំអត់ដឹងទេ ខ្ញុំក៏មិនស្គាល់លេខនាក់ថ្មីដែល»

យ៉ាងនេះក្តីអ្នកសម្របសម្រួល អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho) ប្រចាំខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោ​ក អ៊ិន គង់ជិត សង្កេតឃើញថាតាមពិតទៅរឿងក្តីនេះ តុលាការ​បានកប់ទុកអស់ពេលជាច្រើន​​ឆ្នាំមក​​ហើ​​​​​យ។ម្យ៉ាងវិញទៀត ជនត្រូវចោទក៏មិនបានគេចខ្លួនទៅណាដែរ មានន័យថាមន្រ្តីបក្សរូបនេះ ហាក់​​បង្ហា​ញ​ការសហ​ការជានិច្ចជាមួយអាជ្ញាធរ។មិនតែប៉ុណ្ណោះទាំងអាជ្ញាធររដ្ឋ និងស្ថាប័នជំនាញគួរទម្លាក់​​ចោ​​​​លបទចោទប្រឆាំងរូបគេ ព្រោះលោក ប្រាក់ ឈន មិនបានបង្កឱ្យមានអំពើព្យះសនកម្មណាមួយកើតឡើង ដូចការចោទប្រកាន់តាមផ្ឡុវតុលាការដែរ។

លោកបន្តថា៖ «រឿងនេះវាគួរតែកប់ចោទហើយតុលាការគួរតែទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ទៅលើគាត់ ពីព្រោះគាត់ពុំមានសម្ថតភាពនឹងដើរញះញង់ឲ្យមានការបោះប៉ាវប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលទេហើយគាត់នៅក្នុងស្រុកយូរហើយគាត់អត់មានគេចខ្លួនទេបាទ គាត់រស់នៅក្នុងស្រុកមានន័យថាគាត់គោរពអាជ្ញាធរ គាត់ចូលរួមគោរពច្បាប់ហើយគាត់ចូលរួមសហការជាមួយក្រុមប្រឹក្សាឃុំទាំងមូលទៀតដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ភូមិ ឃុំ នៅស្រុ​កប្រវឹកហ្នឹង»

លោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ អគ្គលេខាធិការគណបក្សភ្លើងទៀន ធ្លាប់ប្រាប់កាសែតក្នុងស្រុកថា គិតចាប់ពីឆ្នាំ​​២​​០២៣មក មានមន្រ្តីគណបក្សជំទាស់មួយនេះ ត្រូវចាប់ខ្លួនចំនួន១២នាក់មកហើយ។បើតា​មមន្រ្តីជា​​ន់ខ្ព​ស់​​រូ​​​ប​នេះ ​ការចាប់ខ្លួនពួកគេធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលនយោបាយ។គេសង្កេតឃើញថា ការចាប់ខ្លួនជាបន្តប​ន្ទាប់​ទៀ​ត​​​នេះ ជាពិសេសក្នុងអំឡុងពេលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា សម្រាប់នីតិកាលទី៤​ កាន់តែខិត​​ជិ​ត​​មកដល់នេះ នាំឱ្យតួលេខនៃអ្នកនយោបាយមកពីបក្សជំទាស់ មានការកើនឡើង៕

នាយករដ្ឋមន្ត្រីជំរុញឱ្យក្រសួងបង្រៀនប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហមដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ជំរុញ​ឱ្យ​ក្រសួង​ស្ថាប័ន​ពាក់ព័ន្ធ បញ្ជ្រាបចំណេះដឹង​ផ្នែកប្រវត្តិ​សាស្ត្រ ពាក់ព័ន្ធនឹងរបបប្រល័យពូជសាសន៍​ ប៉ុលពត​​​ ដល់យុវជន​​​ជំនាន់ក្រោយ ដែលចា​ប់​ពី​កម្រិត​​ថ្នាក់អនុវិទ្យាល័យ​ឡើង​ទៅ​ បើទោះ​បី​នេះ​ជា​ការ​រម្លឹក​ពីការឈឺចាប់ក៏ដោយ។

ការជំរុញ​របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានធ្វើឡើង​ក្នុង​សន្និសីទលើកទី១ ស្តីពីអនាគតកម្ពុជាដោយគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ការ​ពារ និង​ឆ្លើយ​តប តាមរយៈការអប់រំ និងការថែទាំសុខភាព ដែលរៀបចំដោយមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា នៅសាលយុត្តិតេជោ បញ្ជាការដ្ឋានកងទ័ពជើងគោក នៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ នៅ​ថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ និងស្របពេល​កម្ពុជា ប្រារព្ធទិវា​ជាតិនៃការចងចាំ ដែលជាការរំលឹក​ដល់​អ្នកដែលបានស្លាប់​នៅរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុលពត។

ក្នុងពិធីនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានជំរុញ​​ឱ្យក្រសួង​ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ គាំទ្រ និង​​បញ្ជ្រាប​ចំណេះ​ដឹង​ផ្នែក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាពិសេស​រឿងរ៉ាវដែលបានកើតឡើងក្នុងរបបខ្មែរក្រហម​ ទៅ​​​ដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ ដែលរៀនចាប់ពីថ្នាក់អនុវិទ្យាល័យឡើងទៅ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលទាំងអស់ ទាំង​យោធា និងស៊ីវិល ត្រូវតែគាំទ្រការអប់រំពី​​អំពើ​ប្រល័យពូជ​សាសន៍​សម្រាប់​មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ។ យើងត្រូវតែធានាថាការបង្រៀនប្រវត្តិសាស្ត្រ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលយ៉ាង​​​ត្រឹមត្រូវនៅក្នុង​កម្មវិធីសិក្សា​របស់​សាលារដ្ឋ និងឯកជន ចាប់ពីអនុវិទ្យាល័យរហូតដល់សកលវិទ្យាល័យ ហើយគ្រូបង្រៀនទាំងអស់របស់យើង អាចចូលរួមជាកម្លាំងដើម្បីផ្សព្វផ្សាយការអប់រំអំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ នៅក្នុងសាលារៀនទូទាំងប្រទេស» ។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី បន្តថា កម្ពុជាត្រូវ​ទទួល​ស្គាល់​ថា​​ការ​​អប់រំ អំពី អំពើ​ប្រល័យ​ពូជ​សាសន៍​ ក៏​ជា​យន្ត​ការ​ទប់​ស្កាត់​​អំពើ​ប្រល័យ​ពូជ​សាសន៍ កុំឱ្យកើតឡើងវិញ ហើយនៅ​កម្រិតថ្នាក់​ជាតិ កម្ពុជា បាន​រៀប​ចំ​ព្រឹតិ្តការណ៍ជាច្រើន ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីបង្កើតជាចលនា​ជាតិ នៅក្នុងការរំឭក​អំពីអំពើ​ប្រល័យពូជសាសន៍នេះ។ លោកបន្ថែម​ថា កម្ពុជាត្រូ​វធានាឱ្យ​បាននូវការការពារ ថែរក្សា​នូវទិដ្ឋ​ភាព​រូប​វ័ន្ត និង​អរូបិយ​នៃ​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ រួមមាន ការ​រក្សាទី​តាំង​​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម និងភស្តុតាង ក៏ដូចជាការនិទានប្រវត្តិសាស្ត្រដោយផ្ទាល់មាត់ផងដែរ។

ទន្ទឹមនឹងការថែរក្សាទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ និង​ភស្តុតាងឱ្យបានត្រឹមត្រូវនេះ​ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានលើកឡើង​ដែរ​ថា កម្ពុជាក៏ត្រូវខិតខំប្រឹងប្រែង​បន្ថែមទៀត ដើម្បីបញ្ជ្រាបពីការពិតដ៏សែនលំបាក​ទាំង​នេះ ទៅកាន់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដែលអាចមានគម្លាតនៃការយល់ដឹង​ផ្សេង​គ្នា បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងអ្នកដែលបានឆ្លងកាត់របបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម​នេះ។

លោកថ្លែងបន្តថា៖ «យើងត្រូវបន្តនិយាយរឿងទាំងនេះ ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ទៀត ទោះបីជាការនិយាយរឿងនេះ​បង្កឱ្យ​មានការឈឺចាប់ក៏ដោយ នេះគឺជាវិធីសាស្ត្រដ៏មានប្រសិទ្ធភាពបំផុត ព្រោះមានតែអ្នកដែលធ្លាប់បាន​ឆ្លង​កាត់ប៉ុណ្ណោះ​ទើបអាចរៀបរាប់ពីបទពិសោធន៍​រ​បស់ពួកគេបានល្អបំផុត […] បច្ចុប្បន្ននេះ យើងអាចមានសាក្សីដែលនៅរស់ ដែល​មាន​លោកអ៊ំ អ្នក​មីង ពូ ដែល​រងគ្រោះផ្ទាល់នៅទីនេះ ហើយអ្នកនៅទីនេះ ដែលអាយុ​កើតមុនសង្គ្រាម ខ្ញុំអាចថាឆ្លងកាត់ដែល​អាច​ជា​សាក្សីផ្ទាល់ ​ដែលយើងអាចដឹងផ្ទាល់ពីតថៈភាព​នៃការវិវឌ្ឍនៃសង្គមយើង តែ ២០​ទៅ៣០ឆ្នាំទៀត អត់ មាន​ទេ មានតែការរៀនសូត្រពីឯកសារ ដូច្នេះត្រូវចាំបាច់​ឱ្យមានការឯកភាពគ្នា អំពីឯកសារ និងការបកស្រាយឱ្យបានច្បាស់លាស់ដើម្បីខ្មែរយើងចាំច្បាស់ និងគ្មានភាពស្រពិចស្រពិលពីប្រវត្តិសាស្ត្រយើង»។

ស្របពេលគ្នានេះដែរ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងបច្ចុប្បន្នជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន ក៏បាន​ផ្ញើសារ​នៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោកផងដែរ ដោយអំពាវនាវឱ្យ​ចូលរួម​ថែរក្សា​សន្តិភាពឱ្យបានគង់វង្ស ដើម្បីកុំឱ្យ​របបប្រល័ហពូជសាសន៍ប៉ុលពត​នេះ វិលត្រឡប់មកវិញ។

លោកបន្តថា ទិវាជាតិនៃការចងចាំ ​២០ឧសភា ​ជាថ្ងៃដែល​ប្រជាជនកម្ពុជា​គ្រប់រូប ចង​ចាំមិ​នអាចបំភ្លេច​បាន ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬហៅថារបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត (១៧ មេសា ១៩៧៥ – ៦ មករា ១៩៧៩) និង​​ជាការរំលឹកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធ​​ជនរងគ្រោះជាង ៣លាន​នាក់ ដែល​បាន​ស្លាប់​បាត់បង់ជីវិត នៅក្នុងរបបមួយនេះ។

អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ក្រសួង​អប់រំ យុវជន និងកីឡា លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា លើកឡើងថា ការ​អប់រំពីប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដល់សិក្សានុសិស្សនេះ គឺពិតជាមានសារៈសំខាន់យ៉ាងខ្លាំង និង​ជា​អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងអប់រំ កំពុងតែយកចិត្តទុកដាក់។

លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការសិក្សាអំពីរបបខ្មែរក្រហម គឺជាការរំលឹកអំពីជនរងគ្រោះទាំ​ង​ឡាយដែលទទួលមរណភាព ឬទទួលរងវិបត្តិពីរបបខ្មែរក្រហមនេះ ដើម្បីរំលឹកដល់ស្នាដៃបុព្វបុរសខ្មែរ ដែលរំដោះកម្ពុជាចេញពីរបបខ្មែរក្រហម និង​ជា​ស្មារតីមួយឱ្យសិស្សា​នុសិស្សទាំងអស់ ចេះរួបរួ​ម​សាមគ្គីនៅក្នុងការជៀសវាងសង្គ្រាមស៊ីវិល ឬជៀសវាងរាល់អំពើ​ទាំងឡាយណា​ដែល​ធ្វើឱ្យកម្ពុជាធ្លាក់ទៅក្នុងសង្គ្រាមដែលកម្ពុជាធ្លាប់ឆ្លងកាត់កន្លងមក»។

លោកស្រី បានឱ្យដឹងថា ការបង្រៀនប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ គឺបង្រៀនជា ៣វគ្គ គឺ​នៅ​ថ្នាក់​បឋម​សិក្សា អនុវិទ្យាល័យ និងវិទ្យាល័យ។ លោកស្រីបន្តថា នៅថ្នាក់បឋមសិក្សា រៀនអំពីចំណេះដឹងទូទៅ ឱ្យដឹង​អំពីមូលដ្ឋាននៃប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈ​កម្រិតអនុវិទ្យាល័យ គឺរៀនអំពីបុរេប្រវត្តិ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន និងនៅ​ថ្នាក់វិទ្យាល័យ គឺរៀនម្តងទៀត​ដោយរំលេចពីប្រវត្តិសាស្ត្រនីមួយៗ​ ឱ្យបាន​ស៊ីជម្រៅជា​ង​មុន​។

ទាក់ទិននឹងករណីនេះ ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោក ប៉ា ចន្ទរឿន យល់​ថា ការរៀន​អំពី​ប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ គឺជារឿងសំខាន់​ ពីព្រោះបើប្រជាពលរដ្ឋមិនដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្រធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិនោះមិ​នអាចទៅមុខនោះទេ។​ លោកថា ការរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រឱ្យបានទូលំទូលាយ គឺជារឿងចំបាច់ ​ប៉ុន្តែមិនគួរផ្តោតលើតែប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហមនោះទេ តែគួររៀនពីប្រវត្តិសាស្ត្រតាំង​ពី​សម័យខ្មែរបានកកើតមក រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ទៅ​តាមសម័យកាល។

លោកបន្តទៀត​​ថា ការបង្រៀនមេរៀនទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ គួរតែឱ្យក្រសួងពាក់ព័ន្ធជាអ្នក​ធ្វើការវិញ ជាជាងរដ្ឋាភិបាលណែនាំ ព្រោះ​អាចរងនៅឥទ្ធិពលនយោបាយ។​

លោក ប៉ា ចន្ទរឿន បាន​ថ្លែងថា៖ «សម្រាប់ការបង្រៀនទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រ រួមទាំងប្រវត្តិខ្មែរក្រហម ខ្ញុំថាជាការល្អដែលប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលជំរុញឱ្យមានការបង្រៀនមុខវិជ្ជានេះ ប៉ុន្តែទាក់ទងនឹងការអប់រំគួរតែ​ទុកឱ្យអ្នក​ជំនាញ អ្នកសិក្សាធ្វើកិច្ចការងារនេះ ធ្វើម៉េច​កុំឱ្យការបង្រៀនមុខវិជ្ជានេះ​ក្លាយទៅជា​រងឥទ្ធិពលនយោបាយ​ បើវារងឥទ្ធិពលនយោបាយខ្លាំងទៅ​ វាធ្វើឱ្យបាត់បង់គុណតម្លៃនៃការអប់រំលើមុខវិជ្ជាហ្នឹង ហើយវាអាចប៉ះពាល់ទៅដល់គុណភាព និង​សច្ចៈភាពនៃប្រវត្តិសាស្ត្រផងដែរ»។​ សូម​រម្លឹកជូនថា ការកំណត់​យក​ថ្ងៃ ២០​ឧសភា ជាទិវា​ចងចាំ ព្រោះថ្ងៃ ២០ឧសភា ឆ្នាំ ១៩៧៣ គឺជាថ្ងៃកំណើត របស់សហករនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរក្រហម ដែល​បានបន្តសង្គ្រាមរហូតឈានដល់ការគ្រប់គ្រងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ ពីដំបូងឡើយ​ ទិវាជាតិ​នៃការចងចាំ ២០ឧសភា ​មានឈ្មោះថា «ទិវាចងកំហឹង» ដើម្បី​បញ្ជាក់ពីការចងកំហឹងទៅនឹងរបបខ្មែរក្រហម ដែលបានកាប់សម្លាប់ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ ២០១៨ នៅពេល​រដ្ឋាភិបាល ​កំណត់​យក​ថ្ងៃនេះជាថ្ងៃបុណ្យជាតិ ក៏មានការ​ប្តូរឈ្មោះជា «ទិវាជាតិនៃការចងចាំ»ដើម្បី​ជាការរំឭកដល់ជនរងគ្រោះ និងការឈឺចាប់ពីឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលកើតមានក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩៕

ពលរដ្ឋ២រូប​ នៅសហគមន៍​បឹងតាមោក ចូលបំភ្លឺនៅតុលាការជុំវិញ​បណ្ដឹងដែលប៉ះទង្គិចជាមួយអាជ្ញាធរ

ប្រជាសហគមន៍បឹងតាមោកចំនួន ២នាក់ បានចូលបំភ្លឺនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅរសៀល​ថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រោម​បទ​ចោទ«ប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ» ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងពលរដ្ឋ​ ជាមួយអាជ្ញាធរ អំឡុងពេលមានការចុះរុះរើតូបលក់ដូររបស់​ប្រជា​សហគមន៍​។

ក្នុងដីកាបង្គាប់របស់ចៅក្រមស៊ើបសួរនៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក លិ សុខា បានកោះហៅ លោក យន គឹមយ៉ុន និង លោក គឹម យន ឱ្យចូលមកបំភ្លឺនៅថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ពីដំណើររឿង «ស្ថានទម្ងន់ទោសនៃបទប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ» ដែលប្រព្រឹត្តនៅលើផ្លូវលេខ១៥១ ភូមិសំរោងត្បូង សង្កាត់សំរោង ខណ្ឌព្រែកព្នៅ រាជធានីភ្នំពេញ ​កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣។

បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសាកសួរ លោក យន គឹមយ៉ុន បានឱ្យដឹងថា លោកមិនបានប្រើហិង្សាដាក់អាជ្ញាធរនៅពេលមានការប៉ះទង្គិចគ្នា ជាមួយពលរដ្ឋកាលពីចុងឆ្នាំ២០២៣ឡើយ។ លោកអះ​អាង​ថា នៅថ្ងៃកើតហេតុ លោកគ្រាន់តែបានយក​ទូរសព្ទថតសកម្មភាពអាជ្ញាធរ​ ដែលបានចុះរុះរើតូបរបស់សហគមន៍ ហើយបណ្ដាលឱ្យមានការប្រទូស​រ៉ាយជាមួយពលរដ្ឋ ទុកជាភស្តុតាងប៉ុណ្ណោះ។

លោកអះអាង​ថា៖ «យើងជាពលរដ្ឋមានសកម្មភាពអីមានទូរសព្ទ ត្រូវថត ដើម្បីយើងយកភស្តុតាង​ការ​ពារសកម្ម​ភាព​យើង​ដែរ។ ខ្ញុំថតសមត្ថកិច្ចរុះរើរោងរបស់ម៉ាក់​ខ្ញុំ ​ហើយ​ផ្ទះខ្ញុំទៀត ហេតុអីគាត់ទៅចោទប្រកាន់ខ្ញុំថា ខ្ញុំទៅរារាំងគាត់ និយាយរួម ខ្ញុំអត់មានកំហុសអីទាំងអស់ ខ្ញុំកាន់តែទូរសព្ទទេ អត់មានកំហុសអីទេ»។

លោកបានចាត់ទុកការដាក់ពាក្យប្ដឹងដោយអាជ្ញាធរនេះ ថាមាន​ភាពអយុត្តិធម៌ និងការរំលោភលើសិទ្ធិ​របស់​លោក និងគ្រួសារ ដោយសារលោក​បានរងគ្រោះដោយ​ការ​ចុះ​កម្ទេច​ផ្ទះ​សម្បែងពីសំណាក់អាជ្ញាធរ ហើយក៏ត្រូវរងបណ្ដឹងនៅ​តុលាការថែមទៀត។

បើតាម លោក​ គឹមយ៉ន បច្ចុប្បន្ននេះ ក្នុងក្រុមគ្រួសាររបស់លោក មានសមាជិក៥នាក់ កំពុងជាប់​បណ្ដឹង​នៅតុលាការ ពាក់ព័ន្ធនឹងវិវាទដីធ្លី​នៅតំបន់​បឹងតាមោកនេះ។

ទន្ទឹមនេះ លោកទទូចឱ្យតុលាការ​ទម្លាប់បទចោទប្រកាន់លើ​ប្រជាសហគមន៍បឹងតាមោក​ទាំងអស់ ដោយសារសកម្មភាពរបស់សហគមន៍ គឺគ្រាន់តែការពារដី និង​​​អាស្រ័យផលលើដីរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ​។

ប្រជាសហគមន៍បឹងតាមោកដែលចូលបំភ្លឺនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ​មួយរូបទៀត លោក គឹម យន និយាយថា នៅថ្ងៃកើតហេតុ ការប៉ះទង្គិចគ្នា​រវាងពលរដ្ឋ និងអាជ្ញាធរ គឺចៀសមិនផុត ដោយសារមាន​ការប្រតាយប្រតប់កើតឡើង​ នៅពេលអ្នកភូមិរារាំងអាជ្ញាធរដែលប៉ុនប៉ងរុះរើតូបរបស់ពួកគាត់​។ តែ​យ៉ាងណា លោក យន អះអាងថា បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការសាកសួរ តុលាការមិនបានបញ្ជាក់ថា​សម្រេច​បែប​ណាចំពោះសំណុំរឿងនេះនៅឡើយ​។

