fbpx
Home Blog Page 61

ក្រុមអ្នកទិញដីឡូតិ៍ចោទក្រុមហ៊ុនមួយនៅខេត្តកណ្តាលថាបង់លុយគ្រប់៤ឆ្នាំមិនព្រមឱ្យប្លង់កម្មសិទ្ធិ

0

ក្រុ​ម​អ្នក​​​ទិញ​​ដី​​ប្រមា​ណ​​​ជា​​៤​​០នាក់​​ ​កា​លពី​​​ថ្ងៃពុធ​​ ​បាន​ប្រ​មូល​​ផ្តុំគ្នា​ត​វ៉ា​ ​​ទា​​​មទារប្លង់​​​ក​​ម្ម​​​សិ​ទ្ធិ​ដីធ្លី​​​​ស្រ​​ប​​ច្បា​​ប់​​ ​ពី​ក្រុ​មហ៊ុ​​ន​អច​​លន​ទ្រ​ព្យ​​មួ​យ មានទីតាំង​​​​នៅ​ស្រុក​​​​អង្គស្នួ​​ល ​ខេ​​​ត្តកណ្តា​ល ​​ដើម្បី​​​បាន​​ធ្វើអាជី​​​​វ​កម្មលើ​ដីនោះ ​​​​​​​​​ដោយសំអាងថា ​​បា​នប​​ង់​​លុយគ្រ​​ប់ចំនួនអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំ​ មិនទាន់បានប្លង់កម្មសិទ្ធិ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដ​ល់ជី​​វភាពរស់​នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួ​ក​គេ ។​  

អ្នកស្រី ង៉េត សុធី បាននិយាយថា កាលពីឆ្នាំ២០១៨ គាត់​បានទិញ​ដីពី​​ក្រុមហ៊ុន​អភិវ​ឌ្ឍន៍​អ​ចលន​ទ្រ​ព្យពុះដី​ឡូ​តិ៍ឈ្មោះ​ អ៊ា​ន សេងអាន​ ចំនួនមួយឡូ​តិ៍ ។

​ស្ត្រីអាយុ៤៣ឆ្នាំរូបនោះ អះអាងទៀតថា គាត់បានបង់លុយឱ្យក្រុមហ៊ុនចំនួន៨ពាន់៥០០ដុល្លារគ្រប់ចំនួន ប៉ុ​ន្តែថា ភាគីក្រុម​​ហ៊ុន​មិ​ន​ព្រម​ប្រ​គល់ប្ល​ង់កម្មសិទ្ធិ​ដីធ្លីស្រប់ច្បាប់​ឱ្យគាត់នៅឡើយទេ ៤ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ដែ​ល​ធ្វើឱ្យគ្រួសារគាត់ជួបបញ្ហាជីវភាព ដោយត្រូវបង់ការប្រា​ក់​ឱ្យធនាគារជារៀងរាល់ខែ។

អ្នកស្រី សុធី និយាយថា៖[ខ្ញុំ]រងចាំអស់៤ឆ្នាំ ដល់ឆ្នាំមុន(ឆ្នាំ២០២២)ពួកខ្ញុំទៅឃុំ គាត់(ក្រុមហ៊ុន)សន្យា១ឆ្នាំដល់ម្សិលមិញ(ថ្ងៃទី២៨ ខែមិថុនា) គម្រប់១ឆ្នាំ គាត់គេចវេះមិនមកប្រាប់ថាប្លង់មាន មិនមានអី»

អ្នកតវ៉ាម្នា​​ក់ទៀត គឺ​លោក​ ​សាំង​ សំ​អុល រស់​នៅខេ​ត្តព្រះ​សីហ​នុ ​និយាយថា គាត់បានទិ​ញដី​ពី​ក្រុម​ហ៊ុ​ន​ ចំ​នួ​​ន៥ឡូតិ៍ ហើយថា បានបង់លុយសរុប១ម៉ឺន៧ពាន់ដុល្លារគ្រប់ចំនួនដូចគ្នាច្រើនឆ្នាំទៅនេះ តែថាមិនទ​ទួ​លបានប្លង់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីដូចគ្នា។

លោកថា៖«ពួកខ្ញុំមិនអាចទ្រាំទៀតបានទេព្រោះពួកខ្ញុំបានទុកឪកាសគាត់(ក្រុមហ៊ុន)ច្រើ​នមកហើយតែគាត់អត់ចូលខ្លួនមកដោះស្រាយជាមួយពួកខ្ញុំទេគាត់ឈ្លើយគាត់មិនលើកទូរសព្ទពួកខ្ញុំគាត់មិនលើកសោះ»។

សារព័ត៌មាន Newsroom Cambodia ពុំអាចរកការឆ្លើយតបពីប្រធានក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍អចលនទ្រព្យពុះដីឡូតិ៍ ពីលោក អ៊ាន សេងអាន បានទេ គិតត្រឹមថ្ងៃទី៣០មិថុនានេះ ដោយទូរសព្ទមិនអាចទាក់ទង់បាន។

ប៉ុន្តែ អភិបាលរងស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្ដាល លោក ស ម៉េង និយាយថា បញ្ហានេះពិតជាកើតមាន ហើយថាអាជ្ញាធរ កំពុងរកដំណោះស្រាយជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធ ។

លោក ម៉េង និយាយថា៖ «ក្រុមការងារបានអញ្ជើញពួកគាត់មកសាលាឃុំ។(ដំណោះស្រាយ) ខាងឃុំអត់ទាន់រាយការណ៍មកទេ»

ស្មៀនឃុំបែកចាន ស្រុកអង្គស្នួល លោក សេក ណារិទ្ធ និយាយដែរថា អាជ្ញាធរគ្រោងកោះហៅភាគីក្រុមហ៊ុន និងអតិថជនដែលចេញមុខតវ៉ានោះ មកជួបជុំគ្នានៅសប្ដាហ៍ក្រោយ ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ។

លោក និយាយា៖«ខ្ញុំបានប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋរួចហើយថាគេដោះស្រាយឱ្យ ឱ្យក្រុមហ៊ុនមកដោះស្រាយជា​មួយយើង។ឥឡូវម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនទៅសៀមរាប គាត់មិនទាន់ផ្ដល់ដំណឹងឱ្យខ្ញុំ ប្រហែលមិនយូរអាទិត្យក្រោ​យអីហ្នឹង» 

ករណីស្រដៀងគ្នានេះ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា​ ឆ្នាំ២០២៣នេះ មានប្រជាពលរដ្ឋជិត៦០០នាក់ដែលដាក់ប្រាក់វិនិយោគទិញដីឡូតិ៍ជាមួយក្រុមហ៊ុន ពិភពដីមាស បានមកតវ៉ានៅស្នាក់ការក្រុមហ៊ុនស្ថិតនៅភូមិត្រពាំងថ្លាន់ សង្កាត់ពន្សាំង ខណ្ឌព្រែកព្នៅ រាជធានីភ្នំពេញ ក្រោយក្រុមហ៊ុននេះផ្អាកប្រគល់ភាគលាភដល់ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនខែ ដែលបណ្ដាលឱ្យពួកគេពិបាកក្នុងការរកប្រាក់បង់ធនាគារ ដោយសារប្រាក់ដាក់វិនិយោគភាគច្រើនបានមកពីការដាក់កម្ចីពីធនាគារ។

បទយកការណ៍៖ យុវតី សយ ពិសី ជនជាតិដើមតិចដែលបញ្ចប់ការសិក្សាពីអាមេរិកតាមរយៈអាហារូបករណ៍

ជនជាតិដើមភាគតិចព្រៅដំបូងគេ កញ្ញា សយ ពិសី ដែលបញ្ចប់ការសិក្សានៅក្រៅប្រទេស បានចែករំលែកបទពិសោធន៍ទទួលបានអាហារូបករណ៍ និងជំរុញឱ្យយុវជនជាជនជាតិដើមភាគតិចតាំងចិត្តជម្នះឧបសគ្គ ដើម្បីឈានជើងរួចផុតពីភាពមិនចេះអក្សរ។

បច្ចុប្បន្ន យុវតី សយ ពីសី វ័យ ២៦ឆ្នាំ រស់នៅសង្កាត់បឹងកន្សែង ក្រុងបានលុង ខេត្តរតនគិរី គឺជាមន្ត្រីទំនាក់ទំនងនៅអង្គការ សហព័ន្ធសាលារៀនពិភពលោក ដែលជាអង្គការមួយ ផ្ដោតលើវិស័យអប់រំ និងជួយផ្តល់ជំនាញដល់កម្មករ ជាពិសេសយុវជន នៅក្នុងខេត្តរតនគិរី។

មុនក្លាយខ្លួនជាមន្រ្តីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនេះ យុវតី សយ ពិសី បានឆ្លងកាត់ព្យុះភ្លៀងរាប់មិនអស់ រហូតទទួលបានអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅក្រៅប្រទេស និងបានវិលមកកាន់ស្រុកកំណើតវិញដើម្បីជួយអភិវឌ្ឍសហគមន៍របស់ខ្លួន។

ពិសី និយាយថា គន្លឹះដែលនាំឱ្យនាងទទួលបានភាពជោគជ័យលើការសិក្សានេះ គឺការកំណត់នូវគោលដៅជាក់លាក់មួយក្នុងជីវីត ពោលគឺ នាងចង់ចាកចេញឱ្យរួចពីការទទួលបានការអប់រំទាប ដែលពិសីថា ជាបញ្ហារបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកំពុងប្រឈមក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។

យុវតី សយ ពិសី បន្តថា៖ «បញ្ហាប្រឈមដែលយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចកំពុងប្រឈមនឹងការកំណត់គោលដៅជីវិត! ខ្ញុំសង្កេតឃើញថា យុវជន [មិន] មានការតស៊ូក្នុងការកំណត់គោលដៅជីវិតរបស់ពួកគេ ឧទាហរណ៍ គោលដៅអាជីព»។

កញ្ញា សយ ពីសី គឺជាកូនច្បង ក្នុងចំណោមបងប្អូនចំនួន ៣នាក់ ដែលមានឪពុកជាជនជាតិខ្មែរ និងម្តាយជាជនជាតិដើមភាគតិចព្រៅ។ ពិសី ឱ្យដឹងថា នាងត្រូវរស់នៅជាមួយម្តាយដែលជាស្រ្តីមេម៉ាយ តាំងពីកុមារភាពមកម៉្លេះ ក្រោយពេលដែលឪពុករបស់នាងបានចែកផ្លូវគ្នា ជាមួយម្តាយ នៅពេលនាងមានអាយុ ១២ឆ្នាំ។

ក្នុងអំឡុងពេលនោះម្តាយរបស់ពិសី បានក្លាយជាស្ត្រីមេម៉ាយ និងបានធ្វើជាអ្នកបោសសម្អាតសណ្ឋាគារមួយចំនួន និងស៊ីឈ្នួលបោកគក់ខោអាវ ដើម្បីរកចំណូលបន្ថែម។

ពិសីបន្តថា៖ «ម៉ាក់របស់ខ្ញុំមិនមានការងារល្អទេ ព្រោះគាត់មិនមានការអប់រំ»

ដោយបារម្ភពីអនាគតខ្លួន និងមិនចង់ធ្វើការងារដូចជាម្តាយ ទើប ពិសី បានខិតខំសិក្សា រហូតដល់ទទួលបានអាហារូបករណ៍ រៀនភាសាអង់គ្លេសឥតគិតថ្លៃជាបន្តបន្ទាប់។ ក្នុងអំឡុងពេលសិក្សា នាងទទួលបានការងារជាក្រុមយុវជនរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន ដោយទទួលបានប្រាក់លើកទឹកចិត្តខ្លះ ដើម្បីបានចំណូលផ្គត់ផ្គង់ការសិក្សា។

យុវតីឆ្នើមរូបនេះ ធ្លាប់ទទួលបានអាហារូបករណ៍ផ្នែកភាសាអង់គ្លេស ទៅសិក្សានៅប្រទេស ន័រវេស (Norway) ចំនួន២ឆ្នាំ គឺចាប់ពីឆ្នាំ២០១៤ ដល់ឆ្នាំ២០១៦។ ពិសីឱ្យដឹងថា អាហារូបករណ៍នេះ គឺសម្រាប់សិស្សជាជនជាតិដើមភាគតិច ហើយគណៈកម្មការបានសម្រេចជ្រើសរើសឱ្យនាងទៅរៀនកម្រិតវិទ្យាល័យ ក្នុងថ្នាក់ទី១១ និងថ្នាក់ទី១២។

ក្រោយពីបញ្ចប់ការសិក្សានៅប្រទេសន័រវេស យុវតី សយ ពិសី ក៏ទទួលបានអាហារូបករណ៍មួយទៀត គឺសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក រយៈពេល ៤ឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ដល់ ឆ្នាំ២០២០ ដោយនាងបានជ្រើសរើសយក ជំនាញរដ្ឋបាលធុរកិច្ច។

ជាអ្នករស់នៅភូមិភ្នំស្វាយ ក្នុងខេត្តរតនគិរី យុវតីរូបនេះ បានចែករំលែកបទពិសោធន៍ជីវិតថា ដើម្បីទទួលបានអាហារូបករណ៍ បេក្ខជនម្នាក់ៗ ត្រូវតែមានគោលដៅ ហើយចាប់ផ្តើមស្វែងរកឱកាសដែលខ្លួនចង់បាន។ ពិសីថា ​អ្នក​សិក្សា​ត្រូវ​រកឱ្យឃើញ ពី​​ជំនាញដែលខ្លួនពេញចិត្ត ដែលជាផ្លូវមួយនាំបេក្ខជនសម្រួចពីមុខវិជ្ជាដែលខ្លួនត្រូវប្រឹងប្រែងរៀន។

ពិសី បញ្ជាក់ថា៖ «ឧទាហរណ៍ តើអ្នកកំពុងស្វែងរកអាហារូបករណ៍ដែលសិក្សាផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ ឬច្បាប់ដែរឬទេ? តើមួយណាជាចំណាប់អារម្មណ៍របស់អ្នក? ប្រសិនបើវាជាវិទ្យាសាស្ត្រ អ្នកគួរតែពង្រឹង និងផ្តោតការសិក្សារបស់អ្នកលើមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រ ដូចជាគណិតវិទ្យាជាដើម»

ជាមួយគ្នានេះ យុវតី សយ ពិសី បានជំរុញឱ្យយុវជន ជាពិសេសគឺយុវជនជាជនជាតិដើមភាគតិច ចាប់ផ្តើមកសាង ជំនាញទំនាក់ទំនង ជាមួយមនុស្សមកពីវប្បធម៌ផ្សេងៗគ្នា និងពង្រឹងភាសាអង់គ្លេស ដែលជាភាសាសម្រាប់ការទំនាក់ទំនងជាទូទៅផងដែរ។

បើតាមជនជាតិដើមភាគតិចព្រៅរូបនេះ គូសបញ្ចាក់ថា អាហារូបករណ៍ត្រូវបានផ្តល់ជូនអ្នកដែលមានជំនាញទំនាក់ទំនងល្អ និងជំនាញភាពជាអ្នកដឹកនាំ ដោយថាជំនាញទាំងនេះកើតចេញពីការចូលរួមការងារស្ម័គ្រចិត្ត ការចុះកម្មសិក្សា និងសមត្ថភាពផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ។ ពិសី ចាត់ទុកថា សកម្មភាពទាំងនោះអាចធ្វើឱ្យបេក្ខជនម្នាក់ៗកា្លយជាបុគ្គលលេចធ្លោមួយ និងសក្តិសមទទួលបានអាហារូបករណ៍។

យ៉ាងណាក្តី ពីសី ប្រាប់ថា ការបរាជ័យជារឿងធម្មតាដែលតែងតែកើតមាន ប៉ុន្តែនាងថាការបន្តរៀបចំផែនការថ្មីៗដោយមិនបោះបង់ គឺជាគន្លឹះសំខាន់ដែលនាងបានប្រើ ដើម្បីចាប់យកភាពជោគជ័យ។

ពិសី និយាយថា៖ «ក្នុងនាមជាមនុស្សម្នាក់ដែលបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាដ៏វែងឆ្ងាយ! ខ្ញុំសូមណែនាំដល់យុវជនឱ្យរៀនកំណត់គោលដៅជីវិត ហើយខិតខំឆ្ពោះទៅរកគោលដៅនោះ។ រៀនរៀបចំផែនការ អេ ប៊ី ស៊ី ឌី (A, B, C, D)។ ប្រសិនបើផែនការ អេ (A) បរាជ័យ ពួកគេអាចបន្តផែនការ ប៊ី (B) ដែលនេះជាវិធីសាស្ត្រដែលអាចរក្សាកម្លាំងចិត្ត និងមានក្តីសង្ឃឹមជាបន្តបន្ទាប់»

ម្តាយរបស់យុវតី សយ ពិសី គឺអ្នកស្រី តាម ង៉ា មានវ័យ ៤៤ឆ្នាំ បច្ចុប្បន្នជាកសិករដាំស្វាយចន្ទី និងដំណាំស្រូវ។ អ្នកស្រីបង្ហាញអារម្មណ៍រីករាយក្រោយពេលកូនរបស់អ្នកស្រី បានបញ្ចប់ការសិក្សាពីក្រៅប្រទេស ហើយវិលមកជួយជ្រោមជ្រែង​គ្រួសារ និងសហគមន៍របស់ខ្លួនវិញ។ អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា ពិសី បានខិតខំរៀនសូត្រតាំងពីនៅកុមារភាព ដោយអ្នកស្រីជាអ្នកជំរុញបន្ថែម ព្រោះគាត់មិនចង់ឱ្យកូនរបស់ខ្លួនបោះបង់ការសិក្សាចោលទាំងវ័យក្មេងនោះទេ។

អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «អត់ចង់ឱ្យវាជួយធ្វើការខ្ញុំទេ ខ្ញុំខ្លាចវាអត់ចេះ។ ចង់ឱ្យវារៀនខ្ញុំសុខចិត្តហត់នឿយ»

​អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា លោក រស់ សុវាចា បានផ្តល់ឯកសារឱ្យ Newsroom Cambodia តាមរយៈប្រព័ន្ធតេឡេក្រាម ជុំវិញយន្តការដែលក្រសួងបានដាក់ចេញដើម្បីគាំទ្រដល់ការអប់រំចំពោះជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជា។

ក្នុងនោះក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បានដាក់ចេញផែនការរអប់រំពហុភាសា ឆ្នាំ២០១៩ ដល់ឆ្នាំ២០២៣ ត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចទទួលបានការអប់រំតាមរយៈភាសាកំណើត ​និងមានឱកាសសិក្សាពេញមួយជីវិត ដើម្បីចូលរួមអភិវឌ្ឍសង្គមប្រកបដោយចីរភាព។ ក្រសួងក៏មានកម្មវិធីផ្តល់អាហារូបករណ៍ដល់ជនជាតិដើមភាគតិចតាំងពីថ្នាក់បឋម រហូតដល់កម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិផងដែរ។

អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍកម្ពុជា កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៧ បង្ហាញថា ជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជាមានចំនួន២៤ក្រុម ឬ២៤អម្បូរ នៅខេត្តចំនួន១៥ ក្នុងនោះ ខេត្តរតនគិរី មណ្ឌលគិរី ខេត្តព្រះវិហារ និងខេត្តក្រចេះ មានចំនួនជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅច្រើនជាងគេ។

វិលមកនិយាយពីជនជាតិដើមភាគតិចព្រៅ យុវតី សយ ពិសី ប្តេជ្ញាបន្តការសិក្សារហូតបញ្ចប់ថ្នាក់អនុបណ្ឌិត និងចាប់ផ្តើមអាជីវកម្មមួយសម្រាប់ជួយរកចំណូលជួយជីវភាពគ្រួសារផងដែរ។

ពិសី បន្ថែមថា៖ «ក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំខាងមុខ ខ្ញុំគ្រោងនឹងធ្វើការដើម្បីផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ និងបងប្អូនរបស់ខ្ញុំជាមួយនឹងសាលារៀនជាមុនសិន បន្ទាប់មកខ្ញុំនឹងបន្តការសិក្សារបស់ខ្ញុំដើម្បីទទួលបានសញ្ញាបត្រអនុបណ្ឌិត។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំនឹងចាប់ផ្តើមធ្វើអាជីវកម្មដែលខ្ញុំចង់ធ្វើ»

