បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ទាំង៤ខេត្ត ចាត់ទុកបទល្មើសព្រៃឈើនៅ​តំបន់ព្រៃឡង់ ​ជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ​ក្នុង​សង្គម ខណៈពួកគេមើលឃើញថាបទ​ល្មើសព្រៃឈើនៅបន្តកើតមាន​ច្រើន ហាក់គ្មានវិធានការទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព ពីសំណាក់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ​។

បណ្តាញ​សហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ខេង ខូ និយាយ​ប្រាប់ Newsroom Camboida នៅថ្ងៃទី២ ខែកញ្ញា​នេះថា បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តស្ទឹងត្រែង បាន​នាំ​គ្នា​ចុះល្បាត​ព្រៃប្រទះ​ឃើញ​បទល្មើសកាប់ឈើ នៅសល់តែ​គល់​ ជាច្រើនកន្លែងនៅត្រង់ចំណុចក្បាលអូរពពែល ក្បាលអូរដំបង និងក្បាលអូរពណ៌ថ្លាន ស្ថិតនៅខាងត្បូងភូមិកេះ។ លោកបន្តក្តារបន្ទះច្រៀកហើយទាំងអស់ ត្រូវបានជនល្មើសដឹកចេញទៅក្រៅតំបន់ការពារព្រៃឡង់អស់ហើយ បន្សល់ទុកត្រឹមតែគល់ឈើដែលមានទំហំធំៗជាច្រើនដើម។

លោកបន្តថា៖ «ពេលយើងចុះល្បាតឃើញតែគល់ឈើទេ ឈើគេដឹកយកទៅអស់ហើយ។ យើងដើររាប់តែគល់ទេបើមើល​តាមគល់មិនក្រោមមុខ​ ពីរ​ទៅបីម៉ែត្រទេ[…] បទល្មើសដឹកឈើកើនឡើងជាលំដាប់ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃជាច្រើន ឡានចេញពីភូមិដូង និងភូមិកេះបញ្ជូនតាមទូកកាត់អូរសៀមបូកទៅលក់នៅស្ទឹងត្រែង ខ្លះទៅលក់នៅក្រចេះ»។

បុរសវ័យ ៥០ឆ្នាំ ជាអ្នកភូមិកាំងចាម ឃុំកាំងចាម ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង រូបនេះ រៀប​រាប់ទៀតថា សហគមន៍តែងតែប្រទះឃើញបទល្មើសកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃការ​ពារ​ស្ទើរជារៀងរាល់ថ្ងៃ នៅពេលដែល​សហគមន៍ចុះល្បាតម្តងៗ។

លោកខេង​ ខូ និយាយថា៖ «សហគមន៍យើងឃើញគេដឹកឈើចេញពីតំបន់ការពារព្រៃឡងរាល់ថ្ងៃ អត់ឃើញអាជ្ញាធរណាចេញមកចាត់វិធានការទប់ស្កាត់បទល្មើសឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាពទេ។ ពួកខ្ញុំឃើញគេដឹកឈើចេញទៅប្រុយៗ(ហូរហែ)មិនដឹងអាជ្ញាធរទប់ស្កាត់ឬអត់ទេ តួនាទីគាត់ យើងសហគមន៍បានត្រឹមតែរាប់បទល្មើស»។

ព្រៃឡង់ ជាព្រៃដែលធំជាងគេនៅកម្ពុជា មានផ្ទៃដីជាង ៤៣​​ម៉ឺ​ន​ហិកតា លាតសន្ធឹងលើបីភូមិភាគ គឺភូមិភាគកណ្ដាល ភូមិភាគឧត្តរ និងភូមិភាគឥឦសាន ឬគ្របដណ្ដប់ខេត្តចំនួន៤ រួមមាន​ខេត្ត​ព្រះវិហារ កំពង់ធំ ក្រចេះ និងស្ទឹងត្រែង។ ព្រៃឡង់ ជាជម្រកនៃជីវៈចម្រុះ និងមានឈើប្រ​ណិតៗ​ច្រើន​ប្រភេទ​ ហើយត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកំណត់ជាតំបន់ការពារតាំងពីឆ្នាំ២០១៦មក។

មិនខុសគ្នានេះដែរ បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តកំពង់ធំ លោក ហឿន សុភាព បាន​ឱ្យ​ដឹង​ដែរថា ករណី​បទ​ល្មើស​​កាប់​បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់​ការ​ពារ​ព្រៃឡង់​ទាំង៤ខេត្ត កើត​មាន​ជា​ហូរហែ និងស្ទើរតែជាប្រចាំ ហើយបានក្លាយជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃមួយនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ លោកបន្ថែមថារដ្ឋាភិបាលអាណត្តិមុន ក៏ធ្លាប់បានចាត់តាំងគណៈកម្មាធិការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើស​ធនធានធម្មជាតិដែរ ប៉ុន្តែនៅតែមិនទាន់ឃើញ​មានប្រសិទ្ធិភាពនៅឡើយ។

លោកថា៖ «យើងឃើញថា បទល្មើស​ព្រៃឈើកើត​មាន​រហូត​មិន​ដឹង​ត្រូវទប់ស្កាត់យ៉ាងម៉េចទេ វាជាជំងឺរ៉ាំរៃក្នុងសង្គមយើងទៅហើយ មិនដឹងតាំងពីជំនាន់ណា! កាលពីសម័យសម្តេច ហ៊ុន សែន ក៏ទប់ស្កាត់អត់បានផង»។

លោកបន្ថែមថា៖«ព្រៃឈើនៅតែមានការកាប់បំផ្លាញជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃជាបន្តបន្ទាប់ ទោះបីជាឯកឧត្តម សៅ សុខា ប្រឹង​ប្រែងយ៉ាងណាក៏យើងគិតថាហាក់ដូចជាសកម្មភាព វាមិនបាត់ទៅណានៅតែមានអ៊ីចឹងបទល្មើសព្រៃឈើ។ មិនដឹងយកថ្នាំអីមកព្យាបាលឱ្យបាត់ទេជំងឺនេះ»។

បុរសមានវ័យ ៤៦ឆ្នាំរូបនេះ លើកឡើងទៀតថា ក្រោយរកឃើញបទល្មើស​ សហគមន៍បាន​ព្យាយាម​បង្ហាញ​​ភស្តុតាង ទីតាំង និងបទល្មើស​ជាក់​ស្តែង ​ទៅ​ដល់​អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ប៉ុន្តែ​ជា​លទ្ធផលអាជ្ញាធរតែងតែធ្វើការ​បដិសេធ និង​លើកហេតុផលដដែលៗថា សហគមន៍មិន​បានចុះ​បញ្ជី​នៅក្រសួងមហាផ្ទៃ និងមិនអនុញ្ញាតឱ្យល្បាតនោះទេ។

លោកនិយាយថា៖ «យើង​ចេះ​តែឆ្ងល់បទល្មើសសហគមន៍​រកឃើញរហូតពេលចុះល្បាត តែមន្រ្តីគេថាអត់មានទេ។ យើង​ឱ្យតម្រុយគេ(កន្លែងបទល្មើស)គេថាចាំគេទប់ស្កាត់បទល្មើស តែជាក់ស្តែងនៅតែមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ឥឡូវយើងសង្ឃឹមអី»។

បន្ថែមពីនេះ បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តព្រះវិហារ លោក ខេម សុឃី អាយុ ៤០ឆ្នាំ អះអាងថា បញ្ហាបទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ បានក្លាយជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃក្នុងសង្គមបាត់ទៅហើយ ព្រោះអាជ្ញាធរ​មូល​ដ្ឋាន​ហាក់​ធ្វេសប្រហែស និងបណ្តែតបណ្តោយឱ្យជនល្មើស អាចលួចចូលទៅកាប់និងដឹកឈើចេញបានយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ។

លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ប្រៀបដូចជាជំងឺមហារីកអ៊ីចឹង ព្រោះថាអាជ្ញាធរនៅជុំវិញព្រៃឡង់គាត់ហាក់ធ្វើការងារមិនពេញដៃពេញជើង ក្នុងការការពារ និងអភិរក្សព្រៃឈើសោះ។ និយាយពីបទល្មើសវិញ សហគមន៍​រកឃើញម្តងៗមិនក្រោមពី៥០ ទៅ១០០ករណីទេ ចុះបើម្លឹងៗ​ព្រៃឈើយើងមិនអស់ ហើយឯណាវិធានការទប់ស្កាត់បទល្មើសរបស់អាជ្ញាធរ»។

