សិប្បកម្មតម្បាញសូត្រ រមណីយដ្ឋានចម្ការស្នេហ៍ មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិតូច ឃុំកោះឧកញ៉ាតី ស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល។ សិប្បកម្មតម្បាញសូត្រនេះ បានជួយសម្រួលជីវភាពប្រជាជននៅកោះឧកញ៉ាតី និងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរឲ្យចូលទស្សនាជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ការតម្បាញសូត្រពីដង្កូវនាង ជាមុខរបរបែបប្រពៃណីមួយក្នុងសង្គមខ្មែរដែលមានតាំងពីបុរាណកាលមកម្ល៉េះ។ ការផលិតសូត្រមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញ និងត្រូវឆ្លងកាត់ជាច្រើនដំណាក់កាល តាំងពីការចិញ្ចឹម និងថែទាំដង្កូវនាង រហូតដល់ការតម្បាញសូត្រ។
កម្រងរូបភាព៖ ក្រុមយុវជនចូលទស្សនារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទះតាម៉ុក
ក្រុមយុវជនប្រមាណជាង៤០នាក់ បានចូលទស្សនារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទះតាម៉ុក អតីត មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម កំឡុងពេលទៅទស្សនកិច្ចជីវចម្រុះនៅព្រៃសង្ឃសហគមន៍រុក្ខាវ័នរៀបចំដោយក្រុម Guardians of Right and Eco-Nature(GREN) កាលពីថ្ងៃទី២៤ ដល់២៨ ខែមេសា ២០២៤។
រមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទះតាម៉ុក ស្ថិតក្នុងភូមិអភិវឌ្ឍន៍ ស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។ យោងតាមរដ្ឋបាលខេត្តឧត្តរមានជ័យ ផ្ទះតាម៉ុកមានផ្ទៃដី ១,៦១ហិកតា និងផ្ទះចំនួន៤ ហើយខាងក្រោយផ្ទះមានបឹងទំហំ៤១៧ ហិកតា ហៅបឹង អន្លង់វែង ឬបឹងអូរជីកដែលស្គាល់ថាជាផ្ទះ និងជាទីតាំងប្រជុំកងទ័ពសម្រាប់រៀបចំផែនការវាយប្រយុទ្ធខាងយោធារបស់តាម៉ុក។
មន្រ្តីនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលចំអកឱ្យលោក សម រង្ស៊ី ករណីផ្ទុះគ្រាប់ក្នុងបន្ទាយយោធានៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ
មន្រ្តីនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល ចំអកឱ្យអតីតប្រធានគណបក្សជំទាស់ដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេសដោយចាត់ទុកថា ជាអ្នកនយោបាយដែលអស់ផ្លូវដើរ និងគ្មានតម្លៃអ្វីសម្រាប់ការធ្វើនយោបាយតទៅទៀត ខណៈលោកចោទប្រកាន់ថាការផ្ទុះគ្រាប់នៅក្នុងបន្ទាយយោធាក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ជាការឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីការទាមទារឱ្យក្រុមគ្រួសារត្រកូលហ៊ុនចុះចេញអំពីអំណាច។
ប្រតិកម្មរបស់មន្រ្តីនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលនៅពេលនេះ ក្រោយពេលលោក សម រង្ស៊ី អតីតប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដែលត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយ បានចោទប្រកាន់ថានេះជាគឺជាចលនាផ្ទៃរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាសញ្ញាចាប់ផ្តើមផ្ទុះដើម្បីទាមទារឱ្យដកក្រុមគ្រួសារ ត្រកូលហ៊ុនចេញពីអំណាច។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ប៉ែន បូណា ប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ នេះថាការធ្វើនយោបាយរបៀបលោក សម រង្ស៊ី នេះជាវិធីបញ្ចប់ផ្លូវខ្លួនឯង។លោកបន្តថា ក្នុងករណីនេះការធើ្វនយោបាយមិនមែនធើ្វប្រឆំាង រហូតមិនគិតប្រយោជន៍ជាតិជាធំទេ។ម្យ៉ាងវិញទៀត របៀបធ្វើនយោបាយនេះ នឹងនាំឱ្យអតីតមេបក្សជំទាស់រូបនេះ រឹតតែកម្សត់ខ្លួន និងគ្មានទីពឹងតទៅទៀត។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ធ្វើនយោបាយកាន់តែយូរ វ័យកាន់តែចាស់ បរាជ័យកាន់តែធំ ភាពឯកោកាន់តែខ្លាំង និយាយលែងដឹងខុសត្រូវ។ អ្វីក៏អាចហារមាត់និយាយចេញមកបានដែរដោយមិនគិតពីភាពសមទំនង។ប្រឆាំងដោយងងឹតងងុល ពុលទឹកមាត់ ទោះប្រយោជន៍ជាតិក៏ប្រឆាំង។
ប្រតិកម្មរបស់មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលរូបនេះ នៅក្រោយពេលមួយថ្ងៃ បន្ទាប់ពីអតីតមេបក្សជំទាស់ បញ្ចេញសារនយោបាយរបស់ខ្លួន នៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក កាលពីថ្ងៃទី២៨ មេសា ឆ្នាំ២០២៤។តាមរយៈសារនយោបាយរបស់លោក សម រង្ស៊ី បានលើកឡើងថាការផ្ទុះឃ្លាំងគ្រាប់នេះគឺជាចលនាផ្ទៃក្នុង និងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធគឺជាការប្រឆាំងនឹងក្រុមគ្រួសារត្រកូល ហ៊ុន ហើយក៏ជាសញ្ញានៃការចាប់ផ្តើមផ្ទុះហើយដែរ ដើម្បីទាមទារឲ្យដកចេញត្រកូល ហ៊ុន ចេញ។
យោងតាមសំណេរនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោក កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានស្តីទីអតីតគណបក្សសង្រោះជាតិ បានលើកឡើងថាចលនានេះ បានរៀបចំឲ្យផ្ទុះឃ្លាំងគ្រឿងផ្ទុះ ជិតទីក្រុងភ្នំពេញ នៅថ្ងៃ ២៧ មេសា ២០២៤ នេះ។ លោកបន្តថា ហេតុនេះហើយ បានជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសចិន បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន កាលពីថ្ងៃ ២៤ មេសា ២០២៤ នេះ ថា ប្រទេសចិន និងកងទ័ពចិន នឹងការពារអាយុជីវិត និងសុវត្ថិភាព ក្រុមគ្រួសារ ហ៊ុន សែន។
លោកបន្តថា៖«ចលនាផ្ទៃក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធចាប់ផ្តើមផ្ទុះហើយដើម្បីទាមទារឱ្យដកចេញត្រកូល ហ៊ុន(គឺ ហ៊ុន សែន និងកូនគាត់ដែលឡើងតាមជើងខោ) ។ចលនានេះបានរៀបចំឱ្យផ្ទុះឃ្លាំងគ្រឿងផ្ទុះជិតកទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា នេះ »។
ក្រៅពីនេះ លោក សម រង្ស៊ី ដែលជាអ្នកនយោបាយចាស់វស្សា និងជាដៃគូនយោបាយដែលស្វិតស្វាញជាមួយនិងលោក ហ៊ុន សែន ហើយក៏ធ្លាប់រិះគន់ដោយមិនសំចៃមាត់ បានចំអកថា អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តីលោក ហ៊ុន សែន កំពុងតែបង្ហាញការព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពរបស់ខ្លួន។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីការពារអំណាច និងក្រុមគ្រួសារលោក ហ៊ុន សែន បានស្នើសុំឱ្យប្រទេសមហាអំណាចចិនកុម្មុយនីស្ត ធានានូវអំណាចផង និងស្ថេរភាពគ្រួសារបស់លោកផង ព្រោះតែបាត់ទំនុកចិត្តលើកងការពាររបស់លោក។
លោកបន្តថា៖ «លោក ហ៊ុន សែន កំពុងតែភ័យខ្លាំងណាស់ ហើយគាត់ឈប់ទុកចិត្តអង្គរក្សគាត់ទៀតហើយ។ គាត់បានទៅពឹងពាក់ចិនកុម្មុយនីស្ត ឲ្យជួយការពារអាយុជីវិត និងសុវត្ថិភាពរបស់គាត់ និងក្រុមគ្រួសារគាត់» ។
បើទោះជាបែបណា សម្រាប់លោក ប៉ែន បូណា បានថ្លែងការពារពីជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលថា លោក សម រង្ស៊ី គឺជាអ្នកនយោបាយដែលមានមាត់អត់គម្រប ហើយការចោទប្រកាន់ណាមួយរបស់អតីតមេបក្សជំទាស់រូបនេះ គឺបង្ហាញឱ្យពីនយោបាយស្មោគគ្រោក និងពឹសពុល។
លោកបន្តថា៖«មួយជីវិតនយោបាយចេះតែញុះញង់មួលបង្កាច់ លាបពណ៌ ប្រមាថ … រកអ្វីជាគំរូល្អបន្តិចសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយមិនឃើញ» ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ រហូតមកដល់ពេលនេះ គេនៅមិនទាន់មានរបាយការណ៍ណាមួយ ដែលបង្ហាញឱ្យឃើញពីមូលហេតុនៅពីក្រោយនៃការផ្ទុះឃ្លាំងផ្ទុកគ្រាប់ នៅក្នុងបន្ទាយយោធា ដែលស្ថិតនៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺនេះនៅឡើយទេ។របាយការណ៍បឋមដែលចេញដោយកងទ័ពជើងគោក នៃយោធភូមិភាគទី៣ កាលពីថ្ងៃទី២៧ មេសា រកឃើញថាមានមនុស្សចំនួន២០នាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិតភ្លាមៗ សម្ភារៈ និងមនុស្សមួយចំនួនមានរងរបួសធ្ងន់ និងស្រាល។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះអ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមលោក បណ្ឌិត មាស នី យល់ឃើញថារបៀបធ្វើនយោបាយរបស់អ្នកនយោបាយខ្មែរ ហាក់ដើរហួសព្រំដែនក្នុងការប្រឆាំង។លោកបន្តថាការធ្វើនយោបាយរបៀបនេះ វានឹងទាញឱ្យតម្លៃរបស់អ្នកនយោបាយត្រូវធ្លាក់ចុះទៅវិញទេ។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ការប្រឆាំងវាគួរធ្វើឡើងក្នុងក្របខណ្ឌមួយដែលមានហេតុផលសមរម្យ និងកាលៈទេសៈដែលអាចផ្តល់អំណោយផល សម្រាប់ការរិះគន់។ផ្ទុយទៅវិញ ការប្រឆាំងពេលខ្លះ អាចនាំឱ្យខាតប្រយោជន៍ ប្រសិនបើការរិះគន់នោះ ប្រឆាំងទិសដៅរបស់អ្នកគាំទ្រ។ហើយអ្នកនយោបាយ គួរទុកផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ជាជាងការរិះគន់ណាមួយដែលនាំគ្រោះដាក់ខ្លួន។
លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំមើលទៅហាក់ដូចជាប្រឆាំងគ្រប់រឿងទោះបី រឿងតូចរឿងតាចចេញមកគឺត្រូវប្រឆាំងទាំងអស់អាហ្នឹងវាចូលរឿងប្រឆាំងជ្រុលនិយមបាទ ពេលខ្លះខ្ញុំមានអារម្មណ៍អាចជាជ្រុលនិយមក៏អាចថាបាន។ប៉ុន្តែទោះបីយ៉ាងណាក៏ខ្ញុំមិនរិះគន់អីទេរឿងហ្នឹងព្រោះនេះជាសិទ្ធិរបស់ គាត់ដែលគ្រាន់តែថាយើងធើ្វនយោបាយយើងគួរតែមើលខ្យល់ខ្លះផង តើខ្យល់បក់ទៅខាងណាទៅហើយពេលខ្លះ ត្រូវតែទុកប្រយោជន៍ជាតិជាធំកុំមើលមកប្រឆាំងដើម្បីគឺតែ ប្រជាពិថុតិឬក៏ការធើ្វអីមួយគឺដើម្បីប្រជាពិថុតិរៀងខ្លួន ដល់ប្រយោជន៍ជាតិយើងដាក់នៅពីខាងក្រោយខ្នងចោលនេះអ្នកនយោបាយខ្មែរយើង» ។
ហាក់មិនខុសគ្នាទេ សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ក៏ឯកភាពដែរថា អ្វីដែលលោក សម រង្ស៊ី រិះគន់នេះទំនងមិនបានផ្តល់ផលចំណេញណាមួយសម្រាប់ការធ្វើនយោបាយរបស់លោកទេ។ជាងនេះទៀត ការធ្វើអត្ថាធិប្បាយដោយផ្អែកលើដំណឹងដែលខ្វះប្រភពឱ្យគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ហាក់បីដូចជាមិនបានយល់ពីបរិបទនយោបាយទៅវិញ ហើយសារនយោបាយដែលបញ្ចេញនោះទៀតសោត គ្មានតម្លៃណាមួយ ដែលអាចទាកទាញការគាំទ្រទៀតផង។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំគិតថាសារនយោបាយលោក សម រង្ស៊ី គាត់អត់យល់ពីទិដ្ឋភាពមួយចំនួនអ្វីដែលគាត់លើកឡើងគាត់ហាក់បីដូចជាមានព័ត៌មានច្រើននៅក្នុងដៃដែលលោកទទួលបាន ប៉ុន្តែសារព័ត៌មានបែបហ្នឹងគឺជាព័ត៌មានមិនឈានទៅរកការស្រស់ស្រួលគ្នាទេអ្នកនយោបាយ»។ ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកគោលនយោបាយ យល់ឃើញថា ការសាចទឹកដាក់គ្នារវាងអ្នកនយោបាយ និងអ្នកនយោបាយនេះ វានឹងមិនបានផ្តល់ផលចំណេញណាមួយសម្រាប់ជាតិនោះទេ។មិនតែប៉ុណ្ណោះ ការប្រកាន់យកគោលការណ៍ ធ្វើនយោបាយបែបទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រមោច ទឹកហោចស្រមោចស៊ីត្រីនេះ វានឹងធ្វើឱ្យជាតិបែកបាក់ និងមិនមានឯកភាពផ្ទៃក្នុង ដែលកម្ពុជាធ្លាប់មានពិសោធន៍រួចហើយក្នុងរបបសាធារណៈ និងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬហៅថាវាលពិឃាត៕
គណបក្សភ្លើងទៀន៖ សមាជិកបក្សរបស់ខ្លួនមួយរូបទៀត ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនដោយមិនដឹងមូលហេតុ
គណបក្សភ្លើងទៀន ឱ្យដឹងថា សមាជិកបក្សរបស់ខ្លួនមួយរូបទៀតដែលជាចៅសង្កាត់រងទី២ នៅសង្កាត់វាលវង់ ក្រុងកំពង់ចាម ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ដោយមិនដឹងមូលហេតុ កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៨ ខែមេសាម្សិលមិញ។
តាមរយៈសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ របស់គណបក្សភ្លើងទៀន ស្ដីពីការចាប់ខ្លួនសកម្មជនគណបក្សភ្លើងទៀន បានឱ្យដឹងថា លោក គង់ ថារ៉េត ដែលជាចៅសង្កាត់រងទី២ នៅសង្កាត់វាលវង់ ក្រុងកំពង់ចាម ខេត្តកំពង់ចាម និងជាអនុប្រធានប្រតិបត្តិគណបក្សភ្លើងទៀនក្រុងកំពង់ចាម ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ដោយមិនបានដឹងពីមូលហេតុ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដដែល បានចាត់ទុកការចាប់ខ្លួនសកម្មជនគណបក្សជាបន្តបន្ទាប់ នាពេលនេះ ថាជាការគំរាមកំហែង ក្នុងគោលបំណងរារាំងការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយស្របច្បាប់របស់គណបក្ស និងសកម្មជនគណបក្សភ្លើងទៀននៅទូទាំងប្រទេស។
គណបក្សភ្លើងទៀន ក៏បានអំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរឱ្យដោះលែងសកម្មជនគណបក្សទាំងអស់ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងបញ្ឈប់ការគំរាមកំហែង និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញតាមគ្រប់រូបភាព លើគណបក្សភ្លើងទៀនតទៅទៀត ខណៈគណបក្សប្រឆាំងមួយនេះ អះអាងថា សកម្មជនរបស់គណបក្សតែងតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ ដោយគោរព និងអនុវត្តតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ជាធរមាននានារបស់ប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ។