យុវតីដែលបញ្ចប់ការសិក្សានៅក្រៅប្រទេសរូបនេះ ចាត់ទុកការអប់រំគឺជាស្ពានសម្រាប់ឆ្លងចេញពីភាពក្រីក្រ និងធ្វើឱ្យគុណភាពជីវិតប្រសើរឡើង។ យុវតី សយ ពិសី និយាយថា ជនជាតិដើមភាគតិចកំពុងប្រឈមការបោះបង់ការសិក្សាតាំងពីក្មេង ហើយជាប់គាំងក្នុងអនក្ខរភាព និងការរៀបការវ័យក្មេង ដែលអាចកើតឡើងពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់។ ពិសីបានជំរុញឱ្យយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចត្រូវកំណត់គោលដៅជីវិត និងឱ្យតម្លៃលើការអប់រំ ដើម្បីចាកចេញពីអនក្ខរភាព។

ពិសីបន្តថា៖ «ដើម្បីឈានចេញពីវដ្តនៃភាពក្រីក្រ និងអនក្ខរភាព ខ្ញុំជឿថា យុវជនខ្លួនឯងត្រូវតែរៀនកំណត់គោលដៅជីវិត ជាពិសេសគោលដៅអាជីព ទើបពួកគេអាចចាប់ផ្តើមបង្កើតផែនការ និងបង្កើតផ្លូវឆ្ពោះទៅរកគោលដៅនោះ»

អាជ្ញាធរខេត្តកំពតព្រមានស្នើសុំដីកាឃាត់ខ្លួនករណីថ្នាក់ដឹកនាំក្រុមហ៊ុនពិភពដីមាសពុំចូលបំភ្លឺ

អាជ្ញាធរខេត្តកំពត ព្រមានស្នើសុំដីកាឃាត់ខ្លួនពីស្ថាប័នតុលាការ ក្នុងករណីថ្នាក់ដឹកនាំ ក្រុមហ៊ុន ពិភពដីមាស ដែលមានងារជាឧកញ៉ាចំនួន២នាក់ នៅតែពុំព្រមចូលខ្លួនបំភ្លឺតាមការកោះហៅជាលើកទី២ ខណៈបណ្ដឹងរបស់ពលរដ្ឋរងគ្រោះកើនឡើងជិត៥០០គ្រួសារ។

លោក ម៉ៅ ច័ន្ទមធុរិទ្ធ ស្នងការនគរបាលខេត្តកំពត មានប្រសាសន៍ថា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា 

អ្នកឧកញ៉ា ហ៊ី គឹមហុង និងឧកញ៉ា ចេង សង្ហាក់ ជាអគ្គនាយក និងអគ្គនាយករង ក្រុមហ៊ុន ពិភពដីមាស ពុំបានចូលខ្លួនបំភ្លឺនៅស្នងការដ្ឋានគរបាលខេត្តកំពតឡើយ ដោយចាត់តាំងឱ្យអ្នកតំណាងមកជំនួសវិញ។ 

លោក ច័ន្ទមធុរិទ្ធ បន្តថា កិច្ចពិភាក្សាដោយអវត្តមានអគ្គនាយក្រុមហ៊ុន ពុំបានចេញលទ្ធផលជាផ្លែការនោះទេ។ លោក សង្កត់ធ្ងន់ថា ក្នុងករណី លោក ហ៊ី គឹមហុង និង លោក ចេង សង្ហាក់ ពុំចូលខ្លួនតាមការកោះហៅជាលើកទី២ លោក នឹងស្នើសុំដីកាបង្គាប់ឱ្យនាំខ្លួនពួកគេពីស្ថាប័នតុលាការ។

លោក បញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំនឹងកោះគាត់ចូលជាលើកទី២ ក្នុងករណីខ្ញុំកោះជាលើកទី២គាត់មិនចូល គឺខ្ញុំនឹងស្នើសុំដីកាបញ្ជាចូលខ្លួនពីតុលាការ»។

យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្នងការខេត្តកំពតរូបនេះ ពុំបានបញ្ជាក់ថានឹងចេញដីកាកោះហៅជាលើកទី២នៅថ្ងៃណានោះទេ ដោយនិយាយថា រង់ចាំពេលវេលាសមស្រប។

បើតាមលោក  ច័ន្ទមធុរិទ្ធ ឱ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋមានចំនួន៤៨៤គ្រួសាររស់នៅខេត្តកំពត បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងករណីឆបោកនេះ និងសរុបទឹកប្រាក់ជាង៨លានដុល្លារ។ លោកបន្តថា បទល្មើសនេះ អាជ្ញាធរខេត្តកំពតពុំទទួលពាក្យបណ្ដឹងពីពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តផ្សេងឡើយ ដោយអះអាងថា ខុសនីតិវិធីច្បាប់។

ដោយឡែកទំព័រហ្វេសប៊ុក ក្រុមហ៊ុន ពិភពដីមាស បានឱ្យដឹងថា  កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនាលោក ប្រាក់ ពិន តំណាងឱ្យក្រុមហ៊ុន ពិភពដីមាស បានធ្វើការបកស្រាយជូនស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្តកំពត និងប្រជាពលរដ្ឋដែលដាក់ពាក្យបណ្ដឹងពាក់ព័ន្ធនឹងការទទួលខុសត្រូវរបស់ក្រុមហ៊ុនដែលតែងតែគិតអំពីផលប្រយោជន៍របស់ពលរដ្ឋដែលដាក់វិនិយោគ និងក្រុមហ៊ុនផងដែរ។

ក្រុមហ៊ុន ពិភពដីមាស បានអះអាងថា ថ្វីដ្បិតក្រុមហ៊ុន ប្រគល់ភាគលាភមានការយឺតយ៉ាវពុំតាមការកំណត់ ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុនមិនបានបោកប្រាស់ប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ។

ប្រភពដដែល បន្តថា ក្រុមហ៊ុនកំពុងរៀបចំការប្រគល់ភាគលាភឱ្យប្រជាពលរដ្ឋជាបន្តបន្ទាប់ចាប់ពីចុងខែមិថុនា ដល់ដំណាច់ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។

លោក ម៉ា សារីម ជាតំណាងពលរដ្ឋមួយរូប រស់នៅភូមិព្រៃថ្នង​ ឃុំព្រៃថ្នង ស្រុកទឹកឈូ ខេត្តកំពត និយាយថា ឥឡូវនេះ លោកនិងប្រជាពលរដ្ឋដែលដាក់ប្រាក់វិនិយោគជាមួយក្រុមហ៊ុន ពិភពដីមាស ប្រឈមនឹងផលវិបាកក្នុងការបង់ប្រាក់សងធនាគារវិញ ក្រោយក្រុមហ៊ុនបានគេចវេះប្រគល់ភាគលាភដល់ពួកគាត់ជាច្រើនខែមកនេះ។

លោក សារីម និយាយថា៖ «ខ្ញុំសំ​ណូមពរ ឱ្យខាងក្រុមហ៊ុនធ្វើយ៉ាងម៉េចឱ្យគាត់ ចូលរួមដំណោះស្រាយឱ្យពួកខ្ញុំផង ពីព្រោះពិបាកណាស់រាល់ថ្ងៃនេះ ពិបាកត្រង់ថារាល់ថ្ងៃនេះ គេចធនាគារ គេចផ្ទះអីអស់ហើយ ដោយសាររឿងធនាគារមកដល់អត់មានអីបង់គេ»។

លោក សារីម បន្តថា លោកបានដាក់ប្រាក់ចំនួន៤ម៉ឺន៥ពាន់ដុល្លារ វិនិយោគលើក្រុមហ៊ុន ពិភពដីមាសនេះ ដោយក្រុមហ៊ុនសន្យាថាទទួលបានភាគលាភ៣ភាគរយជារៀងរាល់ខែ។ ប៉ុន្តែ ក្រោយមានបញ្ហានេះកើតមានឡើង  លោក ស្នើសុំក្រុមហ៊ុនដកប្រាក់ដើមវិញនិងបញ្ឈប់ការវិនិយោគជាមួយក្រុមហ៊ុនបន្តទៀត។

អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា ករណីក្រុមហ៊ុនពុំព្រមចូលខ្លួនតាមការកោះហៅទេនោះ អាជ្ញាធរខេត្តកំពតអាចប្រមូលឯកសារនិងភស្តុតាងផ្សេងៗឱ្យបានលម្អិតពីប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីកសាងសំណុំរឿងទៅតុលាការ។ ទោះជាបែបនេះក្ដី លោក យល់ថា ការរកដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋជារឿងមួយដែលអាចកាត់បន្ថយពេលវេលានិងការចំណាយថវិកាសម្រាប់ពួកគេ។

លោក បញ្ជាក់ថា៖ «ភាគីពាក់ព័ន្ធអាចពិភាក្សាគ្នារកដំណោះស្រាយទៅ ជាងនីតិវិធីនៅតុលាការ[វា]វែងឆ្ងាយទៅទៀត»។

ក្រៅពីប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តកំពត កាលពីសប្ដាហ៍មុន អ្នកសារព័ត៌មាន Newsroom Cambodia បានសាកសួរពលរដ្ឋជាច្រើននាក់រស់នៅតាមបណ្ដារាជធានីខេត្តនានា​ មានទាំងរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ស្វាយរៀង និងកំពង់ឆ្នាំង ជាដើមសុទ្ធតែបានដាក់ប្រាក់វិនិយោគជាមួយក្រុមហ៊ុននេះ។

​ក្នុងការដាក់ប្រាក់វិនិយោគទិញដីឡូតិ៍ ក្រុមហ៊ុនបានសន្យាថា ពលរដ្ឋនឹងទទួលបានប្រាក់ភាគលាភចំនួន៣%ឬ៤%នៃទំហំទឹកប្រាក់ដាក់វិនិយោគ ត្រលប់ទៅវិញជារៀងរាល់ខែ និងមានថេរវេលារយៈពេល២ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីចប់កុងត្រាក្រុមហ៊ុននឹងទទួលទិញដីឡូតិ៍នោះក្នុងតម្លៃដើមវិញ។

ប្រជាពលរដ្ឋលើកឡើងថា ប្រាក់ដែលពួកគេដាក់វិនិយោគនោះភាគច្រើនបានមកពីការដាក់កម្ចីពីស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុ។

យ៉ាងណា អ្នកសារព័ត៌មាន Newsroom Cambodia នៅពុំទាន់ស្វែងរកព័ត៌មានលម្អិតពាក់ព័ន្ធនឹងចំនួនប្រជាពលរដ្ឋរងផលប៉ះពាល់សរុប និងចំនួនទឹកប្រាក់ដាក់វិនិយោគឡើយ។

ជុំវិញករណីនេះ អ្នកតាមដានសង្គមនិងអ្នកជំនាញហិរញ្ញវត្ថុ អំពាវនាវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋគប្បីសួរអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនិងអ្នកជំនាញច្បាស់លាស់មុននឹងសម្រេចដាក់វិនិយោគជាមួយក្រុមហ៊ុនណាមួយ៕

បទយកការណ៍៖ សហគមន៍ព្រៃឡង់ស្នើឱ្យតំណាងរាស្រ្តក្នុងអាណត្តិទី៧ថ្មីយកបញ្ហាព្រៃឈើនិងច្បាប់ព្រៃឈើមកឃោសនា

បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ស្នើឱ្យបេក្ខជនតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សផ្សេងៗក្នុងអាណត្តិទី ៧ ជួយពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ព្រៃឈើ និងយកបញ្ហាព្រៃឈើមកឃោសនាក្នុងយទ្ធនាការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុននេះ។

ឈើមានរាងវែងៗកាត់រួចយ៉ាងស្អាតនៅលើគោយន្តបញ្ឍរចោលដែលសហគមន៍បានរកឃើញបទល្មើសលួចដឹកឈើជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ខេត្តព្រះវិហារ កាលពីថ្ងៃ៧៣១ កក្កដាឆ្នាំ២០២២។ រូបភាព៖(ប្រភពផ្ដល់ឱ្យ)

ព្រៃឡង់ជាព្រៃដែលធំជាងគេនៅកម្ពុជា មានផ្ទៃដីជាង ៤៣​ម៉ឺនហិកតា លាតសន្ធឹងលើបីភូមិភាគ គឺភូមិភាគកណ្ដាល ភូមិភាគឧត្តរ និងភូមិភាគឥឦសាន ឬគ្របដណ្ដប់ខេត្តចំនួន៤ គឺខេត្តព្រះវិហារ កំពង់ធំ ក្រចេះ និងស្ទឹងត្រែង។ ព្រៃឡង់ ជាជម្រកនៃជីវៈចម្រុះ និងមានឈើប្រណិតៗច្រើនប្រភេទហើយត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកំណត់ជាតំបន់ការពារតាំងពីឆ្នាំ២០១៦មក។

តំណាងសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តព្រះវិហារលោក​ ឃុត សឿម មានប្រសាសន៍ថាក្នុងនាមជាសហគមន៍បណ្តាញព្រៃឡង់តែងតែចង់ឃើញអ្នកនយោបាយឬតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សនយោបាយផ្សេងៗជួយគិតគូរនិងយកបញ្ហាការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើមកធ្វើជាគោលនយោបាយចំបងក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៧ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែកក្កដាខាងមុខនេះ។ លោកបន្តថាបច្ចុប្បន្ននេះបញ្ហាធនធានធម្មជាតិមិនទាន់ឃើញគណបក្សនយោបាយណាយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យខ្លាំងក្នុងការចូលរួមទប់ស្កាត់និងជួយពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ព្រៃឈើឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនៅឡើយទេ។

លោកថា៖«ចង់ឱ្យតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សនយោបាយយកបញ្ហាព្រៃឈើនិងធនធានធម្មជាតិមកឃោសនាបោះឆ្នោតជារឿងមួយជួយលើកកម្ពស់ក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ការពារធនធានធម្មជាតិផងដែរនិងអាចជួយទប់ស្កាត់បញ្ហាព្រៃឈើបាន»។

លោកបន្ថែមថា៖«សព្វថ្ងៃនេះយើងឃើញហើយថាធនធានធម្មជាតិមិនទាន់ទទួលបានការការពារឱ្យម៉ត់ចត់១០០ភាគរយទេ។ ជាក់ស្តែងសហគមន៍យើងខ្ញុំនៅតែឃើញមានបទល្មើសកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើរហូតពេលសហគមន៍ចុះល្បាត»។

ជាអ្នកភូមិឫស្សីស្រុក ឃុំរួសរាន់ ស្រុករវៀង ខេត្តព្រះវិហារ បុរសមានវ័យ ៣៥ ឆ្នាំរូបនេះរាប់រៀបបន្ថែមថាបញ្ហាធនធានធម្មជាតិនៅប្រទេសកម្ពុជាកំពុងរងការកាប់ទន្រ្ទានជាច្រើនជាពិសេសនៅតំបន់ព្រៃឡង់ខាងខេត្តព្រះវិហារ។ លោកបន្ថែមថាបញ្ហាបទល្មើសកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើកើតមានជាហូរហែ ដូច្នេះតំណាងរាស្រ្តដែលមកពីគណបក្សនយោបាយផ្សេងៗក្នុងអាណត្តិទី ៧ ថ្មីនេះគួរតែយកបញ្ហាធនធានធម្មជាតិដាក់ជាគោលនយោបាយក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតផង។

គោយន្តដឹកឈើជាច្រើនដែលសហគមន៍បានឃើញនៅក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ខេត្តព្រះវិហារ កាលពីថ្ងៃ៧៣១ កក្កដាឆ្នាំ២០២២។ រូបភាព៖(ប្រភពផ្ដល់ឱ្យ)

លោក​ ឃុត សឿម និយាយថា៖«តំណាងរាស្រ្តនៅក្នុងការបោះឆ្នោតអាណត្តិថ្មីនេះសុំដាក់បញ្ហាការការពារធនធានធម្មជាតិហ្នឹងឱ្យបានទូលំទូលាយហើយការអនុវត្តច្បាប់ហ្នឹងឱ្យបាន ១០០ភាគរយផងដែរ»។

លោកបន្ថែមថា៖«ប្រសិនបើតំណាងរាស្រ្តមួយៗយកបញ្ហារឿងការការពារធនធានធម្មជាតិឬរឿងព្រៃឈើមកដាក់ជាគោលនយោបាយនោះវាអាចថាល្អ ប៉ុន្តែសំខាន់នៅពេលដែលបោះឆ្នោតរួច ឱ្យតែមានការអនុវត្តទៅតាមគោលនយោបាយហ្នឹងផងបានល្អ»។

ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណារាស្រ្តសម្រាប់នីតិកាលទី៧ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ដោយមានគណបក្សនយោបាយចំនួន ១៨ ចូលរួម។ ចំណែកគណបក្សភ្លើងទៀនដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាបក្សប្រឆាំងដ៏មានសក្តានុពលបំផុតនោះមិនត្រូវបានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតអនុញ្ញាតឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោតនោះទេដោយ គជប លើកហេតុផលកង្វះឯកសារស្របច្បាប់។

តំណាងសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តព្រះវិហារម្នាក់ទៀតគឺលោក  ចាន់ សារិន សង្ឃឹមថាតំណាងរាស្រ្តមកពីបក្សនយោបាយផ្សេងៗនឹងអនុវត្តគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនក្នុងការចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិខ្មែរឱ្យបានគង់វង្ស។ លោកបន្តថាតំណាងរាស្រ្តដែលមកកាន់អំណាចឬមកដឹកនាំនៅតំបន់ព្រៃឡង់ត្រូវគោពរតាមការសន្យារបស់ខ្លួនក្នុងការការពារព្រៃឈើឱ្យបាន កុំឱ្យពលរដ្ឋបន្តនិយាយថាតំណាងរាស្រ្តមួយចំនួនតែងតែសន្យាខ្យល់ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ។

លោកថា៖«បើតំណាងរាស្រ្តអនុវត្តគោលនយោបាយគាត់បានល្អ កុំឱ្យតែសន្យាប្រយោល ជួយគ្នាអនុវត្តច្បាប់ទៅព្រៃឈើយើងមិនបាត់បង់ទេ»។

លោកបន្ថែមថា៖«ខ្ញុំចង់ឃើញមន្រ្តីតំណាងរាស្រ្តដែលឡើងមកដឹកនាំថ្មី យកចិត្តទុកដាក់អំពីបញ្ហាព្រៃឈើ នោះសហគមន៍យើងមានក្តីសង្ឃឹមថាព្រៃឈើអាចគង់វង្សហើយ»។

ជាអ្នកភូមិធ្មា ស្រុកជ័យសែន ខេត្តព្រះវិហារ យុវជនមានវ័យ ២៣ ឆ្នាំរូបនេះបន្ថែមទៀតថាតំណាងរាស្រ្តដែលប្រកាសខ្លួនមកដឹកនាំប្រជាជនឬមកដឹកនាំសហគមន៍ក្រោយពេលជាប់ឆ្នោតនៅតាមតំបន់ព្រៃឡង់ត្រូវតែប្រាកដថាខ្លួននឹងការពារធនធានធម្មជាតិឱ្យបានក្នុងអាណត្តិខ្លួន។ លោកបន្តថាប្រជាពលរដ្ឋខំបោះឆ្នោតជូនដើម្បីឱ្យមកដឹកនាំនិងការពារសម្បត្តិធម្មជាតិរបស់ដូនតា ដូច្នេះក្នុងនាមតំណាងរាស្រ្តដែលពលរដ្ឋចាត់ទុកថាជាឪពុកម្តាយរាស្រ្តត្រូវតែគោរពកិច្ចសន្យាក្នុងការបម្រើសេចក្តីត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

លោក ចាន់ សារិន និយាយថា៖«ខ្ញុំសង្ឃឹមថាតំណាងរាស្រ្តដែលប្រកាសខ្លួនឯង សន្យាខ្លួនឯងថាជាអ្នកការពារធនធានធម្មជាតិត្រូវឱ្យច្បាស់»។

លោកបន្ថែមថា៖«យើងបោះឆ្នោតឱ្យបុគ្គលណា គាត់ជាអ្នកតំណាងយើង គាត់ជាម៉ែឪយើងដែលមកដឹកនាំនៅពេលដែលយើងបោះឆ្នោតឱ្យគាត់យើងត្រូវតាមដានពីគាត់ដែរថាតើគាត់ធ្វើអីខ្លះ ហើយគោលនយោបាយដែលគាត់និយាយមកបានអនុវត្តអ្វីខ្លះ»។

បន្ថែមពីនេះ តំណាងសហគមន៍ព្រៃឡង់ខេត្តព្រះវិហារលោក ស្រី ទីន មានប្រសាសន៍ថាលោកពិតចង់ឃើញតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សនយោបាយធំៗយកបញ្ហាការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃការពារមកឃោសនាក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិខាងមុខនេះ ដើម្បីប្រកាសឱ្យប្រជាពលរដ្ឋនិងសហគមន៍ដឹងថាតំណាងរាស្រ្តមកពីបក្សនយោបាយពិតជាបានយកចិត្តទុកដាក់ពីរឿងបញ្ហាការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនិងរួមគ្នាទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើជាពិសេសជួយពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ដាក់ទោសទណ្ឌដល់ជនល្មើសដែលហ៊ានបំផ្លាញព្រៃឈើនៅកម្ពុជា។