បើតាម លោក ខេម សុឃី ដើម្បីព្យាបាលជំងឺមហារីក ដែលជាជំងឺរ៉ាំរៃ​នៅតំបន់ព្រៃឡង់​ ឱ្យជាសះស្បើយ រដ្ឋាភិបាលត្រូវពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ចាត់​វិធានការក្តៅចំពោះជនល្មើស និង​ដកចោល​នូវ​មន្រ្តីណាដែលរកឃើញថាមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយជនល្មើស ជាពិសេសត្រូវដកអាជ្ញាប័ណ្ណក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន​ដែលរកឃើញថាមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «និយាយទៅមិនមែនព្យាបាលមិនបានទេ សំខាន់រដ្ឋាភិបាលថ្មី ឬមន្រ្តីអាជ្ញាធរចង់ព្យាបាល​ជំងឺ​រ៉ាំរ៉ៃនេះអត់។ រឹត​បន្តឹង​ច្បាប់តិច​ទៅ ឬចាត់វិធានការខ្លាំង ក្តៅចំពោះជនល្មើស និងក្រុមហ៊ុនកាប់ឈើ ជាពិសេសមន្រ្តីមួយចំនួន បើដឹងថាពាក់ព័ន្ធដកចោលទៅ នោះបទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់យើងអាចសល់ដល់ក្មេងជំនាន់​ក្រោយហើយ»។

ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ផៃ ប៊ុនឈឿន នៅថ្ងៃទី៤ ខែកញ្ញានេះ បានបដិសេធឆ្លើយ​តប ដោយថា ជាទម្លាប់នៃការធ្វើការងាររបស់លោក លោកមិនឆ្លើយតបអ្នកសារព័ត៌មានតាមប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទនោះ​ទេ។

លោកថា៖ «ប្អូនចង់ដឹងប្អូនធ្វើលិខិតផ្លូវការមកក្រសួងមក ខ្ញុំនឹងឆ្លើយផ្លូវការ​ជូនប្អូន​ជាលិខិត​ផ្លូវ​ការ»។

ចំណែក ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថាន​ខេត្ត​ស្ទឹង​ត្រែង លោក អេង ភីរ៉ុង ឆ្លើយតបយ៉ាងខ្លី​ថា មន្រ្តី​ឧទ្យានុរក្ស​នៅ​តាម​តំបន់​ព្រៃឡង់​ធ្វើការ​ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ ទៅតាមភារកិច្ចរៀងៗខ្លួន ដើម្បីការពារ​ព្រៃឈើ​ និងសត្វព្រៃ។

លោកថា៖ «មន្រ្តីយើងធ្វើការគ្មានពេលសម្រាកផងពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើស គឺធ្វើការងារទៅតាមតួនាទីភារកិច្ចរាល់ថ្ងៃហ្នឹង មន្រ្តីខ្ញុំធ្វើការរាល់ថ្ងៃ​»។

ដោយឡែក មន្រ្តីសម្របសម្រួលគម្រោងនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក អូត ឡាទីន យល់ឃើញថា ការចាត់ទុកបញ្ហាបទល្មើសនៅតំបន់ព្រៃឡង់ ជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃក្នុងសង្គម ជារឿងត្រឹមត្រូវហើយជារឿងពិតជាក់ស្តែង។ លោកបន្ថែមទៀត​ថា លោកធ្លាប់ធ្វើកិច្ចការ​ងារជាមួយ​សហគមន៍មូលដ្ឋានដោយ​ផ្ទាល់ និងបាន​ចុះទៅតំបន់ព្រៃឡង់នោះ ដោយរកឃើញ​ថាបទល្មើស​នៅតែបន្តកើតមាន ជាពិសេសការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើទាំងនោះ ពីសំណាក់កម្មករក្រុមហ៊ុនដែលមានអាជ្ញាប័ណ្ណកាន់កាប់ដីព្រៃនៅជុំវិញព្រៃឡង់នោះ​តែម្តង។

លោកថា៖ «បញ្ហាដែលកើតមានជាក់ស្តែង យើងចុះទៅក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ យើងឃើញថា តំបន់ហ្នឹងមានការកាប់ទន្រ្ទានកាន់កាប់ដី​ ហើយយើងចុះទៅឃើញមានគល់ឈើដែលក្រុមជនល្មើសកាប់ ជាពិសេសកម្មកររបស់ក្រុមហ៊ុនដែលនៅជុំវិញតំបន់ព្រៃឡង់ហ្នឹង ដូចជា ក្រុមហ៊ុនអង្គរហ្វ្រាយវ៉ូតក្តី និងក្រុមហ៊ុនម៉ាឃូលូជីស្ទឹក»។

យោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ Global Forest Watch បានឱ្យដឹងថា ចន្លោះពីថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ដល់ថ្ងៃទី២១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ដែលជាពេលប្រជាជនកម្ពុជាឈប់សម្រាករីករាយក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ មានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើចំនួន ៩៥ ៤៧៨ករណី បានកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុបចំនួន ១១៥ហិកតា ដែលរកឃើញដោយ​ប្រព័ន្ធ​ជូន​ដំណឹង៕

ក្រុមអ្នកជំនាញទាមទារទៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យបង្កើនថ្ងៃឈប់​សម្រា​ក៦ខែសម្រាប់ស្រ្តីក្រោយសម្រាលកូន ដើម្បីស្រោចស្រ​​ង់​​សុខភាពទារកក្រោយពីរកឃើញថា ការឈប់​សម្រា​កត្រឹម​៣ខែ​ដូចបច្ចុប្បន្ន ជាបញ្ហាច​ម្បងមួ​​យទា​ញទម្លាក់យ៉ាងគំហុកលើជម្រើស​​បំបៅកូនដោយទឹកដោះម្តាយ ។

របាយការណ៍របស់មូលនិធិកុមារនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ(UNICEF)និងអង្គការទស្សនៈពិភពលោក ដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៥ ខែសីហានេះ បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភ លើការធ្លាក់ចុះនៃអត្រាបំបៅកូនដោយទឹកដោះម្តាយនៅកម្ពុជា។

ពួកគេថាបញ្ហានេះបានធ្លាក់យ៉ាងគំហុក ដូចទៅនឹងការអង្កេតប្រជាសាស្ត្រ និងសុខភាពកម្ពុជាឆ្នាំ២០២១-២០២២ ដែលបានបានរកឃើញថា ការការបំបៅកូនដោយទឹកដោះម្តាយភ្លាមៗក្នុងអំឡុង ១​ម៉ោងដំបូងក្រោយសម្រាលបានថយចុះពី៦៦ភាគរយ មក៥៤ភាគរយ។

ចំណែកការបំបៅកូនដោយទឹកដោះម្តាយតែមួយមុខគត់ សម្រាប់ទារកនៅក្នុងរយៈពេល ៦ ខែដំបូងនៃជី​​វិ​​ត​ ថយចុះពី ៧៤ភាគរយ មក ៥០ភាគរយ ដែលថា បានបង្កឱ្យមានក្តីបារម្ភកាន់តែខ្លាំងសម្រាប់កម្ពុជា។

ប្រភពនោះបញ្ជាក់ថា  កត្តាដែលអាចរួមចំណែកនាំឱ្យអត្រាបំបៅកូនដោយទឹកដោះម្តាយ មានការថយចុះដោយសារការបន្តផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងគំហុកនៃផលិតផលម្សៅទឹកដោះគោ កង្វះការយល់ដឹងអំពីអត្ថប្រ​យោ​​​ជ​​​ន៍​​​នៃ​ការបំបៅកូនដោយទឹកដោះម្តាយ និងកង្វះការគាំទ្រ ដល់ស្ត្រីដែលកំពុងបំបៅដោះកូន ពេលដែលពួ​​កគេវិលចូលធ្វើការវិញក្រោយសម្រាក៣ខែ។ 

វេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសសុខភាពសាធារណៈ លោក គួច ម៉េងលី បានឱ្យដឹងថា ការដែលកុមារ ឬទារកមិនទទួ​ល​បានការបំបៅដោយទឹកដោះម្តាយគ្រប់គ្រាន់ នឹងធ្វើឱ្យពួកគេមានប្រព័ន្ធការពារខ្សោយ សុខភាពមិនរឹងមាំ ​និងជីវជាតិលូតលាស់មិនគ្រប់គ្រាន់។

លោកថា៖«បើសិនជាកូនមិនសូវបានបៅទឹកដោះម្តាយទេ ប្រព័ន្ធការពារគាត់ខ្សោយ ហើយជាទូទៅបើមិនបានបៅទឹកដោះម្តាយទេ ធ្វើឱ្យគាត់ឧស្សាហ៍ឈឺច្រើន»។

បើតាមការប៉ាន់ប្រមាណជាសកល គេអាចសង្គ្រោះជីវិតកុមារប្រមាណ ៨២0.000នាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រ​​សិ​​​​​ន​បើការបំបៅកូនដោយទឹកដោះម្តាយមានការកើនឡើងរហូតដល់កៀកនឹងកម្រិតសកល។

ការបំបៅកូ​​ន​​​ដោយទឹកដោះម្តាយ ក៏ជួយដល់ការរៀនសូត្ររបស់កុមារ បង្ការភាពធាត់ជ្រុល និងជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ នៅពេលដែលកុ​​មារកាន់តែចម្រើនវ័យនៅក្នុងជីវិតដែរ។

