គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានបិទបញ្ចប់នីតិវិធីនៃការចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ និងបញ្ជីបេក្ខជនឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្តនីតិកាលទី៧ ក្រោមអវត្តមានអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងចំនួនពីររូប ដែលអ្នកវិភាគមើលឃើញថា​​ គណបក្សកាន់អំណាចបានរារាំងដៃគូប្រកួតរបស់ខ្លួនដែលមានសក្ដានុពលដោយទុកតែគណបក្សតូចៗ ឱ្យជ្រកក្រោមស្លាកសេរីពហុបក្សដើម្បីបំភាន់ក្រសែភ្នែកសហគមន៍អន្តរជាតិ។

នៅថ្ងៃទី០៨ ខែឧសភានេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានបិទបញ្ចប់ការចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយនិងបញ្ជីបេក្ខជនឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្ត ក្នុងនោះមានគណបក្សនយោបាយចំនួន២០បានចុះបញ្ជីនិងដាក់បេក្ខជនឈរឈ្មោះប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតជាតិនៅថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ខាងមុខ។

ទោះជាបែបនេះក្ដី អតីតមេដឹកនាំគណបក្សសង្រ្គោះជាតិដែលត្រូវតុលាការកំពូលរំលាយ លោក កឹម សុខា និង លោក សម រង្ស៊ី ដែលរុំព័ទ្ធដោយបណ្តឹងបទឧក្រិដ្ឋនានាក្រោមការកាត់ទោសពីតុលាការក្រុងភ្នំពេញ ពុំឃើញលេចវត្តមានឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្តនៅក្នុងបញ្ជីគណបក្សនយោបាយណាមួយនោះទេ។

មេធាវីការពារក្ដីលោក កឹម សុខា គឺលោកស្រី ម៉េង សុភារី មានប្រសាសន៍ថា

ឥរិយាបថនយោបាយរបស់លោក កឹម សុខា ក្នុងពេលនេះ លោកស្រីពុំអាចកត់សម្គាល់បានឡើយ ក្រោយខកខានជួបកូនក្ដីរបស់ខ្លួនតាំងពីចុងខែមីនាបន្ទាប់ពីសាកសួរលើបណ្ដឹងជំទាស់ទៅសាលាឧទ្ធរណ៍។ ចំណែកមនុស្សជំនិតលោក សម រង្ស៊ី  និងជាអតីតតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិដែលត្រូវតុលាការរំលាយ លោក ម៉ែន សុថាវរិន្រ្ទ លើកឡើងថា វាមិនចោទជាបញ្ហានោះទេដែលអវត្តមានរបស់ពួកលោកក្នុងឆាកនយោបាយនៅកម្ពុជា ខណៈអ្នកស្រលាញ់ប្រជាធិបតេយ្យមួយចំនួននៅបន្តការចូលរួមប្រកួតប្រជែង។

លោក សុថាវរិន្រ្ទ និយាយថា៖ «មិនអីទេឱ្យតែមានអ្នកប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដនៅប្រទេសកម្ពុជាយើងធ្វើការនៅក្រៅប្រទេសសម្រាប់យុវជនជំនាន់ក្រោយរឿងនយោបាយអាចសន្ទនាគ្នាបានទេរវាងខ្មែរនិងខ្មែរប៉ុន្តែមានអន្តរជាតិជាសាក្សី»។

ខុសពីបក្សប្រឆាំង ក្នុងបញ្ជីបេក្ខជនឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្តរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឃើញមានអ្នកនយោបាយចាស់វស្សាជាច្រើននាក់នៅបន្តមានវត្តមានឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្តជាធម្មតាដែលក្នុងនោះមាន លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ឈរលេខរៀងទី១ នៅមណ្ឌលខេត្តកណ្ដាល, លោក ស ខេង ឈរលេខរៀងទី១ នៅមណ្ឌលខេត្តបាត់ដំបង និងលោក ហេង សំរិន ឈរលេខរៀងទី១ នៅមណ្ឌលខេត្តត្បូងឃ្មុំ។

នៅចំពោះមុខនៃអវត្តមានរបស់អតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងក្នុងការឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្ត លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យ គជប បានបង្ហើបថា ក្រោយ គជប បិទបញ្ចប់នីតិវិធីចុះបញ្ជីឈរឈ្មោះបេក្ខជន

រាល់អ្នកនយោបាយរូបណាដែលមានបំណងឈរឈ្មោះលុះត្រាតែមានការសម្របសម្រួលពិសេសកើតមានឡើង។

លោក ពុទ្ធា និយាយថា៖ «លើកលែងតែមានករណីពិសេសណាមួយអាហ្នឹងយើងដឹងមិនដល់ទេតែចំពោះមុខគឺអត់បានទេ។ ទម្រង់ ឧទាហរណ៍សម្របសម្រួលខាងនយោបាយ។ សម្របសម្រួលលុះត្រាតែមានវិសោធនកម្មច្បាប់ដែរ ហើយវិសោធនកម្មច្បាប់ដែលឆ្លងតាមសភាអ៊ីចឹងបានគជបអនុវត្តបាន។ គជបអត់អាចអនុវត្តអីខុសពីផ្លូវច្បាប់ដែលមានចែងជាធរមានទេ»។

នៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិចំនួន៤ខែ តុលាការ​ក្រុង​ភ្នំពេញបានផ្ដន្ទាទោស​លោក កឹម សុខា ដាក់​ពន្ធនាគាររយៈ​ពេល​២៧ឆ្នាំ ​និងហាមឃាត់មិន​ឱ្យ​ធ្វើនយោបាយអស់មួយជីវិត ក្រោមបទចោទ  «អំពើសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស»។ លោក កឹម សុខា ក៏ត្រូវបានដកសិទ្ធិមិនឱ្យបោះឆ្នោត ដកសិទ្ធិឈរឈ្មោះ​ឱ្យគេបោះឆ្នោត និងដកសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ ។ ដោយឡែក លោក សម រង្ស៊ី កាលពីចុងឆ្នាំ២០២២ ក៏ត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញ ផ្តន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត និង​ដក​សិទ្ធិ​ធ្វើនយោបាយ​ជាស្ថាពរ ​លើ​បទ​ចោទ «​ប្រគល់​ឱ្យរដ្ឋ​បរទេស​»ជុំវិញការចុះហត្ថ​​​លេខា​​​កាត់ទឹកដី​កម្ពុជា​ចំនួន៤​ខេត្តឱ្យ​ជន​ជាតិ​​ដើ​ម​​ភាគតិច​​ម៉ុងតាញ៉ា​ដើម្បីរស់នៅ។

លោកបណ្ឌិត សេង សារី អ្នកស្រាវជ្រាវនិងឃ្លាំមើលការអភិវឌ្ឍសង្គម យល់ឃើញថា​ នេះជាកំហុសនយោបាយរបស់លោក កឹម សុខា និង លោក សម រង្ស៊ី ដែលដាក់ក្ដីសង្ឃឹមលើសហគមន៍អន្តរជាតិជ្រុលហួសហេតុ ក្រោយគណបក្សកាន់អំណាចព្យាយាមប្រើយុទ្ធសាស្រ្តគ្រប់ច្រកល្ហកដើម្បីបញ្ចប់ជីវិតនយោបាយនៃអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងទាំងពីរនាក់។

អ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះថា លោក សម រង្ស៊ី គួរវិលត្រឡប់មកមាតុប្រទេសវិញក្រោមមធ្យោបាយបែបណាក៏ដោយដែលអាចប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយខាងមុខ ខណៈលោក កឹម​ សុខា គប្បីងើបឡើងតតាំងជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច។

លោក សារី និយាយថា៖ «មាគ៌ានយោបាយលោក កឹម សុខា​និងលោក សម រង្ស៊ីកន្លងមក ហាក់បីដូចជាទម្លាក់ក្ដីសង្ឃឹមទាំងស្រុងលើយន្តការអន្តរជាតិ។ តែមកដល់ពេលនេះយើងមិនឃើញលទ្ធផលជាដុំកំភួនទេ។ ដូច្នេះហើយលោក សម រង្ស៊ីនិង លោក កឹម សុខា ត្រូវតែមានភាពបត់បែន បើសិនជាក្នុងករណីយន្តការអន្តរជាតិមិនអាចធ្វើអីរដ្ឋាភិបាលបាន ចឹងមានតែយន្តការក្នុងស្រុកទេ គឺត្រូវធ្វើម៉េចខ្លួនអាចត្រឡប់មកកម្ពុជា ទោះក្នុងលក្ខខណ្ឌណាក៏ដោយ ហើយចូលសង្វៀននយោបាយទៅ ព្រោះកម្លាំងគាំទ្រលោក សម រង្ស៊ីនិង លោក កឹម សុខា គឺនៅមាននៅឡើយទេ»៕

គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតទទួលយកឯកសារនានារបស់គណបក្សភ្លើងទៀន ក្នុងការចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយនិងបញ្ជីបេក្ខជនឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្ត សម្រាប់ការប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតជាតិខាងមុខ ដើម្បីពិនិត្យជុំវិញភាពមិនប្រក្រតីណាមួយក្នុងរយៈពេលមួយសប្ដាហ៍មុននឹងសម្រេចទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ។

កាលពីព្រឹកថ្ងៃអាទិត្យ ទី៧ ខែឧសភា ក្រុមការងាររបស់គណបក្សភ្លើងទៀនក្រោមការដឹកនាំរបស់ លោក រ៉ុង ឈុន អនុប្រធានគណបក្ស បានយកបញ្ជីឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្តទាំង២៥ខេត្ត-ក្រុង របស់គណបក្សនេះដាក់ជូន គជប ដើម្បីទទួលស្គាល់និងយល់ព្រមឱ្យចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តនីតិកាលទី៧ ដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣។

លោក រ៉ុង ឈុន អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន បានថ្លែងទៅកាន់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាននៅខាងមុខ គជប ថា គណបក្សភ្លើងទៀននៅខ្វះឯកសារចំនួនពីរទៀតដែលត្រូវដាក់ទៅកាន់ស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត ក្នុងនោះមាន បង្កាន់ដៃធនាគារដែលត្រូវការបញ្ជាក់ពីរតនាគារជាតិ និងលិខិតបញ្ជាក់ពីក្រសួងមហាផ្ទៃដែលទទួលស្គាល់ពីភាពស្របច្បាប់របស់គណបក្សភ្លើងទៀន។

លោកបន្តថា លិខិតបញ្ជាក់ពីភាពស្របច្បាប់នៃការចុះបញ្ជីគណបក្សភ្លើងទៀននេះ ខាងគណបក្សភ្លើងទៀនទើបតែទទួលបានពីក្រសួងមហាផ្ទៃកាលពីល្ងាចម្សិលមិញ និងត្រូវយកទៅបញ្ជាក់នៅការិយាល័យច្រកចេញចូលតែមួយនៅថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ។

អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនរូបនេះ អះអាងថា សមាជិកគណបក្សភ្លើងទៀនចំនួនពីររូបដែលជាមន្រ្តីរាជការត្រូវបានលុបឈ្មោះចេញពីក្របខណ្ឌ ក្នុងនោះមានមួយរូបធ្វើការនៅរដ្ឋបាលខេត្តកណ្ដាលនិងម្នាក់ទៀតធ្វើការនៅរដ្ឋសភា បន្ទាប់ពីពួកគេដាក់ពាក្យស្នើសុំច្បាប់ពិសេសនៃច្បាប់មន្រ្តីរាជការទាក់ទិននឹងការឈរឈ្មោះតំណាងរាស្រ្តឱ្យគណបក្សភ្លើងទៀន។

លោក ឈុន និយាយថា៖ «វាជារឿងមួយអយុត្តិធម៌មិនត្រូវឱ្យកើតមានទេ។ យើងត្រូវតែធ្វើការប្រកួតប្រជែងហើយបើកលំហធ្វើម៉េចដើម្បីឱ្យគណបក្សបង្កលក្ខណៈដល់គណបក្សនយោបាយនីមួយៗ មានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការប្រកួតប្រជែង ដោយសេរីត្រឹមត្រូវយុត្តិធម៌។ អ្នកឈ្នះ ឈ្នះដោយកិត្តិយស ចាញ់ ចាញ់ដោយអស់ចិត្តអាចទទួលយកបានទាំងអស់គ្នា ហើយអ្នកដែលបានផលគឺពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់គ្នា។ តែបើយើងប្រកួតប្រជែងហើយគណបក្សមួយទទួលរងសម្ពាធគ្នានសេរីភាពពេញលេញ អាហ្នឹងឈ្នះទៅក៏អត់មានតម្លៃអីដែរ»។

លោក រ៉ុង ឈុន បិទបាំងបេក្ខភាពនាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃគណបក្សភ្លើងទៀន ដោយលោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សភ្លើងទៀនចំនួន៣រូបនឹងឈរឈ្មោះលេខរៀងទី១តាមមណ្ឌលបោះឆ្នោតមួយចំនួន មានដូចជា លោក ទាវ​ វណ្ណុល ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនឈរនៅមណ្ឌលខេត្តកំពង់ចាម, លោក សុន ឆៃ នៅមណ្ឌលរាជធានីភ្នំពេញ, លោក សុក ហាច នៅមណ្ឌលខេត្តបាត់ដំបង និងរូបលោកផ្ទាល់​ នៅមណ្ឌលខេត្តកណ្ដាល។ លោក រ៉ុង ឈុន បានលើកឡើងថា លោកពុំជាប់បម្រាមពីតុលាការក្នុងការឈរឈ្មោះជាតំណាងរាស្រ្តនោះទេ។

លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យ គជប ថ្លែងថា បន្ទាប់ពីគណបក្សនយោបាយដាក់បញ្ជីឈរឈ្មោះបេក្ខជនតំណាងរាស្រ្ត គជប ត្រូវការពេលវេលាចំនួន៧ថ្ងៃដើម្បីពិនិត្យលើបញ្ជីឈរឈ្មោះបេក្ខជននិងឯកសារនានាដែលបានដាក់មក។