លោកនិយាយថា៖«គាត់[ចៅក្រមស៊ើបសួរ]សួរនាំពីការប៉ះទង្គិចគ្នា។ ការប៉ះគ្នាតិចតួចវាមានហើយទៅវិញទៅមក។ ព្រះរាជអាជ្ញា[ចៅក្រមស៊ើបសួរ]មិនបាននិយាយ[សម្រេច]អ្វីទេ»។

បើតាមក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ បច្ចុប្បន្ន​មានអ្នកភូមិបឹងតាមោកចំនួន ៦នាក់ ដែលបានរងបណ្ដឹងក្រោម​បទ​ចោទ ប្រឆាំង​នឹង​អ្នក​រាជការសាធារណៈ​នេះ បន្ទាប់ពីពួកគេប៉ះទង្គិចជាមួយអាជ្ញាធរ​ខណ្ឌ កាលពីចុង​ឆ្នាំ២០២៣នោះ​។ នៅថ្ងៃទី​២០ ខែឧសភា អ្នកភូមិចំនួន ​៤​រូបទៀត នឹងត្រូវចូល​បំភ្លឺ​នៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia ពុំអាចសូមការអត្ថាធិប្បាយពី អភិបាលខណ្ឌព្រែកព្នៅ លោក ធឹម សំអាន បានទេ ដោយសារទូរសព្ទចូលប៉ុន្តែមិនមានអ្នកទទួល។

យោង​តាមមាត្រា៥០៣នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ចែងថា ការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ គឺជាអំពើប្រឆាំងដោយការប្រើតទល់ដោយហិង្សា នឹងអ្នករាជការសាធារណៈ ដែលធ្វើសកម្មភាពដើម្បីអនុវត្តច្បាប់ បញ្ជារបស់អាជ្ញាធរសាធារណៈ ឬសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការ។ បទល្មើស​នេះ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ខែទៅ ៣ខែ និង​ពិន័យ​ជា​ប្រាក់​ពី ១០​ម៉ឺន​រៀល ទៅ ៥០ម៉ឺនរៀល។

លោក ស៊ាង មួយឡៃ ប្រធានកម្មវិធីសិ​​ទ្ធ​​រស់នៅក្នុងទីក្រុង​នៃអង្គការសមាគមធាងត្នោត ថ្លែងថា ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិក្នុងការការពារទ្រព្យសម្បត្តិលើដីឯកជនរបស់ខ្លួន។ លោកស្នើឱ្យតុលាការទម្លាក់បទចោទលើប្រជាសហគមន៍បឹងតាមោកទាំងអស់ ប្រសិនបើ​តុលាការ​រកឃើញ​ថា​ ពួកគេកំពុងរស់នៅលើដី​ឯកជនរបស់ខ្លួន។

លោកថា៖ «ខ្ញុំស្នើឱ្យចៅក្រមគាត់ពិចារណាលើលក្ខខណ្ឌនៃការកាន់កាប់របស់គាត់ហ្នឹង ប្រសិនបើពិចារណាទៅឃើញថា គាត់កាន់កាប់លើដីឯកជន ខ្ញុំគិតថាគួរទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ហ្នឹងហើយ ហើយអត់គួរបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើប្រជាពលរដ្ឋនៅបឹងតាមោកបន្តទៀតទេ»។ 

កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ អង្គការសមាគមធាងត្នោត បានចេញរបាយការណ៍ថ្មីមួយ ដោយរកឃើញថា ពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងសហគមន៍ចំនួន១១ទីតាំង​ ក្នុងរាជធា​នី​​ភ្នំ​​​ពេញ រួមទាំងសហគមន៍សំរោងត្បូង ឬ​បឹងតាមោក កំ​​ពុ​ងប្រឈមនឹងការបាក់ទឹកចិត្ត បញ្ហាជីវភាព ការរំលោភបំពានដីធ្លី ការគំរាមកំហែងពីអាជ្ញាធរ និ​​ង​​ទ​​ទួលរងប​​ណ្ដឹ​​ងតាមផ្លូវតុលាការ។

សមាគមធាងត្នោត បញ្ជាក់ថា ការមិនទទួលបានព័ត៌មាន និងការមិនរាប់បញ្ចូលសហគមន៍ដែល​​កំ​​ពុ​ង​ប្រឈមមុខ ដើ​ម្បីពិ​​ភា​​ក្សា និងរកដំណោះស្រាយនៅពេលមានការអភិវឌ្ឍ បណ្ដាល​ឱ្យ​ប្រជាសហគមន៍ មិនទទួលបានឯកសារដែលអាចបញ្ជាក់អំពីការកាន់កាប់ដីធ្លី ជាពិសេសត្រូវរងការបណ្ដេញចេញនៅពេ​​ល​មានការអភិវឌ្ឍ ឬទុកដីសម្រាប់បុគ្គលផ្សេងទៀត៕

សង្គមស៊ីវិលជំរុញរដ្ឋាភិបាល​ពង្រឹង​កិច្ច​គាំពារមនុស្សចាស់​ ខណៈ​កិច្ចគាំពារសង្គមសម្រាប់មនុស្ស​ចាស់នៅមានកម្រិត​​

សង្គមស៊ីវិល ជំរុញដល់ក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ពង្រឹងកិច្ចគាំពារ និងយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមក្នុងការដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រឈមនានា​របស់​​មនុស្សមានវ័យចំណាស់ ខណៈការអនុវត្ត​​គោលនយោ​​​​បាយ​​គាំ​ពារ​​​បច្ចុប្បន្ន នៅមានកម្រិត និង​មិនទាន់មានប្រសិទ្ធភាព។

កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ គណៈកម្មការសុខភាពមនុស្សចាស់នៃ​ក្រសួងសុខាភិបាល បានបង្ហាញរបាយការណ៍មួយ​ថា ភាគរយនៃចំនួនមនុស្សវ័យចំណាស់​​នៅ​ក្នុង​​ប្រទេសកម្ពុជា មានការកើនឡើង​ ៨.៩% នៅឆ្នាំ២០១៩ និង​អាចកើនឡើងដល់១១% ក្នុងឆ្នាំ២០៣០ ខណៈការកើនឡើងចំនួនមនុស្សវ័យចំណាស់​នេះ បណ្តាលមកពីកត្តាចំនួន២រួមផ្សំ​គ្នា គឺការកើនឡើងនូវអាយុសង្ឃឹមរស់​របស់​ប្រជាជន​កម្ពុជា និងការធ្លាក់ចុះនូវអត្រាកំណើត។

នាយក​​ប្រតិបត្តិអង្គការមនុស្សចាស់​​កម្ពុជា លោក ទុំ វីរ៉ា បានលើកឡើង​​នៅ​ថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា​នេះថា មនុស្សមានវ័យចំណាស់ បាននិងកំពុង​ប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាជា​ច្រើន ទាក់​ទង​នឹង​កត្តាការ​ថែទាំសុខភាព និង​កត្តាជីវភាព ដោយសារតែពួកគាត់មិនអាចរកចំណូល​បាន​ដូចមនុស្ស​​វ័យក្មេង។ លោកបន្ត​ថា ទន្ទឹមនឹងការមិនមាន​ឱកាស​ក្នុងការរកប្រាក់ចំណូល​របស់មនុស្ស​វ័យចំណាស់នេះ​ ការចំណាយប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគាត់ ក៏​កាន់តែមានការកើនឡើងផងដែរ​ ហើយ​គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋ ក្នុងការ​​គាំពារពួក​គាត់ ក៏នៅ​​មិនទាន់ត្រូវបានអនុវត្តដោយ​មាន​ប្រសិទ្ធិភាពពេញលេញនៅឡើយដែរ។

លោក ទុំ វីរ៉ា បានថ្លែង​ថា៖ «ខ្ញុំចង់លើកអំពីប្រព័ន្ធគាំពារ​របស់​មនុស្សចាស់ទូទៅ ដែលយើងមើលឃើញថានៅកម្ពុជា​យើង​អត់ទាន់មានទេ យើង​មាន​សម្រាប់គ្រួសារក្រីក្រ ដែលគេទទួលបាន​តាមរយៈកញ្ចប់គាំពារ​សង្គម ប៉ុន្តែទាំងអស់នេះមិនទាន់បានគ្រប់គ្រាន់ទេ។ […] ដល់ចឹងពេលគាត់ឈឺពេលអី គាត់អត់ហ៊ានទៅពេទ្យទេ ដោយ​សារអត់​មាន​លុយ​ បើ​សិនជាគាត់មានប័ណ្ណអនុគ្រោះអីចឹ​ង​ គឺមិនអីទេ»។

លោកបានកត់សម្គាល់ដែរថា នៅក្នុងបរិបទនៃបច្ចេកវិទ្យាទំនើប មនុស្សវ័យចំណាស់ ហាក់បីដូចជា​មាន​ភាព​ឯកា ដោយសារតែសមាជិកក្នុងគ្រួសាររបស់ពួកគាត់ ​​រវល់តែជាមួយ​នឹងឧបករណ៍​អេឡិកត្រូនិក ជាជាងការ​ចំណាយពេលជាមួយគ្នា។

ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកក៏បានជំរុញឱ្យ​រាជរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្រសួងពាក់ព័ន្ធ អនុវត្តឱ្យ​​បានខ្ជាប់ខ្ជួន​ និង​​មានប្រសិទ្ធិភាព​ នូវគោលនយោបាយដែលមាន​ស្រាប់ ក្នុងការផ្តល់សេវា​ដល់​មនុស្សវ័យចំណាស់ ទាក់ទងនឹងការគាំពារនានា ព្រមទាំងបណ្តុះនូវទម្លាប់នៅក្នុងការ​រស់នៅប្រកប​ដោយ​អនាម័យ​ខ្ពស់ ដើម្បីធានាឱ្យ​បាននូវសុខមាលភាព និង​ការរស់នៅ​សមរម្យសម្រាប់​មនុស្សវ័យចំណាស់​។

ស្ថិតនៅក្នុងវ័យ៧៤ឆ្នាំ អ្នកស្រី ឡាក់ កែម ជាពលរដ្ឋ​មានស្រុកកំណើតនៅខេត្តព្រៃវែង និងបច្ចុប្បន្នជាអាជីវករ​លក់ដូរនៅផ្សារមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ​ បានឱ្យដឹង​​ថា មនុស្ស​វ័យ​ចំណាស់ មាន​បញ្ហាប្រឈមខ្លាំង​ជាមួយនឹង​សុខភាព និង​បញ្ហាជីវភាព ដូចជា​រូបអ្នក​ស្រីផ្ទាល់ គឺមានជំងឺប្រចាំកាយលើសឈាម ហើយ​នៅបន្តប្រកប​របរ​លក់ដូរ​ឥវ៉ាន់ ដើម្បីរកចំណូលចិញ្ចឹមជីវិត។

អ្នកស្រី​ថា៖ «ខ្ញុំលក់នៅនេះ១៨ឆ្នាំហើយ ឥលូវហ្នឹងនៅលក់ឱ្យ​កូនទេ បើ​យើងមិ​ន​នៅ​លក់​ មិនដឹងបានចំណូលពីណា។ […] ខ្ញុំបញ្ហាសុខភាពអីផ្សេង​ដូចមិនមានអីយ៉ាប់យឺនទេ ដោយសារកូនទិញវីតាមីនឱ្យ​ហូបរាល់ខែដែរ ហើយបើ​មិន​ឱ្យ​ខ្ញុំធ្វើការអីសោះ ឱ្យ​នៅតែស្ងៀមហ្នឹង ខ្ញុំមិនចេះនៅទេ បើនៅស្ងៀមពេកដឹងតែឈឺហើយ»។

អ្នកស្រី ឡាក់ កែម ចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយឱ្យ​មាន​មណ្ឌលសុខភាពដែលអាច​ផ្តល់​ការ​ពិនិត្យសុខ​ភាព​ជាប្រចាំឆ្នាំសម្រាប់មនុស្សចាស់ ដើម្បីជាការតាមដាន​មួយ និង​សម្រួលដល់ការព្យាបាលឱ្យ​បានទាន់ពេលវេលា។

យោងតាមការសិក្សាមួយរបស់អង្គការអុកហ្វាមកម្ពុជា ដែលផ្សព្វផ្សាយ​កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ឱ្យដឹងថា មនុស្ស​វ័យ​ចំណាស់ ​​ជួប​ប្រទះ​បញ្ហា​ជា​ច្រើន​ ដូច​ជា ​ការ​ប្រឈម​ខ្ពស់​នឹង​​ជំងឺ​បាក់​​ទឹក​​ចិត្ត​ និង​ជំងឺ​មិន​ឆ្លង​ជា​ដើម​។

ការ​សិក្សាដដែលបន្តថា ភាព​ក្រីក្រ​​ក៏​ជា​បញ្ហា​ចម្បង​ ដែល​រារាំង​មនុស្ស​ចាស់​​ក្នុង​ការ​​ទទួល​បាន​សេវា​ថែ​ទាំ​សុខភាព​ផង​ដែរ​ ដោយ​ជា​ទូទៅ​ ឱកាស​ការងារនៅ​​មាន​កម្រិត​ និង​​មិន​​មាន​ការ​​ផ្ដល់​​ប្រាក់​​សោធន​និវត្តន៍​ពី​រដ្ឋាភិបាល​​ដល់​មនុស្ស​​វ័យ​ចំណាស់​ឡើយ​។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា លោក តូច ចាន់នី មាន​ប្រសាសន៍​ថា ក្រសួងបាន​បំពេញនូវភារកិច្ចជាច្រើនរួចមកហើយ ទាក់ទងនឹងកិច្ចគាំពារទៅលើមនុស្សចាស់។

លោក​ថា៖ «បើសួរថាបានធ្វើអីខ្លះ គឺយើងបានធ្វើច្រើនណាស់ យើងធ្វើតាំងពីមិនទាន់មានគោលនយោបាយ រហូត​ដល់​មាន​គោលនយោបាយជាតិ ស្តីពីមនុស្សវ័យចាស់ឆ្នាំ២០១៧-២០៣០ហ្នឹង។ […] ក្រៅពីនោះ យើងមានជា​យន្តការ យើង​មាន​ជាឯកសារគតិយុត្តិមួយចំនួន ដើម្បីបម្រើឱ្យ​ការអនុវត្តគោលនយោបាយជាយុទ្ធសាស្ត្រហ្នឹង»។

លោកបន្ថែមថា ក្រសួងបាននិងកំពុងរៀបចំឱ្យ​មានជាមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់មនុស្សចាស់ ហើយ​ក៏បា​នចា​ប់​ផ្តើម​បណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្ស ដើម្បីឱ្យ​ទៅបម្រើនូវតម្រូវ​ការផ្សេងៗ​របស់មនុស្សចាស់។

លោក​ថា៖ «យើងបានរៀបចំ លើកទឹកចិត្តឱ្យ​វិស័យឯកជន អង្គការដៃគួ គិតគូររឿង​ធ្វើមណ្ឌលទាំងនេះ។ […] ការរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជាយើង គឺអាយុរស់របស់មនុស្សចាស់កាន់តែច្រើន មនុស្សចាស់កាន់តែនៅយូរ។​ ការដែលក្មេងកើតមកបំពេញបន្ថែម​វាតិច ស្ថានភាពបែបហ្នឹងវាធ្វើឱ្យ​មានផលលំបាកត្រង់ថា កម្លាំងពលកម្មមាន​កាន់​តែ​តិច អ្នកដែលចាំទទួលផលពីពលកម្មហ្នឹង​វាច្រើន ព្រោះមនុស្សចាស់ គាត់អត់មានចំណូលទេ គាត់ចាំតែទទួលយកសេវារបស់រាជរដ្ឋាភិបាលហ្នឹង អ៊ីចឹងអ្នកដែលធ្វើការតិច អ្នកដែល​ចាំហូបច្រើន វាធ្វើឱ្យ​អត់មានលំនឹង»។

ចំណែក ​រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសុខាភិបាល លោក កែវ រដ្ឋា ដែលត្រូវបាន​សារព័ត៌មាន Freshnews ស្រង់ប្រសាសន៍​ក្នុង​កិច្ចប្រជុំមួយកាលពី​ថ្ងៃទី​១៥ ខែឧ​សភា ​បាន​លើកឡើង​ថា ក្រសួង​សុខាភិបាល កាលពីចុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ បានរៀបចំបង្កើតឱ្យមាននូវគណៈកម្មការ​សុខភាពមនុស្សចាស់ ដែលជា​យន្តការថ្មីមួយ​របស់រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ ក្នុងការតម្រង់ទិស​ការគ្រប់​គ្រង​សុខភាព​មនុស្សចាស់​ឱ្យ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព។

លោកបន្ត​ថា តាមរយៈ​គោលនយោបាយជាតិស្តីពីមនុស្សចាស់ ឆ្នាំ​២០១៧-២០៣០ រដ្ឋាភិបាល បាន​កំណត់មនុស្សចាស់ គឺ​ជាអ្នកដែលមានអាយុចាប់ ៦០ឆ្នាំឡើងទៅ​ ហើយ​ការកំណត់នេះ អាចនឹងមានការប្រែ​ប្រួល​ទៅតាមស្ថានភាព​នៃការកើនឡើងអាយុសង្ឃឹមរស់របស់ប្រជាជន ទៅថ្ងៃមុខ ដែល​អាចកំណត់យកចាប់ពីអាយុ ៦៥ឆ្នាំ​ឡើង​ទៅ។ លោកបន្តទៀត​​ថា ចំនួនមនុស្សវ័យចាស់ ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា មានការវិវត្តស្របគ្នាទៅ​នឹងការវិវត្តរបស់ពិភពលោក៕

សង្គមស៊ីវិលថា ស្ថានភាពអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាមានភាពល្អប្រសើរ​ច្រើន ប៉ុន្តែ​នៅ​បន្ត​រង​ការ​រើស​​អើងខ្លះ​

ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល លើកឡើង​ថា ស្ថានភាពរបស់អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាបច្ចុប្បន្ន មានភាព​ប្រសើរ​ឡើង​ជាង​មុន ទាំងការ​រស់នៅ និងការគាំពារ​ពីរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែពួកគេមួយចំនួន​​​នៅតែ​រង​ការរើស​អើង​ពី​សង្គម​ខាង​ក្រៅ។

ការលើកឡើងរបស់ក្រុមអង្គការ​សង្គមស៊ីវិល ធ្វើឡើង​ស្របពេលនៃការ​​ប្រារព្ធទិវាអន្តរជាតិបញ្ឈប់​ការ​រើស​អើង​ចំពោះ​អ្នក​ស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា នៅ​ថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។​

​​សហ​ស្ថាបនិក និង​ជា​ប្រធាន​សម្របសម្រួលរបស់​អង្គការ​សហគមន៍​ឥន្ទធនូ​កម្ពុជា (ហៅកាត់ថា រ៉ក់) កញ្ញា លី ពិសី បាន​ឱ្យដឹងថា ស្ថានភាពនៃការរស់នៅរបស់ក្រុមអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាភាគច្រើន​​ មាន​ភាពល្អប្រសើរច្រើនប្រើធៀបពីមុន ដោយសារ​ពួកគេ​បានទទួលនូវការគោរព ការទទួល​ស្គាល់ ការការពារ និងការ​លើកកម្ពស់សិទ្ធិ ពីសំណាក់ក្រុមគ្រួសារ និងរាជ​រដ្ឋាភិបាល។

ទន្ទឹមនឹងកាវិវត្តន៍ល្អប្រសើរនេះ កញ្ញា​ថា អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាមួយចំនួន ក៏​នៅតែរងនូវការ​រើស​អើង​​ពីសំណាក់​អាណាព្យាបាល​ និងសង្គមខាងក្រៅ​ដែរ។

កញ្ញា​ថ្លែង​ថា៖ «ការរើសអើងនៅតែមាន គ្រួសារខ្លះនៅតែបារម្ភ មិនមែនគាត់ស្អប់កូនគាត់ឬក៏អ្វីទេ តែគាត់បារម្ភរឿងមន្ទិល​ក្នុងគ្រួសារមួយ គឺភាពភ័យខ្លាចអត់កូន អត់មានអ្នកបន្តពូជពង្សវង្សត្រកូលតទៅទៀត ខ្លាចដាច់ពូជអី​ចឹង យើងថាអាហ្នឹងរើសអើង​មិនមែន អាចថារើសអើងក៏បាន ប៉ុន្តែឬសគល់របស់វា គឺភាពភ័យខ្លាចហ្នឹង» ។

កញ្ញា លី ពិសី បានស្នើឱ្យ​បុគ្គល សហគមន៍ និង​អ្នកគាំទ្រ​អ្នកស្រឡាញ់ភេ​ទដូចគ្នា បន្តមាន​ភាពរឹង​មាំ មានទំនុក​ចិត្ត និង​មានមោទនភាពចំពោះខ្លួនឯង និងកុំប្រលែង​ដៃ ឱ្យដូចពាក្យស្លោកក្នុងគម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រកបដោយចីរភាពថា «យើងអភិវឌ្ឍន៍ដោយមិនទុកនរណាម្នាក់ចោល»

ស្ថាបនិក​​សមាគម​អ្នក​ស្រឡាញ់​ភេទ​ដូចគ្នា​ លោក​ គុយ ធីតា មានប្រសាសន៍ស្រដៀង​គ្នា​នេះ​ដែរ​​​ថា ស្ថានភាព​អ្នកស្រឡាញ់​ភេទដូចគ្នាបច្ចុប្បន្ន មានភាព​ប្រសើរឡើង ដោយសារមានការទទួលស្គាល់ និងការហ៊ានបង្ហាញនៅក្នុងសង្គមច្រើន។

