ប្រជាពលរដ្ឋ១៥គ្រួសារ រស់នៅភូមិដងផ្លិត និងភូមិណារ៉ុង ក្នុងស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារ បារម្ភបាត់ដីសហគមន៍២០ហិកតាធ្លាប់អាស្រ័យផលក្រោយអាជ្ញាធរដាំបង្គោលហ៊ុមព័ទ្ធក្រោមរូបភាពធ្វើក្រោលគោ។
ពលរដ្ឋម្នាក់ លោក សៀង ហាត រស់នៅភូមិដងផ្លិត ប្រាប់ Newsroom Cambodian នៅថ្ងៃទី១៤សីហានេះថា លោកបារម្ភបាត់បង់ដីសហគមន៍ទំហំ២០ហិកតា ក្រោយពីសង្កេតឃើញថា មន្រ្តីបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារបានសាងសង់រោងចិញ្ជឹមគោ ហើយមិនបានផ្សព្វផ្សាយពីគម្រោងនេះឱ្យអ្នកភូមិបានដឹងទូលំទូលាយនោះទេ។
លោកបន្តថា បើពិតជាគម្រោងនោះ មានពិតមែន ក៏ប្រជាពលរដ្ឋមិនបានគាំទ្រឱ្យសាងសង់លើដីរបស់ប្រជាសហគមន៍នេះដែរ។
លោកចាត់ទុកសកម្មភាពនេះថា ជាការគប់គិតជាមួយមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធ រំលោភយកដីរបស់អ្នកភូមិ ដែលធ្លាប់អាស្រ័យផលតាំងពីដូនតាមក។
លោកថា៖ «ខ្លាចពេលណាគេធ្វើជាក្រោលគោ គេត្រូវគ្នាខាងមន្រ្តីរាជការ គេអាចលួចធ្វើជាប្លង់ កម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួន ដល់ពេលគេមានប្លង់កម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួនហើយ យើងជាប្រជាពលរដ្ឋនៅទីនេះ យើងមិនអាចទៅតវ៉ាបានទេ បើទៅមានតែខុសច្បាប់ព្រោះពីគេមានសិទ្ធិ គេមានប្លង់»។
បុរសអាយុ៣៨ឆ្នាំរូបនោះ ឱ្យដឹងទៀតថា មនុស្សមួយក្រុមកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ បានធ្វើសកម្មភាពបោះបង្គោលលើក្បាលដី និងសាងសង់រោងប្រក់ស័ង្គសីលើដីសហគមន៍ ក្នុងឃុំភូមិភូមិដងផ្លិត និងភូមិណារ៉ុង ហើយពលរដ្ឋបានហាមឃាត់ ទើបស្ងប់ស្ងាត់។
ប្រភពបន្តថា លុះមកដល់ថ្ងៃទី៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ មានជនស៊ីវិលបានចាប់ផ្តើមធ្វើរោងគោម្ដងទៀត ដោយលោកថា ក្រុមនោះកាងដោយប្រធានបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារ ទើបប្រជាពលរដ្ឋជាង ១០០នាក់បានទៅទប់ស្កាត់មិនឱ្យបន្តសកម្មភាពនេះទេ។
យ៉ាងណាក្តី លោកថា នៅថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ អ្នកភូមិប្រមាណ ២០០នាក់បានជួប អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងមន្រ្តីបរិសា្ថនខេត្ត ដើម្បីជំទាស់នឹងសកម្មភាពនេះ ប៉ុន្តែលោកថា អាជ្ញាធរបែរជាគំរាមពលរដ្ឋមិនឱ្យតស៊ូមតិទៅវិញ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមើលទៅ គឺថាអាជ្ញាធរ រំលោភលើប្រជាពលរដ្ឋមែនទែន មិនជួយដោះស្រាយប្រជាពលរដ្ឋមានតែរំលោភបំពាន។ បើតាមខ្ញុំមើលជាក់ស្តែង ប្រជាពលរដ្ឋគាត់មិនសុខចិត្តហើយ នៅតែបំពាន នៅតែទទូចចង់តែធ្វើនៅកន្លែងហ្នឹង នៅតែបំពានប្រជាពលរដ្ឋ»។