លោកបន្ថែមថា ក្នុងករណីរកឃើញថាមានកំហុសណាមួយខាង គជប នឹងជូនដំណឹងដល់គណបក្សនោះ ហើយគណបក្សមានរយៈពេល៥ថ្ងៃដើម្បីធ្វើការកែតម្រូវ។ លោក ក៏បានគូសបញ្ជាក់ដែរថា គណបក្សនយោបាយពុំអាចផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះបេក្ខជនតំណាងរាស្រ្តបានទេ បន្ទាប់ពីបានចុះបញ្ជីឈ្មោះបេក្ខជននិងទទួលស្គាល់ដោយ គជប។

លោក ពុទ្ធា បញ្ជាក់ថា៖ «ពេលដាក់បេក្ខជនមកហើយគជបត្រូវការពេល៧ថ្ងៃដើម្បីពិនិត្យឈ្មោះកុំឱ្យជាន់ឈ្មោះបេក្ខជននៅគណបក្សដទៃផងនិងភាពត្រឹមត្រូវនៃអង្គច្បាប់អង្គហេតុ។ បើសិនជាមានបញ្ហាខុសពីហ្នឹងគណបក្សមានពេលវេលា៥ថ្ងៃដែលគជបជូនដំណឹងឱ្យកែសម្រួលនវអ្វីដែលជាឯកសាររបស់ខ្លួនហ្នឹង។ ផ្លាស់ប្ដូរបេក្ខជនឈរឈ្មោះបន្ទាប់ពីដាក់ឯកសាររួច?) ចំណុចហ្នឹងអត់បានទេ នៅពេលដែលគជបប្រកាសបេក្ខជនហើយ (ទទួលស្គាល់)»៕

អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងក្រុមសកម្មជនបរិស្ថានអះអាងដូចៗគ្នាថាក្រោយពីមានឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី ករណីការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើដោយខុសច្បាប់នៅកម្ពុជាមានការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។

ប្រធានសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា(CYN)លោក អ៊ុល វ៉ាន់ មានប្រសាសន៍ថាក្រោយពីឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់អ្នកក្លាហានក្នុងបុព្វហេតុការពារបរិស្ថានលោក ឈុត វុទ្ធី កាលពីឆ្នាំ២០១២ ករណីបទល្មើសការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅកម្ពុជាហាក់មានការកើនឡើងខ្លាំង។ លោកបន្តថាបញ្ហាបទល្មើសព្រៃឈើនៅកម្ពុជាចេះតែបន្តកើតមានឡើងដោយជនល្មើសបានប្រព្រឹតិ្តអំពើខុសច្បាប់និងមានអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ ជាពិសេសសកម្មភាពនៃការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនោះទៀតសោតបង្កឡើងដោយក្រុមហ៊ុនដែលទទួលបានសិទ្ធិសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងការយកទៅអភិវឌ្ឍ។

លោកថា៖«រយៈពេលជាង១០ឆ្នាំនៃមរណភាពលោក ឈុត វុទ្ធី ព្រៃឈើរបស់ប្រទេសកម្ពុជានៅតែទទួលរងការបំផ្លិចបំផ្លាញនិងការកាប់បំផ្លាញដោយខុសច្បាប់និងត្រូវបានបំផ្លាញយ៉ាងគំហុកពីសំណាក់ជនទុច្ចរិតនិងឈ្មួញខុសច្បាប់ជាដើម»។

ប្រធានសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា(CYN) រូបនេះបានបន្ថែមថាវីរភាពរបស់លោក ឈុត វុទ្ធីក្នុងបុព្វហេតុការពារព្រៃឈើធ្វើឱ្យក្រុមយុវជនស្រឡាញ់បរិស្ថាន អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឈើនៅតែបន្តចងចាំការលះបង់ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់លោក ហើយពួកគេនៅតែបន្តទាមទាររកយុត្តិធម៌បន្ថែមទៀត បើទោះបីជាតុលាការខេត្តកោះកុងបានបញ្ចប់សំណុំរឿងនេះហើយយ៉ាងណាក៏ដោយ។

លោក អ៊ុល វ៉ាន់ និយាយថា៖«វីរភាពលោក ឈុត វុទ្ធី ជាគំរូដល់ពលរដ្ឋនិងយុវជនជំនាន់ក្រោយ ជាពិសេសភាពក្លាហាននិងសកម្មភាពរបស់លោកក្នុងការការពារធនធានធម្មជាតិក្នុងការធ្វើការងារគាំទ្រសហគមន៍ដើម្បីការពារព្រៃឈើដែលនៅសេសសល់នៅកម្ពុជា»។

ស្រដៀងគ្នានេះ សកម្មជនបរិស្ថានលោក ហេង​ ស្រស់ មើលឃើញថាក្រោយពីបាត់បង់លោក ឈុត វុទ្ធី ដែលលោកចាត់ទុកថាជាវីរបុរសការពារព្រៃឈើដ៏ឆ្នើម បញ្ហាកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើពិតជាមានការកើនយ៉ាងខ្លាំង​។ លោកបន្តថា ជាក់ស្តែងបច្ចុប្បន្ននេះសេរីភាពនៃការចួលរួមការពារព្រៃឈើហាក់ឆ្ងាយដូចនៅជើងមេញ ដោយមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលនិងមន្រ្តីបរិស្ថានផ្ទាល់ហាក់ព្យាយាមបិទសិទ្ធិសេរីភាពសហគមន៍និងសកម្មជនព្រៃឈើមិនឱ្យចុះល្បាត ទាំងនេះអាចនឹងធ្វើឱ្យអនាគតព្រៃឈើបាត់បង់ជាក់ជាមិនខាន។

លោកថា៖«សព្វថ្ងៃសេរីភាពក្នុងការចូលរួមការពារនូវធនធានធម្មជាតិ សេរីភាពការចូលរួមទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅកម្ពុជាហាក់បីដូចជាកាន់តែតូចទៅៗ»។

បន្ថែមពីនេះ សកម្មជនបរិស្ថានដែលធ្វើការសកម្មទៅលើបញ្ហាព្រៃឈើរូបនេះបានរៀបរាប់ថាបេសកកម្មនិងគោលបំណងរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ដែលលោកហ៊ានទាំងលះបង់អាយុជីវិតនោះគឺចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលនិងមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធអនុវត្តច្បាប់ព្រៃឈើឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនិងចង់ឱ្យបញ្ឈប់ការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដល់ក្រុមហ៊ុនណាដែលរំលោភដីសហគមន៍និងបំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឈើនៅកម្ពុជាបន្តទៀត។

លោក ហេង ស្រស់ និយាយថា៖«អ្វីដែលជាគោលបំណងរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ជាចុងក្រោយនោះគឺគាត់ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលគោរពច្បាប់ ចង់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ»។

លោកបន្ថែមថា៖«ចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទៅដល់ក្រុមហ៊ុននិងត្រូវចាត់វិធានការទៅលើជនទាំងឡាយណាដែលរកស៊ីបំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។

មិនខុសគ្នានេះដែរ សកម្មជនបរិស្ថានលោក អូត ឡាទីន បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភថាអស់ពីលោក ឈុត វុទ្ធី ឬក្រោយពីអវត្តមានលោកឈុត វុទ្ធីទៅ ការបាត់បង់ព្រៃឈើដូចជាបញ្ហាការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើឱ្យព្រៃឈើនៅប្រទេសកម្ពុជាមួយចំណែកធំត្រូវទទួលរងការកាប់បំផ្លាញជាខ្លាំង។ លោកបន្ថែមថាក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនដែលទទួលបានសិទ្ធិដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ការពារព្រៃឈើភាគច្រើនបានទន្រ្ទានយកដីព្រៃបន្ថែមនិងបានកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើយ៉ាងគំហុក។

លោកថា៖«ការកាប់ឈើដោយខុសច្បាប់ក្នុងតំបន់ការពារឬតំបន់អភិរក្សនៅបន្តកើតមានជាហូរហែដែលបញ្ហាទាំងនេះជាក្តីកង្វល់រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ»។

យ៉ាងណាមិញ សកម្មជនបរិស្ថានដែលតែងតែឃ្លាំមើលនិងតាមដានពីបញ្ហាព្រៃឈើរូបនេះបានស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលនិងមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធគួរតែផ្តល់ឱកាសឱ្យសហគមន៍និងសកម្មជនអាចចូលរួមចុះល្បាតដោយសេរីដើម្បីចូលរួមការពារនិងទប់ស្កាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិទាំងអស់គ្នា។

លោក អូត ឡាទីន ស្នើថា៖«រាជរដ្ឋាភិបាលធ្វើយ៉ាងណាផ្តល់ឱកាសនិងបើកចំហសិទ្ធិសេរីភាពដល់ប្រជាជន សហគមន៍ សកម្មជនគ្រប់គ្នាឱ្យបានចូលរួមចំណែកក្នុងការការពារធនធានធម្មជាតិ»។

ពាក់ព័ន្ធរឿងនេះអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានលោក នេត្រ ភក្រ្តា មានប្រសាសន៍ថាសកម្មជនបរិស្ថាននិងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនដែលតែងតែលើកឡើងអំពីស្ថានភាពនៃការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅកម្ពុជាជាការបម្រើផលប្រយោជន៍ឱ្យបរទេសនិងបានទទួលថវិកាពីបរទេសដើម្បីយកមកធ្វើសកម្មភាពនៅកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្ថែមថាសកម្មជនទាំងនោះគួរតែខ្មាស់ខ្លួនឯងដែលយកលុយមកបម្រើបរទេសដោយមិនគិតអំពីអ្វីដែលជាស្ថានភាពជាក់ស្តែង ហើយក្រុមសកម្មជនមួយចំនួនដែលធ្លាប់តែធ្វើការងារជាមួយខ្លួនកន្លងទៅក៏បានចេញមកបកអាក្រាតសកម្មភាពរបស់ខ្លួនវាគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់បង្ហាញសាធារណជនថាតើក្រុមសកម្មជនទាំងអស់ហ្នឹងគាត់ធ្វើការងារបម្រើឱ្យនរណាឱ្យពិតប្រាកដហើយ។

លោកថា៖«កម្ពុជាគឺប្រទេសមួយដែលយើងបានខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការកសាងនិងការការពារនូវធនធានធម្មជាតិរបស់យើងដែលបច្ចុប្បន្ននេះកម្ពុជាមានមោទនភាពដែលយើងបានទទួលចំណូលពីការអភិរក្សរបស់ខ្លួនតាមរយៈការលក់ឥណទានកាបូននិងតាមរយៈទេសចរណ៍ធម្មជាតិ»។

លោកបន្ថែមថា៖«ដូច្នេះសកម្មជនទាំងអស់ហ្នឹងកុំព្យាយាមនៅក្នុងការយកតែអ្វីដែលជាចំណុចអវិជ្ជមានដែលជាកម្មវត្ថុនៃការឱ្យរបស់បរទេសនៃការធ្វើសកម្មភាព»។

ចំណែកអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន មិនអាចសុំការបំភ្លឺបន្ថែមជុំវិញរឿងបាននោះទេ ដោយទូរស័ទ្ទចូលជាច្រើនដង គ្មានអ្នកទទួល។

អ្នកការពារព្រៃឈើនិងធនធានធម្មជាតិលោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់នៅទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ នៅក្នុងតំបន់សាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដោយក្រុមហ៊ុនចិន នៅក្នុងស្រុកមណ្ឌលសីមា ខេត្តកោះកុង។

​នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ​នៃអង្គការ​ការពារសិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំ​​អាត យល់ឃើញថាការលះបង់របស់លោក ឈុត វុទ្ធី ក្នុងបុព្វហេតុការពារព្រៃឈើជាវីរភាពមួយដ៏អស្ចារ្យសម្រាប់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយយកជាគំរូតាម ជាពិសេសមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលគួរល្មមដល់ពេលបើកសិទ្ធិសេរីភាពឡើងវិញឱ្យសកម្មជននិងសហគមន៍អាចចូលរួមចុះល្បាតព្រៃដោយសេរី ដើម្បីរួមគ្នាការពារធនធានធម្មជាតិទាំងអស់គ្នាឱ្យបានគង់វង្ស។

លោកថា៖«ការទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ ធនធានធម្មជាតិ បរិស្ថានហ្នឹងគឺត្រូវមានការចូលរួមអំពីយុវជន និងប្រជាពលរដ្ឋវាជារឿងសំខាន់ក្នុងការចូលរួមទប់ស្កាត់នូវបទល្មើសព្រៃឈើកម្ពុជា»។

លោកបន្ថែមថា៖«អង្គការសង្គមស៊ិវិលនៅតែទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលផ្តល់ឱកាសនិងលើកចិត្តទឹកឱ្យមានការចូលរួមអំពីក្រុមយុវជននិងពលរដ្ឋដើម្បីល្បាតឬក៏ការពារនូវព្រៃឈើនិងធនធានធម្មជាតិ»។

យោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ Global Forest Watch បានឱ្យដឹងថា ចន្លោះពីថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ដល់ថ្ងៃទី២១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ដែលជាពេលប្រជាជនកម្ពុជាឈប់សម្រាករីករាយក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ មានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើចំនួន ៩៥ ៤៧៨ ករណីបានកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុបចំនួន១១៥ហិកតា ដែលរកឃើញដោយ​ប្រព័ន្ធ​ជូន​ដំណឹង៕

ក្រុមយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ បង្ហាញការព្រួយបារម្ភពីការបាត់បង់ឧទ្យានជាតិគិរីរម្យ ក្រោយរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតឱ្យ​​បុគ្គល និងក្រុមហ៊ុនឯកជន បានកាន់កាប់ដីមួយចំណែក​ធំ​នៃ​តំបន់​​ឧទ្យាន​ជាតិនេះ។

យុវតីចលនាមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា បានឱ្យដឹងថា នៅតំបន់​ការ​ពារ​ឧទ្យានជាតិគិរីរម្យ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ត្រូវ​បាន​កាន់កាប់មួយចំណែកធំដោយបុគ្គលឯកជន ឬក្រុមហ៊ុនឯកជនរបស់អ្នកមាន​អំណាច ដែលគេគ្រប់គ្នាដឹងថាជាខ្សែស្រឡាយរបស់លោកស្រី ជឹង សុភាព (ហៅយាយភូ)។ ប្រភពដដែល បន្តថា ក្រុមហ៊ុនមួយដែលមានឈ្មោះថា One More ជាក្រុមហ៊ុនរបស់កូនស្រីបង្កើតរបស់លោកស្រី ជឹង សុភាព នោះគឺលោកស្រី ជឹង សុគន្ធាវី និងជាបុគ្គល​ដែលបានទទួលកាន់កាប់ដីមួយចំណែកធំនៅតំបន់ឧទ្យានជាតិគិរីរម្យមួយនេះ។

កញ្ញាថា៖ «ដីដែលនៅឧទ្យានជាតិគិរីរម្យដែលត្រូវបានកាត់ហ្នឹងមានចំនួនប្រមាណ ២២១ហិកតា ដែល[រដ្ឋាភិបាល​]កាត់ទៅឱ្យបុគ្គលឯកជនហ្នឹង»។

កញ្ញាបន្ថែមថា៖ «ឧទ្យានជាតិគិរីរម្យហ្នឹង ត្រូវបានកាត់ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនដែលមានឈ្មោះថា One More Co.LTD កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២»។

ជាអ្នកខេត្ត​បាត់​ដំបង យុវតីមានវ័យ ២៨ឆ្នាំរូបនេះ បានបង្ហាញក្តីបារម្ភពី​អនាគតតំបន់ការពារ​ឧទ្យានជាតិគិរីរម្យ ថា​អាចនឹងមានវាសនាដូចទៅនឹងតំបន់អភិរក្សភ្នំតាម៉ៅ ខេត្តតាកែវ ដែលធ្លាប់ត្រូវបាន​ទន្រ្ទាន និងកាប់ឈើយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ។

កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា និយាយថា៖ «យើងមានក្តីបារម្ភថាឧទ្យានជាតិគិរីរម្យ នឹងត្រូវបានបំផ្លាញ ឬក៏អាចនឹងមានវាសនាដូចភ្នំតាម៉ៅ ទើបយើងបង្ហាញពីក្តីបារម្ភ ហើយយើងក៏ចង់ទាមទារឱ្យដីទាំងអស់ហ្នឹងក្លាយទៅជាឧទ្យានជាតិវិញ»។

ក្តីបារម្ភនេះ បានកើតឡើងបន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាល កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ បានចេញអនុក្រឹត្យ កំណត់ជាតំបន់ប្រើប្រាស់ដោយចីរភាពផ្ទៃដីទំហំជាង ២២១ហិកតា ក្នុងឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិត-កុសមៈ គិរីរម្យ ក្នុងភូមិសាស្ត្រ​ឃុំត្រែងត្រយឹង ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ សម្រាប់ផ្តល់ជូនក្រុមហ៊ុនវ័នម៉រ (One More Ltd.)។​

យុវតីចលនាមាតាធម្មជាតិម្នាក់ទៀតគឺកញ្ញា ធូន ស្រីពៅ វ័យ២២ឆ្នាំ បានឱ្យដឹងថា រមណីយដ្ឋានឧទ្យានជាតិគិរីរម្យនេះ សម្បូរទៅដោយទេសភាពធម្មជាតិស្រស់បំព្រង និង​ជាកន្លែង​​ទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ​ ព្រោះលម្អដោយដើមស្រល់និងមានទឹកជ្រោះធ្លាក់ជាច្រើនអន្លើ ហើយមានប្រភេទសត្វជាច្រើនអំបូររស់នៅទីនោះផងដែរ។ ករណីនេះ កញ្ញាបារម្ភពីការបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ និងសត្វព្រៃកម្រនៅតំបន់ការពារ​មួយនេះ ក្រោយរដ្ឋាភិបាល ផ្តល់ទៅឱ្យបុគ្គល ឬក្រុមហ៊ុនឯកជនកាន់កាប់។​

កញ្ញាធួន ស្រីពៅ និយាយថា៖ «គិរីរម្យជាដីដែលសម្បូរទៅដោយព្រៃឈើ ជាកន្លែងដែលសម្បូរដោយធនធានធម្មជាតិ ហើយតំបន់ហ្នឹងសុទ្ធតែជាតំបន់ដែលកំពុងបម្រើដល់វិស័យទេសចរណ៍ខ្លាំងមែនទែន។ យើងគិតមើលគិរីរម្យអាចរកចំណូលជូនជាតិបានច្រើន មានទាំងពលរដ្ឋខ្មែរ និងភ្ញៀវបរទេស ក៏តែងតែទៅលេងកម្សាន្តនៅទីនោះ»។

មិនខុសគ្នានេះដែរ យុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិម្នាក់ទៀតគឺកញ្ញា ឡុង គន្ធា ក៏បានបង្ហាញការខកចិត្តជាខ្លាំងផងដែរ ចំពោះការផ្តល់ដីកម្មសិទិ្ធរបស់រដ្ឋ ឱ្យទៅឯកជនកាន់កាប់មួយចំណែកធំបែបនេះ។ ប្រភពបន្ថែមថា តំបន់ឧទ្យានជាតិគិរីរម្យមួយនេះ បាននិងកំពុងស្ថិតនៅក្រោមរូបភាពគម្រោងនៃការអភិវឌ្ឍ​របស់ក្រុមហ៊ុនឯកជន ដែលក្រុមយុវជនរបស់កញ្ញាបារម្ភថា វានឹងមានវាសនាដូចទៅនឹងគម្រោងនៃការអភិវឌ្ឍតំបន់អភិរក្សភ្នំតាម៉ៅ។

កញ្ញាថា៖ «ខ្ញុំមានការព្រួយបាម្ភការកាត់ដីឧទ្យានជាតិគិរីរម្យទៅឱ្យឯកជនដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍ យើងបារម្ភវាសនាឧទ្យានជាតិគិរីរម្យថាអាចនឹងមានវាសនាដូចជាភ្នំតាម៉ៅដែលយើងឃើញហើយគម្រោងនៃការអភិវឌ្ឍ តែងតែមានការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ»។

យ៉ាងណាមិញ កញ្ញាស្នើទៅដល់រដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ គួរដកហូតដីដែលបានប្រគល់ឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនកាន់កាប់មួយចំណែកធំនៅតំបន់គិរីរម្យនោះ មកទុកជាប្រយោជន៍សម្រាប់សង្គមជាតិឡើងវិញ។

កញ្ញាឡុង គន្ធា ស្នើថា៖ «គួរទុកតំបន់ទាំងអស់ហ្នឹង ទុកជាប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសជាតិ និងសម្រាប់ប្រជាជនទូទៅទេសចរណ៍​លេងកម្សាន្ត មិនគួរកាត់ទៅឱ្យឯកជនកាន់កាប់នោះទេ ណាមួយវាជាសម្បត្តិជាតិ ហើយក៏សម្បូរធនធានធម្មជាតិទៀត»។

ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ ជាតំបន់ខ្ពង់រាបមួយដែលស្ថិតនៅទិសខាងត្បូងឆៀងខាងលិចប្រទេសកម្ពុជា។ ឧទ្យានជាតិនេះ ត្រូវមានចាត់ទុកជាតំបន់ព្រៃស្រល់ធំជាងគេនៅប្រទេស​កម្ពុជា។ តំបន់គិរីរម្យ ត្រូវបានកំណត់ជាតំបន់ឧទ្យានជាតិ នៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយ​ព្រះរាជក្រឹត្យរបស់សម្តេចព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ និងត្រូវ​បានសម្ពោធដាក់ទៅជាឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈ «គិរីរម្យ» កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៩៥ ដែល​​មានផ្ទៃដីទំហំជាង ៣០ ០០០ (៣ម៉ឺនហិកតា)។

ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តកំពង់ស្ពឺលោក ឱម ម៉ាក់ធារី ឆ្លើយបតយ៉ាងខ្លីថា ការលើកឡើងរបស់យុវជនមាតាធម្មជាតិ ជាសិទ្ធិរបស់ពួកគេ ខណៈអាជ្ញាធរអនុវត្តទៅតាមច្បាប់ និងអនុក្រឹត្យ។

លោកថា៖ «ខ្ញុំអត់ដឹងដែរ ខ្ញុំដឹងតែរឿងធ្វើតាមតែអនុក្រឹត្យរបស់សម្តេចនាយក ខ្ញុំអនុវត្តតាមតែផ្លូវច្បាប់ រាជរដ្ឋាភិបាលលោកឱ្យធ្វើអី យើងធ្វើតាមហ្នឹងទៅ ខ្ញុំចង់ជម្រាបជូនប៉ុណ្ណឹង។ បើក្រុមយុវជនគាត់យល់អី​យល់ទៅ ជាសិទ្ធិរបស់គាត់ យើងមានសិទ្ធិអីទៅហាមឃាត់មិនឱ្យយល់ គាត់ចង់យល់ថាម៉េច យល់ទៅ»។

ចំណែក អភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឹ លោក វ៉ី សំណាង ក៏បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Newsroom Cambodiaយ៉ាងខ្លីថា ក្រុមយុវជនយល់ឃើញយ៉ាងណាជារឿងរបស់ពួកគេ ហើយ​រដ្ឋអំណាច​អនុវត្តយ៉ាងណាជារឿងរបស់រដ្ឋអំណាច ដោយការងាររបស់រដ្ឋអំណាចបានអនុវត្ត ក៏មានការ​វាយតម្លៃ​ដោយឯករាជ្យ និងត្រឹមត្រូវ។ លោកបន្ថែមថា ក្រុមការងារវាយតម្លៃរបស់រដ្ឋ បានគិតគូរយ៉ាង​ម៉ត់ចត់ ហើយបើសិនក្រុមការងារដ្ឋ​​ពិនិត្យឃើញ​ថា ការផ្តល់ដីនៅតំបន់នោះទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់បរិស្ថាន ជាជាងប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចនោះ គឺរដ្ឋនឹងមិនអនុវត្តនោះទេ។

លោកថា៖ «ការយល់ឃើញរបស់គាត់[ក្រុមយុវជន]​ គាត់មិនមែនជាអ្នកខាងបច្ចេកទេស ឬអ្នកគិតគូរផ្នែកវិស័យអស់ទាំងហ្នឹងណា៎។ គាត់គិតរឿងវិស័យដែលគាត់ត្រូវធ្វើ គឺការពារ អភិរក្ស​ ហើយរដ្ឋអំណាចក៏គិតរឿងការពារ និងអភិរក្សដូចគ្នា ប៉ុន្តែអភិរក្សក៏យើងមិនភ្លេចការអភិវឌ្ឍ​ដែរ អាណាត្រូវទុក អាណាត្រូវអភិវឌ្ឍន៍»។

យ៉ាងណាមិញ មន្រ្តីសម្របសម្រួលគម្រោងនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក អូត ឡាទីន សង្កេត​​ឃើញ​ថា ការកាត់ដីឧទ្យានជាតិគិរីរម្យ ឱ្យទៅក្រុមហ៊ុនឯកជនកាន់កាប់នោះ អាច​ប៉ះពាល់​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​ទៅដល់បរិស្ថាន ជាពិសេសប៉ះពាល់ទៅដល់សក្តានុពលអេកូទេស​ចរណ៍​របស់ប្រទេសជាតិ និង​ការប្រកបមុខរបរទទួលទានរបស់សហគមន៍រស់នៅទីនោះ។

លោកថា៖ «ការផ្តល់តំបន់ដែលមានសក្តានុពលទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍ និង​ធ្វើការគ្រប់គ្រងនេះ វាធ្វើឱ្យមានការប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានធម្មជាតិ ជាពិសេសដល់តំបន់គិរីរម្យដែលជាតំបន់មានសក្តានុពលខ្លាំងផ្នែកទេសចរណ៍[…] វាអាចធ្វើឱ្យបាត់បង់ចំណូលរបស់សហគមន៍ ដែលគាត់ធ្លាប់អាស្រ័យផលពីតំបន់អេកូទេសចរណ៍ហ្នឹងផងដែរ»។

កាលពីឆ្នាំ២០១៨ ក្រសួងបរិស្ថាន បានចេញសេចក្តីជូនដំណឹង (ស.ជ.ណ) មួយ ដោយស្នើបញ្ឈប់ការកាន់កាប់ដីដោយខុសច្បាប់ ស្ថិតក្នុងតំបន់ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសមៈ (គិរីរម្យ) ហើយក្រោយមក រដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ ក៏បានចេញលិខិតមួយស្នើដកហូតលិខិតសម្គាល់សិទ្ធិកាន់កាប់ប្រើប្រាស់ដីធ្លី និងការទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីព្រៃក្នុងឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសមៈមកវិញដែរ។

គួររំឭកថា កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ រដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ បានចេញដីកាដកហូតដីព្រៃឈើចំនួន ២៦៦,៣១​ហិកតា ស្ថិតនៅ៩ទីតាំង​ផ្សេងៗគ្នា ក្នុងភូមិសាស្ត្រឃុំតាសាល និងឃុំត្រពាំងជោ ស្រុកឱរ៉ាល់ មកធ្វើជាសម្បត្តិរដ្ឋវិញ ក្រោយពីមានជនខិលខូចមួយចំនួនបានទៅទន្ទ្រាន​យក​ធ្វើជាកម្មសិទ្ធិដោយ​ខុសច្បាប់៕

