មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងធនធានទឹកនិងឧតុនិយម លើកឡើងថា អាកាសធាតុក្ដៅនៅកម្ពុជានឹងចុះថមថយមកជាធម្មតាវិញចាប់ពីសប្ដាហ៍ក្រោយ ខណៈមន្រ្តីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាថាបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេ​​​ចក្នុងការចាត់វិធានការបង្ការ ប្រសិនបើកម្ដៅបន្តកើនឡើង។

​រដ្ឋលេខាធិការ ​និងជា​អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម លោក ​ចាន់ យុត្ថា មានប្រ​​សា​សន៍នៅ​ថ្ងៃទី៣ ឧសភា នេះថា ការកើនឡើងកម្ដៅចាប់ពី៤០អង្សាសេដែលបានវាយលុកនៅតំបន់អាស៊ី ជាពិសេ​​ស​អាស៊ីខាងត្បូង និងតំបន់អាស៊ីគ្នេយ៍ក្នុងរយៈ៣សប្ដាហ៍កន្លងមកនេះ ដែលបណ្តាលមកពីការបន្សល់ទុកនៃឥទ្ធិព​​ល​រប​​ស់​បាតុភូតអេលីណូ (El Nino)។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី លោកបានអះអាងថា ចាប់ពីថ្ងៃទី០៥ ខែឧសភា សីតុណ្ហភាពនៅកម្ពុជានឹងត្រលប់ទៅកាន់ភាពប្រក្រតីវិញ ពោលគឺក្នុងចន្លោះ៣៦ទៅ៣៨អង្សាសេ ដោយសារកត្តាភ្លៀងកក់ខែ ដែលកើតមានពីថ្ងៃទី០៣ ដល់ថ្ងៃទី០៨ ខែសភា នៅទូទាំងប្រទេស។

លោកបន្តថា៖ « [កម្ដៅ] វាបានធូរស្រាលទៅវិញគឺនៅថ្ងៃ០៥។ ថ្ងៃ៥ សីតុណ្ហភាព ធ្លាក់មកប្រក្រតីវិញ អាចក្នុងរង្វង់ពី៣៦ទៅ៣៨អង្សា តែប៉ុណ្ណឹង គឺដោយសារមានភ្លៀងកក់ខែធ្លាក់ជាពិសេសពីថ្ងៃ៣ រហូតដល់ថ្ងៃទី០៨ [ខែឧសភា]»។

បើតាមអ្នកនាំពាក្យរូបនេះ រដូវវស្សាពេញលេញក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ នឹងចាប់ផ្ដើមពីសប្ដាហ៍ទី៤នៃឧសភានេះ​​ទៅ​។គេសង្កេតឃើញថា នៅកម្ពុជានិងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ី មួយរៈពេលចុងក្រោយនេះ អាកាសធា​តុឡើង​កម្តៅខុសពីធម្មតាដែលពុំធ្លាប់មាន។

នៅតំបន់ខ្លះនៃភាគយព្យប្រទេសកម្ពុជាកម្ពៅឡើងដល់​៤១អង្សាសេក៏មាន។​​កត្តា​​នេះ​​បណ្តាលបណ្តា​លឱ្យ​មា​​នការគំរាមកំហែងដល់ជីវិតមនុស្ស សត្វ និងធម្មជាតិជាដើ​​ម។របាយកា​​​រ​ណ៍​​​នានា​​បានលើកឡើ​ងពីកា​​រ​​បា​​​ត់បង់ជីវិតមនុស្ស ហើយសាលារៀនមួយចំនួន ត្រូវបង្ខំចិត្តបិទទ្វារ នៅក្នុ​ង​ប្រ​​​ទេ​​សមួយចំនួន ព្រោះតែ​កា​រឡើ​ងកម្តៅនេះ។

កាលពីថ្ងៃទី៣០ មេសា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បានចេញគោលការណ៍ឱ្យនាយកសា​​លា​​ទាំងអស់ ត្រូវកាត់បន្ថយម៉ោងសិក្សារបស់សិស្សានុសិស្ស និងបន្ថែមម៉ោងចេញលេង រួមទាំងត្រៀមទឹកសម្រាប់គ្រូ និងសិស្សប្រើប្រាស់។លើសពីនេះទៀត ជំរុញសិស្សឱ្យយកទឹកឆ្អិនពីផ្ទះមកទទួលទានទៀតផង​​។

ចំណែក លោក គង់ ចន្ថា នាយកវិទ្យាល័យ ហ៊ុន សែន កណ្ដៀង ដែលស្ថិតនៅស្រុកកណ្ដៀង ខេត្តពោ​ធិ៍សា​ត់ មានប្រសាសន៍ថា ដោយសារអាកាសធាតុក្ដៅហួតហែង ព្រមទាំងបារម្ភពីសុខភាពរបស់សិស្ស លោ​​ក​​សម្រេចឱ្យបន្ថយម៉ោងសិក្សាតាំងពីសប្ដាហ៍មុន គឺមុនគោលការណ៍ណែនាំដែលចេញដោយក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាអំពាវនាវទៅទៀត។

បន្ថែមពីលើនេះសាលារបស់លោកបានសម្រេចទិញទឹកពីនគរបាលចំនួន២ឡានទឹកក្នុងមួយថ្ងៃ ក្នុង​​តម្លៃ​១​​៤ម៉ឺនរៀលដើម្បីបាញ់ស្រោចស្របនៅលើដំបូងអគារ និងក្នុងបរិវេណសាលារៀន។ការធ្វើដូចនេះ ក្នុងន័​​យ​​​​ជួ​យ​​កាត់បន្ថយកម្តៅដែលចេះតែបន្តឡើងមិនឈប់ឈរ។

ដោយឡែក អ្នកស្រី អ៊ុក ផល្លា ដែលកំពុងបម្រើការងារនៅរោងចក្រមួយកន្លែងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលមា​ន​កូនតូចរៀនថ្នាក់មត្តេយ្យ និយាយថា ប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ គ្រូបង្រៀនតម្រូវឱ្យអ្នកស្រីដាក់ខោអាវសម្រា​​​ប់ផ្លាស់ងូតទឹកឱ្យកូនជារៀងរាល់ថ្ងៃ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖ «បារម្ភដែរ តែមិនដឹងធ្វើម៉េច បើឱ្យកូនផ្អាកទៅរៀន ខ្លាចកូនអត់ចេះ តែណាមួយដោយ​​សា​រ​​ជិតផ្ទះ ហើយចូលម៉ោង៨ចេញម៉ោង១០កន្លះ»។

ជុំវិញរឿងនេះ លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ថ្លែងថា ក្រសួងអប់រំបានដាក់ចេញនូវវិធានការមួយចំនួនដល់សិស្សានុសិស្សពាក់ព័ន្ធនឹងការបរិភោគទឹក អាហារ និងការស្លៀកពាក់ អំឡុងពេលអាកាសធាតុក្ដៅនេះ។ប្រភពបន្តថាបច្ចុប្បន្នក្រសួងអប់រំក៏កំពុងតាមដាន និងពិនិត្យមើលអំពី​​ស្ថា​​នភាព​អាកាសធាតុជាប្រចាំដែរ ដើម្បីរួមចំណែកក្នុងកា​រដោះស្រាយបញ្ហាដែ​​លកំពុងកើតឡើ​ងនៅចំ​ពោះ​​​​មុ​ខនេះ។

លោកបន្តថា៖ «ក្រសួងនឹងបន្តធ្វើការងារជិតស្និទជាមួយនឹងសាលារៀន ដើម្បីពិនិត្យមើលតម្រូវការជាក់ស្ដែងនៅតាមសាលារៀននីមួយៗ។ នៅក្នុងករណីដែលមានតម្រូវការជាក់ស្ដែងនៅក្នុងការផ្អាកការសិក្សាឬក៏នៅក្នុងការរៀបចំយន្តការដោះស្រាយដទៃណាមួយទៀតនោះ ក្រសួងនឹងបន្តធ្វើការងារជិតស្និទ្ធជាមួយសាលាដើម្បីដោះស្រាយ និងឆ្លើយតបឱ្យទាន់ពេលវេលា»។ ស្របពេលដែលកម្ពុជា បង្ហាញពីរបាយការណ៍នៃការស្លាប់សត្វគោ និងក្របីនៅតាមដំបន់មួយចំនួន ព្រោះ​​តែ​​គ្មាន​ទឹកគ្រប់គ្រាន់ និងការឡើងកម្ពៅមិនឈប់ ដោយឡែកទិ​ន្ន​​ន័យ​ដែលចេញដោយក្រសួង​សុខាភិបាល​របស់​ប្រទេស​ថៃឯណោះវិញ បានឱ្យដឹងថា មនុស្ស៣០នាក់​បាន​ស្លាប់​បាត់បង់ជីវិតដោ​​​​យសារ​ជំងឺ​ដាច់​ស​​​​រសៃ​ឈាម (Heat stroke)​ អំឡុងពេលអាកាសធាតុឡើងកម្ដៅនេះ៕

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ថ្លែង​ថា កម្ពុជា មានចក្ខុវិស័យប្រែក្លាយខ្លួនជាមជ្ឈមណ្ឌលប្រមូលផ្តុំ សកម្មភាពផលិតគ្រឿងបង្គុំយានយន្ត និងបរិក្ខារអេឡិចត្រូនិក សម្រាប់នាំចេញទៅទីផ្សារក្នុងតំបន់ និងសកល។

ក្នុងពិធីសម្ពោធជាផ្លូវការរោងចក្រដំឡើងរថយន្តរបស់ក្រុមហ៊ុនតូយ៉ូតា នៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី​២ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថា ចក្ខុវិស័យរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៧ គឺជាការជំរុញ​កែប្រែ និងការធ្វើទំនើបកម្មរចនាសម្ព័ន្ធឧស្សាហកម្មនៅកម្ពុជា​។

លោកបន្ត​ថា៖ «ទៅមុខទៀតយើងអាចនាំចូលភាគតិច និងផលិតក្នុងស្រុកភាគច្រើន ហើយបើថ្ងៃក្រោយយើងមានសមត្ថភាពយើងអាចក្លាយទៅជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃការផ្គត់ផ្គង់ផ្នែកណាមួយនៅក្នុងតំបន់ផង[…] ហើយ​ការ​ផលិតកន្លែងខ្លះ​ជាធាតុបង្គំសម្រាប់រុញទៅក្រៅប្រទេសផងដែរ»។

ពាក់ព័ន្ធនឹងការផលិតនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានលើកឡើង​ថា កម្ពុជា​មិ​ន​ចាំបាច់​ត្រូវ​ការផលិតយាន្តជំនិះ​ ដូចជា រថយន្ត ឬយន្តហោះ​ទាំង​មូល​​​នៅកម្ពុជាទេ តែអាច​​ចាប់​ផ្តើមផលិត​​​ពីផ្នែកណាមួយនៃ​ធាតុ​ចូលណាមួយ រួមមាន ពូក ឫខ្សែក្រវ៉ាត់ ឬគ្រឿងបង្គុំផ្សេងៗទៀត​បាន​។

លោក​ថ្លែងបន្តថា៖ «ឥលូវកម្ពុជាមានលទ្ធភាព ត្រឹមផលិត​ពូក ផលិតកៅអី​នាំ​ទៅ​អ៊ីតាលី ដែល​ថាប្រទេសដែលល្អជាងគេបំផុត ផលិត​បាន​​ហើយ​។ ខ្ញុំទៅបាវិត ថ្ងៃមុន ខ្ញុំឃើញក្រុមហ៊ុនមួយនៅបាវិតហ្នឹង ធ្វើហើយនាំចេញទៅអ៊ីតាលី ចឹងបានន័យថាទឹកដៃកូនខ្មែរអាចធ្វើបានហើយ​កន្លងទៅ យើងរុញច្រើន ផលិតកង់នាំទៅអ៊ឺរ៉ុប យើងខិតខំទៅថ្ងៃក្រោយដើម្បីទាញយកផលិតផល ភាពបង្គុំ នៅក្នុងប្រទេសឱ្យបានច្រើន ពីព្រោះបន្តិចទៀតយើងរុញទៅក្រៅ» ។

លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្ថែម​ថា ការ​បើក​រោងចក្រដំឡើង​រថយន្តនៅកម្ពុជា នឹង​ជួយ​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​អាច​ទិញរថយន្ត ទៅ​ប្រើប្រាស់បាន​ក្នុង​តម្លៃ​ទាប​ជាង​ការ​នាំចូល ដោយសារក្រុមហ៊ុនទទួលបាន​នូវ​ការអនុគ្រោះមួយចំនួន ពីរាជរដ្ឋាភិបាល។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ លោក ហេង សុខគង់ មានប្រសាសន៍​ថា ចក្ខុវិស័យដែល​លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីលើកឡើងនេះ ​ជាចក្ខុវិស័យដែលអាចសម្រេចទៅបាន ព្រោះ​បណ្ដាក្រុមហ៊ុនកម្ពុជា​ នឹង​អាចចាប់ដៃគូរគ្នា ជាមួយក្រុមហ៊ុន​នានាដែលផលិត​នូវគ្រឿងបង្គំយាន​យន្ត មកពី​​ជប៉ុន កូរ៉េ ថៃ និង​ចិន​ជាដើមបាន។ លោកបន្ត​ថា ការដែលអាចសម្រេចការងារ​នេះ​បាន គឺបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងច្រើនសម្រាប់សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច និងធនធានមនុស្សនៅកម្ពុជា។

លោកថ្លែងថា៖ «អាចសម្រេចទៅបាននេះ គឺយើងឃើញថា បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រៅពីបណ្ដារោ​ងចក្រផ្គុំ និងដំឡើងយានយន្តទាំង៧ ដែលកំពុង​តែដំណើរការ និងកំពុងតែត្រៀមនឹងដំណើរការនេះ យើងឃើញថាមានបណ្ដារោងចក្រផ្សេងទៀត ដែលជារោងចក្របានផលិតនៅបណ្ដាគ្រឿងផ្គុំយានយន្តមានទាំងខ្សែបង្គុំអគ្គិសនី មានទាំងផលិតអាគុយ មានទាំងផលិតអំពូលភ្លើង និងបណ្ដា(គ្រឿងបង្គំមួយ​)​ចំនួនទៀតដែលទាំងអស់នេះគឺជាវត្ថុធាតុផ្សំដ៏សំខាន់ សម្រាប់ចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្គុំដំឡើងរថយន្តរបស់យើង»។

លោកបន្ថែម​ថា៖ «នៅពេលដែលកម្ពុជាអាចមានលទ្ធភាពក្នុងការនាំចេញជាប្រភេទឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ គឺគេបានចូលរួមចំណែកកាន់​តែ​ធំ និង​កាន់​តែ​ល្អប្រសើរទៅក្នុងខ្សែចង្វាក់ផលិតកម្មតម្លៃ ក៏ដូចជាសេដ្ឋកិច្ចជាតិរបស់យើង ដោយឡែកបណ្ដាកម្មករកម្មការិនី ក៏ដូចជាវិស្វករ​ដែលធ្វើការនៅតាមបណ្ដារោងចក្រឧស្សាហកម្មធុនធំនេះ នឹងទទួលបានប្រាក់រង្វាន់បានកាន់តែល្អប្រសើរ ជាងឧស្សាហកម្មធុនស្រាល នឹងបានចូលរួមចំណែកល្អប្រសើរថែមទៀតទៅក្នុង​កម្លាំងសេដ្ឋកិច្ចជាតិរបស់យើងបាន»។

អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម​និងសេដ្ឋកិច្ច លោកបណ្ឌិត ជ័យ តិច យល់ថា លុះត្រាតែកម្ពុជាមានធនធានមនុស្ស ទើបអាចសម្រចបាននៅចក្ខុវិស័យនេះបាន។

លោកថ្លែងថា៖ «ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាសម្រេចឱ្យបានចក្ខុវិស័យនេះ កម្ពុជាត្រូវផ្តោតការវិនិយោគបន្ថែមទៅលើធនធានមនុស្ស ឬមូលធនមនុស្សដើម្បីឱ្យយុវជនកម្ពុជា ប្រជាជនកម្ពុជាមានចំណេះដឹង ហើយនឹងទទួលបានជំនាញច្បាស់លាស់នៅក្នុងការ​ចូលរួមចំណែកនៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម ជាពិសេសគ្រឿងបង្គុំនេះ»។

លោក​ចង់​ឃើញវិស័យអប់រំនៅកម្ពុជាល្អប្រសើរជាងនេះទៀត ជាពិសេសគឺមានការដាក់បញ្ចូលនៅជំនាញ សហគ្រិនភាព ហើយផ្តោតទៅលើមនុស្សម្នាក់យ៉ាងហោចណាស់មានជំនាញមួយ ។

ទាក់ទិននឹងករណីនេះ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​និង​សន្ដិភាព លោក យ៉ង់ គឹមអេង យល់ថា នេះជារឿងល្អដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​មានចក្ខុវិស័យ ទៅរកការអភិវឌ្ឍ និង​ការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចបែប​នេះ ប៉ុន្តែពាក់ព័ន្ធនឹងការនាំចេញនេះ រដ្ឋាភិបាលគួរសម្រួលតម្លៃ និងពេលវេលា។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ទី១ ដែល​កម្ពុជា​ត្រូវធ្វើ គឺត្រូវតែតម្លៃ​ផលិតនេះឱ្យថោក ដើម្បីឱ្យតម្លៃផលិតអាចថោកបាន លុះត្រាតែតម្លៃភ្លើងនៅកម្ពុជាអាចចុះថ្លៃបាន ទី២ ឱ្យដំណើរការនៃការដឹកជញ្ជូននឹងអាចថោកដែរ វាអាចជួយដែរ ទី៣ មានរថភ្លើង​ល្បឿនលឿនដែលអាចដឹកជញ្ជូនផលិតផលបាន និងកាត់បន្ថយភាពស្មុគស្មាញនៅក្នុងការឆ្លងកាត់ពីដំណាក់កាលមួយទៅដំណាក់កាលមួយ នៅក្នុងការនាំ​ចេញ​កុំឱ្យខាតពេលវេលាដោយសារផលិត គួរតែមានច្រកការត្រួតពិនិត្យតែមួយ គឺមានភាពល្អប្រសើរ»៕

ក្រុមយុវជន និងព្រះសង្ឃ បាន​លើកឡើងថា អាជ្ញាធរខេត្ត​រតនគិរី ​បានតាមឃ្លាំមើល​ សាកសួរ និងសុំអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគេ នៅពេល​ដែល​​​​​ចុះទៅ​សហគមន៍ និង​ទស្សនកិច្ចមើលព្រំដែន កម្ពុជា-វៀតណាម​ ដោយពួកគេចាត់ទុកករណីនេះថាជាការរិតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព​របស់ពលរដ្ឋ។​

ព្រះតេជគុណ ធូ រ៉ាឃីម គង់នៅវត្តមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលបានទៅទស្សនកិច្ចពនៅខេត្តរតនៈគិរី មានសង្ឃដីកានៅថ្ងៃទី០២ ខែឧសភានេះថា ក្រុមយុវជន និងព្រះសង្ឃ ប្រមាណ ៣០អង្គ/នាក់ បាន​ចុះ​ទៅសហគមន៍ និង​ធ្វើ​ទស្សនកិច្ច​​នៅតាមបណ្តោយព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ក្នុង​ភូមិ​សាស្ត្រស្រុកអូរយ៉ាដាវ ខេត្តរតនៈគិរី ចាប់ពីថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ដល់ថ្ងៃទី០៣ ខែឧសភា ហើយ​នៅ​ពេលដែលព្រះអង្គ និងយុវជនផ្សេងទៀត បាន​និមន្តទៅដល់នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសានោះ គឺមានអាជ្ញាធរមកសួរនាំ និង​សាកសួរអំពីព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនជាដើម។

ព្រះតេជគុណមានសង្ឃ​ដីកាថា៖ «ក្រុមអាជ្ញាធរបានមកសួរនាំ ចង់ឱ្យយើងទៅវិញទៀតផង។ គាត់មិនចង់ឱ្យចូល[ទៅសហគមន៍​ដែលនៅ​កៀក​ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន​]។ […] ការឃាត់នេះ គឺជាការរឹតត្បិតមួយ សេរីភាពរបស់ពួកយើងមានការដើរហើរ ដូចជាក្នុងច្បាប់បានចែងថាប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ មានសិទ្ធិដើរហើរនៅប្រទេសកម្ពុជា មានសិទ្ធិជួបជុំផ្សេងៗ បែរជាមិនដល់ ៣០នាក់ផង ត្រឹមតែ២៧នាក់ បែរជារឹតត្បិត ត្រូវ​សុំ​ការ​អនុញ្ញាត ជូនដំណឹងមុន។ ខាង​សហគមន៍យើងជូនដំណឹងមុនហើយ ប៉ុន្តែគាត់មិនឯកភាព រកពាក្យដោះសារចង់ឱ្យយើងចេញពីកន្លែងហ្នឹង ប៉ុន្តែយើងនៅតែជំនះទៅទាល់តែបាន»។

លោក លឹម ស៊ីវម៉េង ជានិសិ្សតឆ្នាំទី២ ផ្នែកព័ត៌មានវិទ្យា​នៅសកលវិទ្យា​ល័យ​មួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលបានចុះទៅទស្សនកិច្ចសិក្សានៅខេត្តរតនៈគិរីផងដែរនោះ បានឱ្យដឹងថា កាល​ដែលពួកគេ​ទៅ​នេះ ព្រោះ​ចង់ស្វែងយល់អំពីទំនៀមទម្លាប់​ជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ នៅ​ខេត្ត​រតនៈគិរី និងចង់សិក្សាអំពីតំបន់ត្រីកោណ រវាងកម្ពុជា ឡាវ និង​វៀត​ណាម។ លោកថា ពេលដែលលោកទៅទស្សនៈកិច្ច បែរជាមានការគំរាមគំហែងពីសំណាក់អាជ្ញាធរទៅវិញ។

លោកនិយាយ​ថា៖ «អាជ្ញាធរមិនបានឃាត់ខ្លួនទេ តែទាក់ទងនឹងការគំរាមកំហែង​ដោយសួរម្តង​ហើយ​ម្តង​ទៀត គាត់បាន​ដាក់​សំណួរមកកាន់ក្រុមយុវជនថា មិនបានផ្តល់ព័ត៌មានឱ្យ​ខាង​គាត់[អាជ្ញាធរ]ជាក់លាក់ និងអត់បានសុំការអនុញាត ថាយើងមក អត់មានលិខិតស្នាម»។