លោកថា៖«ខ្ញុំចង់ឱ្យតំណាងរាស្រ្តយកមកពីគណបក្សទាំងអស់នៅស្រុកខ្មែរ រឿងយកបញ្ហាព្រៃឈើមកជជែកគ្នាផង ជាពិសេសក្នុងរដូវកាលឃោសនាចឹង និយាយពីការប្តេជ្ញាចិត្តការពារព្រៃឈើមើល ឱ្យសហគមន៍យើងមានសង្ឃឹមផងមើល»។

លោកបន្ថែមថា៖«គាត់ [តំណាងរាស្រ្ត] មកតំណាងពួកយើង ចឹងគាត់ត្រូវតែធ្វើការដើម្បីពួកយើងនិងដើម្បីការពារធនធានធម្មជាតិយើងទាំងអស់គ្នា របស់ដូនតាយើងតើការពារទៅ»។

យ៉ាងណាមិញ បុរសមានវ័យ ៣១ ឆ្នាំ ជាអ្នកភូមិឫស្សិស្រុក ឃុំរួសរាន់ ស្រុករវៀង ខេត្តព្រះវិហាររូបនេះស្នើទៅមន្រ្តីតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សនយោបាយទាំងអស់ក្នុងអាណត្តិទី ៧ ថ្មីនេះត្រូវតែរួមគ្នាពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ រឹតបន្តឹងច្បាប់ និងគោរពតាមគោលការណ៍របស់ខ្លួនធានានូវការការពារធនធានធម្មជាតិដែលនៅសេសសល់ឱ្យបានគង់វង្សទុកដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។

លោក ស្រី ទីន ស្នើថា៖«ជាចុងក្រោយខ្ញុំក្នុងនាមអាចថាតំណាងឱ្យសហគមន៍ព្រៃឡង់ស្នើឱ្យមន្រ្តីតំណាងរាស្រ្តទាំងអស់គិតគូរពិចារណាទៅលើបញ្ហាព្រៃឈើ បើអស់ទៅវាប៉ះពាល់អីខ្លះ! រួមគ្នាការពារព្រៃឈើទៅដើម្បីផលប្រយោជន៍ជាតិ រាស្រ្តគាំទ្រហើយ»។

ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន្ត មានប្រសាសន៍ថាបញ្ហាធនធានធម្មជាតិគណបក្សនយោបាយនីមួយៗសុទ្ធតែមានគោលនយោបាយថែរក្សាសម្បត្តិធនធានធម្មជាតិនិងដាក់ចេញនូវការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ការពារធនធានធម្មជាតិនិងបរិស្ថានហើយ។ លោកបន្តថារាល់គណបក្សនយោបាយគេមិនសំដៅតែរឿងព្រៃឡង់ទេ គេនិយាយពីកម្មវិធីនយោបាយរួមរបស់គណបក្ស ត្រូវមានគោលនយោបាយថែរក្សានិងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ តែបើគណបក្សណាចង់យកអីទៅឃោសនាជារឿងសិទ្ធិរបស់គណបក្សនយោបាយនោះ។

លោកថា៖«ក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតនេះគណបក្សនយោបាយមិននិយាយចំពោះបញ្ហានីមួយៗទេ ហើយរឿងព្រៃឡង់វាស្ថិតនៅក្នុងគោលនយោបាយរបស់គណបក្សនានានិយាយអំពីការថែរក្សាធនធានធម្មជាតិនិងបរិស្ថាន។

លោកបន្ថែមថា៖«គេមិនយកអារឿងព្រៃឡង់នេះមួយដោះស្រាយទេ គេនិយាយពីកម្មវិធីនយោបាយរួមរបស់គណបក្សនីមួយៗ»។

ចំណែក ប្រធានគណបក្សកម្លាំងប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោក អ៊ុន វិសិទ្ធគុន មានប្រសាសន៍ថាសម្រាប់គណបក្សកម្លាំងប្រជាធិបតេយ្យមានគោលនយោបាយក្នុងការការពារធនធានធម្មជាតិនិងបរិស្ថានរួចហើយ។ លោកបន្ថែមថាគណបក្សរបស់លោក​នឹងចុះពិនិត្យមើលបញ្ហាការកាប់ទន្រ្ទានព្រៃឈើឡើវិញនិងត្រូវពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ដែលមានចែងដោយត្រូវដាក់ទោសទណ្ឌចំពោះជនល្មើសណាដែលនៅតែបន្តលួចកាប់បំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឈើនៅតាមតំបន់ព្រៃការពារទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេស។

លោកថា៖«ខ្ញុំក៏ត្រូវតែបំផុសឱ្យមានការការពារឱ្យបានរឹងម៉ាំផងដែរជាមួយនឹងព្រៃឡង់របស់ជាតិយើង»។

លោកបន្ថែមថា៖«ខ្ញុំនឹងចូលទៅពិនិត្យមើលទៅលើច្បាប់ដែលមានចែងពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងបរិស្ថាន​ដើម្បីរឹតបន្តឹងទៅលើច្បាប់ក្នុងការកាប់ទន្រ្ទានក៏ដូចជាលួចបំផ្លាញនូវធនធានធម្មជាតិទាំងអស់ហ្នឹងឡើងវិញគឺថាមិនឱ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញតាមរយៈច្បាប់ដែលយើងបានរៀបចំសាជាថ្មីឱ្យមានការដាក់ទោសទណ្ឌឱ្យបានខ្លាំងជាងមុនចំពោះក្រុមដែលលួចកាប់ព្រៃឈើ»។

មន្រ្តីសម្របសម្រួលគម្រោងនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក អូត ឡាទីន យល់ឃើញថាបញ្ហាបទល្មើសការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតាមតំបន់ព្រៃការពារអាចនឹងកាត់បន្ថយប្រសិនបើតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សនយោបាយទាំងនោះយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការដោះស្រាយនិងពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ពិតប្រាកដមែន។ លោក អូត ឡាទីន បង្ហាញពីក្តីសង្ឃឹមថាតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សនយោបាយក្នុងអាណត្តិថ្មីទី ៧ នេះនឹងយកបញ្ហាធនធានធម្មជាតិជារបៀបវារៈចំបងក្នុងការធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះ។

លោកថា៖«ខ្ញុំសង្ឃឹមថានៅក្នុងអាណត្តិទី ៧ នេះអ្នកតំណាងរាស្រ្តក្នុងអាណត្តិថ្មីអាចនឹងជួយធ្វើកិច្ចការងារការពារធនធានធម្មជាតិបានល្អប្រសើរ ជាពិសេសកិច្ចការងារពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យបរិស្ថានធនធានធម្មជាតិនេះតែម្តង»។

លោកបន្ថែមថា៖«ខ្ញុំរំពឹងថាបញ្ហាធនធានធម្មជាតិនឹងក្លាយជារបៀបវារៈមុនគេនៅក្នុងការធ្វើការដោះស្រាយឬក៏ការពារឱ្យមាននិរន្តរភាពស្របតាមគោលនយោបាយរបស់គណបក្សនយោបាយ»៕

គណបក្សភ្លើងទៀនរិះគន់ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោត

គណបក្សភ្លើងទៀនរិះគន់ចំពោះការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ថាជាការឹតត្បិត ឱកាសឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ​ ក្រោយពីសេចក្តីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតត្រូវបានរដ្ឋសភាអនុ​ម័ត​។

ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោត ដើម្បីកំណត់កាតព្វកិច្ចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលត្រូវឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោត ទាំងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ គឺជាការកាត់បន្ថយសិទ្ធិ និងជាការរឹតត្បិតឱកាសនៃការឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ នេះបើយោងតាម សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់គណបក្ស ភ្លើងទៀន ចុះថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣​ដែល Newsroom Cambodia ទទួលបាន។

គណបក្សភ្លើងទៀនយល់ឃើញថា៖« ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោត ដោយ ប្រញាប់ប្រញាល់ និងដោយគ្មានការចូលរួមពិគ្រោះយោបល់ ពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ អាចបង្កផលវិបាក និង ផលប៉ះពាល់ផ្សេងៗ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជាពិសេសអាចធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន នឹងត្រូវ បាត់បង់ឱកាសក្នុងការឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី៦ ឆ្នាំ២០២៧ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៨ ឆ្នាំ២០២៨។»

សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបញ្ជាក់ថា គណបក្សភ្លើងទៀនអំពាវនាវដល់ស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ ពិនិត្យ ពិចារណា ចៀសវាង ការអនុម័តលើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោត ដែលមិនស្របនឹងស្មារតីនៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ និង រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រមទាំងមិនឆ្លុះបញ្ចាំង និងមិនស្របផលប្រយោជន៍ទូទៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។                                                                                                                                                                                  

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ នឹងធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ កាន់តែរួមតូច ព្រមទាំងនាំឱ្យមានភាពភ័យខ្លាច ការភាន់ច្រឡំ និងមានឥទ្ធិពលលើការសម្រេច ចិត្តលើអ្នកបោះឆ្នោតផងដែរ ។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបញ្ជាក់ថា ៖« គ.ប.ម [គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន] យល់ឃើញថាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ នេះ  គឺជាការប្រើប្រាស់អំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិ ជាឧបករណ៍ដើម្បីយុទ្ធសាស្ត្រកេងចំណេញ នយោបាយរបស់គណបក្សកាន់អំណាច  ដើម្បីបង្ក្រាបបំបាក់រឹតត្បិតកម្លាំង គណបក្សដែល ជាគូប្រកួត »។                                                                    

ជាមួយគ្នានេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល សមាគម  សហជីព ចំនួន២៤ ក្នុងនោះ មានអង្គការ ខុមហ្រ្វែល  អង្គការ តម្លាភាព កម្ពុជា  សមាគម អាដហុក  និង អង្គការ លីកាដូ ជាដើម បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយ  ដោយស្នើពន្យារពេល ធ្វើវិសោធនកម្ម ច្បាប់បោះឆ្នោត។                                                                

សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមលើកឡើងថា៖ «តាមរយៈវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលមិនមានលទ្ធភាពទៅបោះឆ្នោតអាចឱ្យពួកគេបាត់បង់សិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត និងផ្ទុយពីមាត្រា៣៤ថ្មីនៃ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលបានបញ្ញត្តិថា ប្រជាពលរដ្ឋទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងអាចឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត»។

នៅថ្ងៃទី២៨​​ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដែលលើកឡើងថា ការកែទម្រង់ «សិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត» ដូចមានចែងនៅក្នុងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងស្របតាមស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រង់វាក្យខណ្ឌទី៥ នៃមាត្រា ៣៤ថ្មី (មួយ) ដែលចែងថា «បទប្បញ្ញត្តិដកសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត ត្រូវកំណត់ក្នុងច្បាប់» ។ ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត គឺសំដៅទប់ស្កាត់សកម្មភាពដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិបោះឆ្នោត របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ឬការធ្វើសកម្មភាពខូចដល់កិច្ចដំណើរការនៃការបោះឆ្នោត និងបំភិតបំភ័យ អុជអាល ញុះញង់ ប្រជាពលរដ្ឋកុំឲ្យទៅបោះឆ្នោត ។

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលបន្ថែមថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ មិនបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនោះទេដោយ «ការទៅបោះឆ្នោត ឬការមិនទៅបោះឆ្នោត» នៅតែជាសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលត្រូវបានធានា ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងក៏ពុំមែនជាកាតព្វកិច្ច ដូចបានកំណត់នៅតាមបណ្តាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យសេរី មួយចំនួននោះដែរ ។ ផ្ទុយទៅវិញសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ បានពង្រឹង និងលើកកម្ពស់ការទទួលខុសត្រូវ របស់ប្រជាពលរដ្ឋចំពោះជាតិ មាតុភូមិ និងប្រជាជន ក្នុងនាមជាប្រជាពលរដ្ឋល្អ និងជាគំរូល្អ នៅក្នុង សង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ។

លោក វន ចាន់ឡូត ជាអ្នកច្បាប់នៃអង្គការ សង់ត្រាល់​យល់ថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់គណបក្សភ្លើងទៀន មិនមានឥទ្ធិពលអី្វធ្វើអោយការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតត្រូវបានពិចារណានោះទេ ហើយគណបក្សប្រឆាំង គួរតែរិះរកវិធីសាស្រ្តផ្សេងធ្វើយ៉ាងណាអោយ មានពហុបក្សនៅក្នុងសភា។

លោកបន្ថែមថា​៖ «យើងឃើញថាមាននូវថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សភ្លើងទៀនមួយចំនួនក៏បាននិរទេសខ្លួន ថ្នាក់ដឹកនាំមួយចំនួនក៏បានជាប់បណ្តឹងក្តីក្តាំ អ៊ីចឹងអ្នកទាំងអស់នោះនឹងអស់ឱកាសក្នុងការឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនសម្រាប់គណបក្សភ្លើងទៀននាអាណត្តិក្រោយៗទៀតហើយ អ៊ីចឹងដូចខ្ញុំមើលឃើញប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ចំពោះមុខនេះគឺចំពោះបក្សភ្លើងទៀន»។

លោក សុខ ឥសាន្ត អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថ្លែងប្រាប់ Newsroom Cambodaថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតនេះគឺត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ព្រោះលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីផ្តួចផ្តើមវិសោធនកម្មច្បាប់នេះស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ  ហើយចំពោះនីតិវិធីនៃការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះស្របតាមនីតិវិធីច្បាប់ហើយ។

អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា ថ្លែងថា គ.ជ.ប គឺជាស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ មិនមែនស្ថាប័នអនុម័តច្បាប់ឡើយ ហេតុនេះលោកថាចំពោះការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ប្រសិនបើសភាអនុម័តសម្រេច ហើយត្រូវបានព្រឹទ្ធសភាឯកភាព និងមានព្រះមហាក្សត្រឡាយព្រះហស្តលេខាជាផ្លូវការទៀតនោះ គ.ជ.ប នឹងអនុវត្តតាម៕

សកម្មជនបរិស្ថានចាត់ទុកការសង់សំណង់បំពានស្ទឹងសង្កែបង្ហាញពីកម្សោយនៃការអនុវត្តច្បាប់

សកម្មជន និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលផ្នែកការពារបរិស្ថាន យល់ឃើញថា ករណីបុគ្គលឯកជនធ្វើសំណង់ដោយចាក់ដីចូលស្ទឹងសង្កែ ប៉ុន្តែត្រូវពលរដ្ឋរិះគន់ទើបរុះរើផ្នែកខ្លះនៃសំណង់លើច្រាំងស្ទឹងចេញ គឺបង្ហាញពីកម្សោយរបស់អាជ្ញាធរក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ការពារសម្បត្តិរដ្ឋ។

កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា ទំព័រហ្វេសប៊ុកឈ្មោះ Mother Nature Cambodia ដែលគេស្គាល់ថា ជាក្រុមចលនាមាតាធម្មជាតិ បានផ្សព្វផ្សាយរូបភាពផ្ទះមួយកន្លែងស្ថិតនៅឃុំអូរដំបង១ ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង ត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅមាត់ច្រាំងដងស្ទឹងសង្កែ និងមានចាក់ស៊ីម៉ង ហើយដាំដើមឈើអមក្បែរមាត់ស្ទឹងថែមទៀតផង។

ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយ បន្ទាប់ពីមានការរិះគន់ពីពលរដ្ឋនៅតាមបណ្តាញសង្គមយ៉ាងចាស់ដៃ ទើបម្ចាស់សំណង់បានយល់ព្រមកាយដីចេញ និងរុះរើផ្នែកខ្លះនៃសំណង់ក្បែរមាត់ស្ទឹងចេញវិញ ក្រោយអាជ្ញាធរខេត្តបាត់ដំបងបានទៅពិនិត្យនៅទីតាំងផ្ទាល់។

ជុំវិញករណីនេះ សកម្មជនការពារបរិស្ថាន​ យុវតី​ ភួន កែវរស្មី បានរិះគន់អាជ្ញាធរខេត្តបាត់ដំបងថា មិនបានអនុវត្តតួនាទីក្នុងនាមជាមន្រ្តីរាជការនោះទេ ដោយថា​បានបើកដៃឱ្យមានការចាក់ដី និងធ្វើសំណង់រំលោភចូលស្ទឹងសង្កែដោយចំហ។ កញ្ញាយល់ឃើញថា ករណីនេះទាល់តែមានការរិះគន់ពីប្រជាពលរដ្ឋទើបមានវិធានការបែបនេះ គឺបង្ហាញពីកម្សោយរបស់អាជ្ញាធរ ក្នុងការបំពេញភារកិច្ចជាមន្រ្តីសាធារណៈ។

កញ្ញាថា៖ «នៅពេលដែលមានការបង្ហោះព័ត៌មាន មានការលើកឡើងពីក្តីព្រួយបារម្ភកង្វល់! ខាងអភិបាលខេត្តបាត់ដំបងផ្ទាល់ មិនចុះទៅមើលផ្ទាល់ដល់កន្លែងទេ បែរជាចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានចោទប្រកាន់ទៅដល់អ្នកលើកឡើងព្រួយពីទុក្ខកង្វល់។ ពាក់ព័ន្ធករណីហ្នឹង ដែលបង្ហាញថាចង់បំបាត់សំឡេងប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀតកុំឱ្យហ៊ានរិះគន់ ដោយចោទមកPage [ទំព័រហ្វេសប៊ុក] ចលនាមាតាធម្មជាតិ ថាជាការញុះញង់»

បន្ថែមលើនេះ យុវតី ភួន កែវរស្មី មើលឃើញថា ចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរនាពេលកន្លងមកហាក់បំពេញសកម្មភាពដើម្បីរត់គេចពីការរិះគន់ពីប្រជាពលរដ្ឋតែប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនបានបង្ហាញពីឆន្ទៈក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ពិតប្រាកដនោះទេ។

កញ្ញាថា៖ «ការអនុត្តច្បាប់ហ្នឹងទៀតសោត​គឺខ្ញុំមិនច្បាស់ទេថា ជាការអនុវត្តច្បាប់ចេញពីឆន្ទៈចេញពីមនសិការ ឬក៏គ្រាន់តែការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យរួចគេចផុតពីការរិះគន់ពីប្រជាពលរដ្ឋ»។

មន្រ្តីសម្របសម្រួលគម្រោង នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក អូត ឡាទីន សង្កេតឃើញថា ករណីដែលបុគ្គលឯកជន រំលោភយកដីសាធារណៈ នាពេលកន្លងមក គឺអាជ្ញាធរបានត្រឹមចាត់វិធានការតាមក្រោយ ការប្រតិកម្មពីប្រជាពលរដ្ឋតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកថា​ការឆ្លើយតប របស់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធហាក់គេចវេះពីការទទួលខុសត្រូវ ដោយមិនបានបង្ហាញពីការបេ្តជ្ញាចិត្តដើម្បីការពារទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋនោះទេ។

លោកថា៖ «កន្លងទៅយើងឃើញថា បញ្ហាមួយកើតឡើងហើយទាល់តែមានការប្រតិកម្មពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋសាធារណជនទើបអាជ្ញាធរធ្វើការដោះស្រាយ ហើយការដោះស្រាយការឆ្លើយតបរបស់អាជ្ញាធរ ពេលខ្លះហាក់ដូចជាមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការទទួលខុសត្រូវ ទៅលើបញ្ហាដែលបានកើតឡើងទេ»

យ៉ាងណាក្តី លោក អូត ឡាទីន បានជំរុញឱ្យមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធត្រូវចាត់វិធានការច្បាប់ឱ្យបានតឹងរ៉ឹង ចំពោះបុគ្គលដែលរំលោភបំពានដីសាធារណៈ។ លោកថា ការបណ្តែតបណ្តោយឱ្យជនដែលប្រព្រឹត្តសកម្មភាពខុសច្បាប់ហើយរួចខ្លួនបែបនេះ គឺបង្ហាញពីអំពើអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម និងជារូបភាពមួយជំរុញឱ្យការបំពានសម្បត្តិជាតិ រីករាលដាលកាន់តែច្រើន។