អគ្គលេខាធិការគណបក្សភ្លើងទៀន លោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ បានប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី២៩ ខែមេសានេះថា ការចាប់ខ្លួនលោក គង់ ថារ៉េត បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ព្រោះគាត់ជាសកម្មជនសំខាន់ និងជាអង្គបោះឆ្នោតដែលនឹងចូលរួមបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការចាប់នេះ គឺមិនល្អសម្រាប់ដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងក្នុងដំណាក់ការនៃដំណើរការបោះឆ្នោតអសកលខាងមុខ ព្រោះគាត់គឺជាអង្គបោះឆ្នោត និងជាសកម្មជនសំខាន់របស់គណបក្សភ្លើងទៀន»។
លោកស្នើឱ្យដោះលែងសមាជិក និងថ្នាក់ដឹកនាំគណក្សភ្លើងទៀនទាំងអស់ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន ព្រមទាំងបើកលំហរសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងនយោបាយ ដើម្បីធានានូវដំណើការប្រជាធិបបតេយ្យ ខណៈការបោះឆ្នោតអសកលនឹងប្រព្រឹត្តទៅដ៏ឆាប់នាពេលខាងមុខនេះ។
លោក គង់ លីហួរ ជាកូនប្រុសរបស់លោក គង់ ថារ៉េត បានលើកឡើងថា លោកពុំបានដឹងពីមូលហេតុនៃការចាប់ខ្លួនឪពុករបស់លោកនោះទេ ព្រោះនៅពេលសមត្ថកិច្ចទៅចាប់ខ្លួនឳពុករបស់លោកនោះ លោកបានស្នើសុំមើលដីកាដែរ ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចមិនអនុញ្ញាត។
លោកថា៖ «គេអត់មានប្រាប់ហេតុផលយើងផង គេគ្រាន់តែគាត់ខុសៗ ហើយខ្ញុំសុំមើលដីកា ក៏គេថាដីកាគេអត់អាចឱ្យខ្ញុំមើលបានគេ ឱ្យតែសាម៉ីខ្លួនទេ។ និយាយទៅគេអត់មានផ្ដល់ដំណឹងថា គាត់ខុសរឿងអី គឺអត់មានសោះហ្មង។ សូម្បីតែខ្ញុំថា ឥឡូវខ្ញុំជាគ្រួសារកូនបង្កើតគាត់ ខ្ញុំសុំមើលដីកាដែលដីកាឃាត់ខ្លួនហ្នឹង។ មេប៉ុស្តិ៍វាលវង់ប្រាប់ខ្ញុំ គាត់និយាយផ្ទាល់មាត់គាត់ គាត់ថាដីកាសួរនាំ ដល់ពេលព្រលឹមឡើងព្រឹកមិញហ្នឹង គាត់សន្លប់ គេបញ្ជូនគាត់ទៅពេទ្យ គេប្រាប់ថាដីកាឃាត់ខ្លួនវិញ ដល់អ៊ីចឹងខ្ញុំអត់យល់ដីកាមួយណាដែរ»។
លោកបន្តថា លោក គង់ ថារ៉េត ដែលមានវ័យ៦០ឆ្នាំ និងមានជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រចាំកាយផងនោះ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចបញ្ជូនទៅស្នងការនគរបាលខេត្តកំពង់ចាម ដើម្បីសួរនាំ។ លោកបន្ថែមថា ក្រោយពីការចាប់ខ្លួននោះ លោកបានយកថ្នាំជូនឳពុក ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចមិនអនុញ្ញាត ទើបធ្វើឱ្យជាតិស្ករក្នុងឈាមរបស់គាត់ឡើងខ្ពស់ បណ្តាលឱ្យគាត់សន្លប់ និងត្រូវបានបញ្ជូនទៅព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យខេត្តកំពង់ចាម ។
លោក គង់ លីហួរ ស្នើភាគីពាក់ព័ន្ធក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាលដោះលែងឳពុកលោកវិញ ដោយលោកអះអាងថាឳពុកលោកមិនបានប្រព្រឹត្តកំហុសឡើយ ដោយការចាប់ខ្លួននេះជារឿងនយោបាយ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំសុំសំណូមពរដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល ជួយដោះលែងគាត់មកវិញ ដោយសារគាត់អត់មានកំហុសទេ[…]ការចាប់ខ្លួននេះធ្វើឡើងគឺជាមិនមែនរឿងបុគ្គលទេ ប៉ុន្តែគេនៅតែនិយាយថាជារឿងបុគ្គល។ អានេះជាធម្មតាការចាប់ខ្លួនរបស់អ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងណាមួយ តែងតែមានការនិយាយចេញពីខាងមន្ត្រី ឬក៏ដែនសមត្ថកិច្ចអ្នកដែលមានការងារពាក់ព័ន្ធ គេនិយាយថា ជារឿងផ្ទាល់ខ្លួនទេ មិនមែនរឿងនយោបាយទេអ្នកណាក៏គេតែងតែនិយាយអញ្ចឹងដែរ»។
ជុំវិញរឿងនេះស្នងការនគរបាលខេត្តកំពង់ចាម លោក ហេង វុទ្ធី បានប្រាប់ថា ការចាប់ខ្លួនលោក គង់ ថារ៉េត គឺធ្វើឡើងតាមដីការតុលាការ។ លោកថា៖ «ទាល់តែមានបទល្មើសបានគេចាប់ បើអត់មានបទល្មើសគេអត់ចាប់ទេ[…]ខ្ញុំនៅចាប់បទល្មើសចាប់រាប់រយរាប់ពាន់នាក់គ្មានដែលតេសួរសោះ មនុស្សម្នាក់ហ្នឹងម៉េចសួរមូលហេតុអ្វី? វាយ៉ាងម៉េច? វាត្រូវម៉េចបងឯង? ឥឡូវដូចខ្ញុំនិយាយអ៊ីចឹងថា ខ្ញុំចាប់ខ្លួនធ្វើតាមដីការតុលាការទេ អ៊ីចឹងមានអីបន្តទៅគាត់ទៅ»។
អភិបាលខេត្តកំពង់ចាម លោក អ៊ុន ចាន់ដា មិនឆ្លើយតបទេ ដោយលោកឱ្យទៅសួរខាងអយ្យការសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ចាម។
លោកថា៖«សុំសួរទៅកាន់ស្ថាប័នអយ្យការ ព្រោះការចាប់មនុស្សទាល់តែមានដីកា អ៊ីចឹងសុំសួរទៅខាងហ្នឹងបានច្បាស់ជាង ព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងបណ្ដឹងយ៉ាងម៉េចហ្នឹង»។
ចំណែក លោក តូច ឧត្តម ព្រះរាជអាជ្ញារងអមសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ចាម មានប្រសាសន៍ថា ការអនុវត្តរបស់សមត្ថកិច្ច គឺដោយសារតែសមត្ថកិច្ចបានទទួលពាក្យបណ្តឹងពីប្រជាពលរដ្ឋ ដែលទាមទារឱ្យមានចំណាត់ការទៅលើ លោក គង់ ថារ៉េត និងទាមទារនូវសំណងការខូចខាតរបស់ពួកគាត់។
លោកថា៖ «ស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្តកំពង់ចាម ពិតជាបានធ្វើការឃាត់ខ្លួនឈ្មោះ គង់ ថារ៉េត ពិតប្រាកដមែន ហើយការឃាត់ខ្លួននេះ គឺធ្វើឡើងតាមរយៈបណ្តឹងរបស់ឈ្មោះ ញ៉ែម សុខជា ភេទប្រុស និងឈ្មោះ ហៀក លាងសេង ភេទស្រី ដែលមានទីលំនៅសង្កាត់បឹងកុក ក្រុងកំពង់ចាម ដោយធ្វើការប្តឹងឈ្មោះ ថារ៉េត ថាបានធ្វើការក្លែងបន្លំមេដៃរបស់ពួកគាត់ទាំងពីរនាក់។ […] ការអនុវត្តរបស់សមត្ថកិច្ច គឺធ្វើឡើងត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធីច្បាប់»។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត បង្ហាញការបារម្ភពីបរិកាសបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ អាណត្តិទី៤ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ខាងមុខនេះ និងការរិះគន់ពីមជ្ឈដ្ឋានអន្តរជាតិ ទៅលើការចាប់ខ្លួនសកម្មជនគណបក្សនយោបាយជាបន្តបន្ទាប់។ ករណីនេះ លោកស្នើឱ្យអ្នកនយោបាយធ្វើឱ្យលំហប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សមានភាពប្រសើរ ដោយយកប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ទើបអាចទទួលបានផលចំណេញពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អ្នកនយោបាយគួរតម្កល់ឧត្តមប្រយោជន៍ជាតិ ឧត្តមប្រយោជន៍ពលរដ្ឋជាធំ ហើយរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហានយោបាយដែលសេសសល់ និងធ្វើការកែលម្អលើលំហប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស ឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ ទើបអាចទទួលបានផលចំណេញច្រើនពីសហគមន៍អន្តរជាតិ»។ បើតាមអគ្គលេខាធិការគណបក្សភ្លើងទៀន លោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ គិតមកដល់ពេលនេះ មានថ្នាក់ដឹកនាំ និងសមាជិក និងសកម្មជនគណបក្សសរុបប្រមាណ ២០នាក់ហើយ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងឃុំខ្លួនជាបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារ ក្រោមបទចោទផ្សេងៗ ក្នុងនោះមានដូចជាបទចោទ ញុះញង់ ការក្លែងបន្លំឯកសារសាធារណៈ និងការក្លែងបន្លំស្នាមមេដៃជាដើម៕
សង្គមស៊ីវិលធ្វើយុទ្ធនាការបង្ហោះរូបថតទាមទារឱ្យមានការដោះលែងលោក កើត សារ៉ាយ
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល បានធ្វើយុទ្ធនាការបង្ហោះរូបថតនៅលើបណ្តាញសង្គម ដោយអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងជាបន្ទាន់ និងទម្លាក់បទចោទលើ លោក កើត សារ៉ាយ ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ ដោយពួកគេលើកឡើងថា មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ ជាអ្នកនិយាយការពិត និងពុំបានធ្វើសកម្មភាពណាមួយប្រាសចាកពីផ្លូវច្បាប់ ដូចការចោទប្រកាន់នោះឡើយ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលបានធ្វើយុទ្ធនាការនេះ រួមមាន អង្គការភាពជាដៃគូដើម្បីបរិស្ថាន និងការអភិវឌ្ឍ សមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា សម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស(លីកាដូ) សមាគមអាដហុក និងអង្គការសង់ត្រាល់ ជាដើម។
លោក សាន់ ម៉ាឡា ប្រធានកម្មវិធីបណ្តាញ និងតស៊ូមតិនៃអង្គការភាពជាដៃគូដើម្បីបរិស្ថាន និងការអភិវឌ្ឍ បានឱ្យដឹងថា នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាច្រើនស្ថាប័ន បាននាំគ្នាធ្វើយុទ្ធនាការនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក តាមរយៈការកាន់រូបថត និងបដាផ្សេងៗដោយសរសេរថា៖ «សូមដោះលែងលោក កើត សារ៉ាយ ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្ត័ខ្មែរ » ។
លោកបន្តថា ការបង្ហោះរូបថតតាមស្ថាប័ននីមួយៗនេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃសកម្មភាពរួមគ្នារបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីទាមទារឱ្យតុលាការពិចារណានៅក្នុងការទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ និងដោះលែងលោក កើត សារ៉ាយ ឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងទាំងអស់គ្នាយល់ឃើញថា លោក កើត សារ៉ាយ គាត់ជាអ្នកនិយាយការពិត ហើយគាត់មិនបានធ្វើអ្វីខុសនឹងច្បាប់នោះទេ សកម្មភាពដែលគាត់ឡើងទៅជួបប្រជាពលរដ្ឋនៅខេត្តព្រះវិហារ វាគឺជាសកម្មភាពមួយដែលអង្គការសង្គមស៊ីវិល ជាទូទៅទៅជួបប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដើម្បីសម្ភាសន៍ ដើម្បីសាកសួរពីព័ត៌មានទូទៅ ក៏ដូចជាទៅចង់ដឹងអំពី ជីវភាពរស់នៅ ផលលំបាកដែលកើតចេញអំពីទំនាស់ដីធ្លីនៅទីនោះ» ។
លោករំពឹងថា យុទ្ធនាការនៅតាមបណ្តាញសង្គមដែលកើតចេញពីការរួមគ្នារបស់អង្គការដែលធ្វើការលើវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថាន សិទ្ធិការងារ យុវជន និងសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធនេះ ជាផ្នែកមួយដែលជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាល យកចិត្តទុកដាក់ និងធ្វើការដោះស្រាយយ៉ាងហ្មត់ចត់ ជាពិសេសវាក៏ជាផ្នែកមួយដែលជំរុញឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សធំៗ កាន់តែយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើករណី លោក កើត សារ៉ាយ បន្ថែមផងដែរ។
លោកបន្តថា៖ « ការចាប់ខ្លួនលោក កើត សារ៉ាយ វាជារូបភាពមិនល្អមួយប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិសេរីភាពអង្គការសមាគម ជាពិសេសប្រាចាកអំពីមាត្រា៣៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលធានាអំពីការចូលរួមចំណែករបស់ ពលរដ្ឋគ្រប់រូបក្នុងការងារសង្គម នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ហ្នឹងបាទ ហើយរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថារាល់សេចក្ដីស្នើទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវតែទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ ពិនិត្យនិងដោះស្រាយយ៉ាងម៉ត់ចត់ពីអង្គការដ្ឋ » ។
ចំណែក សមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា ដែលចូលរួមធ្វើយុទ្ធនាការនេះ បានលើកឡើងក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនថា ការដោះលែង និងការទម្លាក់ចោលបទចោទលើលោក កើត សារ៉ាយ នេះ គឺជាការគោរពសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងការលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប ក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ បរិយាបន្នសង្គម ព្រមទាំងយុត្តិធម៌សង្គម។
ប្រធានសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង បានឱ្យដឹងថាក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលកំពុងធ្វើការទៅលើរឿងសិទ្ធិមនុស្ស សង្គមស៊ីវិល និងបរិស្ថានកំពុងតែធ្វើការចូលរួមទាំងអស់គ្នា ដើម្បីធ្វើការស្នើសុំអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងលោក កើត សារ៉ាយ ដែលជាសកម្មជនមួយរូបដែលធ្វើការងារសង្គម ការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស។