តាមរយៈការចុះទស្សនកិច្ចនេះដែរ លោកសំណូមពរឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាល ជួយផ្សព្វ​ផ្សាយ​ព័ត៌មាន​បន្ថែម​ដែលពាក់ព័ន្ធនឹង​បញ្ហាព្រំដែនឱ្យ​ពលរដ្ឋគ្រប់រូប​បាន​ដឹង និងចាប់អារម្មណ៍ ព្រោះ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែលរស់នៅតំបន់ជាប់ព្រំដែនភាគច្រើន មិនបានដឹងថា​បង្គោលព្រំដែនរវាង​កម្ពុជា និងវៀតណាម​នៅចំណុច​ណា។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ លោក អាន ផង់ ជានិស្សិតរៀនជំនាញសង្គមវិទ្យា នៅរាជធានីភ្នំពេញ សង្កេត​​ឃើញ​ថា តាមរយៈការសួរនាំប្រជាពលរដ្ឋ​នៅក្នុងតំបន់ គឺ​​ពួកគាត់​មិនបានដឹងទេថា ពួកគាត់រស់នៅ​ជិត​បង្គោល​ព្រំដែន​លេខ​២៧ ព្រោះនៅចំណុចបង្គោលព្រំនោះហ៊ុំព័ទ្ធដោយ​​ព្រៃ និងពុំទាន់រៀបចំបាន​រៀបរាយនៅឡើយ ខណៈ​បង្គោល​ព្រំដែន​ខាងប្រទេស​វៀត​ណាម មានរៀបចំជា​សួន​ច្បារ មាន​ធុងសំរាម​ ប៉ុស្តិ៍យាម​ និង​មានរនាំងសម្រាប់ផ្លូវចេញចូល។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ពួកខ្ញុំបានសង្កេតឃើញមានការកាប់ឆ្ការតែបន្តិចទេ ហើយខាងច្រករតនៈគីរី​ជាមួយវៀតណាហ្នឹង ខ្ញុំមើលឃើញថា ខុសប្លែកគ្នា គឺបង្គោល​ខាង​គេ​ដែល​មាន​ដូច​ជាប៉ោម​ធំមួយ​សម្រាប់មើល មានសួនច្បារ មានធុងសម្រាម មានប៉ុស្តិ៍ហើយមាន រនាំង​ជិត​ផ្លូវសម្រាប់​មើល​ទំនិញ និងពលរដ្ឋចេញចូល តែមកមើលខាងព្រំដែនកម្ពុជាយើងវិញ ហាក់បីដូចជាអត់​សូវរៀបចំបានរៀបរយ»។

ទាក់ទិននឹងករណីនេះ លោក ញ៉ែម សំអឿន អភិបាលខេត្តរតនៈគិរី បានបដិសេធចំពោះការ​លើកឡើ​ងរបស់​ក្រុមយុវជន ដែលថាអាជ្ញាធរ​បានឃ្លាំមើល និងហាមឃាត់ពួកគេ​ចុះពិនិត្យនៅ​តំបន់ព្រំដែន។ តែយ៉ាងណា លោកនៅតែបង្ហាញពីការ​​ស្វាគមន៍ចំពោះ​ក្រុមយុវជន និងពលរដ្ឋដែល​មាន​ចិត្តចង់ចេះ​ចង់ដឹង និងចង់ស្គាល់​ពីតំបន់​​ព្រំដែនរវាង​​កម្ពុជា-វៀតណាម ខណៈ​កម្ពុជា និង​វៀតណាម បាន​​កំណត់​​​និងរៀបចំ​ព្រំដែន​ច្បាស់លាស់។

លោកថ្លែងថា៖ «មិនត្រឹមត្រូវទេ! ហេតុអី ព្រោះអាជ្ញាធរបានជម្រាបមកខ្ញុំថា មានពលរដ្ឋជិត៣០នាក់ រួមទាំងព្រះសង្ឃដែរ ខ្ញុំក៏ថាអញ្ចឹង​ជួយមើល​ការខុសត្រូវ កុំឱ្យលោកមានបញ្ហាអ្វីកើតឡើង ការពារពួកគាត់។ គាំទ្រ បើគាត់ចង់ទៅណាជូនគាត់​ទៅមើលទៅ អត់មានហាមឃាត់ទេ»។

លោកបន្តថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមព្រំដែនមិនមែនគាត់មិនស្គាល់ទេ ប៉ុន្តែក៏អាចមានចន្លោះប្រហោងដែរ អ្នកខ្លះនៅឆ្ងាយបួនដប់គីឡូ គាត់មិនដែលទៅក៏ថាបានដែរ តែជាទូទៅប្រជាពលរដ្ឋយើងស្គាល់» ។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​​លីកាដូ លោក អំ សំអាត លើកឡើងថា បើតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និង​កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និង​សិទ្ធិនយោបាយ គឺ​ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិដើរហើរដោយសេរី ដោយមិនមានការហាមឃាត់ ឬរំខាន​ពីអាជ្ញាធរឡើយ បើពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសណាមួយដែលច្បាប់​ហាម​ឃាត់។

លោកយល់ថា ការសួរនាំព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ការតាមឃ្លាំមើលសកម្មភាពយុវជនទាំងនោះ ជាការរឹតត្បិតសេរីភាព ការបំភិតបំភ័យ ការគំរាមកំហែង និងការរំខានដល់ការដើរហើររបស់ពួកគេ។

លោក​មានប្រសាសន៍ថា៖ «ក្នុងនាមពលរដ្ឋមានសិទ្ធិចង់ស្គាល់ និងមើលព្រំដែន មិនមានច្បាប់ហាមឃាត់ទេ កុំឱ្យតែពួក​គាត់ប្រព្រឹត្តអ្វីខុសពីច្បាប់ ព្រោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលកម្ពុជាទទួលស្គាល់ បានធានានូវសិទ្ធិទាំងអស់នេះរបស់ពលរដ្ឋ។ ការហាមឃាត់ ការសួរនាំព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន​លើយុវជន គឺមកពីអាជ្ញាធរទាំងនោះ ព្រួយបារម្ភហួសហេតុ និងមិនយល់ពីសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលនាំឱ្យទង្វើរបស់អាជ្ញាធរមួយចំនួនក្លាយជាការរឹតត្បិត និងរំលោភសិទ្ធិលើពលរដ្ឋទៅវិញ»។

ករណីនេះ លោក អំ សំអាត យល់ថា អាជ្ញាធរគួរតែបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ក្រុម​យុវជន ជាពិសេសគោរពសិទ្ធិដើរហើររបស់ពួកគេ បើពួកគាត់មិនបានប្រព្រឹត្តអ្វីដែលច្បាប់ហាមឃាត់ ជាពិសេសរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិស្គាល់នូវព្រំដែននៃប្រទេសរបស់ខ្លួន៕

ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល តំណាង​សហជីព និង​សមាគមដែលធ្វើការ​ក្នុងវិស័យការងារ ស្នើក្រសួងការ​ងារ និង​បណ្តុះបណ្តាល​វិជ្ជាជីវៈ ពន្លឿនការដោះស្រាយសំណើររួមរបស់ស​ហជីព​ ដែល​បាន​ដាក់​ជូនកន្លង​មក និង​ពិនិត្យលើលទ្ធភាពលើការ​ធ្វើ​​​វិសោធនកម្មច្បាប់​សហជីព ដែលជាឧបសគ្គដល់ការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់សហជីព និងសមាគម។

ការស្នើបែបនេះ​ ធ្វើឡើងតាមរយៈការប្រមូលផ្តុំ​ដាក់ញត្តិរបស់ក្រុមអង្គការ​សង្គមស៊ីវិល តំណាងសហជីព និងសមាគម រួមទាំងយុវជនប្រមាណ ១០០នាក់ នៅទីស្តីការក្រសួងការងារ នា​​ថ្ងៃប្រារព្ធ​​ទិវាពលកម្មអន្តរជាតិលើកទី១៣៨ នា​ថ្ងៃទី១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រោមប្រធានបទ «អនុវត្តសេរីភាពមូលដ្ឋានដើម្បីយុត្តិធម៌សង្គម»​។

នៅក្នុងញត្តិនោះ ក្រុមសហជីព និងសង្គមស៊ីវិល បានបង្ហាញពីតម្រូវការចាំបាច់នានារបស់កម្មករគ្រប់វិស័យ​ដល់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការធានាឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិការងារ និងសិទ្ធិពលរដ្ឋ ដែលជាសេចក្តីត្រូវការ​អទិភាពរបស់កម្មករដើម្បីដាក់ជូនភាគីពាក់ព័ន្ធ។ ញត្តិដដែលនោះ ក៏បានជំរុញឱ្យ​រាជរដ្ឋាភិបាលបង្កើនការទទួលខុសត្រូវចំពោះកម្មករ ដែលជាចលករក្នុងការរុញច្រានសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសក្រសួងការងារដោះស្រាយនូវក្តីកង្វល់របស់កម្មករនិយោជិកឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព។

ក្រៅពីនោះ ក្នុងញត្តិដដែល ក៏បានស្នើដល់​ក្រសួង ពិនិត្យលើលទ្ធភាពលើការ​ធ្វើ​​​វិសោធនកម្មច្បាប់​សហជីព ដែលជាឧបសគ្គដល់ការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់សហជីព និងសមាគម​ក្នុងពេល​ពួកគេ​បំពេញការងារ​។

លោស្រី អ៊ូ ទេពផល្លីន ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពកម្មករចំណីអាហារ និងសេវាកម្មកម្ពុជា ថ្លែង​នៅថ្ងៃទី០២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤នេះថា ច្បាប់ស្តីពីសហជីពនេះ មានការប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញសំឡេង​របស់កម្មករនិយោជិត ជាពិសេស​នៅក្នុងសហគ្រាសតូចៗ។

លោកស្រីថា៖​ «មែនទែនទៅ ច្បាប់ហ្នឹងវាបំបិតសំឡេង​កម្មករនៅក្នុងវិស័យតូចៗ ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា ដោយសារតែច្បាប់ហ្នឹងតម្រូវឱ្យ​មានកម្មករ ១០នាក់ នៅក្នុងការបង្កើតសហជីព។ […] ចឹងយើងមើលនៅក្នុងវិស័យសេវាកម្មភាគច្រើន ហើយនិងវិស័យសេវាកម្មដែលត្រូវបានគេជួលនៅក្នុងឧស្សាហកម្មតូចៗ គាត់មិនមានជួលកម្មករដល់១០នាក់ទេ ចឹងអត់អ្នកណាគេចុះពិនិត្យកន្លែងពួកគាត់ទេ ហើយ​ធ្វើឱ្យ​ពួកគាត់ហ្នឹង បាត់បង់នូវសិទ្ធិក្នុងការទាមទារ ដោយអ្វីគ្រប់យ៉ាង គឺអនុម័តដោយនិយោជកទាំងអស់»។

លោកស្រី អ៊ូ ទេពផល្លីន ក៏បាន​លើកឡើង​​ពីការលំបាកនៅក្នុងការចុះបញ្ជីសហជីព​ផងដែរ ដែលថាមានភាពស្មុគស្មាញ និងមានឧបសគ្គច្រើន ដែលជាហេតុនាំឱ្យ​​សហជីពខ្លះបោះបង់ការចុះបញ្ជីចោល។ ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកស្រី​ថា រាល់ពេលដែលមានវិវាទកើតឡើងម្តងៗ គឺមិនដែលបានយកទៅដល់ដៃក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្តាល ដូចអ្វីដែលក្រសួងបានលើកឡើងនោះទេ។

លោក​ស្រីអះអាងថា៖ «វិវាទការងារត្រូវបានដាក់រកការដោះស្រាយរបស់ក្រសួង តែនៅពេលដែលមានវិវាទកើតឡើង គឺអត់ដែលបានយករឿងទៅដល់ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្តាលទេ គឺរឿងហ្នឹងត្រូវបានបញ្ជូនទៅតុលាការ ដែលកម្មករយើងអត់មានលទ្ធភាពទៅដោះស្រាយតាមនីតិវិធីរបស់តុលាការ ព្រោះយើងត្រូវបង់លុយ»។