លោកថា៖ «ត្រូវតែដាក់ទោសទណ្ឌទៅលើអ្នកដែលបានប្រព្រឹត្តកំហុសករណីហ្នឹង បើសិនជាអ្នកដែលបានប្រព្រឹត្តមិនទទួលទោសទណ្ឌទេ បញ្ហាទាំងអស់នេះ វាអាចកើតមាននៅតំបន់ផ្សេងៗទៀត ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ»

ជុំវិញករណីនេះ Newsroom Cambodia បានព្យាយាមទំនាក់ទំនងអភិបាលខេត្តបាត់ដំបងលោក សុខ លូ នៅថ្ងៃទី​២៦ ខែមិថុនា ប៉ុន្តែមិនមានអ្នកទទួលទូរសព្ទ។

កាលពីថ្ងៃទី​២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង បានចេញសេចក្តីបំភ្លឺព័ត៌មានមួយ ដោយចា្រនចោល ការផ្សព្វផ្សាយរបស់ទំព័រហ្វេសប៊ុក Mother Nature Cambodia ដែលថាអាជ្ញាធរខេត្តបាត់ដំបងមិនអើពើករណីមានការរំលោភចូលស្ទឹងសង្កែ។

សេចក្តីបំភ្លឺព័ត៌មានបានចាត់ទុកការផ្សព្វផ្សាយនេះ​គឺជាព័ត៌មានបែបញុះញង់ បំភាន់ និងបំភ្លៃការពិត ក្នុងចេតនាវាយប្រហារក្នុងផ្លូវនយោបាយ។

ក្រោយមក នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា អភិបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក សុខ លូ បានបញ្ជាក់នៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោកថា លោកបានឱ្យមន្រ្តីជំនាញទៅពិនិត្យនៅសំណង់ផ្ទះឯកជននោះកាលថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនា រកឃើញថា សំណង់នោះធ្វើឡើងនៅលើដីកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់។ លោកថា ការសង់នេះគឺយកតាមដំណេកស្ទឹងពីធម្មជាតិ ប៉ុន្តែម្ចាស់សំណង់មិនទាន់កាយដីដែលចាក់ទប់ធ្វើច្រាំងស្ទឹងចេញអស់នៅឡើយ។ ប្រភពដដែលបន្ថែមថា ម្ចាស់សំណង់បានឯកភាពកាយដីចេញអោយបានអស់ដូចស្ថានភាពដើមមុនមានទឹកឡើង។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ម្ចាស់ដីយល់ព្រមដោយស្ម័គ្រចិត្តយកចេញនូវវេរ៉ង់ដាដែលបានធ្វើលើច្រាំងស្ទឹងចេញ ព្រោះបើយើងមើលពីត្រើយម្ខាង ឃើញខាងក្រោមហ្នឹងមានសសរ អាក្រក់មើលហើយអាចស្ទះចរន្តទឹកតិចតួចដែរពេលខែទឹកឡើង»

មាត្រា ៨ នៃអនុក្រឹត្យស្តីពីការគ្រប់គ្រងអាងទន្លេ ឆ្នាំ២០១៥ បានកំណត់ចម្ងាយដែនដីដែលមិនអាចរំលោភបាន។ ក្នុងអនុក្រឹត្យបញ្ជាក់ថា ដីចំណីឆ្នេរ និងពាមសមុទ្រត្រូវកំណត់ចំណីដី ១០០ ម៉ែត្រគិតពីឆ្នេរ និងពាមសមុទ្រ (ពេលទឹកជោរអតិបរមា) ចំណែកដីទន្លេ ត្រូវកំណត់ ៥០ម៉ែត្រ គិតពីមាត់ច្រាំងទន្លេ។ រីឯស្ទឹងត្រូវកំណត់ចម្ងាយ ៣០ម៉ែត្រពីមាត់ច្រាំងស្ទឹង។

ច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងធនធានទឹកនៅកម្ពុជា មាត្រា៣៦ ចែងថា ត្រូវផ្ដន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពីប្រាំលាន(៥ ០០០ ០០០)រៀល ទៅ ដប់លាន(១០ ០០០ ០០០)រៀល និង ឬ ដាក់ពន្ធនាគារពីមួយ(១)ឆ្នាំ ទៅដល់ប្រាំ(៥)ឆ្នាំចំពោះបុគ្គលណា ដែលលុបបឹងធម្មជាតិ ស្រះ ត្រពាំង និងអាងទឹកដោយគ្មានលិខិតអនុញ្ញាត។ ច្បាប់ដដែលចែងថា ករណីមិនរាងចាលត្រូវផ្តន្ទាទោស ទេ្វមួយជាពីរ៕

ក្រុមហ៊ុនឯកជនខេត្តស្វាយរៀងបន្តប្រើគ្រឿងចក្រឈូសឆាយបំពានស្រះទឹករដ្ឋ

ពលរដ្ឋនៅខេត្តស្វាយរៀងបានឱ្យដឹងថា ក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយ បានបន្តសកម្មភាពប្រើគ្រឿងចក្រឈូសឆាយដីសាធារណៈ និងកាយដីនៅចំណុចស្រះទឹកមួយកន្លែង ដែលអាជ្ញាធរសម្រេចកាត់ឆ្វៀលទុកជាសម្បត្តិរដ្ឋ ក្រោយក្រុមហ៊ុននេះ​បានចាក់ដីរំលោភយកនាពេលកន្លងទៅ។

លោក សួន វុត្ថា វ័យ ៣៤ឆ្នាំ ជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងភូមិត្រពាំងតាអី ឃុំព្រៃតាអី ស្រុកស្វាយទាប  បានឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា ក្រុមហ៊ុន អេស ប៊ី ប៊ី ផី គ្រុប (SBBP Group) ដែលមានលោក សួស សម្បត្តិ ជាម្ចាស់ បានឱ្យគ្រឿងចក្របន្តសកម្មភាពឈូសឆាយដីលើផ្លូវសាធារណៈ និងកាយដីក្នុងស្រះទឹករដ្ឋ។ លោកថា សកម្មភាពគ្រឿងចក្ររបស់បុគ្គលឯកជននេះ បានបំពានទៅលើសេចក្តីសម្រេចរបស់អាជ្ញាធរ ដែលបានកំណត់ស្រះទឹកនេះជាសម្បត្តិរួម ក្រោយក្រុមហ៊ុននេះបានចាក់ដីលុបផ្នែកខ្លះនៃស្រះទឹកនាពេលកន្លងទៅ។

លោកថា៖ «គាត់ [សួស សម្បត្តិ] ប្រគល់ឱ្យវិញហើយ! គាត់នៅ គាត់ហ៊ាននៅតែបន្តរំលោភបំពានដដែលហ្នឹង។ ទៅថ្ងៃខាងមុខ គាត់ឆ្លៀតធ្វើម្តងបន្តិចៗ ពេលណាដែលពលរដ្ឋគាត់មិននៅដិតដល់ហ្នឹង! ក្រុមហ៊ុនចេះតែដាក់គ្រឿងចក្ររំលោភបំពាន ពេលណាដែលពលរដ្ឋនៅដិតដល់ទៅ នៅយាមនៅអីអ៊ីចឹងទៅ ពួកគាត់អត់ហ៊ានធ្វើទេ។ខ្ញុំស្នើសុំឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធមានវិធានការតឹងរ៉ឹងទៅលើក្រុម​ហ៊ុនរបស់លោក សួស សម្បត្តិ ហ្នឹង»

កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ អាជ្ញាធរខេត្ដស្វាយរៀង បានសម្រេចវាស់វែង ដោយកំណត់ទំហំស្រះរដ្ឋទំហំជាង១ហិកតា ស្ថិតនៅភូមិត្រពាំងតាអី ឃុំព្រៃតាអី ស្រុកស្វាយទាប ទុកជាសម្បត្តិសាធារណៈ ក្រោយពេលរងការចោទពីពលរដ្ឋថាបានគប់គិតគ្នាលក់ស្រះទឹកនេះទៅឱ្យបុគ្គលឯកជន។

ការសម្រចកាត់ឆ្វៀលដីទុកជាស្រះទឹករដ្ឋនេះ ក្រោយពេលអ្នកភូមិត្រពាំងតាអី ប្រមាណ ៤០នាក់ បានជួបជុំគ្នា នៅក្បែរស្រះទឹកដែលកំពុងមានវិវាទ ដោយទាមទាយកស្រះទឹកមកវិញ បន្ទាប់ពីគ្រឿងចក្រ ក្រុមហ៊ុន អេស ប៊ី ប៊ី ផី គ្រុប (SBBP Group) បានចាក់ដីចូលស្រះទឹក និងឈូសឆាយដីនៅក្បែរស្រះទឹកនោះ។

យ៉ាងណាក្តីជុំវិញករណីនេះ មេឃុំព្រៃតាអី លោក នុត ផល្លា ទទួលស្គាល់ថា ក្រុមហ៊ុន អេស ប៊ី ប៊ី ផី គ្រុប (SBBP Group) ពិតជាបានបន្តសកម្មភាពបំពានលើស្រះទឹកដែលធ្លាប់មានវិវាទនេះពិតមែន។ លោកថា គ្រឿងចក្ររបស់លោក សួស សម្បត្តិ បានកាយដីចេញពីស្រះទឹកដែលបុគ្គលនេះចាក់រំលោភយកនាពេលកន្លងទៅ ដោយមិនបានជូនដំណឹងទៅកាន់អាជ្ញាធរនោះទេ។ យ៉ាងណា លោកថាលោកបញ្ជាឱ្យគ្រឿងចក្របញ្ឈប់សកម្មភាពរួចរាល់ហើយ ក្រោយពេលទទួលបានដំណឹងនេះ។

លោកថា៖ «ខ្ញុំបានបញ្ជាទៅខាងអ្នកទទួលការងារហ្នឹង ឱ្យគាត់ឈប់ធ្វើសកម្មភាពព្រឹកមិញ។ កាលមុនគាត់ចាក់ចូលទៅក្នុងអាង [ស្រះទឹក] ហ្នឹង។ គាត់យកដីចាស់របស់គាត់ ខ្ញុំឱ្យឈប់កាយទៅ»។

មេការម្នាក់ធ្វើការឱ្យក្រុមហ៊ុន លោក សួស សម្បត្តិ ដែលអះអាងថា ឈ្មោះ ណាត ប្រាប់  Newsroom Cambodia ថា លោកបានឱ្យអ្នកបើកបរគ្រឿងចក្របញ្ឈប់សកម្មភាពបំពានទៅលើស្រះទឹកហើយ ក្រោយមានការហាមឃាត់ពីអាជ្ញាធរ។ លោកថា លោក សួស សម្បត្តិ បានប្រើឱ្យលោកយកគ្រឿងចក្រកាយដីចេញពីស្រះទឹកយកទៅចាក់នៅទីតាំងផ្សេងតែប៉ុណ្ណោះ ដោយ​មិនមានបំណងរំលោភយកស្រះទឹកនោះទេ។

លោកនិយាយថា៖ «ឈប់ហើយ! ឈប់កាយ [ដីចេញពីស្រះទឹក] ហើយ មានកាយអីទៀត កាយតែប៉ុន្មានឡានហ្នឹង! ៣ឡានហ្នឹង»។

ច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងធនធានទឹកនៅកម្ពុជា មាត្រា៣៦ ចែងថា ត្រូវផ្ដន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពីប្រាំលាន(៥ ០០០ ០០០)រៀល ទៅ ដប់លាន(១០ ០០០ ០០០)រៀល និង ឬ ដាក់ពន្ធនាគារពីមួយ(១)ឆ្នាំ ទៅដល់ប្រាំ(៥)ឆ្នាំចំពោះបុគ្គលណា ដែលលុបបឹងធម្មជាតិ ស្រះ ត្រពាំង និងអាងទឹកដោយគ្មានលិខិតអនុញ្ញាត។ ច្បាប់ដដែលចែងថា ករណីមិនរាងចាលត្រូវផ្តន្ទាទោស ទេ្វមួយជាពីរ។

មន្រ្តីសម្របសម្រួលគម្រោង នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក អូត ឡាទីន បានសាទរចំពោះអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននៅឃុំព្រៃតាអី ​ដែលបានចាត់វិធានការបន្ទាន់ ដោយបញ្ឈប់ឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនឈូសឆាយលើដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ។ ប៉ុន្តែលោកថា​ អាជ្ញាធរគួរប្រើប្រាស់វិធានការច្បាប់ឱ្យបានតឹងរ៉ឹង ដើម្បីឱ្យបុគ្គលដែលរំលោភយកដីរដ្ឋរាងចាល និងបង្ហាញថា អាជ្ញាធរពិតជាបានអនុវត្តតួនាទីដើម្បីការពារទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋពិតប្រាកដមែន។

លោកថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថា បើសិនជាត្រឹមតែបញ្ឈប់ [សកម្មភាពឈូសឆាយលើដីរដ្ឋ] ហើយអត់មានធ្វើការព្រមាន អត់មានធ្វើការពិន័យ ឬក៏ដាក់ទោសទណ្ឌតាមផ្លូវច្បាប់ទេ! សកម្មភាពទាំងអស់នោះវាអាចកើតមានឡើងវិញ ឬក៏វាអាចជាគំរូភាពដែលធ្វើឱ្យតំបន់ផ្សេងនៅកើតមាន ដូចករណីហ្នឹងក៏អាចថាបានដែរ»

កាលពីពេលថ្មីៗនេះ មានករណីស្រដៀងគ្នានេះដែរ គឺក្នុងខេត្តបាត់ដំបងមានបុគ្គលឯកជន បាន ចាក់ដីរំលោភចូលក្នុងស្ទឹងសង្កែ។ ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមក បន្ទាប់ពីមានការរិះគន់ពីពលរដ្ឋនៅតាមបណ្តាញសង្គមយ៉ាងចាស់ដៃ​ ទើបម្ចាស់សំណង់ដែលចាក់ដីចូលស្ទឹងនោះ បានយល់ព្រមកាយដីចេញ និងរុះរើផ្នែកខ្លះនៃសំណង់ក្បែរមាត់ស្ទឹងចេញវិញ ក្រោយពេលអាជ្ញាធរខេត្តបាត់ដំបងបានទៅពិនិត្យនៅទីតាំងផ្ទាល់៕

Q&A: អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​ការអភិវឌ្ឍ​របស់​​សង្គម​ជាតិ

អំពើ​​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសា​រ​ នៅ​តែ​បន្ត​​កើត​​មានឡើង ដោយ​បង្ក​ឱ្យ​​មាន​​ផលប៉ះ​ពាល់​​​ដល់​គ្រួសា​រ និង​សង្គ​ម​មនុស្ស​​ទាំង​មូល​​។​​​ រាជ​រដ្ឋាភិ​បាល​ និង​អង្គ​ការ​សង្គម​ស៊ីវិល​មួយ​ចំនួន ​នៅ​តែ​បន្ត​ទប់​ស្កាត់ ​និង​ចាត់​វិធានការ​​តាម​នីតិវិធីច្បាប់ ចំពោះ​បុគ្គល​​ដែល​បាន​ប្រព្រឹត្តិ​នូវបញ្ហា​ទាំ​ង​អស់​នេះ។​​

ខាង​ក្រោម​នេះ​​ជា​កិច្ច​សម្ភាស​​រវាង​​កញ្ញា ណម​ ស៊ីណា ប្រធាន​​កម្មវិធី​ទំនាក់​ទំនង​សហគមន៍​នៃ​អង្គការ​យេនឌ័រ​ និង​អភិវឌ្ឍន៍​ដើម្បីកម្ពុជា (GADC) និង​ព្រះតេជគុណ​ ឃត​ ពន្លឺ​ ​ដែល​​ជា​​សិក្ខា​កាម​ Newsroom​​ Cambodia​  កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ អំពីករណីអំពើ​​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសា​រ ៖

Q៖ ចម្រើនពរ​ កញ្ញា ណម ស៊ីណា!

A៖ សូមក្រាមថ្វាយបង្គំព្រះតេជគុណ!                                            

Q៖ តើអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារជាអ្វី?

A៖ កូណា!​ នេះ​គឺ​យើង​និយាយ​ដល់​ទាក់​ទង​នឹង​និយម​ន័យ​ អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ ​បើ​យោង​ទៅ​តាម​ច្បាប់​ស្តី​អំពី​​ការ​ទប់​ស្កា​ត់​អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ​ និង​កិច្ច​ការពា​រជន​រង​គ្រោះ​ អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ ​យើង​សំដៅ​ទៅ​ដល់​អំពើហិង្សា​ទាំងឡាយ​ណា​ដែលអាច​កើត​មានឡើង​ទៅ​លើប្តី​ ឬប្រពន្ធ ឬ​ក៏​អ្នក​នៅ​ក្នុង​បន្ទុក​​គ្រួសារ​ ​ទោះ​បី​ជា​អំពើ​ហិង្សា​កើត​ឡើង​នៅ​ទីណា​ក៏ដោយ​គឺ​គេ​មើល​ទៅ​លើ​ទំនាក់​ទំនង​គាត់​ជា​ប្តី ​ឬ​ជា​ប្រពន្ធ ​ឬក៏អ្នក​ដែល​មាន​បន្ទុក​នៅ​ក្នុង​គ្រួសារ​។

Q៖ តើមូលហេតុអ្វីខ្លះដែលនាំឱ្យកើតមានអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ?

A៖ ​មូល​ហេតុ​ចម្បង​ដែល​នាំ​ឱ្យ​កើត​មាន​អំពើហិង្សា​ក្នុងគ្រួសារ​វាមាន​ហេតុផល​ចម្បង​ កត្តា​រួម​ផ្សំ​ ​បើ​យើង​ពាក់​វែន​តា​យេន​ឌ័រមើល​អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ​ មាន​ន័យថា​វា​កើត​អំពី​វិសមភាព​អំណាច​រវាង​បុរស​ និង​ស្ត្រី​ក្នុង​ក្រុម​គ្រួសារ​ ថា​តើ​វិសមភាព​អំណាច​កើត​ចេញ​ពី​អី​គេ​? វា​កើត​ចេញ​ពី​តួនាទី​ដែល​សង្គម​​បាន​កំណត់​ និង​ឱ្យ​តម្លៃ​ផ្សេងគ្នា​រវាង​បុ​រស​ និង​ស្ត្រី​ មាន​ន័យ​ថាសង្គម​រំពឹ​ង​ថា​ បុរស​ជា​មេ​គ្រួសារ​​​​​គាត់​មាន​តួនាទី​មួយ​នៅ​ក្នុង​ការរក​ប្រាក់​កម្រៃ​ចិញ្ចឹម​គ្រួសា​រ ហើយ​ស្ត្រី​សង្គម​គេថា​គាត់​មាន​តួនាទី​​ជាមេផ្ទះ​ដែល​សង្គម​គេ​គិតថា​គាត់​មួយថ្ងៃៗ​គាត់​អត់​ធ្វើ​អី​ទេ​ តែ​តាម​ពិត​មួយ​ថ្ងៃ២៤​ម៉ោង​ គាត់​រក​ពេល​សឹង​តែសម្រាក​គ្មាន។​

​បើ​យោង​ទៅ​តាម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៃ​ព្រះ​រា​ជា​ណាកម្ពុជា​យើង ​ការងារ​អត់​មាន​ប្រាក់​កម្រៃ​ គឺមាន​តម្លៃ​ស្មើ​នឹង​ការងារ​មាន​ប្រាក់​កម្រៃ​ ​ប្រ​សិន​គាត់​គិត​ដល់​ចំណុច​ហ្នឹង​ គឺ​មិន​​មាន​នរណា​ម្នាក់​ប្រើ​អំណាច​លើ​នរណា​ម្នាក់​ទេ​ ព្រោះ​ជាទូទៅ​អ្នក​ដែល​មានអំណាច​សេដ្ឋ​កិច្ច​ តែង​តែ​ប្រើ​អំណាច​ទៅ​លើអ្ន​កគ្មាន​អំណាច​សេដ្ឋកិច្ច​។ ​សរុប​មក​វិញ​ហេតុផល​អ្វី​ដែលនាំ​ឱ្យកើត​មាន​អំពើ​ហិង្សា​​ក្នុង​​គ្រួ​សារ​​ គឺ​ដោយសារ​វិសមភាព​អំណាច​ វិសមភាព​អំណាច​កើត​ឡើង​ដោយ​សារអ្វី? ​​កើត​ឡើង​ដោយ​សារតែបទដ្ឋាន ផ្នត់គំនិតដែលឱ្យតម្លៃផ្សេងៗគ្នាទៅ​លើ​តួនាទី​ស្ត្រី​នៅ​ក្នុង​ក្រុម​គ្រួសារ​។​

Q៖ តើអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារស្ដែងចេញតាមសកម្មភាពបែបណាខ្លះ?