លោកយល់ថាការឃាត់ខ្លួនលោក កើត សារ៉ាយ គឹជាផ្នែកមួយដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ លោកថានៅថ្ងៃខាងមុន និងមានសកម្មភាពជាបន្តបន្ទាប់ទៀត តាមរយៈអង្គការសង្គមស៊ីវិលរៀងៗខ្លួន ជាបន្តបន្ទាប់ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យលោក កើត សារ៉ាយ មានសិទ្ធិសេរីភាពឡើងវិញ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ « យើងយល់ថាការឃាត់ខ្លួនលោក កើត សារ៉ាយ នេះ ហាក់បីដូចជាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់សេរីភាពបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា ហើយយើងអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងនឹងទម្លាក់បទចោទ ដើម្បីជំរុញឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជាឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ »។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា យុទ្ធនាការនេះ មានគោលបំណងក្នុងការសុំឱ្យមានការដោះលែងលោក កើត សារ៉ាយ ដែលជាសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងបរិស្ថាន ក៏ដូចជាសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស មេដឹកនាំសហជីព និងសកម្មជនការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិផ្សេងៗទៀត ដែលរងការចោទប្រកាន់ ខណៈពួកគេគ្រាន់តែធ្វើសកម្មភាពស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបទដ្ឋានសិទ្ធិមនុស្ស កតិកាសញ្ញា និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិដែលកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់។
លោកថ្លែងថា៖ «យុទ្ធនាការនេះ គឺបង្ហាញអំពីការគាំទ្រដល់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនបរិស្ថាន សង្គម សហជីព និងសកម្មជនការងារសង្គម គួរត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត មិនគួរត្រូវបានចាប់ខ្លួន ចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនដោយគ្រាន់តែពួកគេធ្វើសកម្មភាពការពារសិទ្ធិមនុស្ស ការពារបរិស្ថាន ការពារសិទ្ធិកម្មករ និងការពារធនធានធម្មជាតិនោះទេ»។
លោកថា យុទ្ធនាការនេះនឹងនៅតែបន្ត ដោយសង្គមស៊ីវិលសង្ឃឹមថា លោក កើត សារ៉ាយ ក៏ដូចជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសហជីព និងសកម្មជនបរិស្ថានផ្សេងទៀតត្រូវបានទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ និងដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពវិញ។
គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែម ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន និងលោក គឹម សន្តិភាព បានទេ នៅរសៀលថ្ងៃចន្ទនេះ ។ ចំណែក អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អ៊ី រិន្ទ បានបដិសេធនៅក្នុងការឆ្លើយតប ដោយសារជាប់ប្រជុំ។
ចំណែក អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា មានប្រសាសន៍ថា មានតែស្ថាប័នតុលាការទេ ដែលអាចវិនិច្ឆ័យបានថានរណាមានទោស ហើយការសម្រេចសេចក្តី ជាឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់តុលាការ។
លោកថា៖ «មានតែស្ថាប័នតុលាការតែមួយគត់ ដែលអាចសម្រេចសេចក្តីថានរណាមានទោស នរណាអត់ទោសយ៉ាងណា គឺជាឆន្ទានុសិទ្ធិផ្តាច់មុខរបស់តុលាការ អត់មានបុគ្គលណា ឬស្ថាប័នណាទៅបង្គាន់បញ្ជាតុលាការឱ្យធ្វើអញ្ចេះអញ្ចោះដោះលែងអ្នកនេះ ដោះលែងអ្នកនោះ តាមអំពើចិត្តរបស់ខ្លួនបានទេ»។
លោកថ្លែងបន្តថា៖ «សូមឱ្យសង្គមស៊ីវិលទាំងអស់ហ្នឹង ដែលគាត់ធ្វើសកម្មភាពអីហ្នឹងឱ្យគាត់គិតមើលពីផ្លូវច្បាប់ផង តើគាត់មានសិទ្ធិយ៉ាងណាទៅដាក់សម្ពាធលើតុលាការ វាជារឿងមួយមិនសមរម្យ ចឹងតុលាការមិនអាចទៅធ្វើតាមអ្នកនេះ តាមអ្នកនោះបានទេ»។
លោក កើត សារ៉ាយ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចរាជធានីភ្នំពេញចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី០៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ខណៈពេលដែលលោកកំពុងបំពេញការងារនៅក្នុងការិយាល័យរបស់ខ្លួន ទៅតាមដីកាបញ្ជាឱ្យចូលខ្លួនរបស់ លោក សេង ហៀង ព្រះរាជអាជ្ញារងអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ។ នេះជាលើកទី២ ដែលលោក កើត សារ៉ាយ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងរងបទចោទប្រកាន់ «ញុះញង់»។ ការចាប់ខ្លួនលោក កើត សារ៉ាយ កើតមានឡើងបន្ទាប់ពីលោកបានទៅជួបប្រជាពលរដ្ឋដែលរត់ចូលព្រៃដោយផ្ទាល់ និងអត្ថាធិប្បាយពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថានភាពរបស់ពួកគេ ក្រោយពេលប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលរស់នៅឃុំស្រយង់ ស្រុកគូលែន ខេត្តព្រះវិហារ បានប៉ះទង្គិចហិង្សាជាមួយសមត្ថកិច្ចចម្រុះ កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែមីនា ដើម្បីការពារដីធ្លីដែលកំពុងមានជម្លោះ។ ក្នុងការប៉ះទង្គិចនោះ ក៏មានការចាប់ខ្លួនប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៣០នាក់ ហើយបច្ចុប្បន្នពួកគេមួយចំនួន ត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្តោះអាសន្ន៕
នាយករដ្ឋមន្ត្រី៖ ការដោះស្រាយវិវាទការងារនៅត្រីមាសទី១ឆ្នាំនេះ មានការកើនឡើង តែជាការបង្ហាញពីភាពចាស់ទុំនៃការអនុវត្តច្បាប់
នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានលើកឡើងថា ការដោះស្រាយវិវាទការងារនៅត្រីមាសទី១ ដើមឆ្នាំនេះ មានកើនឡើងខ្ពស់ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០២៣ ដែលនេះជាសញ្ញាវិជ្ជមានមួយ និងជាការវិវឌ្ឍដោយភាពជឿជាក់ និងភាពចាស់ទុំពីគ្រប់ភាគីដែលបានចូលរួមដោះស្រាយវិវាទការងារដោយការគោរពច្បាប់។
ការថ្លែងបែបនេះ ធ្វើឡើងនៅពេលលោកចូលរួមក្នុងពិធីសំណេះសំណាលជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំអង្គការវិជ្ជាជីវៈ ក្នុងឱកាសខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី១៣៨ ទិវាពលកម្មអន្តរជាតិ ១ឧសភា កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។
ក្នុងពិធីនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងកោតសរសើរក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ ដែលមានយន្តការដោះស្រាយវិវាទការងារ ខណៈអត្រាផ្សះផ្សាវិវាទនៅកម្រិតក្រសួងបានកើនឡើងដល់ ៨៤% សម្រាប់ត្រីមាសទី១ ឆ្នាំ២០២៤ បើប្រៀបធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នា កាលពីឆ្នាំមុន មានត្រឹមតែ ៧៦%ប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា បើទោះជាការដោះស្រាយវិវាទការងារ មានការកើនឡើង ប៉ុន្តែនេះគឺជាភាពចាស់ទុំរបស់គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធដែលបានចូលរួមដោះស្រាយ ខណៈលោកអះអាងជាថ្មីថា រាជរដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តគាំទ្រដល់ដំណើរការរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាល ដែលជាយន្តការត្រីភាគីសម្រាប់ការដោះស្រាយវិវាទការងារ និងយន្តការផ្សេងៗទៀត ហើយរដ្ឋាភិបាលក៏បន្តលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពអង្គការវិជ្ជាជីវៈដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «មកដល់ម៉ោងនេះ កម្ពុជាមានសមាគមនិយោជក និងសហជីពគ្រប់កម្រិតជាង៦ ៣០០ កើនឡើងខ្លាំងធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៦ មានត្រឹមតែ៣៦០ បានន័យថា រដ្ឋបានបើកទូលាយសិទ្ធិសេរីភាពរីកចម្រើនហើយ ដូច្នេះកុំយកមតិសហជីពមួយឬពីរនាក់ដែលបង្កើតបញ្ហា ហើយដើរស្រែកថាអត់សិទ្ធិសេរីភាព»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ លោក កត្តា អ៊ន បង្ហាញការគាំទ្រចំពោះការលើកឡើងរបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល។ តែយ៉ាងណា លោកសង្ឃឹមថា វិវាទការងារនឹងមានការថយចុះពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ដោយសារការយល់ដឹងពីច្បាប់ យន្តការដោះស្រាយវិវាទ និងការដោះស្រាយកម្រិតរោងចក្រ និងសហគ្រាសទទួលបានជោគជ័យកើនឡើង។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះថា ចំនួនវិវាទដែលមិនអាចសះជាបាន នៅតែមាន បើសិនភាគីមិនគោរព និងទទួលយកយន្តការដោះស្រាយផ្លូវច្បាប់។
លោកបានថ្លែងថា៖ «កន្លងមកនេះ យើងទទួលលទ្ធផលអត្រាសះជាគ្នាមានការកើនឡើង ក្រោមយន្តការដោះស្រាយកម្រិតក្រសួង។ […] តែបើភាគីមិនគោរព និងទទួលយកយន្តការដោះស្រាយវិវាទតាមច្បាប់ នោះវិវាទរ៉ាំរ៉ៃនឹងមិនអាចសះជាទេ»។
លោកបន្តថា៖ «ជាក់ស្តែងករណីណាហ្គាវើលដ៍ យន្តការដោះស្រាយរបស់ក្រសួង និងក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្តាលបានបញ្ចប់ហើយ ដូច្នេះមានតែយន្តការតុលាការទេដែលជាសមត្ថកិច្ចចុងក្រោយ។ […] ចឹងបើភាគីកម្មករមិនសុខចិត្តប្តឹងទៅតុលាការ នេះជាយន្តការដោះស្រាយតាមច្បាប់»។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ ក៏បានស្នើឱ្យគ្រប់ភាគីនៃវិវាទត្រូវគោរពច្បាប់ និងប្រើយន្តការដោះស្រាយវិវាទដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ ហើយទទួលយកដំណោះស្រាយទាំងនោះ ជៀសវាងការប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់។
ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះដែរ លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា សង្កេតឃើញថា វិវាទការងារមានការដោះស្រាយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយទោះបីមិនទាន់បានដូចទាំងស្រុងនូវអ្វីដែលភាគីជម្លោះ ក៏ដូចជាកម្មករចង់បាន តែការដោះស្រាយយ៉ាងហោចណាស់មិនចំណាយពេលយូរដូចមុនដែរ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថា វិវាទ វាដូចជាមានការដោះស្រាយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយវិវាទខ្លះក៏ដោះបានវិវាទខ្លះក៏ដោះមិនបាន។ […] ឃើញដូចករណីកន្លងមកនៅ Y&W ចឹងឃើញខាងរដ្ឋាភិបាលអន្តរាគមន៍លឿនជាងមុន បើយើងប្រៀបធៀបកាលពីមុន»។
យោងតាម របាយការណ៍ស្តីពីការបូកសរុបលទ្ធផលការងារឆ្នាំ ២០២៣ និងលើកទិសដៅការងារឆ្នាំ ២០២៤ របស់ក្រសួងកាងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈឱ្យដឹងថា ការដោះស្រាយវិវាទការងារនៅឆ្នាំ ២០២៣ មានភាពល្អប្រសើរ ដោយក្រសួងបានដោះស្រាយវិវាទសរុបចំនួន ១ ០០៥ ករណី។
របាយការណ៍ដដែលបន្តថា ដើម្បីពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពនៃការដោះស្រាយវិវាទការងារ ក្រសួងបានធ្វើឡើងតាមរយៈយន្តការនៃការដោះស្រាយវិវាទការងារ និងការពង្រឹងសមត្ថភាពមន្ត្រីផ្សះផ្សា ភាពជាដៃគូនៃកិច្ចសន្ទនាសង្គម យន្តការត្រីភាគី និងគាំទ្រនិរន្តរភាពនៃក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្តាល ការដោះស្រាយវិវាទការងារក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ព្រមទាំងការកែលម្អនីតិវិធីនៃការដោះស្រាយ វិវាទការងារជាប្រចាំ។
ជាក់ស្តែងតាមរយៈការពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពនៃការដោះស្រាយវិវាទការងារនេះ ក្រសួងថា៖ «នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ក្រសួងបានដោះស្រាយ វិវាទសរុបចំនួន ១ ០០៥ ករណី ក្នុងនោះ សះជាចំនួន ៨២៩ ករណី (ស្មើនឹង ៨២,៤៩%) មិនសះជា ចំនួន ១៤៨ ករណី (ស្មើនឹង ១៤,៧៣%) មោឃៈ ចំនួន ២៨ ករណី (ស្មើនឹង ២,៧៩%)។ ក្នុងករណីវិវាទទាំងអស់នេះ វិវាទបុគ្គលមានចំនួន ៨១៨ ករណី (ស្មើនឹង ៨១,៣៩%) និងវិវាទការងាររួមមានចំនួន ១៨៧ ករណី (ស្មើនឹង ១៨,៦១%)»។
ដោយឡែក កញ្ញា ឈឹម សុខន អនុប្រធានសហជីពទ្រទ្រង់សិទ្ធិការងារបុគ្គលិកកម្មករខ្មែរ នៃក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ បានលើកឡើងថា អត្រាភាគរយដែលថាមានការកើនឡើងនេះ មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីតថភាពពិតទេ ខណៈវិវាទនៃក្រុមកូដករណាហ្កាវើលដ៍ នៅតែមិនអាចទទួលបានដំណោះស្រាយសមស្រប។
កញ្ញាថា៖ «បើសម្រាប់ខ្ញុំអ្នកប្រឈមផ្ទាល់ និងកំពុងតែមានវិវាទផ្ទាល់ហ្នឹង ខ្ញុំគិតថា វាអត់ឆ្លុះបញ្ចាំងទេ ដោយសារវិវាទខ្ញុំជាវិវាទយូរជាងគេ វិវាទយើងឡើងយូរអង្វែងហើយ អត់ត្រូវបានគេសួរនាំអីផង និងរម្លឹកពីវិវាទហ្នឹងផង។ […] សំខាន់ [ក្រសួង] គាត់ឆ្លើយជាក់ស្តែង ឆ្លើយលក្ខណៈឱ្យតែរួចខ្លួនទេ បើឆ្លុះបញ្ចាំងពីរឿងវិញ គាត់ធ្វើតាមយន្តការ ប៉ុន្តែវាជាយន្តការដោះស្រាយអ្វីដែលភាគីក្រសួងចង់បាន និងក្រុមហ៊ុនចង់បាន វាអត់ឆ្លុះបញ្ចាំងពីអ្វីដែលភាគីកម្មករចង់បាន»។