រីឯក្រសួង​សុខាភិបាលកាលពីឆ្នាំ២០២០ធ្លាប់បានបញ្ជាក់​ថា​ ការ​បំបៅ​ទឹក​ដោះ​ម្ដាយ​តែ​មួយ​មុខ​គត់​ចំពោះ​ទារក​ដែល​មាន​អាយុ ៦ខែ​ដំបូង គឺ​ជួយ​ទប់​ស្កាត់​មរណភាព​ទារក​បាន ២០ភាគរយ​ ហើយ​អាច​ជួយ​កាត់​ប​​ន្ថយ​​ជំងឺ​រាករូស​ចំពោះ​ទារ​ក​ដល់​ទៅ ១១ដង​ និង​ជំងឺ​រលាក​សួត​បាន​ដល់​ទៅ ១៥ដង​ បើ​ធៀប​ទៅ​នឹង​កុ​មា​រ​ដែ​ល​មិន​បាន​បំបៅ​ដោយ​ទឹក​ដោះ​ម្ដាយ។ 

មាត្រា១៨៦ នៃច្បាប់ស្តីពីការងាររបស់កម្ពុជា តម្រូវឱ្យសហគ្រាសមានបុគ្គ​លិក​ជាស្ត្រីចាប់ពី១០០នាក់ឡើ​ងទៅ បង្កើតបន្ទប់ដាច់ដោយឡែក សម្រាប់បំបៅដោះកូននៅក្នុងគ្រឹះស្ថាន ឬមានទីតាំងស្ថិតនៅជិតកន្លែងបំពេ​​ញការងារ។

រីឯមាត្រា១៨៤ចែងថា ស្ត្រីមានរយៈពេល ១ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ ដើម្បីលើកទឹកចិត្តឱ្យម្តាយបំបៅដោះកូននៅក្នុងម៉ោងពេលបំពេញការងារ។ 

ទោះជាបែបនេះក្តី ប្រធានសមាគមនការពារសិទ្ធិការងារ ហៅកាត់ថា (LPA) លោក យ៉ាំ ថៃសាន លើកឡើងថា ទោះបីជាច្បាប់ផ្តល់ឱកាសបែបនេះក្តី តែស្ត្រីនៅតែជួបញ្ហា ។

លោកថា៖«ជាធម្មតាទោះបីជាច្បាប់តម្រូវឱ្យមានពិនិត្យដ្ឋាន ឬមួយក៏បន្ទប់បំបៅដោះកូនមែន ប៉ុន្តែការអនុវត្តជាក់ស្តែងភាគច្រើនមិនអាចធ្វើទៅបានទេ ដោយសារតែយើងឃើញថាការធ្វើដំណើរឆ្ងាយ ហើយក៏មិនមានភាពងាយស្រួលឱ្យម្តាយអាចនាំកូនទៅបំបៅនៅកន្លែងទេ វាពាក់ព័ន្ធនឹងសុវត្តិភាព និងបញ្ហាផ្សេងៗទៀត នេះជាហេតុធ្វើឱ្យការបំបៅដោះកូនដោយទឹកដោះម្តាយមានការធ្លាក់ចុះ»។

ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពចលនាកម្មករ លោក ប៉ាវ ស៊ីណា លើកឡើងថាការបង្កើនរយៈពេលឈប់សម្រាកលំ​​ហែ​​មាតុភាព ពី៣ខែទៅ ៦ខែ គឺជាតម្រូវការចាំបាច់ពីសំណាក់ស្ត្រីគ្រប់វិស័យ ទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រព័ន្ធ ក៏ដូ​ច​​ជា​​មន្ត្រីរាជការ និងសង្គមស៊ីវិលចង់បាន ។

លោកគូសបញ្ជាក់ថា ដោយថារយៈពេល ៣ខែដូចបច្ចុប្បន្ននេះ គឺតិចតួចបំផុតសម្រាប់កា​​រ​ថែទាំសុខភាពម្តាយ និងទារក។ 

លោកថា៖«បើក្រឡេកមើលវិស័យកាត់ដេរ ស្បែកជើង និងកាបូប យើងសង្កេតឃើញថា កម្មករស្ទើតែ ៨០ភាគរយហើយដែលជាស្ដ្រី ដោយកន្លងមកពួកគាត់មានពេលតិចតួចបំផុតក្នុងការបំបៅដោះកូន»។

ជាការឆ្លើយតបនឹងសំណើរនេះ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសុខាភិបាល អ្នកស្រី ប្រាក់ សោភ័ណនារី ឱ្យដឹងថាក្រសួ​​​ងបាននិងកំពុងយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហានេះ ហើយក៏លើកទឹកចិត្តឱ្យបុគ្គលិកសុខាភិបាលទាំងអស់ចូល​​រួមការពារ លើកកម្ពស់ និងគាំទ្រដល់ការបំបៅកូនដោយទឹកដោះម្តាយនៅតាមកន្លែងធ្វើការរបស់ពួកគេ។

អ្នកស្រីថា៖«ក្រសួងសុខាភិបាលបាននិងកំពុងអនុវត្តសកម្មភាពជាច្រើន ដើម្បីលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការអនុវត្ត​ទម្លាប់ចិញ្ចឹមទារក និងកុមារតូចឱ្យបានល្អបំផុត ដូចជាការអនុវត្តគំនិតផ្តួចផ្តើមមណ្ឌលសុខភាពស្រ​ឡា​ញ់​​ទារក និងគោលនយោបាយជាតិស្តីពីការចិញ្ចឹមទារក និងកុមារតូច ជាដើម»។

តាមរយៈរបាយការណ៍ដែលបានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៥ ខែសីហានេះ អង្គការយូនីសេហ្វ និងដៃគូបានអំ​​ពា​​វនា​​វ​ឱ្យរដ្ឋាភិបាលនិងភាគីពាក់ព័ន្ធចាត់វិធានការជាក់លាក់ ក្នុងនោះមានទាំងជម្រើសឱ្យស្ត្រីឈប់សម្រា​ករ​​យៈពេល៦ខែ ដោ​យ​​មានប្រាក់ឈ្នួល ដើម្បីស្រោចស្រង់ការថយចុះនៃការបំបៅកូនដោយទឹកដោះ​ម្តាយ និ​ងការស្លាប់របស់ទារក។ 

សកម្មជនដីធ្លីម្នាក់នៅភូមិឡពាង ត្រូវអាជ្ញាធរ​ប្តឹងពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ ក្រោយនិយាយរំ​​​ឭ​​កពីប្រវត្តិបាត់បង់ដី​ស​​​ហ​​គមន៍ជា​ង​​​១០០ហិកតា ទៅលើក្រុមហ៊ុន KDC International  របស់លោកស្រី ជា ខេ​ង ភរិ​​យាលោក ស៊ុ​​យ​ សែម ខ​​​​​​​ណៈការតវ៉ាជាង២​០​ឆ្នាំភាគីពាក់ព័ន្ធមិនអាចដោះស្រាយដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះបាន។​

អ្នកដែលអាជ្ញាធរប្តឹង គឺលោក ស្ងួន ញឿន ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២៣សីហានេះថា មេភូមិឡពាង លោក ឌុច ប៊ុន​ហេ​​ង ​ ប្តឹងគាត់ថាបានបរិហារកេរ្តិ៍ បន្ទា​ប់ពី​​គាត់ផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្តាញសង្គម ដោយនិយាយពីអាជ្ញាធររើ​ស​​អើ​​​ងនិងរួមគំនិតលក់ដីសហគមន៍ ឱ្យទៅក្រុមហ៊ុន KDC ។

លោកបន្តថា ការដែលគាត់និយាយរំឭករឿងនេះ អំឡុងពេលព្រះសង្ឃ យុវជន និងអ្នកភូមិផ្សេងទៀត ប្រ​មា​​​ណ​ ១០០នាក់ មកទស្សកិច្ចក្នុងសហគមន៍ឡពាង កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ ដើម្បីឈ្វេ​ង​​​យល់ពីបញ្ហាជម្លោះដែលបានអូសបន្លាយជាង២០ឆ្នាំនៅតែមិនទាន់រកច្រកចេញរួច។

សកម្មជនដីធ្លីវ័យ៤៤ឆ្នាំរូបនេះ ឱ្យដឹងទៀតថា ក្រោយគាត់បង្ហោះវីដេអូលើបណ្តាញសង្គម អាជ្ញាធរឃុំបានចេញលិខិតមួយច្បាប់ បង្គាប់ឱ្យគាត់ចូលខ្លួនទៅឆ្លើយបំភ្លឺនៅសា​​លា​ឃុំតាជេស ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំ ពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទពីបទរិហារកេរ្តិ៍ ។

​លោកថា៖«ខ្ញុំយល់ឃើញថា នេះជាការគំរាមគំហែងបំបាក់ស្មារតីរបស់ខ្ញុំ ដែលហ៊ាននិយាយរឿងសង្គ​ម ដែ​ល​ហ៊ាននិយាយរឿងការពិត ប្រាប់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ប្រាប់ដល់យុវជន ហើយខ្ញុំនិយាយនេះ​គឺជារឿងពិតតែម្តង ខ្ញុំមិនបានកុហកឬក៏អីទេ។សុទ្ធតែជារឿងប៉ះខ្លួនខ្ញុំ ប៉ុន្តែបែជា អាជ្ញាធរហ្នឹង​ចោទពួកខ្ញុំបែរជាថា ខ្ញុំហ្នឹងបរិ​​​ហារកេរ្តិ៍​ពួកគាត់ទៅវិញ»។