A៖ តាម​ច្បាប់​ទប់​ស្កាត់​អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ​ និង​កិច្ច​ការពារ​ជន​រងគ្រោះ​ដដែល ​យើង​កំណត់​ប្រភេទ​អំពើ​ហិង្សា​ជា​៤​ប្រភេ​ទ គឺ​អំពើ​ហិង្សា​ផ្លូវកាយ​ ផ្លូវចិត្ត​ ផ្លូវភេទ​ និង​ផ្លូវ​សេដ្ឋ​កិច្ច​ ការស្តែង​ចេញ​ ​ពេលខ្លះ​វាមើល​ឃើញ​ ពេលខ្លះ​វាមើល​អត់​ឃើញ​។ មនុស្ស​ភាគ​ច្រើន​គិតថា ​ទាល់​តែ​មាន​របួស​ស្នាម​ ចេញ​ឈាម​ បែក​ក្បាល​ បាន​ហៅ​ថា អំពើ​ហិង្សា​តាម​ផ្លូវ​កាយ​ធ្ងន់ធ្ង​រ។ ប៉ុន្តែ​​ពេល​ខ្លះ​វាគ្រាំ​ក្នុង​ វា​អត់​មាន​របួស​ស្នាម​ទេ តែ​ឈឺ​ចាប់​ផ្នែក​ខាង​ក្នុ​ង ​បែប​នឹង​ក៏​ជា​អំពើ​ហិង្សា​ផ្លូ​វ​កាយ​ដែរ។​

អំពើ​ហិង្សា​ផ្លូវចិត្ត​មានន័យថា​ ធ្វើ​ឱ្យ​នរណា​ម្នាក់ឈឺ​ចាប់​ផ្លូវចិត្ត​របស់គេ។​ ​អំពើ​ហិង្សា​​ផ្លូវ​សេដ្ឋកិច្ច​មានន័យថា​ ទាក់ទង​នឹង​សកម្មភាព​ទាំងឡាយ​ណា​ដែលប៉ះពាល់​ដល់​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​រួម​ទាំ​ងបិទ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ស្ត្រី​មិនឱ្យ​ចេញ​ទៅ​រក​ប្រាក់​ចំណូល​ក៏​រាប់​ចូល​ជាអំពើ​ហិង្សា​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ចផង​​ដែរ។ បុរស​ដែល​តួនាទី​ជា​ប្តី​បាន​លុយ​មក​គាត់​មិន​បែង​ចែក​ មិនខ្វ​ល់​ខ្វាយ​ គាត់​រឹត​ត្បិតចំណែក​ណា​មួយ​ គាត់តាម​ដាន​ គាត់​គ្រប់គ្រង​ គាត់​សួរនាំ​ព្រឹ​កល្ងាច​ឱ្យ​មួយ​ម៉ឺនចាយ​លើ​អ្វីខ្លះ ​ម៉េច​បានម្ហូបតែ​មួយមុ​ខ​ចឹង​ ទាំង​អស់​នឹង​ក៏រាប់​ចូល​ជា​អំពើ​ហិង្សា​ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដែរ​។

Q៖ នៅពេលមានអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារតើមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះចំពោះគ្រួសារ និងសង្គម?

A៖ ផល​ប៉ះ​ពាល់​ប្រាក​ដជាមាន​ ព្រោះ​ពាក្យថា​ អំពើ​ហិង្សា​ ​មិនសប្បាយ​ មិនរីករាយ​នោះទេ និង​ប៉ះ​ពាល់​​ដល់​សុភមង្គល​ក្នុង​គ្រួសា​រ​ ធ្វើ​ឱ្យ​គ្រួសារ​មិន​មានសុ​ខដុមរមនា​ ទំនាក់​ទំនង​គ្រួសារ​ក៏​មិន​ចុះ​សម្រុង​នឹង​គ្នា​ ហើយ​កូន​ៗ​ក៏រង​ផល​ប៉ះ​ពាល់​ពី​អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ​ ហើយ​ពួកគាត់​អាច​ក្លាយ​ជាក្មេង​ឯកោ​ក្លាយ​ជា​ក្មេង​ដែល​ផ្តាច់​ខ្លួន​ពីគេ​ឯង​ និង​ក្លាយ​ជាក្មេង​ដែល​គ្មា​ន​មិត្ត​ ហើយ​ទាក់​ទង​ផ្នែក​សុខ​​មាភាព​របស់​ក្មេង​ក៏​បែប​ហ្នឹង​ដែ​រ ជាក្មេង​ដែល​មិន​សូវ​មាន​កា​រលូត​លាស់​ល្អ​ ទាក់​ទង​ផ្នែក​បញ្ញា​ស្មារតី​​របស់​គាត់​ក៏​មិ​ន​សូវ​ល្អ​ដែរ​ ព្រោះ​មាន​អ្វី​មួយ​ដក់​នៅ​ក្នុងអារ​ម្មណ៍របស់​គាត់​។​

ចំពោះ​ស្ត្រី​ខ្លួន​ឯង​ក៏​ដូចគ្នា​ដែរ​ ស្រ្តី​ដែល​ជា​ជនរងគ្រោះ​ ព្រោះ​ជា​ការ​ពិត​ហិង្សា​ក្នុងគ្រួសារភាគ​ច្រើន​ស្រ្តីជាជនរងគ្រោះ​។​ ដូច្នេះ​ហើយ​ស្ត្រី​ទាក់ទង​នឹង​សុខភាព​ផ្លូវចិត្ត​ផ្លូ​វកាយរបស់​ពួកគាត់​គឺមិនសូវល្អ។ ​

ចំពោះ​សង្គមមានន័យថា​ ប្រសិន​បើ​អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ​ត្រូវ​បាន​អាជ្ញាធរ​ដោះស្រាយ​ ជន​ប្រព្រឹត្តត្រូវ​មាន​ទោស​ទណ្ឌ​ ដូច្នេះសូវ​មាន​ជន​ណា​ប្រព្រឹត្តទៀតទេ​។ ប៉ុន្តែ​បើ​នៅ​ក្នុងសហគមន៍​មួយ​នឹង​មាន​មួយ​ករណី​ ពីរ​ករណី​ គេ​វាយប្រពន្ធដូចជាមិនអី​ ដូច្នេះ​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​អ្នកផ្សេង​ៗ​ទៀ​តអាច​ប្រើ​អំណាច​ ​ប្រើ​ឥទ្ធិពល​របស់​ខ្លួន​ជា​មនុស្ស​ប្រុស​បង្កហិង្សា​ទៅ​លើ​ស្ត្រី​ ហើយ​វាអាច​កើត​មាន​លើ​គ្រួសារផ្សេងៗ​ទៀត​។​

Q៖ តើនរណាជាជនរងគ្រោះពេលមានអំពើហិង្សាកើតឡើងក្នុងគ្រួសារ?

A៖ ជនរងគ្រោះភាគច្រើនជាស្រ្តី និងកុមារ នៅក្នុងបន្ទុកគ្រួសារ។

Q៖ តើមានទិន្នន័យណាមួយដែលអាចស្រង់ស្ថិតិអំពីបញ្ហាករណីអំពើហិង្សាដែរទេ?ឧទាហណ៍ ក្នុងមួយឆ្នាំកើតឡើងប៉ុន្មានករណី?

A៖ ទាក់ទងចំណុចមួយនឹងគឺមិនមានទេ ស្ថាប័នជាតិយើងក៏មិនមានបង្ហាញស្ថិតិករណីហិង្សាថា​ មួយ​ឆ្នាំ​កើតឡើងប៉ុន្មាន ថយចុះបែបម៉េច គឺអត់មានទេ។

Q៖ ដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារតើយើងត្រូវធ្វើដូចម្ដេច?

A៖ ដើម្បី​ទប់​ស្កាត់​អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារខ្ញុំគិតថា​ ទីមួយ​គឺរវាង​បុរស​ និង​​ស្ត្រី​ត្រូវ​គោរព​ឱ្យ​តម្លៃ​គ្នា​។ ​មាន​​ន័យ​ថា​ ការងារ​ផ្ទះ​គឺ​មាន​តម្លៃ​ស្មើ​នឹង​ការងារ​ក្រៅផ្ទះ។ ដូច្នេះហើយ បើមានតម្លៃស្មើគ្នា គាត់ប្រាកដ​ជា​ពុំ​មាន​នរណា​ម្នាក់​ប្រើ​អំណាច​ លើ​នរណា​ម្នាក់​នោះទេ​ គឺ​ចែក​រំលែក​ការងារផ្ទះ​គ្នា​ ​និងគោរព​សិទ្ធិ​​គ្នា​​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក ហើយរាល់​ការ​ធ្វើ​សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្តគឺ​ត្រូវជជែក​គ្នា។

Q៖ អាត្មាភាពសូមអរគុណ កញ្ញា ណម ស៊ីណា សម្រាប់ការផ្តល់បទសម្ភាស!

A៖ ករុណា សូមអរព្រះគុណ៕

Q&A: ល្ខោនខោលបានចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ប៉ុន្តែ​មិន​សូវ​មាន​អ្នក​រៀន និង​ស្គាល់​ទូលំទូលាយ

ល្ខោនខោលរបស់កម្ពុជាត្រូវបានអង្គការយូណេស្កូដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិ​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​អរូបី​នៃ​មនុស្សជាតិ នៅ​ថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨ ប៉ុន្តែ​​​មិនសូវមានការ​ចាប់​អារម្មណ៍​ហាត់​រៀន និងមានការ​យកចិត្ត​ទុកដាក់តិចតួច​នៅ​ឡើយពីប្រជាពលរដ្ឋ។ ​

ខាងក្រោមនេះជាការផ្ដល់កិច្ចសម្ភាសន៍របស់សិក្ខាកាម Newsroom Cambodia ជាមួយ​​​​លោក ហង់ ភូមិរា ដែលជាគ្រូបន្តវេនល្ខោនខោល​នៃ​ប្រធាន​ក្រុម​សិល្បៈយុ​វជន​ល្ខោនខោល និង​របាំ​បុរាណ​ខ្មែរ​ជំនាន់ថ្មី៖​

Q: ជម្រាបសួរលោក!

A:​ បាទ ជម្រាបសួរ!

Q: តើអ្វីទៅជាល្ខោនខោល?

A: ល្ខោលខោល ជាល្ខោនក្របសម្តែងពាក់មុខ សម្តែងតែរឿងរាមកេរិ៍្តតែប៉ុណ្ណោះ។

Q: តើល្ខោនខោលខ្មែររបស់យើងមានប៉ុន្មានតំបន់?

A: តំបន់ល្ខោនខោលរបស់យើងមាននៅ វត្តស្រែអណ្ដែត ល្ខោនខោលរាជធានីភ្នំពេញ ល្ខោនខោលកំពង់ធំ និងល្ខោនខោលបាត់ដំបង នៅតាមតំបន់មានការប្លែកៗពីគ្នាផងដែល។

Q: តើល្ខោនខោលមានលក្ខណៈសម្គាល់អត្តចរិតអ្វីខ្លះ?

A: គឺខ្ញុំបានជម្រាបជូនអីចឹងថាល្ខោនខោល សម្តែងដោយមនុស្សប្រុសសុទ្ធ តួស្រីក៏​ដោយ ​តួនាងសីដា​​ក៏ដោយ ក៏ជាមនុស្សប្រុស​សម្តែង​ដែរ។​ នេះជាអ្វី​ដែល​សម្គាល់​ថា​ល្ខោនខោល​ដែលឱ្យ​​តែ​ល្ខោនណាដែលមានពាក់មុខ ប្រុសសម្ដែងទាំងអស់ នេះ​ហើយ​ជា​ទម្រង់​ដែល​ល្ខោន​ខោល​សម្ដែ​ង​ហើយ។

Q: តើល្ខោនខោលទៅតាមតំបន់មួយណាដែលមានការចាប់អារម្មណ៍​ជាងគេ?

A: តំបន់ដែលមានគេចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការសម្ដែងជាញឹកញាប់គឺនៅរាជធានីភ្នំពេញ គឺ​ល្ខោនខោ​លនៅ​ភូមិន្ទ​វិចិត្រសិ​ល្បៈ ល្ខោនខោ​លនៅ​ទស្សនីយភាព ល្ខោន​ខោល​ក្រុម​ផ្សេងៗ​នៅ​តាម​រាជធានី​ភ្នំ​ពេញគឺ​មានច្រើនក្រុម។

Q: មានគេលើកឡើងថា​ល្ខោន​ខោល​មិន​សូវ​មា​ន​ការ​គាំទ្រ​ពី​ប្រជាពលរដ្ឋ​ច្រើន​ណាស់​ណាទេ។ តើលោកគិតថាធ្វើយ៉ាងម៉េចដើម្បី​ឲ្យមានសន្ទុះគាំទ្រ​ច្រើន និងរក្សាឲ្យបានគង់វង្ស?

A: ពាក្យថាសិល្បៈដូចខ្ញុំតែងតែ​និយាយ​អីចឹង​ គាំទ្រ​ពី​សំណាក់​យុវជន ប្រសិន​ជា​យុវជន​មិន​គាំទ្រ​ថែរក្សា​នោះទេ​ងាយស្រួលនឹ​ងមានការបាត់បង់។ បើយើងមិនបានចូលរួម​ហាត់​សិល្បៈ​ទម្រង់​ល្ខោល​ខោល ប៉ុន្ដែយើង​ទាំងអស់​គ្នាអា​ចចូ​ល​រួម​ផ្សព្វផ្សាយ​ឲ្យ​កូនចៅ​ក្រោយៗ​ស្គាល់​អំពី​សិល្បៈល្ខោនខោលនឹងបែបណាហើយយើងផ្សព្វផ្សាយជាបន្តបន្ទាប់ទៅ។ ប្រសិន​ជា​មាន​អារម្មណ៍​ចង់ហាត់ចូលហាត់ទៅ បើគិតថាស្រឡាញ់ចូលរួមហាត់សិល្បៈទៅតាមផែន។

Q: តើប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះមានចំនួនកូនសិស្សចុះឈ្មោះហាត់ដែរឬទេ?

A: ការកើនឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ ប៉ុន្តែគាត់មិនសូវនៅយូ​រ​ប៉ុន្មាន​ទេ ពេល​ខ្លះគា​ត់​បាន​មួយ​សប្តាហ៍​​ ហាត់​​កន្លះខែ មួយខែ ​ហើយគាត់មិនបានមក​គាត់មានតែមួយខ្យល់របស់គាត់ទេ។ ប្រសិនជាគាត់ច្បាស់ការនៅហាត់បន្តរហូតដល់បីរទៅបួនឆ្នាំអីចឹងទៅ។

Q: ប្រសិនជាមាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​ចាប់​អារម្មណ៍​ចុះ​ឈ្មោះ តើមា​នលក្ខខណ្ឌ​អ្វីខ្លះ​ដើម្បី​អាច​ហាត់រៀន​ល្ខោន​ខោល​បាន?

Q: ពួកយើងគាំទ្ររហូតមិនមានលក្ខខណ្ឌអ្វីទេ ហើយទីតាំងរបស់​យើង​មិន​យក​ថវិការ​ផងដែ​រ អាច​ចាប់ផ្តើមកម្រិតចាប់ពីអាយុ ១១ឆ្នាំ ដល់៣០ឆ្នាំ​ ក៏ជ្រើសរើស​គាត់​ដែរ យើង​មិន​រើសយក​អាយុកាល​ទេ ឱ្យតែ​គាត់ហាត់បានឲ្យគាត់ចូលមកហាត់ទៅ។ ទីកន្លែងចុះឈ្មោះ មកទីតាំង​នៅ​សហភាព​សហព័ន្ធ​យុវជនកម្ពុជាហៅកាត់ ស.ស.យ.ក រាជធានី​ភ្នំពេញ​នៅ​ម្តុំព្រែក​លាប អាច​ចុះឈ្មោះ​រៀង​រាល់ថ្ងៃអាទិត្យ ហើយមកហាត់នៅទីនេះបានជារៀងរាល់ថ្ងៃអាទិត្យ។

Q: សូមលោកជួយផ្តល់ជាការយល់ឃើញក៏ដូចជាសារមួយទាក់ទងទៅនឹងល្ខោនខោលនៅ​​​​កម្ពុជា។

A:​ ល្ខោនខោលកម្ពុជា ខ្ញុំសង្ឃឹមថានឹងរីកដុះដាលទៅមុខ​ទៀត ឲ្យ​គេស្គា​ល់ទ​ម្រង់សិល្បៈ​ល្ខោនខោល ​ជាពិសេស​កូនខ្មែរទាំងអស់ឲ្យយល់ដឹងអំពីសិល្បៈល្ខោនខោល។​ ខ្ញុំសង្ឃឹម​ថា​ថ្ងៃមុខ​ទៀត​សូមឲ្យល្ខោនខោលរីកចម្រើនទៅកាន់ថ្នាក់អន្តរជាតិបណ្តា​ប្រទេស សិល្បៈ​ផ្នែក​ល្ខោនខោល​របស់យើងឲ្យរីកដុះដាលគេស្គាល់ច្រើន។ បើមិនជួយគាំទ្រជួយ​អភិវឌ្ឍន៍​ល្ខោន​ខោល ឬក៏ជួយទ្រទ្រង់នោះទេ គឺកាន់តែ​​​​បាត់បង់ៗហើយ។

Q: អគុណ សម្រាប់ផ្តល់ការសម្ភាសន៍មួយនេះ!

A: អគុណ!

Q&A៖ ការផលិត និង​ជួញដូរ​គ្រឿងញៀនខុសច្បាប់នៅកម្ពុជា​នៅ​តែ​បន្ត​កើន​ឡើង

គ្រឿង​ញៀន​ខុសច្បាប់​​នៅ​កម្ពុជា​កំពុង​ចរាចរណ៍ និង​ធ្វើ​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ជាច្រើន​​មានការ​ព្រួយ​បារម្ភ​ខ្លាំង​ ដោយសារ​ឥទ្ធិពលនៃការ​ប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ញៀន​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះពាល់​ច្រើន​​ដល់​បុគ្គល គ្រួសារ និង​សង្គម។​

សិក្ខាកាម Newsroom Cambodia កញ្ញាហែមរិន ដាវីត បាន​សម្ភាសន៍​លោក អំ សំអាត ជានាយកទទួលបន្ទុកចាត់ការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូ ជាអង្គការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និង​ប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសកម្ពុអំពី​បញ្ហាគ្រឿងញៀននៅកម្ពុជា៖

Q: ជម្រាបសួរលោក!

A: បាទជម្រាបសួរ!

Q:  នាង​ខ្ញុំ​សូម​សួរ​ថា តើបច្ចុប្បន្ន​នេះ ចំនួន​អ្នក​ប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ញៀន​មានការ​កើនឡើង ឬថយ​ចុះ? ហេតុអ្វី?

A: បើយើងនិយាយមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះចំនួនអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន គឺការ​កើន​ឡើង​អ្នក​ប្រើប្រាស់។ ទីមួយ យើងឃើញថាអ្នកប្រើប្រាស់មានការកើនឡើង ទីពី បើយើង​និយាយ​អំពី​អ្នក​ដែល​ជាប់ឃុំភាគច្រើនគឺអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធ និងបទល្មើស​គ្រឿងញៀន​ដែល​ជួញដូរ​គ្រឿងញៀន​តូចតាចគឺជាប់ពន្ធនាគារច្រើន អ៊ីចឹង​យើង​មើល​ទាំង​ក្នុងពន្ធនាគារ និង​អ្នក​កើន​ឡើង​ប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនគឺ​វាសមាមាត្រគ្នា។

Q:  មូលហេតុ​អ្វី​បាន​ជាកម្ពុជា​មាន​ការ​ជួញដូរ ឬ​ចរាចរណ៍​គ្រឿង​ញៀន​ច្រើន?