លោក​​ថា៖ «នៅតែមាន បើទោះបីជាមានភាពល្អប្រសើរកើនឡើង​ច្រើន តែនៅតែមានចឹង នៅតែមានការរើសអើង គ្រាន់តែថាស្ថានភាពប្រសើរជាងមុន។ អ្វីដែលយើងឃើញជាក់ស្តែង អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាខ្លួនឯង គាត់ចាប់ផ្តើម​មាន​អារម្មណ៍ថា គាត់ហ៊ាននៅក្នុងការបង្ហាញ ហ៊ាននៅក្នុងការធ្វើជាខ្លួនឯងមានចំនួន​ច្រើនជាងមុន យើងឃើញចំនួននៃការគាំទ្រពីគ្រួសារ ក៏កើនឡើងដែរក្នុងស្រទាប់យុវវ័យ»។

លោក​ គុយ ធីតា បន្ថែម​ថា៖ «នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ក៏នៅតែមានការប្រើប្រាស់ពាក្យសម្តីមិនសមរម្យ នៅតែមាន បើ​ទោះបីជាមានភាពប្រសើរឡើងជាងមុន គ្រាន់តែថានៅតែមាន ហើយ​ឱកាសការងារផ្សេងៗហ្នឹង នៅតែជា​បញ្ហាដែរ ជាពិសេស​សម្រាប់​អ្នក​ដែល​ប្តូរយេនឌ័រ […] កត្តាផ្នែកច្បាប់ គឺជារឿងសំខាន់ដែលនៅតែកង្វះ​សម្រាប់សហគមន៍អ្នកស្រឡាញ់​ភេទដូចគ្នា យើងអត់ទាន់អាចធ្វើសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយគ្នាបាន ហើយនេះជាចំនុចមួយសំខាន់នៅពេលដែល​អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា ចាប់ដៃគ្នាកសាងគ្រួសារ គាត់មិនអាចចុះអ៊ីតាស៊ីវិលបាន អត់អាចមានសៀវភៅគ្រួសាររួមគ្នាបានដែលធ្វើឱ្យគាត់ជួបប្រទះនៅបញ្ហាផ្សេងៗ មិនមានការការពារផ្នែកច្បាប់ពេញលេញ»។

ហ៊ុត តុម ជាជនជាតិដើមភាគតិចកួយ និងជាអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា រស់នៅភូមិប្រមេរុ ឃុំប្រមេរុ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ និយាយ​ថា ស្ថានភាពក្រុមអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា នៅ​តែបន្ដ​មាន​ការ​រើស​អើង ទោះបីជាមានការគាំពារពីរាជរដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ។

តុម មានប្រសាសន៍​ថា៖ «ក្រុមអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា នៅមានចិត្ត ក៏ដូចជាអារម្មណ៍មួយ គឺខ្លាចនឹងមិនហ៊ានបង្ហាញខ្លួនរបស់ពួកគេ ទៅកាន់សហគមន៍ខាងក្រៅនៅឡើយទេ ដោយសារតែនៅមានពាក្យខ្លះពីសង្គម បាននិយាយមកកាន់ពួកគេថា ទៅស្រឡាញ់អីភេទដូចគ្នា បង្កើតកូន​ចៅតា​ម​ណា ពួកហ្នឹងវាជាពួកខុសភេទ ខុសពីអ្វី​ដែល​ដូនតាបានបង្កើតទុក យកគ្នាទៅរស់នៅជាមួយគ្នាយ៉ាងណា បើពួកវាសុទ្ធតែប្រុសៗហ្នឹង​ នេះជាអ្វីដែលខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ធ្លាប់បានលឺពីមុនមកដល់ឥឡូវ»។

អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាម្នាក់ទៀត សៀ ចាន់ណា ជាគ្រូបង្រៀនស្ម័គ្រចិត្តក្នុងភូមិ រស់នៅស្រុកកំពង់ស្វាយ ខេត្តកំពង់ធំ យល់ថា អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា​ ដែលរស់នៅទីក្រុង មិនសូវមានបញ្ហាច្រើនដូចអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា​នៅតាមបណ្តាខេត្តទេ ព្រោះនៅតាមទីក្រុង មានអ្នកយល់ដឹងអំពីបញ្ហានេះច្រើន។ ចាន់ណា បន្តថា បញ្ហាភាគច្រើន​កើតឡើងពីព្រោះគ្រួសារ​នៅមិនទទួលស្គាល់ ហើយគ្រួសារគឺជាអ្នកដែលប្រកាន់អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាមុនគេ។

គាត់​ថា៖ «ជាក់ស្តែង សូម្បីតែខ្ញុំ ឥឡូវនេះនៅពេលដែលខ្ញុំអាចរើសបាន​មនុស្សដែរព្រមស្ម័គ្រស្មោះ មនុស្សដែលព្រមនៅក្បែរ ប៉ុន្តែខាងស្រីគ្រួសារ​របស់​គាត់​បែរ​ជា​មិនពេញចិត្ត ដោយ​សារ​គាត់​នៅ​តែគិតថា យកមនុស្សស្រីដូចគ្នា អត់មាន​កូន និយាយ​រួម​អ្វី​ដែល​សំខាន់​គឺផ្តោតទៅលើ​អត់មានកូនបន្តពូជ[…] នៅជនបទនៅតែបន្តរើសអើងក្រុមអ្នកស្រឡាញ់​ភេទ​ដូច​​គ្នា ហើយ​សូម្បីតែគ្រួសារខ្ញុំឥឡូវ ក៏គាត់អត់ទាន់ទទួលជាពេញលេញដែរ ពេលខ្លះគាត់ត្រូវបានគេចាក់ចូច គេនិយាយលិច​កើត គាត់មករករឿងយើង មកថាឱ្យយើង»។

អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក​ ប៉ា ប៉ុណ្ណារ៉ា​ដា មានប្រសាសន៍​ថា ក្រុម​អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា មានសិទ្ធិដូចគ្នាទៅនឹងប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ​ ទោះ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង​ច្បាប់​មិន​ទាន់​​​ទទួល​ស្គាល់នូវអាពាហ៍ពិពាហ៍​អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាយ៉ាងណាក្ដី ហើយ​កម្ពុជា ក៏​មិនមាន​ការ​ដាក់​ទោស​ទណ្ឌអ្វីទាំងអស់ទៅលើអ្នកដែលស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីការលើកកម្ពស់ និង​ការពារសិទ្ធិអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា។

លោកថ្លែងថា៖ «ជាក់ស្តែងយើងបានឃើញថា ក្រុមបងប្អូនអ្នកដែលស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា គឺគាត់រៀប​អាពាហ៍ពិ​ពាហ៍តាមរយៈ​រូបភាពផ្សេងៗ ដូចជា ពិធីជប់លាង ការ​ឡើង​ផ្ទះ យើងឃើញថា​ច្រើនពាន់គូរមកហើយ ដែលគាត់អនុវត្តនូវវិធីសាស្ត្រដូច្នេះ ហើយក៏មិនមានការដាក់ទោសអូសដំណើរ​អ្វីទាំងអស់»។

យោងតាមគេហទំព័រការិយាល័យឧត្តម​ស្នងការសិទ្ធិមនុស្ស​​នៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា កត់សម្គាល់ថា ស្ថិត​ក្រោម​​​ច្បាប់​ជាតិ ​និង​ច្បាប់​អន្ដរ​ជាតិ ​បុគ្គល​គ្រប់​រូប ​រាប់​ទាំង​ម​នុស្សប្តូរ​ភេទ (អ្នក​​​ស្រ​ឡាញ់​ភេទ​ដូច​គ្នា) ​មាន​សិទ្ធិ​ទ​ទួល​បានសិទិ្ធ​ដូ​ច​បុគ្គល​ដ​ទៃ​ទៀត​ដែរ។ ​ប្រភពដដែល បន្តថា មា​ត្រា១ ​នៃ​​សេ​ច​ក្តីប្រ​កាស​ជា​ស​កលស្តី​ពីសិទិ្ធ​ម​នុស្ស ​អះ​អាង​ថា ​ម​នុស្ស​​ទាំង​អស់​កើត​មក​​មា​ន​​សេ​រី​ភាព ​និង​សម​ភាព​ក្នុង​ផ្នែក​សេ​ចក្ដី​ថ្លៃ​ថ្នូរ ​និង​​សិទ្ធិ ​ហើយ​​ម​នុស្សម្នាក់ៗ​មាន​សិទ្ធិ​សេ​រី​ភាព​គ្រប់​យ៉ាង​ដោយ​មិ​នប្រ​កាន់​បែង​ចែក​ណា​មួយ។ ​គោល​កា​រណ៍​ទាំង​នេះ ស្តី​ពី​ស​កល​ភាព ​ភាព​​ស្មើ​គ្នា ​និង​ការ​មិ​ន​រើស​អើង ​ដែល​មាន​ចែង​ផង​ដែរ ​នៅ​ក្នុងធម្ម​នុញ្ញ​អង្គ​កា​រស​ហប្រ​ជា​ជាតិ​និង​សន្ធិ​សញ្ញា​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស។

ចំណែក រដ្ឋធម្ម​នុញ្ញ​នៃ​ព្រះរា​ជា​ណា​ចក្រ​កម្ពុ​ជា ​មា​ត្រា៣១ បញ្ជាក់​ជា​ថ្មីអំ​ពី​គោល​កា​រណ៍​ទាំង​នេះ ​ដោយ​ការ​ទ​ទួល​ស្គាល់ ​និង​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស ​ដូច​មាន​ចែង​ក្នុង​សន្ធិ​សញ្ញា​អន្តរ​ជាតិ ​ដោយ​ចែង​​ថា ប្រ​ជា​ពល​រដ្ឋ​ខ្មែរ​គ្រប់​រូប​មាន «ភាព​សិទ្ធិ​ស្មើ​គ្នា​ចំ​ពោះ​មុខ​ច្បាប់ ​មាន​សិទ្ធិ​សេ​រី​ភាព ​និង​ក​រ​ណី​យ​កិច្ច​ដូច​គ្នា​ទាំង​អស់» ​ដោយ​មិន​គិត​ពី​ឋា​នៈ​សង្គម​ផ្សេង​គ្នា ​ហើយ «​មាន​សិទ្ធិ​ចូល​រួម​យ៉ាងស​កម្ម​ក្នុង​ជីវ​ភាព​ន​យោ​បាយ ​សេដ្ឋ​កិច្ច ​សង្គ​ម​កិច្ច ​និង​វប្ប​ធម៌​របស់ប្រ​ទេស​ជាតិ»។ 

អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ បន្តថា បើ​ទោះ​បី​ជា​ទំ​នាក់​ទំនង​ផ្លូវ​ភេទ​ដូច​គ្នា ​មិន​ត្រូវ​បាន​ដាក់​ជា​ទោ​សព្រ​ហ្ម​ទណ្ឌ​ក្តី ​អ្នក​ស្រ​ឡាញ់​ភេទ​ដូច​គ្នា​ទាំង​នោះ ​មិន​ត្រូវ​បាន​ការ​ពារ ឬ​ទ​ទួល​ស្គាល់​ដោយ​ច្បាប់​កម្ពុ​ជា​ដែរ។ ​ច្បាប់​ដែល​មាន​ជាធរ​មាន ​មិន​បាន​ហាម​ឃាត់​ជាពិ​សេស​លើ​ការ​រើស​អើង ​ដោយ​ផ្អែក​លើ​ទំនោរ​ផ្លូវ​ភេទ ​និង​អត្ត​សញ្ញា​ណ​យេនឌ័រ ​ហើ​យ​ក៏​មិន​មាន​ដែរ​នូវ​ការ​ដាក់​ទណ្ឌ​កម្ម​ចំ​ពោះ​អ្នក​ដែល​រំ​លោភ​សិទ្ធិ​ម​នុស្ស​របស់​ម​នុស្សស្រ​ឡាញ់​ភេទ​ដូច​គ្នា។

​ដោយ​ហេ​តុ​នេះ​ហើយ ​ទើប​ជា​ញឹក​ញយ ​អ្នកស្រ​ឡាញ់​ភេទ​ដូចគ្នា​ ​ត្រូវ​ប្រ​ឈម​នឹង «​ស្លាកស្នាមទុ​យស៍ ​ការ​​រើស​​អើង ​និង​ការ​ផាត់​ចេញ​​កម្រិត​ខ្ពស់ ​នៅ​កន្លែង​ផ្សេងៗ ​ដូច​ជា ​នៅ​លំ​នៅ​ឋាន ​សា​លា​រៀន ​កន្លែង​ធ្វើ​ការ ​មណ្ឌល​សុខ​ភាព ​និង​នៅ​ទីសា​ធា​រ​ណ»៕

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន៖ កម្ពុជាត្រូវការថវិកាប្រមាណ ៧ពាន់លាន​ដុល្លារ សម្រាប់ការបន្សាំ​នឹ​ង​ការ​ប្រែប្រួល​អាកាស​ធាតុ

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន ឱ្យដឹងថា កម្ពុជាត្រូវការថវិកាជាង ៧​ពាន់​លាន​ដុល្លារ សម្រាប់​កម្មវិ​ធី​បន្ស៊ាំ និង​​​កាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះក​ញ្ចក់​(GHG) ដូច​បានកំណត់ក្នុងគោលដៅកាត់បន្ថយឱ្យបានក្នុង​រង្វង់​៤២ភាគរយ នៅត្រឹមឆ្នាំ២០៣០។

ក្នុងវេទិកាពិភពលោកស្តីពីសកម្មភាពអាកាសធាតុឆ្នាំ២០២៤ ដែលធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៦ និង១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ លោក អ៊ាង សុផល្លែត រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន ត្រូវបានស្រង់ប្រសាសន៍​​​​មក​ផ្សព្វផ្សាយក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ក្រសួងថា ការប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ កំពុងគំរាម​កំហែង​យ៉ាង​ធ្ងន់​ធ្ងរ និង​កាន់តែខ្លាំងឡើងចំពោះសុខមាលភាព និងភពផែនដី រួមមាន រលកកំដៅ ភ្លៀង​ធ្លាក់​ខ្លាំង និងគ្រោះរាំងស្ងួតកាន់តែញឹកញាប់។ 

លោកបន្ត​ថា អ្វីដែលត្រូវធ្វើនៅកម្រិតពិភពលោក គឺការអនុវត្តវិធានការកាត់បន្ថយ និងការសម្រប​ខ្លួន ការ​កសាងភាពធន់របស់សហគមន៍ងាយរងគ្រោះប្រឆាំង​នឹង​ផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងការធ្វើឱ្យមានវឌ្ឍនៈ​ភាពល្អ លើការប្តេជ្ញាចិត្ត​ហិរញ្ញប្បទាន​អាកាសធាតុ១០០​ពាន់​លាន​ដុល្លារ ដើម្បីគាំទ្រប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។

លោករដ្ឋមន្ត្រី បន្តទៀតថា កម្ពុជា ​ជាប្រទេសងាយរងគ្រោះខ្លាំង ពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនេះ ហើយ​​តាមរយៈការកើនឡើងសីតុណ្ហភាព ត្រូវបានព្យាករណ៍​ថា នឹងកាត់បន្ថយផលិតភាពក្នុង​វិស័យ​​កសិកម្ម នេសាទ និងព្រៃឈើ ព្រមទាំង​កាត់បន្ថយផលិតភាពការងារនៅលើវិស័យជា​ច្រើន​ទៀតផង​ដែរ។

លោក​ អ៊ាង សុផល្លែត បានបន្ថែមទៀត​​ថា ដើម្បីធ្វើការងារទៅលើការបន្ស៊ាំនឹងការប្រែប្រួលអាកាស​​ធាតុគ្រប់វិស័យទាំងអស់ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវការថវិកាប្រមាណជាង ៧ពាន់​​លានដុល្លារ​អាមេរិក ក្នុងនោះចំនួន​ ២ពាន់លាន​ដុល្លារ សម្រាប់កម្មវិធីបន្ស៊ាំ និង​ចំនួន ៥,៨ពាន់​​លានដុល្លារ សម្រាប់កម្មវិធីកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់(GHG)។​

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ខ្វៃ អាទិត្យា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភានេះ​ថាក្រសួង​កំពុង​កៀរគរ​ថវិកា​​ពីដៃគូពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងបម្រែបម្រួលអាកាស​ធាតុនេះ ហើយថវិកា​នេះត្រូវបែងចែកជា ២ផ្នែក​ និង​ចំណាយរហូតដល់ឆ្នាំ២០៣០។

លោកថ្លែងថា៖ «គឺយើងសហការ​បែងចែកជា ២ចំណែក​ធំ ទី១ គឺយើង​ឆ្លើយតបទាក់ទងនឹងឧស្ម័ន​ផ្ទះកញ្ចក់​ហ្នឹង គឺ​ជាង៥០០០​លានដុល្លារ​ សម្រាប់ទប់ស្កាត់បំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់​ទៅបរិយាកាស នៅសល់ពីហ្នឹងយើង​បន្ស៊ាំ​ទៅនឹងការបម្រែបម្រួល​អាកាសធាតុ […] លុយនេះចំណាយដល់ឆ្នាំ២០៣០។ យើងកំពុងកៀរគរ កិច្ចប្រជុំម្សិលមិញ[ថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា]នេះមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការរៀបចំ និង​គ្រប់គ្រង ក៏ដូចជាស្វែងរកដៃគូជាតិ និងអន្តរជាតិ ហើយយើងរំពឹងថា ដៃគូរបស់យើង​ពិនិត្យនឹងជួយគាំទ្រដល់សកម្មភាព នៃការទប់ស្កាត់ការបម្រែបម្រួល ឆ្លើយតបទៅ​នឹង​ការបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ»។

អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបញ្ជាក់​ថា បើកម្ពុជា​អាចកៀរគរ​ថវិកា​គ្រប់ចំនួន ៧ពាន់លានដុល្លារ តាមការគ្រោងទុក នោះ​​នឹងមានការបែងចែងដោយប្រកប​ដោយ​តម្លា​ភាព សុចរិត​ភាព និង​ប្រកប​ដោយចីរភាព។

លោកបន្តថា៖ «កម្ពុជា​បានគិតគូរ​អំពីបញ្ហានេះដែរ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងបំណងពិតប្រាកដ​នៃប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង អញ្ចឹង​ក្នុង​ការ​រៀបចំ​នេះ គឺយើងមិនធ្វើតែរាជរដ្ឋាភិបាល​ទេ មាន​ការអនុវត្តជាមួយដៃគូពាក់ព័ន្ធ និងតំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ក៏​ដូច​ជា​សហគមន៍មូលដ្ឋាន ដែលជាអ្នកទទួលផលអំពីគម្រោងនេះ​ផ្ទាល់​តែម្តង»។

ស្របពេលគ្នានេះ លោក ខ្វៃ អាទិត្យា ក៏​បានលើកទឹកចិត្តឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ ចូលរួមគិតគូរ​ជាមួយការ​ខិត​ខំ​ប្រឹងប្រែង​របស់រាជរដ្ឋភិបាល ក្នុងការបង្ការ និងទប់ស្កាត់​​បម្រែបម្រួល​អាកាស​ធាតុ ដោយ​ចូលរួមកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក ទុកដាក់សំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និងដាំដើមឈើឱ្យ​បាន​​ច្រើន​នៅតាមផ្ទះ​ ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាអាចសម្រចបានជាប្រទេសអព្យាក្រិត្យកាបូន។

នាយក​ប្រតិបត្តិសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា(CYN) លោក ហេង គឹមហុង មានប្រសាសន៍ថា គម្រោងថវិការជាង ៧ពាន់លានដុល្លានេះ ច្រើនខ្លាំង​បើធៀបទៅនឹង​លទ្ធភាព សកម្មភាព​ជាក់​ស្តែង​របស់​កម្ពុជា ទាំង​ការ​អភិរក្ស ការ​អប់រំ ការ​ប្រតិបិត្តការការងារផ្សេងៗ ជុំវិញការទប់ស្កាត់វិបត្តិ បំម្រែបម្រួល​អាកាស​ធាតុ។

