ពេលនិយាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រ ទំនោរម្មណ៍របស់យុវជនកម្ពុជាសព្វថ្ងៃហាក់មិនចាប់អារម្មណ៍ មិនខ្វល់ខ្វាយ ចង់ដឹង ចង់រៀន និងចង់សិក្សាពីប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ជាតិខ្លួនឯងឡើយ។ ដោយមើលឃើញពីការធ្លាក់ចុះនៃការសិក្សាប្រវត្តិសាស្ត្របែបនេះហើយ ទើបអ្នកឯកទេសផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រលើកឡើងថា នៅពេលដែលប្រជាជនប្រទេសមួយមិនចេះប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួនឯង នោះនឹងធ្វើឲ្យមានហានិភ័យធំនាថ្ងៃអនាគត
មានមនុស្សជាច្រើនបានឆ្លងកាត់នូវបទពិសោធន៏ដ៏ល្វីងជូរចត់ ក្នុងព្រឹត្តិការណ៏សង្គមអវិជ្ជមានជាច្រើន ហើយព្រឹត្តិការណ៏ទាំងនោះបានដិតដាមនិងតាមគម្រាមកំហែងពួកគេជាប់ក្នុងចិត្ត ដោយពុំមានថ្នាំក្នុងការព្យាបាលឲ្យបានជាសះស្បើយនោះទេ។
នៅពេលនិយាយដល់ពាក្យថា «នយោបាយ» ប្រជាជនកម្ពុជាមួយចំនួនហាក់មិនសូវចង់តាមដាន មិនសូវចង់គិត និងត្រិះរិះពិចារណា នូវហេតុការណ៍ទាំងពួងដែលបានកើតឡើងក្នុងសង្គមជាតិ ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសន្តិសុខជាតិ ការការពារជាតិ គោលនយោបាយការបរទេស និង គោលនយោបាយរូបិយវត្ថុជាដើម។
និយាយតាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រ កោសិកាគ្រាប់ឈាម ក្នុងខ្លួនមនុស្ស ផ្សំពីសមាធាតុ ៤សំខាន់ៗគឺ ប្លាស្មា កោសិកាឈាមក្រហម កោសិកាឈាមស និងប្លាកែត។ ឈាម មានតួនាទី ដឹកនាំអុកស៊ីសែន និងសារធាតុចិញ្ចឹម បង្កើតឲ្យមានកំណកឈាម ដឹកនាំកាកសំណល់ទៅតម្រងនោម និងថ្លើម គ្រប់គ្រងសីតុណ្ហភាព ក្នុងរាងកាយជាដើម។
ធនធានមនុស្សត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាធនធានមួយដ៏សំខាន់បំផុតក្នុងការជំរុញប្រទេសឲ្យមានការអភិវឌ្ឍ និងរីកចម្រើន។ កត្តានេះដើរតួសំខាន់លើសកត្តាដទៃ ដោយសារតែការរីកចម្រើនផ្នែកផ្សេងទៀត ក៏ត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើធនធានមនុស្សដែរដើម្បីគ្រប់គ្រង ឬរៀបចំដំណើរការផ្សេងៗឲ្យមានភាពរលូន និងមានប្រសិទ្ធភាព។ ការបណ្ដុះធនធានមនុស្សនេះទៀតសោត គឺត្រូវពង្រឹងតាំងពីថ្នាក់បឋមរហូតដល់ កម្រិតខ្ពស់។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះយើងសង្កេតឃើញថាការបោះបង់ចោលការសិក្សារបស់កុមារគឺដល់កម្រិតមួយដែលគួរឲ្យយើងកត់សម្គាល់។