លោកស្រី​ ផល្លីន បានទទូចឱ្យ​​មានការធ្វើវិសោធនកម្ម​ច្បាប់​សហជីព ត្រង់​មាត្រា​មួយចំនួន ក្នុង​នោះ​លោកស្រីស្នើ​ឱ្យ​ការចងក្រងសហជីព គឺមិនចាំបាច់កំណត់ចំនួនទេ ដើម្បីឱ្យ​កម្មករដែលមានគ្នាតិច អាច​មានឱកាសបញ្ចញសំឡេងដោយស្មើភាព។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ លោក កត្តា អ៊ន មាន​ប្រសាសន៍ថា ក្រសួង បាន​ទទួល​ញត្តិ​ពីក្រុម​តំណាង​​សហជីព និង​អង្គការសង្គមស៊ីវិលរួចហើយ ហើយ​​ក្រសួងនឹងពិនិត្យអ្វីដែល​ជាការលើកឡើងរបស់ពួកគេ​។

តែយ៉ាងណា លោក​​សង្កត់ធ្ងន់ថា កន្លងមក រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ធ្លាប់​បាន​​ធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់សហជីព និងច្បាប់ការងារ ដែល​មានគោលដៅធានាផលប្រយោជន៍ និងសិទ្ធិរបស់កម្មការនិយោជិត និយោជក និងសេរីភាពសហជីព ព្រមទាំងបង្កភាពងាយស្រួលក្នុងការចុះបញ្ចីកា និងការប្រព្រឹត្តទៅរបស់សហជីព។

លោកថា៖ «កន្លងមកនេះ​ រាជរដ្ឋាភិបាលបានទទួលអំពីអនុសាសន៍មួយចំនួនរបស់សហជីព ក៏ដូចជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល លើការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ការងារ ក៏ដូចជាច្បាប់សហជីព។ […] រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំង២នេះ ជាច្រើនមកហើយ ការធ្វើ​វិសោធនកម្មច្បាប់ទាំង២នេះ គឺ​ក្នុង​ការធានា​ផល​ប្រយោជន៍ និងសិទ្ធិរបស់និយោជិត និយោជក ក៏ដូចជាសេរីភាពសហជីព ព្រមទាំងបង្កភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការចុះបញ្ជី ការប្រព្រឹត្តិទៅរបស់សហជីព។ […] ចឹងហើយបានយើងឃើញថា សព្វថ្ងៃនេះ យើងមានសហជីពជាង ៦ ០០០ ហើយបើយើងប្រៀបធៀប ទៅនឹងប្រជាជន ១៧លាននាក់ ចំនួនសហជីពនេះវាច្រើនណាស់ វាច្រើននេះ ដោយសារភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការចុះបញ្ជីការសហជីព»។

បើតាម លោក កត្តា អ៊ន ច្បាប់សហជីពរបស់កម្ពុជា ផ្តល់លក្ខខណ្ឌបង្កើតសហជីព ដោយ​តម្រូវឱ្យ​​មាន​កម្មករនិយោ​ជិត ១០នាក់ គឺល្អប្រសើរជាងនៅ​បណ្តាប្រទេសមួយចំនួន និងអនុសាសន៍របស់អង្គការ ILO ដែល​តម្រូវឱ្យ​មានកម្មករនិយោជិក ៥០នាក់ ខណៈប្រទេស​អូស្ត្រាលី ហ្វីលីពីន និង​បង់ក្លាដែស​ជាដើម​ តម្រូវឱ្យ​មានកម្មករនិយោជិត ៥០នាក់ ឬ២០ទៅ​៣០%។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី កាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានកោតសរសើរដល់ក្រសួងការងារ ដោយថាការដោះស្រាយវិវាទការងារនៅត្រីមាសទី១ ដើមឆ្នាំនេះ មានកើនឡើង​ខ្ពស់ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០២៣ ដែល​នេះជា​សញ្ញាវិជ្ជមាន​មួយ​ និងជា​ការវិវឌ្ឍដោយភាពជឿជាក់ និងភាព​ចាស់ទុំពីគ្រប់ភាគី​ដែលបានចូលរួមដោះស្រាយវិវាទការ​ងារ​​​ដោយ​ការ​គោរពច្បាប់។

គួរឱ្យ​ដឹងផងដែរថា អត្រា​ផ្សះផ្សា​​វិវាទ​​​​នៅ​កម្រិត​ក្រសួង ​បាន​​កើនឡើង​ដល់ ៨៤% សម្រាប់​​ត្រីមាស​​ទី១​ ឆ្នាំ២០២៤ បើ​ប្រៀបធៀប​​នឹង​​រ​យៈ​ពេល​​ដូចគ្នា ​កាលពី​​ឆ្នាំមុន ​មាន​ត្រឹមតែ ៧៦%ប៉ុណ្ណោះ៕​

តុលាការខេត្តសៀមរាបសម្រេចចោទប្រកាន់ស្រ្តីម្នាក់ពាក់ព័ន្ធការវិនិយោគលុយបានការប្រាក់ខ្ពស់ និង​ចេ​​ញ​​ដីកាឱ្យឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៅក្នុងពន្ធនាគារខេត្ត នៅបន្ទាបពីនគរបាលយុត្តិធម៌ចាប់ខ្លួនបាន។

អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តសៀមរាម បានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួន នៅថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថាជនត្រូវចោទឈ្មោះ រ៉េត សុធីដា ត្រូវបានចៅក្របស៊ើបសួ​រចេញ​ដីកាបញ្ជូ​នឱ្យឃុំ​​ខ្លួ​​ន​បណ្តោះអាសន្នហើយ ក្រោយពីសួរចម្លើយរួចរាល់។ជាងនេះទៀត ក្រោយពី​ស្តាប់ច​​ម្លើ​យ​​សា​​រ​​ភា​​ព ពិនិត្យលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ ចៅក្របស៊ើបសួរយល់ឃើញថា អ្នកស្រី រ៉េត សុធីដា មិនមែន​​ជា​​រង​គ្រោះ​​ដោយការវិនិយោគលុយជាមួយក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីលាន ស៊ីធីវើលដ៍ ទេ។ផ្ទុយទៅវិញ តុលាការរកឃើញថា ជនត្រូវចោទបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស តាមរយៈការកៀរគរអ្នកដទៃដើម្បីដាក់ប្រាក់ ហើយខ្លួនក៏ទទួល​​បានផ​​ល​​ប្រយោជន៍ពីការវិនិយោគនេះដែរ។

ប្រភពបន្តថា៖«ក្រោយពីបានសួរចម្លើយជនត្រូវចោទឈ្មោះ រ៉េត សុធីដា រួចមក និងបានពិនិត្យ​​លើភស្តុ​តាង​ក្នុងសំណុំរឿងព្រមទាំងពិចារណាលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ​ ចៅក្រមស៊ើប​សួរបាន​ស​​ម្រេ​​​ច​​ឃុំខ្លួនជនត្រូវចោទខាងលើបណ្តោះអាសន្ន និងបានបញ្ជូនទៅពន្ធនាគារខេត្តសៀមរាប ដើម្បី​បន្ត​​កា​រ​​ស៊ើបអង្កេតតាមនីតិវិធីច្បាប់ »។

អ្នកស្រី រ៉េត សុធីដា ត្រូវបានកម្លាំងនគរបាលយុត្តិធម៌ចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១ ខែឧសភា នៅក្នុងហាង​​អា​​ហា​​រ​​ដ្ឋា​នមួយកន្លែង នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ក្រោយចាប់ខ្លួនបាន ជនត្រូវចោទត្រូវបានបញ្ជូនខ្លួនភ្លាមៗ ទៅ​ខេត្តសៀមវិញ មុននឹងចៅក្របស៊ើបសួរ នៃសាលាដំបូងខេត្តនេះ សម្រេចចោទប្រកាន់អ្នក​ស្រីពីបទ​«ឆបោ​​​ក​មានស្ថានទម្ងន់ទោស (ជាក្រុមមានការចាត់តាំង »តាមបញ្ញត្តិមាត្រា៣៧៧ និងបញ្ញត្តិមាត្រា៣៨០ នៃ​​ក្រ​មព្រហ្មទណ្ឌ។

តាមរយៈសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន របស់អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តសៀមរាប នៅថ្ងៃនេះ បង្ហាញថា យោ​ង​​ចម្លើយសារភាពរបស់ជនត្រូវចោទឈ្មោះ ឡេង ចាន់ណា នៅចំពោះមុខចៅក្រមស៊ើបសួរ គឺឈ្មោះ រ៉េត សុ​​ធីដា នេះក៏មាន​​ជាប់​​ពាក់​ព័ន្ធ​​នឹ​​ង​​គ​ម្រោង នៃការឆបោកលុយពីពលរដ្ឋរបស់ក្រុមហ៊ុន «ប្រ៊ីនលាន ស៊ីធីវើល​​​» ​នេះដូចគ្នាដែរ។

បន្ថែមលើសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន របស់សាលាដំបូងខេត្តសៀមរាមនេះ។អ្នកនាំពាក្យរបស់​តុលាការ​​​ថ្នាក់​ទា​​បមួយនេះ គឺលោក យិន ស្រាង បានប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia ដោយខ្លីនៅថ្ងៃនេះថា តុលា​កា​​​​រនឹងមិនបកស្រាយអ្វីវែងឆ្ងាយទេ​ ជុំវិញសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌមួយនេះ។ក្នុងន័យនេះ តុលាការនឹ​​ងកា​រ​​ប​​ក​​​​ស្រាយលម្អិតនៅក្នុងនីតិវិធីរបស់ខ្លួនដាច់ដោយឡែកមួយ។

 លោកបន្តថា៖ «សូមរង់ចាំមើលសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានថ្មីៗទៀត។ អរគុណ»។

ផ្ទុយពីការរកឃើញដោយតុលាការនេះ លោក ពៅ សុភ័ណ្ឌ ដែលអះអាងថាជាមនុស្សស្គាល់​​គ្នានិងជន​​ត្រូវ​​ចោ​ទឈ្មោះ រ៉េត សុធីដា ថ្លែងការពារថា ទាំងរូបលោក និងជនត្រូវចោទគឺសុទ្ធតែជាអ្ន​ករងគ្រោះដោយ​​​ក្រុម​ហ៊ុ​​ន ប្រ៊ីលាន ស៊ីធីវើលដ៍ ដូចគ្នា។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ការចោទប្រកាន់បែបនេះប្រឆាំងពួកគេ គឺមិនសមហេ​តុផ​​ល​​ឡើយ ព្រោះមិនមែនជាអ្នកដែលរួមចំណែកក្នុងការប្រព្រឹត្តបទល្មើសទេ។

លោកបន្តថា៖«ចំពោះខ្ញុំដែលជាជនរងគ្រោះពិតប្រាកដនេះទទួលចោលអត់បានទេ ព្រោះខ្ញុំនេះជាជនរងគ្រោះហើយទទួលរងនូវការចោទប្រកាន់លើប្អូនស្រី ធីដា នោះ ខ្ញុំក៏មិនដឹងយ៉ាងណាដែរការចោទប្រកាន់ទៅលើប្អូនស្រីធីដា នេះ ប៉ុន្តែសំរាប់ខ្ញុំជាជនរងគ្រោះមួយរូបដែលបានចាញ់បោកក្រុមហ៊ុន​ ប្រ៊ីលាន ស៊ីធី ខ្ញុំមានការខ្លោចចិត្តអាណិតមែនទែន »។

ជនត្រូវចោទឈ្មោះ ឡេង ចាន់ណា ដែលគេស្គាល់ថាជាម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីលាន ស៊ីធីវើលដ៍ ត្រូវបានលោក សាយ ឈុំ ប្រមុខរដ្ឋស្តីទីបញ្ចប់គោរមងាពីឧកញ៉ា កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤។ការចេញព្រះ​រា​ជ​​ក្រឹ​ត្យ​​​បញ្ចប់តួនាទី ក្នុងឋានៈងាជាឧកញ៉ា នេះនៅបន្ទាប់ពីតុលាការខេត្តសៀមរាប បានចេញដី​​កាបញ្ជា​ឱ្យ​ចា​​​​ប់ខ្លួនមុនមួយថ្ងៃ នៃព្រះរាជក្រឹត្យបញ្ចប់មុខងារជាឧកញ៉ានេះ។