មេភូមិឡពាង លោក ឌុច ប៊ុនហេង ប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃពុធនេះថា មូលហេតុដែលលោកប្តឹង លោកស្ងួន ញឿន ព្រោះសកម្មជនដីធ្លីរូបនេះ​ បានចោទប្រកាន់​អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានដោយគ្មានភស្តុតាងច្បាស់លាស់។

លោកបន្ថែមថា អាជ្ញាធរនឹងបន្តនីតិវិធីតាមផ្លូវច្បាប់ ប្រសិនបើលោក ស្ងួន ញឿន មិនសុំទោសរូបលោក និងលុបវីឌីអូដែលបានផ្សព្វផ្សាយនៅលើបណ្តាញសង្គមចោលនោះទេ។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំមាននីតិវិធីរបស់ខ្ញុំបន្តទៀត ដោយសារខ្ញុំអត់ចង់វែងឆ្ងាយ ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋទេ បើគា​​ត់មិនសុំទោ​សទេ ប្រហែលខ្ញុំមាននីតិវិធីបន្ត អាហ្នឹងយើងពិភាក្សាគ្នាបន្តទៀត»។

យ៉ាងនេះក្តី លោក ស្ងួន ញឿន ដែលតែងតែសកម្មចេញមុខតវ៉ាប្រឆាំងក្រុមហ៊ុនរបស់លោកស្រី ជា ខេង បា​​នប្រកាសជំហរថា លោកមិនលុបវីឌីអូតាមការទាមទាររបស់អាជ្ញាធរទេ ដោយសំអាងថា អ្វីដែលលោកនិយាយគឺជារឿងពិត។ លោកថា៖ «ខ្ញុំនិយាយការពិត មិនមែនខ្ញុំនិយាយអត់ការពិតទេ»។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត និយាយថា សកម្មជនដីធ្លីឡពាង តែងតែទទួលរងពាក្យបណ្តឹងជាបន្តបន្ទាប់ ដោយអាជ្ញាធរបានប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធច្បាប់ដើម្បីគំរាមលើប្រជាសហគមន៍។ 

លោកគូសបញ្ជាក់ថា ការដាក់ពាក្យប្តឹងលើលោកស្ងួន ញឿន ជាថ្មីពីអាជ្ញាធរនេះ ជារូបភាពមួយដាក់បន្ទុកបន្ថែ​​មទៀត ចំពោះប្រជាសហគមន៍ឡពាងមិនឱ្យហ៊ានបញ្ជេញមតិទាមទាររកយុត្តិធម៌ក្រោយបាត់បង់ដី។ ​លោ​​​កយល់ថា វិធាននេះ បង្ហាញពីកង្វះការទទួលខុសត្រូវរបស់អាជ្ញាធរ ដែលមានតួនាទីដោះស្រាយបញ្ហាព​លរដ្ឋ ពិសេសអ្នករងការរំលោភបំពានដីធ្លី ដែលកំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាជីវភាព។

លោកបន្តថា៖ «ដល់ពេលអាជ្ញាធរឃុំបែរជាប្តឹង ទៅលើប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិ ដែលមានទំនាស់រឿងដីធ្លី ដែលគាត់បង្ហាញអំពីបញ្ហារឿងដីធ្លីទៅវិញ អាហ្នឹង មិនមែនជាការទំនួលខុសត្រូវ ហើយនិងជា​អ្នកគ្រប់គ្រងនៅក្នុងភូមិ។ ​យើងហៅថា​ជាម៉ែជាឪក្នុងភូមិ ត្រូវចេះមើលលើកូនថា កូនណារងទុក្ខ កូនណា​សុខសប្បាយ ហើយកូនណាដែលត្រូវការឳពុកម្តាយជួយនោះ»។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ​មាត្រា ៣៥ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពន​​យោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ។ សេចក្តីស្នើទាំង​​ឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូ​​​វបានទទួលការពិនិត្យ និងដោះស្រាយយ៉ាងហ្មត់ចត់ពីអង្គការរដ្ឋ ។

បើតា​មអ្នកភូមិ វិវាទដីធ្លីក្នុងសហគមន៍ឡពាង ស្ថិតនៅឃុំតាជេស ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំងនេះ បា​នកើតឡើងចាប់ពីឆ្នាំ២០០០ ។

ជម្លោះរ៉ាំរ៉ៃនេះធ្វ្វេីឱ្ប៉អ្នកតវ៉ាខ្លះត្រូវចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ១៨៤គ្រួសារបាត់បង់ដីទំហំ១០៨ហិកតា ដែលដីនោះ​ក្រុម​ហ៊ុន  KDC Inte​rnat​​ion​al​ រ​បស់​លោ​កស្រី ជា ខេង ជា​ភរិយា លោក ស៊ុយ សែម ​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​រ៉ែ និង​ថាមពល កំពុងគ្រប់គ្រង តែតំណែងរដ្ឋមន្ត្រីនៅក្រសួងរ៉ែនេះនឹងធ្លាក់ទៅលើ លោក​ កែវ​ រតនៈ​ សម្រាប់ក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលថ្មី។

ក្រោ​​យមានជម្លោះដីធ្លីនេះ សកម្មជនដីធ្លីនៅភូមិឡពាង បានរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងថ្នាក់ខេ​​​​​ត្ត និ​ង​ថ្នាក់ជាតិ តែដំណោះស្រាយមិនអាចរកច្រកចេញរួច ដោយឡែកបណ្តឹងតវ៉ារបស់អ្នកភូមិទៅស្ថាប័​​​ន​ច្បា​ប់ ត្រូវតុលាការកាត់ ឱ្យចាញ់ក្តី ក្រុមហ៊ុនលោកស្រី ជា ខេង ។

បញ្ហានេះ ភាគីក្រុមហ៊ុន បានធ្វើរបងស៊ីម៉ងត៍ចាក់គ្រឹះលើដីមានជម្លោះនៅសហគមន៍ឡពាងច្រើនឆ្នាំ​កន្ល​​ង​​ទៅនេះ បើទោះបីតំណាងសហគមន៍អះអាងថា ពួកគេនៅបន្តទាមទាររកយុត្តិធម៌ពីក្រសួងពាក់ព័ន្ធនៅឡើយក្តី៕

សហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រមានប្តឹងក្រុមហ៊ុនមួយនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ ទៅក្រសួងកា​​រ​​ងា​រប្រឆាំងនឹងការរើសអើងសហជីព ក្រោយពីមេដឹកនាំ៣នាក់ប្រចាំរោងចក្រ ត្រូវបានថៅកែប​ញ្ច​​​ប់ពីកា​​​​​រងារជាង២ខែ គ្មានដំណោះស្រាយ។

ប្រធានសហជីពសេរីកម្មករប្រចាំរោងចក្រកាត់ដេរ សេងបូ ហ្គាមិន (ខេមបូឌា) អ្នកស្រី រឿន កុលាប ឱ្យដឹងនៅ​ថ្ងៃទី២២សីហានេះថា ពួកគាត់៣នាក់ មានលោក ហាក់ ហៀង ជាអនុប្រធាន និងលោក កក្កដា ជាជំ​នួយ​ការសហជីព ត្រូវថៅកែជនជាតិចិន បញ្ឈប់ពីការងារ ក្រោយបង្កើតសហជីពបាន២ថ្ងៃ សម្រាប់ជំរុញល​ក្ខ​ខណ្ឌការងារ ។ 

អ្ន​កស្រីឱ្យដឹងទៀតថា រោងចក្រនេះ មានទីតាំងនៅស្រុកឧដុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ហើយថាពួកគាត់ត្រូវក្រុមហ៊ុនបញ្ឈ​ប់ កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនាឆ្នាំ២០២៣។ 

អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ក្រោយការបញ្ឈប់ ពួកគាត់បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅនាយកដ្ឋានវិវាទការងារ នៃក្រសួងកា​​រងារ ប៉ុន្តែថាជាង២ខែកន្លងទៅនេះ ភាគីរោងចក្រមិនព្រមទទួលយកពួកគាត់ឱ្យចូលធ្វើការវិញទេ ទោះ ស្ថា​ប័នដោះស្រាយវិវាទ ចេញខិលិត បង្គាប់ភាគីរោងចក្រឱ្យ ទទួលយកពួកគាត់ចូលធ្វើការវិញក៏ដោយ។

អ្នកស្រីថា៖«បើនិយាយទៅខ្ញុំដោះស្រាយ២បីដងហើយ ឥឡូវហ្នឹងគឺគាត់[ភាគីរោងចក្រ]និយាយថា គេមិនទទួលស្គាល់ មិនទទួលឱ្យយើងចូលធ្វើការវិញទេ»។