បើតាមលោក សៀង ហាត ដីសហគមន៍ដែលពលរដ្ឋកំពុងអាស្រ័យផលនេះ មានប្រមាណ១៥គ្រួសារ លើផ្ទៃដីជាង ២០ហិកតា ប៉ុន្តែមានអ្នកភូមិរាប់រយគ្រួសារផ្សេងៗទៀត រស់នៅភូមិដងផ្លិត និងភូមិណារ៉ុង ក្នុងឃុំឆែប២ កំពុងព្រួយបារម្តបាត់បង់ដីអាស្រ័យផលរាប់សិបហិកតាផ្សេងទៀត ក្រោយពេលមានការសាងសង់រោង និងហ៊ុមព័ទ្ធរបងយកបែបនេះ។
ចំណែក ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតរស់ នៅភូមិណារ៉ុង និយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ជេញឈ្មោះថា មន្រ្តីបរិស្ថានខេត្តបានហាមឃាត់អ្នកភូមិចូលអាស្រ័យផល និងគំរាមប្តឹងប្រជាពលរដ្ឋទៅតុលាការថែមទៀតផង បើហ៊ានងើបតវ៉ា។
លោកបន្ថែមថា បើបាត់បងដីសហគមន៍នេះមែន នឹងបង្កឱ្យប្រជាសហគមន៍កាន់តែជួបបញ្ហាជីវភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
លោកបន្តថា៖ «វាប្រឈមជាចាំបាច់គឺអាហារសម្រាប់ពួកយើងបីពេល ព្រោះពួកយើងអាស្រ័យផលលើ ដីតំបន់ហ្នឹងគឺធ្វើស្រែធ្វើអី បើថា [ដីសហគមន៍] បានទៅលើពួកគាត់ ឱ្យពួកយើងរំពឹងនឹងរស់ដោយវិធីណាបើអស់ដីស្រែ ដីចំការហើយ!»។
លោកបានស្នើឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធដោះស្រាយករណីនេះ ដោយរក្សាទុកដីនេះជាសម្បត្តិសមូហភាព សម្រាប់ឱ្យប្រជាសហគមន៍ដើម្បីអាស្រ័យផលបន្តទៀត។
លោកថា៖ «សូមឱ្យដកចេញពីកន្លែងហ្នឹង ព្រោះកន្លែងហ្នឹង គឺជាតំបន់កណ្តាលនៃភូមិណារ៉ុង និងដងផ្លិត កាលណាគាត់ធ្វើ គឺប៉ះពាក់ហើយ ព្រោះកណ្តាលភូមិរបស់ពួកខ្ញុំហើយ សូមឱ្យគាត់អត់ធ្វើកន្លែងហ្នឹង ឬទៅរកទីតាំងថ្មី ដែលជៀសឱ្យឆ្ងាយពីផលប៉ះពាល់ប្រជាពលរដ្ឋ»។
ច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ២០០១ បញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋក្រីក្រ ឬខ្វះខាតដីធ្លី គ្រួសារខ្វះទីលំនៅដោយសារគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសាធារណៈ គ្រួសាររងគ្រោះដោយសារគ្រោះធម្មជាតិ គ្រួសារមាតុភូមិនិវត្តន៍ យោធិនរំសាយ និងគ្រួសារយុទ្ធជនពលីពិការ និងកម្មករធ្វើការក្នុងចំការដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចធំៗ អាចទទួលបានដីស្របច្បាប់តាមរយៈ យន្តការ ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច។
ជុំវិញករណីនេះអភិបាលខេត្តព្រះវិហារ លោក គីម រឹទ្ធិ មិនអាចសុំការឆ្លើយតបបានទេនៅថ្ងៃនេះ ដោយលោកមិនទទួលទូរសព្ទ។