លោកបន្តថា៖ «តែយ៉ាងណាមិញ បើសិនជាក្រសួង​មានលទ្ធភាព ឬ​ក៏កៀរគរថវិកា​បានគ្រប់គ្រាន់តាមនេះ អ្វីដែលយើងត្រូវ​គិត​ដែរ អំពី​ការគ្រប់គ្រងដោយតម្លាភាពទៅលើប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុ និងការប្រើប្រាស់ហិរញ្ញវត្តុ មិនថាជាថវិកាជាតិ ឬថវិកាបាន​ពី​សប្បុរស​នានា គឺត្រូវតែមាន​តម្លាភាព ប្រសិទ្ធ​ភាព ឆ្លើយតបជាមួយនឹងយុទ្ធ​សាស្រ្តនានា បើយើ​ង​ពឹង​ទៅ​លើការប្រើ​ប្រាស់​ធនធាន​ច្រើន ថវិកាច្រើន ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ របៀបរបបក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា លទ្ធភាពក្នុងការឆ្លើយតប ជាមួយ​នឹងការ​ទប់ស្កាត់នៃការបំរែបម្រួលអាកាសធាតុ ក៏ដូចជាការបញ្ចេញ​ឧស្ម័នពុល​ទៅ​បរិយាស កាបន្ស៊ាំ​ខ្លួន​ និ​ងវិបត្តិ​​នេះ មាន​លទ្ធភាពទាប ឬការការពារ​​ព្រៃឈើមានប្រសិទ្ធភាពទាប នឹងបង្កឱ្យមានវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរបន្តទៅទៀត និងធ្វើឱ្យខ្ជះខ្ជាយថវិកាជាតិ»។ យោងតាមការព្យាករណ៍អាកាសធាតុរបស់ធនាគារពិភពលោក ចេញផ្សាយកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ​២០២៣ បង្ហាញថា ហានិភ័យទឹកជំនន់ និងសម្ពាធកម្តៅនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នឹងមានសភាពកាន់តែអាក្រក់នាពេលអនាគត។ ប្រភព​ដដែល​បន្តថា ប្រសិនបើគ្មានវិធានការបន្ស៊ាំ និង​កាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់សមស្របទេ បម្រែបម្រួល​អាកាសធាតុ អាចនឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាខាតបង់ផលិត​ផលក្នុងស្រុកសរុបអស់ ៩ភាគរយ គិតត្រឹម​ឆ្នាំ២​០៥០ និង​ធ្វើឱ្យអត្រាភាពក្រីក្រកើនឡើង ៦ភាគរយ​ពិន្ទុ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០៤០៕

គណបក្សកម្លាំងជាតិជំរុញគ.ជ.ប អនុវត្តច្បាប់បោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព

គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលទើបលេចពន្លក បានទាមទារឱ្យស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត អនុវត្ត​ឱ្យ​​ប្រ​​​សិទ្ធិភាពចំពោះបទបញ្ជា និងនីតិវិធីបម្រើឱ្យការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា ក្នុងអាណត្តិទី៤នេះ ប្រ​​ព្រឹត្តទៅដោយតម្លាភាព និងអាចជឿទុកចិត្តបាន។

តាមរយៈគេហទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់ខ្លួន គណបក្សកម្លាំងជាតិ បានបង្ហោះសារនៅថ្ងៃនេះថា សម្រាប់​​កា​​របោះ​​ឆ្នោត​​ជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌ ដែលនឹងម​កដល់នៅចុ​​ងខែឧស​​ភា​ខា​ងមុខនេះ គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះ ចង់ឃើញបទបញ្ជា និងនីតិវិធីអនុវត្តដោយពេញលេញ ដើ​​ម្បី​ធានាពីសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ជាពិសេសរក្សាការសម្ងាត់របស់អង្គបោះឆ្នោត សម្រាប់ការបោះឆ្នោ​​ត​​នៅក្នុងអាណត្តិទី៤នេះ។

ប្រភពបន្តថា៖«គណបក្សកម្លាំងជាតិបានដាក់សំណើរសុំ គ.ជ.ប សុំអនុវត្តច្បាប់បោះឆ្នោត និងបទបញ្ជា និង​​នីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព ដើម្បីធានាការសម្ងាត់សម្រាប់ការបោះឆ្នោតអសកល ថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ខាងមុខនេះ »។

បន្ថែមលើលិខិតអំពាវនាវរបស់ខ្លួន ទីប្រឹក្សាគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក រ៉ុង ឈុន និយាយដោយខ្លីនៅថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤នេះថា លោកមិនអាចផ្តល់ព័ត៌មានល្អិត ចំពោះការស្នើឡើងដោយគណ​​បក្សរ​​ប​​ស់​​ខ្លួនបានទេ ដោយជាប់រវល់។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំជាប់ប្រជុំ»

ជាការឆ្លើយតបចំពោះកង្វល់ ដែលលើកឡើងដោយ គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល នៅពេលនេះ ចំពោះស្ថានប័​​ន​​ជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានឆ្លើយតបភ្លាមៗ តាមរយៈលិខិតផ្លូវការរបស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៣ ឧសភា​​។​​គ​​.ជ.ប បានបញ្ជាក់ជំហរនៅក្នុងលិខិតចំហនោះថា ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយនេះ បានអនុវត្ត​​ស​​​​មត្ថ​​កិច្ចរបស់ខ្លួន ប្រកបដោយឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹត្យ។បន្ថែមពីលើលិខត​នេះ គណៈកម្មាធិការ​​​ជាតិ​រៀ​ប​​ចំការបោះឆ្នោត ក៏បានភ្ជាប់នូវលិខិតដាច់ដោយឡែកមួយទៀត ដែលនិយាយពីសេចក្តីណែនាំស្តីពី ការ​​ពង្រឹ​​ងសន្តិសុខ សណ្តាប់ធ្នាប់ និងរបៀបរៀបរយ ក្នុងការិយាល័យបោះឆ្នោត និងការិយាល័យរាប់​​សន្លឹ​​ក​​ឆ្នោ​ត​​ ដែលស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងសេរីពហុកបក្ស។

លិខិតបន្តថា៖«សូមជម្រាបជូនលោកប្រធានស្តីទីគណបក្សកម្លាំងជាតិជ្រាប់ថា គ.ជ.ប បានទទួលរួច​ហើ​យ​​​​នូវលិ​ខិ​តដូចក្នុ​ងយោងខាងលើ។គជបសូមបញ្ជាក់ថា គ.ជ.បបានអនុវត្តសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន ប្រកបដោ​យ​ឯ​​រាជ្យ​ និងអព្យាក្រឹតដើម្បីធានាឱ្យការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅ សេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ »។ 

ចំណែក លោក សេក សុជាតិ អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត និងការស្រាវជ្រាវ ឯកភាពចំពោះ​​ការ​​ស្នើឡើងពីគណបក្សកម្លាំងនេះ។លោកចាត់ទុកថា អ្វីដែលគណបក្សរដ្ឋាភិបាលទាមទារនេះ វាជាជម្រើ​​ស​ដែ​លល្អ សម្រាប់អង្គបោះឆ្នោត ដែលពួកគេអាចសម្រេចចិត្តដោយគ្មានសម្ពាធ និងស្ថិតក្នុ​​ងកា​​រគំ​រា​​​​ម​​កំ​ហែ​ងខាងនយោបាយណាមួយ។ប៉ុន្តែលោក សេក សុជាតិ យល់ឃើញថា សំណើរនៅពេលនេះ របស់គ​​ណ​​ប​ក្សកម្លាំងជាតិ អាចជារឿងប្រថុយប្រថានទៅវិញ ស្របពេលដែលការសម្រេចចិត្តធ្វើឡើង ដោយគ្មា​​ន​​សំ​​ឡេ​ងចម្រុះ ហើយស្ថានភាពនយោបាយ ហាក់មិនអំណោយផលផងនោះ។ 

លោកបន្តថា៖ «ចំពោះខ្ញុំការស្នើសុំរបស់គណបក្សកម្លាំងជាតិទៅកាន់ គ.ជ.ប ហើយនឹងចង់ឲ្យ​ គ.ជ.ប អនុវត្តន៍ច្បាប់ដើម្បីរក្សាការសម្ងាត់ក៏ដូចជាការប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងការបោះឆ្នោតអសកលនៅប៉ុន្មានថ្ងៃខាងមុខនេះឲ្យ វាមានភាពល្អប្រសើរឡើយដូច្នេះសុំស្នើរបស់គណបក្សកម្លាំងអាចនឹងមានចំណុចពីរដែលយើង មើលឃើញពីបញ្ហាប្រឈមនៃស្នើសុំរបស់គាត់ហ្នឹង»

ប្រតិទិនដែលចេញដោយ ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានកំណត់យកថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០​​២៤ ជាកាលបរិច្ចេទនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា តាមបែបអសកល សម្រាប់នីតិកាលទី៤នេះ។

ចំណែក អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការខុមហ្រែ្វល (Comfrel) លោក កន សាវាង្ស លើកឡើងថា ស្ថាប័នរបស់លោកមិនបានត្រៀមលក្ខខណៈសម្បត្តិ និងមិនបានចូលរួមអង្កេត​នៅក្នុងដំណើ​​រ​កា​​រនៃការបោះឆ្នោត អសកលដែលគ្រោងនឹងរៀបចំ នៅចុងខែឧសភា ខាងមុខនេះទេ។

បើតាមអ្នកជំនាញកិច្ចការបោះឆ្នោតរូបនេះ អ្វីដែលគណបក្សកម្លាំងជាតិបង្ហា​​ញក្តីបារម្ភចំពោះកា​​​ររក្សា​កា​​រ​​ស​ម្ងាត់របស់អង្គបោះឆ្នោត វាគឺជារឿងដែលចាំបាច់ នៅក្នុងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនេះ។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំយល់ស្របចំពោះការអំពាវនាវរបស់គណបក្សកម្លាំងជាតិព្រោះថា វាច្បាប់ដែលត្រូវកា​​រ​ពារ ដល់ម្ចាស់ឆ្នោត និងរក្សាការសង្ងាត់របស់ពួកគេ រួមទាំងការពារសិទ្ធិរបស់ពួកជៀសផុតពីការរំលោភបំ​​ពា​ន»

សម្រាប់លោក សេក សុជាតិ អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍផ្នត់គំនិត នៅតែយល់ឃើញថា ការស្នើឡើង​​ដោ​យ​គណបក្សនយោបាយនៅពេលនេះ វាគួរមានការឆ្លើយតបដោយវិជ្ជមាន និងទទួលខុ​សត្រូវដោយហ្ម​ត់​​​​ចត់ពីស្ថាប័ន​ជាតិរៀប​ចំ​កា​​​របោះឆ្នោត។លោក កន សាវាង្ស ក៏ឯកភាពដែរថា​ ការមិនអាចរក្សាភាពស​ម្ងា​​ត់​​ណា​មួយ ចំពោះអង្គបោះឆ្នោតបាន អ្នក​​ធ្វើ​​​ឱ្យបែកធ្លាយភាពសម្ងាត់នោះ ត្រូវ​​ទទួ​ល​​ទោ​​សតាមបញ្ញ​ត្តិ​មា​​​ត្រា​​១៤២ នៃច្បាប់ស្តីពីកា​​របោះឆ្នោ​​តជ្រើ​ស​​តាំងតំណាងរាស្រ្ត៕

គណបក្សនយោបាយចាប់ផ្ដើមបើកយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា

មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លើកឡើងថាសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា រាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌ ដែលសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសយកការឃោសនាថ្ងៃដំបូងនៅ​ថ្ងៃនេះដើម្បី​​ធ្វើ​​យុ​​​​​ទ្ធនាការឃោសនាស្វែងរកការគាំទ្រ នឹងផ្តោតសំខាន់លើការអភិវឌ្ឍសង្គម មកធ្វើកម្ម​​វិធីន​​យោ​​បា​​យ​​​រ​ប​​​​​​ស់​​ខ្លួ​​ន​​ក្នុងការ​ផ្សព្វផ្សាយ។

អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សន​​យោបា​យ​នីមួយៗ មានសិទ្ធិក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោត ចាប់ពីម៉ោង៦ព្រឹករហូតដល់ម៉ោង១០យប់ ក្នុងរយៈពេល​​​៨​​ថ្ងៃនេះ ដោយគិតចាប់ពីថ្ងៃទី១៧ ដល់ថ្ងៃទី២៤ ឧសភា។ លោកប​​ញ្ជា​ក់ថា នៅចន្លោះម៉ោង១២ថ្ងៃ រហូតដ​ល់ម៉ោង២រសៀល គ្រប់គណបក្សនយោបាយត្រូវផ្អាកការបំពងសំ​​ឡេង​ ប៉ុន្តែអាចធ្វើសកម្មភាពបានជាធម្មតា។

លោក បន្ថែមថា ការប្រារព្ធយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតអសកលនេះ គ.ជ.ប បានផ្ទេរសិទ្ធិជូនគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតរាជធានី ខេត្ត ជាអ្នកទទួលបន្ទុករៀបចំជាមួយបណ្ដាគណបក្សនយោបាយ។

លោកបន្តថា៖ «.ជ.ប អំពាវនាវសូមឱ្យគណបក្សនយោបាយទាំងអស់គោរពឱ្យបាន ក្រមសីលធម៌ក្នុងនា​ជាគណបក្សនយោបាយ ហើយអ្នកគាំទ្រ បេក្ខជនទៀត អនុវត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវ តាមប្រតិទិន តាមពេលវេលានិងសកម្មភាពនៃការឃោសនារបស់ខ្លួន ដើម្បីធានាបានសណ្ដាប់ធ្នាប់សុខសន្តិភាព»

នៅថ្ងៃទី២៦ ឧសភា ខាងមុខនេះ ប្រទេសកម្ពុជា នឹងរៀបចំបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក និងខណ្ឌ សម្រាប់នីតិកាលទី៤នេះ ដែលមានបេក្ខជនសរុបជាង៤ពាន់នាក់ មកពី៥គ​​ណ​​​ប​ក្ស​​នយោបាយ ដែលជាអង្គបោះឆ្នោត តាមបែបអសកលនេះ។

គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាអង្គបោះឆ្នោតសរុបចំនួន ៩ ៣៧៦ ខណៈគណប​ក្ស​ឆន្ទៈខ្មែរ មានអង្គបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សភ្លើងទៀនសរុប ២១៩៨។ចំពោះគណបក្ស ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ​មាន​អង្គបោះឆ្នោតសរុប១៩នាក់។

ក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតអសកលនេះ គណបក្សនយោបាយដែលបានចុះឈ្មោះប្រកួតប្រជែង មា​​​នគណបក្សខ្លះបានបន្តរក្សារៀបចំកម្មវិធីនយោបាយរបស់ខ្លួនដូចអាណត្តិមុនដែរ។ចំណែកបក្សផ្សេងទៀ​​​​តបានប្រកាសយកកម្មវិធីនយោបាយ ដែលផ្តោតលើការ​ធា​នា​​យុត្តិធម៌សង្គម។

អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា​ លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា គោលនយោបាយរបស់បក្សកាន់អំណាចក្នុងអាណត្តិនេះដូចទៅនឹងអាណត្តិមុនៗដែរ។លោកបន្តថា កម្មវិធីនយោបាយរបស់បក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺផ្ដោតលើការពង្រឹងរចនាសម្ព័ន្ធវិមជ្ឈការ និងវិសហមជ្ឈការនៅតាមមូលដ្ឋាន។

លោកនិយាយថា៖ «កម្មវិធីនយោបាយមិនខុសពីមុនៗទេ ដូចតែគ្នាមិនមានការកែប្រែអីទេ»

ចំណែក សមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងជាអគ្គលេខាធិការគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ លោក គង់ មុនីកា ថ្លែងថា គោលន​​យោ​បាយរបស់បក្សឆន្ទៈខ្មែរសម្រាប់ការបោះឆ្នោតអសកលនេះ គឺការផ្ដល់ជូនពលរដ្ឋនូវគោលការណ៍យុ​​ត្តិ​​ធ​ម៌សង្គម ភាពស្មើគ្នាក្នុងវិស័យនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកចិ្ច។លើសពីនេះទៀត ប្រសិនបើសំឡេងអង្គបោះឆ្នោតរបស់បក្សភ្លើងទៀនចំនួន២ ១៩៨រួមគ្នា សមាជិកព្រឹទ្ធសភាបក្សប្រឆាំងរូបនេះ រំពឹងថាគ​​ណ​បក្សរបស់លោកនឹងទទួលបានក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ជាង៩០ អាសនៈ និងក្រុមប្រឹក្សាស្រុក ខណ្ឌ ជាង៥០០អាសនៈ។

លោកបន្តថា៖ «ក្នុងអាណត្តិទី៤នេះ គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរនឹងយកគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ច ជាអាទិភាព»

ចំពោះគណបក្សរាជានិយម ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក ញឿន រ៉ាដែន មានប្រសាសន៍ថា គណបក្ស នឹងមិនចេ​​ញ​​ឃោ​សនានៅថ្ងៃដំបូងនេះទេ ដោយជំនួសមកវិញនឹងរៀបចំកម្មវិធីនៅតាមទីស្នាក់ការបក្ស ដោយសា​​​រអង្គបោះឆ្នោតមានចំនួនមិនច្រើន។អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបន្តថា កម្មវិធីន​​យោបាយរបស់បក្ស គឺការដោះស្រាយប​​ញ្ហារបស់ប្រ​​ជាពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន។

លោកបន្តថា៖ « (សារនយោបាយ) ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្ដេជ្ញារដោះស្រាយបញ្ហាបម្រើជូន បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន»

ទន្ទឹមនេះ សមាជិករដ្ឋសភាកូតាមកពីបក្សរាជានិយមរូបនេះ អំពាវនាវឱ្យអង្គបោះឆ្នោតស្វែងរកបេក្ខភាព ឬ​​បោះឆ្នោតឱ្យបេក្ខភាពរូបណាដែ​​ល​ខ្លួនស្រលាញ់ និងពេញចិត្ត។

ផ្ទុយពីការលើកឡើងដោយគណបក្សនយោបាយទាំងបីអំពីកម្មវិធីនយោបាយ បម្រើឱ្យការបោះឆ្នោតក្រុម​​ប្រឹ​​ក្សាសម្រាប់នីតិកាលទី៤នេះ គណបក្សកម្លាំងជាតិឯណោះវិញបែរជាទើបចាប់ផ្ដើមប្រជុំថ្នាក់ដឹកនាំដើ​​ម្បី​​​កំណត់របៀបវារៈនយោបាយ ក្នុងថ្ងៃបើកយុទ្ធនាការ។ការជ្រើសរើសវិធីជួបជុំក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំបក្ស នៅចំថ្ងៃបើកយុទ្ធនាការដំបូងនេះ ដោ​​យ​សារប្រធានបក្សត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនកាលពីសប្ដាហ៍មុន។នេះបើ​​តាមការបញ្ជាក់ពីអ្នកនាំពាក្យបក្សកម្លាំងជាតិ គឺលោក ជា មុនី។

លោកបន្តថា៖ «យើងអត់ទាន់បានប្រជុំជជែកគ្នាអំពីតម្រូវការនៃការឃោសនា និងបើកយុទ្ធនាការនៅថ្ងៃស្អែកនេះទេ ដោយសារក្រោយពីការចាប់ខ្លួនប្រធានគណបក្សមក ពួកយើងខ្ញុំអត់ទាន់បានជជែកប្រជុំគ្នានៅឡើយទេ»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចស្នើសុំការបំភ្លឺពីលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ដែលជាប្រធានគណបក្សខ្មែ​​ររួបរួមជាតិបានដែរ នៅថ្ងៃនេះ។របាយការណ៍ដែលចេញដោយ ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ឱ្យ​​ដឹ​ង​​ថា គណបក្សដែលធ្លាប់មានប្រវត្តិឈាមជ័រជាអ្នករាជានិយម ក៏នឹងត្រូវចូលរួមប្រកួតប្រជែ​ងនៅក្នុងកា​រ​​បោះ​​ឆ្នោ​ត តាមបែបអសកលនេះដែរ នៅក្នុងអាណត្តិទី៤នេះ។

លោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ និកហ្វិក យល់ឃើញថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សានេះ ប្រ​ព្រឹ​ត្ត​ទៅហាក់មានបរិយាកាសអួអាប់ បន្ទាប់ពីបេក្ខជនឈរឈ្មោះរបស់បក្សប្រឆាំងមួយចំនួន បានរងប​​ណ្ដឹ​ង​​នៅតុលាការ។ លោក អះអាងថា ការបោះឆ្នោតមួយប្រកបដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ គឺជាការរៀបចំការបោះឆ្នោតតាមច្បាប់ ដោយមិនរំលោភបំពានសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយឡើយ។

លោកបន្តថា៖ «បរិយាកាសមានភាពមិនប្រក្រតីខ្លះៗ ពីពេលនេះទៅ ដូចក្រុមប្រឹក្សាដែលឈរឈ្មោះរាជធានីខេត្តអី ក្រុងអី ត្រូវមានបញ្ហា ជាប់បណ្ដឹងតុលាការអីហ្នឹង វាមានបញ្ហារៀបចំបេក្ខជនរបស់គណបក្សប្រ​​ឆាំង»។

បើទោះបែបណា គេសង្កេតឃើញថា សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា កាលពីខែកុម្ភៈ ដែលអង្គបោះឆ្នោតរួមមានសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាង១ម៉ឺននាក់និងតំណាងរាស្រ្ត១២៥រូបទាំងអ​ស់​ក្នុងមុខតំណែង ជាលទ្ធផល គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ទទួលបានអសនៈនៅព្រឹទ្ធសភា​តិចជាងការរំពឹងទុក ដោយសារអង្គបោះឆ្នោតរបស់បក្សភ្លើងទៀនលើសលប់ដែលជាបក្សក្នុងសម្ព័ន្ធភាពបានបោះឆ្នោតឱ្យគណប​​ក្សផ្សេង៕

ស្រ្តីម្នាក់អះអាងថានឹងប្តឹងនាយប៉ុស្តិ៍នគរបាលពីបទប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាលើយុវជន២រូប

ស្រ្តីជាម្តាយរបស់យុវជន២រូប នៅឃុំអូរបីជាន់ ស្រុកអូរជ្រៅ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ដែលអះអាងថាជា​​ជនរ​ងគ្រោះ បានគំរាមប្តឹងជាថ្មីទៀត ប្រឆាំងនាយប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលឃុំអូរបីជាន់ ពីបទប្រើប្រា​ស់ហិង្សា​លើ​​កូ​​ន​​របស់ខ្លួន ឱ្យមានរបួសស្នាម ខណៈមន្រ្តី​នរគបាលដែល​រងការចោទប្រ​កាន់ ក្នុងសំណុំរឿងព្រ​ហ្មទណ្ឌ​​នេះ​ បដិសេធ​​ចំពោះការចោ​ទប្រកា​ន់​​នេះ។