ប្រធានផ្នែករដ្ឋបាលនៃរោងចក្រ សេងបូ ហ្គាមិន (ខេមបូឌា) លោក អាំ មុន្នី បដិសេ បញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃកា​​របញ្ឈប់។ គាត់ថាអ្នកទាំង៣នាក់នោះ មិនមែនជាមេដឹកនាំសហជីពទេ ហើយថាការបញ្ឈប់បានធ្វើឡើ​ង​តាមផ្លូវច្បាប់ ដែលនាយកដ្ឋានវិវាទការងារបានបញ្ជាក់។

លោកថា៖«ខ្ញុំអត់មានការរើងអើងទាក់ទងនឹងសហជីពអីទេ។ ទាក់ទងនឹងបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ ក្រុមហ៊ុននឹងអនុវត្តតាមផ្លូវច្បាប់»។

តាមលិខិតមួយច្បាប់ របស់នាយកដ្ឋានវិវាទការងារ ចុះថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា បានបង្គាប់ឱ្យភាគីថៅកែក្រុមហ៊ុ​ន​នេះ​ ទ​ទួលយកអនុប្រធានសហជីពសេរីកម្មករ លោក ហាក់ ហៀង ចូលធ្វើការវិញ និងសងរំលឹកប្រាក់ឈ្នួលចា​ប់ពីថ្ងៃទី១១​ ខែកក្កដាឆ្នាំ២០២៣ ជាថ្ងៃដែលក្រុមហ៊ុនបញ្ឈប់ រហូតដល់ថ្ងៃទទួលយកចូលធ្វើការងារវិញ​ ក្រោយរកឃើញថាភាគីក្រុមហ៊ុន បានអនុវត្តផ្ទុយពីច្បាប់ស្តីពីសហជីព។ 

នាយកដ្ឋានវិវាទការងារ ក៏បានបញ្ជាក់ថា បន្ទាប់ពីទទួលបានការសម្រេចនេះ និយោជក ឬកម្មករ-និយោជិត ដែលត្រូវបញ្ឈប់ ឬសហជីពរបស់កម្មករ-និយោជិតនោះមានរយៈពេល ២ខែ ដើម្បីតវ៉ាទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារ។

លោក ហាក់ ហៀង បានឱ្យដឹងថា លោកនៅតែត្រូវបានភាគីរោងចក្រមិនអនុញ្ញាតឱ្យចូលធ្វើការទេ គិតត្រឹមថ្ងៃទី២២ ខែសីហានេះបើទោះមានលិខិតបង្កាប់ពីស្ថាប័នដោះស្រាយវិវាទក្តី។

លោកថា៖« នេះជាការរើសអើងសហជីព។ គេហៅថាប្រឆាំងនឹងច្បាប់បាត់ហើយ ព្រោះក្រសួងគេចេញលិខិតឱ្យចូលហើយ យើងបែរជាអត់ឱ្យចូល អ៊ឹចឹងបានន័យថាគេរើសអើងសហជីព។  ហើយគេប្រឆាំងនឹងច្បាប់ហ្នឹងហើយ គេមិនចង់ឱ្យរោងចក្របង្កើតសហជីព»។

ជុំវិញបញ្ហាបនេះ ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពសេរីកម្មករ អ្នកស្រី ទូច សើ លើកឡើងថា នឹងបន្តដាក់ពាក្យបណ្តឹ​ងទៅក្រសួងការងារ ដោយថាទង្វើនេះជាការរើសអើងនិងរំលោភសិទ្ធិសហជីពធ្ងន់ធ្ងរ ក្នុ​ង​​គោលបំណង កេងប្រវ័ញ្ញកម្លាំងពលកម្ម ​កម្មករ-និយោជិត ។

អ្នកស្រីថា៖«អាហ្នឹងហាក់បីដូចជាមើលងាយសហជីព រើសអើងសហជីពខ្លាំងបំផុត។ យើងនៅមាននីតិវិធីដើម្បី​យើងតវ៉ា យើងប្តឹងផ្តល់តទៅទៀត យើងអត់បោះបង់គ្នាចោលទេ គឺយើងត្រូវការប្តឹងទៅរដ្ឋមន្ត្រី(ក្រសួ​ងការងារ)បន្ថែមទៀត»។

មាត្រា៤៣នៃច្បាប់ស្តីពីសហជីពត្រង់កថាខណ្ឌទី១វាក្យខណ្ឌទី១បានចែងថា រាល់ការបញ្ឈប់ប្រតិភូបុ​គ្គលិ​​​​កឬរាល់ការបញ្ឈប់ជនណាម្នាក់ពីការងារអាចធ្វើទៅបាន លុះត្រាតែមានការយល់ព្រមពីអធិការកិច្ចការងារនៃក្រសួងការងារ។​ 

រីឯមាត្រា៦៧ ​នៃច្បាប់ដដែលត្រង់កថាខណ្ឌទី១ វាក្យទី១ បានចែងថា កម្មករ-និយោជិតទាំងអស់ដែលបេ​ក្ខ​​ជនឈរឈ្មោះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសថ្នាក់ដឹកនាំគ្រប់គ្រងសហជីពទទួលបាននូវការការពារ និ​ង​ការបញ្ឈប់ពីការងារដូចប្រតិភូបុគ្គលិកដែរ។

ប្រ​​ធានគ្រប់គ្រងកម្មវិធីការងាររបស់អង្គការសង់ត្រាល់ លោក ឃុន ថារ៉ូ និយាយថា បើស្ថាប័នរដ្ឋមិនអាចចា​​ប់​បង្ខំឱ្យថៅកែគោរពច្បាប់បាន វាឆ្លុះបញ្ចាំងពីកម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់ ។

លោកបារម្ភថា បើបញ្ហានេះមិនត្រូវបានទប់ស្កាត់ វានឹងជំរុញឱ្យ​​មានករណីរំ​លោ​​ភសិទ្ធិកម្មករ សហជីព កា​ន់តែធ្ង​ន់ធ្ងរ ក្នុងវិស័យមួយនេះ ហើយទីបំផុតនឹងក្លាយជាបញ្ហាពិបាកដោះស្រាយ បង្កផលប៉ះទង្គិចដល់ជី​វភា​​ពកម្មករ-និយោជិត និង សហជីពជាតួអង្គដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងជំរុញលក្ខខណ្ឌការងារ ដើម្បីការពារប្រ​យោ​​​​ជន៍កម្មករ។

លោកថា៖«ការដោះស្រាយនេះ យើងមើលឃើញថាមានចំណុចកម្សោយខ្លះអំពីយន្ធការអធិការកិច្ច ប្រសិ​ទ្ធភា​​​​ពក្នុងការជំរុញ»។

ជាងនេះទៅទៀតលោកថា បើកាលណាការអនុវត្តច្បាប់ខ្សោយ ធ្វើឱ្យសិទ្ធិសេរីភាពរបស់សហជីពកាន់តែរួមតូចទៅៗ ហើ​យថៅ​​កែក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗទៀត ក៏កាន់តែរំលោភលើសិទ្ធិកម្មករ-និយោជិត តាមដែលខ្លួនចង់បាន។

ជាការផ្តល់យោបល់លោកថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ លុះត្រាតែអាជ្ញាធរអនុវត្តច្បាប់ ញែកឱ្យដាច់រវាងវិវា​ទការងាររួម(វិវាទសហជីព)និ​ង​វិ​​វាទបុគ្គល(វិវាទជាមួយកម្មករ) ហើយស្វែងរកយុត្តិធម៌ឱ្យភាគីនីមួយៗឱ្យ​បានឆាប់ និងមានតម្លាភាព។

បើតាមលោក ថារ៉ូ រយៈពេល ៨ខែឆ្នាំ២០២៣នេះ ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព និងសកម្មជនជាង ៧០នាក់ មកពីស​ហជីពចំនូន១៦ ត្រូវបានថៅកែបញ្ឈប់ពីការងារ ក្រោយបង្កើតសហជីពនៅកន្លែងការ​ងា​រ ដោយក្នុងនោះ​មានមួយចំនួនកំពុងទាមទារឱ្យក្រុមហ៊ុនទទួលយកពួកគេចូលធ្វើការវិញ។

អ្ន​កនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង​ សែនករុណ​ លើកឡើងថា ការយាយីមេដឹ​ក​នាំ​​សហជីព ដែលកំពុងរាលដាល អាចជាផ្នែកមួយយកគំរូតាមថៅកែក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ ដែលថៅកែររំ​លោ​​​ភច្បាប់បែជារួចខ្លួន រីឯមេដឹកនាំសហជីពជំរុញលក្ខខណ្ឌការងារស្របតាមច្បាប់ ត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនារ​គារ និងខ្លះនៅជាប់បណ្តឹងនៅតុលការនៅឡើយ ដែលធ្វើឱ្យវិវាទអូសបន្លាយជាង២ឆ្នាំ រកច្រកចេញមិនរួច ។

លោកថា៖«គួរតែមានការពិនិត្យមើលឡើងវិញ ហើយដោះស្រាយឆ្លើយតបទៅនឹងការទាមទារ ឬក៏សំណូ​ម​ពររបស់ពួកគាត់ជាវិជ្ជមាន អាហ្នឹងវាអាចបញ្ចប់ហើយ»៕ ​