ចំណែក ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារ លោក សុង ច័ន្ទសុជាតិ បានឆ្លើយតបខ្លីថា ពិតជាមានការសាងសង់រោងក្រោល ដើម្បីចិញញ្ជឹមគោពិតមែន ដោយសាងសង់លើដីព្រៃអភិរក្សរបស់រដ្ឋ ប៉ុន្តែលោកថា មិនមានប្រជាពលរដ្ឋអាស្រ័យផលនៅទីនោះទេ។
លោកបន្តថា៖ «អត់មានអ្នកណាទៅអាស្រ័យផលទេ ដីនេះជាដីព្រៃអភិរក្សតាំងពីឆ្នាំ២០០៣ មកម្លេះ។ យើងស្ថាប័នមួយទៅកុហកគាត់ហី? [ការចិញ្ជឹមគោ] ! ខ្ញុំប្រជុំបន្តិច»។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា មើលឃើញថា អាជ្ញាធរគូរបង្ហាញពីតម្លាភាពនៃការអភិវឌ្ឍនៅទីតាំងណាមួយ ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋបានយល់ដឹង និងចូលរួមជាមួយអាជ្ញាធរ។
លោកបានជំរុញឱ្យមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធក្នុងខេត្តព្រះវិហារ គិតគូរឡើងវិញ ដោយទុកដីដែលធ្វើរោងគោនោះ ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋអាស្រ័យផលតាមសំណើរ របស់អ្នកភូមិវិញ ជាជាងការហ៊ុមព័ទ្ធយកដីដោយស្ងាត់ៗបែបនេះ។
លោកបន្តថា៖ «កាអភិវឌ្ឍទាំងឡាយណាដែលវាប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរសើនៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ រដ្ឋត្រូវតែ ធ្វើការសិក្សា ឱ្យបានច្បាស់លាស់ មិនមែនស្ងាត់ៗហើយប្រជាពលរដ្ឋអត់ដឹងថា យកដី ទៅធ្វើយ៉ាងម៉េចៗ! ឱ្យទៅអ្នកណា ជារូបភាពមួយអត់មានភាពចូលរួម អត់មានតម្លាភាព អត់មានភាពច្បាស់លាស់»។
របាយការណ៍ស្តីពីស្ថានភាពវិវាទដីធ្លី ដែលចេញផ្សាយដោយសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ បានឱ្យដឹងថា ជម្លោះដីធ្លីក្នុងឆ្នាំ២០២១ មានចំនួន១៦៩ករណី លើផ្ទៃដីទំហំ ជាង ៥ម៉ឺនហិកតា (៥២ ៦០១.៨៧ ហិកតា)។
ក្នុងនោះបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ជនរងគ្រោះចំនួនជិត ២ម៉ឺនគ្រួសារ (១៧ ០៣៣ គ្រួសារ) ស្មើនឹង ជាង៦ ម៉ឺននាក់ (៦១ ៤៦៩នាក់) មានជនជាតិដើមភាគតិច ១ ៣៤៧ គ្រួសារ។
ប្រភពដដែលឱ្យដឹងទៀតថា ក្នុងនោះករណីលេចធ្លោជាងគេគឺការរំលោភយកដីដោយបុគ្គលមានអំណាចចំនួន ៦៦ករណី និងបុគ្គលអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិចំនួន២៧ករណី។ របាយការណ៍រកឃើញថា កត្តាចម្បងដែលនាំឲ្យមានការចាប់ខ្លួន-ចោទប្រកាន់-ឃុំខ្លួន ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លី គឺដើម្បីបំបាក់ស្មារតីប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ដី ឲ្យពួកគាត់លែងហ៊ានប្រើសិទ្ធិ ក្នុងការទាមទារតវ់ាស្វែងរកយុត្តិធម៌៕