A: បញ្ហាគ្រឿងញៀននេះវាមិនមែនតែកម្ពុជាទេស្ទើតែនៅលើពិភពលោក បញ្ហា​នៃ​ការជួញដូរ​គ្រឿង​ញៀន​វា​មាន​ច្រើន​ប៉ុន្តែកម្ពុជាយើងជាអ្នកជួបនៅភ័ព្វវាសនាមួយដែល​បញ្ហា​នេះ​បាន​លុកលុយ​ច្រើន​ជាង​គេ ណាមួយបរិបទកូវីដ​-១៩​ នេះ​ក៏​វា​រុញច្រាន​បន្ត​ឱ្យ​មាន​រឿង​គ្រឿង​ញៀន​នេះ​ច្រើន​ដែរ។

កត្តា​ទីពីរ​គឺ​ការអនុវត្ត​​ច្បាប់​សម្រាប់​កម្ពុជា​យើង​គឺ​នៅ​តែ​មាន​កម្រិត​នៅ​ឡើយ​បាន​នៅ​ក្នុង​ការទប់ស្កាត់​ក្រៅ​អង្គការ​ជួញដូរ​គ្រឿង​ញៀន បើ​ការជួញដូរ​គ្រឿង​ញៀន​វា​មាន ទាំង​លំហូរ​ចូល​ក្រៅ​ប្រ​ទេស​ទាំង​ការនាំ​សារធាតុ​ញៀនយក​មក​ផលិត​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស ហើយ​បើ​យើង​មើល​ឃើញការ​​បង្ក្រាប​កន្លងមកធំៗជាច្រើនសុទ្ធ​តែ​ជាជន​បរទេស​ អ៊ីចឹង​យើង​សួរថា​ហេតុអី​បាន​ជន​បរទេស​ទាំង​អស់​ហ្នឹង​នាំសារធាតុ​ញៀន​មកផលិតនៅស្រុកខ្មែរបាន? ហើយបើយើង​និយាយ​ពី​ចំនួន​ច្រើន​បាន​ន័យ​ថាចាប់ម្តងៗមានរាប់រយគីឡូ​រាប់ពាន់​គីឡូ​ទៀត ​ឆ្លង​កាត់ និង​ផលិត​នៅ​កម្ពុជា។ យើង​ឃើញ​ថា​ចំនុច​នេះ​ជា​ចំនុច​មួយ​ដែល​ការអនុវត្ត​ច្បាប់​មាន​កម្រិត និង​អំពើ​ពុករ​លួយហើយក៏ជាឬសគល់មួយដែលនាំឱ្យ​មានលំហូរចូលការផលិតគ្រឿងញៀន។

 ហើយមួយទៀតយើងឃើញថាអាជ្ញាធរយើងទាក់ទងនឹងបច្ចេកវិទ្យាក្នុងការត្រួតពិនិត្យទៅលើបញ្ហាគ្រឿងញៀននេះក៏មិនទាន់បានល្អប្រសើរដែរ ព្រោះយើងឃើញថាឧក្រិដ្ឋជន ឬអ្នក​ជួញដូរ​​គ្រឿង​ញៀន​នេះគាត់មានកម្រិតបចេ្ចកទេសនៅក្នុងការជួញដូរ ឬក៏​ផលិត​កាន់តែ​ខ្ពស់​ ប៉ុន្តែ​អាជ្ញាធរ​យើង​នៅ​មាន​កម្រិត​នៅ​ក្នុង​បច្ចេកទេស​នៅ​ក្នុងស្រា​វជ្រាវការស៊ើបអង្កេត​ពី​រឿង​នេះ។​ ហើយទីពីទប់ស្កាត់​មុខ​សញ្ញា​នៃ​ឧក្រិដ្ឋជន​គ្រឿងញៀន​ដែល​លំហូរ​កម្ពុជា​យើង​នឹង​មិន​ទាន់​មានការកំណត់បាន ឬច្បាស់លាស់ទេ។

Q: តើ​អ្នកដែល​ប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ញៀន​ស្ថិតក្នុង​វ័យ​ណាខ្លះ? មូលហេតុ​អ្វី?

A: អ្នកដែលប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនភាគច្រើនគឺស្រទាប់យុវជនគឺវ័យ ១៥ឆ្នាំឡើង ទៅ​ក្រោម​៤០ឆ្នាំ ជាពិសេសជាយុវជនដែលជាកុមារភាព ឬក៏ពេញវ័យជាយុវជន ទីមួយ។  បានន័យថា​ងាយល​ង់​នៅ​ក្នុង​ការអូសទាញ​រប​ស់​គេ​ឱ្យ​ធ្លាក់​ទៅ​ជា​ឧបករណ៍​នៃ​ការជួញដូរ​គ្រឿង​ញៀន ឬក៏ទៅជាអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនតែម្តង គឺវ័យគាត់មួយដែលការគិត​ខ្វះកា​រពិចារណាមិ​ន​ទាន់​បាន​ល្អ។​ ហើយរឿងជីវភាពជារឿងមួយ ប៉ុន្តែអ្ន​កខ្លះមិន​មែន​ទាក់ទង​នឹង​រឿង​ជីវភាព​ទេ គឺ​អ្នក​ខ្លះកូ​នអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិ ប៉ុន្តែភ្លើតភ្លើនក្នុងការសប្បាយ ក៏វាធ្លាក់ខ្លួនទៅ​ក្នុង​ការរងគ្រោះ​នៅ​​ក្នុងការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនផងដែរ។

Q: តើ​ការ​ប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ញៀនធ្វើ​ឱ្យប៉ះពាល់​បែបណា​ខ្លះ​ដល់​សង្គម និង​អ្នក​ប្រើប្រាស់​ផ្ទាល់?​

A: បញ្ហាគ្រឿងញៀនវាជះឥទិ្ធពលធ្ងន់ធ្ងរណាស់សម្រាប់សង្គមជាតិយើង ជាពិសេស​បើ​អ្នក​ប្រើប្រាស់​ភាគច្រើន​ឃើញ​ថា​ជា​យុវជន វា​ធើ្វ​ឱ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​ធនធានមនុស្ស​ក្នុង​ការអភិឌ្ឍ​ប្រទេស​ជាតិ​យើង​នៅ​ថ្ងៃ​មុខ ហើយវាប៉ះពាល់ទៅដល់សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ។​ យើង​មើលឃើញថា​អ្នកប្រើប្រាស់​វា​ជារឿ​ងតូចតាច ប៉ុន្តែបើយើងអ្នកប្រើប្រាស់ ឬក៏អ្នកជួញដូរ​នេះច្រើ​ន​វា​មិនមែន​ជា​ការ​ប៉ះពាល់ ដល់​សេដ្ឋកិច្ច​គ្រួសារ​ វា​ទៅជា​ការប៉ះពាល់​សេដ្ឋកិ​ច្ច​សង្គម​ ដោយសារ​គាត់ប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន គាត់អាចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិ បង្កឱ្យមា​នបទល្មើស បង្កឱ្យមានអសុវត្ថិភាពក្នុងសង្គម ដែលវាប៉ះពាល់ដល់សង្គមយើងទាំងអស់គ្នា។

Q: តើអ្នកប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ញៀន​ប្រឈម​នឹង​បញ្ហា​ផ្លូវ​ច្បាប់​ដែរទេ?

A: តាមការពិតទៅយើងយល់ឃើញថាអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនគាត់ក៏ជា​ជន​រងគ្រោះ​ដោយគ្រឿងញៀនដែរ អ៊ីចឹង​ខ្ញុំយល់​ថា​អ្នក​ដែលប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនវា​គួរ​តែ​ទទួល​បាន​នូវ​ការ​បន្សាប ឬ​ក៏ការព្យាបាល ជាជាង​ការទទួល​ទោ​ស​ ពីព្រោះបើ​សិនជានៅក្នុង​ច្បាប់​ ទោះបី​ជា​​កំណត់​ទោស​ក៏ដោយ គឺទោសតែក្រៅទេ តែយើងត្រូវប្តូរជាការបន្សាប ឬព្យាបាលវិញ។

ខ្ញុំយល់ថាគ្រឿងញៀនហ្នឹង គឺជាជនរងគ្រោះ អ្វីដែ​លសំ​ខាន់​​គឺ​យើង​ត្រូវ​តែ​មាន​រដ្ឋ​ដែល​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​ យើង​មាន​កិច្ចសម្បទានត្រូវមានបន្សាបនិងការព្យាបាល គ្រឿងញៀន​ហ្នឹង​ដើម្បី​ឱ្យគាត់បានជាសះស្បើយឱ្យទៅជាធនធានមនុស្សដើម្បីអភិវឌ្ឍ​ប្រទេសជាតិវិញ។

Q: ប្រសិន​បើ​កម្ពុជា​នៅ​តែបន្ត​មាន​ការកើនឡើង​នូវ​អ្នកប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ញៀន នោះ​នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះពាល់​បែប​ណា​ខ្លះ​នា​ពេល​អនាគត?

A: ខ្ញុំមើលទៅប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរសំរាប់សង្គមជាតិយើងហ្នឹង។ ទីមួយគឺវាស្រដៀងគ្នាដែល​យើង​ខ្វះធនធាន​មនុស្ស​ក្នុងការអភិវឌ្ឍ​ប្រទេសនៅថ្ងៃក្រោយ ពីព្រោះ​ប្រទេស​ជាតិ​យើ​ងវាពឹង​ផ្អែក​បន្ត​គ្នា បានន័យថាពឹងផ្អែកលើយុវជនបន្តវេន អ៊ីចឹង​ប្រសិន​ជា​យុវជន​រងគ្រោះដោ​យសារ​តែ​ការប្រើប្រាស់​គ្រឿងញៀនហ្នឹងច្រើន វា​ប៉ះពាល់ទៅ​ដល់​ការអភិវឌ្ឍ​ប្រទេសជាតិ​យើង​ផងដែរ ហើយ​ក៏​វាបង្ក​ឲ្យមានអស្ថិរភាព​ ឱ្យមាន​បញ្ហាបទល្មើសនៅក្នុងសង្គម បញ្ហាគ្រួសារ​ច្រើន​នៅក្នុង​សង្គម។

Q: តើអ្នកពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេស​រដ្ឋាភិបាល​គួរធ្វើ​បែប​ណា​ដើម្បី​ទប់​ស្កាត់ និង​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​គ្រឿង​ញៀននេះ?

A: ខ្ញុំជឿថាវិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលទីមួយ យើងត្រូវបំបាត់ឬស​គល់មុន​គេ​គឺ​អំពើ​ពុករលួយ ព្រោះ​អំ​​ពើពុករលួយ​នេះគឺជាឬសគល់ធំបង្កឲ្យមានការជួញដូរ ឬការប្រើប្រាស់ដូចគ្នា។

ទីពី យើងត្រូវតែអនុវត្ត​ច្បាប់​ឱ្យបាន បាន​ន័យថា​ទោះ​បីជា​បុគ្គលណាក៏ដោយដែលពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការជួញដូរ​គ្រឿងញៀន​ ត្រូវតែអនុវត្ត​ច្បាប់ឱ្យ​បានតឹងរឹងដើម្បីទប់ស្កាត់ ហើយជាគំរូ​កុំ​ឱ្យអ្នកដទៃគាត់អនុវត្ត​នូវបទល្មើសគ្រឿងញៀននេះបន្តទៀត។​

ទីបីគឺត្រូវមានប្រតិបត្តិការពិសេស គឺនៅខាងក្នុង អាជ្ញាធរ​គ្រប់លំដាប់​ថ្នាក់ត្រូ​វ​តែសហការ​គ្នា​ឱ្យ​បាន​ល្អ បង្កើនប្រសិទ្ធភាពក្នុងការអនុវត្ត​គោលនយោបាយរបស់ដ្ឋាភិបាល ភូមិ ឃុំ មានសុវត្ថិភាព។

ទីបួនគឺកិច្ចប្រតិបត្តិការជាមួយបញ្ហាប្រទេសជិតខាងដើម្បីចូលមកផលិតនៅក្នុងប្រទេស ហើយទីប្រាំកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយនឹងបណ្តាប្រទេសជិតខាងក្នុងតំបន់ដើម្បីកំណត់មុខសញ្ញាឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀន និង​ឲ្យ​បាន​ច្បាស់លាស់​ដើម្បីកុំ​ឱ្យមាន​លំហូរ​ចូល​មក​កម្ពុជា ហើយ​បង្ក​ឱ្យ​មាន​បញ្ហា​នៅ​កម្ពុជា​យើង។

Q: អរគុណ​លោក អំ សំអាត!

A: បាទ! អរគុណ៕​

លោក ហ៊ុន​ សែន ថា បើបក្សប្រជាជន​កម្ពុជា​ឈ្នះឆ្នោត រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​នឹង​ចូល​កាន់​ដំណែង​នៅ​​​​ចុងខែ​សីហា​

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន​ សែន​​ នៅ​ថ្ងៃ​ចន្ទ​នេះ​លើកឡើងថា ប្រសិន​បើ​​ការបោះឆ្នោត​ក្នុង​ខែ​កក្កដា​ខាងមុខ​​ដំណើរការទៅដោយ​រលូន ហើយ​គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឈ្នះឆ្នោត​ ​នោះ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មីនឹងស្បថចូលកាន់ដំណែងនៅ​​​ថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។

ថ្លែង​ក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់​ឱ្យប្រើប្រាស់ «អគារសាលាយុត្តិធម្ម» ថ្មី ​ក្នុង​សង្កាត់​ជ្រោយ​ចង្វារ នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ទី២៦ ខែមិថុនា​ លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា ក្រោយ​ការ​បោះឆ្នោត សភា​នឹង​ប្រជុំ​ក្រោម​ព្រះរាជ​អធិបតី​ព្រះមហាក្សត្រ​នៅថ្ងៃចន្ទ ទី២៨ ខែសីហា ហើយ​សភា​នឹង​ចូល​ស្បថ​នៅ​ល្ងាច​ថ្ងៃ​ដដែល​នោះ។ ចំណែកថ្ងៃអង្គារ​បន្ទាប់ ទី២៩ ខែសីហា រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​ចូល​ស្បថ​ និង​អាច​ឡើង​កាន់​ដំណែង​បាន​។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «នេះជាប្រក្រតីទិន​សម្រាប់​ការបង្កើត​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​ក្រោយកា​របោះឆ្នោត​នៅពេ​លខា​ងមុខ ក្នុងករណីដែលគណបក្សប្រជាជនឈ្នះខ្ញុំមានភារកិច្ចត្រូវរៀបចំបែបនេះ ប៉ុន្តែបើគណបក្សដទៃឈ្នះ អាហ្នឹងទុកឱ្យគេរៀបចំទៅ»។

កម្ពុជា​នឹង​រៀប​ចំការ​បោះឆ្នោត​ជ្រើសតាំង​តំណាងរាស្រ្ត​អាណត្តិ​ទី​៧ នៅ​ថ្ងៃទី​២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៣​ ដោយ​មិនមាន​គណបក្ស​ប្រឆាំង​លេចធ្លោណា​មួយ​​អាច​ប្រកួត​ប្រជែងជាមួយ​គណបក្ស​​ប្រជាជន​កម្ពុជា​បាន​ឡើយ បន្ទាប់​ពី​គណបក្ស​ភ្លើងទៀន​ត្រូវ​បាន​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀប​ចំការ​បើឆ្នោត (គ.ជ.ប) ហាម​ឃាត់មិន​ឱ្យ​ចូលរួម​ឈរ​ឈ្មោះ​ ដោយ​មូលហេតុ​​កង្វះ​ឯកសារ។​

លោក​ ឯម សុវណ្ណារ៉ា សាស្រ្តាចារ្យ​វិទ្យាសាស្រ្ត​នយោបាយ​​ប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា លោកមិនទាន់ជឿជាក់ទាំងស្រុង​នោះ​ទេ ដោយ​លោក​យល់ថា ប្រហែល​ជា​គណៈរដ្ឋមន្ត្រីចា​ស់​នៅ​បន្ត​កាន់​ដំណែង​​មួយរយៈសិន ទើបមានការផ្លាស់ប្តូរ ឬការផ្ទេរអំណាច​ទៅ​គណៈ​រដ្ឋមន្ត្រី​ថ្មី។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ប៉ុន្តែប្រសិនបើស្ថានភាពអំណោយផលសម្រាប់គណបក្សកាន់អំណាច មិនមាន​អ្វីជាកត្តាប្រឈមបញ្ហាចម្បងអីទេ សមាសភាព​គណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មី​ដែល​ជា​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​វ័យ​ក្មេង​ក៏​អាច​ចូល​កាន់​នៅខែសីហា ដូចដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីលើកឡើងដែរ»។

យោងតាម​ មាត្រា១១៩ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងថា តាមសេចក្តីស្នើពីប្រធាន ដោយ​មាន​មតិ​ឯកភាព​ពី​អនុប្រធានទាំងពីរនៃរដ្ឋសភា ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ចាត់តាំងវរជនមួយរូប ក្នុង​ចំណោម​តំណាង​រាស្ត្រនៃគណបក្សដែលឈ្នះឆ្នោត ឱ្យបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាល។ វរជន​ដែល​ត្រូវ​បាន​ចាត់​តាំងនេះនាំសហការីដែលជាតំណាងរាស្ត្រ ឬជា​សមាជិក​គណបក្ស​តំណាង​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋសភា ដែលផ្គូរផ្គងឱ្យកាន់តំណែងផ្សេងៗក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាលទៅសុំសេចក្ដីទុកចិត្តពីរដ្ឋសភា ។ កាលបើរដ្ឋសភាបានបោះឆ្នោតទុកចិត្តហើយនោះ ព្រះមហាក្សត្រ​ទ្រង់​ចេញ​ព្រះរាជក្រឹត្យ​តែងតាំង​គណៈរដ្ឋមន្ត្រីទាំងមូល។ មុនចូលកាន់តំណែង គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ត្រូវធ្វើសច្ចាប្រណិធាន ដូចមានខ្លឹមសារចែងក្នុងឧបសម្ព័ន្ធទី ៦៕​

យុវជនប្រើពេលផ្ទាល់ខ្លួនជាង១០ឆ្នាំ ដើម្បីរកជំនួយផ្គត់ផ្គង់សិស្សក្រីក្រនៅតាមជនបទ

យុវជនដែលសកម្មក្នុងកិច្ចការងារសង្គម នៅបន្តប្តេជ្ញាស្វែងរកជំនួយ​តាម​​គ្រប់​​រូប​ភាព ដើម្បី​​ផ្គត់​​​ផ្គង់​សម្ភារសិក្សាសម្រាប់កម្រិតបឋមសិក្សា​ដល់កុមារដែលខ្វះខាតនៅ​​ជនបទឱ្យ​​បាន​​រៀន​​សូត្រ​​ខ្ព​ង់​​​​ខ្ពស់ បើទោះជា​​កា​​​រ​​ងា​​រ​​ស្ម័គ្រចិត្ត​ដែលធ្លាប់ចំណាយពេលជាង១០ឆ្នាំនេះ ត្រូវរង់ការមើល​​ងា​យ​​​ពីមនុស្ស​​នៅជុំវិញ​​ខ្លួ​​ន ​និ​ង​មិនសូវឱ្យតម្លៃពីមហាជនក្តី។

លោក ម៉ាត់ សាអ៊ីត មានវ័យ ៣០ឆ្នាំបានចំណាយពេល ១១ឆ្នាំក្នុងការរកជំនួយជាថវិកា និង​សម្ភារសិក្សាដូចជាកាតាប សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង រួមនឹងសម្ភារសិក្សាមួយចំនួនទៀត ជួយ​ដល់កុមារ និងសាលារៀនដែលខ្វះខាតនៅតំបន់ដាច់ស្រយាល។

ប្រភពដដែលបន្តថា បើទោះជានៅពេលនេះ រូបលោកលែងបានបំពេញ​​ការងារជាក្រុម​​ដូច​​មុន​​ក្តី ក៏ការងារស្ម័គ្រចិត្តនេះ ខ្លួនមិនបោះបង់ចោលឡើយ។ការជួយកុមារ ដែលជួបការខ្វះខាត​​នៅ​​តាមជនបទនេះគឺជាគោល​បំណងធំរបស់លោក ចំពោះកុមារនៅ​​តាមតំបនជន​បទដែល​​​​មាន​ជីវភាព​​ខ្សត់​​​ខ្សោយ មិនមានសម្ភារសិក្សាគ្រប់គ្រាន់ និងរៀនសូត្រមិនបានខ្ពង់ខ្ពស់។

លោកបញ្ជាក់ថា៖«គោលបំណងច្បាស់តែម្តង គឺខ្ញុំចង់បង្កើនការចែករំលែក បង្កើនការជួយ​ទៅ​​ដល់ក្មេ​​ងៗដែលគាត់អត់សូវមានលទ្ធភាព ឱ្យបានរៀនដូចក្មេងដ៏ទៃអ៊ឹចឹង ព្រោះខ្ញុំធ្លាប់​​ជាក្មេង​​បែ​​ប​ហ្នឹងអ៊ឹចឹង»។