តំណាងអង្គការយូណេស្កូប្រចាំកម្ពុជា ចាត់ទុកថាសង្គមប្រជាធិបតេយ្យមួយដែលអវត្តមាននៃសារព័ត៌មានឯករាជ្យគឺគ្រាន់តែជាសង្គមប្រជាធិបតេយ្យស្រមោល ខណៈអង្គការសង្គមស៊ីវិលនានាជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគោរពសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មានក្នុងការបំពេញវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួន ជាពិសេសនៅមុន និងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតខាងមុខ ដោយពួកគេអះអាងថា សេរីភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មានស្ថិតក្នុងហានិភ័យ និងភាពភ័យខ្លាចដែលត្រូវការផ្ដល់សេវាគាំពារនិងជួយសង្គ្រោះជាបន្ទាន់។

ការលើកឡើងនេះក្នុងពេលអង្គការសង្គមស៊ីវិលជួបជុំគ្នាប្រារព្ធ ខួបលើកទី៣០នៃទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣​។ តំណាងអង្គការយូណេស្កូប្រចាំកម្ពុជា លោក Sardar Umar Alam នាឱកាសនោះថាសារព័ត៌មានឯករាជ្យបាត់បង់នូវសិទ្ធិក្នុងការអនុវត្តវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួន បន្ទាប់ពីមានការដាក់ចេញនូវច្បាប់មួយចំនួនដើម្បីយាយី បំភិតបំភ័យ និងដាក់សម្ពាធលើអ្នកសារព័ត៌មាន។

លោក Sardar និយាយថា៖ «

ប្រសិនបើមិនមានសារព័ត៌មាន ប្រជាធិបតេយ្យគ្រាន់តែជាស្រមោលតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះហើយទិវានេះដើម្បីរំលឹកយើងអំពីសកម្មភាពទាំងអស់នេះ. សេរីភាពសារព័ត៌មានរងនូវការវាយប្រហារហើយជាពិសេសគឺវាលុកលុយទៅដោយព័ត៌មានក្លែងបន្លំ»។

លោក Sardar អំពាវនាវឱ្យបញ្ឈប់ការវាយប្រហារណាមួយនិងការដាក់គោលដៅលើអ្នកសារព័ត៌មានដោយពួកគាត់គ្រាន់តែអនុវត្តនូវតួនាទីរបស់ខ្លួន។

លោក Sardar និយាយថា៖ «នៅក្នុងទិវាសារព័ត៌មានពិភពលោកគឺយើងធ្វើយ៉ាងណាឈប់ធ្វើការឃុំ វាយប្រហារទៅលើអ្នកសារព័ត៌មានដោយសារការងាររបស់ពួកគេ។ បញ្ចប់នូវការកំណត់គោលដៅទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន អ្នកសារព័ត៌មានគឺយើងត្រូវតែក្រោកឈរឡើងដើម្បីបញ្ចប់ការងារ [ការវាយប្រហារ]ទាំងអស់នេះ»។

លោក ណុប វី នាយកប្រតិបត្តិសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា បានថ្លែងក្នុងពិធីនោះដែរថា ការបាត់បង់នូវស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យនឹងនាំឱ្យមានកង្វះនៃតម្លាភាពនិងការទទួលខុសត្រូវជុំវិញការអនុវត្តការងាររបស់មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល។

លោក ណុប វី និយាយថា៖ «ស្ថាប័នសារព័ត៌មាន សិទ្ធិនិងសេរីភាព ជាឆ្អឹងខ្នងមួយសំខាន់ នៅក្នុងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យបើសិនជាយើងមិនអាចធានាបាននូវឆ្អឹងខ្នងហ្នឹងឬសសរស្ដម្ភហ្នឹង ចឹងយើងពិបាកនៅក្នុងការធានាឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវក្នុងសង្គមរបស់យើង»។

កញ្ញា សុវណ្ណ ស្រីពេជ្យ​ ជាអ្នកសារព័ត៌មាននៅសមាគមខេមបូចា បានលើកឡើងពីបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនថា មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនធ្លាប់ស្រែកសម្លុតដាក់កញ្ញាអំឡុងពេលសម្ភាសតាមទូរសព្ទ និងពេលខ្លះត្រូវអាជ្ញាធរបណ្ដេញចេញពីកន្លែងចុះយកព័ត៌មានផងដែរ។

កញ្ញា ស្រីពេជ្យ និយាយថា៖ «ខ្ញុំធ្លាប់ចាំបានថាពេលមួយគាត់ [អាជ្ញាធរ] សម្លុតគំរាមថាបើអត់ចេញ [ពីកន្លែងចុះយកព័ត៌មាន] ទេគាត់ចាប់ដាក់ឡានទៅជាមួយកូដករ[ណាហ្គាវើលដ៍]»។

អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង១០ស្ថាប័ន នៅព្រឹកថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ បានចេញលិខិតរួមគ្នាមួយដោយទទូចស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល បើកលម្ហសេរីភាព និងសុវត្ថិភាពពេញលេញដល់អ្នកសារព័ត៌មានដើម្បីបំពេញការងារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈដោយមិនមានការរឹតត្បិតនិងការភ័យខ្លាច។ ពួកគេទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគ្រប់ប្រភេទលើស្ថាប័នសារព័ត៌មាននិងអ្នកសារព័ត៌មានដែលហ៊ានរាយការណ៍ពីបញ្ហាអសកម្មផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គម និងដោះលែងអ្នកសារព័ត៌មានដែលកំពុងជាប់ឃុំ ជាពិសេសបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌដាក់ទោសទណ្ឌលើអ្នកសារព័ត៌មាន។

លិខិតដដែលបានសង្កត់ធ្ងន់ថា អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកំពុងស្ថិតក្នុងហានិភ័យ ដោយសារការបំពេញវិជ្ជាជីវៈរបស់ពួកគេដែលត្រូវការការផ្ដល់សេវាការពារនិងការជួយសង្រ្គោះជាបន្ទាន់។

ឆ្លើយតបទៅនឹងករណីនេះ លោក មាស សោភ័ណ្ឌ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន ថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន Newsroom Cambodia ថា ប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់សិទ្ធិរបស់អ្នកសារព័ត៌មានដែលត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់ស្ដីពីរបបសារព័ត៌មាន។ លោកបានអះអាងថា អ្នកសារព័ត៌មានទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានឯករាជ្យក្នុងការចុះយកព័ត៌មានដោយអនុវត្តនូវវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួនដោយគ្មានការគាបសង្កត់នោះទេ។

លោក មាស សោភ័ណ្ឌ និយាយថា៖ «តែអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មានក៏ត្រូវតែអនុវត្តទៅតាមក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈជាអ្នកសារព័ត៌មាន គោរពតាមច្បាប់នឹងមិនធ្វើការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានណាដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិអ្នកដទៃផងដែរ»។

ទោះជាបែបនេះក្តី សង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះខ្លាំងចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧ មកគឺក្រោយពេលមានការបង្រ្កាបរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើសា្ថប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យធំៗមួយចំនួន។ លំហសេរីភាពនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា កាន់តែធ្លាក់ចុះថែមទៀត ក្រោយពីក្រសួងព័ត៌មាន កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ បានលុបអាជ្ញាបណ្ណផ្សព្វផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន VOD ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាសារព័ត៌មានឯករាជ្យចុងក្រោយបំផុតមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៕

មន្រ្តីមួយរូបដែលកំពុងបម្រើការ នៅក្នុងសាលាខេត្តកណ្តាលទទួលបន្ទុកជាមន្រ្តីរដ្ឋបាល អះអាងថា ខ្លួន​ត្រូវ​​បានថ្នាក់​លើ​​​លុប​​​ឈ្មោះ​​​​ចេញពីក្របខណ្ឌជាមន្រ្តីរាជការស៊ីវិល ព្រោះតែគាំទ្រ និងមាននិន្នាការនយោបាយ ទៅគ​ណ​​​​ប​​ក្សផ្សេងក្រៅពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។

រដ្ឋបាលខេត្តកណ្តាល​ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែ​មេសា ឆ្នាំ២០២៣ បាន​​ស​​ម្រេ​​​ច​​លុ​​​បឈ្មោះ លោក ផុន សុភា ចេញពីក្របខណ្ឌមន្រ្តីរាជការស៊ីវិល ដែលធ្លាប់បម្រើការនៅសាលា​​ខេ​​ត្ត​​​​កណ្តាល ក្រោ​ម​​ហេតុ​ផល​ថា លោក ផុន សុភា បានប្រព្រឹត្តិផ្ទុយទៅ​នឹងច្បាប់ស្ដីពីស​ហលក្ខ​ន្តិកៈ​មន្រ្តី​​រាជកា​​​រស៊ី​វិល មាត្រា​៣៧ ដែលចែងអំពីអព្យាក្រឹតភាព នៃមន្រ្តីរាជការស៊ីវិល។

បើទោះបែបណា សម្រាប់លោក ផុន សុភា បានហៅការដករូបលោ​​កចេញពី​​ក្របខណ្ឌ​​នៅ​ពេល​​នេះ​​​​ថាជាការប្រើអំណា​ចផ្ដាច់​​ការ ​ដោ​យ​រំ​លោភលើនីតិវិធីនៃច្បាប់ដែល​​តម្រូវឱ្យធ្វើការព្រ​​​មាន​ផ្ទា​ល់មាត់ និងលាយលក្ខណ៍​​​អក្សរ មុន​នឹង​​​កា​រ​ដា​ក់​​ទោសវិន័យ​​​ធ្ងន់ធ្ងរ ដោយការលុបឈ្មោះ​​ខណៈ​លោ​ក​​ពុំធ្លាប់ទទួល​បានការព្រមាន​ម្ដងណា​​នោះ​​​​​​​​ទេ។

លោកបន្តថា៖ «អាហ្នឹងគឺគេចេះតែចោទទេ ហើយខ្ញុំទៅបំពេញការងាររាល់ថ្ងៃ ខ្ញុំចុះហត្ថលេខា​ប​ញ្ជី​វត្តមានរាល់ថ្ងៃ ហើយគេប្រជុំគេចេញឯកសារហ្នឹង[បញ្ឈប់] មកគឺខ្ញុំអត់បានដឹងពីមុនមក ខ្ញុំអ​ត់​​បាន​​ដឹងខ្លួនទេ[…] រឿងនេះគឺជារឿងនយោបាយទាំងស្រុង អត់មានខុសវិន័យខុសអីទេ»។

ក្នុងពេល លោក ផុន សុភា បម្រើការក្នុងការិយាល័យកសាងសមត្ថភាព នៃទីចាត់ការគ្រប់គ្រង​​ធន​​ធានមនុស្សនៃសាលាខេត្តកណ្តាល រូបលោកក៏ជាលេខាធិការគណបក្សភ្លើងទៀន ប្រចាំខេត្ត​ក​​​​ណ្តាលដែរ។ បើតាមន្រ្តីរូបនេះ បានអះអាងថា បើទោះជាខ្លួនជួយធ្វើកិច្ចការខ្លះ ឱ្យគណបក្សភ្លើ​​ង​​ទៀន អំឡុងពេលបំពេញការងារ ជាមន្រ្តីរដ្ឋបាលខេត្តកណ្តាលក្តី ក៏រូបលោកមិនដែល​​យកម៉ោង​កា​​រ​ងា​ររដ្ឋ​ ទៅបម្រើកិច្ចការឱ្យគណបក្សនយោ​បាយ ដែលលោកពេញចិត្តម្តងណានោះឡើយ។

ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ទៀតថា អ្វីដែលលោកបំពេញការងារ​ឱ្យគណបក្សភ្លើងទៀន ក្នុងឋានៈជា​​​លេ​ខា​​​​គណបក្សនេះ គឺមានតែថ្ងៃចុងសប្តាហ៍ទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកសង្កេតឃើញថា ចំពោះមន្រ្តីរដ្ឋា​ភិបាល រួមទាំងមន្រ្តីនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដទៃទៀត បានយកម៉ោងការងា​រ​​​រដ្ឋ​​​ទៅបម្រើការងារ​​ឱ្យគ​​ណ​ប​​ក្ស​ដែលពួកគេគាំទ្រតាមចិត្ត ដោ​​យ​​ពុំ​​​ទទួល​​កា​​រដាក់វិន័យណាមួយនោះទេ។

លោកបន្តថា៖«បើគណបក្សគេវិញ គេយករឿង​គណបក្សទៅធ្វើក្នុងសាលា​ខេត្ត[កណ្ដា​​ល]​​ហ្ម​ង​​ក៏​មាន​ដែរ។ គេឈប់បានតាមចិត្ត ការងារគណបក្សត្រូវការពេលណា គេទៅពេលហ្នឹង គេអត់​​ខ្វល់​​អ​ត់​​​បារម្ភអី តែខ្ញុំប្រយ័ត្នបំផុត ព្រោះខ្ញុំដឹងថាខ្ញុំជាមុខសញ្ញា ប៉ុន្តែដល់ពេលខ្ញុំអត់​មានខុសអី គេ​នៅតែ​បញ្ឈប់»។

ឆ្លើយតបរឿងនេះ លោក គង់ សោភ័ណ្ឌ អភិបាលខេត្តកណ្ដាល អះអាងថា គណៈកម្មការវិ​​ន័យ​​នៃ​​រដ្ឋ​​បា​លខេត្តកណ្ដាល បានសម្រេចលុបឈ្មោះ លោក ផុន សុភា នេះចេញពីក្របខណ្ឌ ក្រោយ​​រ​ក​​​​ឃើ​ញ​ អតីតមន្រ្តីរូបនេះ បា​ន​​​​ប្រព្រឹត្តិកំហុសធ្ងន់ធ្ងរពាក់ព័ន្ធការដែលមិនបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ។