​ម​ន្ត្រីជាន់​ខ្ពស់គណបក្ស​ភ្លើងទៀន​​​ ចាត់ទុ​កកា​រ​​ចា​​ប់​​​​ឃុំ​​ខ្លួ​នសមាជិកជិត១០នាក់ជាបន្ត​បន្ទាប់កន្លងទៅនេះ ​​​ជា​ការ​គំ​រា​ម​​​​កំ​ហែ​ង​​ស​​​ក​ម្ម​​​​​ភាព​​នយោ​​បាយពីបក្សកាន់អំណាច ដែលការណ៍នេះបក្សនោះទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលថ្មី ស្តារសិទ្ធិនេះឡើ​ងវិញ ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ ដើម្បីឱ្យការអភិវឌ្ឍមានតម្លាភាព និងធានាស្ថិរភាពនយោបាយ  ។

ការលើកឡើងនេះ ចំពេលប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនប្រចាំខេត្តត្បូងឃ្មុំម្នាក់ទៀត គឺ លោក ថាន់ ណារិនត្រូ​វតុ​លាការបង្គាប់ឱ្យឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នក្នុងពន្ធនាគារ ក្រោយសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន និងមានលិខិតអ​នាមិកគំរា​​​មចាប់ខ្លួនថ្នាក់ដឹកនាំបក្សនេះចំនួន២០នាក់នៅពេលថ្មីៗនេះ។

លោក ថាន់ ណារិន ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួននៅរាជធានីភ្នំពេញ វេលាម៉ោង១រសៀល ថ្ងៃទី១៩ខែសីហានេះ បន្ទា​ប់មក សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបង្គាប់ឱ្យឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារ ចោទថា បានញុះញង់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យបំផ្លាញសន្លឹកឆ្នោត ។

អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក គឹមសួរ ភិរិទ្ធ ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២១សីហាថា លោកបានដឹងពីករណីចាប់ខ្លួនសមាជិកបក្សនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ ហើយថា មួយរយៈនេះ អាជ្ញាធរបានឃាត់ខ្លួនក្បាលម៉ាស៊ីន(សមា​ជិក)​គណបក្សនៅមូលដ្ឋានច្រើននាក់ជាបន្តបន្ទាប់។ លោកគិតថា ករណីនេះ «គ្មានអ្វីក្រៅពីការជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការរើ​ស​អើ​​ងខាងនយោបាយឡើយ»។

លោក គឹមសួរ ភិរិទ្ធ និយាយទៀតថា ការចាប់ឃុំខ្លួនសមាជិកនេះ គឺជាការគំរាមកំហែង និងដាក់សម្ពាធលើសមាជិក ក្នុងការចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ។

លោកថា៖ «គណបក្សភ្លើងទៀននៅតែរងសម្ពាធ ពិសេសចាប់ហ្នឹង ភាគច្រើនថ្នាក់ដឹកនាំ ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សា ជាប្រធានប្រតិបត្តិ ប្រធានក្រុមការងារអីចឹង។ ធ្វើឱ្យមានសម្ពាធនយោបាយទៅលើគណបក្សភ្លើងទៀ​​នហ្នឹងបន្តបន្ទាប់។ ថ្វីត្បិតការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅរលួនហើយ យើងឃើញថាពិបាកធ្វើសកម្មភាព​នយោ​បាយនៅក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ»។

យ៉ាងណាលោក ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មី បន្ថយភាពតានតឹងខាងនយោបាយ ដើម្បីឱ្យមានសិ្ថរភាពនយោបាយ ដែលដើមចមជំរុញឱ្យមានប្រព័ន្ធតាមដានការអភិវឌ្ឍសង្គម ប្រកបដោយតម្លាភាព។

បើតាមលោក គឹមសួរ ភិរិទ្ធ គិតត្រឹមថ្ងៃទី២១សីហានេះ សមាជិករបស់ខ្លួននៅតាមមូលដ្ឋានជិត១០នាក់ហើយ ត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួន ហើយចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោត។

Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីអ្នក​នាំ​ពាក្យ​សាលាដំបូង​រាជធានីភ្នំពេញ​​ លោក អ៊ី រិន ​​ និងអ្នកនាំពាក្យស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក សាន សុខសីហា បានទេគិតត្រឹមថ្ងៃអង្គារនេះ ដោ​យសា​​រទូរសព្ទហៅចូលតែពុំមានអ្នកទទួល ។

ប៉ុន្តែក្រោយការបោះឆ្នោត មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់គំរាមចាប់ខ្លួនអ្នកដែលធ្វើតាមកា​​​រ​​ណែនាំរបស់ លោក សម រង្ស៊ី ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋគូសសន្លឹ​​​កឆ្នោ​តចោលដែលអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងហៅថា ដើម្បីប្រឆាំងនឹងមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច ដែលរៀបចំការបោះឆ្នោតខ្វះភាពអយុត្តិធម៌ ខណៈតុលាការនៅប​ន្ត​បិទខ្ទប់បក្សប្រឆាំ​ងពី​ទីលានប្រកួត ។

នាយក​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ច​ការ​ទូទៅ​នៃ​អង្គការ​លីកាដូ លោក អំ សំអាត ចាត់ទុក វិធានចាប់ខ្លួនជាហូរហែនេះ ថា ជាការធ្វើទុកបុកម្នេញលើសកម្មជនគណបក្សជំទាស់។

លោកយល់ថា វិធាននេះ មិនស្របនឹងស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ធានាពីប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យសេរី ពហុបក្ស ដែលធានាសិទ្ធិពលរដ្ឋ ក្នុងការចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ និងសង្គមនោះទេ។ 

លោកបន្តថា កម្ពុជានឹងអាចបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ១០០ភាគរយពីសហភាពអ៊ឺរ៉ុប បើរដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់កម្ពុជា មិនព្រមស្តារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនយោបាយ ដើម្បីស្តារប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញនោះ។

លោកថា៖ «យើងជាសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនេះ យើងក៏នៅតែទទូចសូមឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មី ពិនិត្យពិចារណា ជាពិសេសគឺដោះស្រាយបញ្ហាចម្រូងចម្រាស់ពាក់ព័ន្ធនឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ឱ្យមានភាពល្អប្រសើរនោះកម្ពុជានឹងទទួលបានផលចំណេញបាន»។

ក្រោយការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៧នេះ ក្រុមប្រទេសលោកសេរី និងសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបាននិយាយរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា ស្ថានភាពន​យោបា​​​យ​នៅកម្ពុជា មានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី ២ ខែ សីហា ឆ្នាំ២០២៣ UN និយាយថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំស​​ង្កាត់ ឆ្នាំ២​០​​​២​​​​២ និងការបោះឆ្នោតសកលអាណត្តិទី៧ឆ្នាំ២០២៣នេះ មិនអាចធានាបានពីសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុ​​ត្តិធ​​ម៌​​​​ទេ​​។

ពួកគេចាត់ទុកថា របត់នេះបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ រឹតត្បឹតលំហនយោបាយ និងពលរដ្ឋ រួមទាំ​ង​​បិទប្រព័ន្ធផ្ស​​ព្វ​ផ្សាយ​ឯករាជ្យ ដែលថាសកម្មភាពនេះ បាន​បង្កឱ្យបាត់ទំនុកចិត្តក្នុងដំ​​ណើ​​រកា​​របោះឆ្នោតកា​លថ្ងៃទី២​​៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣។

យ៉ាងណាអង្គការសហប្រជាជាតិគូសបញ្ជាក់ថារដ្ឋាភិបាលថ្មី របស់កម្ពុជាត្រូវគោ​​រពតាមកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុ​ស្ស​អន្តរជាតិ និងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងដោះស្រាយការរំ​​លោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរទាំងចា​​​ស់ និ​ងថ្មី ដែលរារាំងដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពក្នុងប្រទេស។

ព្រះមហាក្សត្របានក្រើនរំឭកឈាមថ្មីរបស់បក្សកាន់អំណាច ដែលដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលថ្មីអាណត្តិទី៧នេះ ឱ្យ​​ព​​ង្រឹងស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិ ដើម្បីសម្រេចភារកិច្ចដ៏ឧត្តុងឧត្តមរបស់ប្រទេស។

សាររបស់ព្រះអង្គ ចំពេលជាង៥ឆ្នាំកន្លងទៅ កម្ពុជាត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិលោកសេរីកា​​ត់​ផ្តាច់ជំនួយដែលជាការឆ្លើយតបទៅនឹងធ្វើឱ្យខូចប្រព័ន្ធប្រ​​​ជាធិបតេ​​យ្យនៅកម្ពុជា ក្រោយបរិបទនយោបាយឈានទៅរំលាយគណប​ក្ស​​ប្រឆាំងមានអ្នកគាំទ្រជាង៤២ភាគរយចេញពីឆាកនយោបាយ ចាប់ពីចុងឆ្នាំ២០១៧ ក្រោមអំណាចតុលាការ ។