ច្បាប់ស្ដីពីសញ្ជាតិដែលបានប្រកាសឱ្យប្រើកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩៦ បានបែងចែកសញ្ជាតិជាបីប្រភេទ គឺសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត សញ្ជាតិខ្មែរដោយរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងសញ្ញាតូបនីយកម្ម។
សញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត គឺសំដៅទៅលើការផ្ដល់សញ្ជាតិខ្មែរតាំងពីកំណើត។ តាមមាត្រា៤នៃច្បាប់ដដែលបានកំណត់ជាពីរចំណុច។
ចំណុច១ «ត្រូវបានសញ្ជាតិខ្មែរ បើទោះកើតនៅទីណាក៏ដោយ» ករណីទីមួយកូនមានខាន់ស្លាដែលកើតមកពីឳពុក ឬម្ដាយមានសញ្ជាតិខ្មែរ ករណីពីរកូនឥតខាន់ស្លាដែលកើតមកពីឪពុកម្ដាយមានសញ្ជាតិខ្មែរទទួលស្គាល់ ករណីទីបីកូនដែលឪពុកម្ដាយមិនទទួលស្គាល់ កាលបើតុលាការចេញសាលក្រមថា កូននោះពិតជាកើតពីឳពុក ឬម្ដាយដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរ។
ចំណុចទី២ «ត្រូវបានសញ្ជាតិខ្មែរ ដោយកើតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា» ករណីទីមួយកូនដែលកើតពីឳពុកឬម្ដាយបរទេស ដែលបានកើតនិងរស់នៅស្របច្បាប់ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ករណីទីពីរកូនដែលកើតចេញពីឳពុក ឬ ម្ដាយមិនស្គាល់...
មានមនុស្សជាច្រើនតែងតែយល់ច្រលំថា អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាមានតែបុរសស្រឡាញ់បុរសដូចគ្នា ឬស្ត្រីស្រឡាញ់ស្ត្រីដូចគ្នា។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះមានការរកឃើញនូវអត្តសញ្ញាណជាច្រើនដែលយើងមិនអាចស្វែងរកឃើញអស់ ប៉ុន្តែមានការកំណត់នូវអក្សរឡាតាំង LGBTQ+ ដែលជាស្តង់ដាររួមមួយដើម្បីកំណត់សម្គាល់ភេទនៃមនុស្សស្ថិតក្នុងក្រុមស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាដែលលោកអ្នកគួរតែយល់ដឹង។
អក្សរ L មកពីពាក្យថា Lesbian ដែលជាភាសាអង់គ្លេស តំណាងឲ្យក្រុមមនុស្សដែលមានភេទជាស្ត្រីដែលតុបតែងខ្លួនជាបុរស មានអាកប្បកិរិយាដូចជាមនុស្សប្រុស។ រីឯអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាដែលមានភេទជាស្រី្តមួយចំនួន ក៏មិនមានបង្ហាញលក្ខណៈណាមួយក្នុងការតុបតែងខ្លួនឲ្យដូចជាមនុស្សប្រុសនោះដែរ ពោលគឺដូចជាស្រីទូទៅដែរ តែអ្វីដែលមានភាពដូចគ្នានោះ ពួកគេស្រឡាញ់ ឬពេញចិត្តលើមនុស្សស្រីដូចគ្នាប៉ុណ្ណោះ។ សម្រាប់អ្នកដែលស្រឡាញ់ភេទជាស្រ្តីដូចគ្នានេះអាចនឹងមានអ្នកដែលមានកាយវិការ ឬអត្តចរិកដូចជាមនុស្សប្រុស ហើយក៏មានមួយចំនួនមានកាយវិការ ឬអត្តចរិកដូចជាមនុស្សស្រីដែលស្រឡាញ់ភេទផ្ទុយផងដែរ។
អក្សរ G មកពីពាក្យថា Gay ដែលជាភាសាឡាតាំង សំដៅដល់អ្នកដែលតុបតែងខ្លួនដូចជាបុរសទូទៅ និងពេញចិត្តស្រឡាញ់តែបុរសដូចគ្នាប៉ុណ្ណោះ។...