បើទោះជាលោក គង់ សោភ័ណ្ឌ មិនបានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុធ្ងន់ធ្ងរនោះជាអ្វីក៏ដោយ សម្រាប់រដ្ឋបា​​ល​ខេត្តកណ្តាល ធ្លាប់បានអប់រំណែនាំ និងដាស់តឿនជាញឹកញាប់ណាស់មកហើយ មុននឹងសម្រេ​​ច​បែ​បនេះ។

លោកបន្តថា៖«ធ្ងន់ធ្ងរបានដក បើអត់ធ្ងន់ធ្ងរម៉េចដក [កំហុសម៉េចវិញ?] មិនអាចនិយាយបានទេ​​កិច្ច​​កា​រផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋបាលយកទៅនិយាយតាមវិទ្យុម៉េច។ ពន្យល់ឆ្អែតឆ្អន់ហើយ»។

លោក ផុន សុភា ក្លាយជាមន្រ្តីបម្រើការនៅក្នុងការិយាល័យកសាងសមត្ថភាព នៃទីចាត់ការ​​គ្រប់​​គ្រ​​ង​​ធនធានមនុស្ស របស់សាលាខេត្តកណ្តាលក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ក្រោយពីរូបលោកចូល​​បម្រើការ​​ងា​​រ ជា​​​មន្រ្តីរាជការស៊ីវិលតាំងពីឆ្នាំ២០០៩ មក។ដោយឡែក ក្នុងឋានៈជាលេខាធិការ នៃគណបក្សភ្លើ​​ង​​​ទៀ​ន​​ប្រចាំខេត្តកណ្តាលវិញ គឺលោកចូលរួមការងារនៅក្នុងគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះ ក្រោយពី មានសកម្មភាពឡើងវិញ ក្នុង​​រយៈ​​ពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។

ដោយឡែក នៅក្នុងបញ្ញត្តិមាត្រា៣៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលជាច្បាប់កំពូលវិញ ចែងថា ប្រជាពល​​រដ្ឋ​​ខ្មែ​​​​រ​​ទាំង​​ពី​​រ​​ភេ​ទ មាន​​សិទ្ធិ​​ចូល​​​​រួ​ម​​​យ៉ាង​សកម្ម​​ក្នុង​​ជី​​វ​​​​ភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និង​​វប្បធ​​ម៌​​​រ​បស់​​ប្រ​​ទេសជាតិ។

អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ ថ្លែងថា​ ជុំវិញការយាយីខាង​​នយោបា​​​យ​មក​លើ​​អ្នកគាំទ្រ និងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ដទៃទៀត របស់គណបក្សជំទាស់នេះ លោកហាក់មិន​​បានចាំតួ​​លេ​ខ​​ឱ្យបានច្បាស់លាស់ទេ ប៉ុន្តែរូបភាពនៃការគំរាមកំហែងនេះ គឺបានកើតឡើងញឹកញាប់។​ លោក​​ប​ន្ត​ថា ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនេះ មានពេលខ្លះរហូតដល់លុបឈ្មោះពួក​​​គេចេញពីក្របខ​​ណ្ឌរដ្ឋ​​ក៏មាន​​ដែរ ប្រសិនបើរកឃើញថាអ្នកទាំងនោះ មានទស្សនៈ​លែង​​គាំទ្រគណបក្សប្រជា​ជនកម្ពុជាតទៅ​​ទៀ​​​​ត​​​​។

លោកបន្តថា៖«មិនបានក្ដាប់ព័ត៌មានចំនួន[សមាជិក​ត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីក្របខ​ណ្ឌ]​ពិ​​​​តប្រា​​កដ​ទេ​​​​។ គ្រាន់តែដឹងថានរណាចេញមុខខ្លាំ​ង គឺអ្នកហ្នឹងត្រូវបានគេ​ដេញហើយមានតាំងពីក្រ​​សួ​​ង​​​សុ​ខា​​ភិ​បាល ក្រសួងដែនដី ចឹងយើងមិនបានរាប់ចំនួនទេ គ្រាន់ថាមានការរើ​​សអើង​​អ្នក​មាន​​និ​ន្នា​ការ​​លើ​បក្ស​ប្រឆាំង បក្សភ្លើងទៀន តាំងពីដើមមក»។

ទាក់ទិននឹងករណីនេះ អ្ន​កសិក្សាផ្នែកច្បាប់លោក វ៉ន ចាន់ឡូត យល់ឃើញថា គួរមានការគោ​​រព​​ការ​​​​​សម្រេចចិត្តឱ្យបានស្មើគ្នា ចំពោះមន្រ្តីរាជការស៊ីវិលដែលគាំទ្របក្សកាន់អំណាច និងអ្នក​​ដ​​ទៃ​​​ទៀត​ដែល​មាន​និន្នា​​កា​​រ​​​នយោបាយទៅរកបក្សផ្សេង។ លោកបន្តថា ការលុប​​ឈ្មោះ​មន្រ្តីរា​​ជ​​ការ​ស៊ីវិល​ចេញ​ពី​ក្រប​ខណ្ឌ ដោយខ្វះតម្លាភាព បង្ហាញឱ្យឃើញពីការអនុវត្ត​​គោលការណ៍គ្មាន​​ស​​ម​ធ​​ម៌ និងបាត់បង់អាព្យា​​ក្រឹត្យ​​ភាព ចំពោះអ្នកគាំទ្របក្សកាន់អំណាច និងបក្សជំទាស់។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថា វាជាការអនុវត្តមួយដែលមិនស្មើភាព ហើយវា​ជារូ​ប​​​ភាពមួយ​​នៃ​​ការ​ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញឬក៏ជាប្រើប្រាស់នូវយន្តការច្បាប់ដ៏ហួសហេតុ ដើម្បីគំរាម​កំហែង​ដ​ល់អ្នក​​ចូល​​រួម​​គណបក្សប្រឆាំង»។

គេសង្កេតឃើញថា ក្នុងពេលកន្លងទៅ ទាំងមន្រ្តីរាជការស៊ីវិល និងមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល តែងចុះពង្រឹង​​គ​​ណ​បក្សកាន់អំណាច ស្ទើររាល់ពេលសប្តាហ៍នៅតាមមូលដ្ឋាន។ សកម្មភាពជាច្រើន ត្រូវគេ​​កត់​​សំ​​គា​​​ល់​ឃើញ​​បានថត​​ប​​ង្ហោះ និងចែកចាយរូបភាព​​នៅលើបណ្តាញសង្គម ដែល​​បញ្ជាក់​​ពីកិច្ច​​ខិ​តខំ​​ប្រឹ​ង​​ប្រែង របស់ប្រធានគណៈពង្រឹងគណបក្ស នៅតាមគោលដៅនីមួយៗ។

ជាងនេះទៀត ការចុះមូលដ្ឋាននោះទៀតសោត មន្រ្តីដែលចុះពង្រឹងគណបក្ស បាន​បង្ហោះ​ពី​សក​​​ម្ម​​ភាពអមដោយខ្លឹមសារនានា​ នៅលើទំព័រហ្វេ​​សប៊ុក​ផ្លូវការរបស់ខ្លួន ដែល​បង្ហា​ញ​ពីសមិទ្ធ​​ផលរ​ប​​ស់​​​​គណបក្សកាន់អំណាច និង​បាន​អំពា​វនាវ​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឱ្យគណ​​បក្សប្រជាជ​​នក​ម្ពុ​​ជា​​។​​

ការលុបឈ្មោះមន្រ្តីរាជការស៊ីវិល ដែលបម្រើការនៅក្នុងក្របខណ្ឌ ហើយទៅគាំទ្របក្សនយោ​​បាយ​​ផ្សេង​​ក្រៅពីបក្សកាន់អំណាច គេសង្កេតឃើញបានកើតឡើងញឹកញាប់ ក្នុងរយៈពេល​​ចុងក្រោយ​​នេះ​​។ លោក អេង ស្រូយ ដែលជាប្រធាន​​​​ប្រតិបត្តិបណ្តោះអាសន្ន គណបក្សភ្លើងទៀន ប្រចាំ​​ខេត្ត​​ត្បូង​​ឃ្មុំ ត្រូវបាន​​ដក​ចេ​ញ​​ និង​​បញ្ច​ប់មុខតំណែងពីក្របខណ្ឌជាមន្រ្តីនគរបាលជាតិ ដែលមា​ន​​ឋា​​នៈ​​​​​​ជាវរសេ​​នី​យ៍​​ឯក (សក្តិប្រាំ) កា​ល​​​​​​ពីថ្ងៃ​​ទី​១​​៦​ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២។

ទន្ទឹមនឹងនេះ លោក កែវ សុមុនី ជាអតី​​ត​​មន្រ្តី​​ជំនាញ​​ផ្នែក​​​​សុខ​​ភាពផ្លូវចិត្ត នៃក្រសួងសុខាភិបាល ក៏​ត្រូវ​​បា​នលុបឈ្មោះចេញពីក្រប​​ខណ្ឌ​​រដ្ឋដូចគ្នា ក្រោយរកឃើញថា លោក កែវ សុមុនី បានទៅ​ឈរ​​ឈ្មោះ​​​​​ជាចៅសង្កាត់នៅ​​​សង្កាត់ច្បារអំពៅ ឱ្យ​គណបក្សភ្លើងទៀន សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើស​​រើស​​ក្រុម​​ប្រឹ​​ក្សា​​​​​ឃុំសង្កាត់ នីតិកាលទី៥ កន្លងទៅនេះ។ មិនខុសគ្នាដែរ លោក ខឹម មុនីកុសល ដែលជាអតីតគ្រូពេទ្យនៅខេត្តប៉ៃលិន កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២​​០​​២២ ក៏​​ត្រូវ​បាន​​ក្រ​​សួង​​​មុខងារសាធារណៈលុបឈ្មោះចេញពីក្របខណ្ឌរដ្ឋ ដោ​​​​​​យមូលហេតុចូល​​រួម​​ន​យោ​​បាយជា​​មួយ​​​​​គណបក្ស​​ភ្លើងទៀន៕

សាច់ញាតិ​ជន​ជាប់​ឃុំ​ម្នាក់​​ដែលត្រូវមន្ត្រីពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំ ប្រើហិង្សាបណ្តាលឱ្យពិការភ្នែក​ម្ខាង បាន​អំពាវ​នាវ​ឱ្យ​អាជ្ញាធរ​​ដាក់​ទោស​លើ​មន្រ្តីបង្កហេតុ និងទាមទារសំណងថ្លៃព្យាបាល ក្រោយមិនទាន់មានចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់ជុំវិញករណីនេះ។

បងប្រុសបង្កើតរបស់ជនជនរងគ្រោះ គឺលោក សុត ស៊ីណាក់ វ័យ ៣៧ឆ្នាំ រស់នៅក្នុងភូមិពើក ឃុំថ្មពេជ្រ ស្រុកត្បូងឃ្មុំ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ បានប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា មានមន្រ្តីពន្ធនាគារម្នាក់ឈ្មោះ ផុន តុលា បានវាយប្អូនរបស់គាត់ពីក្រោយខ្នង រហូតប៉ះពាល់ដល់សរីរាង្គភ្នែក។ លោក​ប្រាប់​ថា ការ​ប្រើ​ហិង្សានេះ គឺ​មន្រ្តីពន្ធនាគាររូបនោះ បានដាក់ពិន័យ​ទៅលើអ្នក​ជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដែលបានស្រែកហ៊ោខ្លាំងៗ ក្នុងពេលរៀបចំពិធីជប់លៀង ខណៈជិតបានដោះលែងចេញពីពន្ធនាគារ។

លោកថា ការដាក់ពិន័យនេះ បណ្តាលឱ្យប្អូនរបស់គាត់រងរបួសភ្នែកធ្ងន់ធ្ងរ និងមិនមានការយកចិត្តទុកដាក់ព្យាបាលពីមន្រ្តីពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំនោះទេ ទើបគាត់សម្រេចចិត្តស្នើសុំឱ្យមានការដោះលែងប្អូនរបស់គាត់ដើម្បីយកមកព្យាបាល។ ប្រភពដដែលបន្តថា ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ភ្នែកប្អូនរបស់គាត់ខាងស្តាំត្រូវពិការមើលលែងឃើញ ចំណែកម្ខាងទៀតកំពុងស្ថិតក្នុងការព្យាបាលបន្ថែម។

លោកបន្តថា៖ «តាំងពី [មន្រ្តីពន្ធនាគារ] វាយហ្នឹងមក! គេមិនឱ្យយើងព្យាបាលផងហ្នឹង! គេទុកចោល ទម្រាំតែសុំ [យកមកព្យាបាល] បាន! ចូលជិត ១ខែ បានធ្ងន់ពេកទៅ បានគេឱ្យយកមកព្យាបាល បើមើលភ្លាមៗ អត់អីទេភ្នែកហ្នឹង»។

បើតាមលោក សុត ស៊ីណាក់ ករណីនេះ កើតឡើងក្នុងថ្ងៃទី៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣។ លោកថា ជនរងគ្រោះដែលជាប្អូនរបស់គាត់មានឈ្មោះ សុត ម៉ានិត វ័យ ២៩ឆ្នាំ ត្រូវជាប់ឃុំរយៈពេល៣ឆ្នាំ ដែលនឹងត្រូវដោះលែងចេញពីពន្ធនាគារនៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះ។

យ៉ាងណាក្តី សាច់ញាតិជនរូបគ្រោះរូបនេះ ថាការចំណាយព្យាបាលក្នុងរយៈពេលប្រមាណ ២ខែមកនេះ អស់ទឹកប្រាក់ប្រមាណ ៣ ០០០ដុល្លារ ហើយលោកមិនទាន់បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅកាន់តុលាការនៅឡើយទេ ដោយថាមិនមានថវិកាគ្រប់គា្រន់។ លោកថា បច្ចុប្បន្នជនរងគ្រោះកំពុងសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យបង្អែកខេត្តកំពង់ចាម ក្រោមការថែទាំពីរូបលោកផ្ទាល់ និងម្តាយរបស់លោក។

