fbpx
Home Blog Page 75

ធនាគារជាតិ​អំពាវនាវ​​ឱ្យសាធារណជន​ប្រុងប្រយ័ត្នពី​ការ​ឆបោក​ប្រាក់​តាមបណ្តាញ​​សង្គម និង​ទូរស័ព្ទ

ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា​ អំពាវនាវ​​ឱ្យសាធារណជនបង្កើនការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់​ក្នុងការ​ការប្រើប្រាស់​សេវា​ហិរញ្ញវត្ថុ​ឌីជីថល ដើម្បីជៀសវាងការ​ឆបោកប្រាក់គ្រប់រូបភាព តាមរយៈបណ្តាញសង្គម និង​ប្រព័ន្ធ​ទូរស័ព្ទ។

យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ បញ្ជាក់​ថា  ជនខិលខូចបានឆបោកប្រាក់​ជន​រងគ្រោះ ដោយបើគណនី​បណ្តាញ​សង្គម​នៃ​សមាជិក​ណាមួយ​របស់​គ្រួសារ ញាតិសន្តាន មិត្តភក្តិ ឬថ្នាក់ដឹកនាំស្ថាប័ន បន្លំ​ដើម្បីសុំខ្ចីប្រាក់ ឬ​ផ្ទេរប្រាក់​យក​ទៅប្រើប្រាស់​បន្ទាន់​ក្នុង​រយៈពេល​ខ្លី។ ជនខិល​ខូច​ទាំងនោះ​ ​បាន​ប្រើប្រាស់​ការ​ប្រាប់ឱ្យ​​ផ្ទេរប្រាក់​ឱ្យ​ពួកគេ​តាមរយៈ​កម្មវិធី​ទូរស័ព្ទ​ចល័ត គណនី ភ្នាក់ងាររបស់គ្រឹះស្ថានធគារ និងហិរញ្ញវត្ថុ ឬគ្រឹះស្ថានផ្តល់សេវាទូទាត់សងប្រាក់ ដែលអាចផ្ទេរប្រាក់បានងាយស្រួល និងឆាប់រហ័ស។

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលបញ្ជាក់ថា៖ «​ពេលថ្មីៗនេះមានជនខិពរខូចមួយចំនួន បានព្យាយាម​ឆបោក​ប្រាក់​តាម​គ្រប់រូបភាព នៅតាមបណ្ដាញសង្គម ដូចជា Telegram, Facebook និង TikTok ជាដើម ក៏ដូចជាតាមប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទ ខណៈពេលដែលវិស័យបច្ចេក​វិទ្យា​ឌីជីថលនៅកម្ពុជា កំពុង​មាន​ការរីកចម្រើន​គួរ​ឱ្យ​កត់សម្គាល់»។

បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានបន្ថែមថា ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជាស្នើឱ្យសាធារណជន រក្សា​សុវត្ថិភាព​ព័ត៌មាន​នៃ​គណនីបណ្តាញសង្គមផ្ទាល់​ខ្លួន និងស្វែងយល់ពីការប្រើប្រាស់សេវាហិរញ្ញវត្ថុ ឌីជីថល ព្រមទាំងបង្កើនការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ មុនពេលផ្ទេរប្រាក់តាមកម្មវិធីទូរស័ព្វចល័ត ឬតាមគណនី ឬតាមរយៈភ្នាក់ងារ ដោយត្រូវផ្ទៀងផ្ទាត់តាមមធ្យោបាយអាចធ្វើទៅបាន ក្នុងការបញ្ជាក់ពីលេខទូរស័ព្ទ លេខគណនី និងអត្តសញ្ញាណអ្នកទទួលប្រាក់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និងច្បាស់លាស់៕​

យុវជនមួយក្រុមប្រារព្ធយុទ្ធនាការពណ៌ស្វាយរត់ដើម្បីសិទ្ធិស្ត្រី និងទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាលើស្ត្រី

យុវជនមួយក្រុមគ្រោង​​​ប្រារព្ធយុទ្ធនាការពណ៌ស្វាយរត់ដើម្បីសិទ្ធិស្រ្ដី ក្នុងទិវា​លើកកម្ពស់សិទ្ធិនារី​ពិភពលោក ​​លើកទី១១២ ដែល​នឹងប្រព្រឹត្ដ​ទៅនៅសប្ដាហ៍ក្រោយ​​ ក្នុង​គោលបំណង​បង្ហាញ​ទៅ​កា​​ន់​​​​ពិភព​លោកថា នារីកម្ពុជាក៏មានសិទ្ធិស្មើនឹងបុរស ស្រ្ដីគួរត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត​ឱ្យក្លាយជាអ្នកដឹ​​ក​​នាំ​​​​​ឱ្យបានច្រើន និងទប់​ស្កាត់កុំឱ្យមានអំពើហិង្សាលើស្ដ្រី។

យុទ្ធនាការ​នេះនឹងប្រព្រឹត្តទៅរយៈពេល ៣ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី២៤ ដល់ថ្ងៃទី២៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ នៅខេត្តសៀមរាប។  

យុវតី​ ឌី រុចារ្យសុជិនី អាយុ២២ឆ្នាំ ជាតំណាងក្រុមយុវជន និងជានិស្សិតនៃសាកលវិទ្យាល័យមួយនៅរាជធានី​​ភ្នំពេញ បាន​ឱ្យដឹង​ថា មូលហេតុនៃការបង្កើតយុទ្ធនាការពណ៌ស្វាយរត់ដើម្បីសិទ្ធិស្រ្ដីនេះ ធ្វើឡើង​​ក្នុងគោលបំណងអបអរ​ទិវាសិទ្ធិនារីអន្ដរជាតិ ៨មីនា ​លើក​ទី​១១២​ផង​ និង​ដើម្បីផ្សព្វ​​ផ្សា​​យឱ្យសាធារណជនបាន​​យល់​ដឹង​ពីសិទ្ធិនារីឱ្យបានកាន់តែទូលំទូលាយជាងមុន ជាពិសេសការផ្តល់​​តម្លៃ លើកកម្ពស់សិទ្ធិ​ស្រ្ដី និង​ទប់ស្កាត់​ការ​ប្រើអំពើហិង្សា​ទៅលើស្ត្រី។

យុវតីរូបនេះ​បញ្ជាក់​ថា យុទ្ធនាការនេះនឹងមានអ្នកចូលរួមប្រមាណ​១០០នាក់។

កញ្ញាបន្តថា៖ «យុទ្ធនាការពណ៌ស្វាយរត់ដើម្បីសិទ្ធិស្រ្ដីហ្នឹង គឺដើម្បីអបអរនូវទិវាសិទ្ធិនារីអន្ដរជាតិលើ​​ក​​ទី១១២។ ពួកខ្ញុំលើកយកមកធ្វើនៅចុងខែ ដោយសារមានមនុស្សចូលរួមច្រើន និងមិនអាចរៀប​ចំចំថ្ងៃ៨មីនាទាន់ ទើបពួកខ្ញុំលើកយកមកប្រារព្ធថ្ងៃទី២៤ខាងមុខនេះទៅ ណាមួយវាចំថ្ងៃចុង​​សប្ដាហ៍»

កញ្ញាបន្ដថា៖ «ពួកខ្ញុំចង់បង្ហាញការគោរពសិទ្ធស្រ្ដី មិនមែនតែថ្ងៃ៨មីនាទេ គឺមានគ្រប់ថ្ងៃទាំងអស់ ជាពិសេសក៏ជាសារមួយដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឱ្យមានអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារកើតឡើងដែរ ព្រោះយុទ្ធនា​ការនេះនឹងធ្វើឱ្យបុរសៗកាន់តែយល់ដឹងច្រើន និងអាចកាត់បន្ថយបញ្ហានេះ»

ជាមួយគ្នានេះដែរ យុវជន គឹម ជិលីន អាយុ២៣ឆ្នាំ ជាអ្នកស្រឡាញ់បរិស្ថាន បានលើកឡើងថា យុទ្ធនាការពណ៌ស្វាយរត់ដើម្បីសិទ្ធិស្រ្ដីនេះ មិនមែនសម្រាប់តែស្រ្ដីនោះទេ គឺជាព្រឹត្ដិការណ៍រួមទាំ​​ង​អស់គ្នា ទាំងបុរស​​​ ទាំងស្រ្ដី គឺអាចចូលរួមអបអរទិវានារីអន្ដរជាតិ។ លោកថា លក្ខខណ្ឌវប្បធម៌ សង្គម និង​​គ្រួសារ បាន​ក្លាយ​ជារបាំង​យ៉ាង​ក្រាស់​​សម្រាប់ស្ដ្រីក្នុងការបង្ហាញនូវសំឡេងរបស់​ខ្លួន​​ទៅ​​លើកិច្ចការសង្គម និង​ក្រុមគ្រួសារ ដែលករណីនេះ លោកថា ក្នុងនាមជាយុវជន​គួរណាស់តែលើ​​កបញ្ហាទាំងអស់នេះ ដើម្បីឱ្យមានលំហនៃសំឡេងស្រ្ដីកាន់​តែកើនឡើង។

លោកបន្តថា៖ «បុរសមានភាពរឹងមាំជាងស្ដ្រី តែស្រ្ដីគាត់មានចំណុចពិសេសមួយខុសពីបុ​​រ​​ស គឺពួក​គាត់​មាន​ភាព​ទន់​ភ្លន់ និងអាចពរពោះបាន។ ខ្ញុំចង់ឱ្យស្រ្ដីអាចក្លាយជាអ្នកដឹកនាំក្នុងស្ថាប័​នឯកជន និងរដ្ឋឱ្យបានច្រើន​។ ខ្ញុំចូលរួមព្រឹត្ដិការណ៍នេះ គឺចង់លើកកម្ពស់ និងឱ្យតម្លៃស្ដ្រីក្នុងនា​​ម​ជាយុវជនម្នាក់»

អ្នក​នាំពាក្យក្រសួងកិច្ចការនារី លោក​ស្រី​ ម៉ាន ចិន្ដា មានប្រសាសន៍ថា រាល់សកម្មភាពរបស់យុវជនដើម្បីលើក​កម្ពស់សិទ្ធិស្ដ្រី គឺជារឿងដែលគួរធ្វើ ហើយក្រសួងគាំទ្ររាល់សកម្មភាពសង្គមទាំងអស់។

លោកស្រីបន្ដថា៖ «រឿងល្អ យើងស្វាគមន៍រាល់សកម្មភាពលើកកម្ពស់សិទ្ធិស្រ្ដី»

នាយិកានៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក​ស្រី​ ចក់ សុភាព​ បាន​ថ្លែង​ថា ការចូលរួមរបស់យុវជនជាទ្រង់​ទ្រាយ​ក្នុងការបញ្ចេញមតិ​​ ឬការជួបជុំសកម្មភាពបែបវិជ្ជមាន នឹង​មានផលជះដល់ការយល់ដឹងរបស់​យុវជ​នផង និងសកម្មភាពលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រផង ដែលករណីនេះ គួរ​មានការ​ចូលរួមឱ្យបាន​កាន់តែច្រើន។ លោកស្រីបន្ត​ថា បច្ចុប្បន្ន បើទោះបីជាមា​ន​ការ​ទទួល​នូវ​យន្ដ​ការសិទ្ធិមនុស្ស ឬលិខិត​តុបករណ៍សិទ្ធិអន្ដរជាតិដែលធានាបាននូវសមភាពយេនឌ័រ ប៉ុន្ដែ​ស្រ្ដីនៅតែរងនូវឧបសគ្គមួយចំនួន​ក្នុងការចូលរួមកិច្ចការសង្គម និងរងនូវអំពើហិង្សាគ្រប់ទម្រង់ផងដែរ។

លោកស្រីថ្លែង​ថា៖ «យុទ្ធនាការរបស់យុវជនសម្រាប់​លើកកម្ពស់ស្រ្ដី គឺជារឿងដែលយើងអបអរសាទរ ហើយស្រ្ដីគួរទទួលសិទ្ធិបន្ថែមទៀតពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងកិច្ចការងារសង្គម ដើម្បីឱ្យមានសមភាពយេនឌ័រឱ្យ​កាន់​​​តែ​ច្រើន»

កាលពីចុងឆ្នាំ២០២២កន្លងទៅ ក្រុម​យុវជនពណ៌ស្វាយ ក៏​ធ្លាប់​បាន​បើក​វេទិកា​មួយ​ដើម្បី​ជំរុញ​ និង​លើកទឹក​ចិត្ដ​ស្រ្ដីម្ដ​ង​រួច​មក​ហើយ ដែល​ក្នុងវេទិកានោះមានការជជែកពិភាក្សាអំពីសិទ្ធិស្រ្ដី និងការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាលើស្រ្ដីងាយរងគ្រោះ ដែលមានអ្នកចូលរួមចំនួន៩០នាក់។ មាត្រា១៩​ នៃ​ច្បាប់ស្ដីពីការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ និងកិច្ចការពារជនរងគ្រោះ ចែងថា អំពើ​ហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ​ណា​ដែល​មាន​ចរិត​ជា​បទ​ល្មើស​ព្រហ្មទណ្ឌ មាន​លក្ខណៈ​ជា​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ ឬ​​​បទ​​ល្មើស​មជ្ឈិម​ធ្ងន់ធ្ងរ ​​ត្រូវ​​តែ​​ជា​កម្មវត្ថុ​នៃ​បណ្ដឹង​អាជ្ញា ​ទោះ​​អំពើ​ហិង្សា​នេះ​បាន​កន្លង​ផុត​ហើយ​ក៏​ដោ​​​យ​​។ បណ្ដឹង​អាជ្ញា​ ត្រូវ​​ធ្វើ​ឡើង​​តាម​​បែប​បទ​ដែល​មាន​ចែង​ក្នុង​ច្បាប់​នេះ​ និង​តាម​ច្បាប់​ស្ដី​ពី​នីតិវិធី​​​ព្រ​​ហ្មទណ្ឌ​ជា​ធរមាន​៕

យុវជនប្រាថ្នាចង់ចូលរួមសង្កេតការណ៍ និងឃ្លាំមើលពីដំណើរការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ២០២៣

យុវជនមួយចំនួនចង់ចូលរួមសង្កេតការណ៍ និង​ឃ្លាំមើលពីដំណើរការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ នាពេល​​ខាង​​មុខ ដោយ​ថាការបោះឆ្នោត​​នេះ​ជាការកំណត់ជោគវាសនាប្រទេសជាតិ និងពលរដ្ឋទាំងមូល។

យុវជន គឹម ជីលីន ជានិសិត្ស​នៅសាកល​វិទ្យា​ល័យ​មួយ​ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ​បាន​និយាយថា ដំណើរការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ នាខែកក្កដា​​ ខាងមុខនេះ ពិត​ជាមានសារ​​សំខាន់​ណាស់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ​ទាំង​មូល ជាពិសេសគឺជាការកំណត់ជោគវាសនានៃប្រទេសជាតិមួយផងដែរ។ លោកបន្ត​​ថា ការចូលរួមរបស់យុវជនក្នុងការឃ្លាំមើលដំណើរការ​បោះឆ្នោត ជារឿងចាំបាច់ណាស់ ពីព្រោះយុវជនក៏ជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងសង្គមដែរ ដូច្នេះរាល់កិច្ចការងារសង្គម យុវជនត្រូវតែចូលរួមនិងតាមដាន។

លោកបន្ដថា៖ «ការឃ្លាំមើលពីដំណើរការ​បោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនេះជារឿងសំខាន់ ព្រោះជោគ​វាសនារបស់ព​​លរដ្ឋខ្មែរ គឺស្ថិតនៅលើរឿងហ្នឹងហើយ។ ខ្ញុំជាយុវជនសង្គមម្នាក់ ខ្ញុំមានកាតព្វកិច្ច​តាមដាន​ពី​បញ្ហានេះដែរ។ ដូច្នេះ គ.ជ.ប គួរតែអនុញ្ញាតឱ្យមានយុវជនអាចចូលរួមអង្កេត ឬឃ្លាំមើលពីដំណើរការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនេះ​ផង»

យុវតី ហុក លិកា អាយុ២១ឆ្នាំ និងជានិស្សិតផ្នែកច្បាប់ បានឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានដឹងថា ចំពោះការបោះឆ្នោតជាតិខាងមុខ វាមានភាពចាំបាច់ ព្រោះក្នុងនាមជាយុវជនម្នាក់ ក៏ដូចជាពលរដ្ឋម្នាក់នៅក្នុងសង្គម មានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើសមេដឹកនាំដែលខ្លួនគិតថាពេញចិត្ដ និងអាចដឹកនាំប្រទេសជាតិឆ្ពោះទៅរកសុខសន្ដិភាពសម្រាប់ពលរដ្ឋទាំងមូល។ យ៉ាងណាមិញ កញ្ញាថា កញ្ញា​ពិត​ជាចង់ចូលរួមសង្កេតការណ៍ និង​ឃ្លាំមើល​ពី​ដំណើរការបោះឆ្នោត ដើម្បី​បានដឹងពីកិច្ចការមួយចំនួនថាតើ​ការបោះឆ្នោតនេះ ប្រព្រឹត្ដ​ទៅ​ដោយរលូន ឬក៏មានភាពមិនប្រក្រតីក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោត។

យុវតីបន្តថា៖ «ខ្ញុំចង់ចូលរួមសង្កេតការណ៍ និងឃ្លាំមើលក្នុងថ្ងៃបោះឆ្នោតដែរ ព្រោះវាជាកាតព្វ​កិច្ច​ក្នុង​នាម​ធន​ធាន​របស់​សង្គម»

ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ កញ្ញា ម៉ែន ស្រីដាវ អាយុ២២ឆ្នាំ ដែលតែងតែចូលរួមកិច្ចការសង្គម បានលើកឡើងថា ក្នុងដំណើរ​ការបោះឆ្នោតថា្នក់ជាតិខាងមុខនេះ គឺរឿងចាំបាច់ណាស់ ដើម្បីកំណត់ជោគវាសនាប្រទេស​ជាតិ ហើ​​​យ​​​​ក្នុងនាមជាយុវតីម្នាក់ កញ្ញាចង់បានមេដឹកនាំណាដែលអាចផ្ដល់សិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញសម្រាប់ពលរដ្ឋ។ កញ្ញា ស្រីដាវ បន្ដថា ខ្លួនក៏ចង់ចូលតាមដាន និងឃ្លាំមើលពីដំណើរបោះឆ្នោតនាពេល​ខាងមុខនេះ​ដែរ ថាតើប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន ​ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ឬយ៉ាងណា។​

កញ្ញាបន្តថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំ ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិជារឿងសំខាន់ណាស់ ក្នុងនាមជាយុវជនគួរតែចូលរួមតា​​ម​​លទ្ធភាព ព្រោះយើងជាធនធានរបស់សង្គមជាតិ»។

រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​កំណត់​យក​ថ្ងៃ​អាទិត្យ ទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ជាកាលបរិច្ឆេទនៃការបោះឆ្នោតជ្រើ​​ស​​​​តាំងតំណាងរាស្រ្ត សម្រាប់នីតិកាលទី៧ នៃរដ្ឋសភា។ នេះបើតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាលផ្សព្វ​​ផ្សា​​​យកាលពីចុង​ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ២០២២។

អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) លោក ហង្ស ពុទ្ធា ពុំអាចសុំការអត្ថាធិប្បា​​យ​​​​បានទេ ដោយទូរសព្ទចូល មិនមានអ្នកទទួល​។

តែយ៉ាងណា ​អគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប លោក ម៉ុក ដារ៉ា ធ្លាប់​បាន​លើក​ឡើង​ថា យុវជន និងអ្នកសារព័ត៌​​មា​​ន ប្រមាណ៩០ភាគរយ​ មានការយល់ដឹង​ច្រើន​នៅពេលចុះទៅយកព័ត៌មាន និងសង្កេត​​ពីដំណើរការ​​បោះ​ឆ្នោត ខណៈ​យុវជន និងអ្នកសារព័ត៌មាន​មួយចំនួនតូច បាន​ប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនហួសព្រំដែន ដោ​​យ​​​មិន​​បា​ន​យល់​អំពី​ច្បាប់។ យ៉ាងណាមិញ លោកថា គ.ជ.ប កំពុង​គិត​គូរ​ពី​បញ្ហា​នេះ ដើម្បីឱ្យយុវជន និងអ្នកសារព័ត៌មាន អាចងាយស្រួលក្នុងការ​ចុះយកព័ត៌មានសម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយដល់ពលរដ្ឋ។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំនឹងយកអ្វីដែលជាការសំណូមពរ​ទៅជជែកបន្ដ»

មន្ដ្រីសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក កង សាវាង្ស បានលើកឡើងថា សម្រាប់អង្គការខុមហ្វ្រែល​ មិនបានកំណត់កូតាថាយុវជនប៉ុន្មានភាគរយដែលត្រូវចូលរួមសង្កេតការណ៍ និងប៉ុន្មានភាគរយមិនគួរយកនោះទេ ប៉ុន្តែ​លោក​នៅ​តែ​​លើកទឹកចិត្ដឱ្យយុវជនមានការចូលរួមក្នុងកិច្ចការនេះ​។

លោកបន្តថា៖ «យើងតែងតែមានការលើកទឹកចិត្ដឱ្យមានការចូលរួម ព្រោះវាមានសារៈសំខាន់ណាស់។ ពួ​​ក​គាត់​ជា​យុវជន ហើយ​ពួក​គាត់​គឺ​ជា​ទំពាំងស្នងឫស្សី។ សម្រាប់យើងមានការផ្ដល់ឱកាសច្រើនដល់គាត់ក្នុង​​ការឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ»

បើតាមអ្នកជំនាញផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ផ្នែកទំនាក់ទំនងនិងសារព័ត៌មាន នៃអង្គការយូណេស្កូប្រចាំកម្ពុជា លោក មីគែល អាហ្គីវ៉េ អ៊ីឌីគេល ធ្លាប់មានប្រសាសន៍ក្នុងវេទិកាមួយកាលពីឆ្នាំ២០២២កន្លងមកថា លោកចង់ឱ្យអ្នកសារព័ត៌មាន និងយុវជន ទទួលបានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការចុះយកព័ត៌មាន​ដែលកើត​ឡើង​ពេលដំណើរការបោះឆ្នោតថ្នាក់មូលដ្ឋាន និងថ្នាក់ជាតិ ដើម្បីបានផ្សព្វផ្សាយដល់ពលរដ្ឋ។

លោកបន្តថា៖ «ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការចែករំលែកព័ត៌មានក្នុងសង្គ​​ម​​​​ដល់ពលរដ្ឋ»

គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បាន​ចេញ​កាលប​រិច្ឆេទ​នៃ​ការ​ដាក់ និង​ការ​ទទួលពាក្យសុំចុះឈ្មោះ​ជា​អ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិ ចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ និងបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី១២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣។  សម្រាប់អ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ ឆ្នាំ​២០២៣ ខាង​មុខ​នេះ គ.ជ.ប បាន​បញ្ជាក់​ថា មាន​អង្គការ​ចំនួន​៨ បា​ន​ចុះ​ឈ្មោះ និង​មាន​បេក្ខភាព​សរុប៣ ២៨៥នាក់​ ក្នុងនោះមានស្រី ១ ១០១នាក់ និង​ពី​សហភាពសហព័ន្ធយុវជនកម្ពុជា មានចំនួន២ ១៨៩នាក់ ក្នុងនោះមានស្រី ៧៨៨​នាក់៕

យុវជនមួយក្រុមសម្អាតសំណល់ប្លាស្ទិកនៅឆ្នេរកោះកុងក្រៅ ក្រោយបារម្ភពីការបំពុលទឹក

ក្រុមយុវជនស្រឡាញ់បរិស្ថាន ជិត២០នាក់ បានដើររើសសំណល់ប្លាស្ទិក និងរចនាជាផ្ទាំងអក្សរអប់រំពីបញ្ហាបរិស្ថាន ដោយភ្ជាប់ទៅនឹងដើមឈើ នៅតាមបណ្ដោយឆ្នេរកោះកុងក្រៅ ដើម្បីជំរុញឱ្យពលរដ្ឋទុកដាក់សំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។

តំណាងក្រុមយុវជនដែលធ្វើសកម្មភាពការពារបរិស្ថាន យុវតី លាង សុវណ្ណា វ័យ២២ឆ្នាំ ឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី១១ ដល់ថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា កន្លងទៅ មានក្រុមយុវជនចំនួន ១៧នាក់ បានចាប់ផ្តើមធ្វើសកម្មភាពសម្អាតឆ្នេរកោះកុងក្រៅ។ ប្រភពបន្តថា ការងារផ្នែកបរិស្ថាននេះ គឺដើម្បីរក្សាការពារឆ្នេរកោះកុងក្រៅ ឱ្យមានភាពស្រស់ស្អាត និងមានអនាម័យ ដោយថា ការយល់ដឹងពីបញ្ហាសំរាមរបស់ពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់នោះនៅមានកម្រិតទាបនៅឡើយ។ កញ្ញាបារម្ភថា បើការចោលសំរាមពាសវាលពាសកាលនៅតែបន្តកើតមាន ហើយមិនមានការចូលរួមទប់ស្កាត់នោះទេ វានឹងបង្កជាផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ទឹកសមុទ្រនៅពេលអនាគត។