បើតាមកញ្ញា សុខន ក្រុមកូដករណាហ្កាវើលដ៍ នៅតែមិនទាន់មានការងារធ្វើនៅឡើយទេ ហើយពួកគាត់នឹងនៅតែបន្តទាមទារឱ្យមានដំណោះស្រាយសមស្របមួយ ដើម្បីបញ្ចប់វិវាទការងារដ៏រ៉ាំរ៉ៃនេះ។ ក្រុមកូដករសហជីពក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ បានធ្វើកូដកម្មអស់រយៈពេលជាង ២ឆ្នាំមកហើយ ពាក់ព័ន្ធនឹងវិវាទការងារដែលពួកគេចោទក្រុមហ៊ុនថា បានបញ្ឈប់បុគ្គលិកជាង ១ ០០០នាក់ និងការមិនទូទាត់សំណងសមស្របតាមច្បាប់ការងារ។ ក្រុមកូដករតែងប្រមូលផ្តុំតវ៉ានៅខាងមុខក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ស្ទើររៀងរាល់ថ្ងៃ ដោយថ្ងៃខ្លះមានការតុបតែងខ្លួន និងអំពាវនាវប្លែកៗ ទៅតាមពេលវេលា និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងៗ៕
យោធិន២០នាក់ស្លាប់ និងជាច្រើននាក់ទៀតរបួស ក្នុងឧបទ្ទវហេតុផ្ទុះគ្រាប់នៅយោធភូមិភាគទី៣
យ៉ាងហោចណាស់ យោធិនចំនួន ២០នាក់ បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត និងមានអ្នកផ្សេងទៀតបានរងរបួសជាច្រើននាក់ នៅក្នុងហេតុការណ៍ផ្ទុះគ្រាប់នៅបន្ទាយទាហានភូមិភាគ៣ ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។
បើតាមការឱ្យដឹងនៅក្នុងរបាយការណ៍បឋមរបស់យោធភូមិភាគទី៣ ករណីផ្ទុះនៅឃ្លាំងស្តុកគ្រាប់នៅទីបញ្ជាការយោធភូមិភាគទី៣នេះ បានកើតឡើងនៅវេលាម៉ោងប្រហែល១៤ និង២៥នាទី ដែលបណ្តាលឱ្យយោធិនចំនួន ២០នាក់ បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ក្នុងចំណោមអ្នកស្លាប់នោះ គឺមាននាយទាហាននៅខេត្តកោះកុង ចំនួន ១៥នាក់ និងនាយទាហានទីបញ្ជាការយោធភូមិភាគ៣ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ចំនួន ៥នាក់ ព្រមទាំងបង្កឱ្យមានការប៉ះពាល់ដល់លំនៅដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅជិតៗតំបន់នោះផងដែរ។
របាយការណ៍ដដែលបន្តថា យោធិនទាំង ១៥នាក់ ដែលមកពីខេត្តកោះកុង គឺជាអ្នកដឹកជញ្ជូនគ្រាប់ខូចពីតំបន់ប្រតិបត្តិការសឹករងខេត្តកោះកុង មកកាន់ទីបញ្ជាការយោធភូមិភាគទី៣ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ខណៈយោធិន ៥នាក់ទៀត ដែលជានាយទាហានទីបញ្ជាការយោធនភូមិភាគ៣ខេត្តកំពង់ស្ពឺ គេនៅមិនទាន់កំណត់អត្តសញ្ញាណបាននៅឡើយទេ។
ប្រភពដដែលបន្តទៀតថា ក្នុងឧបទ្ទវហេតុនេះ បានបណ្ដាលឱ្យខូតខាតរថយន្ត ០៥ គ្រឿង អគារខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរចំនួន ០៤ខ្នង និងខូចខាតផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋជុំវិញទីបញ្ជាការយោធភូមិភាគចំនួន ២៥ខ្នង។
ទាក់ទងនឹងករណីនេះ គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ លោក ឈុំ សុជាតិ និងអភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក វ៉ី សំណាង ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមជុំវិញមូលហេតុនៃការផ្ទុះ និងចំនួនអ្នករងរបួសបានទេ ដោយទូរស័ព្ទមិនអាចខលចូលបាន។
អ្នកស្រី ប៉ែន សន អះអាងជាប្រជាពលរដ្ឋដែលមានផ្ទះនៅក្បែរបន្ទាយទាហានភូមិភាគ៣នោះ បានឱ្យដឹងថា ករណីផ្ទុះគ្រាប់នេះ បានបណ្តាលឱ្យផ្ទះអ្នកស្រីរងការខូចខាតដំបូល និងសម្ភារៈមួយចំនួន ប៉ុន្តែពុំបានបណ្តាលឱ្យសមាជិកគ្រួសារណាមួយ រងរបួសនោះទេ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ផ្ទះខ្ញុំនៅចម្ងាយប្រមាណ១០០ម៉ែត្រពីបន្ទាយហ្នឹង។ ពេលហ្នឹងខ្ញុំនៅធ្វើការនៅរោងចក្រ ហើយកូនខ្ញុំនៅផ្ទះ វាតេទៅប្រាប់ខ្ញុំថា ម៉ែផ្ទះយើងធ្លាក់ក្បឿងអស់ហើយ វាអត់ដឹងថាគ្រាប់ឬអីទេ។ […] កូនខ្ញុំទូរស័ព្ទមកទាំងយំផងអីផង កូនទូរស័ព្ទមកហ្នឹងប្រហែលម៉ោង២កន្លះ»។
អ្នកស្រី ប៉ែន សន បន្ថែមថា៖ «ផ្ទះខ្ញុំមិនមានអ្នកណារងរបួសទេ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថាយើងខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិអីចឹងណា។ […] តែម៉េចក៏ដោយ ខ្ញុំភ័យណាស់ ភ័យមិនទាន់ហូបបាយកើតផង តាំងពីម្សិលមិញមករហូតដល់ឥលូវហ្នឹង ហូបបាយអត់ទាន់កើតទេ ណាមួយវាអស់ផ្ទះអស់អីផង អត់មានកន្លែងឱ្យកូនដេក»។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ លោក យង់ គិមអេង នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឍមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព បានថ្លែងថា នេះជាករណីដែលគួរឱ្យសោកស្តាយបំផុត ព្រមទាំងថា ការទុកដាក់គ្រាប់មិនបានត្រឹមត្រូវ អាចជាកត្តាដែលធ្វើឱ្យមានការផ្ទុះផងដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ករណីដែលកើតឡើងនេះ គឺជាករណីដែលគួរឱ្យសោកស្តាយ ហើយខ្ញុំយល់ថា ប្រហែលជាមានការទុកដាក់ ឬពាក់ព័ន្ធនឹងការដឹកជញ្ជូនខុសបច្ចេកទេសយ៉ាងម៉េចក៏មិនដឹងបានវាមានការផ្ទុះបែបនេះ។ […] មួយទៀតប្រហែលអាចដោយសារតែកម្តៅថ្ងៃនោះ វាក្តៅខ្លាំងផងទៀត អ៊ីចឹងទំនងជាអាចជាគួបផ្សំគ្នាផង ដូច្នេះហើយបានជាអាចធ្វើឱ្យផ្ទុះ»។
លោក យង់ គិមអេង សង្ឃឹមថា នឹងមានការស៊ើបអង្កេតពីសំណាក់កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ដោយសារតែករណីនេះ បានឆក់យកអាយុជីវិតរបស់យោធិនជាច្រើនរូប ក៏ដូចជាការខូចខាតដ៏ធំសម្បើមសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលនៅជុំវិញនោះ។
លោកថា៖ «ការដែលផ្ទុះហ្នឹង យើងឃើញថា មានការបាត់បង់អាយុជីវិតនាយទាហានផង ពលរដ្ឋដែលនៅជុំវិញហ្នឹងក៏មានការខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិ ចឹងប្រហែលជាអាចខាងយោធពលខេមរភូមិន្ទលោកអាចនឹងធ្វើការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមទៀត ដើម្បីសិក្សាពីមូលហេតុផ្ទុះហ្នឹង ឱ្យបានច្បាស់លាស់ថែមទៀត។ […] ហើយចំពោះប្រជាពលរដ្ឋក៏គួរតែមានការផ្តល់ការជួយទៅដល់ពួកគាត់ខ្លះដែរ សម្រាប់អ្នកដែលខូចខាតផ្ទះសម្បែង ហើយគ្នាមានជីវភាពមិនសូវធូធារអីចឹង»។
ក្រោយពីបានទទួលដំណឹងអំពីឧបទ្ទវហេតុផ្ទុះគ្រាប់នេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានសម្តែងការសោកស្តាយជាពន់ពេក និងប្រកាសថា រដ្ឋាភិបាលនឹងទទួលរ៉ាប់រងចាត់ចែងចំណាយលើការរៀបចំពិធីបុណ្យសពឱ្យសាកសមនឹងពលីកម្មរបស់យោធិន។
នៅក្នុងសំណេរមួយនៅក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោកបានរៀបរាប់ថា៖ «ខ្ញុំមានក្តីរន្ធត់ក្តុកក្តួលឥតឧបមា ដែលបានទទួលដំណឹងអំពីឧបទ្ទវហេតុផ្ទុះគ្រាប់ នៅយោធភូមិភាគទី៣ ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីរសៀលថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ដែលបានបង្កឱ្យយោធិនចំនួន ២០នាក់ បានពលីជីវិត និងយោធិនមួយចំនួនទៀតបានរបួស»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បន្តថា៖ «ក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាល និងក្នុងនាមខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ ខ្ញុំសូមចូលរួមរំលែកមរណទុក្ខយ៉ាងក្រៀមក្រំបំផុត ចំពោះក្រុមគ្រួសារយោធិនពលី និងសម្តែងនូវសមានទុក្ខសោកស្តាយចំពោះអ្នករងរបួស ក្នុងឧបទ្ទវហេតុដ៏សោកសង្រេងនេះ»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏បានប្រកាសពីផ្តល់ការឧបត្ថម្ភជាថវិកាជូនគ្រួសារយោធិនពលីចំនួន ២ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក ក្នុងមួយគ្រួសារសព ហើយចំពោះយោធិនដែលរងរបួសក្នុងឧបទ្ទវហេតុនេះ ក្នុងម្នាក់ៗចំនួន ២០លានរៀល៕
សង្គមស៊ីវិល និងគ្រួសារទាមទារឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ស៊ើបអង្កេតឡើងវិញលើសំណុំរឿងបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី
ក្នុងគម្រប់ខួប១២ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់សកម្មជនព្រៃឈើ លោក ឈុត វុទ្ធី ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងគ្រួសារ ទាមទារឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌បើកការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌។
លិខិតចំហរចេញកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយអង្គការចំនួន៩ រួមមានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ និងសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកជាដើម លើកឡើងពីមរណភាពរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ថាមិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌នៅគើយ។ លិខិតចំហរដដែលបន្ថែមថា អំពើឃាតកម្មលើលោក ឈុត វុទ្ធី បានបង្កការឈឺចាប់ និងសោកស្តាយជាខ្លាំងសម្រាប់ក្រុមគ្រួសារ មិត្តភក្តិ សកម្មជនបរិស្ថាន អ្នកស្រឡាញ់ព្រៃឈើ ពលរដ្ឋសហគមន៍ព្រៃឈើ ព្រមទាំងអ្នកស្រឡាញ់គាំទ្ររូបលោក។
តាមរយៈលិខិតចំហដដែលបញ្ជាក់ថា៖ «អស់រយៈពេល១២ឆ្នាំមកហើយនៅតែមិនទាន់បានយុត្តិធម៌ ហើយបានជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានជាខ្លាំងដល់សេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋសហគមន៍ព្រៃឈើ សកម្មជនព្រៃឈើ សកម្មជនបរិស្ថាន និងអ្នកស្រឡាញ់ធនធានធម្មជាតិដទៃទៀត ក្នុងការការពារនិងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ»។
លោក រស់ សារ៉ាត់អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងការពារសេរីភាពមូលដ្ឋាននៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា(CCHR) បានប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា CCHR ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ើបអង្កេតឡើងវិញលើរឿងនេះ ហើយចូលរួមការពារសិទ្ធិសេរីភាពចំពោះសកម្មជនដែលហ៊ានពលីជីវិតដើម្បីជាតិ។
លោកដនិយាយថា៖ «កន្លងមកយើងឃើញថានៅពេលដែលសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនបរិស្ថានត្រូវបានសម្លាប់ ដូចជាករណីលោក ឈុត វុទ្ធីលោក ជា វិជ្ជា លោកបណ្ឌិត កែម ឡី តែងរងការរិះគន់ថាករណីទាំងនោះមិនទទួលបានយុត្តិធម៌ ដោយសារកង្វះការស៊ើបអង្កេតដែលអាចជឿជាក់បាន និងឯករាជ្យភាពនៃប្រព័ន្ធតុលាការ។ ដើម្បីផ្ដល់យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដ ការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យ និងតម្លាភាព គឺជាការចាំបាច់បំផុត ដើម្បីធានាជនដៃដល់ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធត្រូវបាននាំមកផ្តន្ទាទោស»។
លោកបន្ថែមថា នៅពេលដែលករណីណាមួយមិនត្រូវបានផ្តល់យុត្តិធម៌ នោះវប្បធម៌និទណ្ឌភាព ឬភាពរួចទោសពីការទទួលខុសត្រូវផ្លូវច្បាប់ នៅតែមាន ដែលជាមូលហេតុធ្វើឱ្យ សាធារណជនបាត់បង់ទំនុកចិត្តលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។
លោក ឆឺយ ឧត្តមរស្មី កូនប្រុសរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា លោកពិតជាមានការសោកស្តាយ៉ាងខ្លាំងដែលបានបាត់បង់ធនធានមនុស្សដូចឪពុករបស់លោក ហើយលោកចង់ឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញចំពោះការបាញ់សម្លាប់ឪពុករបស់លោក។
លោកបានថ្លែងថា៖ «បើរឿងនឹករឮករវាងកូននិងឪពុកគឺគាត់ជាឪពុកម្នាក់ដ៏ល្អ និងជាគំរូភាពម្នាក់ក្នុងសង្គមជាតិ ដែលខ្ញុំមានឪពុកជាអ្នកការពារធនធានធម្មជាតិ ជាមោទនភាពចំពោះខ្ញុំយ៉ាងធំចំពោះលោកឪពុក ហើយចំពោះយុវជនដែលបានចូលរួមគោរពនឹករឮកវិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ហ្នឹង គឺសុទ្ធសឹងតែយុវជនដែលមានស្មារតីការពារធនធានធម្មជាតិដូចលោក ឈុត វុទ្ធី ដែរ។ អ៊ីចឹងហើយយើងនៅតែលើកទឹកចិត្តដល់យុវជនឱ្យធ្វើកិច្ចការងារបន្តពីលោក ឈុត វុទ្ធី ដើម្បីការពារព្រៃឈើនៅកម្ពុជា»។
លោក ឆឺយ ឧត្តមរស្មី បន្ថែមថា រហូតមកដល់ពេលនេះ យុត្តិធម៌សម្រាប់ឱពុក និងក្រុមគ្រួសាររបស់លោកមិនទាន់មានពន្លឺនៅឡើយ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំ ព្រមទាំងក្រុមគ្រួសារ រួមទាំងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលស្រឡាញ់គោរពលោក ឈុត វុទ្ធី គឺមិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដទេមកទល់ពេលនេះ។ ចំពោះអាជ្ញាធរ ឬក៏ប្រព័ន្ធតុលាកានៅប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីបញ្ជាក់ភាពស្អាតស្អំរបស់ខ្លួនគួរតែរកឃាតករនៅពីក្រោយខ្នងក្នុងការបញ្ជាបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី។ ខ្ញុំគិតថាលោក ឈុត វទ្ធី មិនមែនត្រឹមកូនប៉េអឹមហ្នឹងមកមានសិទ្ធិ ឬក៏ហ៊ានសម្រេចចិត្តបាញ់សម្លាប់គាត់ទេ ត្រូវតែចាប់អ្នកបញ្ជាហ្នឹងមកផ្តន្ទាទោស»។