លោក សុត ស៊ីណាក់ បានអំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ដោះស្រាយករណីនេះឱ្យបានឆាប់ ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ប្អូនរបស់ខ្លួន។

លោកថា៖ «យើងត្រូវតែឱ្យមានសំណង បើមនុស្សឡើងខូចអនាគតអស់ហើយហ្នឹង! ហើយការចាយវាយចំណាយអស់ច្រើនដែរ។ ចង់ដាក់ពាក្យបណ្តឹង ប៉ុន្តែមិនដឹងដាក់ទៅខាងណា! យើងខ្លាចតែពឹងមេធាវីទៅយើងអស់លុយ អត់បានផល»។

មាត្រា៣៨ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ចែងថា ការបង្ខិតបង្ខំ ការធ្វើបាបលើរូបរាងកាយ ត្រូវហាមឃាត់ និងត្រូវផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់។ ចំណែកមាត្រា២១០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ចែងថា ទារុណ​កម្ម ឬអំពើឃោរឃៅដែលប្រព្រឹត្តទៅលើបុគ្គលណាមួយ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី៧ឆ្នាំ ទៅ ១៥ឆ្នាំ។

ជុំវិញករណីនេះ នាយករដ្ឋបាលសាលាខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ម៉ៅ ឌុន បានបដិសេដផ្តល់បទសម្ភាសន៍ឱ្យអ្នកសារព័ត៌មាន ដោយជំរុញទៅសាកសួរបន្ថែមពីប្រធានពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំ វិញ។

លោកថា ៖ «ចាំអូនឯងសួរទៅខាងប្រធានពន្ធនាគារទៅច្បាស់ជាង»។

Newsroom Cambodia មិនទាន់អាចរកការឆ្លើយតបបន្ថែមពីប្រធានពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ភិន យ៉ាន បាននៅឡើយទេ គិតត្រឹមសប្តាហ៍នេះ។

ចំណែកលោក នុត សវនា អ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ នៃក្រសួងមហាផ្ទៃ ទទួលស្គាល់​ថា ពិត​ជា​មានករណីមន្រ្តីពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំវាយទៅលើជនជាប់ឃុំឈ្មោះ សុត ម៉ានិត ពិតប្រាកមែន។ លោកថា មន្រ្តីជំនាញបានបើកការស៊ើបអង្កេតរកឃើញថា មានមន្រ្តីពន្ធនាគារ​ខេត្តត្បូងឃ្មុំម្នាក់ឈ្មោះ ផុន តុលា បានដាក់ពិន័យយកដៃទះក្បាលជនរងគ្រោះ និងទណ្ឌិតផ្សេងៗទៀត ក្រោយពេលពួកគេជួបជុំគ្នាស្រែកសប្បាយ នៅពាក់កណ្តាលអធ្រាត្រ។លោកបញ្ជាក់ថា តាមការស្រាវជ្រាវបង្ហាញថា ជនរងគ្រោះឈ្មោះ សុត ម៉ានិត ធ្លាប់មានបញ្ហាស្រវាំងភ្នែកជាប្រចាំ បូករួមទាំងកម្លាំងដែលមន្រ្តីពន្ធនាគារទះក្បាលជនរងគ្រោះផងនោះ ទើបនាំឱ្យមានបញ្ហាភ្នែកបែបនេះ។

លោកថា៖ «អ្វីដែលយើងកត់សម្គាល់គឺគ្នាអត់មានចេតនានឹងវាយដំអី បង្ករបួសស្នាមទេតាមពិតទៅគ្រាន់តែជាលក្ខណៈទះក្បាលព្រមាន! ហើយក៏មិនមែនមានតែគាត់ហ្នឹងមួយដែរ ដែលមន្រ្តីគាត់វាយហ្នឹង! ពេលដែលចាក់សោចេញ គឺគាត់ទះក្បាលម្នាក់មួយដៃតែប៉ុណ្ណឹងឯង»។

យ៉ាងណាក្តី លោក នុត សវនា បានច្រានចោលករណីដែលសាច់ញាតិជនរងគ្រោះ ចោទថា មន្រ្តីពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំមិនយកចិត្តទុកដាក់ព្យាបាលដល់ជនរងគ្រោះ ដោយថា ខាងពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំបានព្យាយាមបញ្ជូនជនរងគ្រោះទៅរកសេវាព្យាបាលជាបន្តបន្ទាប់នៅមន្ទីរពេទ្យឯកជន មន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-សូវៀត និងមន្ទីរពេទ្យអង្គដួង ជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរ។ បន្ថែមលើនេះ លោកថា មន្រ្តីជំនាញក៏កំពុងបន្តនីតិវិធីតាមផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះរួចរាល់ហើយដែរ។

លោកបន្ថែមថា៖ «ចំពោះការដាក់ទណ្ឌកម្ម ដាក់ពិន័យអីហ្នឹង! យើងបាន ហៅគាត់ [ជនបង្កហេតុ] ទៅសួរនាំនៅក្រុមប្រឹក្សាវិន័យ នៅពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំហ្នឹង ហើយចំពោះការដាក់ពិន័យហ្នឹងយើងអត់ទាន់អនុវត្តទេ ដោយសារត្រូវការប្រឹក្សាវិន័យអីពីអគ្គនាយកដ្ឋានហ្នឹង ដើម្បីពិនិត្យកិច្ចការហ្នឹង ឱ្យបានសព្វជ្រុងជ្រោយដែរ»។

ជាមួយគ្នានេះ នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក ​អំ សំអាត ​បាន​ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធបើកការស៊ើបអង្កេតជុំវិញករណីនេះប្រកបដោយតម្លាភាព ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដដល់ជនរងគ្រោះ។ លោកសង្កេតឃើញថា ករណីប្រើប្រាស់ហិង្សាលើជនជាប់ឃុំក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំនេះ​ ជាការធ្វេសប្រហែសមួយរបស់មន្រ្តីពន្ធនាគារ ដែលទុកឱ្យជនរងគ្រោះមានបញ្ហាភ្នែកធ្ងន់ធ្ងរ ដោយមិនផ្តល់សេវាព្យាបាលឱ្យទាន់ពេលវេលា។ លោក​បន្ថែមថា ជនដែលកំពុងជាប់ឃុំ គឺនៅតែទទួលបានការគាំពារដោយច្បាប់ដូចទៅនឹងប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ​ដែរ ហើយការប្រើទារុណកម្មណាមួយ គឺត្រូវបានហាមឃាត់។

លោកថា៖ «សរុបមក ទោះបីជាជនជាប់ឃុំក៏ដោយ ក៏មានសិទ្ធិមិនត្រូវ [ទទួល] បានរាល់នៃការប្រើអំពើឃោរឃៅគ្រប់ទម្រង់ ឬក៏អំពើហិង្សាណាមួយទេ។ បុគ្គលដែលប្រើប្រាស់ហិង្សាត្រូវតែទទួលទោសទៅតាមផ្លូវច្បាប់»។

កាលពីឆ្នាំ២០១៤ អង្គការលីកាដូ បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយស្តីពី «អំពើទារុណកម្ម និងការធ្វើបាប ការផ្តល់ចម្លើយពីខាងក្នុងពន្ធនាគារ និងប៉ុស្តិ៍នគរបាលរបស់កម្ពុជា» ដែលបានសម្ភាសអ្នកជាប់ឃុំ និងអ្នកដែលទើបដោះលែងជាង ១១ ០០០នាក់ ក្នុងនោះមាន ៥០០នាក់ ប្រាប់ថា ពួកគេទទួលរងការធ្វើទារុណកម្មក្នុងពេលឃុំឃាំង។ ប្រភពដដែលបន្តថា អំពើហិង្សានៅពេលជាប់ឃុំ បង្កឡើងដោយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ហើយករណីខ្លះទៀតបង្កដោយការបំពានពីអ្នកជាប់ឃុំដូចគ្នា នៅក្រោមការបញ្ជាផ្ទាល់ និងដឹងឮពីអាជ្ញាធរ ប៉ុន្តែគ្មានសកម្មភាពទប់ស្កាត់ និងស៊ើប​អង្កេតឱ្យ​បាន​​ច្បាស់នោះទេ។

របាយការណ៍ដដែល ឱ្យដឹងទៀតថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៨ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៤ អង្គការលីកាដូ បានទទួលសំណុំរឿងជាង ៥០០ករណី នៃការអះអាងយ៉ាងលម្អិតអំពីការធ្វើទារុណកម្ម បង្កដោយមន្ដ្រីនៅក្នុងប៉ុស្តិ៍នគរបាល និងពន្ធនាគារកម្ពុជា រួមមាន ការប្រើអំពើហិង្សាលើអ្នកទោស​ជា​ស្រ្តី អនីតិជន និងអ្នកដែលធ្លាប់មានបញ្ហាផ្លូវចិត្តជាដើម។​ ក្នុងនោះនៅ៤ខែដំបូងនៃឆ្នាំ២០១៤ អង្គការលីកាដូ បានទទួលលិខិតចោទប្រកាន់ចំនួន ៤៩​ករណី អំពីការធ្វើទារុណ​កម្ម ឬការធ្វើបាប ក្នុងអំឡុងពេលចាប់ខ្លួន ឬនៅក្នុងការឃុំឃាំងរបស់នគរបាល។

ទិន្នន័យរបស់អង្គការលីកាដូ បង្ហាញថា មនុស្សភាគច្រើនបានរាយការណ៍ពីអំពើព្រៃផ្សៃដោយនគរបាល ឬមន្ត្រីពន្ធនាគារ តាំងពីឆ្នាំ២០០៨មក រៀបរាប់ថា ពួកគេត្រូវបានវាយ ទាត់ ទះ ឬ​ដាល់ រហូត​ដល់​ហូរ​ឈាម ហើយ​បាត់​បង់​ស្មារតី ក្នុងនោះមានមនុស្ស​ជាច្រើន ត្រូវ​បាន​វាយគ្រប់​កន្លែង​លើខ្លួន​របស់ពួកគាត់ ព្រមទាំងក្បាល និងក ហើយ អ្នកខ្លះត្រូវបានគេយកក្បាលរបស់គាត់ទៅជល់ជាមួយនឹងជញ្ជាំង ជាដើម៕

សហគមន៍ដូនឪចំនួន ៦០​នាក់ តំណាងឱ្យ ១០១គ្រួសា​រ ក្នុងខណ្ឌ​ដ​ង្កោ​ ​ដែល​បារម្ភ​ពី​កា​​របណ្ដេ​​ញ​​​ចេ​​​ញ​ដោយបង្ខំ បានដាក់ញត្តិកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍កន្លងទៅនេះ ដោយ​ស្នើ​ឱ្យ​រដ្ឋ​បាល​រាជ​ធានី​ភ្នំពេញ ជួយ​​​ព​​ន្លឿ​​ន​​​នី​​​តិ​​​​​វីធី​ក្នុងកា​​រផ្ដល់​​ប័ណ្ណកម្ម​​សិទ្ធិ​ដី​ធ្លីជូនពួកគេឱ្យបានឆាប់ ​ប្រយោជន៍ដើម្បី​មានភាពរឹ​​ងម៉ាំតា​ម​​ផ្លូវច្បាប់​​​​​។

អ្នកស្រី សុក ប៊ុនណា អាយុ៥៧ឆ្នាំ រស់នៅភូមិ​ជើង​ឯក សង្កាត់​ជើង​ឯក ខណ្ឌដង្កោ និយាយ​ថា អ្ន​ក​​​ស្រីរស់នៅទីនោះជាង ២៣ឆ្នាំហើយ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរពុំព្រមធ្វើប្លង់កម្មសិទ្ធិឱ្យនោះទេ។ អ្នកស្រី និង​​អ្នក​​ភូមិ​ផ្សេងទៀតដែលរស់នៅក្នុង​សហគមន៍ដូនឪនៃភូមិជើងឯកនេះ ត្រូវការប្លង់កម្មសិទ្ធិដែល​​ប​​ញ្ជា​​ក់ដោយអាជ្ញាធរសង្កាត់ឱ្យបានឆាប់។

ប្រភពដដែលបានបង្ហាញក្ដីបារម្ភ​​ពីការបណ្ដេញ​ចេ​​ញអ្នកភូមិដោយបង្ខំនៅថ្ងៃណាមួយ ស្របពេល​​ដែ​ល​ក្រុមហ៊ុនឯកជ​​នមួយចំនួន កំពុងតែបន្តចាក់​ដីលុបបឹងជើងឯកកាន់ខិតជិតមក​កា​​ន់​​ផ្ទះរបស់​ពួក​​​​​​គាត់ណាស់ទៅហើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកស្រីថា ​អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន មិនបាន​អើពើ​នឹង​កង្វល់​របស់​ពលរដ្ឋ បែ​​​​រ​​ជា​​បានណែនាំ​​ប្រជាពលរដ្ឋកុំឱ្យ​​សាងសង់អ្វីបន្តទៀតទៅវិញ។

បើតាម​អ្ន​កស្រី សុក ប៊ុនណា មូលហេតុចម្បងដែ​ល​ពលរដ្ឋចង់បានប្លង់កម្មសិទ្ធិនេះ គឺ​ដើម្បីឱ្យមា​​ន​ភា​ពរឹង​​ម៉ាំតាមផ្លូវច្បាប់ និង​​ងាយ​ទទួលបានប្រាក់កម្ចីពី​ធនា​​គា​​​រដែរ ដើ​​ម្បី​យកដើមមកធ្វើទុនរកស៊ី នៅបន្ទា​ប់​ពី​​​បឹងជើង​​ឯកដែលអ្នកភូមិដាំត្រកួន​​ និងកញ្ឆែត​​ល​​ក់​រាល់ថ្ងៃនេះ ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនចាក់ដី​​ស្ទើរតែ​​លុ​ប​​ផ្ទៃ​​បឹងទាំងមូលទៅហើយ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖«បានប្លង់ទៅខ្ញុំបានទៅខ្ចីលុយពីធនាគារមក ខ្ញុំអាចប្រកបរបរតទៅ​​មុខ​​ទៀត ព្រោះ​​អី​​មុខរបរខ្ញុំនេះបាត់បង់អស់ហើយ នៅដាំ តែដាំបានតិច»។