កញ្ញាបន្ថែមថា៖ «ចំពោះបរិស្ថាននៅកោះកុងក្រៅ ខ្ញុំពិតជាមានការព្រួយបារម្ភខ្លាំងណាស់ ដោយសារតែនៅតំបន់នោះពុំមានការគ្រប់គ្រងសំរាមឱ្យបានល្អ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យភ្ញៀវទេសចរទៅកម្សាន្ត ចោលសំរាមផ្ដេសផ្ដាស។ ការដុតសំរាមដែលធ្វើឱ្យមានកំណកខ្មៅ ប៉ះពាល់ទៅដល់ភាពស្អាតនៃឆ្នេរ»

បើតាមយុវតី លាង សុវណ្ណា សកម្មភាពសម្អាតឆ្នេរសមុទ្រទាំងនេះ រួមមាន ការរចនាជាផ្ទាំងឈើមានសរសេរជាពាក្យអប់រំស្ដីពីបរិស្ថាន និងសកម្មភាពរបស់ក្រុមយុវជនដើររើសសំរាមនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរកោះកុងក្រៅ ដោយប្រមូលបានកាកសំណល់ប្រមាណជាង៣០បាវ។

និសិ្សតដែលកំពុងសិក្សាជំនាញនីតិសាស្រ្តរូបនេះ មានក្តីរំពឹងថា ក្រោយបញ្ចប់សកម្មភាពក្នុងវិស័យបរិស្ថានមួយនេះ នោះនឹងបានជាផ្នែកមួយជួយទប់ស្កាត់ការបំពុលទឹកសមុទ្រ និងជីវចម្រុះនៅឆ្នេរកោះកុងក្រៅ ហើយថាតាមរយៈការងារស្ម័គ្រចិត្តនេះក៏ជាសារមួយឱ្យពលរដ្ឋនៅតំបន់នោះ ព្រមទាំងភ្ញៀវទេសចរដែលមកលេងកម្សាន្ត ចាប់ផ្តើមគិតគូរលើការទុកដាក់សំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។

កញ្ញាបន្តថា៖ «ការលើផ្លាក ការសរសេរពាក្យអប់រំ ព្រមទាំងរូបភាព សកម្មភាពដែលខ្ញុំបានធ្វើ នឹងអាចជាដំណោះស្រាយបញ្ហាសំរាមមួយផ្នែកដ៏សំខាន់ និងសង្ឃឹមថាបន្តបន្ទាប់នៅថ្ងៃខាងមុខ នៅពេលបងប្អូនទៅកម្សាន្តនៅទីនោះ នឹងមានការវេចខ្ចប់របស់របរដែលប្រើប្រាស់រួចឱ្យបានល្អ យកសំរាមមកវិញ ដើម្បីកុំឱ្យមានការដុតសំរាមនៅតំបន់នោះ និងចូលរួមពីបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋធ្វើជាគំរូដ៏ល្អសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរក្នុងការរក្សាស្រឡាញ់តំបន់នោះ»

បើតាមគេហទំព័រជាតិ ដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បញ្ជាក់ថា កោះកុងក្រៅមានផ្ទៃដី​​ប្រ​មាណ៨០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងកម្ពស់ប្រហែល៤១០ម៉ែត្រ ស្ថិតនៅលើផ្ទៃទឹកសមុទ្រដ៏ធំល្វឹ​​ង​​ល្វើ​យ មានពណ៌ខៀវស្រងាត់ សម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ ដែលនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អង្គភាពយោធាជើងទឹកផ្នែកលំហសមុទ្រ។ កោះធម្មជាតិមួយនេះ ស្ថិតក្នុងភូមិកោះកាពិ ឃុំកោះកាពិ ស្រុកកោះកុង ខេត្តកោះកុង មានចម្ងាយ ៣០គ.ម ពីក្រុងខេមរភូមិន្ទ។

ដោយឡែក យុវតី គឹម ហ៊ាង វ័យ២៩ឆ្នាំ ជានិស្សិតនៅសាលាឯកជនមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រាប់ថា កញ្ញាចង់រួមចំណែកក្នុងសកម្មភាពការពារបរិស្ថាន និងផ្សព្វផ្សាយពីបញ្ហាដែលកោះកុងក្រៅកំពុងជួបប្រទះ ទើបសម្រេចចិត្តធ្វើសកម្មភាពនេះ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត កញ្ញាសង្កេតឃើញថាការស្ម័គ្រចិត្តក្នុងការថែរក្សាបរិស្ថានរបស់យុវជននៅតំបន់កោះកុងក្រៅ នៅមានកម្រិតទាប និងពុំសូវជាទូលំទូលាយនៅឡើយទេ។

ប្រភពដដែលបានជំរុញឱ្យយុវជនចាប់ផ្កើមផុសផុលក្នុងសកម្មភាពបរិស្ថាន ជាពិសេសនៅតំបន់កោះកុងក្រៅ ដើម្បីរួមចំណែកធ្វើឱ្យឆ្នេរនៅទីនោះកាន់តែមានភាពស្រស់ស្អាត ក្នុងការទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ។

កញ្ញាបន្ថែមថា៖ «សំរាមដែលបង្កើតដោយយើង ដូច្នេះយើងត្រូវទទួលខុសត្រូវក្នុងការទុកដាក់ដោយខ្លួនឯង។ បរិស្ថានស្អាត គ្មានសំរាម គឺកើតចេញមកពីខ្លួនឯង ហើយវាក៏ជាទម្លាប់ល្អផងដែរក្នុងការរស់នៅប្រកបដោយអនាម័យ»

ជុំវិញករណីនេះ ប្រធានមន្ទីទេសចរណ៍ខេត្តកោះកុង លោក សុខ ចាន់គ្រឹះស្នា បានឆ្លើយតបតាមរយៈបណ្តាញសង្គមតេឡេក្រាមដោយខ្លីថា ក្នុងនាមមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្ត តែងតែគាំទ្ររាល់ការងារថែរក្សាបរិស្ថានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ៗរូប។ លោកបន្តថា ដើម្បីឱ្យបរិស្ថាននៅតំបន់កោះកុងក្រៅមានមានភាពល្អប្រសើរ គឺអាជ្ញាធរបានអប់រំពលរដ្ឋ ជាពិសេសអ្នកបម្រើសេវាកម្មនៅតំបន់នោះរួចរាល់ហើយដែរ។

លោកសរសេរថា៖ «ខ្ញុំយល់ថាការចូលរួមសម្អាត និងជួយគ្នាថែរក្សាអនាម័យ គឺជារឿងមួយល្អ ។ នៅកោះកុងក្រៅ មិនទាន់មានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនោះទេ។ មន្ទីរផ្សព្វផ្សាយដល់សេវាកម្មដឹកភ្ញៀវឱ្យគាត់រួម[គ្នារក្សា]អនាម័យបរិស្ថាន និងផ្សព្វផ្សាយដល់ភ្ញៀវចូលរួមអនាម័យទាំងអស់គ្នា»

យ៉ាងនេះក្តី សកម្មជនបរិស្ថាន លោក អូត ឡាទីន ថ្លែងថា ក្រោយពេលរដ្ឋាភិបាលកាត់តំបន់កោះ​​កុង​ក្រៅ ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយដើម្បីគ្រប់គ្រងនិងអភិវឌ្ឍន៍ បានបង្កផលប៉ះពាល់ដល់បរិ​​ស្ថា​​នធ្ងន់ធ្ងរ។ ប្រភពដដែលបន្តថា បញ្ហាទាំងនោះរួមមាន ការបំពុលទឹក ការបំពុលខ្យល់ និងផលប៉ះពាល់ជីវចម្រុះជាច្រើននៅតំបន់នោះ។ មួយវិញទៀត លោកមើលឃើញថា ការរៀបចំ និងការគ្រប់គ្រងទីតាំងសម្រាប់ទុកដាក់សំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវក៏មិនមាននោះដែរ។

បន្ថែមលើនេះ លោកថា ការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលបើកសិទ្ធិឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនគ្រប់គ្រងកោះ​​​​កុងក្រៅ គឺជាការសម្រេចដោយមិនមានការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋ និងមិនមានការបង្ហាញការវាយតម្លៃពីហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថានជាសាធារណៈនោះទេ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកបានជំរុញទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលរក្សាទុកកោះកុងក្រៅជាតំបន់ទេសចរណ៍កម្សាន្តសាធារណៈ ដោយដាក់តំបន់នោះទៅជាឧទ្យានជាតិសមុទ្រវិញ។
លោកថ្លែងថា៖ «សូមឱ្យមានការរៀបចំ និងការគ្រប់គ្រង ទុកដាក់សំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ សូមឱ្យរដ្ឋាភិបាលរក្សាកោះកុងក្រៅ ទុកជាទីកន្លែងទេសចរណ៍កម្សាន្តសាធារណៈ ឬដាក់កោះកុងក្រៅជាឧទ្យានសមុទ្រតាមសំណើរបស់ពលរដ្ឋ» ។

កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០ អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ចំនួន​៨០​ បាន​អំពាវនាវ​ទៅ​កាន់​រដ្ឋាភិបា​​ល​ឱ្យ​ដក​សិទ្ធិ​ក្រុមហ៊ុន​ឯកជន អេស អ៊ី ហ្ស៊ិត ខូអិលធីឌី (KOH KONG S E ZCO., LTD.) រប​​ស់​ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ចេញពីការអភិវឌ្ឍនៅតំបន់កោះកុងក្រៅទាំងមូល ដោយបារម្ភ​​ថា ​ការអ​​ភិវ​ឌ្ឍ​​​នោះ​មាន​ការគំរាម​កំហែង​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់​ធនធាន​ធម្មជាតិ។

លោក នេត ភក្ត្រា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន មិនអាចសុំការឆ្លើយតបបានទេជុំវិញករណីនេះ ដោ​​យ​​ទូសព្ទចូលជាច្រើនដង ប៉ុន្តែមិនមានអ្នកទទួល។ ចំណែកក្រុមហ៊ុនលោកឧកញ៉ា លី យ៉ុ​​ង​​ផា​​ត់ ក៏​​ពុំអាចស្វែងរកការអត្ថាធិប្បាយបានដែរ។ បើទោះជាបែបណា មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងបរិសា្ថនរូបនេះតែងបានថ្លែងការពារប្រាប់អ្នកសារព័​​ត៌មា​ន ក្នុ​​ង​​​​ពេលកន្លងទៅថា ការផ្តល់សិទ្ធិឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយនេះអភិវឌ្ឍនៅតំបន់កោះកុងក្រៅ គឺ​​ភា​​គីក្រុមហ៊ុនបានសិក្សាពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមរួចរាល់ហើយ៕

គ.ប.ម ​ថា​ ​គណៈ​កម្មការ​ជំនាញ​​រដ្ឋសភា​​​មិន​យក​ចិត្ត​ទុក​ក្នុងការ​​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រព័ន្ធ​នៃ​ការបោះឆ្នោត

គណបក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ​មូលដ្ឋាន​លើកឡើង​ថា​ ​គណៈ​កម្មការ​ជំនាញ​​រដ្ឋសភា​​​មិន​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​បំពេញ​កិច្ច​អន្តរាគមន៍​ដើម្បី​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រព័ន្ធ​នៃ​ការបោះឆ្នោត ទៅ​តាម​ការ​ស្នើ​​​ក្នុង​ញត្តិ​ដែល​ខ្លួន​បាន​ដាក់​ជូន​ទៅ​រដ្ឋ​សភា​កាល​ខែមករា កន្លង​ទៅ​នោះ​ទេ។

ការ​លើកឡើង​របស់​គណបក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ធ្វើ​ឡើង​បន្ទាប់ពី​គណៈកម្មការ​ទីមួយ​នៃ​រដ្ឋសភា​បាន​ចេញ​លិខិត​ឆ្លើយ​តប​ទៅ​គណបក្ស​នេះ​​កាលពី​ថ្ងៃសុក្រ ទី២៦ ខែ​មករា ឆ្នាំ២០២៣ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការស្នើ​សុំ​ទៅ​រដ្ឋសភា​ឱ្យ​ធ្វើវិ​សោធនកម្ម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ស្តីពី​ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និង​សមាសភាព​ស្ថាប័ន​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប)។

គណៈ​កម្មការ​ទី​១​រដ្ឋ​សភា​ឆ្លើយ​តប​ថា ​ការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ យោងមាត្រា ១៥៣ ថ្មី បញ្ជាក់​ថា ការផ្តើម​គំនិត​សើរើ ឬ​ការផ្តើ​ម​គំនិត​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​រ​ដ្ឋធម្មនុញ្ញជា​សិទ្ធិរបស់​ព្រះមហាក្សត្រ របស់​នាយករដ្ឋមន្ត្រី និង​របស់​ប្រធានរដ្ឋសភា​ តាមសេចក្តី​ស្នើសុំ​របស់​តំណាងរាស្ត្រ​មួយ​ភាគបួន​នៃ​តំណាងរាស្ត្រទាំងមូល។

ចំពោះសមាសភាពស្ថាប័នគណៈកម្មាធិការ​ជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត យោងមាត្រា ១៥១ ថ្មី(ពីរ) គណៈ​កម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំការបោះឆ្នោត​មាន​សមាសភាព​ប្រាំបួន​រូប​ដែល​ទទួល​បាន​អាណត្តិប្រាំ​ឆ្នាំ។ ហើយ​ថា ​គណៈកម្មាធិការ​នេះ​​បាន​អនុវត្ត​ត្រឹមត្រូវ​តាម​ច្បាប់​ស្តីពី​ការរៀបចំ និង​ការប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៃ​គណៈកម្មាធិការជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត​រួចហើយ។

បើ​តាម​សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍​របស់​គណបក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ​មូលដ្ឋាន​​ចេញ​នៅ​ថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ បាន​សរសេរ​ថា៖ «គណបក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ​មូលដ្ឋាន​សង្ឃឹម​ថា រដ្ឋសភា​នឹ​ង​ពិចារណា​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រព័ន្ធ​នៃ​ការបោះឆ្នោត​ឡើងវិញ ដើម្បី​ធានា​ថា គណៈកម្​មាធិការជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) មាន​ឯករាជ្យភាព អព្យាក្រឹត្យភាព នឹងធានា​ឱ្យ​មាន​ការបោះឆ្នោត​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដោយ​សេរី ត្រឹមត្រូវ និង​យុត្តិធម៌ ស្របតាម​គោលការណ៍​ប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ទទួល​បាន​ការទុកចិត្​ត​ពីសំណាក់​គណបក្ស​នយោបាយ និង​អ្នកបោះឆ្នោត ហើយបញ្ជៀស​នូវវិបត្តិនយោបាយក្រោយការបោះឆ្នោត»។

លោក យ៉េង វីរ: ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ហៅកាត់ថា (គ.ប.ម) បាន​ប្រាប់ Newsroom Cambodia ការពីថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ នេះថា ការ​ឆ្លើយ​តប​របស់​គណៈ​កម្មការ​ជំនាញ​ទី​១​រដ្ឋសភា មិន​បាន​យក​ចិត្ត​ទុក​ចំពោះ​ការ​ស្នើ​របស់​គណបក្ស​លោក។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ការឆ្លើយតប​របស់​គណៈកម្មការ​ជំនាញនៃ​រដ្ឋសភា គឺ​គ្រាន់តែ​ជា​ការដកស្រង់​នូវ​មាត្រា​ច្បាប់​នៃ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា​១៥៣ថ្មី និង មាត្រា១៥១ថ្មី(ពីរ) នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា​មកតែប៉ុណ្ណោះ ដោយពុំ​បាន​ផ្តល់​នូវ​ព័ត៌មាន​ថា បាន​យកចិត្តទុក​ដាក់បំពេញ​នូវកិច្ចអន្តរាគមន៍​ទៅស្ថាប័ន​ពាក់ព័ន្ធ​គណៈកម្មាធិការជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ដើម្បីដោះស្រាយ​បញ្ហាប្រព័ន្ធ​នៃការបោះឆ្នោត​ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​ញត្តិ​របស់​គណបក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ​មូលដ្ឋាន​បានលើកឡើងនៅឡើយទេ»។

លោក ឡេង ពន្លក អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា​​ឆ្លើយតប​នឹង​សំណួរ​របស់​ Newsroom Cambodia យ៉ាង​ខ្លី​ថា៖ «ខាង​គណៈកម្មការជំនាញទី១​នៃរដ្ឋសភា​បានឆ្លើយ​ទៅហើយ»។

លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និង​តស៊ូមតិ​នៃ​អង្គការ​ខុមហ្វ្រែល​លើក​ឡើង​ថា ការកែ​ទម្រង់​ពាក់ព័ន្ធនឹង​​ការបោះឆ្នោត​​​ណាមួយ​ ទាល់តែ​មាន​ភាព​ត្រូវរ៉ូវ​គ្នា​ផ្នែក​នយោបាយ រវាង​គណបក្ស​នយោបាយ ឬ​តំណាងរាស្ត្រ​ចម្រុះ​ពី​គ្រប់​គណបក្ស ជជែក​វែក​ញែក និង​ដេញដោលគ្នា។

គួរបញ្ជាក់ថាគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន (គ.ប.ម) កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ បានដាក់ញត្តិ​មួយទៅកាន់រដ្ឋសភា ដើម្បី​ស្នើសុំ​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បន្ទាប់ពីគណបក្សនេះ​អះអាង​ថា មាន​បញ្ហាប្រព័ន្ធនៃការបោះឆ្នោតមួយចំនួនគួរ​តែមានការកែប្រែ និងរៀបចំឡើងវិញ៕

លោក ហង្ស ប្រសើរ៖ ជនរងគ្រោះដោយការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ៨០ភាគរយ អាចស្ដារនីតិសម្បទា

ដោយធ្លាប់ជាជនរងគ្រោះពីការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ហើយបានកែប្រែ និងអភិវឌ្ឍខ្លួនរហូតក្លាយជាអ្នកគ្រប់គ្រងមណ្ឌលព្យាបាល និងស្តារនីតិសម្បទាអ្នកញៀនគ្រឿងញៀនមួយកន្លែង លោក ហង្ស ប្រសើរ បានចែករំលែកពីបទពិសោធនៃការរំដោះខ្លួនចេញពីភាពញៀននៃគ្រឿងញៀន និងដំបូន្មានទៅដ​ល់ជនរងគ្រោះដទៃទៀត ដើម្បីឱ្យពួកគេកែប្រែខ្លួនឱ្យចាកឆ្ងាយពីគ្រឿងញៀន ហើយទៅកសាងជីវិតថ្មីក្នុ​ងសង្គម។

លោក ហង្ស ប្រសើរ៖ «គ្រាន់តែឈប់ជក់គ្រឿងញៀនអំពើល្អៗនឹងរត់មករកខ្ញុំបណ្តើរៗ ចំពោះអ្នកក៏ដូចជារូបខ្ញុំដែរ»។ ដោ​យសារតែគ្រឿងញៀនផ្តល់សេចក្តីសុខដល់អ្នក ទើបអ្នកមិនអាចបោះបង់វាបាន។ តែសម្រាប់ខ្ញុំគ្រឿងញៀនមិនបានផ្តល់សេចក្តីសុខដល់រូបខ្ញុំទេ ផ្ទុយទៅវិញវាផ្តល់តែទុក្ខទោស និងគុណវិបត្តិមិនចេះចប់មិនចេះហើយ»។

នេះគឺជាពាក្យពេចន៍ ឬជាសារដែលអតីតជនរងគ្រោះដោយគ្រឿងញៀនរូបនេះ តែងតែផ្តាំផ្ញើដល់ជនរងគ្រោះដទៃ ដែលបានជ្រើសយកសេវាព្យាបាល និងស្តារនីតិសម្បទានៅមណ្ឌល DTA របស់លោកឋិតនៅខណ្ឌសែនសុ​ខ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។

អនុប្រធានមណ្ឌលអប់រំកែប្រែអ្នកញៀនគ្រឿងញៀនរូបនេះអះអាងថា អ្នកញៀនគ្រឿងញៀ​នទាំងអស់សុ​ទ្ធ​​តែ​​អាចព្យាបាលបាន លើកលែងតែអ្នកដែលមានជម្ងឺប្រចាំកាយរ៉ាំរ៉ៃ ឬ​ប​ញ្ហាសុខភាពធ្ងន់ធ្ងរ។ លោកប​ន្ថែ​មថា ​ក្នុងចំណោមពួកគេប្រមាណជិត១ម៉ឺននា​ក់ដែលបានឆ្លងកា​ត់ការអប់រំកែប្រែនៅមណ្ឌលរបស់លោកក្នុ​ងរយៈពេ​ល១៤ឆ្នាំ គឺមានពី៧០ទៅ​​៨០ភាគរ​យ បានផ្តាច់ខ្លួនពីគ្រឿងញៀ​ន ហើយមាន៥០ភាគរយ បា​ន​យកមុខជំនាញវិជ្ជាជីវៈដែលបានបណ្តុះបណ្តាលនៅមណ្ឌលទៅប្រើជាមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិត។

លោកថា ការបណ្តុះមុខជំនាញវិជ្ជាជីវៈថ្នាក់បឋមនៅមណ្ឌលរបស់លោក ដែលមានដូចជា ជួសជុលម៉ូតូ កង្ហារ ផ្សាដែក កា​​​ត់សក់ និងរៀនភាសាបរទេសជាដើម គឺជាផ្នែកសំខាន់មួយក្នុងការស្តារនីតិសម្បទាអ្ន​ក​ញៀ​នគ្រឿងញៀន បន្ថែមពីលើកម្មវិធីអប់រំផ្លូវចិត្ត ការធ្វើសមាធិ លំហាត់ប្រាណ និងការព្យាបាលផ្នែកវេជ្ជសា​ស្រ្ត ដើម្បីឱ្យពួកគេសម្របខ្លួននឹងកិច្ចការទាំងនេះ ហើយមានភាពទទួលខុសត្រូវ និងរវល់ភ្លេចគិតពីគ្រឿងញៀន។

លោក​ ហង្ស ប្រសើរ ៖ «មនុស្សទាល់តែធ្វើការងារទើបមានតម្លៃ មនុស្សមានតម្លៃទាល់តែមនុស្សហ្នឹងចេះធ្វើ​ការងារ។ នេះជាពាក្យដែលយើងតែងតែលើកទឹកចិត្តពួកគាត់ឱ្យគាត់រៀនចេះទទួលខុសត្រូវតាំងពីកិច្ចកា​រងារកំប៉ិចកំប៉ុក ផ្ទះសម្បែង ខ្លួនប្រាណ រហូតដល់កិច្ចការងារប្រកបមុខរបរ ចេញទៅវិញអាចថា ប​ង្កើ​នសមត្ថភាពរៀនសូត្របន្ថែម គាត់នឹងអាចក្លាយជាអ្នកដែលមានជំនាញច្បាស់លាស់ហើយ»

យ៉ាងណា អតីតជនរងគ្រោះដោយគ្រឿងញៀនរូបនេះបញ្ជាក់ថា អ្នកដែលញៀនគ្រឿងញៀន គឺងាយនឹងលាប់ឡើងវិញណាស់ ប្រសិនបើសាមីខ្លួនខ្វះការតាំងចិត្តខ្ពស់ ខ្វះការតាមដានដិតដល់ និងកិច្ចស​ហការពីអាណាព្យាបាល ឬក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ ខណៈលោកមើលឃើញថា ឈ្មួញគ្រឿងញៀនប្រើគ្រប់មធ្យោបាយដើម្បីជំរុញឱ្យថ្នាំញៀនរបស់ពួកគេលក់ដាច់ និងត្រូវគ្រប់ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់អ្នកប្រើប្រាស់។

លោកបន្ថែមថា ២០ភាគរយនៃអ្នកដែលបានចេញពីមណ្ឌលបា​នលាប់ឡើ​ងវិញ ក្រោមការអូសទា​ញពីមិត្តភក្តិចាស់ៗ ការទម្រើសពីឳពុកម្តាយ បញ្ហាវិបត្តិក្នុងគ្រួសារ ការងារ ឬ​ស្នេហាជាដើម ដែលលោកថា កត្តាទាំងនេះ ទាមទារពេលវេលាយូរឆ្នាំដើម្បីអាចកាត់ផ្តាច់ភាពញៀនបានទាំងស្រុង។

លោក ប្រសើរ«ការខិតខំប្រឹងប្រែងមិនមែនធ្វើឡើងតែមួយថ្ងៃឬមួយខែទេ ១ឆ្នាំអាចធ្វើបានទេ តែបើយើងដាក់ចិត្តដាក់កាយ យើងអាចធ្វើបានភ្លាម ហើយធ្វើបានជារៀងរហូត អាហ្នឹងគឺគ្រប់គ្រាន់ហើយ»។

សុធា បង្ហាញស្នាមសាក់នៅដៃ។
សុធា បង្ហាញស្នាមសាក់នៅដៃ។ សិក្ខាកាម DW Akademie: ត្រាន់ តិចសេង