Newsroom Cambodia មិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន និងលោក គឹមសន្តិភាពបានទេ។
លោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ ខណៈពេលដែលគាត់កំពុងស៊ើបអង្កេតលើការកាប់ឈើ និងការរឹបអូសដីធ្លីដោយខុសច្បាប់ នៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ ខេត្តកោះកុង ជាមួយអ្នកកាសែតពីរនាក់។
កន្លងមក តុលាការខេត្តកោះកុងបានបិទការស៊ើបអង្កេតទៅលើសំណុំរឿងនេះ ដោយកាត់ទោសឱ្យយុវជនម្នាក់ ឈ្មោះ រ៉ាន់ បូរ័ត្ន ជាសន្តិសុខក្រុមហ៊ុន ធីមប៊ឺ ហ្គ្រីន (Timber Green) ជាប់ពន្ធនាគារ ២ឆ្នាំ ពីបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា។ មន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថម្នាក់ ឈ្មោះ អ៊ិន រតនា ដែលតុលាការខេត្តកោះកុង បានវិនិច្ឆ័យថា ជាឃាតកបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី បានស្លាប់ក្នុងហេតុការណ៍នោះ៕
តុលាការខេត្តកំពង់ស្ពឺ សម្រចចោទលោកជួន គន្ធា និងបក្សពួក ពីបទឆបោកនិងញុះញង់លើករណីចែកដីក្នុងតំបន់ការពារ
តំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ បានសម្រេចចោទប្រកាន់ លោក ជួន គន្ធា និងបក្សពួក ពាក់ព័ន្ធនឹងបទ ឆបោក និងញុះញង់ឱ្យមានការប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ ក្នុងករណីប្រកាសចែកដីក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំឱរ៉ាល់ជូនប្រជាពលរដ្ឋ ដោយខុសច្បាប់។
កាលពីថ្ងៃទី២៣ និងទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ សមត្ថកិច្ចខេត្ដកំពង់ស្ពឺ បានចាប់ខ្លួន លោក ជួន គន្ធា និងលោក មិន ផាន្នី ក្រោយពីតុលាការចេញដីកាបញ្ជាឱ្យចូលខ្លួនពាក់ព័ន្ធនឹងករណី «ប៉ុនប៉ងឆបោក និងញុះញុងឱ្យមានការប្រព្រឹត្ដបទឧក្រឹដ្ឋជាអាទិ៍» ពាក់ព័ន្ធនឹងការទន្រ្ទានដីនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំឱរ៉ាល់ទំហំ ៤២០ហិកតា ដោយយកទៅពុះជាដីឡូតិ៍ចែកឱ្យពលរដ្ឋ ហើយតម្រូវឱ្យបង់សេវាចំនួន៤៥០ដុល្លារក្នុងមួយឡូតិ៍។
អ្នកនាំពាក្យតំណាងអយ្យកាអមសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក ទិន សុចិត្រា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះថា ការសម្រេចចោទប្រកាន់ទៅលើបុគ្គលឈ្មោះ ជួន គន្ធា និងឈ្មោះ មិន ផាន្នី ព្រមទាំងបក្សពួក ដោយផ្អែកលើទង្វើរបស់ពួកគេដែលបានគប់គិតគ្នា ក្នុងការឆបោកប្រជាពលរដ្ឋ ដោយថាដីរបស់រដ្ឋជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ហើយជនត្រូវចោទ ឈ្មោះ ជួន គន្ធា បានតាំងខ្លួនជាឯកឧត្តម ដើម្បីទទួលបានទំនុកចិត្តពីមហាជន។
លោកថា សកម្មភាពនេះ បណ្តាលឱ្យមនុស្សជាច្រើននាក់ ឆ្លេឆ្លារត់រកដីដែលចែកជូនដោយឈ្មោះ ជួន គន្ធា ដែលបានបង្កឱ្យមានភាពវឹកវរ និងចលាចលក្នុងសង្គម។
អ្នកនាំពាក្យតំណាងអយ្យការនិយាយថា៖ «ញុះញង់អំពីការចែកដីរបស់គាត់[លោក ជួន គន្ធា] ដោយដីទាំងអស់នោះ វាមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិឯកជនទេ កម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ ហើយគាត់ផ្សព្វផ្សាយទៅធ្វើឱ្យមានការជ្រួលច្របល់នៅក្នុងសង្គម ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើននាំគ្នាបំពាក់បំពួន ដើម្បីទៅទទួលថា ដីហ្នឹងជាដីឯកជនស្របច្បាប់របស់គាត់»។
បន្ទាប់ពីមានការចុះផ្សាយតាមរយៈគេហទំព័រអនឡាញ KH Plus News កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ជុំវិញការចែកដីជូនពលរដ្ឋឥតគិតថ្លៃក្នុង១ឡូតិ៍ក្បាល១០ម៉ែត្រ បណ្ដោយ៣០ម៉ែត្រ ប៉ុន្តែទាមទារឱ្យបង់សេវារដ្ឋបាលចំនួន ៤៥០ដុល្លារនោះ រដ្ឋបាលស្រុកឱរ៉ាល់ កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមេសា បានចេញលិខិតជំទាស់នឹងការប្រកាសចែកដីជូនពលរដ្ឋរបស់ លោក ជួន គន្ធា ដែលមានទីតាំនៅភូមិរោងម៉ាស៊ីន និងភូមិត្រពាំងធ្មៀ ឃុំតាសាល ស្រុកឱរ៉ាល់។
រដ្ឋបាលស្រុកនេះ បានអះអាងថា ដីមានទីតាំងនោះ គឺស្ថិតក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំឱរ៉ាល់ដែលត្រូវបានការពារដោយច្បាប់ ហើយគ្មានបុគ្គលណាអាចកាប់ឆ្ការ ទន្រ្ទាន ឬឈូសឆាយលើដីនោះបានឡើយ។ ប្រភពដដែល បញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើរដ្ឋចែកជូនដីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រគឺអនុវត្តតាមគោលនយោបាយដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ដែលមិនតម្រូវឱ្យពលរដ្ឋក្រីក្របង់ប្រាក់នោះទេ។
យោងតាមសេចក្ដីជូនដំណឹងរបស់អយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមេសានេះ ឱ្យដឹងថា បន្ទាប់ពីធ្វើការសាកសួរលើ ឈ្មោះ ជួន គន្ធា និងឈ្មោះ មិន ផាន្នី បានរកឃើញថា បុគ្គលទាំង២រូបនេះ និងបក្សពួកជាច្រើននាក់ទៀត បានរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធឆបោកប្រជាពលរដ្ឋ និងក្លែងឯកសារផ្សេងៗ ដើម្បីរុករានដីរដ្ឋ ក្នុងគោលបំណងយកមកធ្វើកម្មសិទ្ធិរបស់ក្រុមខ្លួន។
តំណាងអយ្យការសម្រេចចោទប្រកាន់ពួកគេពីបទ ប៉ុនប៉ងឆបោក, ញុះញង់ឱ្យមានការប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍, ក្លែងបន្លំឯកសារសាធារណៈ, ប្រើប្រាស់ឯកសារសាធារណៈក្លែង, កាប់គាស់ រុករាន និងឈូសឆាយដីព្រៃ ដើម្បីយដីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ប្រព្រឹត្តនៅចំណុចភូមិរោងម៉ាស៊ីន និងភូមិត្រពាំងធ្មៀ ឃុំតាសាល ស្រុកឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីអំឡុងដើមខែមេសា រហូតដល់ ថ្ងៃទី២១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ តាមបញ្ញត្តិមាត្រា២៧, ២៩, ៣៧៧, ៣៧៨, ៤៩៤, ៤៩៥, ៦២៩, និងមាត្រា ៦៣០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និងតាមបញ្ញតិ្ត មាត្រា៥៦ ចំណុចទី៤ និងមាត្រា៦២ ចំណុចទី១ នៃច្បាប់ស្ដីពីតំបន់ការពារធម្មជាតិ។
លោក សម សាមួន ស្នងការនគរបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ មានប្រសាសន៍ថា សំណុំរឿងនេះ មានមនុស្សជាប់ពាក់ព័ន្ធប្រមាណ ១០នាក់ ហើយសមត្ថកិច្ចនឹងតាមចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់។ លោកបន្តថា បច្ចុប្បន្ន អាជ្ញាធរក៏កំពុងស្រង់ចំនួនពលរដ្ឋដែលបង់ប្រាក់ ដើម្បីទទួលបានដីនេះផងដែរ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«មនុស្សក្បែរ១០នាក់[ជាប់ពាក់ព័ន្ធ]»។
ចំណែកនាយករដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក កែវ គុជសី ថ្លែងយ៉ាងខ្លីថា៖ «ឥលូវកំពុងរៀបចំនីតិវិធី មិនទាន់បានរាយការណ៍ [ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន] ថាម៉េចទេ»។
អង្គការប្រឆាំងអំពើពុករលួយទប់ស្កាត់ការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមេសា បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងប្តឹងបុគ្គលចំនួន ៤នាក់ ទៅកាន់សាលាដំបូងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដោយចោទប្រកាន់ថា ពួកគេបានញុះញង់ពលរដ្ឋឱ្យទន្ទ្រានដីរដ្ឋដែលជាដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំឱរ៉ាល់ នៅភូមិរោងម៉ាស៊ីន និងភូមិត្រពាំងធ្មៀ ឃុំតាសាល ស្រុកឱរ៉ាល់ ហើយយកទៅលក់ឱ្យលោក ជួន គន្ធា។
ការប្ដឹងនេះធ្វើឡើងក្រោយពីអង្គការនេះ រកឃើញថា ដីដែលលោក ជួន គន្ធា ប្រកាសចែកជូនពលរដ្ឋក្រីក្រចំនួន ៦ ០០០ឡូតិ៍ ហើយតម្រូវឱ្យបង់ប្រាក់ក្នុងមួយឡូតិ៍ចំនួន ៤៥០ដុល្លារ ដែលមានទំហំ១០ម៉ែត្រគុណនឹង៣០ម៉ែត្រ គឺជាដីស្ថិតកក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំឱរ៉ាល់ ហើយត្រូវបានការពារដោយព្រះរាជក្រឹត្យ។
ប្រធានអង្គការប្រឆាំងអំពើពុករលួយទប់ស្កាត់ការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិនិងការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋ លោក ជា ហ៊ាន ថ្លែងថា ការដាក់ពាក្យប្ដឹងប្រឆាំងនឹងបុគ្គលទាំង៤នាក់នេះ ដោយសារពួកគេគប់គិតគ្នាក្នុងការលក់ដីរបស់រដ្ឋជាច្រើនហិកតាទៅឱ្យ លោក ជួន គន្ធា ដែលជាដីស្ថិតនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំឱរ៉ាល់។
លោកថា៖ «ពួកគាត់បានទៅទន្រ្ទានដីរបស់រដ្ឋលក់តែម្ដង ដូច្នេះខ្ញុំត្រូវតែប្ដឹងក្នុងនាមការពារដីរដ្ឋ»។
លោកសង្ឃឹមថា តុលាការនឹងចាត់វិធានការតាមច្បាប់លើអ្នកទន្រ្ទានដីរដ្ឋ ខណៈលោកអះអាងថា ប្រសិនបើតុលាការសម្រេចលើកលែងការចោទប្រកាន់នោះ ជនល្មើសនឹងនៅតែធ្វើសកម្មភាពច្បាមយកដីរបស់រដ្ឋជាបន្តទៀត។
លោក ហេង គឹមហុង ប្រធានសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរគួរបង្កើនការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ និងចាត់វិធានការឱ្យបានទាន់ពេលវេលា ចំពោះជនដែលទន្រ្ទានដីរបស់រដ្ឋ ដើម្បីចៀសវាងកុំឱ្យពលរដ្ឋមួយចំនួនយល់ថា សកម្មភាពរបស់ខ្លួនស្របទៅនឹងច្បាប់។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «រដ្ឋត្រូវការអប់រំបន្ថែមទៀត អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានត្រូវបង្កើនវិធានការកុំឱ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញ [អាជ្ញាធរ] កុំឱ្យមានការពាក់ព័ន្ធជួញដូរដីរដ្ឋ ឬក៏អីជាដើម ចឹងបើសិនជាមានសញ្ញាណាកើតឡើងត្រូវតែមានការធ្វើអន្តរាគមន៍ឱ្យបានលឿន ចៀសវាងមានការទិញលក់ ពេលខ្លះពលរដ្ឋ លោកមានការភ័ន្តច្រលំ ហើយបានមានអន្តរាគមន៍ចឹង»៕
ក្រុមយុវជនស្នើក្រសួងយុត្តិធម៌ បើកការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញលើសំណុំរឿងឃាតកម្មលើលោក ឈុត វុទ្ធី
ក្រុមយុវជន សកម្មជនបរិស្ថាន និងព្រះសង្ឃជាង ២០អង្គ/នាក់ ស្នើជាថ្មីដល់ក្រសួងយុត្តិធម៌ បន្តជំរុញឱ្យស្ថាប័នអយ្យការ ស៊ើបអង្កេតឡើងវិញដោយឯករាជ្យ លើករណីឃាតកម្មទៅលើ លោក ឈុត វុទ្ធី សកម្មជនព្រៃឈើ ដើម្បីឈានទៅរកការកំណត់អ្នកផ្តើមគំនិត និងជនល្មើសឱ្យមកទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់។
ការស្នើនេះ បានធ្វើឡើងក្នុងថ្ងៃខួប ១២ឆ្នាំ នៃមរណភាពរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះ។ នៅព្រឹកមិញនេះ ក្រុមយុវជន និងព្រះសង្ឃទាំងនោះ បានដើរ និងនិមន្តដោយថ្មើរជើងចេញពីផ្សាររាត្រី ទៅកាន់ក្រសួងយុត្តិធម៌ ដើម្បីយកញត្តិទៅដាក់ជូនថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួង ស្នើសុំឱ្យមានការអន្តរាគមន៍ជុំវិញសំណុំរឿងឃាតកម្មទៅលើលោក ឈុត វុទ្ធី។
សកម្មជនបរិស្ថាននៃចលនាមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ឡុង គន្ធា បានលើកឡើងថា ករណីឃាតកម្មទៅលើសកម្មជនព្រៃឈើ និងបរិស្ថាន លោក ឈុត វុទ្ធី នៅមិនទាន់មានពន្លឺនៃយុត្តិធម៌នៅឡើយទេ បន្ទាប់ពីគាត់ត្រូវបានជនល្មើសបាញ់សម្លាប់កាលពី ១២ឆ្នាំមុន។ កញ្ញាថា ករណីនេះ ទើបពួកគាត់នាំគ្នាប្រមូលផ្តុំ និងដើរដង្ហែក្បួនដាក់ញត្តិនៅក្រសួងយុត្តិធម៌ ដើម្បីឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួង ជួយអន្តរាគមន៍ទៅស្ថាប័នអយ្យការ ធ្វើការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញទៅលើសំណុំរឿងនេះ។
កញ្ញាបន្តថា៖ «យើងមើលឃើញថាយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក ហាក់នៅឆ្ងាយ ខណៈ ១២ឆ្នាំហើយនៅពុំទាន់រកឃើញឃាតករពិតប្រាកដ មិនទាន់រកឃើញអ្នកពាក់ព័ន្ធដើម្បីទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់»។
កញ្ញាសង្ឃឹមថា ក្រសួងយុត្តិធម៌ នឹងចាប់ផ្តើមធ្វើការស៊ើបអង្កេត រកអ្នកពាក់ព័ន្ធ និងអ្នកនៅពីក្រោយករណីឃាតកម្មលោក ឈុត វុទ្ធី ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ជូនរូបលោក និងក្រុមគ្រួសារលោក។
កញ្ញា ឡុង គន្ធា បន្ថែមថា៖ «យើងជាយុវជនជំនាន់ក្រោយ ពួកយើងនៅតែចងចាំថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ដែលជាថ្ងៃដែលយើងបាត់បង់សកម្មជនការពារព្រៃឈើដ៏ឆ្នើម គឺលោក ឈុត វុទ្ធី ហើយវីរៈភាពរបស់លោក នៅតែចងចាំក្នុងចិត្តយុវជនគ្រប់ៗគ្នា ហើយពួកយើងជាយុវជននៅតែបន្តបេសកម្មរបស់លោក ក្នុងការការពារព្រៃឈើ និងការពារធនធានធម្មជាតិ»។
លោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ក្នុងខេត្តកោះកុង កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ ខណៈពេលដែលគាត់កំពុងតែធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើការកាប់ឈើ និងការរឹបអូសដីធ្លីដោយខុសច្បាប់ នៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ ជាមួយអ្នកកាសែតពីរនាក់។
កន្លងមក តុលាការខេត្តកោះកុងបានបិទការស៊ើបអង្កេតទៅលើសំណុំរឿងនេះ ដោយកាត់ទោសឱ្យយុវជនម្នាក់ ឈ្មោះ រ៉ាន់ បូរ័ត្ន ជាសន្តិសុខក្រុមហ៊ុន ធីមប៊ឺ ហ្គ្រីន (Timber Green) ជាប់ពន្ធនាគារ ២ឆ្នាំ ពីបទ មនុស្សឃាតដោយអចេតនាលើមន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថម្នាក់ ឈ្មោះ អ៊ិន រតនា ដែលតុលាការខេត្តកោះកុង បានវិនិច្ឆ័យថា ជាឃាតកបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី។
បើទោះបីជាសំណុំរឿងឃាតកម្មលើលោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានបិទបញ្ចប់រួចហើយក៏ដោយ ប៉ុន្តែ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនព្រៃឈើ ព្រមទាំងសមាជិកគ្រួសារជនរងគ្រោះ នៅតែមានការយល់ឃើញផ្សេងគ្នា អំពីដំណើរការស្វែងរកយុត្តិធម៌នេះ។
កញ្ញា រៀម ស្រីពេជ្ររតនា ជានិសិ្សតសិក្សាផ្នែកច្បាប់នៅពុទ្ធិកសកលវិទ្យាល័យ ដែលបានចូលរួមដាក់ញត្តិដែរនោះ ហាក់មិនសង្ឃឹមថា នឹងមានការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានពីខាងក្រសួងយុត្តិធម៌ ក្រោយការដាក់ញត្តិនេះទេ។
កញ្ញាថ្លែងថា៖«យើងឃើញថា មិនទាន់មានយុត្តិធម៌មួយដែលបង្ហាញច្បាស់លាស់ថា តើការបាញ់សម្លាប់ លោក ឈុត វុទ្ធី នេះគឺមានជនល្មើសអ្វីពិតប្រាកដទេ តាមរយៈការឆ្លើយផ្តល់ព័ត៌មានមកម្តងបែបនេះ ម្តងបែបនោះ»។
កញ្ញា រតនា ស្នើឱ្យក្រសួងពាក់ព័ន្ធ និងរដ្ឋាភិបាល ស៊ើបអង្កេតករណីនេះឡើងវិញ ឱ្យបានម៉ត់ចត់ជាងមុន ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដជូនលោក ឈុត វុទ្ធី និងក្រុមគ្រួសាររបស់លោក។
លោក ឆឺយ ឧត្តមរស្មី ដែលជាកូនប្រុសលោក ឈុត វុទ្ធី បានប្រាប់ Newsrooom Cambodia ក៏បានស្នើឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ និងអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចស្វែងរកឃាតករពិត និងអ្នកនៅពីក្រោយនៃការបាញ់សម្លាប់ឪពុករបស់លោកផងដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «រហូតមកដល់ពេលនេះខ្ញុំ ក្រុមគ្រួសារ រួមទាំងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលស្រលាញ់គោរព លោក ឈុត វុទ្ធី គឺមិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដទេ។ សម្រាប់អាជ្ញាធរ ឬប្រព័ន្ធតុលាការនៅប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីបញ្ជាក់ភាពស្អាតស្អំរបស់ខ្លួន គួតែរកឃាតករនៅពីក្រោយខ្នងនៃកាបញ្ជាបាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី»។
គេហទំព័រ Newsroom Cambodia បានព្យាយាមទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែម ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន និងលោក គឹម សន្តិភាព ដែរ ប៉ុន្តែមិនទទួលបានការឆ្លើយតបនៅឡើយ គិតត្រឹមថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះ។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ការដាក់ញត្តិរបស់ក្រុមយុវជន និងសកម្មជនទាំងនោះ ដោយសារតែពួកគាត់ស្រឡាញ់នូវវីរភាពដ៏អង់អាចរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី និងចាត់ទុកលោកជាវិរជនការពារព្រៃឈើ និងបរិស្ថាន។ លោកបន្តថា នេះជាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគាត់ ដើម្បីទាមទាររកយុត្តិធម៌ឱ្យបានពេញលេញសម្រាប់លោក ឈុត វុទ្ធី និងក្រុមគ្រួសារ ក៏ដូចជាយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម។
លោកថ្លែងថា៖ «សង្គមស៊ីវិល និងយុវជនដែលធ្វើការលើវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថាន និងព្រៃឈើ មើលឃើញថាយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក ឈុត វុទ្ធី និងក្រុមគ្រួសារមិនទាន់មានពេញលេញនៅឡើយទេ គឺសំណុំរឿងនេះនៅមានមន្ទិលសង្ស័យច្រើន»។
ករណីនេះដែរ លោក អំ សំអាត ក៏បានស្នើយ៉ាងទទូចដល់រដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ គួរតែបន្តការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានម៉ត់ចត់ និងពេញលេញ ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដសម្រាប់សពលោក ឈុត វុទ្ធី និងក្រុមគ្រួសារ ក៏ដូចជាមានយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម៕
លោក ទាវ វណ្ណុល ស្នើតំណាងអយ្យការទម្លាក់ចោលការចោទ ជុំវិញបណ្តឹងរបស់មេធាវីរដ្ឋាភិបាល
ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ទាវ វណ្ណុល ស្នើអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ស៊ើបអង្កេតឡើងវិញជុំវិញសំណុំរឿងដែលតំណាងមេធាវីរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ពាក្យបណ្តឹង និងទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទៅលើរូបលោក ខណៈលោកថា អ្វីដែលលោកបាននិយាយជាមួយសារព័ត៌មាន Nikkei Asia របស់ជប៉ុន និងវិទ្យុបារាំង RFI ជាសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។
ការស្នើនេះ បានធ្វើឡើងខណៈដែលលោក ទាវ វណ្ណុល បានចូលបំភ្លឺនៅអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ ពាក់ព័ន្ធនឹងបណ្តឹងរបស់មេធាវីតំណាងរាជរដ្ឋាភិបាល។
លោក ទាវ វណ្ណុល ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន បានថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅខាងក្រៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីការចូលបំភ្លឺថា អ្វីដែលលោកបានផ្តល់បទសម្ភាសន៍ដល់សារព័ត៌មាន Nikkei Asia កាលពីខែកុម្ភៈនោះ គឺ៨០%ជាពាក្យពិត ហើយអ្វីដែលលោកបាននិយាយគ្រាន់តែជាការបញ្ចេញមតិ តាមរយៈការប្រៀបធៀបអំពីស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត និងអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន តែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា លោកមិនបាននិយាយចោទរាជរដ្ឋាភិបាល ថាបានដាក់កាមេរ៉ានៅមុខផ្ទះរបស់លោក ដើម្បីឃ្លាំមើលជីវិតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក២៤ម៉ោងនោះទេ ដោយលោកថា អាជ្ញាធរទេដែលជាអ្នកដាក់កាមេរ៉ានោះ។
លោកបានប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានថា៖ «ខ្ញុំនិយាយការពិត ការពិតនៅក្នុងសង្គមយើង។ ខ្ញុំសង្កេតឃើញជាមតិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្ញុំ តាំងពីឯកឧត្តមធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានឡើងមកកាន់តួនាទីហ្នឹង ការរឹតត្បិត ការចាប់សកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង ហើយអ្នកសម្តែងមតិ ក្នុងហ្នឹង ខ្ញុំបានលើកករណីលោក នី ណាក់ អីអ៊ីចឹង […] ខ្ញុំបានស្នើសុំអយ្យការ លោកទម្លាក់ចោលការចោទ បទចោទហ្នឹង ហើយសុំឱ្យលោកអយ្យការទៅពិនិត្យដល់ទីកន្លែងផ្ទាល់ ដែលគេបានកាមេរ៉ានៅមុខផ្ទះថ្នាក់ដឹកនាំរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន»។
ចំណែក លោក ជូង ជូងី មេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោក ទាវ វណ្ណុល មានប្រសាសន៍ប្រាប់ Newsroom នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះថា អ្វីដែលកូនក្តីរបស់លោក បាននិយាយជាមួយសារព័ត៌មានរបស់ជប៉ុននោះ គឺជារឿងពិត និងជាសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ដែលមិនគួរមានការចោទប្រកាន់ណាមួយនោះឡើយ។ លោកបានស្នើដល់តំណាងអយ្យការ ស៊ើបអង្កេតសំណុំរឿងនេះឡើងវិញ និងចុះទៅពិនិត្យកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពដែលអាជ្ញាធរបានដាក់នៅមុខផ្ទះកូនក្តីរបស់លោក។
លោកថ្លែងថា៖ «គាត់[លោក ទាវ វណ្ណុល]ស្នើឱ្យតុលាការជួយចុះទៅអង្កេតតាមកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពនៅមុខផ្ទះរបស់ គាត់ ហើយសុំឱ្យតំណាងអយ្យការអម កុំចោទប្រកាន់គាត់ ពីព្រោះគាត់ថាអ្វីដែលគាត់លើកហ្នឹង ជាការបញ្ចេញមតិ ហើយអ្វីដែលគាត់ផ្តល់កិច្ចសម្ហាសន៍ដល់សារព័ត៌មាន គឺជារឿងពិត»។
បើតាមលោក ជូង ជូងី ក្រោយកូនក្តីរបស់លោកចូលបំភ្លឺរួច តំណាងអយ្យការនៅមិនទាន់មានការឆ្លើយតបយ៉ាងណានៅឡើយ ដោយថាត្រូវការពេលវេលាពិចារណាថាតើត្រូវតម្កល់រឿងមិនចាត់ការ ឬបន្តនីតិវិធីរបស់តុលាការ។
Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ប៉េង ម៉េងគ័ង បានទេ។
កាលពីថ្ងៃទី០៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ គណបក្សភ្លើងទៀនបានបញ្ជាក់ថា មេធាវីតំណាងរាជរដ្ឋាភិបាលបានប្ដឹង លោក វណ្ណុល ពាក់ព័ន្ធនឹងការថ្លែងក្នុងបទសម្ភាសន៍របស់លោកជាមួយនឹងកាសែត Nikkei Asia និងត្រូវបានយកមកផ្សព្វផ្សាយបន្តដោយវិទ្យុបារាំង (RFI) អំឡុងពេលលោកទៅបំពេញទស្សនៈកិច្ចនៅប្រទេសជប៉ុន។
ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយសារព័ត៌មានជប៉ុន Nikkei Asia ដែលចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី៥ ខែកុម្ភៈ លោក ទាវ វណ្ណុល ថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានរឹតត្បិត គ្រប់គ្រងលើគូប្រជែង និងចាប់ខ្លួនអ្នកប្រឆាំងនយោបាយ ហើយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា បាននិងកំពុងដើរថយក្រោយចាប់តាំងពី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។
លោកបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភអំពីសុវត្ថិភាពរបស់លោក ដោយនិយាយថា លោកត្រូវបាន«ឃ្លាំមើលដោយកាមេរ៉ា ២៤ម៉ោង»។
ឆ្លើយតបចំពោះការលើកឡើងនេះ អង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ដោយច្រានចោលការអះអាងរបស់លោក វណ្ណុល ហើយចាត់ទុកការលើកឡើងរបស់លោក ថាមានចេតនាអាក្រក់ ដើម្បីបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។អង្គភាពនេះ បានបន្តចាត់ទុកថា ការថ្លែងរបស់លោក វណ្ណុល ជាភស្តុតាងមួយដែលបញ្ជាក់ពីការបញ្ចេញមតិ ដោយរំលោភបំពានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសអ្នកដទៃដែលច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញបានហាមឃាត់។
សាស្រា្តចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា យល់ឃើញថា អ្វីដែលមេដឹកនាំគណបក្សជំទាស់រូបនេះ បានច្រាលចោលនូវការចោទប្រកាន់ពីសំណាក់មេធាវីតំណាងរដ្ឋាភិបាលនោះ ដោយសារគាត់ចង់បាននូវលំហរសេរីភាពសម្តែងមតិ និងសិទ្ធិនយោបាយ ប៉ុន្តែលោកគិតថា ប្រហែលជាមិនអាចទៅរួចនោះទេ។
លោកថា៖ «បើយើងនិយាយទៅ អ្នកនយោបាយចង់បាននូវលំហសេរីភាពសិទ្ធិនយោបាយក្នុងការសម្តែងដែរ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា គណបក្សកាន់អំណាច ឬក៏រដ្ឋាភិបាលមិនទម្លាក់ចោលទេ គឺអនុវត្តទៅតាមយន្តការ ឬក៏គេហៅថាយុទ្ធសាស្រ្តIF [Isolate and Finish]របស់អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី បានន័យថាធើ្វឱ្យឯកោនិងបញ្ចប់នោះ គឺប្រហែលជានឹងធើ្វយន្តការហ្នឹងបន្តទៀត ដើម្បីធើ្វឱ្យគណបក្សប្រឆាំងកាន់តែខ្សោយមែនទែន ហើយខ្ញុំគិតថា អ្វីដែលជាការលើកឡើងដែលទាមទាររបស់លោក ទាវ វណ្ណុល ក៏មិនមានការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមាន ឬក៏មានការជួយជ្រុំជ្រែងពីសហគមន៍អន្តរជាតិដែរ ព្រោះសហគមន៍អន្តរជាតិក៏ហាក់ដូចជាមិនសូវយកចិត្តទុកដាក់លើកម្ពុជាទេនាពេលបច្ចុប្បន្ន»៕
កម្រងរូបភាព៖ មុខរបរលក់ដូងនៅរាជធានីភ្នំពេញ
លោក ចំ រើន អាយុ ៣៥ឆ្នាំ ជាអាជីវករលក់ដូង នៅម្តុំអគារភ្នំពេញសេនធឺរ (Phnom Penh Center) ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ លោក ចំ រើន បានប្រកបមុខរបរលក់ដូងនេះជាង១០ឆ្នាំមកហើយ។ លោកបានទទួលទិញផ្លែដូងបោះដុំពីឈ្មួញកណ្តាលដែលបានដឹកផ្លែដូងមកពីខេត្តកំពត និងខេត្តកោះកុង យកមកលក់ឱ្យលោក។ លោកត្រូវក្រោកពីម៉ោង ៦ព្រឹកជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយបានចាកចេញពីផ្ទះរបស់លោកនៅសង្កាត់បឹងកេងកង ខណ្ឌបឹងកេងកង ដើម្បីទៅលក់ដូងនៅម្តុំអគារភ្នំពេញសេនធឺ (Phnom Penh Center) ចាប់ពីម៉ោង ៦ព្រឹក រហូតដល់ម៉ោង៤ រសៀល។