មិនខុសគ្នាទេ អ្នកស្រី លីម ឈុនអេង វ័យ ៥១ឆ្នាំ ក៏និយាយដែរថា នៅ​​ពេ​ល​​ដែ​លក្រុម​​ហ៊ុន​​ទ​​ទួ​​ល​បាន​ដី​នៅ​បឹង​ជើង​ឯក ពួកគេបាន​​ចាក់លុបបឹងជាបន្តបន្ទា​​ប់ នាំឱ្យទឹកជន់​​លិចផ្ទះរ​​ប​​ស់​​អ្ន​ក​​ស្រី​នៅ​ពេ​​​ល​រដូវភ្លៀងចូលមក ហើយអ្នកស្រីក៏មិនខុសពីអ្នកភូមិផ្សេងទៀតដែរ គឺចង់បានប្លង់​កម្ម​សិទ្ធិ​ដើម្បី​ខ្ចី​ប្រាក់​ពីធនាគារ​​​សម្រា​​ប់​​​សាង​សង់​​​ផ្ទះ​​កុំ​​ឱ្យ​លិចទឹក។

អ្នកស្រីបន្តថា៖«ខ្ញុំចង់បានប្លង់ ព្រោះថាវាមានការលំបាកច្រើន ទី១ ដល់ពេលខែវ​​ស្សា​ទឹក​​លិចហើ​​យ​​​​​វាប៉ះពាល់ដល់ក្មេង ខ្លាចក្មេងលង់ទឹក ខ្លាចខ្សែភ្លើងវាឆក់អី»។

ក្រុមអ្នកតវ៉ាបានលើកឡើងដូចៗគ្នាថា អ្នកភូមិជើងឯក សង្កាត់ជើងឯក ខណ្ឌដង្កោះនេះ បាន​​នាំ​​គ្នា​​​​​តវ៉ាជាហូរហែកន្លងមកហើយ។​​ពួក​​គេ​​បាន​​ប្រើប្រាស់លទ្ធភាព ក្នុងការសំដែងមតិដោយសន្តិវិធី ដើ​​ម្បីទា​ម​​​​ទារឱ្យ​​អាជ្ញាធរ​​ស​​​​ង្កាត់ ចេញប្លង់​​កម្ម​សិទ្ធិ ដើម្បីយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងហេតុផលផ្សេងៗ ដើម្បីបា​​ន​​ជាប្រយោជន៍។

គេសង្កេតឃើញថា ក្នុងរយៈពេលប្រមាណ ៣ឆ្នាំកន្លងទៅ ពលរដ្ឋដាក់ញត្តិផង ធ្វើលិខិតស្នើ​​សុំ​​​កិច្ច​អ​​ន្តរាគមន៍ពីផង ទាំងនៅថ្នាក់ខណ្ឌ រហូតដល់ក្រុង ក៏ប៉ុន្តែនៅមិនទទួលបានលទ្ធ​​ផល។​​​ជាថ្មី​ម្តង​ទៀត កាលពីថ្ងៃទី​២៧ ខែមេសា កន្លងទៅ ពួកគេបានដាក់ញត្តិសារឡើងវិញ ដោយ​​ទាមទារ​​ក្នុ​ង​គោលបំណងដូចគ្នា ប៉ុន្តែនៅមិនទាន់មានការឆ្លើយតបបែបណា ពីរដ្ឋបាលសាលា​​រាជធា​នី​​ភ្នំពេ​​ញ​។

ទាក់ទិននឹងការដាក់ញត្តិនេះ អ្នកស្រី អាន សុខឃីម និយាយថា អាជ្ញាធរបាន​​រុញច្រាន​​ដាក់​​គ្នា​​ទៅ​​វិ​ញ​​ទៅមកចំពោះលិខិតស្នើសុំធ្វើប្លង់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ អ្នកស្រីបន្តថា ពលរដ្ឋដែល​​រង​ផ​​​​លប៉ះពាល់នៅក្នុងសហគមន៍​​ដូន​​ឪនេះ ​​​បានដាក់លិខិត​​ស្នើសុំជាបន្តបន្ទាប់ចំនួន​​៩ដងរួច​​ហើយ​ដោ​យជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរខណ្ឌ និងសាលារាជធានីភ្នំពេញ រួមទាំងក្រសួងរៀបចំ​ដែនដីផង ជួយពន្លឿ​​ន​​នី​តិ​​វិ​​ធី សម្រាប់អ្នកភូមិឱ្យបានឆាប់ ប៉ុន្តែនៅតែគ្មានដំណោះស្រាយ អស់រយៈពេល៣ឆ្នាំមកនេះ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ពេលខ្ញុំឡើងទៅសាលាក្រុង គាត់តែងតែឱ្យខ្ញុំមកជួបសង្កាត់ ខណ្ឌ​។ សង្កាត់​​ និង​​​ខ​​ណ្ឌ​គាត់ក៏អត់មានដំណោះស្រាយជូនពួកខ្ញុំដែរ គាត់គ្រាន់តែថា គ្មានអ្នកណា​​​ធ្វើអី​​​ពួ​ក​យើងទេ រស់​​បាន​ចេះតែរស់ទៅ នៅបានចេះតែនៅទៅ»។

អ្នកស្រី គឹម ញឹប អភិបាលខណ្ឌដង្កោ បដិសេធនឹងការចោទប្រកាន់របស់អ្នកភូមិ ដែលលើក​​​ឡើង​ពីផែនការរារាំងរបស់អាជ្ញាធរ មិនអនុញ្ញាតឱ្យពលរដ្ឋ សាងសង់សំណងអ្វីបន្តទៀត នៅក្នុង​​ស​​ហ​គ​​​មន៍​ដូនឪ។ បើតាមអភិបាលខណ្ឌរូបនេះ នៅចំពោះមុខការតវ៉ារបស់អ្នកភូមិ គឺភាគីពាក់ព័ន្ធ ជាពិ​​សេ​ស​សាលារាជធានីភ្នំពេញ កំពុងតែរកវិធីដើម្បីជួយដោះបញ្ហាហើយ។

អ្នកស្រីបន្តថា៖​«ខ្ញុំមិនដឹងឆ្លើយថាម៉េចទេ អរគុណច្រើនហើយ។ គេរាល់ថ្ងៃ​​​គេកំពុងតែធ្វើ​ការ​​​​ហើ​​យ ជាពិសេសរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ»។

មិនខុសគ្នាទេ លោក ឃួង ស្រេង អភិបាលសាលា​រាជធានីភ្នំពេញ អះអាងដោយខ្លីថា ក្នុង​នាម​សាលា​រា​​ជធា​​នី​ភ្នំពេញ គឺកំពុងតែពិនិត្យពីលទ្ធភាព ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវ​​ការចាំបាច់របស់​​ពល​​រដ្ឋ​​​ហើ​យ​​។

លោកបន្តថា៖ «ទុកលទ្ធភាពឱ្យខ្ញុំពិនិត្យរឿងហ្នឹងអត់អីទេ ខ្ញុំពិនិត្យជូនគាត់ហើយ»។

អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស​អាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ឃើញថា អា​​ជ្ញា​ធ​​រ​គួរតែអនុវត្ត​​នូវ​តួនាទីរបស់ខ្លួន ក្នុងការផ្ដល់​​កម្មសិទ្ធិឱ្យប្រជាព​​​លរដ្ឋដែលរស់​នៅស្រ​​បច្បា​​ប់ ​​ដើម្បី​​ឱ្យ​​ពួ​កគេអាចយក​ទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់​ការ​ដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារឱ្យប្រសើរជាងនេះ។

លោកបន្តថា៖«បើករណីហ្នឹងមិនមានបញ្ហាវិវាទ​​ណាមួយដែលមិន​ប៉ះពាល់​ដល់​គាត់ ហើយប្រ​សិ​​ន​​​​បើ​​គាត់ជាកម្មសិទ្ធិ​ករស្របច្បាប់ ដែលជាដី​​ស្របច្បាប់ទាំងអស់​នេះ គួរតែពិ​និត្យ​​ធ្វើ​​​​ម៉េចពន្លឿន នី​​តិ​វិធី​ក្នុង​​​ការផ្ដល់ប័ណ្ណជូនពួកគាត់ ចៀសវាង​ការអូសបន្លាយ»។

សហគមន៍ដូនឪ នៅតែបន្តប្តេជ្ញាតស៊ូមតិ​​ដោយសន្តិវិធីទៀត ប្រសិនបើការតវ៉ាដើម្បីសុំប្លង់កម្ម​​សិទ្ធិ​​ជា​​ថ្មីទៀតនេះ មិនទទួលបានដំណោះស្រាយទេ។ សហគមន៍ដូនឪ មានទីតាំងនៅបឹង​​ជើង​​ឯក ខណ្ឌដង្កោ រាជធានីភ្នំពេញ ដែល​មានពលរដ្ឋ​ចំនួន ១០១​​គ្រួ​សារ បានចាប់ផ្តើម​​ដាក់​​ញត្តិ​​ជំ​​រុញ​​ឱ្យក្រសួងរៀបចំ​ដែនដី នគររូបនីយកម្ម និងសំណង់ ជួយដោះស្រាយជា​​ប​ន្ត​​​បន្ទាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ​​២០​​២​០​​មក ប៉ុន្តែលោក ជា សុផារ៉ា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងនេះ បានរុញបញ្ហានេះ ឱ្យសាលារាជធានី​ភ្នំពេញ​​ ជាអ្នកទ​​ទួល​​​បន្ទុក​ដោះស្រាយ​វិញ​​។ បើទោះជាវិវាទនេះ ធ្លាក់មកលើសាលារាជធានី​ភ្នំពេញដោះស្រាយក្តី អ្នករងផលប៉ះពាល់នៅតែ មិន​​អា​​ច​​ស្វែងរកលទ្ធភាព ដើម្បីដោះបញ្ចប់បញ្ហាបានដដែល អស់រយៈពេល៣ឆ្នាំមកហើយ៕

ក្រុមយុវជនស្រឡាញ់បរិស្ថានដែលមានគ្នាប្រមាណ ៣០នាក់ បានប្រមូលផ្តុំគ្នាដាក់ញត្តិជាថ្មី​​ទៀ​​ត​ ដោយស្នើ​​​​ឱ្យក្រ​​សួ​ង​​យុត្តិធម៌ អន្តរាគមន៍ និងជំរុញឱ្យបើកការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យឡើងវិញ ទៅ​​លើសំ​​ណុំ​​រឿង​​​​អ្នក​​ការពា​​​រ​​ប​​​រិ​ស្ថា​​ន​​ដ៏​​ល្បីល្បាញ ដែ​ល​​ត្រូ​វ​​​បានគេបាញ់សម្លាប់ កាលពី១១ឆ្នាំមុន នៅ​​ស្រុកថ្មបាំង ខេត្ត​​កោះ​​កុ​​ង​​។

តំណាងក្រុមយុវជនស្រឡាញ់បរិស្ថាន កញ្ញា ហេង គឹមសួ ឱ្យដឹងថា មូលហេតុដែលក្រុមយុវជន ស​​ម្រេចចិត្តដាក់ញត្តិជាថ្មីទៀត នៅឆ្នាំនេះ ដោយសារសង្កេតឃើញយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក ឈុត វុទ្ធី នៅមិនទាន់មាននៅឡើយ។ ប្រភពដដែល​បន្តថា ហេតុនេះទើបក្រុមយុវជនដែលមាន​​ភក្តីភាព​​ចំពោះ​​កា​​រ​លះ​​បង់របស់ អ្នកការពារបរិស្ថានរូបនេះ នឹងនៅតែបន្តទាមទារឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ជួយ​​ព​​ន្លឿន​​នី​​តិ​​វិ​​ធី និងបើកការស៊ើប​​ឡើងវិញ ដើម្បីប្រាកដថាលោក ឈុត វុទ្ធី នឹងទទួលបាន​​យុត្តិធម៌ដោយ​​ពិត​​​ប្រាក​​​ដ​។ 

កញ្ញាបន្តថា៖ «ក្នុងញត្តិហ្នឹង ពួកយើងចង់ទាមទារឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ជួយរកយុត្តិធម៌​ឱ្យលោក ឈុត វុទ្ធី ដោយសារតែឃើញថាកង្វះយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក ឈុត វុទ្ធី នៅមានកម្រិតនៅឡើយ។ខ្ញុំឃើ​ញ​ថាយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក ឈុត វុទ្ធី គឺនៅមិនទាន់មានពិតប្រាកដទេ»។

បន្ថែមពីលើនេះ កញ្ញា ហេង គឹមសួ អះអាងថា រូបគាត់​ចង់ដើរតាមលំអានលោក ឈុត វុទ្ធី ព្រោះអ្វី​​ដែល​​អ្នកការពារបរិស្ថានរូបនោះ​លះបង់ គឺពិតជាវីរៈភាព ដែលមិន​អាច​កាត់​ថ្លៃ​បាន។ ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត ក្នុងនាមជាអ្នកជំនាន់ក្រោយ ក៏នឹងបន្តស្មារតីនេះ ហើយចង់ឱ្យមាន ឈុត វុទ្ធី ច្រើននាក់ទៀតរួម​​​ទាំ​ងរូបគេផងដែរ ដើម្បីរួមចំណែកការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ ដែលនៅសេស​​សល់​​ចុ​ង​ក្រោយដែរ។