ជនរងគ្រោះដោយការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនមួយរូប បានប​ង្ហា​ញពីការប្តេជ្ញាចិត្តជៀសឆ្ងា​យ​​​​ពីគ្រឿងញៀនដែលបានញាំញីសុខភាពផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្តលោកអស់រយៈពេលជាង៤ឆ្នាំ ដើម្បីអនាគតខ្លួនឯង ឳពុកម្តាយ និងក្រុ​មគ្រួសារ។

សុធា (ឈ្មោះអ្នកនិពន្ធដាក់ឱ្យ) និយាយថា៖ «ទី១ម៉ាក់ចាស់ មិនអាចបន្តការភ្លើតភ្លើនសប្បាយទៀតបាន។ យើងត្រូវឈ្វេងយល់ពីអ្នកផ្ទះ ហើយដឹងខ្លួនខុស»

ឋិតក្នុងសម្លៀកបំពាក់អាវពណ៌ផ្ទៃមេឃ កាត់សក់ខ្លី និងមានចាក់សាក់ពេញមួយតួដៃជាមួយអ​ក្សរ «គុ​ណ​​​​​​​មាតាបិតា» រូបនេះ សុធា ប្រាប់ថា គ្រឿងញៀនបានបង្កឱ្យផ្លូវចិត្តរបស់រូបគេឱ្យឆាប់ឆេវឆាវ និងគេ​ងមិនលក់ ហើយពេលសារធាតុញៀនធ្វើទុក្ខម្តងៗ រូបគេមានការពិបាកក្នុងខ្លួន ក្អួតចង្អោ រ​សេះ​រសោះ និងទន់ដៃ​​ទន់ជើងទៀតផង។

យុវជនវ័យ២០ឆ្នាំ ដែលជាអ្នកទីក្រុងភ្នំពេញរូបនេះបន្ថែមថា បន្ទាប់ពីស្នាក់នៅមណ្ឌលបានជាងមួ​យខែ និ​ងទទួលបានការអប់រំផ្លូវចិត្តតាមធម៌ព្រះពុទ្ធ បូករួមការណែនាំពីរាមច្បងផងនោះ រូប​គេអាចគ្រប់គ្រងអារ​ម្មណ៍របស់ខ្លួនបានមួយកម្រិត និងផ្លាស់ប្តូរអត្តចរិតក្លាយជាមនុស្សថ្មីម្នាក់។ ​

សុធា៖ «ធ្វើម៉េចឱ្យឈ្នះចិត្តខ្លួនឯង កុំឱ្យចិត្តអ្នកដទៃអូសទាញបាន កុំឱ្យអ្នកដទៃអូសទាញបាន។ សង្កត់ចិត្តខ្លួនឯងថា យើងត្រូវឈប់ដើរផ្លូវហ្នឹង។»

អតីតជនរងគ្រោះដោយគ្រឿងញៀនមួយរូបទៀតដែលបានផ្តាច់ខ្លួនចេញឆ្ងាយពីគ្រឿងញៀន​អស់រយៈពេ​ល៩ឆ្នាំ ក្រោយឆ្លងកាត់ការអប់រំកែប្រែនៅមណ្ឌលចំនួន២លើក លោក បញ្ញា ឱ្យដឹងថា អ្នកដែលបរាជ័យក្នុងការរំដោះខ្លួនចេញពីភាពញៀន គឺដោយសារកត្តាផ្លូវចិត្តរបស់អ្នកទាំងនោះមិនទាន់រឹងមាំ។ បុរសវ័យ៣៥ឆ្នាំ​ ដែលមានកម្រិតសិក្សាត្រឹមថ្នាក់បឋមសិក្សារូបនេះបន្ថែមថា លោកបានផ្លាស់ប្តូរការគិត ការត្រិះរិះពិចារណា និងពង្រឹងផ្លូវចិត្តបា​នល្អប្រសើរបន្ទាប់ទទួលបានការអប់រំតាមផ្លូវធម៌នៅមណ្ឌល ហើយមិនចង់បង្កការលំបាកដល់ឪពុកម្តាយតទៅទៀត។

បុរសជាឪពុកនៃកូនម្នាក់រូបនេះថ្លែងថា រូបគាត់កំពុងប្រើប្រាស់ជំនាញកាត់សក់ដែលរៀននៅមណ្ឌល ដើ​ម្បីប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត ដោយបើកជាហាងកាត់សក់មួយ ដែលអាចរកប្រាក់ចំណូលបានពី៥០០ទៅ១ ០០០ដុល្លារ ក្នុងមួយខែ។

លោក បញ្ញា និយាយថា៖ «អ្នកដែលមិនអាចកែបានដោយសារចិត្តរបស់គាត់នៅមិនទាន់នឹងធឹង និងមិនទាន់យល់ពីអត្ថន័យគ្រួសារ។ អ្នកដែលកែបាន គាត់ក៏មិនខុសពីខ្ញុំដែរ ការគិតរបស់គាត់»។ លោកបន្ថែមថា៖ «ឪពុកម្តាយអ្នកដែលរងគ្រោះនឹងគ្រឿងញៀន ចង់ប្រាប់ពួកគាត់ថា សូមកុំចោលពួកគាត់ ឱ្យកម្លាំងចិត្តពួកគាត់ ជាពិសេស យកគាត់ទៅអប់រំកែប្រែនៅមណ្ឌ​ល»។ 

គ្រូអប់រំផ្លូវចិត្តនៅមណ្ឌល DTA មួយរូប គឺលោក រ័ត្ន សារ៉ុម ថ្លែងថា អ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ងាយនឹងរង ការ​ប៉ះទ​ង្គិចផ្លូវចិត្ត និងសតិអារម្មណ៍ជាងមនុស្សទូទៅ ហើយពួកគេងាយនឹងងាកទៅសេពគ្រឿងញៀ​នវិញណាស់ ខណៈ​លោកថា សង្គមបច្ចុប្បន្នពោរពេញទៅដោយគ្រឿងអូសទាញយុវជនទៅរកការស​ប្បា​យ​ភ្លើតភ្លើន ភ្លេចការសិ​ក្សារៀនសូត្រ ដើរទៅរកផ្លូវខុស ហើយធ្លាក់ក្នុងអំពើអបាយមុខផ្សេងៗ ជាពិសេសគឺការសេពគ្រឿ​ងញៀន​។

លោកបន្តថា ការបញ្ជ្រៀបការយល់ដឹងបន្តិចម្តងៗដល់អ្នកញៀនគ្រឿងញៀនអំពីការពិតនៃដំណើរជីវិត ហេ​​​តុនៃបុណ្យបាប និងកម្មផល តាមឱវាទព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ គឺជារឿ​ងសំខាន់ចាំបាច់ក្នុងការដា​ស់​ស្មារតីជនរង​​គ្រោះដោយគ្រឿងញៀនឱ្យមានទឹកចិត្តចេះភ្ញាក់រឭក និងមិនវិលទៅរកអំពើអបាយមុខ ឬការសេពគ្រឿ​ងញៀនតទៅទៀត។

លោក រ័ត្ន សារ៉ុម ថ្លែងថា៖ «យើងយកឧទាហរណ៍មកពន្យល់គាត់មានន័យថាម៉េច។ អំពើបាបដែលយើ​​​​ងធ្វើមកហ្នឹងវាអត់ទៅស៊ីឯណាទេ គឺវាស៊ីខ្លួនយើងហ្នឹង។ ឥឡូវយើងមើល យើងប្រើគ្រឿងញៀន យើងដើ​រ​លេងអាវ៉ាសែអីហ្នឹង វាឱ្យផលគឺអីចឹងឯង។ ច្រេះវាកើតពីយើង វាស៊ីយើងវិញឥឡូវ»

ប្រធានសមាគមសង្គ្រោះជនរងគ្រោះដោយគ្រឿងញៀនកម្ពុជា និងជាទីប្រឹក្សាអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន លោក មាស សុវណ្ណ ថ្លែងថា​ ដើម្បីធ្វើសមាហរន្តកម្មអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនចូលក្នុងស​ង្គ​មគ្រួសារ និងសង្គមជាតិបានដោយជោគជ័យបន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់មណ្ឌលអប់រំកែប្រែ គឺទាមទារការយ​ល់ដឹងច្បាស់លាស់ និងកិច្ចសហការពេញលេញពីក្រុមគ្រួសារ ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាសតិអារម្មណ៍របស់អ្នកញៀ​​​នគ្រឿងញៀន ជាពិសេសត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឱ្យពួកគេមានការងារជាក់លាក់ណាមួយសម្រាប់បំពេញ។

លោកបន្តថា សម្រាប់ការផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈរយៈពេល៣ខែទៅ៦ខែនៅតាមមណ្ឌល គឺនៅមានបញ្ហាខ្វះខាត មិនអាចមានគ្រប់ល​​ក្ខណៈបច្ចេកទេសតាមស្តង់ដារបាននៅឡើយ ដោយលោកថា មុខជំនាញខ្លះដូចជា ជួសជុលរថយន្ត ឬ​គ្រឿងអេឡិចត្រូនិចជាដើ​ម ត្រូវការការចំណាយខ្ពស់ទៅលើស​ម្ភារ និងគ្រូបង្រៀន ខណៈអាណាព្យាបាល ឬឪពុកម្តាយមួយចំនួនខ្វះការចូលរួម។ យ៉ាងណា លោកប​ញ្ជា​ក់ថា មណ្ឌលព្យាបាលរបស់សមាគមលោកដែលឋិតក្នុងស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ខេត្តកណ្តាល ក៏បានផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលជំនាញកសិកម្មខ្នាតតូច ការចិញ្ចឹមសត្វ សិល្បៈ និងជំនាញកែច្នៃគ្រឿងសង្ហារឹមជាដើមដើម្បីឱ្យអ្នកដែលទទួលបានការព្យាបាលអាចបន្តយកទៅប្រើជាទុនសម្រាប់បង្កើតមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតក្រោយចេញពីមណ្ឌល។

លោក មាស សុវណ្ណ៖«ខ្ញុំបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈហ្នឹងអស់រយៈកាលកន្លងមកវាជាង១០ឆ្នាំហើយ។ ខ្ញុំបណ្តុះបណ្តាលរហូតហ្នឹង ប៉ុន្តែ ការចង់របស់គាត់ [ជនរងគ្រោះ] ហ្នឹងវាមិនងាយនឹងចង់ ហើយយើងបណ្តុះបណ្តាលវាត្រូវការថវិកា ចំណាយថវិកា មិនធម្មតាទេ បើបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេសខាងកុំព្យូទ័រ ជាងភ្លើងអេឡិចត្រូនិច ជួសជុលម៉ូតូអី ពាក់ព័ន្ធនឹងចំណាយប្រាក់ហ្នឹងគឺច្រើនណាស់ គ្រូផងអីផង»។ 

របាយការណ៍របស់ក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា ចុះផ្សាយក្នុងខែមករា ឆ្នាំ២០​២១ បានឱ្យដឹងថា ក្នុងឆ្នាំ២០២០ ជនរងគ្រោះដោយការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀននៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌ​លជាតិជាង៧ពាន់នាក់ ក្នុងនោះស្រ្តីមាន៣០០នាក់ ត្រូវបានស្តារនីតិសម្បទា និងធ្វើសមាហរណ​ក​​ម្មចូលក្នុងសង្គម ខណៈអ្នកដែលនៅសល់មានជាង៤ពាន់នាក់ ក្នុងនោះស្រ្តីមាន១៨១នាក់។

ដោយឡែក យោងតាម​អគ្គលេខាធិការដ្ឋាន​អាជ្ញាធរ​ជាតិ​ប្រយុទ្ធប្រឆាំង​គ្រឿងញៀន គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២២ កម្ពុជា ​មាន​មណ្ឌល​បណ្តោះអាសន្ន​សម្រាប់​ព្យាបាល និង​បន្សាប​គ្រឿងញៀន​ចំ​នួន១៧​កន្លែង ​នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស​ ក្នុង​នោះ​មាន​ ១០ ​កន្លែង ​ជា​របស់​រដ្ឋ ៣​កន្លែង ​ជា​របស់​ឯកជន និង ​៤កន្លែង ​ជា​រប​ស់​​អង្គការ​។ កាលពី​​ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ និងដើមឆ្នាំ២០២៣ មជ្ឈមណ្ឌលជាតិព្យាបាល និងស្តារនីតិសម្បទាអ្នកញៀនគ្រឿងញៀ​ន ២កន្លែង ក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ និងខេត្តកណ្តាល ត្រូវបានបើកសម្ពោធ ដោយអាចទទួលការព្យាបាល ស្តារនីតិសម្បទា និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈដល់អ្នកញៀនគ្រឿងញៀនបានចំនួន៣ពាន់នាក់។

 ប្រធានអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន​ លោក កែ​ គឹមយ៉ាន​ កាត់ខ្សែបូ​សម្ពោធអគារមជ្ឈមណ្ឌលជាតិ ព្យាបាល និងស្តារនីតិសម្បទាអ្នកញៀនគ្រឿងញៀន​ នៅខេត្តព្រះសីហនុ​ ថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២។
ប្រធានអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន​ លោក កែ​ គឹមយ៉ាន​ កាត់ខ្សែបូ​សម្ពោធអគារមជ្ឈមណ្ឌលជាតិ ព្យាបាល និងស្តារនីតិសម្បទាអ្នកញៀនគ្រឿងញៀន​ នៅខេត្តព្រះសីហនុ​ ថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២។ (ប្រភពៈ ហ្វេសប៊ុក NACD)

រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង បានស្នើឱ្យអាជ្ញាធរ និងភាគីពាក់ព័ន្ធ នៅក្នុងទិវាអន្តរជាតិប្រយុទ្ធប្រ​ឆាំ​ងនឹងគ្រឿងញៀន កាលពីថ្ងៃទី២៦ខែមិថុនាឆ្នាំ២០២២ ឱ្យពង្រឹងយន្តការគាំទ្រ ជួយសម្របសម្រួល និងលើកទឹកចិត្ដដល់ជនរងគ្រោះដោយការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនឱ្យទៅស្វែងរកសេវាព្យាបាល អប់រំ ស្តារនីតិសម្បទា និងបណ្តុះ​បណ្តាលវិជ្ជាជីវៈនៅតាមមណ្ឌលរដ្ឋ និងឯកជននានាដែលខ្លួនជឿទុកចិត្ត ខណៈលោកធ្លាប់លើកពីក្តីបារម្ភចំពោះបញ្ហាគ្រឿងញៀនក្នុងផ្ទៃប្រទេស ហើយស្នើសុំកិច្ចសហការពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ចូលរួម។

លោក ហង្ស ប្រសើរ លើកឡើងថា លោកក៏មានគម្រោងចង់ពង្រឹង និងពង្រីកការផ្តល់សេវាព្យាបាល និងស្តារនីតិសម្បទាអ្នកញៀនគ្រឿងញៀនផងដែរ តែដោយសារបញ្ហាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសកលដែលបង្កឡើងដោ​យការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ និងសង្គ្រាមនៅប្រទេសអ៊ុយក្រែន គម្រោងរបស់លោកត្រូវបានអាក់ខាន ខណៈការចូលរួមគាំទ្រពីមាតាបិតា ឬអាណាព្យាបាលរបស់ជនរងគ្រោះមានការធ្លាក់ចុះ។

យ៉ាងណា លោកផ្តាំផ្ញើទៅអាណាព្យាបាល ឬឪពុកម្តាយដែលដឹងថាកូនៗ ឬសមាជិកគ្រួសាររបស់ខ្លួនកំ​ពុ​ងញៀនគ្រឿងញៀន ឱ្យប្រញាប់នាំពួកគេឱ្យមកទទួលការព្យាបាលនៅមណ្ឌល បើមិនអាចផ្តាច់ដោ​យខ្លួនឯងបាន។

លោក ហង្ស ប្រសើរ៖ «ឱ្យតែមានសង្ឃឹម ឱ្យតែមានភាពជឿជាក់ប្រាកដជាអាចផ្តាច់បាន»៕


អត្ថបទដោយៈ សិក្ខាកាម DW Akademie: ត្រាន់ តិចសេង

ក្រសួងកិច្ចការនារីសម្តែងការសោកស្តាយចំពោះការប្រើពាក្យពេចន៍អសីលធម៌មកលើស្រ្តី

ក្រសួងកិច្ចការនារីសម្តែង​ការសោកស្តាយ និងមិនគាំទ្រជាដាច់ខាតចំពោះរាល់សកម្មភាព និងទង្វើទាំងឡាយណាដែលមានចរិកហិង្សា អសីលធម៌ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយស សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់​ស្រ្តីខ្មែរ។

យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងកិច្ចការនារីកាលពីថ្ងៃពុធទី១៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ នេះបានសរសេរថា នាពេលកន្លងទៅថ្មីៗ​នេះមា​នការលេចឡើង​នូវបាតុភាព​នៃ​ការប្រើប្រាស់​ពាក្យ​សម្តី​មិនសមរម្យ អសុរោះ ប្រាសចាកសុជីវធម៌ និងសីលធម៌ តាម​បណ្តាញ​​ទំនាក់ទំនងសង្គម ដោយបុគ្គលមួយចំនួនតូចធ្វើឱ្យ​ប៉ះ​ពាល់ដល់កិត្តិយស សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និងតម្លៃរបស់ស្រ្តីខ្មែរ។ ក្រសួង​បន្ថែម​ថា សកម្មភាព និងទង្វើទាំង​នោះ គឺ​ជា​គំរូ​មិនល្អសម្រាប់យុវជន យុវតី កុមារា កុមារី ជំនាន់ក្រោយដែលជាទំពាំងស្នងឬស្សី និង​ជា​សរសរ​ទ្រូង​របស់ប្រទេសជាតិ។​

ការ​ចេញ​សេចក្តី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​របស់​ក្រសួង​កិច្ច​ការនារី ធ្វើ​ឡើង​បន្ទាប់​ពី​សង្គម​ស៊ីវិល​ប្រមាណជា​៤០​ស្ថាប័ន បាន​ដាក់​លិខិត​ចំហរ​ទៅ​ក្រសួង​ពាក់ព័ន្ធ ​ឱ្យ​មានការ​ចាត់​វិធានការ​លើ​​លោក ផែង វណ្ណៈ ​ម្ចាស់​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុកអនឡាញ​ផែង​ វណ្ណៈ ​ញូវស៍​ ដែល​បាន​ប្រមាថ​លើ​ស្រ្តី​អ្នកសារព័ត៌មាន​វិទ្យុ VOD ​ម្នាក់ ទាក់ទង​នឹង​ការ​រាយការណ៍​ព័ត៌មាន​​​របស់​នាង ពាក់ព័ន្ធនឹង​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត​។

លោកស្រី អេង ចាន់ឌី នាយិកាអង្គការយេនឌ័រអភិវឌ្ឍ​ដើម្បីកម្ពុជាបានប្រាប់ Newsroom Cambodia កាលពីថ្ងៃសុក្រទី១៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ នេះថា ការ​លើកឡើង​របស់​ក្រសួង​កិច្ច​ការនារី គឺ​ជាការ​ឆ្លើយ​តប​នឹង​លិខិត​ចំហរ​​​ដែល​ក្រុម​សង្គម​ស៊ីវិល​បាន​ដាក់​ទៅ ដែល​ជា​ការ​ទទួល​ស្គាល់​ថា ពាក្យ​ពេជន៍​ដែល​ប្រើ​មានភាព​​អសុរោះ។

អ្នកស្រី​បញ្ជាក់ថា៖ «បើទោះបីជា​ការឆ្លើយតប​របស់​ក្រសួង​កិច្ចការ​នារី​វា​ជា​លក្ខណៈ​ទូទៅ​ទូលំទូលាយ​បន្តិចមែន ប៉ុន្តែគាត់ក៏ទទួលស្គាល់ថាពាក្យពេចន៍មួយចំនួនគឺវាអសុរោះ ហើយវាអត់គួរត្រូវបានប្រើប្រាស់។​ គាត់ទទួលស្គាល់ទាក់ទងទៅនឹងការធ្វើការរួមគ្នា និង​ការសហការគ្នាបន្តទៀតដើម្បីលុបបំបាត់ជាមួយ​នឹង​ការប្រើប្រាស់​អំពើ​រ​ហិង្សា​លើ​យេនឌ័រ​អនឡាញ ទៅលើស្រ្តីភេទ ឬក៏ទៅលើស្រ្តីដែលជាអ្នកសារព័ត៌មានផងដែរ»។

អ្នកស្រី​បន្ថែម​ថា ក្រុម​អង្គការស​ង្គមស៊ីវិល​ធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹង​ស្រ្តី នឹង​បន្ត​​សហការ​​​បន្ថែម​ទៀត​ជា​មួយ​រដ្ឋាភិបាល ពិសេសក្រសួងពាក់ព័ន្ធនានាដូចជា ក្រសួងកិច្ចការនារី ក្រសួង​ព័ត៌មាន​ ដើម្បី​ធ្វើការ​ជាមួយ​អ្នករាយការណ៍​ព័ត៌មា​ន​ផ្សេង​ទៀត​ ធ្វើ​យ៉ាងណា​លុប​បំបាត់​អំពើ​ហិង្សា​លើ​ស្រ្តី និង​ក្មេងស្រីនៅ​ក្នុងប្រព័ន្ធអនឡាញ និងផ្ទាល់។​

អ្នកស្រី​ ស្តើង ភារ៉ុង នាយិកាប្រតិបត្តិ​អង្គការ​បន្ទាយស្រីបានប្រាប់មក Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃសុក្រទី១៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ ដែរ​ថា អ្នកស្រី​ស្វាគមន៍​សេចក្តី​ប្រកាស​ព័ត៌មាន​របស់​ក្រសួង​កិច្ចការនារីនេះ។

«ក្រសួងកិច្ចការនារីលោកបានបញ្ជាក់ជាទូទៅនូវសកម្មភាពមួយចំនួនដែលវាបង្ហាញពីភាពអសីលធម៌នៅក្នុងសង្គម ហើយ​សកម្មភាព​មួយ​ចំនួន​វា​ធ្វើ​ឱ្យប៉ះពាល់​ទៅ​ដល់​ឆន្ទ:​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​ខិតខំ​ធ្វើ​ការងារ​ក្នុង​ការលើក​កម្ពស់​ការចូលរួម​របស់​ស្រី្តនៅ​គ្រប់​វិស័យ​ផង​ដែរ»។

អ្នកស្រី​បន្ថែមថា  បុគ្គល​ដែល​ប្រមាថស្រ្តី​អ្នកសារព័ត៌មាន​នោះ គឺ​ជាម្ចាស់​សារព័ត៌មាន​មួយ ដូច្នេះ​​រាល់​ទង្វើ​របស់គា​ត់​​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះពាល់ដល់សង្គម​ទាំងមូល។ ដែល​ចាំបាច់​ រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​​ឆ្លើយតបនឹង​បញ្ហា​នេះ។

អ្នកស្រីបញ្ជាក់​ថា៖ «យើងសង្ឃឹមថាក្រសួងពាក់ព័ន្ធជាពិសេសក្រសួងទាំងពីរខាងលើ លោកនឹង​ចាត់​វិធានការ​ទៅ​តាម​តួនាទីដែលលោកមាន ដើម្បីកុំ​ឱ្យ​មាន​ការរើសអើង​បែប​ហ្នឹង​ទៅ​លើ​ស្រ្តីនៅ​តាម​ទី​សាធារណៈ។​ ហើយ​យើង​សង្ឃឹម​ថា​នៅ​ថ្ងៃ​ខា​​ង​មុខ​គឺ​មិនមាន​ករណី​បែប​ហ្នឹង​កើត​ឡើង​ទៀត​នោះទេ»។

ក្រុម​អង្គការសង្គមស៊ីវិល​ដែល​ធ្វើការងារពាក់ព័ន្ធនឹងយេនឌ័រ ប្រឆាំង​នឹងការរំលោភបំពាន​លើ​ស្រ្តីយល់ថា​ ជា​ការ​ប្រមាថ ការបៀតបៀន​លើ​ស្រ្តី និ​ង​ទាមទា​រ​ឱ្យបុគ្គល​រូប​នេះ​​សុំទោសជាសាធារណៈ៕

ក្លឹបយុវជនចំនួន៤ គ្រោងដាក់លិខិតទៅក្រសួងព័ត៌មានសុំឱ្យបើកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ

ក្លឹបយុវជនចំនួន៤ស្ថាប័ន គ្រោងដាក់លិខិតទៅក្រសួងព័ត៌មាន ដើម្បីជំរុញឱ្យស្ថាប័ន​​រដ្ឋមួយ​​នេះ​​​អនុញ្ញាតឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យមួយចំនួន ដែលរដ្ឋាភិបាលបង្ខំចិត្តបិទទ្វារ​​ក្នុងពេល​​ក​​ន្លង​​ទៅ អាចបើកដំណើរការបោះពុម្ពផ្សាយ និងប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួនឡើងវិញ ស្របពេលដែលការបោះឆ្នោ​​តជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តសម្រាប់នីតិកាលទី៧ កាន់តែខិតជិតមកដល់ណាស់ទៅហើយ។