អ្នកស្រី ឆេង សុខឃី ដែលត្រូវជាម្តាយរបស់យុវជន២រូប និយាយថាអ្នកស្រីបានដាក់បណ្តឹ​ងម្តងរួចហើយ​​ទៅប៉ុស្តិ៍​នគរបាលរដ្ឋបាលឃុំអូរបីជាន់ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ ពាក្យបណ្តឹងរបស់អ្នកស្រី​បន្តផ្អិបទុក​មិ​ន​ដោះ​​ស្រាយ។អ្នកស្រីបន្តថា រូបខ្លួននឹងមិនទុករឿងនេះឱ្យកប់ចោ​លឡើយ។ក្នុ​​ងន័យ​នេះ គឺក្រោយពេល  កូនៗរបស់អ្នកស្រីត្រឡប់ពីធ្វើការនៅប្រទេសថៃវិញ នឹងរៀបចំពាក្យ​បណ្តឹងសា​ថ្មីទៀ​ត​​ហើយដាក់  ក្នុងពេ ល ឆាប់ៗនេះ។

អ្នកស្រីបន្តថា​៖ «ឥឡូវគេឲ្យខ្ញុំមកដាក់ពាក្យបណ្តឹងសារថ្មីទៀត​ តែកូនខ្ញុំមិនទាន់ឡើងមកពីថៃបើកលុយស្អែកហ្នឹងទើបឡើងមកដាក់ពាក្យបណ្តឹងថ្មី ខ្ញុំចង់ឲ្យរកកាពិតសួរថាគេវ៉ៃកូនខ្ញុំអត់មានមូលហេតុហ្នឹងតើវាយ៉ាងមិចបានជាកូនជនរងគ្រោះហើយទៅជាគេប្តឹងខ្ញុំវិញឥឡូវនេះ»

 លោកស្រីបន្ថែមថា៖«ខាងហ្នឹងគេថាគេប្តឹងវិញសន្តិសុខភូមិថ្ងៃហ្នឹងគេវ៉ៃយកទៅប៉ុស្តិ៍ វ៉ៃហ្នឹងដល់ពេលសន្តិសុខភូមិមេប៉ុស្តិ័បញ្ជាឲ្យសន្តិសុខភូមិហ្នឹងជះទឹកដាក់កូនខ្ញុំ៥ធុង ដល់ពេលចឹងទៅនិយាយគ្នាមិចទេកូនខ្ញុំគ្រាន់តែច្រានគេចេញថាកុំឲ្យជះចឹងនឹងណា ចាសឥឡូវគេប្តឹងថាកូនខ្ញុំច្រានទ្រូងគេ»

បើតាមអ្នកស្រី ឆេង សុខឃី អង្គហេតុនៃសំណុំរឿងនេះ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ នាយប៉ុស្តិ៍​​ន​​គ​រ​​បាល​​២នាក់ បានចាប់កូនប្រុសរបស់អ្នកស្រី២នាក់វាយធ្វើបាប ក្នុងចំណោមមហាជនកុះករ អំឡុង​ពេ​ល​ពួក​គេ​​ជិះម៉ូតូ ដើ​រលេងកម្សាន្តថ្ងៃបុណ្យចូលឆ្នាំ។

អ្នកស្រីបន្តថា នៅបន្ទាប់ពីយុវជនទាំង២នាក់ ធ្វើដំ​ណើ​​រ​ត្រឡប់មកពីវត្តណងចាន់ ដល់ចំណុចស្ពានចិន​ជិតប៉ុស្តិ៍នគរបាល​វរ:ការពារព្រំដែនគោកលេខ៩១១ ដែល​​នៅក្នុងភូមិសាស្រ្ត ភូមិអូរ​បីជាន់ ឃុំអូរបីជាន់ ស្រុ​កអូរជ្រៅ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ត្រូវបាននាយប៉ុ​ស្តិ៍នគ​របា​​ល​ឃាត់ខ្លួន និងប្រើប្រាស់ហិង្សា​ក្នុងទ​ម្រង់​​ធ្ងន់​​​ធ្ង​​រតែម្តង។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ក្រោយធ្វើសកម្មភាពនៅ​នឹងកន្លែ​ង​កើ​តហេតុ មិនអស់ចិត្តហើយ នគរបា​ល​បានចា​ប់ពួកគេអូសដាក់ឡាន និងបន្តធ្វើទារុណ​កម្មបន្ថែម​ទៀត​នៅ​ក្នុងប៉ុស្តិ៍នគរបាល។

បដិសេធនឹងការចោទប្រកាន់នេះ លោក នង សំរាំង នាយកប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាល ឃុំអូរបីជាន់ អះអាងដោ​យ​ខ្លីថាករណីនេះ មិនមានការប្រើប្រាស់ហិង្សាទៅលើយុវជនទាំងពីរនាក់ ដូចពាក្យបណ្តឹ​ងនោះឡើយ​។​នា​យប៉ុស្តិ៍នគរបាលរូបនេះ ចាត់ទុកថា រឿងរ៉ាវនេះ វាគឺជារឿងបរិហាកេរ្តិ៍មកលើរូបលោក ក្នុងចេតនា​មិន​ល្អ​​ណា​​មួយទៅវិញទេ។

លោកបន្តថា៖ «ជាការបង្កាច់បង្ខូចសមត្ថកិច្ចទេបាទសូមអរគុណ ជាការបង្កាច់បង្ខូចរបស់គេទេ»

ដូចគ្នានេះដែរ លោក រ៉ង ចាន់រ៉ុង នាយករងប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាល ឃុំអូរបីជាន់ ក៏ឯកភាពដែរថា ការចោ​ទ​​ប្រកាន់នេះ មិនត្រឹត្រូវឡើយ។លោកបន្តថា ការចាប់ខ្លួនយុវជនទាំងពីរនាក់នោះ គឺមានជាប់ស​ង្ស័យ​​នឹង​បទ​​ល្មើសគ្រឿងញៀន មិនមែនជាការប្រើប្រាស់អ្វីនោះទេ។

លោកបន្តថា៖ «រឿងដែលគេចោទប្រកាន់គឺជារឿងមិនពិតទេបាទ​ ចង់និយាយថាពាក់ព័ន្ធនឹងករណីគឺថាវាមានរឿងកុំកួនដែលយើងជាសមត្ថកិច្ចហ្នឹងបានឃាត់និងចាប់ខ្លួន កូនប្រសារ កូនបង្កើតគាត់ហ្នឹងពាក់ព័ន្ធនឹងករណីជួញដូរគ្រឿងញៀន»

ផ្ទុយពីការបដិសេធនេះ លោក ញ៉ឹប សុជាតិ ដែលអះអាងថា ជាសាក្សីម្នាក់ឃើញហេតុការណ៍នេះ ទទួ​ល​​ស្គា​ល់ថា សមត្ថកិច្ចនគរបាលពិតជាប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាទាំងកំរោល ទៅលើយុវជនទាំង​ពីរនាក់​នោះ​​ប្រាក​ដ​​មែន។បើទោះជាបែបណា បុរសរូបនេះ មិនបានផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិតទេ ដោយអះអាងថាកំពុង​​ជាប់ភារ​​កិច្ច​ក្នុង​ម៉ោងការងារនៅឡើយ។

លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំនៅជាសាក្សីដដែលប៉ុន្តែឥឡូវនេះខ្ញុំនៅកន្លែងធើ្វការមិនអាចនិយាយ ទូរស័ព្ទបានទេព្រោះខ្លាចមេអាចទាក់ទងមកខ្ញុំបាម៉ោង៦ល្ងាច និងព្រឹកម៉ោង៧ នឹងម៉ោង៨»

ចំណែក លោក អ៊ិន គង់ជិត អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការ ការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho) ប្រចាំខេត្តមន្ទាយមានជ័យ​ ដែលអង្កេតនៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ លើកឡើងថា ករណីនេះក្រុមគ្រួសារជនរងគ្រោះធ្លាប់​ដាក់​បណ្តឹងរួចម្តងមកហើយ ថែមទាំងមានសាក្សីបានចូលរួមផ្តល់សក្ខីកម្មដែរ ប៉ុន្តែមិនទទួលបា​នដំណោះ​​ស្រា​យ។ក្នុងនាមជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស លោកយល់ឃើញថា សំណុំរឿងនេះអាជ្ញាធរគួរបើ​កការស៊ើ​​ប​អ​ង្កេត និងមានវិធានការដោយផ្អែកលើយុត្តិធម៌ ដើម្បីកុំឱ្យមានអំពើហិង្សាបែបនេះ កើតឡើងជា​​ថ្មីទៀ​ត​ចំ​​ពោះ​ពលរដ្ឋ ដែលពុំបានប្រព្រឹត្តកំហុស តែត្រូវទទួលរង់អំពើហិង្សាបែបនេះ។

លោកបន្តថា៖«បាទករណីនេះអាណាព្យាបាលនឹងជនរងគ្រោះ គាត់បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងក្រោយកើតហេ​​តុមួយអាទិត្យគឺនៅថ្ងៃទី២២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ គាត់បានដាក់ប្តឹងហើយសំណុំរឿងហ្នឹងបើប៉ះលើប្រជាពល​​រដ្ឋស្លូតត្រង់អធិការ និងបញ្ចូនសំណុំរឿងទៅប៉ុន្តែនេះអត់ទេពន្យារពេលដើម្បីឲ្យជនបង្កហ្នឹងចរចាជាមួយ ដើមបណ្តឹងហើយពួកគាត់មិនព្រមចរចាគាត់ចង់អោយធើ្វតាមច្បាប់ លោកនាយប៉ុស្តិ៍អីនឹងគាត់បានទៅសុំទោសអាណាព្យាបាលជនរងគ្រោះដល់ផ្ទះដែរ សុំបញ្ចប់នឹងសុំសងសំណងអីដែរតែគាត់មិនព្រម»

បើទោះជាបែបណា ក្រុមគ្រួសារដែលអះអាងថាជាជនរងគ្រោះ ប្តេជ្ញាថានឹងបន្តស្វែងរកយុត្តិធម៌ទៀត ប្រ​​សិ​​​​ន​​បើ​​រឿងនេះ នគរបាលនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ បន្តទុកចោលមិនចាត់ការ៕

ពលរដ្ឋនៅ​សង្កាត់ព្រែកកំពិស ស្នើជាថ្មីដល់អាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញ​ផ្តល់ប្លង់កម្មសិទ្ធិ​ ក្រោយពន្យា​ពេល​ដោះស្រាយ​ជា​ច្រើន​ដង

ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៤០នាក់ ដែលមានបញ្ហាដីធ្លីនៅភូមិដំណាក់សង្កែ សង្កាត់ព្រែកកំពឹស ខណ្ឌដង្កោ បានប្រមូលផ្ដុំគ្នាលើកបដាតវ៉ា នៅ​មុខសាលារាជធានីភ្នំពេញជាថ្មីទៀត នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤នេះ ដើម្បី​ស្នើឱ្យ​អាជ្ញាធរ​ពន្លឿនកិច្ចអន្តរាគមន៍​ផ្ដល់ប្លង់​កម្មសិទ្ធិជូនពួកគេ ក្រោយពួកគេថា អាជ្ញាធរបានពន្យារពេលដោះស្រាយជាច្រើនដង។

កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ​ទាំងនោះ បាននាំគ្នាទៅប្រមូលផ្តុំនៅមុខសាលា​រាជធានីភ្នំពេញ​ ដើម្បីសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ឱ្យមានដំណោះស្រាយលើបញ្ហាដីធ្លី ដោយពួកគេ​អះអាងថា អាជ្ញាធរ​ខណ្ឌ បានចែក​ប្លង់រឹងជូនប្រជាពលរដ្ឋ​ជាច្រើនគ្រួសារ​​នៅក្នុងសង្កាត់ព្រែកកំពឹស កាលពីថ្ងៃ​ទី​២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ លើកលែងពលរដ្ឋ​ចំនួន​ ៥៧គ្រួសារនេះ​ ដែល​មាន​ដីសរុបជាង ៦ ០០០ម៉ែត្រការ៉េ នៅ​មិនទាន់​បាន​ប្លង់​នៅឡើយ ដោយសារ​តែ​​មាន​​ក្រុម​ហ៊ុន​ឯកជន​មួយ ប្តឹងទប់ស្កាត់ ដោយថាដីនោះ​ជាន់ប្លង់ជាមួយដី​ក្រុមហ៊ុន​​។ ​

អ្នកស្រី ឡុង ហ៊ុន អាយុ៥៥ឆ្នាំ ជាពលរដ្ឋដែលមានបញ្ហាដីធ្លីនៅភូមិដំណាក់សង្កែ បាន​លើកឡើង​ថា​ ការប្រមូលផ្តុំជាថ្មីទៀតនៅថ្ងៃនេះ ដោយសារ​តែអាជ្ញាធរ​នៅមិនទាន់ដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីរបស់ពួកគាត់​នៅឡើយ ដោយបានពន្យាពេល​ម្តងហើយម្តងទៀត ទើបពួកគាត់នាំគ្នា​ទៅសុំអន្តរាគមន៍ពីអាជ្ញាធរ​​ជាថ្មីទៀត ដើម្បីសុំ​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។

អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ឱ្យខាងក្រសួងសូរិយោដីហ្នឹង ចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិឱ្យពួកខ្ញុំមក ខ្ញុំចង់បានតែប៉ុណ្ណឹងទេ ព្រោះអីរាល់ថ្ងៃហ្នឹង ខ្ញុំបញ្ហាតែដីហ្នឹង បញ្ហាតែចង់បានប្លង់មកវិញទេ ហើយបានប្លង់មកខ្ញុំធ្វើផ្ទះនៅ»។

អ្នកស្រី ឡុង ហ៊ុន បន្តថា បច្ចុប្បន្ន គ្រួសារ​អ្នកស្រី កំពុងជួបការ​​លំបាក ដោយសារ​ផ្ទះតូច ហើយសមាជិក​គ្រួសារ​មាន​រហូតដល់ទៅ៥នាក់ ខណៈ​ផ្លូវចូលផ្ទះ ក៏អាចចូលបានត្រឹមតែម៉ូតូ។

ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតរស់នៅភូមិ​ដំណាក់សង្កែដែរ តែ​សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ បានរៀបរាប់ថា លោកប្រឈម​នឹ​ងបញ្ហាជាច្រើនក្នុងជីវភាពរស់នៅ​ នៅពេលដែលមិនមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។ ករណីនេះ លោកស្នើដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ផ្តល់​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីជូនពលរដ្ឋឱ្យបានឆា​ប់​ ដើម្បីយកទៅប្រើប្រាស់​ជាប្រយោជន៍សម្រាប់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។

លោកថា៖ «ប៉ុន្ដែបើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងក៏នៅតែមានសង្ឃឹមខ្ពស់ ដោយសារតែដីរបស់យើង​មានឯកសារត្រឹមត្រូវ​ស្របច្បាប់ ហើយដីរបស់យើងត្រូវបានចុះបញ្ជីជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ​រួចជាស្រេច នៅក្នុងក្រសួងដែនដី នគររូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដូច្នេះយើងសង្ឃឹមថា យើងនឹងទទួលបានវា បើទោះបីជាសាលាក្រុង​មិនមានដំណោះស្រាយជូនយើង យើង​នឹងបន្ដនីតិវិធី​ទៅកាន់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗទៀត»។

ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត​រស់នៅ​ភូមិដំណាក់សង្កែដែរនោះ​ លោក សឿន សុខុន អាយុ៤២ឆ្នាំ បានប្រាប់ថា កំឡុងពេល​ប្រមូលផ្តុំនោះ មន្ត្រីសាលា​រាជធានីភ្នំពេញ បានឱ្យ​ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋចូល​ជួបប្រ​ជុំ ដោយមាន​ការចូលរួម​ពី​អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ​ អភិបាលរងខណ្ឌ ចៅសង្កាត់ព្រែកកំពឹស មេភូមិដំណាក់សង្កែ និងអនុប្រធានសុរិយោដី តែមិនមាន​វត្តមានភាគីក្រុមហ៊ុនអេកូមេហ្គាប៉ូលីស ឌីវើឡុបមេន ខបភើរេសិន ឯ.ក ដែលជាដើមបណ្ដឹងនោះទេ។

លោកថា អាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញ ស្នើដល់ពលរដ្ឋ ទុកពេលឱ្យ​អាជ្ញាធរ​ ២សប្តាហ៍ទៀត ដើម្បីសម្របសម្រួល​រកដំណោះស្រាយ ខណៈតំណាងភាគីក្រុមហ៊ុន កំពុងនៅក្រៅប្រទេស។

លោក​បន្តថា៖ «គាត់[អាជ្ញាធរ]បានប្រាប់ថា សុំទុកពេលឱ្យខាងអាជ្ញាធរ​គាត់ធ្វើការបន្តិច ដោយសារលោកស្រី អេង ចេង ដែល​ជាអ្នកពុះឡូត៏លក់​ ឱ្យពួកខ្ញុំកាលពីមុនហ្នឹង​ គាត់ថាឈឺនៅថៃ ហើយលោកស្រី លឹម លីណា [តំណាងក្រុមហ៊ុន]គាត់ថានៅបារាំង​មិនបានចូលរួមទេ។ ហើយពួកខ្ញុំថា ចុះបើមិនមានការចូលរួមអ៊ីចឹងតើធ្វើម៉េចទៅ? តែសាលាក្រុងគេថា បើសិនជាលើកទី៣ លោកស្រី លឹម លីណា ហើយនិងលោកស្រី អ៊ឺង ចេង ហ្នឹងគាត់មិនចូលរួមទៀត គេនឹងធ្វើលិខិតមួយទៅខាងឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្មឱ្យកាត់ឆ្វៀល​ ស.ជ.ណ ដែលលោកស្រី លឹម លីណា មានទៅលើគ្របលើដីរបស់ខ្ញុំ»។

Newsroom Cambodia មិនអាចទាក់ទងអ្នកស្រី លឹម លីណា តំណាងក្រុមហ៊ុនអេកូមេហ្គាប៉ូលីស ឌីវើឡុបមេន ខបភើរេសិន ឯ.ក និងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាល​រាជធានីភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្តី ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ។

ចំណែក លោក កន សុកេន ចៅសង្កាត់ព្រែកកំពឹស បានឱ្យដឹងថា សាលារាជធានីភ្នំពេញ កំពុងអន្តរាគមន៍ទៅលើបញ្ហាដីធ្លីនេះហើយ។

លោកថា៖ «ឯឧត្តមអភិបាលនៃគណអភិបាលក្រុង គាត់កំពុងតែធ្វើការហើយ តែដោយសារភាគីទាំង២​នោះអត់មាននៅយើងនេះ[…]គាត់មានប្រសាសន៍ប្រាប់បងប្អូនយើងទាំងអស់ហ្នឹង គាត់ស្ដាប់បានហើយ ពីដំបូងឡើយគាត់នឹកថាវាយ៉ាងម៉េចៗ អីចេះចុះ ដល់គាត់មានប្រសាសន៍ព្រឹកមិញប្រាប់ទៅគាត់ស្ងប់អារម្មណ៍គាត់បន្តិចទៅ»។

លោកបានបន្តថា៖ «ខ្ញុំអត់ទាន់ហ៊ានថាយ៉ាងម៉េចទេ ព្រោះខ្ញុំអត់បានដឹងពីប្រវត្តិពីដំបូងមកដែរ គ្រាន់តែដឹងថា ឈ្មោះ អ៊ឹង ចេង ហ្នឹងគាត់ទិញដីនៅហ្នឹងពុះឡូត៏ពុះអីលក់ ថាដីហ្នឹងដីស្រែ គាត់ចាក់ដីចាក់អីទៅ ពុះឡូត៏ពុះអីលក់ប្រជាជនទិញធ្វើផ្ទះថ្មដូចម្រាមដៃហើយហ្នឹង ដល់គេចុះធ្វើប្លង់ប្រព័ន្ធនេះ ដល់ពេលគេបិទប្រកាស ស្រាប់តែមានក្រុមហ៊ុនមួយហ្នឹង មកដាក់ពាក្យទប់ស្កាត់មិនឱ្យចេញប្លង់»។

នាយកទទួល​បន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិ​មនុស្ស​លីកាដូ លោក អំ សំអាត សង្កេតឃើញថាបញ្ហាដីធ្លីនេះ ភាគច្រើនត្រូវទុកបណ្តោយឱ្យ​​មានភាពយូរអង្វែង​ឬក៏រ៉ាំរ៉ៃ ហើយអាចនាំឱ្យមានបញ្ហាដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែល​រង​គ្រោះ ដូចជា ពួកគាត់​មិនទទួលបានសិទ្ធិស្របច្បាប់លើដី​របស់ខ្លួន ជួបបញ្ហា​​ក្នុងជីវភាពរស់នៅ និង​អាចប្រឈមនឹងអំពើហិង្សា ឬអាចឈានដល់ការប្ដឹងផ្ដល់តាមផ្លូវតុលាការ​ជាដើម។