ខាងក្រោមនេះគឺជាកម្រងរូបភាពនៃសកម្មភាពមុខរបរលក់ដូងរបស់លោក៖
កម្មកររោងចក្រ ML នៅក្រុងប៉ោយប៉ែតប្រមូលផ្ដុំតវ៉ាជាថ្មី ក្រោយថៅកែបើកប្រាក់ខែយឺតយ៉ាវជាញឹកញាប់
កម្មករកម្មការិនីប្រមាណជាង ៤០០នាក់ ធ្វើការនៅរោងចក្រកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ អិម អិល(ML) បានម្រមូលផ្ដុំគ្នាជាថ្មីនៅមុខរោងចក្រ នាថ្ងៃទី២៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះ ដើម្បីតវ៉ាទាមទារប្រាក់ខែ ដោយសារមានការបើកប្រាក់ឈ្នួលយឺតយ៉ាវញឹកញាប់។
លោក គឹម តូនិច អះអាងជាកម្មករធ្វើការនៅរោងចក្រ ML បានឱ្យដឹងថា ពួកគាត់បានប្រមូលផ្តុំគ្នា តវ៉ានៅមុខរោងចក្រ អិមអិល អ៊ិនធីមេត អឹភែរឹល (ML Intimate Apparel) ដោយហេតុថា ក្រុមហ៊ុនបានលើកថ្ងៃបើកលុយឱ្យកម្មករជាងមួយខែមកហើយ គិតពីពាក់កណ្តាលខែមីនា មកដល់ពាក់កណ្តាលខែមេសានេះ។ លោកបន្តថា ក្រុមហ៊ុនបានលើកថ្ងៃបើកលុយឱ្យកម្មករជាច្រើនលើកច្រើនសារមកហើយ ដោយបានប្រើពាក្យដោះសារដដែលៗថាមកពីបញ្ហានេះ បញ្ហានោះ ដោយមិនមានការទទួលខុសត្រូវ។
លោក តូនិច និយាយថា៖ «ផលប៉ះពាល់ គឺប៉ះពាល់ដល់កម្មករគ្រប់គ្នា បញ្ហាធំគឺបង់អង្គការហ្នឹងតែម្តង បញ្ហាធំជាងគេ។ គាត់ជំពាក់អង្គការលើសថ្ងៃបើកលុយ តែលើសថ្ងៃបង់ គឺគេពិន័យចឹងហើយគាត់[កម្មករ]ត្អូញត្អែរគ្រប់គ្នាគ្រប់កម្មករទាំងអស់ មិនថាតែរូបខ្ញុំ រូបកម្មករដទៃទៀត»។
ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពកំលាំងសាមគ្គីកម្មករកម្ពុជាប្រចាំរោងចក្រML លោក បាន វណ្ណៈ បានលើកឡើងថា មូលហេតុដែលកម្មករធ្វើកូដកម្ម ដោយសារតែខាងរោងចក្រសន្យាថា នឹងបើកប្រាក់ឈ្នួលឱ្យកម្មករនៅល្ងាចថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ម្សិលមិញនេះ ប៉ុន្តែបែរជាមិនគោរពសន្យា ជាហេតុធ្វើឱ្យកម្មករប្រមូលផ្តុំតវ៉ា។
លោក វណ្ណៈ បន្តថា ក្នុងអំឡុងពេលតវ៉ានោះ កម្មករបានស្នើឱ្យមានការដោះស្រាយវិវាទការងារនេះចំនួន ៣ចំណុច ក្នុងនោះមាន ទី១ ស្នើឱ្យក្រុមហ៊ុនបើកប្រាក់ខែ និងប្រាក់អត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងៗឱ្យបានទៀងទាត់ ទី២ ស្នើឱ្យក្រុមហ៊ុនកុំមានការបន្ថែមម៉ោងលើសពីម៉ោង៦ល្ងាច ដោយការបន្ថែមម៉ោងត្រូវធ្វើឡើងដោយការស្ម័គ្រចិត្ត និងទី៣ ស្នើឱ្យក្រុមហ៊ុនជួយណែនាំដល់ប្រធានផ្នែកដែលជេរប្រមាថកម្មករកម្មការិនី។
ប្រធានមន្ទីរការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក នួន ស៊ីណា មានប្រសាសន៍ថា ជុំវិញវិវាទការងារនៅរោងចក្រ ML នេះ ក្រុមការងាររបស់មន្ទីរ បានទៅសម្របសម្រួលរកដំណោះស្រាយរួចហើយ ដោយខាងភាគីរោងចក្រ បានយល់ព្រមបើកប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករ ហើយកម្មករក៏បានចូលធ្វើការវិញនៅព្រឹកថ្ងៃដដែលនេះ។
លោកបន្តថា៖« បើសិនជានិយោជិតគាត់មានបញ្ហាអីកើតឡើង គឺគាត់មិនបាច់ប្រជុំគ្នាទេ គាត់អាចដាក់ពាក្យមកមន្ទីរការងារ រឺក៏ផ្តល់ដំណឹងមកមន្ទីរការងារ ដើម្បីឱ្យបានដឹង គឺយើងខាងមន្ទីរការងារនឹងទៅដោះស្រាយ អាហ្នឹងដូចជាការដាក់ពាក្យបណ្តឹងចឹង ក្នុងករណីគាត់[កម្មករ]ធ្វើកូដកម្មចឹង វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទាំងសងខាង ទាំងខាងនិយោជក ក៏ដូចជាបងប្អូនកម្មករនិយោជិតដែរ ព្រោះថ្ងៃធ្វើកូដកម្ម គឺបងប្អូនកម្មករនិយោជិតគាត់មិនទទួលបាននូវប្រាក់ខែនៅថ្ងៃគាត់ធ្វើកូដកម្មនោះទេ»។
អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីការងារនៃមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសង់ត្រាល់ លោក ឃុន ថារ៉ូ យល់ថា ការមិនបើកប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករឱ្យបានទៀងទាត់ ជាការមិនគោរពច្បាប់ការងារ និងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់កម្មករនិយោជិត។
លោកថា៖ «បើយើងនិយាយអំពីគោលការណ៍ច្បាប់នេះ ជាការអនុវត្តមិនត្រឹមត្រូវរបស់និយោជក នេះជាកំហុសធ្ងន់ ចាត់ថ្នាក់ថាជាកំហុសធ្ងន់របស់និយោជក ខណៈពេលដែលមានការពន្យារពេលនៅក្នុងការបើកប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករនិយោជិត ហើយវាមែនជាលើកទីមួយទេ នៅក្រុមហ៊ុនMLនេះ មានករណីរំលោភបំពានសិទ្ធិការងារច្រើនណាស់ ជាពិសេសទាក់ទងទៅនឹងការបញ្ឈប់ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព ការបន្តនូវការប្រើប្រាស់កិច្ចសន្យារយៈពេលខ្លី ហើយនិងទម្រង់នៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅដល់សកម្មជន និងថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក ឃុន ថារ៉ូ ក៏បានស្នើឱ្យក្រសួងការងារ ឬស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ធ្វើអធិការរកិច្ចពិសេស នៅរោងចក្រ ML នេះ ដើម្បីឱ្យក្រុមហ៊ុនមានការគោរពតាមកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន។
កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ កម្មករធ្វើការនៅរោងចក្រកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ អិម អិល(ML)នេះ បានប្រមូលផ្ដុំគ្នាតវ៉ានៅមុខរោងចក្រម្តងរួចមកហើយ ក្រោយពីរោងចក្របានពន្យាពេលបើកប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករ។ ក្នុងការតវ៉ានៅពេលនោះ ពួកគេបានទាមទារឱ្យថៅកែបើកប្រាក់ខែឱ្យបានទៀងទាត់ ផ្ដល់ប្រាក់រង្វាន់ និងត្រូវអនុញ្ញាតឱ្យកម្មករសម្រាកថ្ងៃបុណ្យជាតិ ទៅតាមច្បាប់ស្តីពីការងារ៕
របាយការណ៍៖ ឆ្នាំ២០២៣មានការកើនឡើងនូវហេតុការណ៍រឹតត្បិត និងការរំលោភបំពានសេរីភាពមូលដ្ឋាន
របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សចំនួន៣ បានរកឃើញថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ មានការកើនឡើងជាង១០ភាគរយនៃហេតុការណ៍រឹតត្បិត និងរំលោភបំពានសេរីភាពមូលដ្ឋានបើធៀបនឹងឆ្នាំ២០២២។
តាមរយៈរបាយការណ៍រួមគ្នាមួយប្រចាំឆ្នាំ២០២៣ ស្តីពីការឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋាននៅកម្ពុជា ដែលរៀបចំដោយគម្រោងឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា(ADHOC) មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) និងមជ្ឈមណ្ឌលសាមគ្គីភាព(Solidarity Center) ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ បានឱ្យដឹងថា មានការកើនឡើង១១ភាគរយនៃហេតុការណ៍រឹតត្បិត និងរំលោភបំពានសេរីភាពមូលដ្ឋានបើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ២០២២។
សេរីភាពជាមូលដ្ឋានដែលអង្គការទាំងនោះបានផ្តោតទៅលើមានចំនួន៣ គឺសេរីភាពខាងសមាគម សេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ និងសេរីភាពខាងការជួបប្រជុំ។ របាយការណ៍ដដែល បង្ហាញថា ការអនុវត្តសេរីភាពជាមូលដ្ឋានដោយសន្តិវិធី បានជួបប្រទះការរឹតត្បិតកាន់តែខ្លាំងឡើងៗដូចជា ការប្រែប្រួលផ្នែកច្បាប់ រួមមានច្បាប់បោះឆ្នោតដែលបានធ្វើវិសោធនកម្ម ក្នុងអំឡុងពេលនៃការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣។
របាយការណ៍ក៏បានបង្ហាញនូវរបកគំហើញសំខាន់ៗចំនួន៤ រួមមាន ទី១ មាត្រា១៤២ នៃវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតកំណត់គោលដៅទៅលើអ្នកគាំទ្រនយោបាយជំទាស់ពីការអនុវត្តសេរី ភាពខាងការបញ្ចេញមតិដោយសន្តិវិធី និងការមិនអនុវត្តស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ទី២ ពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនឡើងបង្ហាញពីការធ្លាក់ចុះការអនុវត្តសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន អ្នកសម្តែងមតិផ្នែកនយោបាយជំទាស់បានក្លាយជាគោលដៅរងគ្រោះ និងទទួលរងនូវការយាយីតាមផ្លូវច្បាប់។ ទី៣ ការយល់ដឹងរបស់សាធារណជនអំពីសេរីភាពមូលដ្ឋានបានថយចុះ ពលរដ្ឋបានកើនឡើងភាពភ័យខ្លាចពីផលវិបាកនៅពេលអនុវត្តសេរីភាពទាំងនេះ និងទី៤ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហជីពនៅតែមិនត្រូវបានមើលឃើញថាជាភាគីពាក់ព័ន្ធដ៏មានសារៈសំខាន់ ទោះបីជាមានការបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយរដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ។
ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា៖ «ពលរដ្ឋត្រូវបានទទួលរងសកម្មភាព រំលោភបំពាន ការរឹតត្បិត និងការឃ្លាំមើល នៅពេលអនុវត្តសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួនក្នុងកម្រិតមួយខ្ពស់ជាងឆ្នាំមុនៗ[…]ការកើនឡើងនៃហេតុការណ៍នេះ គឺពុំមានអ្វីគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេ ពោលគឺកើតឡើងដោយសារតែការបង្ក្រាបទៅលើអ្នកនយោបាយជំទាស់ ក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣»។
បើតាមរបាយការណ៍របស់សង្គមស៊ីវិលទាំង៣ស្ថាប័ន នៅក្នុងចំណោមហេតុការណ៍ចំនួន៦៣៣ ហេតុការណ៍ពាក់ព័ន្ធនឹងសេរីភាពមូលដ្ឋាន ដែលបានកត់ត្រានៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ក្នុងនោះមានហេតុការណ៍ចំនួន ២៥៥ករណី ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការរឹតត្បិតយ៉ាងតិចមួយ និង ៣៧៧ ជាប់ពាក់ព័ន្ធករណីរំលោភបំពានមានយ៉ាងតិចមួយ។
អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងសេរីភាពមូលដ្ឋាននៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា(CCHR) លោកស្រី ប្រាក់ ចាន់ម្លី បានប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃ២៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤នេះថា ករណីរឹតត្បិតសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ គឺកើតមានឡើងអំឡុងពេលបោះឆ្នោត ដែលជាពលពលរដ្ឋ និងគណបក្សនយោបាយ ព្រមទាំងសង្គមស៊ីវិលផងនោះ អនុវត្តនូវសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន។
លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ហេតុការណ៍ទាំងអស់នេះ ច្រើនកើតឡើងដោយសារតែវាជាពេលវេលាមួយនៅក្នុងការរៀបចំបោះឆ្នោតជាតិ ចឹងហើយប្រជាពលរដ្ឋឬក៏អ្នកនយោបាយហ្នឹង នៅក្នុងអំឡុងពេលហ្នឹង គាត់អាចអនុវត្តនូវសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ពួកគាត់ រួមមានដូចជា សេរីភាពប្រជុំ ឬក៏បញ្ចេញមតិជាដើម ឬក៏ការធ្វើសកម្មភាពរបស់សមាគម ឬគណបក្សនយោបាយ ចឹងហើយនៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋគាត់ចាប់ផ្តើមអនុវត្តសេរីភាពរបស់គាត់ នៅពេលនោះដែរ ក៏យើងរកឃើញមាននូវការរឹតត្បិត ឬក៏ការរំលោភបំពានទៅលើការអនុវត្តសេរីភាពរបស់ពួកគាត់»។
លោកស្រី ប្រាក់ ចាន់ម្លី បន្តថា រូបភាពនៃការរឹតត្បិត ឬក៏ការរំលោភបំពានសិទ្ធិមូលដ្ឋាន រួមមាន ការឃ្លាំមើលពីសំណាក់អាជ្ញាធរនៅពេលមានការជួបជុំ ការថតរូប និងការកោះហៅទៅសាកសួរជាដើម។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «យើងរកឃើញមានការឃ្លាំមើលពីខាងសំណាក់អាជ្ញាធរ ទៅលើការអនុវត្តសកម្មភាពរបស់អង្គការសមាគម ដែលគាត់ធ្វើសកម្មភាព ឬក៏បើកវគ្គបណ្តុះបណ្តាលអីចឹង ហើយក៏មានអាជ្ញាធរគាត់មកឃ្លាំមើល ឬក៏មកថតរូបកិច្ចប្រជុំ ឬក៏វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនៅទីកន្លែងឯកជនរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ហើយយើងក៏ឃើញមានការទទួលរងនូវទណ្ឌកម្មផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌ ដូចជា ការចាប់ខ្លួន ការកោះហៅទៅសាកសួរ ដោយសារតែការអនុវត្តសេរីភាពទាំង៣នឹងផងដែរ»។
ករណីនេះ លោកស្រី ប្រាក់ ចាន់ម្លី ស្នើឱ្យអ្នកអនុវត្តច្បាប់ពិចារណាធ្វើបែបណាកុំឱ្យមានការរឹតត្បិត ឬការគាបសង្កត់ដល់ពលរដ្ឋ សង្គមស៊ីវិល និងអ្នកសារព័ត៌មាន ក៏ដូចជាអ្នកនយោបាយ ដើម្បីធានាថាពួកគេអាចអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ពួកគេបានស្របទៅតាមច្បាប់។
កញ្ញា មាន លីសា សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ មានប្រសាសន៍ថា កន្លងមក សកម្មជនបរិស្ថាន ក៏ដូចជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយសារដីធ្លីជាដើមនោះ ពិតជាបានរងនូវការរឹតត្បិតសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន និងត្រូវបានអាជ្ញាធរឃ្លាំមើលសកម្មភាពរបស់ពួកគេជាប្រចាំ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាពផ្លូវចិត្តផងដែរ។