ក្លឹបយុវជនទាំង៤អង្គភាពដែលគ្រោងនឹងដាក់ញត្តិក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ រួមមាន ក្លឹបអភិវឌ្ឍន៍ស​​មត្ថ​​ភាពយុវជនខ្មែរ ក្លឹបយុវជនបៃតង ក្លឹបយុវជនដើម្បីចំណេះដឹង និងក្លឹបយុវជនអភិវឌ្ឍន៍សង្គមដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ រួមទាំងក្រុមយុវជនសង្គមប្រធានក្លឹបយុវជនបៃតង ដែលហៅកាត់ថា ជី.វ៉ាយ​​.ស៊ី​​ (​​G​​.​​Y​​.C) ជាដើម។

លោក កែ ចំរើន បានឱ្យដឹងថា ក្លឹប​​យុ​វជនចំនួន៤ និងក្រុមយុវជនសង្គមមួយចំនួនទៀតបានពិ​​​ភាក្សា​គ្នារួចរាល់ហើយ គឺគ្រោងនឹងដាក់លិខិតទៅក្រ​​សួ​​ង​​​ពត៌មាន នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៨ ខែមីនានេះ។

លោកបន្តថា ការដាក់លិខិតនេះធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងចង់ឱ្យក្រសួងព័ត៌មាន ពិនិត្យ និងបើកឱកាសឱ្យស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យដែលត្រូវបានបិទអាចបើកដំ​​ណើរការឡើងវិញ។ ប្រភពបន្ថែមថា សា​​​​​រ​​ព័​​ត៌​​មានឯករាជ្យជាផ្នែកមួយសំខាន់អាចជួយដោះស្រា​​យ​​​បញ្ហារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នក​​ដែ​​ល​​​ងាយរងគ្រោះ ជាពិសេសបញ្ហាការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុ​ខនេះ ដើម្បីឱ្យ​ពួកគេទទួលបាន​​នូវ​​ព័​​ត៌​​​មាន និងឥតលម្អៀងសម្រាប់ដំណើរការបោះឆ្នោតក្នុងខែកក្កដា ខា​​ង​​មុខនេះ។

លោកបន្តថា៖ «យើងចង់ឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលគិតគូរឡើងវិញទៅលើការពិនិត្យនិងផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណទៅដល់ព័ត៌មានឯករាជ្យដែលធ្លាប់បិទពីមុនមក ឱ្យដំណើការឡើងវិញ»។

លោកបន្ថែមថា៖ «ព្រោះវាជាផ្នែកមួយសំខាន់ជួយជំរុញឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ វាបានល្អប្រសើរ ហើយអ្វីដែលសំខាន់នោះ នៅក្នុងការបោះឆ្នោត គឺសារព័ត៌មានឯករាជ្យគាត់ចែករំលែកទៅដល់ពលរដ្ឋមូលដ្ឋានហ្នឹង វាបានច្បាស់លាស់បានល្អជាងសារព័ត៌មានទូទៅ នេះជាគោលបំណង»។

ស្ថិតក្នុងវ័យ២៨ឆ្នាំ និងជាអ្នកភ្នំពេញផង យុវជនរូបនេះបន្ថែមថា វិស័យសារព័ត៌មានឯករាជ្យដើរ​​តួ​​នាទីសំខាន់នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ព្រោះវាបានជួយបង្ហាញការពិតអំពីទិដ្ឋភាពសង្គមជាក់ស្តែង និងយុត្តិធម៌។ ប្រភពបន្តថា ស្ថាប័នព័ត៌មាននេះអាចជួយជំរុញឱ្យសង្គមប្រជាធិបតេយ្យឈា​​ន​ទៅរកការអភិវឌ្ឍ ​និងជួយឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពចន្លោះប្រហោងនៃសង្គមថែមទៀតផង។

លោកបន្តថា៖ «ដោយមើលឃើញពីបញ្ហាសង្គមជាច្រើនត្រូវការសារព័ត៌មានឯករាជ្យជួយផ្សព្វ​​ផ្សា​​យ​​ជូនប្រជាពលរដ្ឋ ទើបក្លឹបយុវជនសម្រេចធ្វើជាលិខិតដាក់ទៅក្រសួង ហើយណាមួយរដូវកាលបោះ​ឆ្នោតខិតជិតមកដល់ផង សំខាន់ណាស់សារព័ត៌មានឯករាជ្យ ឥតលម្អៀង ផ្សាយតែរឿងពិតៗ និ​​ងភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួនជុំវិញការបោះឆ្នោត។ សារព័ត៌មាន ទី១ ជួយដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម ទី២ ​ជំរុញឱ្យសង្គមមានការអភិវឌ្ឍទៅដោយមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស​ មិនមែនគ្រាន់តែរូបភាពអភិវឌ្ឍន៍តែប៉ះពាល់សិទ្ធិមនុស្ស»។

កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ វិទ្យុអេហ្វ.អិម (FM) មួយចំនួនដែលផ្សាយបន្តកម្មវិធីព័ត៌មានរបស់វិទ្យុដែលផ្តល់ជំនួយដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ដូចជា វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក វីអូអេ (V​​O​​A​​)​ និង វិទ្យុអាស៊ីសេរី ផ្នែកខេមរភាសា(RFA) ឱ្យឈប់ចាក់ផ្សាយ​កម្មវិធីព័ត៌មាន បន្ទាប់ពីទទួលបា​​ន​​ប​​ញ្ជាពីក្រសួងព័ត៌មាន។ ស្របពេលជាមួយគ្នានេះដែរ កាសែត ឌឺខេមបូឌា ដេលី (The Cam​​bo​​dia Daily) ដែលជាសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ក៏ឈប់ឱ្យប្រតិបត្តិការបោះពុម្ពផ្សាយ ក្រោយ​​មួយ​​ថ្ងៃ​​ប​​​ន្ទា​​ប់ពីបិទវិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅក្រោយពេលកាសែតផ្នែកភាសាអង់គ្លេសមួយនេះបានដំណើរការរប​​ស់​​ខ្លួនប្រមាណ២៤ឆ្នាំនិង១៥ថ្ងៃ នៅប្រទេសកម្ពុជា។

របាយការណ៍អង្គការអ្នកយកព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន (Reporters without Borders) កាលពី​​ឆ្នាំ​​២​​០​​​១៧ រកឃើញថាប្រទេសកម្ពុជាជា​​ប់ចំណាត់ថ្នាក់លេ​​​ខ​១៣២ ផ្នែកសេរីភាពសារព័ត៌មាន​​។ របា​​យ​​​​ការណ៍ដដែលដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី ២៦ បង្ហាញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុ​​ជា​បានធ្លាក់ចុះទ្វេដង បើធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៦។ កាលពីឆ្នាំ២០១៦ សេរីភាពសារព័ត៌មានក​​ម្ពុ​​ជាត្រូ​វ​​​បានស្ថាប័នអន្តរជាតិមួយនេះរកឃើញថា ស្ថិតនៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់លេខរៀង១២៨។

ចំណែកប្រធានក្លឹបអភិវឌ្ឍន៍សមត្ថភាពយុវជនខ្មែរ ដែលហៅកាត់ថា ខេ.វ៉ាយ.ស៊ី.ឌី (K.Y.C.D) គឺ​​កញ្ញា ឡេង ល័ក្ខ ឱ្យដឹងថាក្រុមយុវជន និងក្លឹបយុវជន បានចូលរួមសហការជាមួយគ្នាគ្រោងនឹងដា​​ក់លិខិតនេះ​​ គឺគ្រាន់តែចង់ឱ្យសង្គមប្រជាធិបតេយ្យមានការគោរពគោលការណ៍សិទ្ធិសេរីភាពសារព័​​ត៌​​មានប៉ុ​​ណ្ណោះ​​។

ប្រភពដដែលបន្តថា ក្លឹបយុវជន និងក្រុមយុជនសង្គមជាច្រើននាក់ទៀតចង់បានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​​ឯ​​ករាជ្យមួយដ៏ពិតប្រាកដ ទើបសម្រេចចិត្តថាគ្រោងនឹងដាក់លិខិតទៅក្រសួងព័ត៌មាន ដើម្បីឱ្យស្ថា​​ប័ន​សាម៉ីមួយនេះពិចារណាឡើងវិញក្នុងការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណដល់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ជាពិសេសវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ វីអូឌី ដែលរដ្ឋាភិបាលបានដកអាជ្ញាបណ្ណ​​ទៅកាលពីពេល​​ថ្មីៗ​​នេះ​​​។

កញ្ញាបន្តថា៖ «អ៊ីចឹងហើយយើងត្រូវការសហការជាមួយនឹងក្លឹបអភិវឌ្ឍន៍សមត្ថភាពយុវជនខ្មែរ ក៏ដូចជាក្លឹបផ្សេងៗដែរ ដើម្បីគាំទ្រការសរសេរញត្តិឬលិខិតដាក់ស្នើទៅក្រសួងព័ត៌មានឱ្យពិចារណាឡើងវិញលើការដកអាជ្ញាបណ្ណ ហើយព្រមទាំងផ្តល់ឱកាសឱ្យស្ថាប័ន វីអូឌី ហ្នឹងដំណើរការឡើងវិញដែរ»។

បន្ថែមពីនេះ ប្រធានក្លឹបអភិវឌ្ឍន៍សមត្ថភាពយុវជនខ្មែររូបនេះ ​បន្ថែមថា ការចូលរួមលើកកម្ពស់វិស័យសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ជាការលើកស្ទួយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាដែរ។ កញ្ញាបន្តថា ការផ្តល់សេរីភាពឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យរស់ឡើងវិញបានផ្សាយការពិតអំពីការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះ ហើយបញ្ជាក់ថាកម្ពុជាបានគោរពសេរីភាពសារព័ត៌មាន និងសិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យយ៉ា​ង​ពិតប្រាកដ។

កញ្ញាបន្តថា៖ «យើងចង់ចូលរួមលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាព និងសិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាយើងបច្ចុប្បន្ន ហើយជាពិសេសហ្នឹងគឺលើកកម្ពស់ការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិ​​ធម៌​​ ដែលជិតប្រព្រឹត្តទៅនៅពេលខាងមុខនេះ»។

មិនខុសគ្នាដែរ យុវតី រៀម ស្រីពេជ្យរតនា លើកឡើងថា សង្គមប្រជាធិបតេយ្យខ្វះមិនបានទេវិស័យសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ហើយវាដើរតួនាទីជាអំណាចទី៤ សម្រាប់ផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តដល់ប្រជាព​​ល​​រដ្ឋ​​ដែលចង់បានព័ត៌មានពិតមិនលំអៀងពីបញ្ហាសង្គម។ កញ្ញាបន្តថា ប្រសិនបើគ្មានវិស័យសារព័ត៌​​មា​​នឯករាជ្យទេ ប្រាកដណាស់វាអាចប៉ះពាល់ទៅដល់ដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសការបោះឆ្នោ​​ត​ខាងមុខ ត្រូវការសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីបង្ហាញពីតម្លាភាពនៃបោះឆ្នោត។

កញ្ញាបន្តថា៖ «ប្រសិនបើមិនមានសារព័ត៌មានឯករាជ្យ គឺវាអាចប៉ះពាល់ ដូចយើងដឹងហើយប្រជាធិបតេយ្យ ការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌ ហើយចំពោះប្រជាធិបតេយ្យ យើងត្រូវការសំឡេងពលរដ្ឋជាធំ តែប្រសិនបើអត់មានសារព័ត៌មានឯករាជ្យទេ​ សួរថាតើប្រជាពលរដ្ឋ ឱ្យគាត់ហ៊ានទេពេលដែលជួបបញ្ហាស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលផ្ទាល់? កាលពីមិនទាន់បិទវិអូឌីហ្នឹង ពេលដែលពលរដ្ឋត្រូវការអ្វី ខ្វះខាតអ្វី ពួកគាត់យកវីអូឌី គឺជាសំឡេងពលរដ្ឋផ្តល់ទៅដល់រដ្ឋាភិបាល។ អ៊ីចឹងខ្ញុំជឿថា ប៉ះពាល់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសដែរ និងប៉ះពាល់ទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃ»។

បើតាមកញ្ញា រៀម ស្រីពេជ្យរតនា រូបគេស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធ គួរបើកឱ្យមានសារព័ត៌មា​​ន​​ឯករាជ្យឡើងវិញ ដើម្បីជាប្រយោជន៍សម្រាប់សង្គមជាតិ។

កញ្ញាបន្តថា៖ «ខ្ញុំសូមស្នើទៅដល់សម្តេច[ហ៊ុន សែន] ឬរដ្ឋាភិបាល សូមឱ្យមានសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ក៏ដូចជាសូមឱ្យផ្តល់នូវសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការផ្សព្វផ្សាយជាព័ត៌មានឯករាជ្យ ដោយសារជិតបោះឆ្នោតហើយ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលនឹងមិនច្រានចោលការដាក់ញត្តិឬដាក់លិខិតរបស់ពួកយើង ហើយនឹងទទួលយកជួយដោះស្រាយ ព្រោះថាសន្លឹកឆ្នោតគឺស្ថិតនៅលើដៃប្រជាពលរដ្ឋនិងយុវជន»។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា៤១ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាព​​ខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងបោះពុម្ពផ្សាយ និងសេរីភាពខាងការជួបប្រជុំ។

ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ បដិសេធថា ការដែលលើកឡើងអំពីប្រ​ព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​ឯករាជ្យ​នៅកម្ពុជា​ត្រូវ​បាន​រឹតត្បិត​ ជាការលើកឡើង​ដោយភ័ន្តច្រឡំ​ និ​ង​​​​មិន​​ត្រឹម​ត្រូវ​ទាល់តែសោះ។​

លោកបន្តថា ការកំណត់និយមន័យប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​ឯករាជ្យ​ ត្រឹមតែ​សារព័ត៌មាន​ដែល​ផ្សាយព័ត៌​មា​​​ន​រិះគន់តែ​រដ្ឋាភិបាល ​​ធ្វើអ្វីមិនដែលត្រូវ​ ឬផ្សាយ​ព័ត៌មាន​មិនពិត​ ព័ត៌​មាន​ប្រតិដ្ឋ ថា​ជា​សារព័ត៌​មាន​​ឯករាជ្យ​ គឺជាការ​វិនិច្ឆយ​ដោយរើសអើង និង​បំបែកបំបាក់​សាមគ្គី​ភាព​នៃ​សារព័ត៌មាន​នៅកម្ពុជា។ បន្ថែមពីនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានរូបនេះបានអះអាងថា ​សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា មានលក្ខណៈពេញលេញ សេរី និងយុត្តិធម៌ហើយ។

លោកបន្តថា៖ «សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ និងសេរីភាពខាង​ការបោះពុម្ព​ផ្សព្វផ្សាយ ​ត្រូវ​បាន​ធានា​យ៉ាង​គត់មុត​ដោយ​ច្បាប់​របបសារព័ត៌មាន​ ស្រប​តាម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះ​រាជាណាចក្រ​កម្ពុជា»​។

ដោយឡែក នាយក​ស្ដីទី​ នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​កម្ពុជា ដើម្បី​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​ឯករាជ្យ លោក អ៊ិត សូធឿត យល់ឃើញថា ការចូលរួមទាមទាររបស់ក្រុមយុវជនចង់ឱ្យបើកសារព័ត៌មានឯករាជ្យឡើងវិញ ជាសិ​​ទ្ធិ​​របស់ពួកគេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត អ្វីដែលពួកគេចង់បានព័ត៌មានឯករាជ្យនេះ និងមានវិជ្ជាជីវៈ អាចក្នុ​​ង​​​​ន័យ​​ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍សង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ស្របពេលការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៧ កាន់​​តែ​​​​ខិតជិតមកដល់ផង។

បន្ថែមពីនេះ លោក អ៊ិត សូធឿត លើកឡើងថា សង្គមប្រជាធិបតេយ្យចំបាច់ណាស់ត្រូវការប្រព័ន្ធផ្ស​​ព្វផ្សាយដែលឯករាជ្យដើម្បីជួយរាយការណ៍អំពីប្រព្រឹត្តិការណ៍សង្គម និងភាពអសកម្មរបស់មន្រ្តីមួយចំនួន។

លោកបន្តថា៖ «យើងដឹងស្រាប់ហើយនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ អ៊ីចឹងចំបាច់ណាស់គឺយើងគួរមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ដែលអាចរាយកា​​រណ៍​ពីទិដ្ឋភាព ឬហេតុការណ៍ដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងសង្គមជាក់ស្តែង។ សារព័ត៌មានឯករាជ្យនេះទៀតសោត ដើរតួនាទីជាអ្នកឃ្លាំមើល ក៏ដូចជាអ្នកចាំអង្កេត ដែលគាត់ជួយបំពេញបន្ថែមទៅលើតួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាលលើទៅមន្រ្តីអសកម្ម ដែលគាត់មិនអាចទទួលបានព័ត៌មានពីមន្រ្តីថ្នាក់ក្រោមរបស់គាត់»។

កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ កន្លងទៅនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានសម្រេចចិត្តបិទ វិ​​ទ្យុ​​​​​​​​សំ​​ឡេងប្រជាធិបតេយ្យ វីអូឌី ក្រោយពីស្ថាប័ននេះរងការចោទប្រកាន់ពីរដ្ឋាភិបាល បន្ទាប់ពីបានផ្សា​​យព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងជំនួយប្រ​​មា​​ណ​​១០ម៉ឺ​​​​ន​​​ដុល្លារអាមេរិក ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្ដល់ទៅ​​ដល់ប្រទេសតួកគី អំពីគ្រោះរញ្ជួយដី​​។​​

ការដែលរដ្ឋាភិបាល​​ផ្ត​ល់​​​​សិទ្ធិឱ្យ​​ក្រ​​សួង​​ព័ត៌មាន ដក​​អា​​ជ្ញា​បណ្ណវិទ្យុសំឡេ​​ងប្រ​​​ជា​​ធិបតេយ្យ វីអូឌី នេះ ដោយលោក​​នា​យក​រដ្ឋ​មន្រ្តីចាត់ទុកថា ស្ថាប័នព័ត៌មា​​ន​​មួយនេះបានផ្សាយដំណឹងដែលនាំដ​ល់​​ការប្រេះឆាផ្ទៃក្នុង និងប៉ះពា​​ល់​​​កិត្តិ​​យ​​ស​​​​របស់លោក ហ៊ុន ម៉ា​​​​ណែ​ត ដែលជាកូនប្រុសច្បងរបស់លោក​៕

យុវតី២រូបតស៊ូជម្នះឧបសគ្គរហូតក្លាយជាទូតសុឆន្ទៈរបស់អង្គការភ្លែនអន្តរជាតិកម្ពុជា

បើទោះជាបច្ចុប្បន្នជាសម័យ​ឌីជីថល ហើយ​​ពលរដ្ឋ​មានការយល់ដឹងច្រើន ​ប៉ុន្តែនៅតាម​តំបន់​ជន​បទ​ដាច់​ស្រយាល​ខ្លះ​ ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនតូចនៅតែ​ប្រើប្រាស់សុភាសិត «ស្ត្រីវិលចង្ក្រានមិនជុំ» ឬក៏មានទស្សនៈ​ថា ​«ជាស្ត្រីត្រឹមចេះអានអក្សរបានហើយ ព្រោះរៀនដល់ណាគង់តែរៀបការ​ធ្វើ​​ជាប្រពន្ធ​​​គេ​​ដដែល» ជាដើម។

តែយ៉ាងណា ស្ត្រី​វ័យ​ក្មេង ២រូប ក្នុងចំណោម​យុវជន ៣រូប បាន​​តស៊ូជម្នះនូវ​​​​ឧបសគ្គ និងខិត​ខំប្រឹងប្រែងរៀន​សូត្រ ​​រហូតក្លាយជាទូតសុឆន្ទៈរបស់អង្គការផ្លែន​អន្ដរជាតិ​កម្ពុជា ខណៈដែលយុវតីទាំង២រូបនេះក៏ចង់​ជម្នះនូវការរើស​អើង​​ពីសហគមន៍​ទៅលើស្ត្រី តាមរយៈទស្សនៈដែលថា «ស្ត្រីវិលចង្ក្រានមិនជុំ ឬក៏ស្ត្រីរៀនត្រឹមចេះអានអក្សរបានហើយ» នោះផងដែរ។

កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ អង្គការផ្លែនអន្ដរជាតិកម្ពុជា (Plan International Ca​mb​o​​d​​ia) បាន​ប្រកាស​ជា​សាធារណៈលើផេកផ្លូវការរបស់​ខ្លួនថា «អង្គការភ្លែនអន្ដរជាតិកម្ពុជា មានក្ដីសោ​មនស្សរីករាយក្នុងពិធីប្រកាសជាផ្លូវការទូតសុឆន្ទៈយុទ្ធនាការក្មេងស្រីត្រូវមានឱកាសស្មើគ្នា»​​។ ក្នុងយុទ្ធនាការ​នេះ យុវជនចំនួន​៣នាក់បានក្លាយជាទូត​សុឆន្ទៈ​របស់អង្គការ​ភ្លែន ក្នុងនោះមាន​យុវតី លេខ ការី ជាជនជាតិដើមភាគតិចព្រៅ មកពីខេត្ដរតនគិរី និងយុវតី​ ពៅ ស្រីណូ មកពីខេត្ដសៀមរាប រួមនឹង​យុវជនម្នាក់​ទៀត​ឈ្មោះ​ ហេន សុភាព មកពីខេត្ដស្ទឹងត្រែង។

មាន​ស​ម្បុរស រាងតូចច្រឡឹង ស្លៀកពាក់បែបប្រពៃណីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចព្រៅ យុវតី លេខ ការី វ័យ១៩ឆ្នាំ រស់នៅភូមិកិកួង ឃុំតាវែងត្រង់ ស្រុកតាវែង ខេត្តរតនគិរី ដែលជាទូតសុឆន្ទៈរបស់អង្គការ​ភ្លែន​ ​បានរៀប​រាប់​ថា កញ្ញា​​ជា​កូនទី១ ​ក្នុ​ង​ចំណោម​បងប្អូន​៣​នាក់ ក្នុងគ្រួសារ​ក្រីក្រ​មួយ ​រស់​នៅលើផ្ទះឈើមួយ​ខ្នងដែល​មាន​សភាពចាស់​ទ្រុឌ​ទ្រោម ខណៈ​ឪពុកម្ដាយ​របស់គាត់មិនមាន​លទ្ធភាព​ឱ្យ​គាត់​​បាន​រៀនសូត្របានខ្ពង់ខ្ពស់ដូចគ្រួសារដទៃនោះទេ។

យុវតី​រូប​​​នេះ​បានរំលឹកពីអតីត​កាលថា កញ្ញា​បាន​ចូល​រៀន​ថ្នាក់​​ទី​១ នៅអាយុ៧ឆ្នាំ​​ ដោយ​សារ​​​តែ​​ឪពុក​ម្ដាយ​​​​មិនចង់​​​ឱ្យ​​រៀន ប៉ុន្តែដោយ​សារ​តែ​ឃើញ​ក្មេងៗនៅក្នុងភូមិ​ទៅរៀនសប្បាយ​ ហើយ​​​ខ្លួនមាននិស្ស័យ​ចូល​​ចិត្ដ​រៀន​ផង ទើបខ្លួនជម្នះតស៊ូទាល់តែបានចូលរៀន។

យុវតី​មានដើមកំណើតក្នុងខេត្ដប៉ែកភាគឦសានរូបនេះ បន្ដ​រៀបរាប់ពីខ្សែជីវិតរបស់ខ្លួនថា៖ «ខ្ញុំរៀន​រាងយឺត​​ ដោយសា​រ​ម៉ាក់​អត់​ឱ្យ​រៀន ប៉ុន្ដែយើង​ចង់ជម្នះ យើងចង់ចឹង យើងឃើញគេទៅរៀន ឃើញគេសប្បាយ។ ប៉ុន្ដែប៉ាខ្ញុំគាត់បានបង្រៀនខ្ញុំនៅផ្ទះ»

តែយ៉ាងណា កញ្ញា​​ថា​ ពេលដែល​ខ្លួន​​​កំពុង​តែរៀននៅថ្នាក់ទី៦​ ជិត​ចប់​​ឆ្នាំ និង​ត្រៀមខ្លួនបន្ដចូលអនុវិទ្យាល័យ​ទៅហើយ​នោះ​ បែរជា​ត្រូវ​ឪពុកម្ដាយ​ប្រាប់​​ថាមិន​ចង់​ឱ្យ​ខ្លួន​រៀន​​បន្ដ​​ទៀត​​ទេ ព្រោះពួកគាត់​គ្មាន​លទ្ធភាព​ផ្គត់ផ្គង់ការសិក្សា និង​តម្រូវឱ្យគាត់​រៀប​ការ​នឹង​អ្នក​ភូ​​មិជាមួយ​គ្នា ប៉ុន្ដែ​ខ្លួន​មិនព្រម។