លោក​បន្តថា៖ «នៅក្នុងករណីនេះ យើងឃើញថា​អាជ្ញាធរមិនមែនថាមិនដោះស្រាយ ប្រឹងប្រែងដោះស្រាយ ប៉ុន្តែភាគីម្ខាងទៀតហាក់ដូចជាមិនបានអនុវត្តតាមអ្វីដែលអាជ្ញាធរប្រឹងប្រែង។ អ៊ីចឹងទាំងអស់នេះ យើងសំណូមពរដល់​អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ក៏ដូចជាក្រសួង​និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធហ្នឹង រួមគ្នាដើម្បីពន្លឿនធ្វើម៉េចដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់បានឆាប់រហ័ស ដើម្បីទប់ស្កាត់នូវបាតុភាពដែលកើតឡើងជាយថាហេតុ ហើយអ្វីដែលអ្នករងគ្រោះហ្នឹងគឺពលរដ្ឋ»៕

ពលរដ្ឋនៅឃុំសង្កាត់ចំនួន៣​ក្នុង​ខេត្តកណ្តាល ទទូចសុំដំណោះស្រាយករណីមន្ត្រីវាស់វែងដី​ជាង​១០ឆ្នាំ តែ​​មិន​​ទាន់​​ចេញប្លង់

ប្រជា​ពលរដ្ឋជិត ១០០គ្រួសារ មកពីឃុំ-សង្កាត់ចំនួន៣ផ្សេងគ្នា ក្នុងខេត្តកណ្តាល ​ទទូច​សុំ​ការអន្តរា​គមន៍​ពីស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភា និង​ខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីដោះស្រាយករណីមន្ត្រីជំនាញ​វាស់​វែង​ដីធ្លី​ជាង ១០ឆ្នាំមកហើយ​​ ប៉ុន្តែមិនចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិឱ្យពួកគាត់​នៅឡើយ​ ដោយ​ថាដីនោះ ជាន់​ជាមួយដីឧកញ៉ាមួយរូប។

ការទទូចសុំអន្តរាគមន៍នេះ បានធ្វើឡើង​ខណៈដែល​ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៦០នាក់ តំណាងឱ្យ ៩៦គ្រួសារ ដែលមកពីឃុំកណ្តោក និងឃុំជើងកើប ក្នុងស្រុកកណ្តាលស្តឹង និងពលរដ្ឋមកពីសង្កាត់ព្រៃកហូរ ក្រុងតាខ្មៅ ប្រមូលផ្តុំគ្នានៅថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤នេះ ដើម្បីដាក់ញត្តិសុំការអន្តរាគមន៍ពីខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត និងប្រធានព្រឹទ្ធ​សភា លោក ហ៊ុន សែន ជុំវិញ​បញ្ហាដីធ្លីនេះ។

ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់រស់នៅភូមិអំពៅព្រៃ ឃុំកណ្តោក ស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ខេត្តកណ្តាល អ្នកស្រី អួង ស៊ីម អាយុ ៦៣ឆ្នាំ ​បានឱ្យដឹងថា គោលដៅនៃការដាក់ញត្តិជូន​ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗ រួមមាន ប្រធាន​ព្រឹទ្ធ​សភា លោក ហ៊ុន សែន និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះគឺ​ដើម្បីទទូចឱ្យមានការដោះស្រាយករណីដីធ្លីទំហំ ​២០០ហិកតា របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ៩៦គ្រួសារ ដែលមិនទាន់ទទួលបានប្លង់កម្មសិទ្ធិនៅឡើយ ទោះបីជាតុលាការធ្លាប់ចេញសាលក្រមចំនួន២ដងរួចមក​ហើយ គឺនៅឆ្នាំ២០០៦​ និងឆ្នាំ២០០៧ ដើម្បីឱ្យរដ្ឋបាលខេតកណ្តាល និងសុរិយោដីខេត្ត ផ្តល់​បណ្ណសំគាល់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីដល់ពួកគាត់​។

អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «គោលបំណងខ្ញុំថ្ងៃនេះ គឺដាក់ញត្តិសុំដល់សម្តេចពុក[លោក ហ៊ុន សែន] ហើយនិង​សម្តេច ហ៊ុន ម៉ាណែត ដើម្បីឱ្យគាត់ជួយដោះស្រាយ ពន្លឿនរឿងដីខ្ញុំពាក់ព័ន្ធយូរហើយ គឺបានអនុវត្តសាលក្រមតុលាការឱ្យប្រជាពលរដ្ឋហើយ។ មានទាំងបានវាស់ប្លង់រួចអស់ហើយ ប៉ុន្តែអត់បាន[ប្លង់]»។

ចំណែក ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតរស់នៅសង្កាត់ព្រែកហូរ ក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្តាល លោក​ អ៊ី វ៉ាន្នី អាយុ ៤៦ឆ្នាំ​ បានឱ្យដឹងថា ដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ ត្រូវបានមន្ត្រីសុរិយោដីវាស់វែងរួចហើយតាំងពី ១៦ឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែមិនបានចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិឱ្យពួកគាត់ឡើយ ដោយមន្ត្រីអះអាងថាត្រួតដីគ្នា​ជាមួយឧកញ៉ាម្នាក់ ឈ្មោះ សៀង ចាន់ហេង ដែល​ជាម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនហេង​អភិវឌ្ឍន៍។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «គេវាស់ហើយៗ ប៉ុន្តែសំខាន់គេមិនចេញប្លង់ឱ្យ។ គេអត់ចេញបណ្ណឱ្យយើងកាន់កាប់ កាលពីឆ្នាំ២០០៨»។

លោក វ៉ាន្នី អះអាងថា ធ្លាប់ស្វែងរកការអន្តរាគមន៍ពីក្រសួង-ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធជាច្រើនដងមកហើយ ប៉ុន្តែមិនដែលទទួលបានលទ្ធផលទាល់តែសោះ។ ករណីនេះ លោកថា អស់ជំនឿលើក្រសួង-ស្ថាប័ន​ដែល​មានសមត្ថកិច្ច ហើយយល់ថាមានតែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត និងប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន ទេ​ដែលអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះ​ជូនពួកគាត់បាន ខណៈពួកគាត់បាន​បាត់បង់កន្លែងអាស្រ័យផលកសិកម្មតាំងពីឆ្នាំ២០០៩ ដោយសារក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយនោះ​យកអាជ្ញាធរមករារាំងមិនឱ្យពួកគាត់ចូល។

បើតាមក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ​ នៅកំឡុងពេលដាក់ញត្តិនោះ តំណាងព្រឹទ្ធសភាព បានចេញមកទទួល​ញត្តិ​របស់ពួកគាត់​ តែមិនបានចុះហត្ថលេខាឡើយ ដោយអះអាងប្រាប់ពួកគាត់ថា នឹងផ្តល់ដំ​ណឹងជូនវិញនៅសប្តាហ៍ក្រោយ។ ដោយឡែក ខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានបដិសេធមិនទទួលញត្តិរបស់ពួកគាត់ឡើយ ដោយរុញឱ្យរកការអន្តរាគមន៍ពីក្រសួងយុត្តិធម៌ ខណៈអ្នកស្រី​ថា ពួកគាត់​ធ្លាប់ទៅរកការអន្តរាគមន៍នៅក្រសួងយុត្តិធម៌​​ជាច្រើនដងហើយ ប៉ុន្តែមិនទទួលបានលទ្ធផល។

ប្រធាននាយកដ្ឋានរដ្ឋបាលនៃព្រឹទ្ធសភា អ្នកស្រី សៅ ចន្ទ្រា បានបញ្ជាក់នៅពេលចេញមកទួ​លញត្តិពីពលរដ្ឋថា នឹងបញ្ជូនសំណើរនេះ​ទៅថ្នាក់ដឹកនាំ​បន្ត​បន្ទាប់​ទៀត។

អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា៖ «បន្ទាប់ពីខ្ញុំធ្វើកំណត់បង្ហាញនេះរួច គឺខ្ញុំបញ្ជូនទៅថ្នាក់ដឹកនាំតាមឋានានុក្រម។ ពួកខ្ញុំគ្រាន់តែទទួលទេ តែពួកខ្ញុំអត់មានសិទ្ធិដោះស្រាយទេ»។

ចំណែក មន្ត្រីខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក គង់ ចំរើន បានបញ្ជាក់ទៅកាន់ពលរដ្ឋ​ថា ការបដិសេធទទួលយក​ញត្តិ​នោះ ដោយសារ​បញ្ហានេះ​មានភាពស្មុគស្មាញទាក់ទងនឹង​ផ្លូវ​ច្បាប់ ដូច្នេះលោក​ជំរុញឱ្យពលរដ្ឋទៅដាក់ពាក្យនៅក្រសួងយុត្តិធម៌បន្ថែម ដើម្បីទាមទារនូវអ្វីដែលខ្លួនចង់បាន។

លោកថ្លែងថា៖ «អត់បានដីវាមានហេតុអី រកហេតុវាហ្នឹង​ឱ្យឃើញ ព្រោះគេធ្វើអីវាមានរបៀបរបស់វា។ អ៊ីចឹងអញ្ជើញទៅក្រសួងយុត្តិធម៌ អាចពាក្យបន្ថែមដាក់បាន។ នៅក្រសួងយុត្តិធម៌អាចដាក់ពាក្យបន្ថែមបាន»។

តាមរយៈលិខិតរបស់​ក្រសួងយុត្តិធម៌ ចុះថ្ងៃទី០៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៩ បានបញ្ជាក់អំពីអង្គច្បាប់​ថា វិវាទដីធ្លីរវាងប្រជាពលរដ្ឋ ២៩២​គ្រួសារ និងលោកស្រី សៀង ចាន់ហេង ត្រូវបានដោះស្រាយចប់សព្វគ្រប់ដោយសាលាដំបូងខេត្តកណ្តាល តាមរយៈសាលក្រមរដ្ឋប្បវេណីស្ថាពរលេខ ៤០”វ” ចុះថ្ងៃទី​០២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៦ និងសាលក្រមរដ្ឋប្បវេណីស្ថាពរលេខ ១២៩ ចុះថ្ងៃទី​២៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ​២០០៧។

ក្នុងលិខិតដដែលនោះ ក្រសួងយុត្តិធម៌ ក៏ស្នើឱ្យសាលាខេត្តកណ្តាល និងសុរិយោដីខេត្ត រៀប​ចំ​គណៈ​កម្ម​ការ​​ចុះ​វាស់វែងបែងចែកដីធ្លី និងចេញប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិកាន់កាប់ជូនប្រជាពលរដ្ឋ នូវ​ដីដែលទទួលស្គាល់ជារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ តាមអំណាចសាលក្រមរបស់សាលាដំបូងខេត្តកណ្តាល និងស.ជ.ណ ចុះថ្ងៃទី ២៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ​២០០៨ របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ​។

ជុំវិញ​ករណីនេះ Newsroom Cambodia មិនទាន់អាចសុំការឆ្លើយតបពីម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនហេងអភិវឌ្ឍន៍ លោក​ស្រី សៀង ចាន់ហេង និង​អភិបាលខេត្តកណ្តាល លោក គង់ សោភ័ណ្ឌ បាន​ទេនៅរសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។

យ៉ាង​ណា នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធដោះស្រាយបញ្ហានេះឱ្យបាន​ឆាប់​រហ័ស ដោយថាបញ្ហាដីធ្លីមិនអាចទុកឱ្យរ៉ាំរៃបានឡើយ ព្រោះ​អាចបង្កឱ្យពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយសារបញ្ហាជីវភាព ក៏ដូចជារងការចោទប្រកាន់ផ្សេងៗរហូតជាប់ពន្ធនាគារជាដើម។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ចៀសវាងបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹង គឺ​អាជ្ញាធរ រួមទាំងតុលាការ ដែល​មាន​សាល​ក្រមសាល​ដីកា ត្រូវពិនិត្យឡើងវិញ ហើយធ្វើម៉េចអនុវត្តដើម្បីឱ្យទទួលបាននូវភាពយុត្តិធម៌ ដើម្បីចៀសវាងនូវការអូសពេលវេលា អូសបន្លាយបញ្ហាហ្នឹង វាអាចបង្កចេញជាបាតុភាពផ្សេងៗដែលពលរដ្ឋយើងជាអ្នករងគ្រោះ»៕

នាយករដ្ឋមន្ត្រីជំរុញ​ដល់​មន្ត្រី​នគរបាល​បន្តខិត​ខំ​អភិវឌ្ឍជំនាញ បច្ចេកទេស និងគុណភាពប្រតិបត្តិការ

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ជំរុញ​ និង​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ដល់​កម្លាំងនគរបាលជាតិទាំងអស់ ត្រូវ​យកចិត្ត​ទុក​ដាក់​លើក​កម្ពស់សមត្ថភាពជំនាញ បច្ចេកទេស និងគុណភាព​ប្រតិបត្តិការ ដើម្បីបុព្វហេតុសន្តិសុខ ស្របពេល​សង្គមស៊ីវិល​​សង្កេតឃើញថា ការអនុវត្ត​តួនាទី​របស់​មន្ត្រី​នគរ​បាល​មួយ​ចំនួន នៅមានភាពចន្លោះប្រហោងនៅឡើយ។

ការលើកឡើងបែបនេះ ធ្វើឡើងនាឱកាសដែលលោកផ្ញើរសារជូនពរក្នុងទិវារំឭកខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៧៩ នៃកំណើតនគរបាលជាតិកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤នេះ។

នៅក្នុងសារលិខិតដដែល លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមកនេះ កងកម្លាំងនគរបាលជាតិកម្ពុជាបានបំពេញតួនាទី ភារកិច្ចរបស់ខ្លួនយ៉ាងអង់អាចក្លាហាន មោះ​មុត និង​ឈ្លាស​វៃ​បំផុត ដោយ​បាន​រួមដំណើរជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលគ្រប់កាលៈទេសៈ និង​គ្រប់​ស្ថានការ​ដើម្បី​ស្តារ ការ​ពារ និង​កសាង​ប្រទេស​ជាតិ​ចាប់​ពី​បាត​ដៃ​ទទេ រហូតដល់មានការអភិវឌ្ឍដូចបច្ចុប្បន្ន ជាពិសេសការបង្កើតបាននូវបរិយាកាសសង្គម ប្រកបដោយសុវត្ថិភាព មានភាពកក់ក្តៅ និងមានជំនឿទំនុកចិត្ត»។

លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានបន្ថែមទៀតថា គុណតម្លៃដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាននេះ គឺការធ្វើពលិកម្មប្រកបដោយភក្តីភាពរបស់កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ ក្នុងកិច្ចការពារឯករាជ្យ អធិប​តេយ្យ​ភាព បូរណភាព​ទឹក​ដី ការ​រក្សាបា​ន​នូវស្ថិរភាពសន្តិសុខផ្ទៃក្នុង ការ​បង្ការ​ទប់​ស្កាត់អំពើ​ភេរវកម្ម ឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែនគ្រប់ប្រភេទ ធានាបានប្រក្រតីកម្មស្ថាប័នជាតិ ជីវភាពសង្គម និងគ្រប់គោលដៅនយោបាយ ការទូត សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ ទេសចរណ៍ ព្រះរាជបេសក​កម្ម​របស់​អង្គ​ព្រះមហាក្សត្រ បេសកម្មរបស់ឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ជាតិ និង​អន្ដរជាតិជាដើម។​

ជាមួយគ្នានេះដែរ ក្នុងពិធីអបអរសាទរខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៧៩នៃនគរបាលជាតិ នៅទីស្តីការ​ក្រសួង នាព្រឹក​ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះដែរ លោក ស សុខា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបង្ហាញ​ពី​ការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ ចំពោះការថែរក្សាសុខសុវត្ថិភាព សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម និង​ការផ្ដល់​សេវាធារណៈជូនប្រជាពលរដ្ឋឱ្យបានលឿន និងមា​ន​ប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីចូលរួមចំណែក​អភិវឌ្ឍន៍​នៅក្នុងសង្គមឱ្យ​​កាន់តែមាន​ភាព​ជឿនលឿនបន្ថែមទៀត។

លោក ស សុខា ក៏បានណែនាំដល់ថ្នាក់ដឹកនាំនៃអង្គភាពនីមួយៗ ត្រូវ​​ពិនិត្យ និង​វះ​កាត់ចំពោះ​មន្ត្រី​ដែល​អសកម្ម​ក្នុងការបំពេញកិច្ចការងាររបស់ខ្លួន។

ចំណែក លោក ស ថេត អគ្គស្នងការ​នៃអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ បានលើកឡើង​ដែរ​ថា  កង​កម្លាំង​នគរបាលជាតិ បានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និតជាមួយកងយុទ្ធពលខេមរភូមិន្ទ និងសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ បំពេញភារកិច្ចយ៉ាងសកម្ម ទៅតាមតួនាទីដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានប្រគល់​ជូន ប្រកបដោយស្មារតីខ្ពស់។

លោក​ថា៖ «ស្នាដៃដែលលេចធ្លោ និងត្រូវបានកត់សម្គាល់នោះ គឺការទប់ស្កាត់មិនឱ្យ​​កើតមាននូវអំពើភេរវកម្ម ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម​ឆ្លង​ដែន ការបង្កើតកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធខុសច្បាប់ ការប្រើប្រាស់ទឹកដីកម្ពុជាដើម្បីប្រឆាំងនឹងប្រទេសជិតខាង និងការប៉ុនប៉ងញុះញង់ បង្កទៅជាកំហឹងប្រជាពលរដ្ឋឱ្យ​ប្រឆាំងរាជរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់»។

លោក​បន្ថែមថា ក្រោមការចង្អុលដឹកនាំផ្ទាល់ពីថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងមហាផ្ទៃ សមត្ថ​កិច្ចជំនាញ​គ្រប់ថ្នាក់​ បានតស៊ូយ៉ាងស្វិតស្វាញក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌគ្រប់ប្រភេទ សំដៅការពារអាយុជីវិត ជីវភាព និងភាពសុខសាន្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ តាមរយៈការដាក់ចេញនូវយុទ្ធនាការ និង​វិធានការនានា​ជាបន្តបន្ទាប់។

បើតាម លោក ស ថេត ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ បទល្មើសជារួមកើតឡើងចំនួន ៣ ៥១១លើក កើនឡើង​ចំនួន ៧៤១លើក បើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០២២ ដែលភាគច្រើនជាបទល្មើសមជ្ឈឹម។ ទោះ​ជា​មានការកើនឡើងយ៉ាងនេះក្តី​ លោកថា សមត្ថកិច្ចបានបើកកិច្ចប្រតិបត្តិការស្រាវ​ជ្រាវ បង្ក្រាប​បាន​ចំនួន ៩០% នៃចំនួនបទល្មើសកើតឡើងសរុប។

លោក ស ថេត ​បានបន្ថែមទៀត​ថា កងកម្លាំងនគរបាល ក៏បានបង្កើនសកម្មភាពស្រាវជ្រាវ ស៊ើប​អង្កេត ចំពោះបទល្មើសគ្រឿងញៀនយ៉ាងក្តៅគគុក ដោយបានរកឃើញ និងបង្ក្រាបបទល្មើស​បាន​ចំនួន ៧ ០៦២ករណី ឃាត់ខ្លួនជនល្មើសសរុបចំនួន ១៧ ៣៦៣នាក់ ដែលក្នុងនោះមានជនបរទេសចំនួន ៤៤១នាក់ និងបានរឹបអូសសារធាតុញៀនគ្រប់ប្រភេទទម្ងន់ប្រមាណ ៣តោន និង២១៧កីឡូក្រាម។

លោក សេក សុជាតិ នាយកប្រតិបត្តិអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត បានកត់សម្គាល់ឃើញនូវភាពប្រសើរឡើងជាច្រើន ចំពោះការបំពេញតួនាទីរបស់កងកម្លាំងនករបាលជាតិ។ លោក​បន្ត​​ថា ទន្ទឹមនឹងភាពល្អប្រសើរនេះ​ លោកនៅតែសង្កេតឃើញនូវភាពចន្លោះប្រហោងមួយចំនួន​​នៃការអនុវត្តតួនាទីភារកិច្ចរបស់​មន្ត្រីនគរបាល​​​ផងដែរ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងឃើញថាការអនុវត្តរបស់មន្ត្រីកងកម្លាំងនគរបាលទូទាំងប្រទេសហ្នឹង យើងឃើញមានលទ្ធផលល្អជាវិជ្ជមានច្រើនគួរសមដែរ។ […] ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងចាប់អារម្មណ៍ គឺនៅត្រង់ការអនុវត្តមួយចំនួន​ ហាក់បីដូចជានៅមានភាពខ្វះចន្លោះ ដោយសារតែយើងមិនដឹងថាវាត្រូវបានរងឥទ្ធិពល ដោយសារតែទិដ្ឋភាពនយោបាយ ឬក៏ទិដ្ឋភាពសង្គមអីយ៉ាងណា»។

លោក សេក សុជាតិ ​បន្ថែម​ថា ការអ​នុវត្តរបស់នគរបាលមួយចំនួន ក៏បានបង្កប់នូវរូបភាពនៃ​ការរឹតត្បឹតសេរីភាព ការបញ្ចេញមតិ និងការជួបជុំ ជាដើម។​