ក្រុមហ៊ុន ប្រ៊ីលាន ស៊ីធីវើលដ៍ ដែលនៅក្រោមបង្គាប់របស់ជនត្រូវចោទ ឡេង ចាន់ណា ត្រូវជាប់​​ចោ​ទពី​ប​ទ​​ឆ​​បោកលុយពីពលរដ្ឋប្រមាណ ៣០០ លានដុល្លារអាមេរិក តាមរយៈគំរោងវិនិយោគទ​​ទួល​​បានកា​រប្រា​ក់ខ្ព​ស់​។ជុំវិញរឿងឆបោកនេះ តុលាការបានចេញដីកាឃុំខ្លួនមនុស្សចំនួន ៥នាក់ហើយ និងបង្គាប់ឱ្យនាំ​​ខ្លួនអ្ន​​ក​​​ពាក់ព័ន្ធ២នាកផ្សេងទៀតមកតុលាការ ខណៈជនត្រូវចោទចំនួន២៤នាក់ទៀត តុលាការបានចេ​ញដី​​កា​ប​ង្គាប់ឱ្យ​ចូ​​ល​​ខ្លួ​​ន។

យ៉ាងនេះក្តីអ្នកសម្របសម្រួលសមាគម ការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក (Adhoc) ប្រចាំខេត្តសៀមរាប លោ​​ក ចាន់ ចំរើន ហាក់មិនប្រាកដទេនៅក្នុងសំណុំរឿងមួយនេះ។ប៉ុន្តែលោកចាត់ទុកថា បើទោះជាអ្ន​ក​រង​គ្រោះ​​​​​ក៏ដោយ ប្រសិនបើតុលាការស៊ើបអង្កេតទៅ រកឃើញថាមានបទល្មើស ទំនងចៀស​មិនផុតពី​កា​រសួរ​​នាំ នៅក្នុងរឿងក្តីនេះដែរណាស់ ហើយក៏មិនប្រាកដថាអាចរួចខ្លួន​ពីការចោទប្រ​កាន់តាម​ផ្លូវតុលា​​ការ​នោះ​​ដែ​​រ ក្នុងករណីមានភស្តុតាងដាក់បន្ទុក។

លោកបន្តថា៖«មិនមែនសុទ្ធតែជាជនរងគ្រោះរួចខ្លូនទេបើសិនជាគេពិនិត្យឃើញមានពាក់ព័ន្ធបទល្មើស គេមានសិទ្ធិកោះហៅសួរនាំហើយខ្ញុំក៏មិនដឹងថាវាយ៉ាងណាដែរ។វាស៊ីសងទៅលើភស្តុតាង »។ សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អ្នកនាំពាក្យតុលាការខេត្តសៀមរាប ដោយបញ្ជាក់ជំហររបស់ខ្លួនថា សុំរឿ​ង​​ព្រ​​​​​​ហ្មទណ្ឌមួយនេះ តុលាការនឹងពន្លឿននីតិវិធីស្រាវជ្រាវដោយម៉ត់ចត់។មិនតែប៉ុណ្ណោះ តុលាការប្តេជ្ញា​​ថា​​នឹ​ង​អនុវត្តដោយត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធីច្បាប់ ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះ នៅក្នុងរឿងក្តីមួយនេះ៕

ក្រសួងការពារជាតិ បញ្ជាក់ថា ឧបទ្ទវហេតុ​ផ្ទុះគ្រាប់នៅទីបញ្ជាការ​​យោធភូមិភាគ​៣ នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ កើត​ឡើង​ដោយ​សារ​បញ្ហា​​បច្ចេកទេស និងកត្តាអាកាសធាតុ​ក្តៅ​​ មិនមែនជាអំពើភេរវកម្ម ដូចការចោទប្រកាន់ពីសំណាក់​ក្រុម​អ្នក​ប្រឆាំង​នោះ​ឡើយ។  

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់​ក្រសួងការពារជាតិ ចុះថ្ងៃទី០១ ខែឧសភា ឆ្នាំ​២០២៤ បាន​លើកឡើង​ថា នាពេលថ្មីៗនេះ មានក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយមមួយចំនួន បាន​ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានបំផ្លើសការពិតតាម​បណ្តាញ​សង្គ​ម​នានា ធ្វើឱ្យសាធារណជនទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសមានការភ័ន្តច្រឡំ អំពីឧបទ្ទវហេតុផ្ទុះគ្រាប់ នៅទីបញ្ជាការយោធភូមិភាគទី៣។

ក្រសួងបន្តថា៖ «តាមរយៈការចុះស្រាវជ្រាវផ្ទាល់​នៅទីតាំងកើតហេតុរបស់ក្រុមការងារចម្រុះ​ ករណីឧបទ្ទវហេតុផ្ទុះគ្រាប់ កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ នៅទីបញ្ជាការយោធភូមិភាគទី៣ ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ គឺជាបញ្ហាបច្ចេកទេស ដោយសារប្រភេទអាវុធជាតិផ្ទុះចាស់ៗ ខូចគុណភាព រួមជាមួយអាកាសធាតុក្តៅ មិនមែនជាបញ្ហាកងទ័ពបះបោរ អំពើភេរវកម្ម ឬចេតនារបស់បុគ្គលណាមួយដូចបានបំភ្លើសឡើយ»។

ក្រសួងការពារជាតិ បានអំពាវនាវដល់សាធារណជន និង​អ្នកសារព័ត៌មានជាតិ និងអន្តរជាតិ បញ្ឈប់ការផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ដោយការ​សន្និដ្ឋាន ឬយល់ឃើញ​ណាមួយ​ដោយបុគ្គលផ្ទាល់ខ្លួន មិនមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ ឬមានចេតនាបង្កចលាចលញុះញង់ បង្កផលប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខ សណ្តាប់ធ្នាប់ សេដ្ឋកិច្ចសង្គម ដែលឈានទៅដល់ការទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់។

ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានថ្លែងបដិសេធ និងប្រតិកម្មតបដែរ​ថា ករណីផ្ទុះគ្រាប់នៅយោធភូមិភាគទី៣ ជាបញ្ហាបច្ចេកទេស មិនមែនជាបញ្ហាកង​ទ័ព​បះ​បោរ ដូចក្រុមប្រឆាំងបំផ្លើសឡើយ។ លោក​បានថ្លែងបែបនេះ ក្នុងពេលជួបសំណេះជាមួយកម្មករ​និយោជិត មន្ត្រីរាជការដែលបម្រើការងារនៅកំពង់ផែស្វយ័តខេត្តព្រះសីហនុ នាព្រឹកថ្ងៃទី០១​ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ថ្ងៃមុន ជារឿងអកុសលដែលយើងមានផ្ទុះគ្រាប់ដោយសារបញ្ហាបច្ចេក​ទេស​នៅ​ភូមិ​ភាគ​៣ [អាកាសធាតុ]ក្តៅ ហើយ​ជា​អកុសលមានយោធិនយើង ២០រូប បានទទួលមរណៈភាព។ […] ដោយសាររឿងបច្ចេកទេស ប៉ុន្តែមានអ្នកទៅបំភ្លៃថា ឥលូវហ្នឹងទ័ពចាប់ផ្តើមបះបោរ វៃស្អី ប្រជាជន​មិន​ភ័យ មិនស្រួលអ្នកខ្លះវេចបង្វិចរួចហើយមិនដឹង»។

ការឆ្លើយតបប្រតិកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាល​បែបនេះ ទំនង​សំដៅទៅកាន់​លោក សម រង្ស៊ី បន្ទាប់ពី​អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរូបនេះ បានបង្ហោះសារលើបណ្តាញសង្គម Facebook​ របស់លោក កាលពីថ្ងៃទី​២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។

លោក សម រង្ស៊ី បានលើកឡើង​ក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុក​ថា៖ «ចលនាផ្ទៃក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ចាប់ផ្តើមផ្ទុះហើយ ដើម្បីទាមទារឱ្យ​​ដកចេញត្រកូល ហ៊ុន (គឺ ហ៊ុន សែន និងកូន​គាត់ ដែលឡើងតាមជើងខោគាត់)។ […] ចលនានេះ បានរៀបចំផ្ទុះឃ្លាំងគ្រឿង​ផ្ទុះ ជិត​ទី​ក្រុងភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះ»។

លោក សម រង្ស៊ី បានសរសេររៀបរាប់ទៀត​​ថា៖ «ហ៊ុន សែន កំពុងតែភ័យខ្លាំងណាស់ ហើយគាត់ឈប់​ទុកចិត្តអង្គរក្សគាត់ទៀតហើយ។ គាត់បានទៅពឹងពាក់ចិនកុម្មុយនីស្ត ឱ្យ​ជួយការពារអាយុជីវិត និងសុវត្ថិភាពរបស់គាត់ និងក្រុមគ្រួសារគាត់»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមពីលោក ឈុំ សុជាតិ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ​បានទេនៅរសៀលនេះ។​

ទោះជាយ៉ាងណាក្តី អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ បាន​ថ្លែង​ប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកមួយ កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ដោយ​​បដិសេដទាំង​ស្រុង​ចំពោះការ​ប្រឌិត និង​បំភ្លៃរបស់​លោក សម រង្ស៉ី នេះ។ លោក​​បានចាត់ទុក​ការបំភ្លៃរបស់ លោក សម រង្ស៉ី ថា​មានចេតនាបង្កភាពវឹកវរដល់សន្តិសុខសង្គម ខណៈដែលអតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះ តែងតែញុះញង់ បំផ្លិចបំផ្លាញ ប្រឆាំងចំពោះសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍនៅក្នុងប្រទេសជាតិ​កន្លងមក។

លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា យល់ថា ​ការ​ចោទប្រកាន់​របស់​អ្នកប្រឆាំង​មកលើក​រណីផ្ទុះនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺនេះ គឺជាការចោទប្រកាន់ដែលគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់​លាស់។

លោក​ថា៖ «ការដែលក្រុមប្រឆាំងចោទករណីផ្ទុះនៅកំពង់ស្ពឺ ថាជាករណីបះបោរផ្ទៃក្នុងនេះ ខ្ញុំគិតថាជាការចោទប្រកាន់ ជាការប្រឌិតរឿងមួយ​ដែលគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យ​មានការយល់ច្រឡំ ហើយក៏ជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយមួយដ៏កខ្វក់។ […] យើងអាចនិយាយថាជាយុទ្ធសាស្ត្រមួយដែលបំផ្លាញនូវសន្តិភាព ស្ថេរភាពនយោបាយរបស់កម្ពុជា។ […] ការចោទប្រកាន់គ្នាបែបនេះ មិនគួរចេះតែប្រឌិតព័ត៌មានទេ វាប៉ះពាល់ប្រទេសជាតិណាស់ នេះជាយុទ្ធសាស្ត្រញុះញង់ បំបែកបំបាក់ ដើម្បី​ឱ្យ​គណបក្សប្រជាជនមានការយល់ច្រឡំលើគ្នា មានការមិនទុកចិត្តគ្នា និងសាធារណជនមានការយល់ច្រឡំចំពោះភក្តីភាពរបស់កងទ័ពចំពោះរដ្ឋាភិបាល»។

លោកក៏បានបង្ហាញពីគោលជំហរគាំទ្រទៅដល់រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាក្រសួងការពារជាតិ ថារឿងនេះ ពិតជាបានកើតឡើងដោយសារតែបញ្ហាបច្ចេកទេសពិតប្រាកដមែន មិនមានអ្វីលើសពីនេះទៀតទេ។