កញ្ញាថា៖ «យើងដឹងហើយថា យើងរស់នៅក្នុងប្រទេសដែលអត់មាននីតិរដ្ឋ គ្មានការគោរពសិទ្ធិទាល់តែសោះហ្នឹង ទាក់ទងជាមួយនឹងសេរីភាពដើរហើរមួយចំនួន ដែលយើងជាសកម្មជន យុវជន និងជាពិសេសអ្នកដែលការពារសិទ្ធិមនុស្ស អ្នកការពារធនធានធម្មជាតិ ដែលពួកគាត់ធ្វើដំណើរ ក៏ត្រូវបានរឹតត្បិត មានន័យថា ចុះទៅតំបន់ព្រៃ ឬក៏ចុះទៅតំបន់ការពារធម្មជាតិនានា ដើម្បីអនុវត្តនូវសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ក្នុងកិច្ចការពារបរិស្ថានហ្នឹង ក៏ត្រូវបានរឹតត្បិតយ៉ាងឃោឃៅច្រើនដែរ»។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា មានប្រសាសន៍ថា ស្ថានភាពនៃការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពនៅប្រទេសកម្ពុជា មិនបានធ្លាក់ចុះដូចរបាយការណ៍នេះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកថា ចំនួនអ្នកបំពានច្បាប់មានការកើនឡើងទៅវិញទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ការបញ្ចេញមតិនយោបាយអីហ្នឹង គឺអត់មានថយចុះទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលអាចកើតឡើង គឺអ្នកបំពានច្បាប់ អ្នកបញ្ចេញមតិដោយរំលោភសិទ្ធិអ្នកដទៃ រំលោភក្រមសីលធម៌ហ្នឹងអាចកើន ចឹងយើងត្រូវបែងចែងឱ្យច្បាស់រវាងពីរហ្នឹង បើសិនជាការបញ្ចេញមតិក្នុងក្របខណ្ឌរង្វង់ច្បាប់ក្នុងការគោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃ ប្រទេសកម្ពុជាយើងហ្នឹង វាបរបូណ៍ហូរហៀរ អត់មានពីណាទៅធ្វើអីទេ កុំឱ្យតែធ្វើខុសច្បាប់ កុំឱ្យតែទៅបំពារបំពានអ្នកដទៃ អាហ្នឹងគេមានវិធានការណ៍»។
របាយការណ៍ប្រចាំ២០២២ ស្តីពី ការឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋាននៅកម្ពុជា ដែលចេញដោយអង្គការ-សមាគមទាំង៣ដដែលនេះ កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ បានកត់ត្រាហេតុការណ៍សរុបចំនួន ៥៦៦ករណី ទាក់ទងនឹងការអនុវត្តសេរីភាពមូលដ្ឋានក្នុងឆ្នាំ២០២២។ ក្នុងចំណោមនោះមាន ៣៥៤ ករណី បង្ហាញថា មានការរឹតត្បិតឬការរំលោភសេរីភាពមូលដ្ឋានយ៉ាងហោចណាស់មួយករណី។
របាយការណ៍នោះ បន្តថា ហេតុការណ៍ពាក់ព័ន្ធនឹងការរឹតត្បិត ឬការរំលោភសេរីភាពមូលដ្ឋាន ត្រូវបានកត់ត្រានូវ គ្រប់រាជធានី-ខេត្តនៃប្រទេសកម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែករណីភាគច្រើន កើតឡើងនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដោយមានហេតុការណ៍ចំនួន ២៨៧ ករណីត្រូវបានកត់ត្រា៕
គណបក្សGDP ស្នើដោះលែងកញ្ញាឈឹម ស៊ីថរ ខណៈកញ្ញាទទួលបានពានរង្វាន់Per Anger Price 2024
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន (GDP) ទាមទារឱ្យមានការដោះលែង កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ និងអ្នកដឹកនាំសហជីពផ្សេងទៀតដែលកំពុងជាប់ឃុំ និងទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទាំងអស់ទៅលើពួកគេ ក្រោយពីប្រធានសហជីពនៅក្រុមហ៊ុនណាហ្គារូបនេះ បានទទួលពានរង្វាន់ ភើអែងហ្គើឆ្នាំ២០២៤ (Per Anger Price 2024) ពីរដ្ឋាភិបាលស៊ុយអែត។
សេចក្តីថ្លៃងការណ៍របស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ចុះថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ បានលើកឡើងថា ថ្មីៗនេះ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ប្រធានសហជីពទ្រទ្រង់សិទ្ធិការងារបុគ្គលិកកម្មករខ្មែរ នៅក្រុមហ៊ុនណាហ្គាវើលដ៍ បានទទួលពានរង្វាន់ Per Anger Price 2024 ជាពានរង្វាន់ដែលរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសស៊ុយអ៊ែត ផ្តល់ជូនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ហើយការទទួលបានពានរង្វាន់នេះ ជាភស្តុតាងមួយដែលបង្ហាគពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់កញ្ញា ដែលបានពុះពាររកយុត្តិធម៌ ការពារសិទ្ធិកម្មករ និងលើកកម្ពស់ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
តែយ៉ាងណា គណបក្សនេះ បង្ហាញការសោកស្តាយ ដែលកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ នៅជាប់ពន្ធនាគារដោយអយុត្តិធម៌ ដែលមិនអាចធ្វើដំណើរទៅប្រទេសស៊ុយអ៊ែត ដើម្បីទទួលពានរង្វាន់បាន។ ករណីនេះ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន បានទាមទារស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចដែលពាក់ព័ន្ធ ពិចារណាដោះលែងកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ និងអ្នកដឹកនាំសហជីពផ្សេងទៀត ដែលកំពុងជាប់ឃុំនៅក្នុងពន្ធនាគារជាបន្ទាន់ និងទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទាំងអស់ទៅលើពួកគេ។
គណបក្សនេះ បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ការឃុំឃាំងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិការងារនៅក្នុងពន្ធនាគារបែបនេះ ជាការរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់លើគោលការណ៍សេរីភាពបង្កើតសមាគម និងសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
ប្រធានគណៈកម្មាធិការដោះស្រាយវិវាទ និងវិន័យនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក ធូក បូណា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមេសានេះថា ការបន្តឃុំខ្លួនកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ក៏ដូចជាតំណាងសហជីពផ្សេងទៀត ជាការបង្ហាញពីការរឹតត្បិតសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិការងារ ខណៈពួកគេជាតំណាងកើតចេញពីការផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តពីសំណាក់កម្មករ ក្នុងការជជែកចរចាជាមួយនិយោជក ជុំវិញបញ្ហាវិវាទការងារ និងការលើកកម្ពស់លក្ខខណ្ឌការងារជាដើម។
លោកថ្លែងថា៖ «ការឃុំខ្លួននេះ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិកម្មករ រារាំងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងរារាំងសមត្ថភាពរបស់សហជីព ដែលជាតំណាងនៃសមាជិករបស់ខ្លួនប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដូចបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ប្រសិនបើសកម្មជននៅតែជាប់គុក វាបង្ហាញថា កម្ពុជាមិននៅលើផ្លូវឆ្ពោះទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដនោះទេ។ ការដោះលែងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ កញ្ញា ស៊ីថរ គឺជាជំហានឆ្ពោះទៅកាន់ កម្ពុជា ជាប្រទេសមួយដែលការជំទាស់ដោយសន្តិភាព និងត្រូវបានគោរព»។
Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អ៊ី រិន្ទ បានទេ។
ចំណែក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក គឹម សន្តិភាព មានប្រសាសន៍ថា បុគ្គលទាំងឡាយណាដែលប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ ហើយសំណុំរឿងក្តីរបស់ពួកគេស្ថិតនៅក្នុងដៃតុលាការ គឺមានតែតុលាការទេដែលមានឆន្ទានុសិទ្ធិក្នុងការសម្រេច ហើយពួកគេអាចស្វែងរកអ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ ដើម្បីជួយការពារក្តីរបស់ពួកគេបាន។
លោកបានថ្លែងថា៖ «មិនមែនជាការត្រូវពិចារណារបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ទេ គឺការដែលបុគ្គលមួយ គាត់កំពុងតែប្រព្រឹត្តខ្លួនឱ្យវាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបញ្ហាសំណុំរឿងក្តីនៅតុលាការ វាជាសិទ្ធិសម្រេចរបស់ស្ថាប័នតុលាការ ចឹងរឿងអ្នកដែលកំពុងសិ្ថតនៅចំណាត់ការរបស់ស្ថាប័នតុលាការ ខ្ញុំថាគ្មានជម្រើសអ្វីដែលល្អជាងស្វែងរកនូវអ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ មេធាវីដែលពូកែៗទៅជួយការពារគាត់ចុះ »។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ការស្នើសុំឱ្យមានការដោះលែងបុគ្គលណាម្នាក់នោះ ជាសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់បុគ្គល គណបក្ស ឬស្ថាប័នណាមួយ ខណៈដែលពួកគេមើលឃើញថា កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ជាសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិសហជីព និងសិទ្ធិកម្មករយ៉ាងសកម្ម។
លោកយល់ឃើញដែរថា ការបន្តឃុំខ្លួនកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ហាក់មិនមានផលចំណេញណាមួយសម្រាប់កម្ពុជានោះទេ។
លោកបន្តថា៖ «កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ គួរទទួលបានការលើកទឹកចិត្ត មិនគួរត្រូវបានរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ការចាប់ខ្លួន ការចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោសដាក់ពន្ធនាគារនោះទេ។ សហគមន៍អន្តរជាតិ ក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាលស៊ុយអ៊ែត ដែលមើលឃើញពីគំរូវីរភាពនៃការការពារសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិសហជីព សិទ្ធិកម្មករ របស់កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ទើបគេប្រគល់ពានរង្វាន់សិទ្ធិមនុស្សដល់គាត់» ។
លោក អំ សំអាត បន្ថែមថា៖ «របាយការណ៍របស់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងអង្គការសហប្រជាជាតិ បានលើកឡើងការព្រួយបារម្ភពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា និងមានការរិះគន់លើការធ្លាក់ចុះនូវស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសហជីព សកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជនគណបក្សនយោបាយ សកម្មជនធ្វើការងារសង្គម ក្នុងនោះគេក៏បានទាមទារឱ្យដោញលែង កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ និងសកម្មជនផ្សេងទៀតផងដែរ»។
កាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០២២ កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ហើយបញ្ជូនទៅតុលាការ បន្ទាប់ពីកញ្ញាបានដឹកនាំការធ្វើកូដកម្ម ទាមទារឱ្យក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ ទទួលយកបុគ្គលិកជាច្រើនរយនាក់ចូលធ្វើការវិញ និងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងទៀតដល់បុគ្គលិក ដែលត្រូវបានបណ្តេញចេញពីការងារទាំងបង្ខំ។ កញ្ញាត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សម្រេចផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារចំនួន ២ឆ្នាំ ពីបទ «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។
កញ្ញាឈឹម ស៊ីថរ ស្ថិតក្នុងចំណោមថ្នាក់ដឹកនាំ និងតំណាងសហជីពណាហ្គាវើលដ៍ចំនួន៩នាក់ ដែលត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ក្នុងសំណុំរឿងញុះញង់ ខណៈសមាជិកសហជីពចំនួន ៨នាក់ទៀត ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារម្នាក់ៗចន្លោះពី ១ឆ្នាំទៅ១ឆ្នាំកន្លះ ពីបទល្មើសដូចគ្នា។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ការទទួលបានពានរង្វាន់ Per Anger Price 2024 ជាពានរង្វាន់លេចធ្លោលើកទី២ហើយ ដែលកញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ បានទទួលពីប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ខណៈកាលពីឆ្នាំ២០២២ កញ្ញាក៏ទទួលបានពានរង្វាន់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំឆ្នាំ២០២២ ពីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ៕
កម្រងរូបភាព៖ ពិព័រណ៌រូបថតបច្ចុប្បន្នស្តីអំពី «ការក្រឡេកមើលរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ»
មជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណារៀបចំពិព័រណ៌រូបថតបច្ចុប្បន្នស្តីអំពី «ការក្រឡេកមើលរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ» ជាការដាក់តាំងពិព័រណ៌រូបថតដែលបានមកពីប្រាំមួយប្រភពផ្សេងៗគ្នា ពីឆ្នាំ ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៥ ។ ការដាក់ពិព័រណ៌នេះបើកឱ្យចូលទស្សនាដោយសេរីចាប់ពីថ្ងៃទី២២ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ ដល់ថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។