បើតាមលោក ម៉ាត់ សាអ៊ីត អ្វីដែលនាំឱ្យខ្លួនមិនបោះបង់គោលបំណងនេះ ដោយ​​សារ​​ធ្លាប់​ឆ្លង​កាត់ជីវភាព​​លំបាក​​មិនខុសពីកុមារដូចដែលលោកត្រូវជួយក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះប៉ុន្មានដែរទេ ទ​​​ម្រាំ​​​អាចរៀនចប់​ថ្នាក់​​សាក​​ល​​វិទ្យាល័យ។សម្រាប់ការងាស្ម័គ្រចិត្តនេះ បានចាប់​​កំណើត​​តាំង​​ពី​​អំឡុងឆ្នាំ២០១២ ដែលកាលណោះមានសមា​​ជិកក្នុង​​ក្រុមប្រមាណ៥០នាក់។​​ប៉ុន្តែក្រុម​កា​រងា​​រ​នេះ ម្នាក់ៗបានលាឈប់អស់ហើយ ដោយសារជួបផលលំបាក និងមិនមានប្រាក់ចំណូល។

សម្រាប់ការងារស្ម័គ្រចិត្តនេះ យុវជនដែលមានដើមកំណើតមកពីស្រុកឈូក ខេត្ត​​កំពតលោក ម៉ាត់ សាអ៊ីត លើកឡើងថា ​​ ថវិកា និង​​ជំនួយ​​ដែលលោករកបាន គឺតាម​​រយៈការ​​រៃអង្គា​ស​​តាម​​ទី​​​ប្រ​ជុំជន និងតាមផ្សារនានានៅ​​ក្នុង​ខេត្តមួយចំនួន។

បើទោះបែបណា ការរៃអង្គាសនេះលោកបញ្ជាក់ថា ក៏ត្រូវជួបបញ្ហាប្រឈមណាស់ដែរ ដូច​​ជា​​ត្រូវ​​​រង់​​ការ​ម៉ាក់ងាយថាជាអ្នកសុំទាន រហូតធ្វើឱ្យលោកពេលខ្លះ ត្រូវបាក់ទឹកចិត្តចង់​​ឈា​​ឈប់​​​ម្តងម្កាល់ដែរ។ប៉ុន្តែដោយការស្រលាញ់ និងមានភក្តីភាពក្នុងការជួយកុមារដែលខ្វះខាត ត្រូវ​បង្ខំ​​ចិត្ត​​​ឱ្យ​​​លោកក្រាញ់ននៀលបន្តជួយកុមារទាំងនោះទៀត។

លោកបន្តថា៖«គាត់មើលងាយយើងស្មើនឹងយើងជាអ្នកសុំទាន អ៊ឺចឹងការវាយតម្លៃ ការរិះគន់ កា​​​​រផ្ចាញ់ផ្ចាលរបស់ពួកគាត់មួយចំនួនដែលគាត់មិនចង់ជួយ ហើយបែរជាមិន​​ចង់ជួយអ៊ឹចឹង​ជា​​​បញ្ហា​ដែលខ្ញុំបាក់ទឹកចិត្តអ៊ឺចឹង ខ្ញុំនៅតែធ្វើ! នៅតែបន្ត ខ្ញុំអត់អាចឈប់ទេ[…]ទោះបីអ្នក​​ណា​​​មើល​​មិនឃើញ​ជា​​​​​រឿងរបស់គាត់ ប៉ុន្តែឆន្ទះរបស់យើង ចង់ឃើញក្មេងដែល​គាត់​​អត់មាន​​ល​ទ្ធ​​ភាព! យើងចង់​​បង្កើត​សមាគមមួយដើម្បីជួយដល់ក្មេងៗជាច្រើនឱ្យបានរៀន អ៊ឹចឹងយើង​​មិន​​អាចបញ្ឈប់ទេ យើង​​នឹងបន្តឱ្យអស់លទ្ធភាព »។

របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការយូនីស្កូបានបង្ហាញកាលពីឆ្នាំ២០១៨ថាការរៀនសូត្រ​​មិ​ន​​​គ្រប់​​គ្រាន់នៅឆ្នាំដំបូងៗ គួបផ្សំនឹងការពុំទទួលបាន​​អាហាររូបត្ថម្ភបានគ្រប់គ្រាន់ផង ធ្វើឱ្យ​​កុ​​មា​រជាច្រើននាក់អភិវឌ្ឍខ្លួនយឺតយ៉ាវ។ មួយវិញទៀត គុណភាពនៃបរិស្ថាន​​រៀនសូត្រនៅ​​មាន​​ក​​ម្រិ​​តទាប និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាមូលដ្ឋាន ដូចជាបរិក្ខារអនាម័យ  និងទឹកស្អាត នៅខ្វះ​​ខាត​​ក៏​​បង្ក​​ផលប៉ះពាល់ដល់ការសិក្សារបសកុមារដែរ។

ប្រភពដដែលបានរកឃើញថា ការកសាងបរិស្ថានសាលារៀនដែលធ្វើឱ្យកុមារមានសុខភាពល្អ ជួយជំរុញទឹកចិត្តឪពុកម្តាយឱ្យបញ្ជូនកូនៗពួកគេទៅសាលារៀន និងលើកទឹកចិត្តសិស្ស​​ឱ្យ​​បន្ត​​​​​រៀនសូត្រ។ការស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញដែរថាកុមារនៅកម្ពុជានៅបន្តរៀនយឺត ដោយសារ​​មូល​​​​ហេតុជាច្រើន ដូចជាការពុំបានត្រៀមខ្លួនឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ចូលរៀន គុណភាព​​ទាប​​នៃការរៀន និងបង្រៀនដែលកុមារទទួលបាន រួមនិងការមករៀនមិនទៀងទាត់។បញ្ហាទាំង​​អស់​​​នេះ ជាដើមហេតុធ្វើឱ្យកុមារជាច្រើននាក់បោះបង់ចោលការសិក្សា។

ក្នុងនាមជាយុវជនស្ម័គ្រចិត្តលោក ម៉ាត់ សាអ៊ីត លើកឡើងថា ខេត្តគោលដៅមួយចំនួន ដែល​​លោក​ត្រូវជួយ ដូចជា ខេត្តបាត់ដំបង បន្ទាយ មានជ័យ ពោធិ៍សាត់ កំពង់ធំ ស្វាយរៀង ព្រៃវែង កណ្ដាល កំពង់ស្ពឺ តាកែវ កំពត និងខេត្តសៀមរាប ។បើទោះជាមកដល់ពេលនេះ មិន​​ទា​ន់​​​​មាន​​ទិ​ន្នន័យច្បាស់លាស់ ពីចំនួនកុមារដែលត្រូវជួយ ប៉ុន្តែប្រភពដដែលបញ្ជាក់​​ថាកុមារ​​នៅ​​​​តាម​​ជន​​បទ​​ទាំងនោះ មានចំនួនរាប់ពាន់នាក់ ពួកគេធ្លាប់ទទួលបានការជួយឧបត្ថម្ភក៍ជា​​សម្ភារសិក្សា​​រួច​​​​មកហើយ។

ចំណែក នាយកសាលាបឋមសិក្សាជ័យតាស្វាយ ដែលស្ថិតក្នុងស្រុកឈូក ខេត្តកំពត លោក ដួង ឈូក​ចាត់​ទុកថាជំនួយរបស់យុវជន ម៉ាត់ សាអ៊ីត បានផ្លាស់ប្តូរសាលារបស់លោទាំងស្រុង​​តាម​​រយៈ​​​ផ្តល់ជំនួយជាច្រើនដល់សាលារបស់លោកដែលខ្វះខាតទាំងអគារសិក្សា និង​​បាន​​ជួយ​​​ជា​​សម្ភារសិក្សាដល់កុមារជា​ង២៤០នាក់។ក្នុងនោះលោកថាយុវជន​​ខាងលើបានជួយ​​សា​ង​​​ស​ង់​​អគារមួយខ្នងមានតម្លៃជាង​ ១ម៉ឺនដុល្លារថែមទៀត។

លោកបន្តថា៖«បើសិនជាអត់គាត់ និយាយចំទៅសាលានេះ​​ប្រហែលជាមិនបានប្រ​​សើរអ៊ឹចឹង​​ទេ​​។ សកម្មភាពដែលគាត់ធ្វើគឺបានជួយអភិវឌ្ឍសហគមន៍របស់យើង សាលារបស់យើង​​បាន​​ល្អ​​ប្រ​​សើរ»។

ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គីមអេង ចាត់ទុកថា​​សកម្ម​ភាពរបស់យុវជនខាងលើគឺជារូបភាពមួយដែលបង្ហាញពីការលះបង់ដើម្បីសង្គម ដែល​​ប​ច្ចុ​​ប្បន្នមិនសូវជាមានច្រើនទេ។ ដូច្នេះសាធារណៈជនគួរតែលើកទឹកចិត្ត ទោះបីជាខ្លួនមិនបាន​​ចូ​​ល​​​​​​រួមជាថវិកា ឬជំនួយមនុស្សធម៌ក្តី។

លោកបន្តថា៖«ជារឿងល្អដែលយុវជនគាត់មានឆន្ទៈឈឺឆ្អាលបញ្ហាសង្គម ចង់ជួយបញ្ហាសង្គម ជារឿងមួយសំខាន់ណាស់។ មានមនុស្សមិនច្រើនទេដែលលះបង់ពេលវេលា លះបង់ធនធាន លះបង់សេចក្តីសុខផ្ទាល់ខ្លួនសម្រាប់អ្នកដ៏ទៃ ដើម្បីជួយដល់អ្នកក្រីក្រ​ អ្នកដែលលំបាក ឱ្យ​​ងើ​ប​​ចេ​ញផុតពីការលំបាក»។

គោលនយោបាយជាតិស្តីពីការអភិវឌ្ឍយុវជនកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវគាំទ្រ​គំនិត​​ផ្តួច​ផ្តើមរបស់ក្រុមយុវជនស្ម័គ្រចិត្តមូលដ្ឋាន ឬអង្គការដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការងារស្ម័គ្រចិត្ត ដោយ​​ត្រូវឱ្យតម្លៃ និងផ្តល់រង្វាន់លើកទឹកចិត្តចំពោះយុវជនដែលបំពេញការងារស្ម័គ្រចិត្ត។ ជាពិសេស​​គឺត្រូវបង្កើតយន្តការសម្របសម្រួល និងបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​​ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពរវាង​​រដ្ឋា​​ភិបាល អង្គការជាតិ-អន្តរជាតិ និងវិស័យឯកជន ដើម្បីជួយអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត៕

អាជ្ញាធរវៀតណាមហាមពលរដ្ឋខ្មែក្រោមចងទង់ជាតិតំណាងខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅមុខផ្ទះ

អាជ្ញាធរវៀតណាមនៅខេត្តឃ្លាំងក្នុងទឹកដីកម្ពុជាក្រោម បានហាមឃាត់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមចងទង់ជាតិ តំណាងឱ្យជនជាតិដើមខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅខាងមុខផ្ទះ ខណៈមន្រ្តីសង្គមស៊ីវិលផ្នែកការពារសិទ្ធិមនុស្សចាត់ទុកថាការរារាំងនេះបានរំលោភបំពានលើសិទ្ធិជនជាតិដើម។

ពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោម លោក យ័ញ ​មិញ​ហ្វាង រស់នៅខេត្តឃ្លាំង ក្នុងទឹកដីកម្ពុជាក្រោម បានប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា អាជ្ញាធរវៀតណាមប្រមាណ​៣០នាក់ បានហាមលោកចងទង់ជាតិដែលតំណាងឱ្យខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅមុខផ្ទះ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ​២០២៣ កន្លងទៅ។ លោកថា ដំបូងឡើយទង់ជាតិខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនេះ គឺរូបលោកបានដាក់ភ្ជាប់ជញ្ជាំងនៅខាងក្នុងផ្ទះ ប៉ុន្តែក្រោយមកលោកចងនៅខាងក្រៅផ្ទះវិញម្តង។ លោកថា គោលបំណងដែលលោកចងទង់ជាតិតំណាងឱ្យជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមនេះ គឺចង់បង្ហាញឱ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយដែលជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម បានស្គាល់ពីអត្តសញ្ញាណជាតិសាសន៍របស់ខ្លួន។

លោកនិយាយថា៖ «ទង់ជាតិ៣ពណ៌តំណាងឱ្យសញ្ជាតិខ្មែរក្រោមរបស់ខ្ញុំ»។

បើតាម លោក យ័ញ មិញហ្វាង ទង់ជាតិដែលលោកបានចងដាក់ក្រៅផ្ទះនោះត្រូវបានអាជ្ញាធរវៀតណាមរឹបអូសយកទុក។ លោកបន្តថា​ អាជ្ញាធរវៀតណាមតែងតែរឹតត្បិតសេរីភាពខ្មែរក្រោមជាបន្តបន្ទាប់ ដោយថា មិនបានគោរពតាមគោលការណ៍ច្បាប់អន្តរជាតិស្តីពីការការពារសិទ្ធិជនជាតិដើមនោះទេ។

សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិជនជាតិដើម មាត្រា៩ បញ្ជាក់ថា ជនជាតិដើម និងបុគ្គលជនជាតិដើម មានសិទ្ធិស្ថិតនៅជាសមាជិកសហគមន៍ ជាជនជាតិដើម និងសង្គមជាតិ សមស្របតាមប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់របស់សហគមន៍ និងសង្គមជាតិពាក់ព័ន្ធ។ គ្មានការរើសអើងណាមួយកើតឡើងដោយសារការប្រើសិទ្ធិនេះឡើយ។

ជុំវិញករណីនេះ អគ្គលេខាធិការសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ បណ្ឌិត សឺន ជុំជួន ចាត់ទុក សកម្មភាពអាជ្ញាធរវៀតណាមដែលបានហាមឃាត់ការប្រើប្រាស់គ្រឿងសម្គាល់អត្តសញ្ញាណរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោម គឺជាសកម្មភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដែលផ្ទុយពីច្បាប់អន្តរជាតិ និងច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម។

លោកថា៖ «អាជ្ញាធរវៀតណាមគាត់មកហាមឃាត់រារាំង គឺជាទង្វើរមួយ ដែលបំពានទៅលើសិទ្ធិមនុស្សដែលទាក់ទងទៅហ្នឹង ការរក្សានូវអត្តសញ្ញាណរបស់ពូជសាសន៍នេះ។ អ៊ីចឹង បំពានទៅលើសិទ្ធិហ្នឹង ហើយខ្ញុំមើលឃើញថា គ្មានច្បាប់ណាមួយរបស់វៀតណាមចែងហាមឃាត់ទៅលើការ ប្រើប្រាស់អត្តសញ្ញាណបែបនេះទេ»

បន្ថែមលើនេះ លោកបានជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ត្រូវអនុវត្តតាមគោលការណ៍គោរព សិទ្ធិមនុស្ស និងពិនិត្យមើលមន្រ្តីនៅតាមមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន ដោយលោកថា ពួកគេតែងតែប្រើប្រាស់អំណាចរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមជាបន្តបន្ទាប់។

លោកថា៖ «រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមគួរតែណែនាំទៅដល់សមត្ថកិច្ច ណែនាំទៅដល់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួនហ្នឹង ឱ្យមានការគោរពឱ្យបានត្រឹមត្រូវទៅតាមគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ហើយជាពិសេសច្បាប់របស់ខ្លួន»

ជារឿយៗ គេសង្កេតឃើញថា ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមដែលរស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ត្រូវបានអាជ្ញាធរវៀតណាមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ដោយពួកគេមិនអាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិដូចទៅនឹងពលរដ្ឋវៀតណាមផ្សេងៗទៀតនោះទេ។ សកម្មភាពនៃការរឹតត្បិតទាំងនោះរួមមាន សិទ្ធិក្នុងការគោរពជំនឿសាសនា ការមិនឱ្យសិក្សាប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរ និងសិទ្ធិបញ្ចេញមតិជាដើម។

ជុំវិញករណីនេះ ស្ថានទូតវៀតណាមប្រចាំប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា មិនអាចសុំការឆ្លើយតបបានទេ ដោយសារលេខទូរសព្ទនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់ស្ថានទូតវៀតណាម មិនអាចទំនាក់ទំនងបាន។

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេស លោក អាន សុខឃឿន ក៏មិនអាចសុំការឆ្លើយតបបានដែរ នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា ដោយទូរសព្ទចូលជាច្រើនលើកមិនមានអ្នកទទួល។

ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលអាណានិគមបារាំងចុះហត្ថលេខាប្រគល់ទៅឱ្យប្រទេសវៀតណាមត្រួតត្រាបន្តដែលខ្មែរក្រោមចាត់ទុកថាខុសច្បាប់ កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៩ មានផ្ទៃដីទំហំ ៦៧ ៧០០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ឬមានចំនួន២១ខេត្ត-ក្រុង។ គិតត្រឹមថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមបានស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់វៀតណាមអស់រយៈពេល ៧៤ឆ្នាំមកហើយ។

ដែនដីកម្ពុជាក្រោមដែលអាណានិគមបារាំងហៅថា កូសាំងស៊ីន បច្ចុប្បន្នត្រូវបានសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមប៉ាន់ប្រមាណថា មានពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមរស់នៅមិនតិចជាង ៧ លាននាក់នោះទេ បើទោះជារដ្ឋាភិបាលវៀតណាមថាមានប្រមាណតែ ១លាន៣សែននាក់ក្តី។

នៅទឹកដីកម្ពុជាក្រោម មានវត្តអារាមពុទ្ធសាសនាថេរវាទខ្មែរចំនួន ៤៦១ វត្ត ក្នុងនោះខេត្តព្រះត្រពាំងដែលមានពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមរស់នៅច្រើនជាងគេមានវត្តសរុបចំនួន ១៤៣ វត្ត ហើយវត្តមានវ័យចំណាស់ជាងគេឈ្មោះថា សំបួររង្សី កសាងនៅ គ.ស. ៣៧៣ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកកំពង់ស្ពាន ខេត្តព្រះត្រពាំង។ នៅកម្ពុជាក្រោម វត្តអារាមត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាឃ្លាំងវប្បធម៌ ជាទីកន្លែងថែរក្សា ការពារអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្មែរក្រោមទាំងមូល។

បើទោះបីជាទឹកដីកម្ពុជាក្រោមត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមក៏ដោយ ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ ធម្មិកោ ធ្លាប់មានព្រះរាជបន្ទូលថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៩ រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយព្រះបរមរតនកោដ្ឋ រហូតដល់រដ្ឋាភិបាលលោក លន់ នល់ (១៩៧០ ដល់១៩៧៥) និងរដ្ឋាភិបាលរបស់ ប៉ុល ពត (១៩៧៥ ដល់១៩៧៩) គឺមិនទទួលស្គាល់ការកាត់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមទៅឱ្យវៀតណាមនោះឡើយ។ ព្រះអង្គបញ្ជាក់ថា ការមិនទទួលស្គាល់នេះបង្ហាញថា ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមនៅតែជាទឹកដីរបស់ខ្មែរដដែល៕

លោក ហ៊ុន សែន៖ កម្ពុជាពុំបង្កើតច្បាប់អនុញ្ញាតឱ្យអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នារៀបការស្របច្បាប់

0

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន សែន និយាយថា ប្រទេសកម្ពុជាពុំអនុញ្ញាតឱ្យមានសមភាពច្បាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍សម្រាប់ដៃគូអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នានោះទេ ខណៈក្រុមអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នាយល់ថា ការធ្វើបែបនេះប្រៀបបាននឹងផាត់ពួកគេចេញពីពលរដ្ឋក្នុងសង្គម។

នេះជាលើកដំបូងក្នុងការថ្លែងបញ្ជាក់ពីគោលជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទាក់ទិននឹងសហគមន៍អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា (LGBT+) ដែលការទាមទាររបស់ពួកគេសុំសិទ្ធិរៀបការស្របច្បាប់អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយតាមរយៈយុទ្ធនាការផ្សេងៗ។

ក្នុងពិធីសំណេះសំណាលជាមួយកម្មករកម្មការិនីជិត២ម៉ឺននាក់ នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា លោកពុំតាក់តែងច្បាប់អនុញ្ញាតឱ្យអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នាអាចរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ស្របច្បាប់នោះទេ ប៉ុន្តែលោកក៏មិនប្រឆាំងទៅនឹងការស្រលាញ់ភេទដូចគ្នានោះដែរ ដោយសំអាងថាវាជាសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។

លោក ហ៊ុន សែន និយាយថា៖ «ប្រទេសយើងគឺឱ្យសិទ្ធិស្របច្បាប់ក៏មិនឱ្យ រារាំងឱ្យមានទោសក៏មិនឱ្យដែរ។ យើងគោរពសិទ្ធិរបស់គេ តែយើងមិនចេញច្បាប់នោះទេ»។