លោកថា៖ «អ៊ីចឹង បញ្ហាបច្ចេកទេសគឺជាការពិតហើយ​ បើយើងមើលទៅលើការដឹកជញ្ជូន និងការទុកដាក់គ្រាប់តាមឡានដែលយើងឃើញមានការបង្ហោះនៅតាមបណ្តាញសង្គមអីហ្នឹង ខ្ញុំគិតថាការលើកឡើងពីបញ្ហាបច្ចេកទេសគឺជារឿងត្រឹមត្រូវហើយ។ […] ប៉ុន្តែបញ្ហាមួយត្រង់ថាខាង យុទ្ធភូមិភាគ៣ ហាក់ដូចជាមានការឆកល្វែង និងឃ្ជីឃ្ជាទៅបញ្ហាបច្ចេកទេសនៅក្នុងការទុកដាក់ និងដឹកជញ្ជូនគ្រាប់​ចាស់ៗទាំងអស់ហ្នឹង​ ដែលនាំឱ្យមានឧបទ្ទវហេតុដែលគួរឱ្យ​សោកសង្រែង ដែលនាំឱ្យ​ទាហាន២០នាក់ស្លាប់នៅក្នុងបន្ទាយ ដែលមិនមែននៅក្នុងចម្បាំង»។

លោក គិន ភា ក៏បានអំពាវនាវកុំឱ្យ​មានការលាបពណ៌ និងការប្រឌិតព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងការបះបោរ ឬក៏អំពើភេរវកម្មតទៅទៀត ដោយលោកថា ការធ្វើបែបនេះ មិនបាននាំមកនូវផលប្រយោជន៍ជូនជាតិមាតុភូមិទេ។ លោកក៏បានអំពាវនាវឱ្យ​​ក្រសួងការពារជាតិ បង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យ​កាន់​តែ​ខ្ពស់​នៅក្នុងការដឹកជញ្ជូនគ្រាប់ផ្ទុះផ្សេងៗនាពេលអនាគត និងគួរតែមានការបំភ្លឺព័ត៌មានឱ្យ​បានទាន់​ពេល​វេលា​ផងដែរ។   គួរបញ្ជាក់ថា ក្នុងឧបទ្ទវហេតុ​ផ្ទុះគ្រាប់នៅទីបញ្ជាការយោធភូមិភាគ២នេះ មាន​យោធិន យ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ​២០នាក់ បានស្លាប់​បាត់បង់ជីវិត និងអ្នក​រង​​របួស​ជា​ច្រើន​នាក់ ខណៈ​ផ្ទះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែលនៅជុំវិញតំបន់​នោះ​ជាច្រើនខ្នង ក៏បានទទួលរងការខូចខាតយ៉ាងដំណំផងដែរ៕​

សមាជិកគណៈកម្មការជាតិពិនិត្យ និងវាយតម្លៃបញ្ជីឈ្មោះទណ្ឌិតកំពុងពិនិត្យលទ្ធភាពក្នុង​ការរៀបចំសំ​ណើ​​​រ​សម្រាប់ស្នើសុំគោលការណ៍បន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោសបម្រើឱ្យសេចក្តីត្រូវការ​សម្រាប់បុ​ណ្យ​​ជាតិសំ​ខាន់ៗ​ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤ខាងមុខនេះ។

រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ និងជាប្រធានដឹកនាំការពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះទណ្ឌិត លោក គឹម សន្តិភាព ឱ្យ​ដឹង​​តាមរយៈការចុះផ្សាយរបស់កាសែតក្នុងស្រុក នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថា នៅចំពោះ​​មុ​ខ​​នេះ គណៈកម្មការជាតិដែលមានការចូលរួមពីរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ ផង បានរៀបចំកិច្ចពិ​គ្រោះ​យោ​​បល់ ដោយពិនិត្យទៅលើការបើកផ្លូវឱ្យមានការស្នើសុំបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើ​​ក​​​លែង​ទោស សម្រា​ប់​បុ​​ណ្យចូលឆ្នាំថ្មី​ និងបុណ្យវិសាខបូជា ខាងមុខនេះ។

ប្រភពបន្តថា៖«ស្នើសុំបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោស រួមជាមួយឯកឧត្តម ឆែម សាវុធ រដ្ឋលេខា​​ធិកា​រក្រសួងមហាផ្ទៃ បានរួមដឹកនាំកិច្ចប្រជុំក្រុមការងារលេខាធិការដ្ឋាន នៃគណៈកម្មការថ្នាក់ជាតិ ពិនិត្យលើសំណើសុំបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោសដល់ទណ្ឌិត ដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សាលើសំណុំឯកសារនៃសំណើសុំបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោសដល់ទណ្ឌិត នៅក្នុងឱកាសនៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រ​​ពៃណី​​ជាតិ និងពិធីបុណ្យវិសាខបូជា ឆ្នាំ២០២៤នេះ នាសាលប្រជុំក្រសួងយុត្តិធម៌ » ។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះបន្ថែម ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួ​ង​​យុត្តិធម៌ លោក គឹម សន្តិភាព​បានទេ នៅថ្ងៃទី៣០ មេសា នេះ ខណៈដែលអ្នកនាំពាក្យក្រសួងម​​ហាផ្ទៃលោ​​ក ទូច សុខ: ក៏ពុំអាចស្នើសុំការផ្តល់ព័ត៌មានបានដែរ។

បើទោះជាបែបណា សម្រាប់អគ្គលេខាធិការ នៃគណបក្សភ្លើងទៀន លោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ​ សា​ទរ​​ចំ​ពោះ​ផែ​នការដែលដាក់ឱ្យមានការបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោសសម្រាប់​បុណ្យជា​តិ​សំ​​ខាន់​​ៗនេះ​ឡើ​ង​​។ក្រៅពីនេះ ក្នុងនាមជាអ្នកនយោបាយនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាល ក៏ចង់ឃើញការអនុវត្តការងារនេះ ធ្វើឡើង​​ដោ​យ​​​​ស្មើភា​ពគ្នាដោយមិនចំពោះបក្សនយោបាយ ឬក្រុមណាមួយនោះទេ ប្រសិនបើរកឃើ​ញថាស្ថាន​ភាព​​ទោ​​​​ស​​​​នោះ ត្រូវលើកលែង ឬត្រូវបន្ធូរបន្ថយគួរដាក់ឱ្យស្ថិតក្នុងកម្មវិធីលើកលែងទោស។

លោកបន្តថា៖«គណបក្សភ្លើងទៀនអបអរសាទរចំពោះព័ត៌មានដែលថានឹងមានការបន្ធូរបន្ថយទោសដល់​​​អ្នកដែលមានទោសហើយកំពុងតែនៅក្នុងពន្ធនាគារ។ជាមួយគ្នានេះ សូមស្នើដល់រាជរដ្ឋាភិបាលពិចារ​ណា​​បន្ធូរបន្ថយទោស និងដោះលែងដល់មន្រ្តី និងសកម្មជននយោបាយ និងសកម្មជនសង្គមនានាដែលកំពុងតែស្ថិតនៅក្នុងពន្ធនាគារឲ្យមានសិទ្ធិសេរីភាពឡើងវិញ ដើម្បីពួកមានសេរីភាពចូលរួមក្នុងគណបក្សនយោ​​បាយដែលគេពេញចិត្តស្របតាមឆន្ទៈ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ជាតិ » ។

បើតាមលោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ ចាប់ពីដើមឆ្នាំ២០២៤ ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា មានន្រ្តីគណបក្សភ្លើង​​ទៀ​ន​​ចំ​​នួន១៤នាក់ហើយ ត្រូវបានកម្លាំងសមត្ថកិច្ចចាប់ និងបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួននៅក្នុងពន្ធនាគារ។របា​យការណ៍​រប​​ស់​​​គ​​ណបក្ស​ជំទាស់មួយនេះ បង្ហាញថា លោក ខឹម ចាន់វណ្ណៈ ប្រធានប្រតិបត្តិស្តីទី រាជធានីភ្នំពេញ លោ​​ក​ស្រី​ ឆាយ ចិន្តា ប្រធានចលនាស្រ្តីខណ្ឌជ្រោយចង្វា អ្នកទាំងពីរត្រូវចាប់ខ្លួនកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២៤។

ដោយឡែក លោក ហាក់ កុសល លេខាធិការគណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិខណ្ឌជ្រោយចង្វារ និងលោក ម៉ា ចិន្តា អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិខណ្ឌដូនពេញ អ្នកទាំងពីរត្រូវចាប់ខ្លួន កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២​៤​ដែ​​រ​​។

ក្រៅពីនេះ លោក សរ សុខា ប្រធានប្រតិបត្តិស្រុកស្ទឹងហាវ លោក ស៊ុន ស៊ន សកម្មជនឃុំកែវផុស លោក ឯក​ បេន អតីតប្រធានស្តីប្រតិបត្តិខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក ដាង ប៊ុនហាក់ អតីតអនុប្រធា​​នគណៈ​​កម្មា​​ធិ​​កា​រ​​ប្រ​តិ​​បត្តិរាជធានីភ្នំពេញ លោក គឹម ថាយមុន្នី ចៅសង្កាត់រងទី២ សង្កាត់ស្ទឹងមានជ័យ២ លោក កឹម ហុង ចៅ​ស​​ង្កា​​ត់រងទី២ សង្កាត់អូរឬស្សី៤ លោក សាន សឿង អតីតសមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយក គណ​​ប​ក្ស​​ភ្លើ​ង​​ទៀ​ន ត្រូវចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី៩ មេសា ឆ្នាំ២០២៤។

ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក យិន ភាន បេក្ខជនលេខរៀងទី៣ ស្រុកស្ទឹងត្រង់ លោក ស្រ៊ី មាន បេក្ខ​ជន​​លេខ​រៀ​ងទី៤ ស្រុកស្ទឹងត្រង់ និងលោក គង់ ថារ៉េត អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិគណបក្ស ក្រុងកំពង់ចាម អ្នក​​ទាំងបីនាក់ ត្រូវចាប់ខ្លួនក្នុងពេលតែមួយ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែមេសា ដែរ។

អគ្គលេខាធិការ នៃគណបក្សភ្លើងទៀន លើកឡើងថា ក្នុងចំណោមន្រ្តីបក្សនយោបាយទាំងនោះ ការចាប់​ខ្លួន​​​​ពួកគេគឺធ្វើឡើងដោយគ្មានហេតុផល គ្មានដីកា និងគ្មានភស្តុតាងអ្វីទាំងអស់។

យ៉ាងនេះក្តី លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Lica​d​​ho) ចាត់ទុកថា ការអនុវត្តក្នុងការបន្ធូរបន្ថយទោស តាមពិតទៅគឺមានចែងនៅក្នុងច្បា​ប់រួចហើយ។​លោក​បន្តថា បើទោះជាបែបណា ក្នុងនាមស្ថាប័នមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ក៏ឃើញការអនុវត្តសម្រាលស្ថានទម្ងន់ទោស ឬ​​លើ​កលែងទោសនេះ ធ្វើឡើងដោយភាពស្មោះត្រង់ និងអាចជឿទុកចិត្តបាន។

លោកបន្តថា៖«កិច្ចប្រជុំដើម្បីពិនិត្យឯកសារលើសំណុំឯកសារស្នើសុំបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោ​សដល់ទណ្ឌិតក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិដែលកន្លងហួស និង ពិធីបុណ្យវិសាខបូជាខាងមុខនេះជាការអនុវត្តន៍តាមព្រះរាជក្រឹត្យ។ប៉ុន្តែយើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការលើវិស័យសិទ្ធិមនុស្សចង់ឃើញការបន្ធូរបន្ថយទោដ និងការលើកលែងទោសដល់ទណ្ឌិតគឺមានតម្លាភាព គឺទណ្ឌិតដែលគោរពតាមលក្ខខណ្ឌនៃច្បាប់ត្រូវទទួលបានសិទ្ធិក្នុងការបន្ធបន្ថយទោស និងការលើកលែងទោសដូចគ្នាដោយគ្មានការរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ ឬអ្នកមាន អ្នកក្រ» ។