លោកថា​៖ «ការងារផ្សេងៗដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងបញ្ហាអសន្តិសុខនៅក្នុងសង្គម ជាមួយព្រឹត្តិការណ៍ដែលប្រជាពលរដ្ឋមានបញ្ហាជាមួយនឹងបុគ្គលមានឥទ្ធិពល អំណាចអីហ្នឹង វាមិនសូវជាមានភាពសកម្ម។ […] ហើយយើងមើល ពួកគាត់ហាក់បីដូចជាស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលអ្នកធំ ឬក៏នយោបាយដែលធ្វើឱ្យ​លទ្ធផល​មើ​ល​ទៅ​វាប្រទាញប្រទង់គ្នា ហើយ​វាមិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងការចង់បាន១០០%របស់រដ្ឋាភិបាល»។

ករណីនេះ លោកយល់​ថា គួរ​តែ​មានការបែងចែកឱ្យ​ដាច់រវាងនិន្នាការនយោបាយ និងមន្ត្រីមុខងារសាធារណៈ ដើម្បីធានាឱ្យ​បាននូវការផ្តល់សេវាប្រកបដោយតម្លាភាព និងមានប្រសិទ្ធិភាពជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។លោកក៏បានជំរុញ​ឱ្យមានការ​​ពង្រឹងបន្ថែម​​នូវជំនាញរបស់មន្ត្រីឱ្យ​​បានកាន់តែខ្លាំងជាងមុន ខណៈលោកកត់សម្គាល់ឃើញថា បទល្មើសដែលជនបរទេស​ប្រព្រឹត្តិនៅកម្ពុជាភាគច្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យា។ សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា ការរៀបចំទិវារំឭកខួបអនុស្សាវរីយ៍ ថ្ងៃកំណើតនគរបាលជាតិ ក្នុងគោលបំណងរំព្ញកដល់ព្រះករុណាទិគុណដ៏ថ្លៃថ្លានៃព្រះមហាវីរក្សត្រ ព្រះបាទសម្តេចនរោត្តមសីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ដែលបានបង្កើតនូវស្ថាប័ន «នគរបាលជាតិកម្ពុជា» ក្នុងព្រះរាជបំណងការពារសន្តិសុខជាតិ និងភាពសុខសាន្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ៕

ក្រសួងអំពាវនាវដល់​ពលរដ្ឋចូលរួមយុទ្ធនាការ​ដោយ​​សម្អាតបរិវេណ​ជុំវិញ​ផ្ទះ​ចំនួន​១៥នាទី​ ​រៀងរាល់​ថ្ងៃ​សៅរ៍

ក្រសួងបរិស្ថាន អំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រះសង្ឃ គ្រូបង្រៀន​ និងសិស្សានុសិស្ស​ ចូល​​រួម​យុទ្ធ​នាការ​មួយ ដោយការ​សម្អាត​ជុំវិញបរិវេណផ្ទះ សាលារៀន វត្តអារាម និងតាមទីសាធារណៈ ចំនួន​ ១៥នាទី នៅ​រៀងរាល់ថ្ងៃសៅរ៍ ដើម្បី​កម្ពុជា​មាន​បរិស្ថានស្អាត និង​ការរស់នៅមានផាសុខភាព។

ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងកាល​ពីថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ក្នុង​ឱកាស​ដែល​ក្រសួងបរិស្ថានប្រកាសបើ​ក​យុទ្ធនាការ «កម្ពុជាស្អាត ខ្មែរធ្វើបាន» ដើម្បីទប់ស្កាត់ ការការពារប្រើប្រាស់ និងបោះចោល​សំរាមប្លាស្ទិក នៅទីសាធារណៈ។ បើតាមក្រសួងបរិស្ថាន យុទ្ធនាការនេះ បានអំពាវនាវ​ដល់​សិស្សានុសិស្ស ព្រះសង្ឃ និង​ប្រជាពលរដ្ឋមួយភូមិ ឬមួយឃុំ ឬមួយស្រុក ឬមួយខេត្ត ចេញមកទាំង​អស់​គ្នា រើស​សំរាម​ជុំវិញ​បរិវេណ​ផ្ទះ សាលារៀន វត្តអារាម និងតាមទីសាធារណៈ ចំនួន១៥នាទី នៅ​រៀងរាល់ថ្ងៃសៅរ៍ ដោយប្រមូលទុកដាក់សំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។

ក្នុងពិធីបើក​យុទ្ធនាការ «កម្ពុជាស្អាត ខ្មែរធ្វើបាន» នៅទីស្តីការក្រសួងបរិស្ថាន លោក អ៊ាង សុផល្លែត រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងបរិស្ថាន បាន​ថ្លែងថា យុទ្ធនាការនេះ គឺជាយុទ្ធនាការដែលបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់អំពីការចួលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទូទាំងប្រទេស ក្នុងការសំអាតបរិស្ថានជុំវិញកន្លែងរស់នៅ។

លោក​បន្តថា ភាព​​ស្អាត និងសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ ​ជាការងារអាទិភាព​ដែលរា​ជរដ្ឋាភិ​បាល ក្នុង​​អាណត្តិទី៧ បាននឹងកំពុងយកចិត្តទុកដាក់។

លោករដ្ឋមន្ត្រីបន្ថែមថា៖ «ការសម្អាតអនាម័យបរិស្ថាននៅតាមមូលដ្ឋាន ប្រមូលទុកដាក់សំរាម រួម​ទាំង​ការ​កាត់​បន្ថយ​សំណល់ប្លាស្ទិក ដែលឈានទៅបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក ក្នុងចំណោមយុវជន​ជំនាន់​ក្រោយ ធានាការ​គ្រប់​គ្រង​សំរាម ថែរក្សាអនាម័យបរិស្ថាន និង​សុខុមាលភាពប្រជាពលរដ្ឋ​បានល្អប្រសើរ»។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ខ្វៃ អាទិត្យា មានប្រសាសន៍​ថា យុទ្ធនាការ «កម្ពុជាស្អាត ខ្មែរ​ធ្វើបាន» នេះ គឺផ្តោតសំខាន់ទៅលើភាពស្អាត ដែលជាមុំ​យុទ្ធសាស្រ្ត​មួយ ក្នុងចំណោម​មុំផ្សេង​ទៀតនៃយុទ្ធសាស្ត្រចក្រាក្នុងវិស័យបរិស្ថាន ក្នុងនោះមានភាពស្អាត បៃតង និងចីរភាព។

ករណីនេះ លោក​បានអំពាវនាវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ ចូលរួមនៅក្នុងការសំអាតបរិស្ថាន​តាមរយៈ​យុទ្ធនាការនេះ ដោយការ​ចូលរួមសម្អាតបរិវេណជុំវិញផ្ទះចំនួន ១៥នាទី នៅរៀងរាល់​ថ្ងៃសៅរ៍។ ​

លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំស្នើសុំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ចូលរួមទាំងអស់គ្នា ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាយើងស្អាតចូល​រួម​ប្រមូលទុកដាក់សម្អាតអនាម័យតាមភូមិឋាន ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ ភាព​​ស្អាតនេះ មិន​មែន​ត្រឹម​តែ​ជួយឱ្យ​​ក្រុមគ្រួសារ ឬក៏បុគ្គលរបស់ខ្លួន​មានស្ថានភាព មានសម្រស់ មានសុខភាពល្អនោះទេ គឺជួយឱ្យពិភពលោកកាត់បន្ថយបាននូវការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ក៏ដូចជាពិភពលោកគ្មានការបំពុលដោយប្លាស្ទីកនេះផងដែរ»។

បើតាមអ្នកនាំពាក្យ​រូបនេះ ជំហានបន្ទាប់របស់​ក្រសួង​បរិស្ថាន គឺនឹង​មាន​ការ​ចែក​ធុង​សំរា​ម​ទៅតាម​សាលារៀន មណ្ឌលសុខភាព និងទីតាំងសាធារណៈផ្សេងទៀត សម្រាប់ការទុកដាក់សំរាមឱ្យ​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ ព្រមទាំងមានការ​​រៀបចំឱ្យមាន​បច្ចេកទេស​បន្ថែមទៀត ទៅលើការទុកដាក់សំរាម​កែច្នៃ​ សំរាម​ធ្វើ​ជា​ជី​កំប៉ុស និងការ​​បង្កើនចំណូលសម្រាប់ក្រុមការងារ ក៏ដូចជាប្រជាពល​រដ្ឋ​ ដែល​បាន​ប្រមូល​ទុក​ដាក់​សារធាតុប្លាស្ទីកផងដែរ។

លោក ហេង រត្តនា ជានិស្សិតនៅសកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទនីតិសាស្រ្ត និងវិទ្យសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច សាទរចំពោះយុទ្ធនាការនេះ ដោយ​ថា លោកនឹងចូលរួមនៅក្នុងការសម្អាតបរិស្ថានរយៈពេល ១៥នាទី ដើម្បីបរិស្ថានស្អាត។

លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំយល់ឃើញថាល្អ ព្រោះដើម្បីជួយឱ្យបរិស្ថានយើងវាស្អាត កុំឱ្យមានសំរាម ខ្ញុំគិតថា បើយើងធ្វើអញ្ចឹង​​បាន​ អាច​ជួយឱ្យពលរដ្ឋយល់ដឹងអំពីបញ្ហាបរិស្ថាន​កាន់​តែ​ច្រើន និង​អាច​ជួយអ​ប់រំ​ឱ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយ ពិសេសកូនៗ​មានទម្លាប់​សម្អាត​ពី​តូ​ច​ទៅ ដល់ពេល​គាត់​ធំ​មិន​ពិបាក ឱ្យគាត់មានទម្លាប់ល្អ ក្នុងការសម្អាតបរិស្ថាន»។

ព្រះតេជគុណ យ៉ន សុខហេង គង់នៅវត្តមួយក្នុង​​ខណ្ឌចំការមន រាជធានីភ្នំពេញ ក៏បាន​គាំទ្រចំពោះយុទ្ធនាការនេះផងដែរ។ ព្រះតេជគុណមានសង្ឃដីកាថា ការចំណាយរយៈពេល ១៥នាទី ជា​រៀង​រាល់ថ្ងៃសៅរិ៍នេះ ជារឿងល្អ និងអាច​ធ្វើឱ្យបរិស្ថាន​ស្អាត និង​ទាក់​ទាញភ្ញៀវទេសចរ​ចូលមក​ទស្សនា​នៅកម្ពុជា។​

ព្រះតេជគុណមានសង្ឃដីកាបន្ថែម​ថា៖ «យុទ្ធនាការនេះល្អ ដោយសារតែនៅប្រទេសកម្ពុជានេះ គឺសំរាមមាន​ច្រើន ដោយ​សារ​ការ​បរិភោគ និង​ការប្រើប្រាស់​ប្លាស្ទីក​ចោលតាមផ្លូវ​»។

ប្រធាន​​សមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង យល់​ថា ការធ្វើយុទ្ធនាការនានារបស់​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ ជាការបង្ហាញឱ្យឃើញនៅការចូលរួមរបស់​រដ្ឋ ជាពិសេសក្រសួងបរិស្ថាន និងក្រសួង​ពាក់ព័ន្ធ។

តែយ៉ាងណា​ លោកថា៖ «ប៉ុន្តែអ្វីដែលខ្ញុំយល់ គឺថារដ្ឋ ក្រសួងបរិស្ថាន ធ្វើយុទ្ធនាការនេះ គួរតែប្រគល់ទៅឱ្យ​ក្រសួង​​អប់រំ​អ្នកធ្វើ ផ្ទុយទៅវិញក្រសួងជំនាញគួរតែបង្កើននូវ​ការពង្រីក និងពង្រឹង​វិធាន​ការ​ច្បាប់ និងរៀបចំគោលនយោ​បាយ​ដែល​​មាន​លក្ខណៈមាន​ប្រសិទ្ធិភាព​ខ្ពស់ និងបន្ស៊ី​ជាមួយនឹងស្ថានភាពសង្គមជាក់ស្តែង វាមានសារៈសំខាន់ជាង ជាជាងគ្រាន់​តែធ្វើមួយផ្នែក​នៃការអប់រំ»។

បើតាមក្រសួងបរិស្ថាន យុទ្ធនាការ «កម្ពុជាស្អាត ខ្មែរធ្វើបាន» ជាយុទ្ធនាការបន្ត​ថ្មីមួយទៀត​​ ដែល​ដើរទន្ទឹ​ម​គ្នាជាមួយយុទ្ធនាការ «ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំមិនប្រើថង់ប្លាស្ទិកទេ» ដែល​ត្រូវ​បានដាក់ចេញកាលពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ ដោយមានការចូលរួមពីសំណាក់សិស្សានុសិស្ស ព្រះសង្ឃ និងប្រជាពលរដ្ឋ​​ប្រមាណ​ជាង ៨លាន​​អង្គ/នាក់ នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។

អនុលោមតាម «យុទ្ធសាស្រ្តបញ្ចកោណ» ដំណាក់កាលទី១ ក្រសួងបរិស្ថាន បានរៀបចំ «យុទ្ធសាស្រ្តចក្រា​វិស័យបរិស្ថាន ឆ្នាំ២០២៣-២០២៨» ដែលផ្តោតលើមុំយុទ្ធសាស្រ្តចំនួន៣ គឺភាពស្អាត ភាពបៃតង និងចីរភាព ក្នុងគោលបំណងតម្រង់ទិស និងចង្អុលបង្ហាញការងារជាអាទិភាព ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវចីរភាពបរិស្ថាន និងសុក្រឹតកម្មបរិស្ថានកិច្ច ឆ្លើយតបទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចបៃតង៕

កម្រងរូបភាព៖ លោក សូ ម៉ុង ២០ឆ្នាំក្នុងមុខរបរជាអ្នកធាក់​ស៊ីក្លូ

លោក​ សូ ម៉ុង អាយុ៦៧ឆ្នាំ ជាអ្នកធាក់​ស៊ីក្លូនៅម្តុំផ្សារកណ្តាល និងសារមន្ទីរជាតិ​ តាំងពីឆ្នាំ២០០៤ រហូតបច្ចុប្បន្ន។ លោក​​មកពីស្រុកពារាំង ខេត្តព្រៃវែង។ ភ្ញៀវដែលជិះស៊ីក្លូរបស់លោក​​ភាគច្រើនជាជន​​បរទេស​។ ក្នុងមួយថ្ងៃលោក​រកចំណូលបានចន្លោះ​ពី៦,០០០ ទៅ​៤០,០០០រៀល ថ្ងៃខ្លះលោក​រក​ចំណូល​មិន​បាន​ទាល់​តែ​សោះ​​ក៏​​មាន​​​​។ នារដូវប្រាំងនេះលោក​​រកចំណូលពុំបាន ពេលខ្លះ​លោក​​​ត្រូវ​យក​លុយស​ន្សំ​មក​ចំណា​យ​លើថ្លៃ​ម្ហូប​៣ពេល ចន្លោះពី១០,០០០ទៅ​១៥,​០០០រៀល។ នៅ​ពេល​ដែល​លោកមិនអាច​រក​ចំណូលបាន សប្បុរស​ជន​​បាន​​ផ្តល់ជាម្ហូបអាហារ គ្រឿងបរិភោគ និងសម្ភារផ្សេងៗដល់លោក។ 

លោក សូ ម៉ុង នៅមុខភោជនីដ្ឋានមួយកន្លែងម្តុំមាត់ទន្លេ រាជធានីភ្នំពេញ​ ថ្ងៃទី​២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។​ (រូបភាព៖ ឈួន ចាន់រស្មី)
លោក សូ ម៉ុង និងស៊ីក្លូចាំហៅភ្ញៀវនៅមុខភោជនីដ្ឋានមួយកន្លែងម្តុំមាត់ទន្លេ រាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី​២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។ (រូបភាព៖ ឈួន ចាន់រស្មី)
 លោក សូ ម៉ុងកំពុងកាន់​ទប់ស៊ីក្លូ នាថ្ងៃទី​២៩ ខែមេសាឆ្នាំ២០២៤។ (រូបភាព៖ ឈួន ចាន់រស្មី)
លោក សូ ម៉ុង កំពុងធាក់ស៊ីក្លូ នាថ្ងៃទី​២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។​ (រូបភាព៖ ឈួន ចាន់រស្មី)
បាយ និងទឹកលោក សូ ម៉ុង ត្រៀមសម្រាប់អាហារពេលល្ងាច បានមកពីសប្បុរសជន នាថ្ងៃទី​២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។ (រូបភាព៖ ឈួន ចាន់រស្មី)
លោក សូ ម៉ុង កំពុងរៀបចំពិសារបាយពេលល្ងាច នាថ្ងៃទី​២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។ (រូបភាព៖ ឈួន ចាន់រស្មី)
បាយល្ងាចរបស់លោក សូ ម៉ុង បានមកពីសប្បុរសជន នាល្ងាចថ្ងៃទី​២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។ (រូបភាព៖ ឈួន ចាន់រស្មី)
លោក សូ ម៉ុង កំពុងពិសារបាយពេលល្ងាច នាថ្ងៃទី​២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។​ (រូបភាព៖ ឈួន ចាន់រស្មី)
អំណាយជាថ្នាំពេទ្យ មុងភួយ របស់សប្បុរសជនផ្ដល់ជូនលោក​ សូ ម៉ុង នាថ្ងៃទី​២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។​ (រូបភាព៖ ឈួន ចាន់រស្មី)

នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ចាត់តាំង​​​ក្រុមមេធាវី​រាជរដ្ឋាភិបាល​ជួយ​ការពារក្តី​ឱ្យ​​ជនរងគ្រោះ ក្នុង​សំណុំ​រឿងអតី​ត​​​ឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា

នាយករដ្ឋមន្ត្រី បានសម្រេចផ្តល់សិទ្ធិពេញសមត្ថភាព​ជូន​លោក គី តិច ប្រធាន​ក្រុម​មេធាវី​រាជរដ្ឋាភិ​បាល ដឹកនាំរៀបចំចាត់តាំង បំពេញភារកិច្ចជាមេធាវីតំណាងការពារសិទ្ធិ និងផលប្រយោជន៍ ជូន​ប្រជាពលរដ្ឋ​រងគ្រោះ ពាក់ព័ន្ធជាមួយក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីលាន ស៊ីធី វើលដ៍ របស់​អតីត​ឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា​។

យោងតាមលិខិតប្រទាន​សិទ្ធិមួយ ដែលចុះហត្ថលេខា​ដោយ​លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត នៅថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤នេះ បានឱ្យដឹងថា រាជរដ្ឋភិបាល បានផ្តល់សិទ្ធិដល់ក្រុមមេធាវីរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលមានសមាសភាពដឹកនាំដោយលោក គី តិច ចាត់តាំងមេធាវីតំណាងនៅតាមគ្រប់ស្ថាប័ន​មាន​​សមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ និងសាលាជម្រះក្តីគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ ក្នុងការ​ជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែលរង​គ្រោះ​ដោយសារ​ក្រុមហ៊ុនប្រ៊ីលាន រហូតដល់សំណុំរឿងត្រូវបានបញ្ចប់ជាស្ថាពរ។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានសរសេរនៅលើបណ្តាញសង្គមរបស់លោក នៅព្រឹកនេះដែរ​ថា៖ «ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណូមពររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរងគ្រោះក្នុងករណីគម្រោងរបស់អតីតឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា ដែលបានស្នើសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីខ្ញុំ ខ្ញុំ​បាន​សម្រេចប្រគល់​ភារកិច្ចជូនឯកឧត្តម គី តិច ប្រធានក្រុមមេធាវីរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីការពារប្រជាពលរដ្ឋ និងធ្វើជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសំណុំរឿងទាំងឡាយដែលកំពុងចាត់ការដោយស្ថាប័នអយ្យការ និង​ស្ថាប័នតុលាការ»។

កាលពីអំឡុងពាក់កណ្តាលខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ក្រោយពីមានការផ្សព្វផ្សាយតាមប្រព័ន្ធបណ្ដាញសង្គម អំពីករណីទាមទារសំណងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបានវិនិយោគនៅក្នុង​គម្រោង ប្រ៊ីលាន ស៊ីធី នៅខេត្តសៀមរាប របស់អតីតឧកញ៉ា ឡេង ចាន់ណា នោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានប្រគល់ភារកិច្ចជូន លោក សាយ សំអាល់ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងដែនដី នគររូបនីយ​កម្ម និង​សំណង់ ក៏ដូចជា លោក ប្រាក់ សោភ័ណ្ឌ អភិបាលនៃគណៈអភិបាលខេត្តសៀមរាប ព្រមទាំង​ក្រុមជំនួយការ​ច្បាប់របស់លោក ដើម្បីស្រាវជ្រាវ ក៏ដូចជារិះរកដំណោះស្រាយលើករណីនេះផង​ដែរ។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី បន្តថា៖ «តាមការប្រគល់ភារកិច្ចនេះ ឯកឧត្តម សាយ សំអាល់ បានព្យាយាមធ្វើការសម្របសម្រួលជាមួយក្រុមហ៊ុន ក្នុងគោលបំណងរកដំណោះស្រាយជូនប្រជាជនវិញ ទៅតាមលទ្ធភាពដែលអាចទៅបាន និងទៅតាមជំហានដែលអាចធ្វើទៅបាន ប៉ុន្តែដំណោះស្រាយតាមវិធីនេះ ពុំអាច​ធ្វើទៅបាន»។

ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកថា សមត្ថកិច្ចក៏បាន​ស៊ើបអង្កេត និងស្រាវជ្រាវករណីនេះ ហើយបានរកឃើញថា គំរោងវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីលាន ស៊ីធី ពុំមាន​លក្ខណៈដូចជាគម្រោងវិនិយោគអចលនទ្រព្យផ្សេងទៀត ដែល​​ជួប​ប្រឈម​ឧបសគ្គជាមួយនឹងបញ្ហានៃការធ្លាក់​ចុះ​ទីផ្សារនោះទេ ប៉ុន្តែ​ផ្ទុយទៅវិញគម្រោង​របស់​ក្រុមអ្នកស្រី ឡេង ចាន់ណា មានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ​ឆបោកតាមរូបមន្ត Ponzi Scheme។

លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានឱ្យ​ដឹងបន្ថែមថា៖ «ទោះបីជាសំណុំរឿងស្ថិតនៅក្នុងដៃរបស់តុលាការ ក៏រាជរដ្ឋាភិបាល នៅបន្តតាមដានករណីនេះជាប្រចាំ នឹងបានប្រគល់ភារកិច្ចឱ្យ​សមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធបន្តការស្រាវ​ជ្រាវ និង​សហការគាំទ្រដល់ដំណើការរបស់តុលាការ​គ្រប់រូបភាព​ដែលច្បាប់អនុញ្ញាត ធ្វើយ៉ាងណា​រួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាជូនប្រជាពលរដ្ឋឱ្យ​អស់លទ្ធភាពទៅតាមផ្លូវច្បាប់»។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ក៏បានណែនាំឱ្យ​មេធាវីរាជរដ្ឋាភិបាល ព្រម​ទាំង​ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចទាំងអស់ដែល​មាន​ការពាក់ព័ន្ធ ត្រូវខិតខំយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការការពារផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះនៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ ហើយធានាឱ្យបាននូវការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ទៅតាមនីតិវិធីជាធរមាន។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមបានទេ ពីលោក គី តិច ទេសរដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកបេសកកម្មពិសេស និងជាប្រធានក្រុមមេធាវីរាជរដ្ឋាភិបាល ដោយលោក​ប្រាប់ថា កំពុងប្រជុំរៀបចំកិច្ចការនេះ។

លោកថា៖ «ខ្ញុំកំពុងជាប់ប្រជុំរៀបចំកិច្ចការនេះ ពុំទាន់​អាចឆ្លើយតបនៅពេលនេះបាន»។

លោក ណូ រដ្ឋា ដែលអះអាងថាជា​​ពលរដ្ឋ​ចាញ់បោកក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីលាន ស៊ីធី វើលដ៍ ឯ.ក (BRILLIANT CITY WORLD CO., LTD.) បង្ហាញក្តីសង្ឃឹមថា ​​នឹងមានដំណោះស្រាយសមស្របក្នុងសំណុំរឿងនេះ បន្ទាប់ពីមានការជួយសម្របសម្រួលពីសំណាក់ក្រុមមេធាវីរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។

លោក​ថា៖ «ខ្ញុំមិនទាន់ដឹងថាគេធ្វើការបែបណាទេ គាត់នឹងហៅប្រជាពលរដ្ឋទៅជួបគាត់ ដាក់ពាក្យបណ្តឹងឬយ៉ាងម៉េច ខ្ញុំអត់ទាន់ដឹង។ កន្លងមក យើងមានមេធាវីរួម​ ដែលមានរៀបចំពាក្យបណ្តឹង និងពួកខ្ញុំក៏បានទៅបំភ្លឺនៅតុលាការ[កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០២៤]ផងដែរ អំពីរឿងទាំងអស់ហ្នឹង។ […] តែទោះជាបែបម៉េចក៏ដោយ ខ្ញុំ​គ្រាន់តែសង្ឃឹមថា នឹងមានដំណោះស្រាយឱ្យ​ពួកខ្ញុំ អ្នករងគ្រោះជាង ២ ៧០០នាក់»។

លោក ណូ រដ្ឋា បានឱ្យដឹងដែរ​​​ថា លោកបានចាញ់បោកក្រុមហ៊ុន​របស់អតីតឧកញ៉ា ឡេង​ ចាន់ណា​ នូវទឹកប្រាក់​​ប្រមាណ​ជាង ២៣៥ ៥០០ ដុល្លារ ដែលលោកបានដាក់ទុន​ជាបន្តបន្ទាប់​ ចាប់តាំងថ្ងៃទី​២៨ ខែធ្នូ ​​ឆ្នាំ២០១៩​មក ដោយ​ដំបូងឡើយក្រុមហ៊ុនបាន​ឱ្យការប្រាក់ចំនួន ៦% ក្រោយមកក៏បញ្ចុះនៅ ៥% និងចុង​ក្រោយបញ្ចុះសល់ ៤%។  

លោកបន្ត​ថា ក្រុមហ៊ុននេះ បានបន្តឱ្យ​ការប្រាក់មកលោករហូត លុះមកដល់អំឡុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ គឺ​ក្រុមហ៊ុន​មិនបានឱ្យ​​ការប្រាក់មកលោកទៀតទេ។ លោកបន្ថែម​ថា ក្រុមហ៊ុនបាន​បោកប្រាស់​ពួកគាត់ តាមរយៈការធ្វើកិច្ចសន្យាច្រើនរូបភាព ដោយ​​យកលុយប្រជាពលរដ្ឋយកទៅប្រើប្រាស់ ដូចជា កិច្ចសន្យាចងការប្រាក់ ផ្តល់ប្រាក់កម្ចី កិច្ចសន្យាចូលរួមទិញផ្ទះយកផលចំណេញ និងទិញភាគហ៊ុនជាដើម។

លោកថា៖ «រូបភាពបោកហ្នឹងវាច្រើនមែនទែន មានគ្រប់រូបភាព។ […] ប្រជាពលរដ្ឋមានជំនឿដោយ​សារតែគាត់និយាយដល់រាជរដ្ឋាភិបាលទៀត»។

លោក រដ្ឋា ក៏បាន​​អំពាវនាវផងដែរឱ្យ​សាធារណជន មានការប្រុងប្រយ័តន្នខ្ពស់ ដើម្បីជៀសវាង​ការធ្លាក់​ចូល​ក្នុងអន្ទាក់ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន តាមរយៈរូបភាពការចូលរួមវិនិយោគ ដោយលោក​​ថា ច្បាប់​វិនិយោគនៅកម្ពុជា នៅ​មិនទាន់មានភាពច្បាស់លាស់នៅឡើយទេ។

ទាក់ទិននឹងរឿងនេះ លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃ​អង្គ​ការសិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ យល់​ថា ការ​ចាត់តាំងឱ្យ​មានក្រុមមេធាវីរដ្ឋាភិបាល​ទៅជួយ​ដោះស្រាយបញ្ហា​របស់ជនរងគ្រោះ ​គឺជារឿងល្អ ដោយ​សារ​តែ​ជនរងគ្រោះមានចំនួន​ច្រើន ហើយ​ក្រុមហ៊ុន​នេះ​ ក៏ធ្លាប់បានយកឈ្មោះថ្នាក់ដឹកនាំ​​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ធ្វើជាខ្នងបង្អែកផងដែរ។

ទោះ​​យ៉ាងណា លោកថា មេធាវីគ្រាន់តែជាផ្នែកមួយប៉ុណ្ណោះសម្រាប់ការដោះស្រាយ តែ​ដំណើរ​​ការ​នីតិវិធីរបស់តុលាការ ក៏គួរតែមានការពន្លឿនផង​ដែរ។

លោក សំអាត ថ្លែងថា៖ «មេធាវីគ្រាន់តែជាផ្នែកមួយ សម្រាប់ការពារសិទ្ធិរបស់ជនរងគ្រោះ ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់ គឺដំណើរការនីតិវិធីរបស់តុលាការ ធ្វើយ៉ាងណាពន្លឿនការដោះស្រាយ​ឱ្យ​បានឆាប់ ទី២ គឺការបង្កកនូវទ្រព្យសម្បត្តិផ្សេងៗ ដើម្បីធានាឱ្យ​បានថា​មានការសង​ត្រឡប់​មក​វិញ អាហ្នឹងគឺជារឿងមួយដែលគួរតែត្រូវធ្វើ ហើយធ្វើយ៉ាងម៉េចឱ្យ​បាន​ឆាប់ ព្រោះ​ឥលូវហ្នឹងជនរងគ្រោះ ទោះបីជាយើងឃើញមានដំណើរការនីតិវិធីនៅតុលាការ​ក៏ដោយ ប៉ុន្តែយុត្តិធម៌ទាំងផ្លូវច្បាប់ និងសំណងសម្រាប់ជនរងគ្រោះ គឺស្ថិតនៅក្នុងភាពរងចាំ»។

កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ ប្រមុខរដ្ឋ​ស្តីទី​លោក​ សាយ ឈុំ ​បាន​​ចុះហត្ថលេខា​លើ​ព្រះរាជក្រឹត្យ​​បញ្ចប់គោរមងារ​ឧកញ៉ា​ ពីឧកញ៉ា ​ឡេង ចាន់ណា​។ ​ការបញ្ចប់​គោរមងារ​​នេះ ​ធ្វើឡើង​១ថ្ងៃ​បន្ទាប់ពី​​អយ្យការ​អម​សាលាដំបូង​ខេត្ត​សៀមរាប បានសម្រេច​​​ចោទប្រកាន់​អ្នកស្រី ឡេង ចាន់ណា និងបក្សពួក ចំនួន ​៣​បទល្មើស ​ទាក់ទង​ទៅនឹង​ការ​ឆបោក ​ចេញ​សែក​គ្មាន​សាច់ប្រាក់ ​និង​ការ​សម្អាតប្រាក់​។

អ្នកស្រី​ ​ឡេង ចាន់ណា ​និង​បក្ខពួក ​ត្រូវប្រជាពលរដ្ឋរាប់សិបនាក់ ​ចោទថា​បានបោកលុយពួកគាត់​​សរុប​​ប្រមាណ ៣០០​​​លានដុល្លារ​​ ​ក្រោម​រូបភាព​ទិញដី ​ទិញផ្ទះ ​និង​​ចូលរួម​វិនិយោគ​​​ដោយទទួលបាន​ការ​ប្រាក់ខ្ពស់​ ខណៈអ្នកចូលរួម​ទាំងនោះ ​ទទួលបាន​ប្រាក់ចំណេញ​​តែប៉ុន្មានខែ​ដំបូង​​ប៉ុណ្ណោះ ​រួចហើយ​ក៏លែង​បានជារៀង​រហូត​។

បើតាម​សាលាដំបូងខេត្តសៀមរាប គិត​មកដល់ថ្ងៃទី៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ក្នុងសំណុំរឿង​នេះ ចៅក្រមស៊ើបសួរ បានចេញដីកាឃុំខ្លួនជនជាប់ចោទ​ចំនួន ២៦នាក់​រួចមក​ហើយ ក្នុងនោះក៏មានអ្នកស្រី ឡេង ចាន់ណា​ ផងដែរ៕

សមាគមធាងត្នោតរកឃើញសហគមន៍១១កន្លែងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញកំពុងមានវិបត្តិផ្លូវចិត្តនិង​ជីវភាព

អង្គការសមាគមធាងត្នោតរកឃើញថា ពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងសហគមន៍ចំនួន១១ទីកន្លែង ក្នុងរាជធា​នី​​ភ្នំ​​​ពេញ កំ​​ពុ​ងប្រឈមនឹងការបាក់ទឹកចិត្ត បញ្ហាជីវភាព ការរំលោភបំពានដីធ្លី ការគំរាមកំហែងពីអាជ្ញាធរ និ​​ង​​ទ​​ទួលរងប​​ណ្ដឹ​​ងតាមផ្លូវតុលាការ ​។

នៅថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នេះអង្គការសមាគមធាងត្នោត បានចេញរបាយការណ៍របស់​​ខ្លួន​​ដែ​​ល​​ដា​​ក់ថា៖«សុវត្ថិភាពដីធ្លីនៃសហគមន៍ក្រីក្រនៅទីក្រុង៖បញ្ហាប្រឈម និងដំណោះស្រាយ » ដោយបា​​ន​​បរិ​​យា​យអំពីបញ្ហានានារបស់ពលរដ្ឋកំពុងរស់នៅក្នុងសហគមន៍ចំនួន១១ កន្លែងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញកំពុងជួ​ប​​វិ​​​បត្តិទាំងផ្នែកជីវភាព និងផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរ។

លើសពីនេះទៀត ការស្រាវជ្រាវនៅក្នុងសហគមន៍ទាំងនោះ ធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងសិក្សា និងស្វែងយ​​ល់​​​​អំពីឫសគល់នៃបញ្ហាដីធ្លីដែលពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍ទាំងនោះកំពុងជួបប្រទះ។

សមាគមធាងត្នោតលើកឡើងទៀតថា ការមិនទទួលបានព័ត៌មាន និងការមិនរាប់បញ្ចូលសហគមន៍ដែល​​កំ​​ពុ​ង​ប្រឈមុខមុខ ដើ​ម្បីពិ​​ភា​​ក្សា និងរកដំណោះស្រាយនៅពេលមានការអភិវឌ្ឍ បណ្ដាលឱ្យប្រជាសហគមន៍ មិនទទួលបានឯកសារដែលអាចបញ្ជាក់អំពីការកាន់កាប់ដីធ្លី ជាពិសេសត្រូវរង់ការបណ្ដេញចេញនៅពេ​​ល​មានការអភិវឌ្ឍ ឬទុកដីសម្រាប់បុគ្គលផ្សេងទៀត។

សមាគមធាងត្នោត ចាត់ទុកថា ករណីនេះ បានបង្កើតឱ្យមានភាពអយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គម  ដោយសារ រាល់ការតវ៉ា ដើម្បីប្រឆាំនឹងការរំលោភលើដីធ្លីរបស់ខ្លួន សហគមន៍ ជារឿយៗរង់ការគំរាមកំហែង និងបំភិតបំ​​ភ័​​​យ ហើយមានសមាជិកសហគមន៍មួយចំនួនត្រូវរង់ការចោទប្រកាន់ពីតុលាការ រួមទាំងការបាក់ទឹកចិត្ត និង​​ជួ​ប​​ការខ្វះខាតខាងជីវភាពជាដើម។

សហគមន៍ទាំង១១ទីតាំង ដែលអង្គការសមាគមធាតត្នោង បានសិក្សាស្រាវជ្រាវរួមមាន សហគមន៍សំរោងត្បូង សហគមន៍៩២ និងសហគមន៍ស្ទឹងកំបុតជាដើម។នេះបើតាម លោក ស៊ាង មួយឡៃ ប្រធានកម្មវិធីសិ​​ទ្ធ​​រស់នៅក្នុងទីក្រុង នៃអង្គការសមាគមធាងត្នោត។

លោក មួយឡៃ អះអាងថា ក្នុងចំណោមសហគមន៍ដែលបានស្រាវជ្រាវ គឺមានសហគមន៍មួយចំនួនកំពុងប្រឈមនឹងការបណ្ដេញចេញ និងមួយចំនួនទៀតមានភាពមិនច្បាស់លាស់ ហើយផ្សេងទៀតស្ថិតក្នុងការពិ​​ចារណាផ្ដល់ប្លង់កម្មសិទ្ធិ។លោកបន្តថាពលរដ្ឋដែលកំពុងរស់នៅក្នុងសហគមន៍ទាំង១១ទីតាំងនោះរកឃើញថា មានពលរដ្ឋចំនួន១៨នាក់ កំពុងរងបណ្ដឹងតាមផ្លូវតុលាការ។

លោកបន្តថា៖«ការកំណត់ដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋអត់ទាន់មានភាពច្បាស់លាស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើ​​ង​​ហ្នឹង។ ចឹងវាបានបង្កើតជាបញ្ហាសម្រាប់សហគមន៍ក្រីក្រដែលគាត់អត់មានលទ្ធភាពនៅក្នុងការទទួលបាននូវប្លង់កម្មសិទ្ធិ។ចឹងធ្វើឱ្យការអភិវឌ្ឍឬក៏ការកាន់កាប់ដីធ្លី វាមានអសមភាពឬអយុត្តិធម៌ យើងឃើញថាអា​ជ្ញាធរចោទប្រកាន់ថាសហគមន៍រស់នៅខុសច្បាប់ចឹងទៅ ខណៈពេលដែលអ្នកមានមួយចំនួន ដីបឹងអីគា​​ត់អា​​ចយកទៅលុបហើយបម្លែងដីទាំងអស់ហ្នឹងទៅជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួន»។ 

អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក ឃួង ស្រេង បានបង្វែរសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន ឱ្យសួរទៅអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញវិញ។ចំណែក លោក ម៉េត មាសភក្ដី អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ មិនអាចទាក់ទងបានទេនៅថ្ងៃទី១៥ ឧសភា នេះដោយសារខលចូលជាច្រើនដង តែមិនមានអ្នកទទួល។

កាលពីសប្ដាហ៍មុន ក្នុង​អំឡុង​ពេល​នៃ​ការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​ជា​សាកល​លើក​ទី៤៦ របស់​ក្រុមប្រឹក្សា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​រប​ស់​​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​ស្ដីពីកម្ពុជា ប្រតិភូអាមេរិក លោក Kaitlin Sandin ថ្លែងថា កម្ពុជាគួរតែធានាថា សេ​​ចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលមិនទាន់សម្រេចត្រូវបានកែសម្រួល ដើម្បីអនុវត្តតាមកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជា​​តិ​​របស់ខ្លួន មុននឹងអនុម័ត រួមមានច្បាប់ស្តីពីឧក្រិដ្ឋកម្មតាមប្រព័ន្ធ អ៊ីនធឺណិត សន្តិសុខតាម អ៊ីនធឺណិត និ​ង​​​ច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន។

អ្នកស្រី សឿន ស្រីសុទ្ធ រស់នៅសហគមន៍សំរោងត្បូង ដែលកំពុងប្រឈមនឹងការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំ និយាយថាសព្វថ្ងៃនេះអ្នកស្រីផ្ទាល់កំពុងប្រឈមនឹងជីវភាពធ្លាក់ចុះដោយសារបាត់បង់ចំណូលពីការចិញ្ចឹ​​ម​​ត្រី​​នៅបឹងតាមោក និងការរំលោភលើដីធ្លីទាំងបង្ខំដោយគ្មានសំណងសមរម្យ។

ជាមួយគ្នានេះ អ្នកស្រី និងស្វាមី ក៏កំពុងឈ្លោះទាស់ទែងខ្វែងគំនិតគ្នាពាក់ព័ន្ធនឹងការបន្តតវ៉ា រួមទាំងមានកា​​រគំរាមកំហែងពីអាជ្ញាធរ និងជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការជាដើម។អ្នកស្រី អះអាងថា ពលរដ្ឋដែលរ​​ស់នៅ​ក្នុ​​ង​សហគមន៍សំរោងត្បូងមួយចំនួន ត្រូវបង្ខំចិត្តធ្វើចំណាកស្រុក ដោយសារជីវភាពលំបាក និងខ្លះទៀតបានបែកបាក់គ្រួ​​សារអំឡុងពេលតវ៉ាជាមួយអាជ្ញាធរ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖«បន្ទុកគ្រួសារគឺសម្ពាធធ្លាក់មកលើខ្ញុំទាំងអស់ ណាបញ្ហាដីធ្លី ណាជាប់បណ្ដឹងតុលាការ ណា​​រងការគំរាមកំហែងពីសំណាក់អាជ្ញាធរទៀត បញ្ហាទាំងប៉ុន្មានគឺរងសម្ពាធខ្លាំងដែលពិបាកទទួលយកបាន»។

ជុំវិញករណី អ្នកស្រី ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ផ្ដល់សំណងសមរម្យ និងអភិវឌ្ឍនៅហ្នឹងកន្លែង ជាពិសេសបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើប្រជាសហគមន៍សំរោងត្បូងបន្តទៀត។ 

សមាគមធាងត្នោត ក៏បានស្នើរដ្ឋាភិបាលចុះបញ្ជីដីធ្លីរបស់រដ្ឋឱ្យរួចរាល់ និងមានតម្លាភាព មុននឹងចោទប្រ​កា​​​​​ន់ថា ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅលើដីរដ្ឋខុសច្បាប់ ដើម្បីចៀសវាងការរំលោភសិទ្ធិ និងអត្ថប្រយោជន៍របស់ពលរដ្ឋ។បន្ថែមពីនេះ សមាគមធាងត្នោត ថារដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ គួរយកសារាចរលេខ០៣ និង០៦ដែលកា​​រពា​រសហគមន៍ក្រីក្រមកអនុវត្ត ដើម្បីលើកកម្ពស់សិទ្ធិមានលំនៅឋាន និងជីវភាពដល់ប្រជាសហគមន៍ក្រីក្រ​​កាន់តែប្រសើរ តាមរយៈការសាងសង់លំនៅឋានសមរម្យ ឬការផ្ដល់ជាមូលនិធិលំនៅឋានសមរម្យសម្រា​​ប់​សហគមន៍។

ចាប់ពីថ្ងៃទី១៧ និង២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ពលរដ្ឋដែលកំពុងរស់នៅក្នុងសហគមន៍សំរោងត្បូងចំនួន៦​រូប នឹងត្រូវចូលបំភ្លឺនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោមបទចោទ «ស្ថានទម្ងន់ទោសនៃបទ​​ប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ» ខណៈវិវាទដីធ្លីនេះបានបន្តអូសបន្លាយអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំម​​ក​​ហើយ តែគ្មានដំណោះស្រាយ៕

Latest News