ការលើកឡើងបែបនេះ បន្ទាប់ពីលោក នាយករដ្ឋម​ន្រ្តី មានការព្រួយបារម្ភពីការកើនឡើងនៃចំនួនអ្នកកើតជំងឺអេដស៍ដល់ទៅ៣០០នាក់ក្នុងឆ្នាំ២០២២ បើប្រៀបធៀបក្នុងឆ្នាំ២០២១ ហើយលោកបន្តថា ប្រភពចម្លងនៃមេរោគអេដស៍នេះ ពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមមនុស្សស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា ជាពិសេសបុរសស្រលាញ់បុរស។

ជុំវិញករណីនេះ ឈឿង រចនា មន្ត្រីសម្របសម្រួលគម្រោងមូលនិធិមីក្រូឥន្ទធនូអន្តរជាតិប្រចាំកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា

សហគមន៍អ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា (LGBT+) ក៏ជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងសង្គម ហេតុនេះពួកគេសក្តិសមនឹងទទួលបានការគាំពារដោយច្បាប់ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋដទៃទៀតដែរ។

រចនា ឱ្យដឹងថា ការពុំអនុញ្ញាតឱ្យសហគមន៍អ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នារៀបការស្របច្បាប់នឹងបណ្ដាលឱ្យពួកគេប្រឈមបញ្ហាយ៉ាងច្រើន។

រចនា ថា មន្រ្តីរាជការមួយចំនួនស្ថិតក្នុងក្រុមមនុស្សស្រលាញ់ភេទដូចគ្នានឹងមិនទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភលើប្រពន្ធកូននោះទេ ខណៈការលែងលះរបស់ពួកគេក៏ពុំទទួលបានការគាំពារដោយច្បាប់ ដែលខុសពីការមានសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍គឺមានច្បាប់កំណត់ច្បាស់លាស់ជុំវិញការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិ។ បន្ថែមពីលើនេះ រចនា ថា ក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រង ពុំអនុញ្ញាតឱ្យ រចនា ដាក់ឈ្មោះដៃគូដែលអត់មានសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ឱ្យទទួលអត្ថប្រយោជន៍បន្តឡើយ។

រចនា និយាយថា៖«យើងសង្ឃឹមថានៅថ្ងៃអនាគតគឺស្រុកយើងនឹងវិវត្តទៅដល់ចំណុចដែលអាចឱ្យមានសមភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍ ហ្នឹងជាអ្វីដែលយើងចង់បានដើម្បីយើងគ្រប់គ្នាទទួលបានការការពារពីច្បាប់ដូចៗគ្នាក្នុងនាមជាប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់»។

យុវជន សុទ្ធ ពៅសំណាង​ វ័យ២៥ ឆ្នាំ ស្ថិតក្នុងក្រុមអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា និយាយថា គាត់ និងដៃគូស្រលាញ់គ្នាពុំអាចដាក់ឈ្មោះជាអាណាព្យាបាលកូនបានទាំងពីរនាក់នោះទេ ក្នុងករណីសុំក្មេងមកចិញ្ចឹម ប្រសិនបើពុំបានចុះបញ្ជីសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ស្របច្បាប់នោះ។

សំណាង សង្ឃឹមថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងអនុម័តសមភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍នេះនាពេលខាងមុខ។

សំណាង និយាយថា៖ «បើទោះបីខ្ញុំស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា ប៉ុន្តែខ្ញុំចង់មានគ្រួសារមួយ ដៃគូខ្ញុំចង់មានកូនអីចឹងទៅ បង្កើតជាក្រុមគ្រួសារមួយដូចគេឯងចឹងទៅ។ ខ្ញុំចង់ស្មុំកូនហើយឈ្មោះអាណាព្យាបាលគឺមាន២នាក់ ដែលខ្ញុំជាមួយដៃគូខ្ញុំ [អត់មានសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ អាចដាក់ឈ្មោះជាអាណាព្យាបាលបានតែម្នាក់]»។

អ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នាមួយរូបទៀតឈ្មោះ សុន រស្មី ចាត់ទុកការពុំអនុញ្ញាតឱ្យពួកគាត់អាចរៀបការស្របច្បាប់ ប្រៀបបាននឹងផាត់ពួកគាត់ចេញពីពលរដ្ឋក្នុងសង្គមកម្ពុជា។

រស្មី និយាយថា៖ «ធម្មតាយើងកើតមកនៅក្នុងសង្គមយើងមានក្ដីស្រលាញ់ហើយនៅពេលដែលមាន យើងចង់រៀបការជាមួយគ្នា។ ចឹងបើសិនជាយើងអត់មានច្បាប់គាំទ្រ វាហាក់បីដូចជាយើងមិនមានតម្លៃនៅក្នុងសង្គម»

អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក កត្តា អ៊ន និយាយថា ពលរដ្ឋក្នុងសង្គមកម្ពុជាត្រូវការអប់រំបន្ថែមទៀតទាក់ទិននឹងសិទ្ធិរបស់សហគមន៍អ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក កត្តា អ៊ន ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបើកចំហសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញដល់ក្រុមអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា លើការស្លៀកពាក់ ការរស់នៅ និងការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ផងដែរ។ 

លោក កត្តា អ៊ន និយាយថា៖  «យើងមិនអាចធានាថាឱ្យមានច្បាប់ហ្នឹងបានទេ ពីព្រោះសង្គមយើងវប្បធម៌ ប្រពៃណី ផ្នត់គំនិតយើង ត្រូវការពេលវេលាទៅមុខទៀត»។

កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ សហគមន៍ឥន្ទធនូកម្ពុជា(Rainbow Community Kampuchea) បានបង្កើត​យុទ្ធនាការ «ខ្ញុំ​ទទួល​យក» ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង និង​ជំរុញ​ការ​ទទួលយកពីសាធារណជនចំពោះអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា (LGBT+) ជាពិសេស​គឺចូលរួម​ចំណែកទាមទារឱ្យមានការការពារផ្នែកច្បាប់ នៃសមភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍​សម្រាប់ដៃគូ​អ្នក​ស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា។

សហគមន៍ឥន្ទធនូកម្ពុជា បានកៀរគរសមាជិករបស់ខ្លួនជួបជុំគ្នានៅថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូ ជា​រៀងរាល់​ឆ្នាំ ក្នុងបំណងផ្សាភ្ជាប់ជាមួយទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ធ្នូ ផងដែរ។ 

ច្បាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍មាត្រា៦ ចែងថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាមិនអាចរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បាន​នោះទេក្នុងករណី បុគ្គលនោះមានភេទដូចគ្នា បុគ្គលគ្មានពលានុភាពនៃលិង្គ បុគ្គលមាន​ជំងឺ​ឃ្លង់ របេង មហារីក កាមរោគ ដែលមិនទាន់ព្យាបាលបានជាដាច់ ជនវិកលចរិត ជនមិនដឹង​ខុសត្រូវ និងបុគ្គលមានចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍ពីមុនមិនទាន់រលាយ។ 

សហគមន៍ឥន្ទធនូកម្ពុជា ចាប់ផ្ដើមរូបរាងឡើងក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ដោយមានការគាំទ្រ​មូល​និធិ​ពីក្រុមអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នានៅបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនដូចជា ឥណ្ឌា ថៃ បារាំង អូស្ត្រាលី សហរដ្ឋអាមេរិក ជាដើម។ ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ សហគមន៍មួយនេះ បានក្លាយជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល​របស់អ្នកស្រឡាញ់ភេទ​ដូចគ្នា​ដំបូងបំផុតនៅកម្ពុជាដែលបានចុះបញ្ជីជាមួយក្រសួងមហាផ្ទៃ។ បច្ចុប្បន្នអង្គការនេះ​មាន​សមាជិកសរុបជាង ២​០០០នាក់។ បើតាម លោក កត្តា អ៊ន អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ឱ្យដឹងថា កាលពីឆ្នាំ២០២១ លោកបានទទួលរបាយការណ៍ពីសហគមន៍ឥន្ទធនូកម្ពុជាថា មានពលរដ្ឋកម្ពុជាប្រហែល១០ម៉ឺននាក់ស្ថិតក្នុងក្រុមមនុស្សស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា។ ក្នុងនោះមានអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នាចំនួន១ម៉ឺន៦ពាន់នាក់កំពុងរួមរស់ជាដៃគូ​ឬស្មើនឹង៨ពាន់គូ៕

ពលរដ្ឋបង្ហាញការយល់ឃើញខុសៗគ្នា ជុំវិញការកែច្បាប់បោះឆ្នោតជាថ្មី

ប្រជាពលរដ្ឋបានលើកឡើងពីការយល់ឃើញខុសៗគ្នា ជុំវិញការកែច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័តកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនា​ តាមការស្នើសុំរបស់ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។

ពលរដ្ឋទាំងនោះមួយចំនួនយល់ថា សេចក្ដីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតថ្មីនេះ បានរំលោភលើសិទ្ធិរបស់ពួកគេក្នុងការសម្រចចិត្តទៅបោះឆ្នោតឬមិនទៅបោះឆ្នោត ខណៈខ្លះទៀតថា ការដាក់កំហិតពលរដ្ឋចង់ឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនតម្រូវឱ្យទៅបោះឆ្នោតជារឿងត្រឹមត្រូវ។

អ្នកស្រី ឡុង វណ្ណា ​ រស់នៅភូមិកំពង់តាឡុង ឃុំបឹងខ្យាង ស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល​ ចាត់ទុកការកែច្បាប់បោះឆ្នោតនេះមិនសូវមានយុត្តិធម៌ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលពុំមានគណបក្សខ្លួនពេញចិត្តសម្រាប់ការបោះឆ្នោតខាងមុខ។

អ្នកស្រី វណ្ណា​ និយាយថា៖ «ការកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោតមានអារម្មណ៍ថាមិនសូវមានភាពយុត្តិធម៌ បើអត់មានគណបក្សប្រណាំងប្រជែង ប្រជាជនគាត់ថាមិនដឹងទៅបោះ[ឆ្នោត]យ៉ាងម៉េច?»។

ស្រដៀងគ្នានេះ សកម្មជនដីធ្លី លោក ស្ងួន ញឿន អាយុ ៤៤ឆ្នាំ រស់នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និយាយថា ច្បាប់នេះ បានដាក់សម្ពាធលើលោកដែលមានបំណងចង់ក្លាយជាអ្នកនយោបាយនៅថ្ងៃមុខ និងប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀតឱ្យទៅបោះឆ្នោត បើទោះបីពុំមានគណបក្សដែលខ្លួនពេញចិត្តក៏ដោយ។

លោកយល់ថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់បោះឆ្នោតថ្មីនេះជាការរំលោលើសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋដែលផ្ទុយទៅនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។

លោក ញឿន និយាយថា៖ «ចំពោះខ្ញុំគឺវាប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិពលរដ្ឋ ទាំងអាជ្ញាធរក្ដី ពលរដ្ឋក្ដី អត់បានទៅបោះឆ្នោត គេកៀបសង្កត់ហើយដល់ផាកពិន័យថែមទៀតផង។ ចឹងហើយពួកគាត់ស្រលាញ់អ្នកណា គាត់បោះឱ្យអ្នកហ្នឹងទៅ ប៉ុន្តែកុំឱ្យបង្កើតច្បាប់ហ្នឹងមក បើគាត់ស្រលាញ់ចង់ទៅបោះ បោះទៅ បើគាត់អ់តមាន ឧទាហរណ៍ អត់មានបក្សបោះ គឺអត់ទៅបោះទៅ សិទ្ធិរបស់គាត់»។

កាលពីយប់ថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានរំលេចឡើងពីការកែច្បាប់បោះឆ្នោតថ្មីនេះដើម្បីដាក់បន្ទុកលើមេដឹកនាំនយោ​បា​យ​ឱ្យមានទំនួលខុ​ស​​ត្រូវក្នុងនាមជាពល​​រដ្ឋ​​គំរូ។ បីថ្ងៃក្រោយ សេចក្ដីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ បានធ្លាក់ចូលដល់ស្ថាប័នរដ្ឋសភា ដោយទិសដៅដកហូតសិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតលើជនណាខកខានមិនបានបោះឆ្នោត ព្រមទាំងអនុញ្ញាតឱ្យ គជប កំណត់ករណីលើកលែងសម្រាប់ពលរដ្ឋមិនបានបោះឆ្នោតនិងអាចឈរឈ្មោះ។

ចំណែកស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត កំ​ពុង​​​រៀបចំបញ្ជី និងនីតិវិធីដើម្បីទុកស្រង់ឈ្មោះក្រោយថ្ងៃទី២៣ ខែ​​កក្ក​ដា ចំពោះ​អ្នកដែលបានទៅ និ​​ង​​​មិន​​បានទៅបោះឆ្នោតជ្រើស​​តាំង​​តំ​​ណា​ងរាស្រ្ត​​នី​​តិ​​​​កាលទី៧។

សមាជិក គជប ទាំង ៩នាក់ ក៏គ្រោងនឹងពិភាក្សាជាមួយបណ្ដាអង្គការសង្គមស៊ីវិល គណបក្សនយោបាយ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ជុំវិញការកំណត់ករណីលើកលែងសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខកខានមិនបានបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែអាចឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតបាន បន្ទាប់ពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតនេះត្រូវបានអនុម័តជាផ្លូវការ។

លោក វង់ សុធារ៉ា គ្រូបង្រៀនផ្នែកប្រវត្តិសាស្រ្ត នៅសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ យល់ថា ការដាក់បន្ទុកដល់ពលរដ្ឋមានបំណងចង់ឈរឈ្មោះលុះត្រាបានបោះឆ្នោត ជាការបង្ហាញថាពួកគេបានបំពេញកាតព្វកិច្ចក្នុងសង្គមមុននឹងក្លាយជាបេក្ខជនតំណាងរបស់ពលរដ្ឋ។

បន្ថែមពីលើនេះ លោក សុធារ៉ា យល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួររៀបចំឱ្យមានការបោះឆ្នោតនៅក្រៅប្រទេសតាមបណ្ដាស្ថានទូតកម្ពុជាសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះដើម្បីឱ្យពួកគេមានឱកាសបានបោះឆ្នោតផងដែរ។

លោក សុធារ៉ា និយាយថា៖ «ដូចជាអត់មានអីត្រូវយល់ទាស់អីទេ បើសិនជាយើងអត់ធ្លាប់បោះឆ្នោតឱ្យគេផង ហើយយើងទៅឈរឈ្មោះខ្លួនឯង ដូចជាយើងអត់ធ្លាប់បានបំពេញកាតព្វកិច្ចជាពលរដ្ឋផង»។

ចំណែកសាស្រ្តាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោថ្មីនេះធ្វើឡើងដើម្បីបំពេញសេចក្ដីត្រូវការដល់អ្នកនយោបាយមួយចំនួន បើទោះបីជាច្បាប់នេះបានកាត់បន្ថយសិទ្ធិខ្លះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក៏ដោយ។

លោក សុវណ្ណារ៉ា និយាយថា៖ «វិសោធនកម្មមិនបំពេញសេចក្ដីត្រូវការពលរដ្ឋទូទៅទេ។ បានន័យថាដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍សម្រាប់អ្នកនយោបាយមួយក្រុមដែលចង់បាន»។

ជាការឆ្លើយតប លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានបដិសេធជុំវិញការលើកឡើងថា ច្បាប់នេះបានរំលោភលើសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋ ដោយចាត់ទុកថា ការយល់ឃើញរបស់ពលរដ្ឋអាស្រ័យលើការយល់ដឹងរបស់ពួកគេរៀងខ្លួន។

លោក និយាយថា៖ «បើបុគ្គលណាចង់ឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត តែខ្លួនឯងផ្ទាល់មិនទៅបោះឆ្នោត សួរថាតើវាយ៉ាងម៉េច វាតុល្យភាពជាមួយពលរដ្ឋទូទៅទេ អត់ទេ។ ចឹងខ្ញុំយល់ថាបងប្អូនមួយចំនួនយល់ថា [កែច្បាប់បោះឆ្នោត] វាមិនល្អ គឺយល់ខុសហើយ»។

វិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតនេះ បានកែច្បាប់បោះឆ្នោតចំនួន៤ គឺច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រ, ច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ-សង្កាត់, ច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា រាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ។

វិសោធនកម្មច្បាប់ទាំងនេះបានដាក់បន្ថែមនូវលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលចង់ឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត។

ក្នុងនោះសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់តម្រូវឱ្យពលរដ្ឋដែលចង់ឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត បានទៅបោះឆ្នោតសកលនៅលើកចុងក្រោយ និងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តតម្រូវឱ្យពលរដ្ឋដែលចង់ឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតបានទៅបោះឆ្នោតសកលចំនួន២លើកជាប់គ្នា។ ច្បាប់នេះក៏បានកំណត់ថា ជនណាឬគណបក្សនយោបាយដែលរារាំងឬញុះញង់ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតមិនឱ្យទៅបោះឆោ្នត និងណែនាំ ឬញុះញង់ឱ្យអ្នកបោះឆ្នោតបំផ្លាញ ឬធ្វើឱ្យខូចសន្លឹកឆ្នោត ត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីបោះឆ្នោត ឬលុបបេក្ខភាពរបស់សាមីខ្លួនឬគណបក្សនយោបាយ និងដកសិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតរយៈពេល៥ឆ្នាំ ឬគណបក្សនយោបាយអាចត្រូវដកសិទ្ធិមិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោត៥ឆ្នាំយ៉ាងតិច។

ដោយឡែកច្បាប់ស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ តម្រូវឱ្យពលរដ្ឋបានបោះឆ្នោតជាសកលលើកចុងក្រោយ។

កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៧ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ដោយបើកផ្លូវឱ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ អាចប្តឹង​ទៅតុលាការកំពូល ឱ្យរំលាយគណបក្សនយោបាយណាដែលរកឃើញថា បានប្រព្រឹត្តខុស​ទៅនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ និងច្បាប់ដទៃទៀតនៃ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា។

ជាមួយគ្នានេះ វិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយក្នុងឆ្នាំដដែលបានអនុញ្ញតឱ្យ​គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បែងចែកអាសនៈទាំងអស់របស់គណបក្សដែលត្រូវបានរំលាយ​ទាំងក្នុងរដ្ឋសភា និងអាសនៈឃុំ-សង្កាត់ ទៅឱ្យបក្សផ្សេងទៀត​ដែលបាន​ចូលរួមការបោះឆ្នោត៕

តម្លៃប្រេងឥន្ធនៈធ្លាក់ចុះ នៅកម្ពុជា

ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មបានចេញសេចក្តីជូនដំណឹងស្តីពីកាកំណត់រូមមន្តសម្រាប់កែសម្រួលតម្លៃលក់រាយប្រេងឥន្ធនះនៅតាមស្ថាប័នចាប់ពីថ្ញៃទី១១ ដល់ ២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣។

យោងទៅតាមសេចក្តីប្រកាសអន្តរក្រសួងបានចុះថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ស្តីពីកាកំណត់រូបមន្តកែសម្រួលថ្លៃលក់រាយប្រេងឥន្ធនៈនៅកម្ពុជាដោយក្រុមហ៊ុនលក់ប្រេងឥន្ធនៈបានយល់ស្របទៅតាមរូបមន្តកំណត់ ថ្លៃលក់រាយប្រេងឥន្ធនៈនឹងចាប់ពីថ្ងៃទី១១ ដល់ ២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ នឹងលក់ ៤.៤៦៨រៀល/លីត្រ សម្រាប់សាំងEA92 និង៤.១៦៨រៀល/លីត្រ សម្រាប់ម៉ាស៊ូត DO 50ppm។

ដើម្បីកែសម្រួលជីវភាពប្រជាជន លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែន បានសម្រេចបញ្ចុះតម្លៃលក់រាយប្រេង នៅកម្ពុជា ដោយបានកែប្រែលក់៤.៤៦៨រៀល/លីត្រ សម្រាប់សាំងធម្មតាEA92 និង៤.១៦៨រៀល/លីត្រ សម្រាប់ម៉ាស៊ូត DO 50ppm។

គួរបញ្ជាក់ផងដែលថា ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មពុំបានកំណត់តម្លៃលក់រាយប្រេងឥន្ធនៈនោះទេ ដោយគ្រាន់បានស្រង់នៅតម្លៃទ្បើង-ចុះនៃប្រេងតាមទីផ្សារមកប្រកាសដូចខាងលើតែប៉ុណ្ណោះ អាស្រ័យហេតុនេះ សូមសាធារណៈជន និងគ្រប់ស្ថានីយមេត្តាជ្រាប និងប្រតិបត្តិតាមអោយបានចាំបាច់៕

Latest News