គេសង្កេតឃើញថា កន្លងទៅការអនុវត្តគោលការណ៍បន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោសនេះ ក៏ត្រូវ​​រង់​កា​​​រ​រិះគន់ដែរថា ជាយន្តការដែលធ្វើឡើង ហាក់មិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងសេចក្តីត្រូវការចាំបាច់ ជាពិសេស​កា​រ​​អនុ​វត្តទៅលើទណ្ឌិតជាបក្សប្រឆាំង សកម្មជនសង្គម និងអង្គការ សមាគមទេ។ស្ថានទម្ងន់ទោសភាគច្រើន សម្រាប់ពួកគេ គឺតែងអនុវត្តជាអតិបរិមានៃទោស ដែលរកឃើញដោយតុលាការតែម្តង។ បើទោះជាបែបណា ព្រះរាជក្រឹត្យស្តីពីការបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែងទោស ដែលចេញកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២១ នៅក្នុងបញ្ញត្តិមាត្រា ៣ កំណត់ថា ពិធីបុណ្យសំខាន់ៗ ដែលត្រូវបន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែ​​ង​​ទោស ត្រូវអនុវត្តសម្រាប់បុណ្យ៖ ចូលឆ្នាំ បុណ្យវិសាខបូជា បុណ្យឯករាជ្យជាតិ ព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក និងទិវាជ័យជម្នះលើរបបប្រល័យពូជសាសន៍។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ទណ្ឌិតដែលត្រូវពិចារណា​ក្នុងការលើកលែ​ង​​ទោ​ស និងបន្ធូរបន្ថយទោសទៅបាន លុះត្រាអនុវត្តឱ្យបាន១ភាគបី នៃទោសនៅក្នុងពន្ធនាគារសិន៕

អ្នក​វិភាគ​សង្គមមើល​ឃើញ​ថា ក្នុងរយៈពេល២៥ ឆ្នាំមកនេះ កម្ពុជា​បាន​ទាញ​យក​ផល​ប្រយោជន៍​ជា​​ច្រើ​ន​ពី​សមាគម​អាស៊ាន​​ទាំង​ផ្នែក​សន្តិសុខ ការ​ទូត និង​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច ប៉ុន្តែក៏មានបញ្ហាប្រឈមមួយចំ​​នួនដែរ ក្នុងពេលដែលកម្ពុជាទទួលបានផលវិជ្ជមាន ក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាននេះ។

កម្ពុជា បាន​ចូល​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៣០ ​ខែ​មេសា ឆ្នាំ​១៩៩៩។ គិត​មក​ដល់​ពេល​នេះ កម្ពុជា​បាន​ក្លាយ​ជា​សមាជិក​ទី​១០​របស់​អាស៊ាន​ មានរយៈ​ពេល​២៥ឆ្នាំ​ហើយ។នៅ​ថ្ងៃ​អង្គារ ​ទី​៣០ ខែមេសា​នេះ គឺ​ជា​ខួប​រយៈ​ពេល​២៥​ឆ្នាំ ​ដែល​កម្ពុជា​បាន​ចូល​ជា​សមាជិក​សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ហៅ​​​​កាត់​ថា អាស៊ាននេះ។

ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោក គិន ភា បានឱ្យដឹងថាក្នុងរយៈពេល២៥ឆ្នាំមកនេះ ការចូលជាសមាជិកអាស៊ាន ជួយឱ្យកម្ពុជាមានឱកាសធ្វើសមាហរណកម្មខ្លួនចូលក្នុងនិម្មាបនកម្ម ដែលមានន័ថាជាសិល្បៈផ្នែកកសាង ឬតាក់តែឱ្យល្អឆើតឆាយ(Architecture) តំ​​បន់ ទាំងផ្នែកនយោបាយ សន្តិសុខ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។

លោកថ្លែងថា៖ «អាស៊ានគឺជាច្រកទ្វារការទូតដ៏សំខាន់សម្រាប់កម្ពុជា។ ចាប់តាំងពីកម្ពុជាបានចូលជាសមាជិក អាស៊ាន នៅឆ្នាំ១៩៩៩មក អាស៊ានតែងតែជាផ្នែកដ៏សំខាន់មួយ នៃគោលនយោបាយការបរទេសរបស់កម្ពុជា។ តាមរយៈអាស៊ាន កម្ពុជាបានដើរតូនាទីដោយស្មើមុខនិងស្មើសិទ្ធិ ទាំងក្នុងកិច្ចការតំបន់និងអន្តរជាតិ »។

លោកកត់សម្គាល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាធ្លាប់បាន ធ្វើជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ាន ចំនួន៣លើក គឺនៅឆ្នាំ២​០​០​២ ឆ្នាំ២០១២ និងឆ្នាំ២០២២ ហើយសម្រេចបាននូវសមិទ្ធផលជាច្រើន។លើសពីនេះទៀត កម្ពុជាក៏បានរួមចំណែកសកម្មក្នុងការជួយជ្រោមជ្រែងឱ្យអាស៊ានរក្សាបានស្ថិរភាព និងសន្តិភាព ដើម្បីធ្វើឱ្យអាស៊ានអាចរក្សាបាននូវកម្រិតជឿទុកចិត្តមួយ ជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងប្រ​កបដោ​យតុល្យភាព និងមហាអំណាចក្នុងតំបន់ ដែលពឹងពាក់លើនិម្មាបនកម្មតំបន់អាស៊ាន ដើម្បីរក្សាបានសុខសន្តិភាព និងស្ថិរភាពទូលំទូលាយ។ 

លោកបន្តថា៖« បញ្ហាប្រឈមរបស់កម្ពុជា គឺនៅពេលដែលគេនិយាយដល់បញ្ហាសមុទ្រខាងត្បូង ប្រទេ​​សដែលពាក់ព័ន្ធនឹងអធិបតេយ្យដែនទឹកក្នុងសមុទ្រខាងត្បូង តែងចោទប្រកាន់កម្ពុជាថាលម្អៀងទៅរកប្រទេសចិនជ្រុលដោយមិនគិតគូរប្រយោជន៍តំបន់។ម្យ៉ាងទៀត ដោយពិភពលោកកំពុងប្រឈមនឹងការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ កម្ពុជាក្នុងអាស៊ាន មានការលំបាកក្នុងការរក្សាជំហររបស់ខ្លួនចំពោះមុខសម្ពាធភូមិសាស្ត្រនយោបាយ »។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោក សុខ ទូច លើកឡើងថា អាស៊ានមិនមានបងធំទេ ដូចនេះរាល់ការសម្រេចអ្វីមួយត្រូវការមតិឯកច្ឆន្ទ ហើយបើមានសមាជិកណាមួយពហិការមិនអាចសម្រេចបានឡើយ។មិនតែប៉ុណ្ណោះ អាស៊ានមិនមានប្រព័ន្ធចាយលុយរួម និងការគោរពវប្បធម៌ប្រពៃណីផ្សេងគ្នាដែរ។ក្នុងន័យនេះ សមាជិកអាស៊ាន១០ប្រពែណី១០។ក្រៅពីនេះ សមាគមអាស៊ានប្រើភាសារអង់គ្លេសជាយាន្ត។បន្ថែមពីលើនេះ ដើម្បីរុញឱ្យអាស៊ានមានភាពខ្លាំងគួរបង្កើតឱ្យមានទីផ្សារឹងមាំទាំ​ង​ជំនាញ និងកម្លាំងពលកម្ម។

បើតាមលោក សុខ ទូច ភាពអំណោយផលនេះហើយ ទើបបច្ចុប្បន្ន សហរដ្ឋអាមេរិក ចិន និងសមគមន៍អ៊ឺរ៉ុបកំពុងសំឡឹងមើលអាស៊ានក្នុងទិសដៅដៃគូជាយុទ្ធសាស្រ្ត។កត្តាទាំងនេះអាចនឹងនាំឱ្យកម្ពុជាទទួលបានឱកាស នាំចេញផលិតផលរបស់ខ្លួន ទៅកាន់ទីផ្សារដែលសក្កានុពលជាងនេះ។

លោកបន្តថា៖« សម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជានៅពេលដែលយើងទៅណា មិនប្រើប្រាស់វីហ្សា គ្រាន់តែបង្ហា​​ញ ប៉ាស្ព័រអាចបានជោកជ័យ ទី២ទៀតស្មើរមុខស្មើមាត់គ្នា មិនលិចលើស្មើក្រោម មិនថាប្រទេសគេអ្នកមានទេ អញ្ជឹងចូលជាសមាជិកអាស៊ានវាជាការងារល្អមួយ »។

ហាក់មិនខុសគ្នាទេ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា ឯកភាពដែរថាការដែលកម្ពុជាចូលជាសមាជិកអាស៊ាននេះគឺជាជោ​គជ័​យមួយរបស់កម្ពុជា។

លោកបន្ថែមថាការចូលជាសមាជិកអាស៊ាននេះ កម្ពុជាទទួលបានផលប្រយោជន៍ជាច្រើន ទោះជាយ៉ា​ងនេះក្តី កម្ពុជាក៏មានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដែរ ព្រោះតែរបប ប៉ុល ពត ធ្វើឱ្យកម្ពុជាចាប់ផ្តើមក្រោយគេ​។

លោកបន្តថា៖«ការចូលទៅក្នុងសមាជិកអាស៊ាននេះ យើងមានប្រយោជន៍ច្រើនយ៉ាងណា​ស់ កម្ពុជាយើ​ងទទួលបានគឺប្រយោជន៍សំខាន់ៗដែលខ្ញុំចង់រំលេចហ្នឹង គឺទីមួយ​ បញ្ហានយោបាយនិងសន្តិសុខ[​​…]ហើយនៅតំបន់អាស៊ានមានប្រជាជនជាងប្រាំមួយរយលាននាក់ដែលធំមែនទែន អញ្ជឹងអនុញ្ញាតឱ្យយើងមានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មធំធេង អាស៊ានជាច្រកសេដ្ឋកិច្ច ច្រកពាណិជ្ជកម្មមួយធំរបស់កម្ពុជា អញ្ជឹងយើងមានឱកាសច្រើននៅក្នុងការទាញយកផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ជាដើម ដើម្បីយកមកពង្រឹង សេដ្ឋកិច្ចជាតិរបស់យើងឱ្យកាន់តែរឹងមាំ »។

លោកបន្តថា៖«ចំណុចប្រឈម យើងដឹងហើយតាំងពីប៉ុលពតមក ផ្តើមកសាងប្រទេសឡើងវិញក្រោ​យ​គេបង្អស់ ពីចំណុចសូន្យ ដូច្នេះយើងត្រូវរត់ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃខណៈដែលគេដើរជាធម្មតា ប៉ុន្តែចំណុចប្រឈមអស់ទាំងហ្នឹង ដែលយើងខ្វះធនធានមនុស្ស ខ្វះសព្វ ខ្វះគ្រប់ហ្នឹង ដោយសារតែភាពឈ្លាសវៃរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់យើង កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេ​​ស យើងឃើញថាកម្ពុជាយើង បានមកដល់ទីតាំងមួយស្មើមុខស្មើមាត់គេយ៉ាងរឹងមាំ»។

សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ហៅ​កាត់​ថា អាស៊ាន ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ក្នុង​ទីក្រុង​បាងកក​ប្រទេស​ថៃ កា​​ល​​​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៨ សីហា ១៩៦៧។ ប្រទេស​៥ គឺ​ថៃ ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូនេស៊ី ហ្វីលីពីន និង​ប្រទេស​សឹង្ហបុរី ​គឺ​ជា​​​ស្ថាបនិក​នៃ​អង្គការ​អន្តររដ្ឋាភិបាល​ថ្នាក់​តំបន់​មួយ​នេះ។