ការយាយីផ្លូវភេទគឺជាការបៀតបៀនមួយប្រភេទដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើសកម្មភាពជាក់ស្តែង ឬការសន្យាផ្តល់អ្វីមួយ ជាថ្នូរនឹងប្រយោជន៍ខាងផ្លូវភេទ។
សៀវភៅមានក្រដាសរាប់រយសន្លឹក ហើយនៅក្នុងក្រដាសទាំងអស់នោះ មានលាយលក្សណ៍ជាអក្សរ ដែលកើតចេញពីគំនិតនិងទស្សនៈរបស់អ្នកសរសេរ ឬអ្នកនិពន្ធ ហើយបង្កើតបានជាសៀវភៅថ្មីមួយក្បាល។ សៀវភៅល្អក៏ជាប្រភេទអាហារជំនួយរបស់ខួរក្បាល ដែលធ្វើអោយខួរក្បាលមានសុខភាពល្អ និងស្រស់ស្រាយ។ ដូច្នេះហើយបានជាយើងអាចនិយាយបានថាសៀវភៅជាមិត្តដ៏ល្អចំពោះយុវជន។
កម្ពុជាជាប្រទេសមានអាកាសធាតុក្តៅ ហើយសើម។ ពន្លឺព្រះអាទិត្យនៅកម្ពុជាជាទូទៅមានភាពក្ដៅខ្លាំង។ ដោយសារការវល់ក្នុងការងារប្រចាំថ្ងៃ ធ្វើឲ្យមនុស្សយើងម្នាក់ៗភ្លេចក្នុងការថែររក្សាស្បែក ដែលរងការប៉ះពាល់ជាខ្លាំងដោយសារកម្ដៅថ្ងៃ។ កម្តៅថ្ងៃអាចបណ្ដាលឲ្យស្បែកស្ងួត មិនថាដងខ្លួន ឬ ស្បែកមុខទេ។
ឥទ្ធិពលនៃបច្ចេកវិទ្យាក្នុងវិស័យហ្គេមនៅតែបន្តកើនឡើងក្នុងល្បឿនយ៉ាងលឿនក្នុងសម័យកូវីដនេះ។ វាបូកផ្សំការផ្សព្វផ្សាយហ្គេមច្រើនហួសហេតុ និងគ្មានច្បាប់កំណត់ចំពោះហ្គេមអនឡាញឲ្យបានច្បាស់លាស់។ ចំពោះទស្សនៈរបស់ខ្ញុំបានកត់សម្គាល់ឃើញថា ទាំងហ្គេមទូរស័ព្ទ កុំព្យូទ័រ និងវីដេអូបានកើនឡើងជាលំដាប់ ដែលធ្វើឲ្យមនុស្សជាច្រើនបានរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះឥទ្ធិពលមួយនេះ ។
ហ្គេមអនឡាញគឺបានក្លាយទៅជាសកម្មភាពកម្សាន្តច្រើនបំផុតរបស់ក្មេងៗនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ យ៉ាងណាមិញ ក្មេងៗភាគច្រើនបានកាត់បន្ថយធ្វើសកម្មភាពក្រៅផ្ទះ ឬទៅលេងនៅខាងក្រៅច្រើន ដែលធ្វើឲ្យក្មេងៗចំណាយពេលភាគច្រើនរបស់ពួកគេលេងហ្គេមអនឡាញ។
ហ្គេមអនឡាញប្រាកដជាមានឥទ្ធិពលតិច និងច្រើនលើចិត្តរបស់កុមារទៅតាមការលេងរបស់ពួកគេ។ ក្មេងបានកាត់បន្ថយការសកម្មភាពផ្សេងៗ ឬគេចចេញពីឪពុកម្តាយ ឬមួយក៏អាចគេចចេញពីមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅដើម្បីបានលេងហ្គេមរបស់ពួកគេ វាបានជះឥទ្ធិពលដល់ផ្លូវចិត្តកុមារផងដែរ។
យ៉ាងណាមិញ ហ្គេមខ្លះនាំឲ្យក្មេងមានអាកប្បកិរិយាឆេវឆាវ ខ្លះទៀតធ្វើឲ្យពួកគេមានគំនិតឆេវឆាវ ធ្លាក់ទឹកចិត្ត និងមិននិយាយស្ដី ការកម្សាន្តដែលមិនចេះគិត ធ្វើឲ្យក្មេងលេងច្រើនហួសហេតុ ភ្លេចបាយភ្លេចទឹក...