កញ្ញា លេខ ការី បាននិយាយថា៖ «ពេលខ្ញុំអាយុ១៥ ទៅ១៦ឆ្នាំ ម៉ាក់ប៉ាខ្ញុំគាត់សុំឱ្យរៀបការនឹងអ្នកភូមិ​ជាមួយគ្នាដែលមានអាយុស្រករខ្ញុំដែរ»

ក្រោយពីបដិសេធការ​រៀបការទាំងវ័យក្មេងនោះ ​យុវតីរូបនេះបានបញ្ជាក់​ថា​ ខ្លួន​បាន​បន្តការសិក្សារបស់ខ្លួនបណ្តើរ និងបាន​​ចេញទៅ​ធ្វើការស៊ីឈ្នួលដកដំឡូង រើសគ្រាប់ស្វាយចន្ទី និងដាំដើមចេកឱ្យ​គេ​​បណ្តើរ​ ដើម្បីបានប្រាក់​ទិញសម្ភារសិក្សាដោយខ្លួនឯង។

ការី​ បាន​រៀប​រាប់​ទាំង​ទឹក​ភ្នែក​ថា៖ «ចូលថ្នាក់ទី៧​ភ្លាម គឺខ្ញុំគាំទ្រខ្លួនឯង។ ពេល​ហ្នឹង​អត់​មាន​លុយ​ទេ យើងស៊ីឈ្នួលគេបានតែ ១ម៉ឺន ២ម៉ឺន[រៀល]​ទៅ យើងទិញសម្ភារសិក្សាសម្រាប់ខ្លួនឯង ដោយស្នាក់នៅសាលារៀន ព្រោះយើងអត់មានមធ្យោបាយធ្វើដំណើរទេ ដូច្នេះត្រូវស្នើខាងសាលាស្នាក់។ ឪពុកម្ដាយគេធូរធារ គេមានលុយឱ្យ​​កូនគេចាយអ៊ីចឹងទៅ តែសម្រាប់ខ្ញុំគឺខ្លួនឯងសុទ្ធសាធ ខ្ញុំហូបតែក្រៀមក្រោះទេ ធ្វើម៉េចឱ្យតែបាន​រៀន»

ក្រៅពីការសិក្សា និងស៊ីឈ្នួល​គេដើម្បីរកប្រាក់​នោះ កញ្ញា ការី ​ក៏បានឆ្លៀត​ពេល​​ចូលរួម​វគ្គបណ្តុះបណ្តាល និងសកម្មភាពផ្សេងៗក្នុងការជួយដល់យុវជននៅក្នុង​សហគមន៍​ និងយុវជនជនជាតិដើមភាគតិច​នៅតំបន់ផ្សេងៗទៀត​​ ដែលរៀបចំ​ឡើង​ដោយអង្គការភ្លែន​អន្តរ​ជាតិ​កម្ពុជា ដើម្បីពង្រីកចំ​​ណេះដឹង និងពង្រឹងសមត្ថភាព​របស់ខ្លួន​បន្ថែមទៀត។​

នៅ​ឆ្នាំ២០២៣​នេះ កញ្ញា ការី បានរៀន​ដល់​ថ្នាក់ទី១១ នៅ​​វិទ្យាល័យ​​តាវែ​ង​ ក្នុងស្រុកតាវែង ខេត្ដរតនគិរី។ កញ្ញាថា មូលហេតុដែលខ្លួនត្រូវបានអង្គការភ្លែន ​ជ្រើសរើសធ្វើទូតសុឆន្ទៈនេះ ដោយ​សា​​រ​​​​​តែ​គេមើលឃើញពីភាពក្លាហានរបស់កញ្ញា និងការលះបង់ពេលវេលា​ក្នុង​ការ​ជួយដល់​​យុវជន​​ក្នុង​សហគមន៍។

កញ្ញា ការី និយាយ​​ថា៖ «មុននឹងក្លាយជាទូតសុឆន្ទៈរបស់អង្គការភ្លែន ខ្ញុំបានចូលរួមសកម្មភាពជាច្រើនជាមួយអង្គការតាមសហគមន៍។ ពេលដាក់ពាក្យ មានគ្នាសុទ្ធតែយុវជន-យុវតីអាយុប្រហាក់ប្រហែលខ្ញុំដែរ​ តែគេជ្រើសរើសខ្ញុំ។ ខ្ញុំសប្បាយចិត្ដ ពេលខ្លួនឯងក្មេង ប៉ុន្ដែអាចមានសមត្ថភាពក្នុងកិច្ចការសង្គមបានអ៊ីចឹង។»

យុវតីរូបនេះបញ្ជាក់ថា ​បញ្ហាក្រីក្រមិនមែនជាឧបសគ្គសម្រាប់ការរៀនសូត្រ និង​រារាំង​ក្ដី​ស្រមៃ​ខ្លួន​ឡើយ។

ឪពុករបស់យុវតី លេខ ការី គឺ​លោក ចក លេខ អាយុ៤៤ឆ្នាំ បាន​លើក​ឡើង​ថា ការី​ ជាកូនស្រីដែលមានភាពក្លាហាន និងរឹងមាំ ជាពិសេសតែងតែជួយពន្យល់ទៅដល់មិត្ដភក្ដិក្នុងសហគមន៍ និងជួយកិច្ចការផ្ទះក្រោយទំនេរពីការសិក្សា។​ លោកបន្ដថា មូលហេតុដែលលោកចង់ឱ្យកូនស្រីខ្លួនរៀបការទាំងវ័យក្មេង ដោយ​សារ​តែជា​ប្រពៃណី​ និង​មិន​ចង់​ឱ្យកូន​ស្រីចាកចេញពីខ្លួន​ទៅ​ឆ្ងាយ។ លោ​​ក​​​បន្ដ​ថា ក្រោយ​ពី​លោកបាន​យល់​ដឹងពីសារៈសំខាន់នៃការសិក្សា ទើបលោកសម្រេច​ឱ្យកូនរៀនបន្ត និងលើកទឹកចិត្តដល់កូន​ឱ្យ​ដើរ​តាម​ក្ដី​ស្រមៃ​របស់​ខ្លួន។

យ៉ាងណាមិញ លោក​ថា ពេលឃើញ​កូន​ខ្លួន​បានក្លាយខ្លួនទូតសុឆន្ទៈ និងជាគំរូដល់យុវជនផ្សេងទៀត លោក​ពិតជាមានការសប្បាយចិត្ដជាខ្លាំង និងមានមោទកភាពចំពោះកូនស្រីរបស់ខ្លួន។

លោកថា៖ «គ្រួសារខ្ញុំក្រីក្រទេ ប៉ុន្ដែខ្ញុំចង់ឱ្យកូនស្រីរៀនបន្ដ ព្រោះជាក្ដីស្រមៃរបស់គាត់។ ខ្ញុំសប្បាយចិត្ដ​ ពេល​​ឃើញ​គាត់​បានក្លាយជាគំរូដល់យុវជនក្នុងសង្គម។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាយុវជនផ្សេងទៀតអាចយកកូនខ្ញុំជាគំរូបាន»

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ យុវតីម្នាក់ទៀត កញ្ញា ពៅ ស្រី​ណូ អាយុ១៨ឆ្នាំ រស់នៅភូមិកណ្ដោល ឃុំស្វាយចេក ស្រុកអង្គរធំ ខេត្តសៀមរាប ដែលជាទូតសុឆន្ទៈរបស់អង្គការភ្លែនដែរនោះ ក៏បានខិតខំតស៊ូរៀនសូត្រ​ ទាំងដែល​គ្រួសារមានជីវភាពក្រីក្រ​ផងដែរ។

ជាកូនពៅក្នុងគ្រួសារក្រីក្រមួយដែលមានបងប្អូន៧នាក់ ក្នុងខេត្ដសៀមរាប កញ្ញា ស្រីណូ បានឱ្យដឹងថា ឪពុក​ម្ដាយរបស់ខ្លួនមិនសូវជាចង់ឱ្យរៀនសូត្រច្រើននោះទេ ​ដោយគិតថាជាកូនស្រី​រៀន​ បាន​ត្រឹម​​​តែ​ចេះអាន​​អក្សរខ្លះទៅ គឺគ្រប់គ្រាន់ហើយ។ តែយ៉ាងណា ដោយសារតែចង់ជម្នះពីពាក្យនេះ កញ្ញា​បាន​ជម្នះឧបសគ្គ​នានា និងបានចូល​រួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាល និង​​​សកម្មភាព​​ជាមួយ​នឹង​អង្គការភ្លែន​ រហូតដល់មានភាពលេចធ្លោក្នុងសហគមន៍ និងក្លាយ​ជាទូត​សុឆន្ទៈរបស់អង្គការភ្លែន។

យុវតីមានសម្បុរស្រអែម​ មានទឹកមុខពោរពេញដោយក្ដីសង្ឃឹមរូបនេះ បន្ដថា ខ្លួនចង់ឱ្យមានសមភា​​ព​យេនឌ័រ​ឱ្យបានច្រើនក្នុងសង្គមផង ទើប​សម្រេច​ដាក់​ពាក្យ​។ ការក្លាយជាទូតសុឆន្ទៈនេះ ក​​ញ្ញា​​​​​រំពឹង​ថានឹង​អាចជួយជំរុញ​ដល់​យុវជនក្នុងសហគមន៍កុំឱ្យបោះបង់ការសិក្សា និងរៀបការទាំងវ័យក្មេង តាមរយៈការពន្យល់ណែនាំពីរូបគេ និងយុវជនផ្សេងទៀត។  

ជាសិស្សថ្នាក់ទី១២ នៃវិទ្យាល័យ ហ៊ុន សែន អង្គរធំ យុវតីរូប​នេះ​បន្ដថា៖ «ខ្ញុំចង់យកឈ្នះនូវសម​​ភា​​ព​​​យេនឌ័រ និងចង់រារាំងឧបសគ្គនានា​ដែលរារាំងក្មេងស្រីមិនឱ្យមានការសម្រេចដោយខ្លួនឯង។ ខ្ញុំបានចូលរួមសកម្ម​ភាពជាមួយអង្គការ ៥ឆ្នាំ នៅសហគមន៍ខ្ញុំ។ ខ្ញុំសប្បាយចិត្ដ ព្រោះវាអាចឱ្យខ្ញុំមានលទ្ធភាពជួយសហគមន៍បានច្រើនជាងមុន»

លោក យី គឹមថាន នាយករងនៃអង្គការភ្លែនអន្ដរជាតិកម្ពុជា លើកឡើងថា មូលហេតុដែលអង្គការភ្លែន​ជ្រើសរើសយុវតីវ័យក្មេងទាំង២នាក់ រួមនឹងយុវជន​ម្នាក់ទៀត ធ្វើជាទូតសុឆន្ទៈ ដោយតែពួកគេ​មាន​​ភាពក្លាហាន និងការតស៊ូ​ក្នុងការរៀនសូត្រ ​ព្រមទាំងបានចែករំលែកចំណេះដឹងដល់យុវជនក្នុងសហគមន៍​ ដែល​នេះ​​​​​ជាគំរូល្អមួយដល់យុវជនផ្សេងទៀត ​ដើម្បីចូលរួមកិច្ចការសហគមន៍របស់ខ្លួន។ លោកបន្ដថា ជា​យុទ្ធសាស្ដ្ររបស់អង្គការភ្លែន គឺផ្ដោតលើការយល់ដឹងរបស់យុវជន ព្រោះពួកគេ​​ជាធនធាន​ដ៏សំខាន់​របស់សង្គម​ដែលមិនអាចខ្វះបាន។

លោកបន្ដថា៖ «អង្គការមើលឃើញពីភាពក្លាហាន​របស់ពួកគាត់ ដែលអាចជាគំរូដល់យុវជនផ្សេងទៀតក្នុងប្រទេសយើង។ អង្គការផ្ដោតលើការយល់ដឹងរបស់យុវជន ព្រោះយុវជនជាទំពាំងស្នងឫស្សីរបស់សង្គម។ ហើយបច្ចុប្បន្ននេះ មានយុវជនជាង ៥០% ដូច្នេះការយកពួកគាត់ធ្វើទូតសុឆន្ទៈ គឺជារឿងល្អប្រសើរសម្រាប់ដំណើរការសង្គម»

បើតាម​លោក យី គឹមថាន បច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជា​មានយុវជនជាង ៥០% ជាអ្នកស្នងកិច្ចការសង្គម។

សម្រាប់អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួង​អប់រំ យុវជន និងកីឡា លោក រស់ សុវាចា បង្ហាញការ​សាទរ​នៅ​ពេលបាន​​ឃើញ​​យុវជនកាន់តែ​ច្រើន​បា​ន​ក្លាយជាគំរូក្នុងសហគមន៍ និងក្លាយជាធនធានមនុស្សដ៏សំខាន់សម្រាប់សង្គម។ លោកបន្ដថា ការចូលរួមលើកកម្ពស់គុណភាពអប់រំតាមរយៈគ្រប់រូបភាព សម្រាប់អ្នកសិក្សា មុននិងក្នុងបរិបទកូវីដ-១៩ ត្រូវការការចូលរួមពីគ្រប់តួអង្គពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងសិស្ស-និស្សិត មាតាបិតា និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានផង។

លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសប្បាយចិត្ដពេលមានក្មេងៗអាចរួមចំណែកក្នុងកិច្ចការសង្គមដូច្នេះ»

ក្នុងពិធីប្រគល់វិញ្ញាបនបត្រ និងសញ្ញាបត្រ​ជូន​សិស្ស-និស្សិត​វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មី ​នៅ​មជ្ឈមណ្ឌ​​ល​សន្និ​បាត និង​​ពិព័រណ៍អន្តរជាតិជ្រោយចង្វារ កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែ​មីនា ឆ្នាំ២០២៣ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បាន​​លើកទឹកចិត្ត​​ទៅ​ដល់​យុវជន​កម្ពុជា រៀនជំនាញបច្ចេកទេស និង​វិជ្ជាជីវៈ។ លោ​​កថា ដើម្បី​ជំរុញ​​ទៅ​ដល់​​កំណើន​​សេដ្ឋកិច្ច និង​ផលិតកម្មក្នុងស្រុក និង​ការ​ទាក់ទាញវិនិយោគ គឺទាមទារ​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏​ដូចជា​យុវជន​​​មានជំនាញ​។ លោក​បន្ថែមថា ពេល​នេះ​កម្ពុជាកំពុង​រៀបចំ​ឱ្យ​មានការ​បណ្តុះបណ្តាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈ​សម្រាប់សិស្ស​ក្រីក្រ​ចំនួន ​១លាន​ ៥សែននាក់។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ថ្លែង​ថា៖ «ដើម្បីទាក់ទាញនូវវិនិយោគបាន អ្នក​វិនិយោគ​មិន​មែន​មក ហើយ​បែរជាយើងអត់ចេះអីសោះ អត់មានបច្ចេកទេសសោះ ហើយ​ទទួល​យក​យើង​ឱ្យ​ចូលធ្វើការ​នោះទេ»។

ត្រលប់មក​រកយុវតីជនជាតិដើមភាគតិច កញ្ញា លេខ​ ការី វិញ ក្រោយពីក្លាយជាទូតសុឆន្ទៈរបស់អង្គការ​ភ្លែនអន្តរជាតិ​កម្ពុជាមក កញ្ញាបង្ហាញការប្តេជ្ញាក្នុងការចូលរួម​ឱ្យកាន់តែសកម្ម ក្នុងការចែករំលែកនូវចំណេះដឹងដល់​យុវជនក្នុងសហគមន៍ និងចូលរួមសកម្មភាពសង្គមផ្សេងទៀត​។

កញ្ញាថា៖ «ខ្ញុំចង់ឱ្យយុវជន​កុំ​បោះបង់​ការ​សិក្សាទាំងវ័យក្មេង ព្រោះវាមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន​ក្រោ​​យ​​ពីយើង​បោះ​បង់។ ខ្ញុំគិតថា យុវជន​គួ​រ​តែ​យក​ពេល​ចូលរួមកិច្ចការសង្គម កុំយកពេលទៅធ្វើរឿងណាដែលមិនបាន​ផ្ដល់ចំណេះដឹងដល់ខ្លួន»៕

ក្រុមកីឡាករអំពាវនាវឱ្យយុវជនចូលហាត់គុនខ្មែរ ចៀសវាងប្រព្រឹត្តអំពើអបាយមុខក្នុងសង្គម

អ្នកប្រដាល់មួយចំនួនអំពាវនាវឱ្យក្រុមយុវជនចូលហ្វឹកហាត់កីឡា ជាពិសេសប្រដាល់គុនខ្មែរ ដើ​​ម្បី​​ជួ​យ​​លើកតម្កើងក្បាច់គុនបុរាណខ្មែរឱ្យទទួលបានការគាំទ្រ និងរីកសុសសាយនៅទូទាំងសក​​ល​​លោក ដែលប្រការនេះនឹងជួយកាត់បន្ថយពីផល​​ប៉ះ​​​ពាល់​​ទៅដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម និង​បង្កភាពចលាចលផ្សេងៗនៅតាមសហគមន៍នានាដែរ។

ការអំពាវនាវនេះធ្វើឡើងក្រោយពួកគេសង្កេតឃើញថាមានក្រុមយុវ​ជនមួយចំនួនតែងតែបង្កភា​​ព​ចលា​​ច​​ល​​​ក្នុងសង្គម តាមរយៈការអួតអាង ប្រកាន់បក្ខពួក ប្រព្រឹ​​ត្ត​​អំពើអបាយមុខផ្សេងៗដែ​ល​​មិន​​បានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ដល់ខ្លួននិងសង្គមនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញបែ​​រជាធ្វើឱ្យអាប់ឱនកិត្តិយសខ្លួនឯង គ្រួសារ និងសង្គមខ្មែរថែមទៀត។ ជាងនេះទៀត កីឡាករ​-កីឡាការិនីប្រដាល់គុនខ្មែរមួយចំនួនបានអំពាវនាវឱ្យយុវជនងាកមកចូលហ្វឹកហាត់ប្រដា​​ល់​គុនខ្មែរ ជំនួសឱ្យការបង្កបញ្ហានៅក្នុងសង្គម ដូចជា ការបង្កើតបងភឿនវាយតប់ កាប់ចាក់គ្នានៅខាងក្រៅ និងសេពគ្រឿងញៀន ជាដើម។

កីឡាករប្រដាល់គុនខ្មែរ ឈឿង ល្វៃ បានអំពាវនាវឱ្យយុវជនដែលចំណាយពេលដើរលេង ឬជ្រុ​ល​​ខ្លួន​ប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ចូលហ្វឹកហាត់គុនខ្មែរ ដោយរូបគេបានអះអាងថា ការដើរលេងបង្កប​​ញ្ហាក្នុងសង្គម មិនបានផ្តល់ផលល្អនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញវាជាទង្វើដែលសង្គមស្អប់ខ្ពើម។ កីឡាករនៃ​​ក្លិបនាគរាជចតុមុខរូបនេះ បញ្ជាក់ថា បើចូលហ្វឹកហាត់ប្រដាល់អាចរកបានទាំងថវិកា និងកិត្តិ​​យស ខណៈការវាយតប់គ្នានៅខាងក្រៅមានតែការខាតបង់តែប៉ុណ្ណោះ។​

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំសំណូមពរឱ្យក្មេងៗស្ទាវដែលដើរលេងច្រើន ជក់ថ្នាំ ជក់អីហ្នឹង សូមបង្វែរម​​កហា​ត់​​ប្រ​​​ដាល់ ព្រោះថាប្រដាល់ឥឡូវកំពុងតែបោះជំហានទៅមុខកាន់តែខ្លាំងហើយ។ អ៊ីចឹងសូម​​បងប្អូន​​ម​​ក​​​ហាត់ប្រដាល់ កុំដើរលេងឥតប្រយោជន៍ច្រើន ព្រោះថាដើរលេងច្រើនមានតែគេស្អប់ទេ។ អ៊ីចឹង​​កី​​​ឡាយើង វាយបានលុយ តែបើវាយខាងក្រៅ គឺដឹងតែអស់លុយហើយ»។

ការអំពាវនាវបែបនេះ ដោយសារតែកីឡាករប្រដាល់គុនខ្មែររូបនេះក៏ធ្លាប់ជាយុវជ​​នម្នាក់ដែរ​​ចូល​​ចិត្ត​​​​​ដើរលេង មានបនភឿន មិនសូវចូលផ្ទះ ប៉ុន្តែរូបគេអះអាងថា ទង្វើទាំ​ងនោះមិនបានផ្តល់​​​ផលប្រ​យោ​​​​​​ជន៍​​សម្រាប់រូបគេនោះទេ ប៉ុន្តែបានត្រឹមតែធ្វើឱ្យមនុស្សជុំវិញស្អប់ សូម្បីតែក្រុមគ្រួសារ។ ក្រោ​​យ​​​​​ម​​ក រូបគេក៏បានដកខ្លួនចេញពីសង្គមទាំងនោះ រួចចូលហ្វឹកហាត់ប្រដាល់គុនខ្មែរ​ ទើបធ្វើឱ្យជី​​​វិត​របស់គេចាប់ផ្តើមល្អប្រសើរឡើងវិញ ទាំងជីវភាព និងមានមហាជ​នគាំទ្រទូទាំងប្រទេស។

លោកបន្តថា៖ «[ពីមុន] សម្រាប់ខ្ញុំ ដើរលេងមិនសូវចូលផ្ទះ មិនដើរលេងបង្ករឿងបង្កអីទេ តែ​​ដូច​​ថា​​មិ​នសូវបានចូលផ្ទះ ចូលសម្បែង អាងគា្នអាងអីអ៊ីចឹងទៅ ចេះតែដើរលេងឥតប្រយោជន៍»

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អ្នកប្រដាល់គុនខ្មែរម្នាក់ទៀត គឺកីឡាករ លន បញ្ញា មើលឃើញថា បច្ចុ​​ប្បន្ន​​យុវជន​​មួយចំនួនបានភ្លើតភ្លើនដើរលេងវាយតប់គ្នានៅខាងក្រៅ ខណៈកីឡាកររូបនេះចាត់ទុកថាកា​​រ​ណ៍​​នេះគឺមិនមានផលចំណេញ ឬប្រយោជន៍អ្វីទាល់តែសោះ ពោលគឺមានតែធ្វើឱ្យខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ បាត់​​បង់តម្លៃ និងធ្វើឱ្យខាតបង់ថវិកា រួមនឹងប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតផងដែរ។

លោកបន្តថា៖ «យើងដើរលេង យើងវាយគ្នាតាមធុងបាសអីហ្នឹង វាអត់មានប្រយោជន៍ទេ! វាខាតបង់ទាំងគ្រួសារ ខាតបង់ទាំងខ្លួនឯង! ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះគ្រួសារ ប្រទេសជាតិយើងក៏អត់រីកចម្រើន។

ប្រភពដដែលបន្តថា ដើម្បីឱ្យសង្គមគោរពស្រឡាញ់ និងមានការគាំទ្រពីសាច់ញាតិ ឱ្យយុវជនគួរ​​ចូ​​ល​​ហ្វឹកហាត់ប្រដាល់ជំនួសការដើរលេងកាប់ចាក់គ្នា ព្រោះ​ការចូលប្រឡូកក្នុងវិស័យនេះបានផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើន ដូចជា ទទួលបានទាំ​​ង​​ថ​​វិកា កេរ្តិ៍ឈ្មោះខ្លួនឯង គ្រួសារ និងមុខមាត់សង្គមដែរ។

លោកបន្តថា«ប្រសិនបើយើងចូលមកហាត់ប្រដាល់ យើងបានអភិរក្សក្បាច់គុនដូនតាយើង ហើ​​យ​​អភិវឌ្ឍក្បាច់គុនដូនតាយើងឱ្យល្បីសុសសាយទៅកាន់ពិភពលោក ហើយយើងបានតម្លៃខ្លួន បា​​ន​​​លុយទៀត»។

មិនខុសគ្នាទេ ចំណែកកីឡាការិនីប្រដាល់ម្នាក់ទៀត គឺយុវតី ទូច ចាន់វត្តី បាន​​រៀ​​​ប​​រាប់ថា បច្ចុប្ប​​ន្ន​​អ្ន​​ក​​​ប្រដាល់ជាស្រ្តីមានតិចតួចនៅឡើយ ដូច្នេះរូបគេ​ចង់ឃើញយុវតី​​កម្ពុជា​​ចូល​​ហ្វឹក​​ហាត់ប្រដាល់​​គុន​​ខ្មែរ ដើម្បីចូលរួមលើកស្ទួយក្បាច់គុនដូនតាមួយនេះ ​ហើយក៏​​មាន​​អត្ថប្រ​​យោ​​ជន៍ក្នុងការ​​កា​​រពា​​រ​​ខ្លួន ចៀសវាងការដើរលេងប្រកាន់បក្ខពួក​ ឬបង្ហបញ្ហាផ្សេងៗដែលធ្វើ​​ឱ្យបាត់​​ប​​ង់​​​​តម្លៃជា​​ស្រ្តី​ខ្មែរ​​​ដែរ។