ក្នុងពិធីប្រកាសសុពលភាព សភាអាណត្តិថ្មី នីតិកាលទី៧ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២១ ខែសីហានេះ ព្រះ​ករុណា ព្រះ​បាទ​ស​ម្ដេច ​ព្រះបរមនាថ នរោត្ដមសីហមុនី ក្រៅពីមានព្រះរាជបន្ទូល កោតសរសើរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិចាស់លើការខំប្រឹងប្រែងធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានការអ​​ភិវឌ្ឍ​​ន៍ និងសន្តិភាព ព្រះអង្គក៏បានរំឭករដ្ឋាភិបាលថ្មី របស់បក្សកា​​ន់អំណាច ពីភារកិច្ចដ៏ឧត្តុងឧត្តសម្រាប់ប្រទេសជាតិដែរ ។ 

ព្រះអង្គមានព្រះរាជបន្ទូលបន្តថា៖«ដើម្បីសម្រេចភារកិច្ចដ៏ឧត្តុងឧត្តមនេះ ប្រជាជាតិកម្ពុជាត្រូវមានឯកភា​ព​​និ​​​ងសាមគ្គីជាតិខ្ពស់ ដោយឈរលើស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិ និងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវ ព្រហ្មវិហារធម៌៤ គឺមេត្តា ករុ​ណា មុទិតា និង ឧបេក្ខា»។

កូនប្រុសច្បង លោក ហ៊ុន សែន គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ត្រូវបានឪពុករបស់ខ្លួនប្រគល់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីឱ្យសម្រាប់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៧នេះ។

អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក រ៉ុង ឈុន និយាយថា កន្លងទៅបក្សកាន់អំណាច បានអនុវត្តផ្ទុយពីព្រះរាជបន្ទូល របស់ព្រះមហាក្សត្រ ។ លោកសំអាងថា បក្សកាន់អំណាចតែងតែបង្រ្កាប សកម្មជនបក្សភ្លើងទៀន រហូតបិទផ្លូវមិនឱ្យចូ​​ល​​រួមប្រកួតការបោះឆ្នោ​តសម្រាប់អាណត្តិថ្មីនេះទៀតផង​ ដែលការណ៍នេះលោកថា ជាយុទ្ធសាស្រ្ត បំបែ​កបំ​បាក់សាមគ្គីផ្ទៃក្នុងជាតិ ​។

លោកថា៖ «យើងកត់សម្ភាល់ឃើញអ្នកមានអំណាច តែងតែធ្វើទុក្ខបុកម្និញមកលើថ្នាក់ដឹកនាំ ក៏ដូចជាសកម្ម​​ជន គណបក្សភ្លើងទៀន មិនស្រាកស្រាន្ត។ ហើយអ្វីដែលព្រះអង្គអំពាវនាវ សាររបស់ព្រះអង្គល្អ ប៉ុ​ន្តែគ្រា​​ន់តែថា អ្នកដែលអនុវត្តន៍ មិនបានអនុវត្តន៍ ទៅតាមអ្វីដែលព្រះអង្គអំពាវនាវ»។

ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធភាពការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា​ លោក រស់ សុដ្ឋា សង្កេតឃើញថា ការំលោភសិទ្ធិមនុស្ស អំពើអយុត្តិធម៌សង្គម បញ្ហារំលោភដីធ្លីជាដើម នៅតែបន្តកើតមានក្នុងសង្គមកម្ពុជា ក្រោ​ម​​ការដឹកនាំរបស់បក្សកាន់អំណាចជាង៣០ឆ្នាំទៅនេះ។

លោកថា សារអំពាវនាវរបស់ព្រះមហាក្សត្រ  ហាក់បានរំ​​ពឹង​ទៅលើឈាមថ្មី របស់បក្សនេះ ដើម្បីឈានទៅរកការកែប្រែស្ថានភាពនយោបាយក្នុងសង្គមឱ្យបានល្អប្រសើរជាងអាណត្តិមុនៗ។

តែលោកហក់បង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា បើការដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មី បន្តដើរលើគន្លងចាស់ ការឯកភាពជាតិនឹង​មិនកើតឡើងទេ ហើយបញ្ហាក្នុងសង្គមនឹងបន្តចាក់ស្រែះ ។

លោកបន្តថា៖ «ថ្ងៃក្រោយទៅគេដក EBA ទាំងអស់ ហើយរោងចក្របិទទ្វា ហើយការហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចអីទៀត គេលែងទិញទំនិញ គេលែងរកស៊ីជាមួយ បញ្ហាកាន់តែធំ។ គេសើរើបញ្ហា ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ប្រ​ជា​ធិបតេយ្យ គេមានវិធានការផ្លូវច្បាប់អន្តរជាតិ ការដាក់ទណ្ឌកម្មលើបុគ្គល ការដាក់ទណ្ឌកម្មលើរដ្ឋាភិបាល ​អាហ្នឹងគឺកាន់តែស្មុគ្រស្មាញ »។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា ៥២ ចែងថា​ ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ ប្ដេជ្ញា​រក្សា​ការពារ​ឯករាជ្យ​ អធិបតេយ្យ​បូរាណ​ភាព​ទឹកដី​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​ អនុវត្ត​នយោបាយ​បង្រួបបង្រួម​ជាតិ​ ដើម្បី​ការពារ​ឯកភាព​ជាតិ​ រក្សា​ការពារ​ទំនៀមទម្លាប់​ និង​ ប្រពៃណី​ល្អ​របស់​ជាតិ រដ្ឋ​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​ជា​អាទិភាព​ចំពោះ​ជីវភាព​រស់នៅ​ និង​ សុ​​ខុមាលភា​ព​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ។

អ្នកនាំពាក្យបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន្ត មិនអាចសុំការឆ្លើយតបបានទេគិតត្រឹមថ្ងៃអង្គារ ដោយលោកមិនលើកទូរសព្ទ ខណៈតំណាងរាស្ត្រទាំងអស់ក្នុងសភា ទាំង១២៥រូប ត្រូវចូលស្បថចំពោះមុខព្រះមហាក្សត្រមុនចូលកាន់តំណែង។

ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បានរងការរិះគន់ ពីសំណាក់សហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិ​​សេសបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិច ពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ។

ក្រោយកម្ពុជាបោះឆ្នោតរួចមួយថ្ងៃ សហរដ្ឋអាមេរិក បា​​ន​ប្រកាសផ្ដាច់ជំនួយពីកម្ពុជាលើកកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ ជាទឹកប្រាក់ចំនួន១៨លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ ហើយការកាត់នេះ អាចនឹងបន្តទៅឆ្នាំក្រោយទៀត និងរឹតបន្តឹងទិដ្ឋាការប្រឆាំងលើមនុស្សមួយចំនួន ដោយអាមេរិក ​ចាត់ទុ​ក​​ថា ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា គឺគ្មានភាពសេរី និងយុត្តិធម៌ ខណៈអាមេរិកបានផ្តាច់ជំនួយពី គ.ជ.ប. ក្រោយមានការរំលាយ និងចាប់ខ្លួនប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដាក់ពន្ធនាគារអំឡុងចុងឆ្នាំ២០១៧ ។

ពាក់ព័ន្ធនឹងលំហនយោបាយនៅកម្ពុជានេះ អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស បាននិយាយក្នុង​​សេ​​ចក្តីថ្លែ​​ង​​​កា​រណ៍ ចុះថ្ងៃទី២ខែសីហាឆ្នាំ២០២៣ថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ឆ្នាំ២០​​២​​២ និងការបោះឆ្នោតសកលទើបបញ្ចប់ទៅថ្មីៗនេះ មិនអាចធានាបានពីសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុ​​ត្តិធ​​ម៌​​​​ទេ ​​ដោ​យ​​​ចា​​ត់ទុកជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ រឹតត្បឹតលំហនយោបាយ ។

បញ្ហានេះ អង្គការសហប្រជាជាតិ បានទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលគោរពតាមសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិនានា ដោយបើកផ្លូវឱ្យមា​​​នដំណោះស្រាយខាងនយោបាយ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។

មេធាវីការពារសិទ្ធិ លោក ថាច់ សេដ្ឋា បានដាក់បណ្តឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញប្រឆាំង​សាលក្រមតុ​លា​កា​​រ​ជា​ន់​ទាបដែលនៅឃុំខ្លួនកូនក្ដីរបស់ខ្លួនបន្តទៀត បើទោះជាសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានបិទ​​បញ្ច​ប់​កា​​រស៊ើបអង្កេតហើយយ៉ាងណាក្តី។

ពាក្យបណ្តឹងដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី នៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ហើយគេហទំព័រ Newsroom Cambodia ទើប​​ទ​ទួលបាននៅថ្ងៃទី ២១ សីហា នេះឱ្យដឹងថា លោក ជូង ជូងី ក្នុងនាមជាមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោក ថាច់ សេដ្ឋាបានដាក់បណ្តឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញរួចរាល់ហើយ។ក្នុងពាក្យបណ្តឹងនោះដោយមើលឃើញថាតុលាការបានបិទបញ្ចប់ការស៊ើបអង្កេតរួចទៅហើយ ហេតុនេះការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នប្រឆាំងលោក ថាច់ សេ​ដ្ឋា មិនមានភាពចាំបាច់អ្វីទៀតនោះទេ។