បើទោះបែបណា គេសង្កេតឃើញថា សម្រាប់​​ធម្មនុញ្ញអាស៊ាន ហាក់ខុសពីធម្មនុញ្ញរបស់ស​ហភាព​​អឺរ៉ុ​​ប​ បន្តិចនៅត្រង់ថានៅក្នុងប្លុកអឺរ៉ុប ប្រសិនបើចូលជាសមាជិកលុះត្រារដ្ឋជាភាគីនីមួយៗនោះ ត្រូវសម្អាត​​ខ្លួន​ឱ្យស្អាតជាមុនសិន ទាក់ទងនឹងអំពើពុករលួយ និងប្រជាធិបតេយ្យ៕

មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាដែលហៅកាត់ថា CCHR រៀបចំយុទ្ធនាការនៅការិយាល័យ និងតាមអនឡាញដើម្បីផ្តល់ព័ត៌មានដល់សាធារណៈជនអំពីទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោក និងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីសារៈសំខាន់នៃសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ និងបង្ហាញអំពីតួនាទីរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ​។​

នៅក្នុងយុទ្ធនាការតាមអនឡាញនេះ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជានឹងមានរៀបចំព្រឹត្តការណ៍ជាច្រើនដូចជា ចេញផ្សាយកម្រងសំណួរនៅលើប្រព័ន្ធអនឡាញស្តីពី សេរីភាពសារព័ត៌មាន សិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន និងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ផ្សព្វផ្សាយឡើងវិញនូវជីវប្រវត្តិរបស់អ្នកសារ ព័ត៌មាន១០រូប នៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ ម.ស.ម.ក។

បន្ថែមពីលើនេះ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ក៏នឹងចេញផ្សាយនូវបណ្ណព័ត៌មានស្តីពីស្ថានភាពនៃសេរីភាពសារ ព័ត៌មាននៅកម្ពុជាផ្សាយឡើងវិញនូវវីដេអូជីវចល ស្តីពីសេរីភាពសារព័ត៌មាន(កម្លាំងចិត្ត)និងបទចម្រៀ​​ងហ៊ីបហប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន (ព័ត៌មានសេរី) នៅលើទំព័រ ហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន ជាដើម។

ទន្ទឹមនឹងនេះ CCHR នឹងរៀបចំកម្មវិធីកិច្ចពិភាក្សាលើប្រធានបទ «ទស្សនៈរបស់យុវជនចំពោះស្ថានភាពនៃសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ» ព្រមទាំងរៀបចំកម្មវិធីវិទ្យុកិច្ចពិភាក្សាផ្ទាល់ក្រោមប្រធានបទស្តីពី«បរិយាកាសនៃសេរី ភាពសារព័ត៌មាន» នៅការិយាល័យរបស់ខ្លួនថែមទៀត។

ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងគាំទ្រប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ និងសេរីភាពមូលដ្ឋាននៅកម្ពុជា នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោក ហួន ផន បានឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា  ឆ្នាំ២០២៣​នេះថា​យុ​​ទ្ធនាការស្តីពីទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកនេះ ធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណង ចង់ឱ្យសាធារណៈជនទូទៅយល់អំពីសារៈសំខាន់ នៃសារព័ត៌មានក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។

លោកថ្លែងថា៖ « តាមរយៈយុទ្ធនាការនេះ យើងគិតថាសាធារណៈជនទូទៅនឹងយល់ដឹងច្រើន ពីកម្មវិធីរបស់យើងក៏ ហើយយើងគិតថាវាក៏អាចជួយជំរុញលំហសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសយើង» ។

តាមរយៈសកម្មភាព ក៏ដូចជាយុទ្ធនាការនេះ លោក ហួន ផន ថា នេះជាសារមួយសម្រាប់ផ្តល់ជូនសារធារណៈជនទូទៅក៏ដូចជាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានឱ្យបានទទួលព័ត៌មាននឹងចូលរួមធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនៅសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា។​

លោកបន្តថា៖ « យើងគិតថាវាជាផ្នែកមួយ ក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានដល់សាធារណៈជនទូទៅ ក៏ដូចជារាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ទាក់ទងជាមួយនឹងរឿងលំហសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន វាជាផ្នែកមួយក្នុងការរុញច្រាន ឱ្យលំហ នៃសេរីភាពសារព័ត៌មាន មានភាពល្អប្រសើរ » ​។​

មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា សង្កេតឃើញថាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ នៅកម្ពុជានៅតែបន្តប្រឈមនឹងឧបសគ្គជាច្រើននៅក្នុងការបំពេញវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួនដោយសេរី និងគ្មានការដាក់ កំហិតសិទ្ធិរបស់ខ្លួនឯង។ ការបន្តដៅមុខសញ្ញាទៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យក្នុងការអនុវត្ត សិទ្ធិសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិដែលជាសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេនៅតែបន្តកើតមាននៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។

នៅក្នុងបរិបទនៃការបន្តធ្លាក់ចុះនៃបរិយាកាសប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជា មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ថា ទិវានេះកាន់តែមានសារៈ សំខាន់ក្នុងការរំលឹកថា បើគ្មានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសេរី និងឯករាជ្យនោះទេ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក៏មិនអាចរីកចម្រើនបានដែរ។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia បានព្យាយាមទាក់ទងលោក ទេព អស្នារិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានដែរ ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយ ប៉ុន្តែមិនមានការឆ្លើយតបនៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា។

ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា សាទរចំពោះមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាដែលបានចូលរួមចំណែកក្នុងការលើកកម្ពស់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ដូចអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលចង់បាន ប៉ុន្តែត្រូវបញ្ជាក់ថា សេរីភាពសារព័ត៌មានត្រូវមានការទទួលខុសត្រូវ ក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ និងវិជ្ជាជីវៈ។

លោកបន្តថា៖ «ដើម្បីចូលរួមចំណែកលើកកម្ពស់សេរីភាពសារព័ត៌មាន ខ្ញុំសុំស្នើឲ្យមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ជួយរំឭកជាប្រចាំអំពីសេរីភាព អំពីការទទួលខុសត្រូវដែនកំណត់នៃសេរីភាពស្របតាមមាត្រា៤១នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ស្របតាមមាត្រា ១៩ នៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយឱ្យស្របតាមមាត្រា ២៩ នៃសេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សដែលគេចែងថា ក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ខ្លួនមនុស្សគ្រប់រូបត្រូវស្ថិតនៅត្រឹមតែកម្រិតដែលច្បាប់បានកំណត់តែប៉ុណ្ណោះ គឺដើម្បីធានានូវការទទួលស្គាល់សិទ្ធិ និងគោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃហើយនឹងបំពេញសេចក្តីត្រូវការចាំបាច់ត្រឹមត្រូវខាងសីលធម៌សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈសុខុមាលភាពទូទៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ »។

យ៉ាងនេះក្តី អ្នកស្រី ឆន សុគន្ធា​ នាយកប្រតិបត្តិ នៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ មើលឃើញថានៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ និងដើមឆ្នាំ២០២៤​នេះស្ថានភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាមិនទាន់មានភាព​ប្រសើ​រ​​ឡើង​នោះទេ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖ «យើងមើលឃើញថាចំនួនអ្នកសារព័ត៌មានមានការកើនឡើង ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានដែលគាត់ហ៊ាននៅក្នុងការសរសេរអត្ថបទ ឬក៏សារព័ត៌មានដែលគាត់ហ៊ាននៅក្នុងការធ្វើព័ត៌មានរស៊ើបនេះកាន់តែមានការថយចុះពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ហើយយើងឃើញថាសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានមួយចំនួនធ្វើការរឹតត្បឹតខ្លួនឯងដោយសារ យើងមើលឃើញថាសម្រាប់អ្នកដែលគាត់ហ៊ានធ្វើការរាយការណ៍ព័ត៌មានបែបរស៊ើបតែងតែទទូលរងផលជះត្រឡប់មកវិញតាមរយៈការចោទប្រកាន់តាមរយៈផ្លូវតុលាការជាដើម» ។

ហាក់មិនខុសគ្នាទេ សម្រាប់នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​សមាគម​សម្ព័ន្ធ​អ្នក​សារព័ត៌មាន​កម្ពុជា​ លោក ណុប វី យល់​​ឃើញ​ថាយុទ្ធនាការនេះ គឺជារឿងចាំបាច់ និងទាមទារឱ្យមានការចូលរួមពីសាធារណៈជនទូទៅរួមជាមួយនឹងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ទាំងរដ្ឋាភិបាល និងវិស័យឯកជន ព្រោះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយគឹជាស្ថាប័នមួយដែលចាំ​បា​ច់​ ដើម្បីធានាអំពីប្រសិទ្ធភាពនៃភាពជាដៃគូរវាងរដ្ឋាភិបាល និងវិស័យឯកជន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសាធារណៈជនទូទៅ។

លោកបន្តថា៖ « អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យនៅមានបញ្ហាប្រឈមច្រើន ការប្តឹងផ្តល់ ផ្លូវច្បាប់ គឺជាបញ្ហាមួយដែលយើងព្រួយបារម្ភនៅក្នុងពេលបច្ចប្បន្ននេះ ដោយសារកាលពីឆ្នាំ២០២៣ មានការកើនឡើង មួយទ្វេជាពីរ មួយវិញទៀតយើងមើលឃើញអំពីកង្វះនៃការធានាអំពីសន្តិសុខសុវត្ថិភាព និងលុបបំបាត់អំពីរាល់នៃការរើសអើង និងការប្រើប្រាស់នៅពាក្យពេជន៍ដែលគំរាមកំហែង ឬពាក្យពេជន៍ដែលហិង្សាទៅលើអ្នកសារព័ត៌មានស្ត្រីជាដើម គឺនៅមានប្រើប្រាស់នៅលើបណ្តាញសង្គម» ។

ហាក់ផ្ទុយពីការការរិះគន់អំពីសេរីភាពសារព័ត៌មានមានការធ្លាក់ចុះ​ក្នុងរយៈ​ពេ​​ល​​​ចុ​ង​​ក្រោ​យនេះ មន្រ្តីរដ្ឋា​ភិបា​ល​​​​វិញ​​ធ្លាប់ថ្លែងការពារថា កម្ពុជាកំពុងដើរលើផ្លូវត្រូវ មានភាពរីកចំរើន​​ផ្នែក​ប្រ​​ព័​ន្ធ​​​​ផ្ស​ព្វ​​ផ្សាយ និងសេរីភា​​ពខាង​​​សា​​​​រព័ត៌មាន។ក្រសួងព័ត៌មានអះអាងថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០២២ អង្គភាពព័ត៌មាននៅក្នុង​​ប្រទេសកម្ពុជាមា​ន ដែ​ល​​​​កំពុងបម្រើឱ្យសេចក្តីត្រូវការរបស់សង្គមមាន​​​ជា​​​ង៦០០ ស្ថាប័ន។ប៉ុន្តែមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា នៅ​​តែ​​មើលឃើញថា បញ្ហានៃការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព ប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាននៅតែបន្ត​​កើនឡើងគួរឱ្យព្រួ​យបារ​ម្ភ។

របាយការណ៍ដែលចេញផ្សាយដោយ CCHR កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ បង្ហាញថា ចាប់តាំងពីមុន​​ការបោះ​​ឆ្នោ​​ត​​ថ្នាក់ជាតិ ក្នុងខែកក្កដា ស្ថានភាពនៃសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងសិ​ទ្ធិទទួល​បានព័​​ត៌មានត្រូវរង់ការយាយី និងជាគោលដៅនៃការវាយប្រហារ៕