កញ្ញាបន្តថា៖ «ខ្ញុំចង់សំណូមពរដល់បងប្អូននារីៗដែលស្រឡាញ់ខាងប្រដាល់នេះ គឺចង់ឱ្យចូលហា​ត់ឱ្យបានច្រើន ដើម្បីលើកស្ទួយប្រដាល់យើង ហើយជួយផ្សព្វផ្សាយគុនខ្មែរ ដើម្បីឱ្យបរទេសបានស្គាល់​​ដែរ។ ហើយមួយទៀតក៏ហាត់ដើម្បីការពារខ្លួនដែរ»។

ជុំវិញករណីនេះ អគ្គលេខាធិការសហព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរ និងជាប្រធានសហព័ន្ធ​​ឃីកប៊ុកស៊ីង​​កម្ពុ​​ជា លោក ហេង សុឃន​ សាទរចំពោះការអំពាវនាវរបស់កីឡាករ-កីឡាការិនី ដោ​​យ​​លោ​​​​​​កអះ​​អាងថា ស​​ហ​​ព័ន្ធប្រដាល់គុនខ្មែរ ស្វាគមន៍ និងគាំទ្រជានិច្ចចំពោះការ​​ចូលរួមរបស់យុវជ​​ន​​ក្នុងវិស័យប្រ​​ដា​​ល់​។ ជាងនេះទៀត លោកថា ការចូលរួមនេះនឹងជំរុញឱ្យ​​វិស័យប្រដាល់កម្ពុជាកាន់តែ​​រីក​​ចម្រើ​ន​​។

បើតាមលោក ហេង សុឃន សហព័ន្ធ​​លើកទឹកចិត្តចំពោះយុវជនដែ​​លប្រព្រឹត្តអំពើអបាយមុខ​​ផ្សេ​ង​​​ៗឱ្យ​​ចូលមកវិស័យកីឡា ដើម្បីសុខភាព​ កិត្តិយស មុខមាត់ជាតិ និងទទួលបាន​​ថវិកាផង​​ដែរ​​។

លោកបន្តថា៖ «សហព័ន្ធគាំទ្រជានិច្ចក្នុងការឱ្យយុវជនយើងចូលលេងកីឡាទាំងអស់គ្នា […] សហព័ន្ធ​​បើកទូលាយ ព្រោះមានក្លិបដល់ទៅ១០០ជាងឯណោះ ចូលទៅក្លិបណាក៏បានដែរ។ សហព័ន្ធ​​នឹង​​​​គាំទ្រ និងកិច្ចសហការឱ្យយុវជនចូលទៅតាមបណ្តាក្លិបទាំងអស់ ដើម្បីឱ្យយុវជនងាក​​ចេញពី​​កា​​រដើរផ្លូវខុស មកលេងកីឡាទាំងអស់គ្នា»។

រដ្ឋាភិបាល​​តែងតែអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋកម្ពុជា​​ចូលរួមលេងកីឡាឱ្យបាន​​គ្រប់​​ៗ​​គ្នា តាមរយៈ​​ការ​​ដា​​ក់​​​​ចេ​ញនូវពាក្យស្លោក «ប្រជាជនម្នាក់លេងកីឡាមួយមុខ» ដើម្បី​​បញ្ជ្រា​​​​បឱ្យ​​ប្រជាពលរដ្ឋ​​​​​​​​​ចូ​​ល​រួម​​លេ​​ង​កី​ឡា ដើម្បីសុខភាព មិត្តភាព និងជាការត្រៀម​​ធ្វើជា​​ម្ចាស់ផ្ទះនៃ​​ព្រឹត្តិ​​ការណ៍​ស៊ី​​ហ្គេ​​ម​​​​ លើ​​​ក​ទី៣២ នា​​​​ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះដែរ។ មជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រង និងបង្ការជំងឺ(CDC) បានបង្ហាញថា ការលេងកីឡាជារឿងមួយ​​ដ៏សំ​​ខា​​ន់​​បំ​​ផុ​​ត​​សម្រាប់សុខភាព។ បន្ថែមពីលើនេះទៀត ការលេងកីឡាអាចធ្វើឱ្យខួរក្បាលមានសុខភាពប្រសើរឡើង ជួយរក្សាទម្ងន់ កាត់បន្ថយហានិភ័យនៃជំងឺធ្ងន់ធ្ងរមួយចំនួន ជួយពង្រឹងឆ្អឹង និងសាច់ដុំ រួម​​ទាំ​ងបង្កើនសមត្ថភាពការងារប្រចាំថ្ងៃថែមទៀត៕

បទយកការណ៍៖ យុវជនស្ម័គ្រចិត្តរួមគ្នាបង្កើតវេទិកាពិភាក្សាដើម្បីលើកកម្ពស់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា

ក្រុមយុវជនស្ម័គ្រចិត្ត ដែលសកម្មក្នុងការងារសង្គម បានជួបជុំគ្នាដើម្បីពិភាក្សាបញ្ហាប្រឈម  នៃការរឹតត្បិតសេរីភាពសារព័ត៌មានឯករាជ្យនៅកម្ពុជា ដោយជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលបើកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យដែលបានបិទនាពេលកន្លងមកឡើងវិញ។

តំណាងក្រុមយុវជនដែលបានបង្កើតកម្មវីធីនេះ លោក គុយ ចិត្រា វ័យ២១ឆ្នាំ បានឱ្យដឹងថា ក្នុងជំនួបពិភាក្សាពីសេរីភាពសារព័ត៌មាននេះ មានការចូលរួមពីយុវជនជាង៦០នាក់។ លោកថា គោលបំណងនៃការបង្កើតវេទិកានេះ គឺដើម្បីបញ្ជ្រាបចំណេះដឹងទៅដល់យុវជនជំនាន់ក្រោយ ពីគុណតម្លៃរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ដែលមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងប្រទេសដែលប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យ។

លោកថា៖ «សរុបជារួម គឺកម្មវិធីនេះចង់ឱ្យយុវជនគាត់យល់ដឹងថា សារព័ត៌មានមានសារសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា គឺឱ្យមានសារព័ត៌មានឯករាជ្យនេះ»។

បន្ថែមលើនេះ តំណាងក្រុមយុវជនរូបនេះសង្កេតឃើញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា មិនទាន់មានភាពល្អប្រសើរនៅឡើយទេ ក្រោយពេលរដ្ឋាភិបាលបិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យជាបន្តបន្ទាប់ ជាពិសេសគឺវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យវីអូឌី (VOD) ក្នុងពេលថ្មីៗនេះ។ លោកថា អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ តែងតែពាំនាំបញ្ហាប្រឈមនានាពីប្រជាពលរដ្ឋទៅកាន់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ ដោយបង្ហាញការពិតជាក់ស្តែងដែលកើតមាន។

វេទិកានេះធ្វើឡើងរយៈពេលមួយព្រឹក នៅថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដោយក្លឹបយុវជន ចំនួន៤ បានរួមគ្នារៀបចំឡើង។ ក្លឹបយុវជនទាំងនោះ រួមមាន ក្លឹបយុវជនអភិវឌ្ឍន៍សង្គមដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ, ក្លឹបយុវជនដើម្បីការយល់ដឹង, ក្លឹបអភិវឌ្ឍន៍សមត្ថភាពយុវជនខ្មែរ និង ក្លឹបយុវជនបៃតង។

វាគ្មិនចូលរួមវេទិការពិភាក្សាស្តីពី «សិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន គឺធានាដល់ការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌» ថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។
វាគ្មិនចូលរួមវេទិការពិភាក្សាស្តីពី «សិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន គឺធានាដល់ការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌» ថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។ (ទួក ពិសិដ្ឋ)

ក្នុងអង្គពិធីមានការចូលរួមសុទ្ធសឹងតែជាយុវជនវ័យក្មេងដែលជាសិស្ស-និស្សិត មកពីបណ្តាសាកលវិទ្យាល័យនានា ដោយមានទាំងការលើកជាសំណួរយ៉ាងផុសផុលទៅកាន់វាគ្មិនជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរ។

យ៉ាងណាក្តី លោក គុយ ចិត្រា ដែលជាសហប្រធានក្លឹបយុវជនអភិវឌ្ឍន៍សង្គមដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ មានក្តីរំពឹងថា ក្រោយបញ្ចប់ការពិភាក្សានេះ យុវជនដែលបានចូលរួមនឹងទទួលបានចំណេះដឹងកាន់តែទូលំទូលាយបន្ថែមពីសារសំខាន់របស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យដែលមិនអាចខ្វះបាននៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។

លោកថា៖ «អ្វីដែលយើងអាចផ្លាស់ប្តូរបាននៅក្នុងកម្មវិធីនេះ គឺយុវជនគាត់មានការផ្លាស់ប្តូរនៃការគិត។ ពីមុន ឧទាហរណ៍ថា គាត់គិតថាសារព័ត៌មានមិនអាចជួយអីបាន ប៉ុន្តែនៅពេលដែលគាត់ចូលរួមកម្មវិធីនេះ គាត់ឃើញអំពីលំហភាពនៃសារព័ត៌មាន។ អ៊ីចឹងគាត់គិតថា ខ្លួនគាត់នឹងមានការផ្លាស់ប្តូរ»

រូបរាងស្គមស្តើង សម្បុរស្រអែម យុវតី ជ្រក់ សារ៉េន វ័យ១៩ឆ្នាំ ជានិសិ្សតជំនាញអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ បាននិយាយថា ក្រោយពេលបានចូលរួមកិច្ចពិភាក្សានេះ ធ្វើឱ្យរូបគេកាន់តែទទួលបានចំណេះដឹងទូលំទូលាយបន្ថែមទៀតពីតួនាទីយ៉ាងសំខាន់របស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ។

មានស្រុកកំណើតនៅខេត្តសៀមរាប យុវតីរូបនេះបន្តថា រូបគេមិនសូវមានឱកាសចូលរួមវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលដើម្បីទទួលបានចំណេះដឹងក្នុងការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនទេ ព្រោះគាត់រស់នៅក្នុងតំបន់ជនបទ។

ប្រភពបន្តថា៖ «ខ្ញុំទទួលបានចំណេះដឹងច្រើន! វាមិនបានជាច្រើនណាស់ណាទេ ប៉ុន្តែវាគ្រាន់ជាងដែលថាខ្ញុំមកពីតំបន់ជនបទអ៊ីចឹង អត់សូវទទួលបានព័ត៌មានច្រើន។ ពេលខ្ញុំមកនៅ [រាជធានីភ្នំពេញ] នេះ ទោះជាខ្ញុំនៅបានតិច ប៉ុន្តែខ្ញុំចូលរួមកម្មវិធីបែបហ្នឹងបាន២លើកហើយ។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍មួយថា ខ្ញុំទទួលបានភាពក្បោះក្បាយ ទទួលបានអារម្មណ៍ថ្មីៗ»

ទោះជាយ៉ាងណា យុវតីវ័យ១៩ឆ្នាំរូបនេះ ប្រាប់ថា រូបគេតែងតែតាមដានស្ដាប់ពីបញ្ហានយោបាយនៅកម្ពុជា ហើយថាមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលហ៊ានផ្សព្វផ្សាយពីព័ត៌មានពិត។ យ៉ាងណាក្តី កញ្ញាបានបង្ហាញអារម្មណ៍សោកស្តាយ ក្រោយពេលក្រសួងព័ត៌មានបិទស្ថាប័នវីអូឌី (VOD) ដោយថា ការបិទវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យមួយនេះ គឺជាការបំបិទសំឡេងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

កញ្ញាថា៖ «វិទ្យុខ្លះផ្សាយស្ថិតនៅក្រោមស្ថាប័នរបស់គេ មិនហ៊ានផ្សាយការពិត និយាយទាល់តែអែប [លម្អៀង] ទៅខាងគេ ទើបអាចឈរជើងបានជាប់។ និយាយទៅ នៅពេលដែលយើងបិទវិទ្យុ [វីអូឌី] មួយនេះ គឺវាបាត់ការពិតតែម្តង»

កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ ក្រសួង​ព័ត៌មានសម្រេចដកអាជ្ញាបណ្ណ ​​វិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យវីអូឌី បន្ទាប់ពីមានការបញ្ជាពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ​ដែលច្រានចោល ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹងការចុះផ្សាយ​អត្ថបទមួយថា ​លោក​ ហ៊ុន ម៉ាណែត ​ដែល​ជា​កូន​ប្រុស​របស់​លោក បានចុះហត្ថលេខាផ្តល់​ជំនួយ​ដល់​ជន​រង​គ្រោះ​ដោយ​សារ​គ្រោះ​រញ្ជួយដី​នៅ​ប្រទេស​តួកគី។​

ក្រោយមក ​ស្ថានទូតបរទេសប្រចាំកម្ពុជា រួមមាន ​អាមេរិក​ ចក្រ​ភព​អង់​គ្លេស​ សហភាព​អឺរ៉ុប​ ព្រម​ទាំង​ស្ថានទូត​អូស្ត្រាលី​ បានបង្ហាញការខកចិត្តព្រមៗគ្នា ខណៈដែលអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកមួយចំនួនបានទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលបើកវិទ្យុនេះឡើងវិញ។​

ចំណែកលោក វណ្ណ ប៊ុណា អ្នកសិក្សាផ្នែកនយោបាយ ដែលជាវាគ្មិនចូលរួមកិច្ចពិភាក្សានេះបានសង្កេតឃើញថា នៅមុនរដូវកាលបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិមកដល់ គណបក្សកាន់អំណាចបានបិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ដើម្បីបំបិទសំឡេងរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងគោលដៅកាន់តំណែងបន្ត។ លោកថា ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ សារព័ត៌មានពិតជាមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការឃ្លាំមើលពីចន្លោះខ្វះខាតរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីកែលម្អទៅរកភាពល្អប្រសើរ និងបង្ហាញការពិតដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសតំណាងរបស់ខ្លួនបន្តទៀត។

ជាងនេះទៅទៀត លោកថា បើក្នុងសង្គមមួយ ស្ថាប័នព័ត៌មានមិនហ៊ានរាយការណ៍ពីបញ្ហាពិតទេ ស្ថាប័នទាំងនេះ​គឺជាប្រព័ន្ធឃោសនាការ ដែលមានន័យថាគ្រាន់តែជាមធ្យោបាយបម្រើផលប្រយោជន៍សម្រាប់ក្រុមណាមួយតែប៉ុណ្ណោះ។

លោកបន្តថា៖ «សារព័ត៌មានឯករាជ្យ គាត់ដើរតួនាទីអ្នកត្រួតពិនិត្យនូវសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងដំណើរការ ឬការអនុវត្តគោលនយោបាយខុសឬត្រូវកម្រិតណា ដែលយើងតែងថាសារព័ត៌មានគឺជាកញ្ចក់ឆ្លុះអំពីសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅឱ្យប្រជាជន ហើយពាំនាំនូវអ្វីដែលជាការចង់បានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមកឱ្យរដ្ឋាភិបាល»។

អង្គការ​អ្នក​កាសែត​គ្មាន​ព្រំដែន (Reporters Without Borders) កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២២ ចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយដោយចាត់ចំណាត់ថ្នាក់សេរីភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជាក្នុង​ឆ្នាំ២០២២ នៅតែអាក្រក់ដដែល ពោល​គឺស្ថិតនៅលេខរៀងទី១៤២ លើ១៨០​ប្រទេស​នៅ​លើពិភព​លោក ។

របាយការណ៍ដដែលបានរកឃើញថា ប្រព័ន្ធផ្សព្វ​ផ្សាយ​មួយ​ផ្នែក​ធំ​របស់​កម្ពុជាត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអ្នកជំនួញធំៗដែលស្និទ្ធជាមួយលោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។

យុវតី មាស ដា វ័យ២៣ឆ្នាំ ជាអ្នកសារព័ត៌មានហាត់ការនៅស្ថាប័នព័ត៌មានវីអូអេ (VOA) លើកឡើងថា គាត់មានការព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន នៅពេលដែលចុះប្រមូលព័ត៌មាននៅមូលដ្ឋាន ព្រោះខ្លួនជាស្រ្តី។ យ៉ាងណាក្តី កញ្ញាថា ការចាប់អាជីពក្នុងវិស័យសារព័ត៌មាននេះ គឺដើម្បីជាផ្នែកមួយចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហានានានៅក្នុងសង្គម។ ជាមួយគ្នានេះ អ្នកសារព័ត៌មានវ័យក្មេងរូបនេះបានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលបើកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យឡើងវិញ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជាតិដែលកំពុងកើតមានឡើង។

កញ្ញាបន្ថែមថា៖ «ចំពោះការរៀបចំរបស់ក្រុមយុវជននេះដែរ ក៏ដូចជាសារមួយសម្រាប់ពាំនាំទៅដល់រាជរដ្ឋាភិបាល ឱ្យគាត់មានការបើកចិត្តឱ្យទូលាយក្នុងការទទួលយកនូវការកែប្រែ ក៏ដូចជាមានការអភិវឌ្ឍឱ្យមានការរីកចម្រើនជាងមុន ទៅលើវិស័យសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា»។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភណ្ឌ បានលើកឡើងថា ប្រ​ព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​ឯករាជ្យ​នៅកម្ពុជា មិនត្រូវ​​បាន​រឹតត្បិតនោះទេ ហើយថាស្ថាប័នទាំងនេះកំពុងបំពេញការងាររបស់ខ្លួនដោយសេរីក្នុងសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន។

លោកបន្តថា៖ «សារព័ត៌មាន និងអ្នកសារព័ត៌មាន អាចបំពេញតួនាទី ភារកិច្ចរបស់ខ្លួនដោយសេរី និងយ៉ាងសកម្ម ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយគ្មានការត្រួតពិនិត្យមុនការផ្សាយ និងផ្សព្វផ្សាយដោយឈរលើការសម្រេចចិត្ត ដោយស្វ័យភាព គ្មានការបង្ខិតបង្ខំឡើយ»

បើតាមលោក មាស សុភណ្ឌ នៅកម្ពុជាមានអង្គភាព​សារព័ត៌មានជាង២ 0០០​អង្គភាព​ ដែលបានចុះបញ្ជីស្របច្បាប់នៅក្រសួង​ព័ត៌មាន​ និង​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ចំនួនជាង៥ ០០០នាក់​។

ចំណែកនាយក​ប្រតិ​បត្តិ​សមាគម​សម្ព័ន្ធ​អ្នក​សារ​ព័ត៌​មាន​កម្ពុជា (ខេមបូចា) លោក ណុប វី បានសាទរចំពោះសកម្មភាពក្រុមយុវជនស្ម័គ្រចិត្ត ដែលរួមគ្នាបង្កើតវេទិកាពិភាក្សាដើម្បីលើកកម្ពស់សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជានេះឡើង។ លោកថា សកម្មភាពទាំងនេះគួរត្រូវទទួលបានការគាំទ្រពីភាគីពាក់ព័ន្ធ។ ជាងនេះទៅទៀត លោកថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែងតែចាត់ទុក ការចុះផ្សាយពីចំណុចអវិជ្ជមានរបស់ខ្លួន គឺជាក្រុមប្រឆាំង។ ប៉ុន្តែលោកថា ការរាយការណ៍ពីបញ្ហាពិត ឬអំពីអសកម្មណាមួយរបស់អាជ្ញាធរ គឺជាការជំរុញឱ្យមានដំណោះស្រាយក្នុងសង្គមឈានទៅរកភាពល្អប្រសើរ។

លោកថ្លែងថា៖ «ការផ្តល់ព័ត៌មានរឿងអវិជ្ជមានមិនជាអាក្រក់អីទេ វាអាចធ្វើឱ្យបញ្ហាផ្សេងៗក្នុងសង្គមហ្នឹងគឺត្រូវបានដោះស្រាយ ជាជាងដែលធ្វើឱ្យបញ្ហាហ្នឹង វាក្លាយទៅជារឿងដែល កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរកើតមានឡើងនៅក្នុងសង្គមរបស់យើង»

ងាកទៅកាន់យុវតីវ័យក្មេង ឡាច ធីណា បានជំរុញប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសយុវជនជំនាន់ក្រោយ ចូលរួមឱ្យបានផុសផុលក្នុងកិច្ចការងារសង្គមទៅតាមលទ្ធភាពរៀងខ្លួនៗ ស្របទៅតាមច្បាប់រដ្ឋមនុញ្ញចែងពីសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋ ដើម្បីធានាឱ្យសង្គមជាតិមានការអភិវឌ្ឍឈានទៅរកភាពល្អប្រសើរ។

កញ្ញាថា៖ «ខ្ញុំសុំសំណូមពរទៅដល់យុវជន ក៏ដូចជាសកម្មជន ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ឱ្យមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងសង្គមយើងសព្វថ្ងៃនេះ ព្រោះមានតែពួកយើងទេដែលជាសារសំឡេងមួយ ដើម្បីឱ្យសង្គមជាតិយើងនឹងទទួលបានយុត្តិធម៌»៕​

មេធាវី​របស់​លោក កឹម សុខា ត្រូវ​បាន​រារាំង​មិនឱ្យ​ចូលជួប​កូន​ក្តី​ដែល​កំពុង​ជាប់​ឃុំ​ក្នុង​ផ្ទះ

មេធាវី​ការ​ពារ​ក្ដី​ឱ្យលោក​ កឹម​ សុខា ​អតីតប្រ​ធាន​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ អះអាងថា ត្រូវ​បាន​កង​​កម្លាំង​​​ស្លៀកពាក់ស៊ី​វិល​ដែល​យាម​នៅ​មុខ​ផ្ទះរបស់​​លោក​ កឹម​ សុខា​ រា​រាំងមិនឱ្យ​សហ​មេធាវី​​ចូល​ជួប​កូនក្ដី​របស់​ខ្លួនដើម្បី​ពិគ្រោះយោ​បល់​ផ្នែក​ផ្លូវ​ច្បាប់​។

នៅថ្ងៃទី​១៤ ​ខែ​មីនា​ ឆ្នាំ២០២៣​ សហមេធាវី​ការ​ពារ​ក្ដី​ឱ្យ​លោក​ កឹម​ សុខា​ បាន​ចេញ​សេច​ក្ដី​ថ្លែងការណ៍​ថា ​សហមេធាវី​មិន​អាច​ចូល​ជួប​កូន​ក្ដី​របស់ខ្លួនបាន​នោះទេ ​ដោយសារ​​​មានការ​រារាំង​ពី​កងកម្លាំង​ដែល​ស្លៀក​ពាក់​ស៊ីវិល​ដែល​យាម​នៅមុខ​ផ្ទះ​លោក​ កឹម​ សុខា​។

​​សេច​ក្ដី​ថ្លែង​ការ​ណ៍​ដដែល​បន្ថែម​​ថា​ នារសៀលថ្ងៃ​ទី១៤ ខែមីនា ​ឆ្នាំ២០២៣​សហមេធាវី​ការ​ពារ​ក្ដី​បានទៅ​ផ្ទះ​លោក​ កឹម សុខា ​ដើម្បី​ជួប​កូនក្ដី​នៅ​គេហដ្ឋាន​ដែល​ដាក់​លោក កឹម​ សុខា ឱ្យ​ស្ថិតនៅក្រោម​ការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​តាម​ផ្លូវ​តុលាការ ដើម្បីពិគ្រោះ​យោបល់ច្បាប់​ និង​រៀប​ចំពាក្យ​បណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ ​ប៉ុន្តែ​ត្រូវបាន​កង​កម្លាំង​ស្លៀក​ពាក់​ស៊ីវិល​​ដែល​យាម​នៅមុខ​ផ្ទះ​លោក​ កឹម​ សុខា​ រារាំង​មិន​ឱ្យ​សហ​មេធាវីចូលជួប​ពិ​គ្រោះ​យោល​បល់ផ្នែក​​ច្បាប់​ជាមួយ​កូន​ក្ដី​ឡើយ។

ក្រុមមេធាវី​បាន​បន្ថែម​ក្នុង​សេចក្ដី​ថ្លែង​ការណ៍​នោះ​ថា ​កង​កម្លាំង​ដែល​យាមនៅ​ខាង​មុខ​ផ្ទះ​លោក​​ កឹម​ សុខា​ បានណែនាំ​ឱ្យ​សហ​មេធាវី​ការពារក្ដីឱ្យ​លោក​ កឹម​ សុខា​ ត្រូវ​ទៅ​សុំ​ការអនុញ្ញាតពី​ព្រះ​រាជ​អាជ្ញា​ជាមុនសិន។

សេចក្ដី​ថ្លែង​ការណ៍​បញ្ជាក់​តាមន័យ​ដើម​​ថា៖ «សហមេធាវីមិន​អាចអនុវត្ត​តាម​ការណែនាំ​ដែល​ផ្ទុយ​នឹង​ច្បាប់​ ក្រម និង​​វិធាន​ជាធរមានដែល​គ្រប់​គ្រង​វិជ្ជា​ជីវៈមេធាវី​បាន​ឡើយ​។ ដូច្នេះចាប់​ពី​ពេល​នេះត​ទៅ​​ សហ​មេធាវី​​មិន​អាច​អនុវត្ត​សិទ្ធិបំពេញ​កាតព្វកិច្ច និង​ទំនួល​ខុស​​ត្រូវ​ចំពោះ​​ឯកឧត្ដម កឹម​ សុខា​ និង​​រឿង​​ក្ដី​​បច្ចុប្បន្ន​របស់​​គាត់​​ត​ទៅ​​ទៀត​បាន​ឡើយ​ ហើយ​​សិទ្ធិ​ទទួល​បាន​ជំនួយ​មេធាវី​ដែល​មាន​ចែង​ក្នុង​ច្បាប់​ដែល​ឯកឧត្ដម​ កឹម សុខា​ ត្រូវ​ទទួលបាន​ ក៏ត្រូវ​បាន​រំលោភ​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​វៀរ​លែង​តែមានការ​កែ​ប្រែ​ជាវិជ្ជមាន ​និង​ទាន់​ពេល​​វេលា»។

កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​៣ ខែមីនា ឆ្នាំ​២០២៣ លោក កឹម សុខា ដែល​ជា​មេដឹកនាំ​បក្ស​ប្រឆាំង ​ត្រូវ​បានសាលាដំបូង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​កាត់ទោស​​​ឱ្យ​ជាប់​ឃុំ​រយៈពេល​២៧​ឆ្នាំ ​ពី​បទ​ក្បត់​ជាតិ។ ក្រោយការ​ប្រកលាស​សាលក្រម ចៅក្រម​បាន​បង្គាប់​ឱ្យ​ឃុំ​ខ្លួន​លោក កឹម សុខា នៅ​ផ្ទះ​របស់​លោក ដោយ​មិនអនុញ្ញាត​ឱ្យ​ជួប​នរណាទាំងអស់ ក្រៅ​ពី​សមាជិក​គ្រួសារ។

អ្នក​នាំ​ពាក្យ​​ក្រសួង​យុត្តិធម៌លោក​ ជិន​ ម៉ាលីន​ បានប្រាប់​ Newsroom Cambodia​ តាមរយៈ​​តេលេក្រាមថា ករណីនេះគឺ​លក្ខខណ្ឌ​ដែល​តម្រូវ​ ដោយ​សារសាលក្រមរបស់​តុលាការ​មាន​អំណាច​តាម​ផ្លូវ​ច្បាប់ មិនមែនជាការរំលោភ​បំពានទៅ​លើ​សិទ្ធិ​របស់​មេធាវី​នោះ​ទេ។ លោក​បន្ថែម​ថា ​មេធាវី​មិនមែន​​អាច​មាន​សិទ្ធិ​ចូល​ទៅ​គ្រប់​ទី​កន្លែង​ដើម្បី​ទៅ​ជួប​កូនក្ដី​​ដោយ​មិន​មាន​​ការ​អនុញ្ញាត​នោះទេ។

លោក​លើក​ឡើង​ថា៖ «ក្នុង​សាលក្រម​គេ​​​​​តម្រូវ​ឱ្យ​សុំ​ការ​អនុ​ញ្ញាត​ពី​ព្រះរាជ​អាជ្ញា​អ៊ីចឹងគាត់​អាចសុំបន្ដិច​​ទៅ​ ដូច​ជា​មិន​​ទាស់​​ខុស​អ្វី​​ទេ​ បើ​សិន​ជា​ព្រះ​រាជ​អាជ្ញាគាត់​មិន​​អនុញ្ញាត​អាហ្នឹង​ទើប​​ជា​ការ​រំលោភ​​បំពាន​​សិទ្ធិ​​របស់​​មេធាវី​​ក្នុង​​ការ​ជួប​​ជា​មួយ​កូន​ក្ដី ​ក៏​ប៉ុន្តែ​បើសិន​ជាគាត់​សុំ​បន្តិចតាម​លក្ខខណ្ឌដែល​តម្រូវដោយ​សាលក្រម ខ្ញុំគិត​ថា​មិនមានបញ្ហាទេ។ លើក​តែគាត់​មិន​ចង់​គាត់​មានចេតនាអ្វី​ផ្សេង»។​​​

លោក​ អំ​ សំអាត​ នាយក​​​​​​​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ច​ការ​ទូ​ទៅ​នៃ​អង្គការ​លីកាដូ​ បាន​ប្រាប់​Newsroom Cambodia ថា​បើតាមក្រម​នីតិ​វិធី​ព្រហ្មទណ្ឌ​ និង​វិជ្ជា​ជីវៈ​របស់​មេធាវី​​ក្នុង​ករណី​ដែល​​មេធាវី​មានការ​ទទួលស្គាល់​ដោយ​តុលាការ​​ និង​មាន​ការ​ពឹង​ពាក់​ដោយ​កូន​ក្ដី​ គឺ​មាន​សិទ្ធិក្នុងការ​ជួប​កូន​ក្ដី​​របស់​ខ្លូន​ដោយ​មិន​មាន​ការ​រំខាន ​ឬការ​យាយី​នោះ​ទេ។ ​លោក​បន្ថែម​​ថា ​មេធាវី​មាន​សិទ្ធិ​ជួប​កូនក្ដីជា​សម្ងាត់ទោះបី​នៅក្នុង​ពន្ធនាគារ​ ​ឬនៅ​កន្លែង​ផ្សេង​ក៏ដោយ។

បើតាម​លោក អំ សំអាត ​ការណ៍​​ដែល​អាជ្ញា​ធរតម្រូវ​​ឱ្យ​មេធាវីរបស់​​លោក​ កឹម​ សុខា ​ទៅ​​សុំ​ការ​អនុញ្ញាត​ពី​ព្រះ​រាជអាជ្ញាជាមុន​ គឺ​​ខុស​ទៅ​នឹង​វិជ្ជា​ជីវៈ​របស់​មេធាវី​និង​ជាការ​រំខាន​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះ​ពាល់​ទៅ​ដល់​ដំណើការនីតិវិធី​ ឬការ​ជួប​កូនក្ដី​របស់​មេធាវី​។

លោក​លើក​ឡើង​ថា៖ «បើសិន​ជា​អាជ្ញា​ធរហ្នឹងមិន​ហ៊ានក្នុង​ការ​អនុញ្ញាត​ទេ ពេល​ដែលទទួល​ព័ត៌មាន​អ៊ីចឹងហើយ ​ព្រះ​រាជអាជ្ញា ​ឬ​ខាង​តុលាកាហ្នឹង​អាច​ជូន​ដំណឹង​ទៅ​មន្រ្ដី​ដែល​យាម​នៅ​ផ្ទះ​ឯក​ឧត្ដម​ កឹម​ សុខា​ គឺ​ឱ្យ​អនុញ្ញាត​​ឱ្យមេធាវី​គេ​ជួបជាមួយ​កូន​ក្ដីគេទៅ​ ដោយ​មិន​បាច់ទៅ​ជួប​ម្ដង​សុំ​ការ​អនុញ្ញាត​ពីព្រះ​រាជ​អាជ្ញាម្ដង។ ទៅម្ដង​សុំម្ដងៗ​។ អាហ្នឹ​គឺ​ជាការ​រំខាន ជាការ​ប៉ះ​ពាល់​ទៅ​ដល់​វិជ្ជា​ជីវៈរបស់​គេ ហើយ​នឹងការ​ជួបកូន​ក្ដី​របស់​គេ»។​​ ​

លោក កឹម សុខា ត្រូវ​បាន​សមត្ថកិច្ច​សម្រុក​ចូល​ចាប់​ខ្លួន​ទាំង​កណ្តាល​យប់​រំលង​អាធ្រាត្រ កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ​២០២៧ ដោយ​ចោទ​ពីបទ​សន្ទិដ្ឋិភាព​ជាមួយ​បរទេស ដើម្បី​ផ្តួល​រំលំ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា។ លោក​ត្រូវ​បាន​ឃុំ​ខ្លួន​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​ត្រពាំង​ផ្លុង​ ខេត្ត​ត្បូង​ឃ្មុំ​អស់​រយៈពេល​ជាង​មួយ​ឆ្នាំ ក្រោយ​មក​​ត្រូវ​បាន​​ដាក់​ឱ្យ​ជាប់​ឃុំ​ក្នុង​ផ្ទះ ជាមួយ​នឹង​ការ​បើក​សវនាការ​ជាង​៦០​ដង មុន​នឹង​មានការ​ប្រកាស​សាលក្រម​កាត់​ទោស​៕

​​

អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សចាត់ទុកការចាប់ផ្សឹកព្រះតេជព្រះគុណ សយ សាត ជាការរំលោភច្បាប់ព្រះពុទ្ធសាសនា

អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស ចាត់ទុកការចាប់ផ្សឹកព្រះតេជព្រះគុណ សយ សាត ជាការរំលោភច្បាប់ព្រះពុទ្ធសាសនា ខណៈព្រះតេជព្រះគុណអង្គនេះបានបួសក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាស្របតាមច្បាប់វិន័យ។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ​ នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ លោក អំ សំអាត​ បានឱ្យដឹងថា ករណីចាប់ផ្សឹកព្រះសង្ឃ សយ សាត កាលថ្ងៃទី៩ ខែមីនា កន្លងទៅ គឺជាការបង្ហាញអំពីការរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងកំពុងបង្ហាញពីការរំលោភបំពានដល់ព្រះពុទ្ធសាសនាដែលជាសាសនារបស់រដ្ឋមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ លោកបន្តថា សកម្មភាពចូលរួមរបស់ព្រះសង្ឃក្នុងកិច្ចការងារសង្គមស្របតាមពុទ្ធដីការបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ដែលព្រះអង្គតែងតែទូន្មានមនុស្សគ្រប់គ្នា​ឱ្យប្រព្រឹត្តអំពើល្អគ្រប់ទីកន្លែង ដូច្នេះព្រះសង្ឃក៏មានតួនាទីជួយផ្សព្វផ្សាយអំពើល្អ និងការបង្រៀនរបស់ព្រះពុទ្ធដល់បុគ្គលគ្រប់រូប។

លោកថា៖ «ការចាប់ផ្សឹកព្រះតេជព្រះគុណ សយ សាត នេះ វាជារឿងរំលោភសិទ្ធិ ទី១ រំលោភសិទ្ធិទៅលើពលរដ្ឋ ទី២ រំលោភប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិក្នុងការមានជំនឿសាសនា ព្រោះព្រះអង្គ សយ សាត មានការបំបួសតាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនា មានការទទួលស្គាល់ត្រឹមត្រូវ»។

លោកបន្ថែមថា៖ «ព្រះពុទ្ធសាសនា គឺជាសាសនារបស់រដ្ឋយើង ពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានការគោរពនិងចូលរួមជាមួយសាសនា។ ហើយព្រះពុទ្ធ លោកតាំងពីដើមមក គឺផ្សារភ្ជាប់ជាមួយសង្គមដែរ។ ហើយព្រះសង្ឃក្ដី ឬក៏បុព្វជិតផ្សេងទៀតក្តី សុទ្ធតែអាស្រ័យទៅលើពលរដ្ឋ អ៊ីចឹងបើទំនាក់ទំនងពលរដ្ឋនិងព្រះសង្ឃ វាទាក់ទងនឹងបញ្ហាសង្គមហើយ ហ្នឹងគឺសុទ្ធតែរឿងផ្សារភ្ជាប់នឹងសង្គមហើយ វាមិនអាចកាត់ផ្ដាច់ព្រះសង្ឃចេញពីសង្គមបានទេ»។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូរូបនេះ លើកឡើងថា រាល់សកម្មភាពរបស់ព្រះសង្ឃក្នុងការចូលរួមការងារសង្គម អាជ្ញាធរគួរកុំយល់ថាវាជារឿងនយោបាយប្រឆាំងតែមួយមុខ ត្រូវយល់ថាការចូលរួមចំណែកផ្សព្វផ្សាយសេចក្តីល្អដល់សង្គមវិញ។ លោកបន្តថា ព្រះសង្ឃ លោកក៏មានសិទ្ធិក្នុងសង្គមដូចពលរដ្ឋទូទៅដែរ កុំឱ្យតែព្រះអង្គប្រព្រឹត្តអំពើខុសឆ្គងប្រាសចាកពីព្រះវិន័យនិងច្បាប់រដ្ឋទៅបានហើយ។

លោក អំ សំអាត និយាយថា៖ «ចំណុចនេះ យើងគួរកុំផ្តោតអារម្មណ៍តែរឿងនយោបាយជាធំ ត្រូវគោរពទៅលើសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋទូទៅ ហើយគោរពទៅលើសិទ្ធិរបស់ព្រះសង្ឃនៅក្នុងសង្គមជាតិ ពីព្រោះព្រះសង្ឃមិនអាចកាត់ផ្តាច់ពីប្រជាពលរដ្ឋ ពីសង្គមបានទេ ព្រោះព្រះសង្ឃក៏រស់នៅក្នុងសង្គម ហើយអាស្រ័យទៅលើពុទ្ធបរិស័ទដូចគ្នាដែរ។ អ៊ីចឹងគួរតែគោរពទៅលើគោលការណ៍ច្បាប់ជាធំ ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់សាសានា»។

មាត្រា៣៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ មានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ។ សេចក្តីស្នើទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវបានទទួលការពិនិត្យ និងដោះស្រាយយ៉ាងហ្មត់ចត់ពីអង្គការរដ្ឋ ។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អ្នកសម្រួបសម្រួលសមាគមអាដហុកប្រចាំខេត្តបាត់ដំបង លោក យិន ម៉េងលី ដែលបានឃ្លាំមើលបញ្ហានេះ ឱ្យដឹងដែរថា ការចាប់ផ្សឹកព្រះសង្ឃដោយមិនមានហេតុផលច្បាស់លាស់ និងមិនយល់ដឹងអំពីពុទ្ធវិន័យ ជាការរំលោភបំពានព្រះពុទ្ធសាសនា ព្រោះព្រះអង្គបានបួសត្រឹមត្រូវតាមពុទ្ធវិន័យ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើលោកប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់វិន័យសង្ឃមែន ត្រូវមានអាជ្ញាធរសង្ឃ ឬមន្រ្តីសង្ឃ មកណែនាំឬអប់រំបានហើយ មិនគួរចាប់លោកផ្សឹកអ៊ីចឹងទេ។

លោកថា៖ «ខ្ញុំយល់ឃើញថា បើយើងធ្វើការស្រាវជ្រាវឱ្យច្បាស់ ដូចជាមិនទាន់អាចឈានទៅដល់ការចាប់ខ្លួនព្រះអង្គ ចាប់ផ្សឹកព្រះអង្គទេ។

លោកបន្ថែមទៀតថា៖ «បើនិយាយពីការខុសវិន័យសង្ឃ ក្នុងការធ្វើធម្មយាត្រា ដូចមិនអីទេ! ទោសវិន័យហ្នឹងដូចមិនធ្ងន់ធ្ងររហូតដល់ចាប់ផ្សឹកព្រះអង្គទេ។ អ៊ីចឹងអាចឱ្យព្រះអង្គបំពេញទៅតាមវិន័យសង្ឃទៅ យកជាការបានហើយ មិនចាំបាច់ចាប់ផ្សឹកទេ។ នេះមានទស្សនៈខ្លះគេយល់ឃើញអ៊ីចឹង បាទ»។

បន្ថែមពីនេះ អ្នកសម្រួបសម្រួលសមាគមអាដហុកប្រចាំខេត្តបាត់ដំបង យល់ឃើញថា ព្រះពុទ្ធសាសនាដើរតួនាទីសំខាន់ណាស់ ក្នុងបរិបទសង្គម ដើម្បីអប់រំចិត្ត ក្នុងស្រទាប់យុវជន ឱ្យមានគុណធម៌ សីលធម៌ និងរក្សាវប្បធម៌ ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ។

លោក យិន ម៉េងលី និយាយថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញអ៊ីចេះ ដូចជាមិនមានច្បាប់ណាហាមឃាត់ព្រះសង្ឃមិនឱ្យចូលកិច្ចការងារសង្គមទេ អត់មានច្បាប់ណាហាមឃាត់សោះ។ អ៊ីចឹងយើងមើលគោលបំណងនៃព្រះអង្គ ដែលព្រះអង្គចូលរួមធម្មយាត្រាលើកកម្ពស់សីលធម៌សង្គម វាអត់មានផលប៉ះពាល់អ្វីទៅដល់សង្គមទេ។ តែប្រសិនបើព្រះសង្ឃអង្គណាទៅឃោសនាឱ្យបក្ស អាហ្នឹងវាប៉ះពាល់ដល់សង្គមហើយ»។

មិនខុសគ្នានេះដែរ ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ អ្នកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី បានបញ្ជាក់អំពីគោលបំណងនៃធម្មយាត្រានេះថា កាលពី​ថ្ងៃទី​១៦ ខែ​មករា ឆ្នាំ​២០២៣ អ្នកស្រីបាន​ដាក់​លិខិត​ជូន​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ស្នើសុំ​ហែ​ក្បួន​ធម្មយាត្រា​ឆ្លងកាត់​រាជធានី​ខេត្ត​ចំនួន​៥ ជាប់​បឹង​ទន្លេសាប ក្នុង​គោលបំណង​លើក​កម្ពស់​សីលធម៌​សង្គម។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា ការធ្វើធម្មយាត្រានេះ គ្រាន់តែចង់ឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំមួយចំនួនបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ពាក្យអសុរោះ អំពើហិង្សា និងចង់ឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំរៀនធ្វើជាគំរូល្អដល់អ្នកជំនាន់ក្រោយតែប៉ុណ្ណោះ។

អ្នកស្រីថា៖ «សមាគមធ្វើធម្មយាត្រា គឺយើងឃើញថានៅក្នុងសង្គមសព្វថ្ងៃ បាត់បង់ក្រមសីលធម៌ សូម្បីតែថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលក៏ប្រើភាសាអសុរោះ។ ដូច្នេះយើងឃើញថា ភាសាអាម៉ឹងអសុរោះនេះ បញ្ជាក់ប្រាប់ថា យុវជនជំនាន់ខ្មែរនេះ គាត់ក៏ធ្វើអំពើវាយតប់កាប់ចាក់គ្មានត្រាប្រណី»។

អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «សមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ ចង់ឃើញឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលធ្វើជាគំរូល្អដល់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់វ័យ គ្រប់រូប»។

ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យរូបនេះ ស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលត្រូវគោរពតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ គោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សជាតិនិងអន្តរជាតិ ជាពិសេសត្រូវតែដោះស្រាយបញ្ហាព្រះតេជព្រះគុណ សយ សាត ដើម្បីបញ្ជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជាបានបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យពិតមែន។

លោកស្នើថា៖ «សុំឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលគួរតែផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាព ហើយនឹងចូលរួមក្នុងការលើកកម្ពស់សីលធម៌សង្គមឡើងវិញ»។

ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះដែរ ប្រធាន​មន្ទីរ​ធម្មការ និង​សាសនា​ខេត្តបាត់ដំបង លោក គុណសម្បត្តិ មុនីរតន៍ ធ្វើការច្រានចោលចំពោះការលើកឡើងថា ការចាប់ផ្សឹកព្រះតេជព្រះគុណ សយ សាត ជាការរំលោភបំពានសាសនា។ បន្ថែមពីនេះ លោកចាត់ទុកការចាប់ផ្សឹកព្រះតេជព្រះគុណ សយ សាត ជារឿងត្រឹមត្រូវ ស្របតាមវិន័យព្រះពុទ្ធសាសនា ដោយខាងមន្រ្តីសង្ឃខេត្តបាត់ដំបងបានសម្រេចព្រះទ័យថា ត្រូវតែផ្សឹកព្រះសង្ឃអង្គហ្នឹង ព្រោះលោកបួសមិនគ្រប់គ្រាន់ មិនគ្រប់លក្ខណៈច្បាប់ ហើយមិនមានឯកសារបួសច្បាស់លាស់។

លោកប្រាប់ថា៖ «លោក [ព្រះតេជព្រះគុណ សយ សាត] បួសអត់គ្រប់លក្ខខណ្ឌ មិនមានការអនុញ្ញាត ហើយមិនមានឧបជ្ឈាបួសច្បាស់លាស់ ចាត់ទុកថាជាការក្លែងបន្លំហើយ»។

ព្រះតេជព្រះគុណ​ សយ សាត ដែល​មាន​ស្រុក​កំណើត​នៅ​ខេត្ត​ស្វាយរៀង បាន​ចូល​សាង​ព្រះផ្នួស​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា ក្នុង​ព្រះ​ជន្ម៥៦​ព្រះ​វស្សា នៅ​វត្ត​​មេត្តា​ធម្មជាតិ ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ និង​រៀន​សូត្រ​ខាង​វិន័យ​សង្ឃ​ថ្នាក់​​ធម្ម​វិន័យ ស្មើ​នឹង​ការ​សិក្សា​ទូទៅ​ថ្នាក់​ទី៥។ ពេល​នោះ​ ព្រះអង្គ​បាន​ចូលរួម​​​ការពារ​ព្រៃឈើ ​នៅក្នុង​សហគមន៍​ព្រៃមេត្តា​ធម្មជាតិ​ ​ត្រូវ​បាន​ក្រុម​អាជ្ញាធរ​រក​រឿង​ចោទ​ប្រកាន់​ រហូត​ធ្វើ​ឱ្យ​ព្រះតេជព្រះគុណសម្រេច​លា​ចាក​សិក្ខាបទ​មួយ​រយៈ​ពេល។​ ហើយ​នៅ​ឆ្នាំ​២០២២ ព្រះ​អង្គ​ចូល​សាង​ផ្នួស​ជា​ថ្មី និង​បាន​ចូលរួម​ទាមទារ​យុត្តិធម៌​ជាញឹកញាប់។ ​ហើយ​ចុង​ក្រោយ​នេះ ព្រះតេជព្រះគុណ ចូលរួម​ធម្មយាត្រា​លើក​កម្ពស់​សីលធម៌​សង្គម ​ជាមួយ​សមាគម​គ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ រហូត​ត្រូវបានចាប់ផ្សឹកនៅ​ពេល​នេះ៕

ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមចោទអាជ្ញាធរវៀតណាមនៅពីក្រោយការរឹតត្បិតតម្កល់រូបសំណាកឧកញ៉ា សឺន គុយ ក្នុងវត្តអារាមខ្មែរ

ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម រស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ចោទអាជ្ញាធរវៀតណាមថាបានដាក់គំនាបដល់ព្រះសង្ឃខ្មែរកម្ពុជាក្រោម មិនឱ្យតម្កល់រូបសំណាកលោកឧកញ៉ា សឺន គុយ ក្នុងវត្តអារាមខ្មែរ។

លោក ថាច់ ថា ជាតំណាងពលរដ្ឋដែលបានដង្ហែរូបសំណាកលោកឧកញ៉ា សឺន គុយ បានឱ្យដឹងថា មានព្រះសង្ឃ និងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ប្រមាណ៦០អង្គ/នាក់ បានធ្វើពិធីរៀបអភិសេក និងដង្ហែរូបសំណាកឧកញ៉ា សឺន គុយ ដើម្បីដាក់តម្កល់នៅក្នុងវត្ត អរុណរង្សីចាកអាគ្រោង ស្ថិតនៅខេត្តព្រះត្រពាំង សម្រាប់ការគោរពបូជារបស់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ។ លោកប​ន្តថា នៅពេលក្បួនដង្ហែមកដល់មុខវត្ត អរុណរង្សីចាកអាគ្រោង របងខ្លោងទ្វារវត្តត្រូវបានចាក់សោបិទមិនឱ្យមានការនាំយករូបសំណាកទៅតម្កល់ក្នុងវត្តនោះទេ។ ប្រភពបន្តថា ការហាមឃាត់មិនឱ្យព្រះសង្ឃទទួលយករូបសំណាកលោកឧកញ៉ា សឺន គុយ ដើម្បីតម្កល់ទុកនេះ គឺដោយសារតែមានការដាក់សម្ពាធពីអាជ្ញាធរនៃប្រទេសវៀតណាម។

លោកថា៖ «រឿងដាក់រូបសំណាករបស់វីរបុរសខ្មែរក្រោម វារសើបសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលយួនហ្នឹង! អ៊ីចឹងប្រហែលជាមានការដាក់សម្ពាធពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ហើយនឹងគណៈកម្មាធិការ [វត្ត] ជាដើម។ ពីព្រោះគណៈកម្មាធិការមួយចំនួនក៏មានតួនាទីនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល [វៀតណាម] ផងដែរ មានតួនាទីជាអាចារ្យវត្ត ញោមវត្ត ជាដើម»។

ព្រះសង្ឃ និងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ចូលរួមពិធីអភិសេករូបសំណាកលោកឧកញ៉ា សឺន គុយ នៅភូមិបន្ទាយក្រ ស្រុកថ្កូវ ខេត្តព្រះត្រពាំង ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម នៅថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ។
ព្រះសង្ឃ និងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ចូលរួមពិធីអភិសេករូបសំណាកលោកឧកញ៉ា សឺន គុយ នៅភូមិបន្ទាយក្រ ស្រុកថ្កូវ ខេត្តព្រះត្រពាំង ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម នៅថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ។ (ផ្តល់ឱ្យ)