បន្ថែមលើពាក្យបណ្តឹងនេះ មេធាវីការពារក្ដីឱ្យ លោក ថាច់ សេដ្ឋា គឺលោក ជូង ជូងី មានប្រសាសន៍ថា សំណុំរឿង លោក សេដ្ឋា ទាំងពីរបទចោទ ត្រូវបានតុលាការបញ្ចប់ការស៊ើបអង្កេតអស់រយៈពេលជាច្រើនខែមកហើយ។លោកបន្តថា ហេតុដូច្នេះតុលាការគ្មានហេតុផលណាមួយក្នុងការបន្តរក្សាការឃុំខ្លួន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ក្នុងពន្ធធនាគារទៀតនោះទេ។

បើតាមលោក ជូង ជូងី លោកក៏បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងប្រឆាំងនឹងការឃុំក្នុងសំណុំរឿងញុះញង់ដែរ ប៉ុន្តែតុលាការជានទាបមិនទាន់បើកការជំនុំជម្រះនោះទេ។

លោកបន្តថា៖ «យើងទាមទារដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពវិញ ដោយហេតុថា មិនមានភាពចាំបាច់ឃុំខ្លួនគា​ត់(លោក ថាច់ សេដ្ឋា) តទៅទៀតពីព្រោះការស៊ើបអង្កេតចប់សព្វគ្រប់អស់ហើយ»។

លោក ថាច់ សេដ្ឋា អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន រង់ការចោទប្រកាន់ពីបទ «មិន​បាន​បំពេញ​កាតព្វ​កិច្ច​ចំពោះ​ឧបករណ៍​អាច​ជួញដូរ​បាន»ពាក់ព័ន្ធនឹងចេញមូលប្បទានបត្រ (សែក)ដោ​​យ​គ្មានសាច់ប្រាក់។

បើទោះជាបែបណា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានចេញសាលក្រមរក្សាការឃុំខ្លួន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ឱ្យនៅដដែល កាលពីថ្ងៃ​​​ទី០៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ បើទោះបីជាមេធាវីការពារចុងចោទ ព្យាយាមលើកហេតុផលជាច្រើនទាក់ទិននឹងបញ្ហាសុខភាព និងដំណាក់កាលស៊ើបអង្កេតបានបិទបញ្ចប់ ដើម្បីជំរុញឱ្យតុ​​លាការដោះលែង លោក សេដ្ឋា ឱ្យមានសេរីភាពយ៉ាងណាក្ដី។ 

គិតត្រឹមថ្ងៃទី២១ ខែសីហានេះ មានរយៈពេលជាងកន្លះឆ្នាំហើយដែលតុលាការ សម្រេចឃុំខ្លួនលោក ថាច់ សេដ្ឋា ខណៈមេធាវីការពារក្ដី និយាយថា ជីវិតរស់នៅក្នុងពន្ធនាគាររបស់មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់បក្សជំទាស់រូបនេះកំពុងប្រឈមមុខនឹងជំងឺជាច្រើនរួមមាន ខ្លាញ់រុំបេះដូង លើសឈាម ឡើងជាតិស្ករ និងឡើងជាតិអាស៊ីត ដែលតម្រូវឱ្យមានការព្យា​​បាលជាប់ជាប្រចាំ។

លោក ថាច់ សេដ្ឋា ក្រៅពីរងការចោទប្រកាន់ថា ចេញសែកដោយគ្មានសាច់ប្រាក់ហើយ លោកក៏ត្រូវរង់កា​​​​រចោទ​​មួយបទចោទទៀត «ញុះញង់ឱ្យមានភាព​វឹកវរធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់សន្តិសុខ​សង្គម » ​និង«ញុះ​​ញង់​ឱ្យមាន​កា​​រ​​​រើសអើង» ក្នុងពេលដែលលោកចុះជួបពលករនៅប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង។ 

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia នៅពុំទាន់អាចសូមការអត្ថាធិប្បាយពី លោក អ៊ី រិន្ទ អ្នក​នាំ​ពាក្យ​សាលាដំបូង​រាជធានីភ្នំពេញ​​ បាននៅឡើយទេ ដោយទូរសព្ទចូល ប៉ុន្តែពុំមានអ្នកទទួល។

ដោយឡែក ភរិយាលោក ថាច់ សេដ្ឋា គឺ ​អ្នកស្រី ​ថាច់ សុខ​បូរ៉ានី បានត្អូញត្អែរថា ជារៀងរាល់ថ្ងៃ អ្នកស្រី ត្រូ​​​វមើលថែក្មេងៗចំនួន៦នាក់ ហើយការចាយវាយប្រចាំថ្ងៃមានការត្បិតត្បៀត ដោយសារត្រូវសន្សំប្រាក់ទុក​​សម្រាប់ទិញថ្នាំឱ្យ លោក សេដ្ឋា ក្នុងពន្ធធនាគារ។

ក្នុងនាមជាស្រ្តីដែលមានមុខរបរលក់ត្រី អ្នកស្រីសង្ឃឹមថា សាលាឧទ្ធរណ៍នឹងដោះលែងប្ដីរបស់ខ្លួន ដោយអះអាងថា លោក ថាច់ សេដ្ឋា គ្មានបានប្រព្រឹត្តកំហុសឆ្គងនោះទេ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖ «សន្សំសំចៃ ដោយសារកូនរៀនរដ្ឋផងអីផល។សព្វថ្ងៃអត់មានអីហួបទេខ្លាច។ អ្នកមីង (អ្នកស្រី សុខបូរ៉ានី) ផ្គត់ផ្គង់សព្វគ្រប់បែបយ៉ាងទាំងអស់ មីងទិញម្ហូបឱ្យពូផង ថ្នាំឱ្យគាត់ផង យកទៅឱ្យគាត់។ សព្វថ្ងៃនេះពិបាកណាស់ និយាយក៏និយាយមិនចេញ ពិបាកនោះពិបាកមែនទែនហ្មង យាយទៅចង់តែយំ តែមិនដឹងប្រាប់អ្នកណា មិនដឹងយាយថាម៉េច» ។

ក្រៅពីការប្ដឹងសុំដោះលែង លោក សេដ្ឋា មេធាវីការពារក្ដី លោក ជូង ជូងី ក៏បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅកាន់តុលាការកំពូលប្រឆាំងនឹងសាលដីកាសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញក្នុងការបន្តឃុំខ្លួនលោក លី​ រី ដែលជាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សភ្លើងទៀន ដោយទាមទារឱ្យដោះលែងមានសេរីភាពវិញដូចគ្នា។

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក លោក ស៊ឹងសែនករុណា មានសុទិដ្ឋិនិយមថា ប្រសិនបើករណីនេះពុំជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ តុលាការនឹងដោះលែង លោក សេដ្ឋា ឱ្យមានសេរីភាព ដោយសារមេធាវីការពារចុងចោទមានហេតុផលសមរម្យក្នុងការទាមទារឱ្យតុលាការដោះលែងកូ​ន​ក្ដីរបស់ខ្លួន។

បើទោះជាបែបណា ផ្អែកលើការអង្កេតលោក ករុណា យល់ឃើញថាតុលាការថ្នាក់កណ្តាលនេះ ទំនងនឹង​​មិន​ដោះលែងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់បក្សជំទាស់នេះ ទៅតាមការស្នើសុំរបស់មេធាវីការពារសិទ្ធិទេ ព្រោះសាលាឧទ្ធរ​​ណ៍​​​​ភ្នំពេញតែងអនុវត្តជានិច្ច តា​​ម​​​​សាលក្រមរបស់​តុ​​លា​​​ការជាន់ទាប ហើយនឹងនៅ​តែ​បន្តរក្សាការឃុំ លោ​​ក សេដ្ឋា ក្នុងពន្ធធនាគារដដែល។

លោកបន្តថា៖ «ធម្មតាសាលាដំបូងសម្រេចយ៉ាងម៉េច យើងកត់សម្គាល់ថា នៅសាលាឧទ្ធរណ៍តែងតែទៅតាមលំនាំហ្នឹង »។

សាលាដំបូងដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ១៦ សីហា បានសម្រេចលើកពេលសវនាការមិនកំណត់ថ្ងៃ ដោយសា​របញ្ហា​​​​​សុខភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់លោក ថាច់ សេដ្ឋា។

សវនាការដែលប្រើពេលស្ទើរពេញមួយថ្ងៃនេះ ត្រូវ​​បា​​​នក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ចាត់ទុកថា សំណុំ​​រឿង​​ព្រ​​ហ្ម​ទណ្ឌមួយនេះ វាគឺជារឿងក្តីនយោបាយ ហេតុនេះ​​បើ​​ទោះ​​​ជាតុលាការបន្តជម្រះបែបណា ក៏វាសនារប​​ស់មន្រ្តី​ជាន់ខ្ពស់បក្សជំទាស់នេះ នឹងមិនងាច​​រួចផុ​តពី​​កា​​រ​​ចោ​ទប្រកាន់នោះឡើយ៕