កញ្ញាបន្តថា៖ «ខ្ញុំក៏ចង់ធ្វើជា ឈុត វុទ្ធី ទី២ដែលអាចលះបង់សម្រាប់សង្គមមួយនេះដែរដោយសារ​តែខ្ញុំរស់នៅទឹកដីកម្ពុជា ហើយខ្ញុំក៏ចង់លះបង់សម្រាប់កម្ពុជាដូចជាគាត់ដែរ»។

ក្រុមយុវជន និងអ្នកស្រឡាញ់បរិស្ថាន ដែលមានគ្នាប្រមាណ ៣០​នាក់ កាល​ពី​ថ្ងៃទី​២៦ ខែ​មេសា បា​​​​នប្រារព្វខួប១១ឆ្នាំ នៃឃាតកម្មទៅលើលោក ឈុត វុទ្ធី។ ការរំលឹកខួបជាថ្មីទៀតនេះ ពួក​គេ​បាន​​​ហែ​​​​ជាក្បួន ចេញពីសួនច្បារមុខវត្តបទុមវតី ឆ្ពោះទៅក្រសួងយុត្តិធម៌ ក្នុងបំណងដើម្បី​​ដាក់​ញត្តិ។ ​ម្នាក់​​ៗ​ ក្នុង​​ចំណោមពួកគេ មានពាក់ស្រោមមុខដែលមានរូបលោក ឈុត វុទ្ធី អមដោយ​ស្លឹក​​ឈើ និងមានកាន់ប​​ដាដែល​​មាន​ខ្លឹមសារ និងអត្ថន័យថា យុត្តិធម៌ត្រូវតែមានចំពោះរូបលោក ឈុត វុទ្ធី​​ ជា​ដើម។

ប្រធានអង្គការការពារធនធានធម្មជាតិ និងជាសកម្មជនព្រៃឈើដ៏ឆ្នើមលោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបាន​​ម​ន្រ្តី​​​កងរាជអាវុធហត្ថ ឈ្មោះ អ៊ិន រតនា ដែលស៊ីឈ្នួលឱ្យក្រុមហ៊ុន ធីមបើហ្រ្គីន(Timber Gree​​n​)​ បាញ់សម្លាប់កាលពីចុងខែ​មេសា ឆ្នាំ២០១២។ សំណុំ​រឿង​ព្រហ្ម​ទណ្ឌ​មួយ​នេះ ត្រូវបាន​​តុលាកា​​រ​​ខេត្តកោះកុង បិទបញ្ចប់ដោយធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋានថា អ្នកការពារបរិស្ថានដ៏ល្បីល្បាញរូបនេះ ត្រូ​វ​រង​ការបាញ់ប្រហារពីមន្រ្តីកងរាជអាវុធហត្ថ ដែលឈរជើងការពារឱ្យក្រុមហ៊ុនមួយនេះ ហើយ​​ក្រោ​​យ​មកជនបង្ក ក៏បានបាញ់​​សម្លាប់​ខ្លួន​​ឯង​​តា​ម​ក្រោយដែរ។

ចាប់តាំងពីសំណុំរឿងនេះ បានបិទបញ្ចប់ទៅ ក្រុមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ហើយចុងក្រោយ​​នេះ​ ក្រុមយុវជនដែលស្រឡាញ់បរិស្ថាន តែងតស៊ូមតិជានិច្ច ដោយទាមទារឱ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ​​រប​​ស់​​រដ្ឋាភិបាល បើក​ការ​ស៊ើប​អង្កេតដោយ​ឯករាជ្យ​​ឡើង​​វិញ។ ​​ពួ​​ក​​​គេ​យល់ឃើញថា ការបិទបញ្ចប់​​ទៅ​​ដោយធ្វើ​​សេចក្តី​​សន្និដ្ឋានបែបនេះ វាហាក់នៅ​​មានមន្ទិល​​ស​​ង្ស័​យ​ជាច្រើនចំណុចបន្ថែមទៀត។

ក្រោយហេតុការណ៍កើតឡើង ម្ចាស់ជំនួយរបស់អង្គការ​​ការពារធនធានធម្មជាតិ បានបង្ហាញ​​ពី​​រ​បា​​យ​​​ការណ៍ស៊ើបអង្កេតរបស់ខ្លួនមួយ ដោយរកឃើញថា ក្រុមហ៊ុន ធីមបើហ្រ្គីន នេះជាកម្មសិទ្ធិ​​រប​ស់​​​​​លោក ឧកញ៉ា ទ្រី ភាព ដែលជាមនុស្សស្និទរបស់រដ្ឋាភិបាល។ តម្រុយដែលប្រមូល​​បានរក​​ឃើ​​ញ​​​​​ថា ការបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី នេះគឺជាការបិទបាំងព័ត៌មាន ដែលអ្នកការពារ​​ព្រៃឈើ​​រូប​​នេះ រួមទាំងអ្នកការសែត២រូបទៀត ថតបានពីរូបភាពនៃការធ្វើអាជីវកម្ម​​វល្លិ៍រមៀត ដើម្បី​​ចម្រា​ញ់ឱ្យទៅជាសារធាតុម្យ៉ាងដែលអាចផ្សំជាថ្នាំ អមហ្វេតាមីន ឬជាសារធាតុញៀន។

ដោយឡែក កញ្ញា ឡុង គន្ធា ដែលបានចូលរួមដាក់ញត្តិសម្រាប់ខួប ១១ឆ្នាំ នៅឆ្នាំនេះដែរ បានបង្ហា​​ញសោកស្តាយចំពោះការបាត់បង់វីរៈបុរសការពារព្រៃឈើដែលហ៊ានលះបង់រហូតដល់អាយុជីវិតដើម្បីការពារសម្បត្តិធម្មជាតិ។ កញ្ញា​បន្ថែមថា ការលះបង់របស់លោក ឈុត វុទ្ធី នេះពិតជាធ្វើឱ្យយុវជ​​ន​កាន់តែស្រ​ឡា​​ញ់បរិស្ថានជាងនេះបន្ថែមទៀត ហើយវីរភាពមួយនេះបានកប់ជ្រៅនៅក្នុងអា​​​​រម្មណ៍រប​ស់យុវជន។

កញ្ញាបន្តថា៖​ «ការបាត់បង់រូបលោក[ឈុត វុទ្ធី] វាជារឿងមួយដែលគួរឱ្យសោកស្តាយ ហើយទោះ​ជារូប​លោក​ស្លាប់​បាត់បង់ជីវិតហើយក្តី ប៉ុន្តែវីរភាពរបស់រូបលោក គឺនៅតែស្ថិតក្នុងក្រអៅបេះដូងរបស់យុវជនខ្មែរគ្រប់ៗគ្នា។ យើងនៅតែបន្តជំរុញឱ្យស្វែងរកយុត្តិធម៌ចំពោះរូបលោក[ឈុត វុទ្ធី] បន្ត​ទៀត»។

មិនខុសគ្នាទេ សម្រាប់យុវជន ហៀម ផេត លើកឡើងថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ រហូ​​​​តមកដល់ពេលនេះ មានរយៈពេលច្រើនឆ្នាំហើយ នៃឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី ប៉ុ​​ន្តែ​​​​យុត្តិធម៌នៅ​ទាន់មាននៅឡើយសម្រាប់គ្រួសាររបស់លោក។ ប្រភពបន្ថែមថា ដើម្បីឱ្យគ្រួសារ​លោ​​​កអាចទ​​ទួ​ល​​យកបាន ក្រសួងពាក់ព័ន្ធត្រូវតែជួយរកយុត្តិធម៌ជូនពួកគេ ដើម្បីឱ្យពួកគាត់បានស្ងប់ចិត្ត។

លោកបន្តថា៖ «អស់រយៈពេលរហូតដល់ ១១​ឆ្នាំ យូរមែនទែន ហើយនៅតែមិនទាន់មានភាពយុត្តិ​​ធម៌​សម្រាប់គាត់ និងគ្រួសាររបស់គាត់ ចង់ឱ្យខាងក្រសួងយុត្តិធម៌ជួយរកយុត្តិធម៌ជូនរូបគាត់និងក្រុមគ្រួសារគាត់ហ្នឹងឱ្យទទួលបានយុត្តិធម៌។ សូមឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធហ្នឹង ពន្លឿន​ការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញ​ករណីឃាតកម្មរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ហ្នឹង ឱ្យជួយធ្វើការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញដើម្បីជួយវែកមុខរកជនល្មើសដែលបានធ្វើឃាត[បាញ់សម្លាប់]គាត់​ហ្នឹង»។

ឆ្លើយតបរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន លើកឡើងថា ករណីឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី នេះតុលាការខេត្តកោះកុងបានសម្រេចបិទបញ្ចប់សំណុំរឿងរួច​​រាល់​អស់​​ហើយ។

បើតាមលោក ជិន ម៉ាលីន ប្រសិនបើក្រុមយុវជនទាំងនោះ មានភស្តុតាងបន្ថែមជុំវិញ​រឿងឃាតកម្ម​ទៅលើលោក​ ឈុត វុទ្ធី នេះក្រសួងយុត្តិធម៌ មិនបដិសេធក្នុងការអនុវត្តនីតិវិធីបន្តទេ ប៉ុន្តែ​ស្នើឱ្យពួកគេផ្តល់​​ត​ម្រុ​យថ្មីណាមួយ ដែលរកឃើញថាសំណុំ​​រឿង​​មួ​យ​​នេះ នៅ​មាន​ចំណែក​ដែល​ត្រូវ​​​បើក​ការ​​ស៊ើប​អ​​ង្កេ​​តបន្ថែមទៀតដែរ។

លោកបន្តថា៖ «ករណីលោកឈុត វុទ្ធី នេះគឺសំណុំរឿងបានបិទបញ្ចប់រួចទៅហើយ ការស៊ើបអង្កេត ដំណើរការនិតីវិធីការផ្តន្ទាទោសជនដៃដល់ និង​អ្នកពាក់ព័ន្ធហ្នឹង គឺបានបិទបញ្ចប់រួចអស់ហើយ។ ប្រ​​សិនបើគាត់[ក្រុមយុវជន]មិនអាចទទួលយកការសម្រេចសេចក្តីហ្នឹងបាន ដោយ​គាត់គិតថាមានជនជនដៃដល់អ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត សូមឱ្យគាត់ចូលរួមសហការ និងផ្តល់សក្ខីកម្មមូល​ដ្ឋាន​រឹងម៉ាំ បង្ហាញភស្តុតាងផ្ទុយ​ថាការសម្រេចរបស់តុលាការហ្នឹងមិនត្រឹមត្រូវ»។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំ​​អាត យល់ឃើញថា ទាំងស្ថាប័នមិនមែនរដ្ឋាភិបាល រួមទាំងភាគីពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត នៅតែមិន​​អ​ស់​​​​​ចិត្ត ចំពោះការបិទបញ្ចប់ទៅ នៃសំណុំរឿងដ៏ចម្រូង​ចម្រាស់​មួយ​​​នេះ។ ក្នុងនាមជាអ្នក​​ការពារ​សិ​​ទ្ធិ​​​​​​​មនុ​​ស្ស លោកស្នើឱ្យស្ថាប័នជំនាញ ជាពិសេសក្រសួងយុត្តិធម៌ ត្រូវ​បើកការស៊ើប​​អ​​ង្កេ​​ត ដោ​យ​ឯករាជ្យឡើងវិញ ដើម្បីប្រាកដថា ជនបង្ក និងអ្នកបញ្ជានៅពីក្រោយខ្នងត្រូ​​វបានអនុវត្ត​​ទោ​ស​ដោយពិតប្រាកដ។

លោកបន្តថា៖ «យើងឃើញថា មានមន្ទិលសង្ស័យជាច្រើនទាក់ទងសំណុំរឿងលោកឈុត វុទ្ធី  ដូច្នេះអង្គការសង្គមស៊ីវិលយើងនៅតែទទូចឱ្យបើកការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញ ដើម្បីស្វែររកយុត្តិធម៌ជូនលោក ឈុត វុទ្ធី»។

ស្របពេលមានការទាមទារមិនចប់មិនហើយ និងជំរុញឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញ ចំពោះ​ការ​​បិទបញ្ចប់ទៅដោយមិនស្ងប់ចិត្ត ពីអង្គការ-សមាគមនោះ​ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា កាលឆ្នាំ២០​​១​​៩ បានបង្ហាញពីដំណើរការ​ក្ដីដែលចេញដោយតុលាការខេត្តកោះកុង រកឃើញថា កាលពីខែតុ​លា ឆ្នាំ២០១២ សាលាដំបូងខេ​ត្ត​នេះ បានបិទសំណុំរឿងនេះត្រឹមសម្អាងហេតុថាលោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូ​វ​បានសម្លាប់ដោយទាស់ពា​ក្យ​សម្តីគ្នាជាមួយមន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថ និងសន្តិសុខដែលស៊ីឈ្នួលឱ្យ​ក្រុមហ៊ុន ធីមបើហ្រ្គីន ក្នុងពេលដែលពួកគេទា​មទារឱ្យ​​លោក ឈុត វុទ្ធី ប្រគល់កាមេរ៉ាដែលមានផ្ទុ​​ករូបភាព នៃទីតាំងក្រុមហ៊ុន។ បើទោះបែបណា ច្រើនឆ្នាំមកនេះ ការទាមទាររបស់ស្ថាប័នក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំងនោះ មិនត្រូវ​​បាន​ធ្វើ​​​​​​ឡើងដោយភ្នាក់ងាររដ្ឋទេ ផ្ទុយទៅវិញទាំងមន្រ្តីនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី និងក្រសួង​​យុត្តិ​​ធ​ម៌ អះអាងដូចៗគ្នាថា សំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌនេះ ត្រូវបានបិទបញ្ចប់​​រួចរាល់​​អស់​​ហើ​​យ ដោ​​​យ​សា​​ល​​ក្រុមតុលាការខេត្តកោះកុង៕