បញ្ហាគឺជាធម្មជាតិម្យ៉ាងដែលមនុស្សគ្រប់រូបទាំងអស់តែងតែជួបប្រទះ ទោះបីមនុស្សភាគច្រើនមិនប្រាថ្នាចង់ជួបក៏ដោយ បញ្ហាខ្លះធ្វើឱ្យមនុស្សរស់ដូចស្លាប់ និងបញ្ហាខ្លះទៀតធ្វើឱ្យមនុស្សហ៊ានលះបង់ជីវិតខ្លួនឯង។ដូច្នោះហើយការដែលមានចំណេះដឹងទាក់ទងនឹងរបៀបដោះស្រាយបញ្ហា គ្រប់គ្រងបញ្ហា ម្យ៉ាងទៀតគេហៅថា
សិល្បៈជីវិត វានាំឱ្យយើងសប្បាយ ច្រើនជាងកើតទុក្ខ។
រតនៈ វិសាល គឺជានិស្សិតវ័យក្មេងមកពីស្រុកព្រែកប្រសព្វ ខេត្តក្រចេះ និងជ្រើសរើសជំនាញ គ្រប់គ្រង នៅសាកលវិទ្យាល័យ អាស៊ី អឺរ៉ុប (Asia Euro University )។ វិសាល ទើបតែផ្លាស់ទីលំនៅមករស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញជាមួយនឹងពូបង្កើតរបស់គេ ក្រោយពេលក្រសួងអប់រំអនុញាតឱ្យសិស្សទាំងអស់សិក្សាកំឡុងឆ្នាំ២០២០-២០២១ ជាប់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ និងគ្មាននិទ្ទេស។
មនុស្សមិនអាចមានជីវិតជារៀងរហូតនោះទេ នេះជាប្រក្រតីភាពនៅក្នុងធម្មជាតិនេះ។ ការចម្រើនសតិដើម្បីលះសេចក្តីជាប់ជំពាក់នៅក្នុងជីវិត ដោយសិក្សា និងរលឹកថាមនុស្សសត្វក្នុងលោកមិនអាចឆ្លងផុតនៃសេចក្តីស្លាប់បាននោះ ជាការហ្វឹកហាត់ត្រៀមជាមុន ហើយការស្លាប់មកដល់ និងមិនមានភាពតក់ស្លុតអ្វីឡើយ។ ការរលឹកដូចនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថាតើយើងគួររៀបចំដំណើរជីវិតបែបណា និងត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីប្រើប្រាស់ពេលវេលាដែលមានក្នុងបច្ចុប្បន្នឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាពនិងប្រកបតម្លៃខ្ពស់មុនពេលយើងលាចាកលោកនេះ។
បុរសមានមាឌតូចល្អិត សំម្បុរខ្មៅស្រអែមម្នាក់ កំពុងអង្គុយញុំាកាហ្វេក្នុងហាងកាហ្វេមួយកន្លែងនៅរាជធានីភ្នំពេញ កំពុងប្រើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកជាមួយទឹកមុខញញឹមស្រស់ស្រាយ។
ជាការពិត ក្នុងបណ្ដាញសង្គម យើងមានសិទ្ធិចែករំលែក ហើយការចែកចាយនេះចង់មិនចង់ វា ពិតជាអាចជះឥទ្ធិពលដល់អ្នកប្រើប្រាស់ ដែលអាចមានទាំងល្អ និងមិនល្អ។
Group 14 Trainees