បើតាមលោក ថាច់ ថា ដែលជាអ្នកខេត្តព្រះត្រពាំង ឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ន រូបសំណាកលោកឧកញ៉ា សឺន គុយ ត្រូវបានតម្កល់ទុកជាបណ្ដោះអាសន្ននៅផ្ទះរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមម្នាក់ ស្ថិតនៅខេត្តព្រះត្រពាំង ក្រោយពេលមានការហាមឃាត់មិនឱ្យតម្កល់នៅក្នុងវត្តអារាមខ្មែរ។ លោកចាត់ទុកការរារាំងនេះ គឺជាការរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ បន្ថែមលើនេះ លោកថាស្ថានភាពសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរវៀតណាមរឹតត្បិត មិនអាចរស់នៅដោយស្មើភាពគ្នាដូចពលរដ្ឋវៀតណាមនោះទេ។

លោកថា៖ «យើងនៅក្រោមសំណាញ់ច្បាប់របស់រដ្ឋវៀតណាមទាំងអស់! ប៉ុន្តែខ្ញុំចង់និយាយពីច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ [វៀតណាម] ប៉ុន្តែការអនុវត្ត ខ្មែរក្រោមយើងអត់បានទទួលនូវសិទ្ធិពេញលេញដូចជាតិសាសន៍យួននៅឡើយ»

កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ ព្រះសង្ឃនិងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ប្រមាណ៤០អង្គ/នាក់  បានប្រារព្ធពិធីដង្ហែរូបសំណាកលោកឧកញ៉ា សឺន គុយ ម្តងរួចមកហើយ ក្រោយពេលបានសាងសង់ចប់ជាស្ថាពរ។ ការសង់រូបសំណាកលោក សឺន គុយ គឺក្នុងគោលបំណងបង្ហាញការដឹងគុណចំពោះអ្នកស្នេហាជាតិរូបនេះ ដែលបានពលីកាយថ្វាយជីវិតថែរក្សាវប្បធម៌សម្រាប់ជាតិសាសន៍ខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោម។ មួយវិញទៀត គឺដើម្បីបំផុសស្មារតីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ ជាពិសេសយុវជនជំនាន់ក្រោយ ឱ្យបានស្គាល់វីរបុរសជាតិរបស់ខ្លួន។

ឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើនបានបង្ហាញថា ឧកញ៉ា សឺន គុយ គឺជាអតីតចៅហ្វាយខេត្តព្រះត្រពាំង។ លោកបានបូជាជីវិត ដោយឱ្យអណ្ណាមកាត់កក្នុងឆ្នាំ១៨៤១ ជាថ្នូរនឹងការថែរក្សា​ប្រពៃណី សិល្បៈ អក្សរសាស្រ្ត វប្បធម៌ និងព្រះពុទ្ធសាសនា សម្រាប់ជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមទាំងមូលនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ដែលអណ្ណាមចូលមកទន្រ្ទានគ្រប់គ្រងនាសម័យកាលនោះ និងក្រោយពេលដែលអណ្ណាមដើរកាប់សម្លាប់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅតាមភូមិឋាន ដើម្បីបង្ខំឱ្យឧកញ៉ា សឺន គុយ ចេញប្រគល់ខ្លួនឱ្យពួកគេ។ លោកបានសម្រេចចិត្តចរចាជាមួយអាជ្ញាធរអណ្ណាម ដោយសុខចិត្តស្លាប់ ប៉ុន្តែតម្រូវឱ្យភាគីអណ្ណាម (វៀតណាមបច្ចុ​ប្បន្ន) រក្សាទុកនូវប្រពៃណីវប្បធម៌ខ្មែរឱ្យបានគង់វង្ស។

យ៉ាងណាក្តី ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមម្នាក់ គឺលោក ថាច់ កឿង វ័យ៣៦ឆ្នាំ​ ប្រាប់ថា ក្នុងពេលធ្វើពិធីអភិសេករូបសំណាកលោកឧកញ៉ា សឺន គុយ គឺមានអាជ្ញាធរវៀតណាមបានប្រជុំជាមួយព្រះសង្ឃ និងពលរដ្ឋក្នុងវត្ត អរុណរង្សីចាកអាគ្រោង​ ដោយមិនអនុញ្ញាតឱ្យដាក់រូបសំណាកនៅក្នុងវត្តនេះទេ។

លោកថា៖ «មានការគំនាបពីអាជ្ញាធរវៀតណាម ពីព្រោះថ្ងៃ [ពេញបូណ៌មី] ហ្នឹង! អាជ្ញាធរវៀតណាម គេមានប្រជុំជាមួយពុទ្ធបរិស័ទអ៊ីចឹងដែរ។ គេថាបើសិនមានដង្ហែរូបវីរបុរសជាតិឧកញ៉ា សឺន គុយ ចូល ក៏គេមិនឱ្យចូលទេ គេមិនទទួលស្គាល់ទេ»

ជាមួយគ្នានេះ លោក ថាច់ កឿង បានបង្ហាញការសោកស្តាយ​ដែលខ្មែរក្រោមមិនមានសិទ្ធិសេរីភាពគោរពវីរបុរសជាតិរបស់ខ្លួនបែបនេះ ដោយថា អាជ្ញាធរវៀតណាមព្យាយាមលុបបំបាត់វប្បធម៌ជាតិសាសន៍ខ្មែរនៅទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ដែលនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រទេសវៀតណាមបច្ចុប្បន្ននេះ។

លោកថា៖ «សព្វថ្ងៃហ្នឹង ខ្មែរក្រោមយើងគ្មានសេរីភាពទេ ពីព្រោះបើបងប្អូនយើងដឹងរឿង ប្រវត្តិរបស់ខ្មែរយើង គេចេះតែរំលោភសិទ្ធិ គេបិទសិទ្ធិរហូត! គេមិនឱ្យយើងដឹងទេ។ ដូចបងប្អូនចង់បញ្ចេញមតិអ្វីក៏ដោយ គេគំរាមមែនទែន»។

ពាក់ព័ន្ធករណីនេះ ស្ថានទូតវៀតណាមប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា មិនអាចសុំការឆ្លើយតបបានទេ ដោយសារលេខទូរសព្ទទំនាក់ទំនងនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់ស្ថានទូតវៀតណាម ត្រូវបានហៅចូលជាច្រើនលើក ប៉ុន្តែមិនមានការឆ្លើយតប។

យ៉ាងណាក្តី អគ្គលេខាធិការសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍បណ្ឌិត សឺន ជុំជួន មានប្រសាសន៍ថា សកម្មភាពដែលអាជ្ញាធរវៀតណាមបានហាមឃាត់មិនឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមតម្កល់រូបសំណាកលោកឧកញ៉ា សឺន គុយ ក្នុងវត្តខ្មែរ គឺជាការរំលោភនូវច្បាប់អន្តរជាតិដែលបានធានាពីសេរីភាពក្នុងការគោរពជំនឿរបស់មនុស្សជាតិ។ លោកថា ទោះជាទឹកដីកម្ពុជាស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់វៀតណាមក៏ដោយ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម គឺជាជនជាតិដើមដែលមានសិទ្ធិសេរីភាពគោរពវីរបុសជាតិរបស់ខ្លួនដូចពលរដ្ឋទូទៅដែរ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «វាជាការហាមប្រាមមួយដែលផ្ទុយទៅនឹងគោលការណ៍ច្បាប់! ខ្ញុំសួរថា តើវៀតណាមមានច្បាប់ណាមួយដែលហាមប្រាមមិនឱ្យគេដង្ហែរូបបដិមាយកទៅតម្កល់ក្នុងវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាហ្នឹង? ងាកទៅលើគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សក៏ដូចគ្នា! អាហ្នឹងគឺជាសេរីភាពនៃជំនឿរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ​របស់មនុស្សលោក»

បើតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិជនជាតិដើម មាត្រា៩ បញ្ជាក់ថា ជនជាតិដើម និងបុគ្គលជនជាតិដើម មានសិទ្ធិស្ថិតនៅជាសមាជិកសហគមន៍ ជាជនជាតិដើម និងសង្គមជាតិ សមស្របតាមប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់របស់សហគមន៍ និងសង្គមជាតិពាក់ព័ន្ធ។ គ្មានការរើសអើងណាមួយកើតឡើងដោយសារការប្រើសិទ្ធិនេះឡើយ។

ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ដែលត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលអាណានិគមបារាំងចុះហត្ថលេខាប្រគល់ទៅឱ្យប្រទេសវៀតណាមត្រួតត្រាបន្ត កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៩ មានផ្ទៃដីទំហំ ៦៧ ៧០០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ឬមានចំនួន២១ខេត្ត-ក្រុង។

យ៉ាងណាក្តី ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ ធម្មិកោ ធ្លាប់មានព្រះរាជបន្ទូលថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៩ រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយព្រះបរមរតនកោដ្ឋ រហូតដល់រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក លន់ នល់ ឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ និងរដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់ ប៉ុល ពត ពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់១៩៧៩ គឺគ្មានរដ្ឋាភិបាលខ្មែរណាមួយទទួលស្គាល់ការកាត់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមទៅឱ្យវៀតណាមនោះឡើយ។ ដូច្នេះ ព្រះអង្គបញ្ជាក់ថា ការមិនទទួលស្គាល់នេះបង្ហាញថា ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមនៅតែជាទឹកដីរបស់ខ្មែរដដែល៕

ព្រះសង្ឃ និងយុវជន រៃអង្គាសថវិកាដើម្បីជួយសាលារៀននៅតំបន់ដាច់ស្រយាលក្នុងខេត្តកំពង់ធំ

ព្រះសង្ឃ និងយុ​វជនមួយចំនួន បានរៃអង្គាស​​ថវិកា និង​សម្ភារសិ​ក្សា​ ដើម្បី​ជួយដល់សិស្សានុសិស្ស​​នៅ​​​សាលារៀនបឋមសិក្សា​ព្រៃដុំ ​នៅ​​​ក្នុងស្រុក​បារាយ​ណ៍ ខេ​ត្ដកំពង់ធំ ដែលកំពុងជួបការលំបាក និង​​ខ្វះខាតខ្លាំង។

ព្រះតេជគុណ សន វ៉ាឃីម ព្រះជន្ម៣១ឆ្នាំ គង់នៅវត្ដមហាមន្រ្ដី រាជធានីភ្នំពេញ ​មានសង្ឃ​ដីកា​​ថា មូលហេតុដែលព្រះអង្គរៃអង្គាស​​​ថវិកា​ និងសម្ភារសិក្សា ទៅជួយសាលាបឋមសិក្សា​ព្រៃ​ដុំ ដោយ​សារ​តែ​ព្រះអង្គ​បាន​មើល​ឃើញ​ពីទុក្ខ​លំបាក​របស់​សិស្ស ដូច​ជា​ គ្មានសម្ភារសិក្សាគ្រប់គ្រាន់ ខណៈសាលារៀននេះមិនមានរបង​ផងដែរ។

ព្រះតេជគុណបន្តថា ព្រះអង្គ​ក៏ធ្លាប់ជា​សិស្ស​រៀន​នៅសាលាបឋម​សិក្សានោះ និងធ្លាប់ឆ្លងកាត់ភាពលំបាកជាច្រើនក្នុងអំឡុងពេលសិក្សា​ ដូចជា ត្រូវដើរកាត់​វាល​ស្រែ និងគ្មានសម្ភារ​ប្រើប្រាស់សម្រាប់​ការ​សិក្សា ជា​ដើម ទើប​ព្រះអង្គមានគំនិតរៃអង្គាស​​មូលនិធិ​នេះ​ឡើង ដើម្បី​ជា​ការ​ជួយដល់សិស្សានុសិស្ស​​នៅសាលា​នោះ​បានរៀន​​សូត្រ។ ក្រៅពីនោះ​ ព្រះអង្គក៏​ចង់ផ្សារ​ភ្ជាប់តម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនាជាមួយនឹ​ង​សង្គម ជាពិសេសមេរៀនអប់រំ​របស់​ព្រះពុទ្ធសាសនាទៅដល់សិស្សានុសិស្សនៅសាលានោះ​​ផង​ដែរ។​

ព្រះតេជគុណបន្ត​ថា៖ «ដោយសារខ្លួនឯងជាសិស្សក្រីក្រលំបាកមួយ​រូប ជួបប្រទះ​នឹង​ការ​ខ្វះខាត ​ដើរ​ទៅរៀ​​ន​​ផ្លូ​​វឆ្ងាយ​ ដល់ពេលបានបួសរៀនសូត្រទៅ ក៏នឹកឃើញបុព្វហេតុថាការលំបាកក្នុងការរៀនសូត្រមិនស្រួ​​ល​​ទេ។ ដើម្បីបន្ធូរដល់ការរៀនសូត្ររបស់សិស្សានុសិស្ស មានតែការជួយចែកសៀវភៅ ក៏ដូចជាការចុះអប់រំ។ កា​​រ​​​ចុះ​ចែក​នេះ ក៏អាត្មាផ្សា​រភ្ជាប់នឹងការណែនាំពីបញ្ហា​សុខ​ភាព អនាម័យ និងការចេះថែរក្សាបរិស្ថានផងដែ​រ​»

ព្រះតេជគុណ សន វ៉ាឃីម មានសង្ឃដីកាបន្តទៀតថា ការចុះចែកសម្ភារសិក្សានេះមិនមែនទើបតែនឹកឃើញភ្លាមចុះធ្វើ​ភ្លាមនោះទេ គឺព្រះអង្គបានគ្រោងទុកជាយូរឆ្នាំ​មក​ហើយ ក្នុង​គោល​បំណង​ទៅ​ជួយ​ដល់​សិស្ស​នៅ​ស្រុកកំណើត ស្របពេល​សាលារៀនមួយនេះកំពុងខ្វះខាតច្រើន ទើបព្រះអង្គប្រមូលគ្នាដែល​ជាអតីត​សិស្ស​ផង និងអ្នកដែលធ្លាប់រស់នៅតំបន់​ដាច់​ស្រយាល​មួយ​នេះហើយមានជីវភាពធូរធារផង​ ដើម្បីជួយ​ដល់​សាលា​បឋមសិក្សាព្រៃដុំនេះ។

ព្រះ​តេជគុណបន្ដថា៖ «តំបន់អស់ហ្នឹងមិនសូវជាធូរធារប៉ុន្មានទេ អ៊ីចឹងយើងជួយឧបត្ថម្ភជីវិត ដូចជា ការ​រៀនសូត្រ​របស់​ហ្នឹង​ឯង​ឱ្យ​ប្រសើរ​ឡើង និង​លក្ខណៈ​លើក​ទឹកចិត្ដដល់កូនក្មួយដែលគាត់ខំប្រឹងរៀន​ឱ្យកាន់តែប្រឹងបន្ដទៀត។ អាត្មាចង់បំបាត់ទ្រឹស្ដីដែលអ្នកស្រុកអ្នកភូមិគាត់តែងតែគិតអវិជ្ជមាន​ថា រៀនបានអីហូប រៀនមិនបានអីស៊ីទេ បាន​ជាអាត្មា​ចង់​ពន្យល់​អាណាព្យាបាល​អំពី​អត្ថ​ប្រយោជន៍​ក្នុងការរៀនសូត្រផងដែរ»

សាលាបឋម​សិក្សាព្រៃដុំ ស្ថិតនៅភូមិព្រៃដុំ ឃុំចើងដើង ស្រុកបារាយណ៍ ខេត្ដកំពង់ធំ និងមានគ្រូបង្រៀនចំនួន៩នាក់ នៅ​ប្រចាំការ និង​មាន​សិស្សានុសិស្សចាប់ពីថ្នាក់ទី១ ​ដល់ថ្នាក់ទី៦ ចំនួន១៦៥នាក់។ កម្មវិធីសប្បុរសធម៌នេះបានប្រព្រឹត្ដទៅនៅថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ យុវជន សួន កុសល ប្រធានសមាគមកំណាព្យកូនខ្មែរ មានប្រសាសន៍​នៅរសៀលថ្ងៃពុធនេះ​ថា រូបលោកចូលរួមកម្មវិធីសប្បុរសធម៌នេះ ​ដោយសារតែក្ដីស្រឡាញ់ និង​ចង់​ជួយ​ចែក​រំលែក​អ្វីដែល​ខ្លួន​មាន​ខ្លះៗ​​ទៅដល់សិស្សដែល​កំពុងសិក្សានៅសាលាបឋមសិក្សា​ព្រៃដុំ។ លោក​បន្តថា​ ការ​ចូលរួម​សកម្ម​ភាព​សប្បុរសធម៌នេះ ក៏ជា​ការជួយគ្នាក្នុងគ្រាលំបាក ហើយ​លោកបាន​អំពាវនាវដល់សប្បុរសជននានាចូលរួមក្នុងកម្មវិធីចែកសម្ភារសិក្សាដល់សិស្សនៅតំបន់ដាច់ស្រយាលនេះផងដែរ។

លោកបន្ដថា៖ «នេះជាអ្វីដែលខ្ញុំស្រឡាញ់ និង​ចូល​ចិត្ដ​ធ្វើ​នូវកម្មវិធីសប្បុរសធម៌នេះ»

កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២២ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងពិធីបិទសន្និបាតបូកសរុបការ​​ងា​រ ​ឆ្នាំសិក្សា២០២០-២០២១ និងលើកទិសដៅការងារឆ្នាំសិក្សា២០២១-២០២២ ជំរុញឱ្យបន្តពង្រឹងប្រព័ន្ធអ​ប់រំ និងបន្តធានានូវសេវាអប់រំដែលមានគុណភាពប្រកបដោយសមធម៌ និងបរិយាបន្ន ព្រមទាំងលើកកម្ពស់ឱកាសការសិក្សាពេញមួយជីវិតសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា និងដោះស្រាយបញ្ហាខ្វះខាតក្នុងការ​​សិក្សា​រៀន​សូត្ររបស់សិស្ស-និស្សិត។

នាយកសាលាបឋមសិក្សាព្រៃដុំ លោក កេត ឆែម បានលើកឡើងថា សាលាបឋមដែលរូបលោកកំពុងដឹក​នាំ​នេះ កំពុងជួបបញ្ហាខ្វះខាតច្រើន ដូចជា សម្ភារសិក្សាសម្រាប់​សិស្ស របងសាលា និងខ្វះការផ្គត់ផ្គង់អាហារូបត្ថម្ភ​សម្រាប់សិស្ស ​ជាដើម។ លោកបន្ដថា ប្រជាពលរដ្ឋ​ភាគច្រើននៅតំបន់ដាច់ស្រយាល​​នេះ ​​មានជីវ​ភាព​ក្រីក្រ ដូច្នេះពួកគាត់​ពុំមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការ​ទំនុកបម្រុង​សម្រាប់​ឱ្យ​កូន​​ៗរបស់ពួកគាត់បាន​សិក្សានោះទេ។

លោកបន្ដថា៖ «សិស្សមាន១៦៥នាក់ទេ ព្រោះវាជាភូមិតូចនៅក្នុងព្រៃ ដាច់ពីគេ។ ខ្ញុំចង់បានដំបូង គឺសម្ភារសិក្សាសិស្សហ្នឹងឯង ដូចជា សៀវភៅ ប៊ិក និងកង់ ព្រោះពួកគេ​នៅឆ្ងាយពីសាលា ត្រូវដើរមករាល់ថ្ងៃ។ នេះជាអ្វី​ដែលខ្ញុំចង់បានមុនគេ ព្រោះអាណិតពួកគាត់ណាស់»

ជាមួយគ្នានេះដែរ នាយកសាលា​រូបនេះក៏បាន​បង្ហាញក្តីត្រេកអរ​​​នូវការ​ដែល​ព្រះសង្ឃ និងយុវជននាំគ្នាមក​ជួយ​ឧបត្ថម្ភដល់សាលារៀន​​ដែលកំពុង​ខ្វះខាតខ្លាំងមួយ​នេះ។ យ៉ាងណា លោកក៏បានស្នើ​ដល់​សប្បុរសជន​ទាំង​អស់បន្ត​ជួយដល់​សាលារៀន​ និងសិស្ស​នៅក្នុងសាលា​បឋមសិក្សានេះ ទៅ​​តាម​លទ្ធភាព ដើម្បីជួយ​​ជំរុញ​ឱ្យ​វិស័យអប់រំនេះឱ្យកាន់តែល្អប្រសើរឡើង។

លោកបន្តថា៖ «ពេលលំបាកអ៊ីចឹង យើងមិនអាចដកប្រាក់ខែគ្រូបង្រៀនបានទេ ព្រោះពួកគាត់ពឹងលើប្រាក់ខែដែរ អ៊ីចឹងវាមានតែសប្បុរសជនទេ ដែលអាចជួយឧបត្ថម្ភដល់សាលាខ្ញុំបាន ដើម្បីជំរុញ​ឱ្យសិស្សានុសិស្សបានរៀនឱ្យបានពេញលេញតទៅមុខទៀត»

រដ្ឋធម្មនុញ មាត្រា៦៨ ចែងថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវផ្ដល់​ការអប់រំកម្រិតបឋមសិក្សា និងមធ្យមសិ​​ក្សា​ ដោយឥតគិ​​ត​ថ្លៃ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ ហើយម្នាក់ៗត្រូវបន្តការសិក្សាជា​មូលដ្ឋានយ៉ាងហោ​ចណាស់ត្រឹមថ្នាក់ទី៩ ហើយរដ្ឋត្រូវមានកាតព្វកិច្ច​​ជួយផ្សព្វផ្សាយ និងលើកតម្កើង​​សាលា​​បា​​លី​ និងពុទ្ធិកសិក្សា។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និង​កីឡា លោក រស់ សុវាចា មានប្រសាសន៍​ថា លោក​ច​ង់ឱ្យ​យុវជន និងពលរដ្ឋ​យកគំរូតាមរាល់សកម្មភាពសប្បុរសធម៌បែបនេះ មិនថាក្នុងវិស័យអប់រំនេះទេ គឺ​រួម​​ទាំង​កិច្ចការ​ងា​​រ​​​សង្គម​នានាផងដែរ។

លោកបន្តថា៖ «វាជារឿងល្អ វាជាកិច្ចការងារទាំងអស់គ្នា ក្នុងការរួមចំណែកក្នុងកិច្ចការសង្គម ជាពិសេសវិស័យអប់រំតែម្ដង។ ខ្ញុំគាំទ្ររាល់សកម្មភាពទាំងអស់ហ្នឹង»

ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងធម្មការ និងសាសនា លោក សេង សុមុនី បានថ្លែងថា លោក​ចង់​ឱ្យមាន​សកម្មភាពបែបនេះឱ្យកាន់តែច្រើនថែមទៀត ក្នុងការផ្សារភ្ជាប់ព្រះពុទ្ធសាសនា​ទៅនឹងវិស័យអប់រំ មិនថាតែព្រះសង្ឃទេ ពលរដ្ឋទូទៅក៏អាចចូលរួមធ្វើសកម្មភាពសប្បុរសធម៌បានដែរ។ លោកថា សកម្មភាពនេះបានជួយទៅដល់សិស្សានុសិស្សនៅតាមសាលានៅតំបន់ដាច់ស្រយាល អាចមានលទ្ធភាពក្នុងការសិក្សា ហើយអត្រាក្នុងការបោះបង់ការសិក្សាក៏ត្រូវបានកាត់បន្ថយច្រើនផងដែរ។

លោកបន្ដថា៖ «ខ្ញុំត្រេកអរនៅពេលដែលមានព្រះសង្ឃ លោកបានចូលរួមកិច្ចការងារសង្គមបែបនេះ ហើយក៏ជាការផ្សារភ្ជាប់រវាងព្រះពុទ្ធសាសនានិងវិស័យអប់រំផងដែរ»

ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ អ្នកស្រី អ៊ុក​ ឆាយ៉ាវី បានបង្ហាញការគាំទ្រ​ចំពោះសកម្មភាពមនុស្ស​ធម៌បែប​នេះ និងជំរុញឱ្យ​មានសកម្មភាពបែបនេះឱ្យ​បាន​កាន់តែច្រើន​បន្ថែមទៀត ដើម្បីជួយដល់​វិស័យ​អប់រំនៅកម្ពុជាឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ​។

អ្នកស្រីបន្តថា៖ «យើងចង់ឱ្យមានការជួយគ្នាទៅវិញទៅមកបែបនេះ។ បើព្រះសង្ឃមានមនសិការជួយ​ដល់ប្រជា​ពលរដ្ឋ សិស្សានុសិស្សក្រីក្រ គឺខ្ញុំស្វាគមន៍។ យើងនឹងជួយលើកទឹកចិត្ដដល់ពលរដ្ឋឱ្យចេះជួយគ្នាក្នុងគ្រាក្របែបនេះ ទើបគេហៅថាជាការប្រពៃ»

របាយការណ៍របស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ចេញផ្សាយក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ​២០២២ ឱ្យដឹងថា សា​​​លាបឋមសិក្សានៅកម្ពុជា បានកើនឡើងចំនួន​១២៧​សាលារៀនបន្ថែមទៀ​ត ដែ​លនាំឱ្យ​សាលា​រៀនសរុប​​មានចំនួន​៧ ៨៤៣សា​​​​លា សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សា២០២០-២០២១៕

យុវជនធ្វើយុទ្ធនាការពីផលប៉ះពាល់គ្រឿងស្រវឹង ស្របពេលកម្ពុជានឹងធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះព្រឹត្តិការណ៍ស៊ីហ្គេម

យុវជនបាននាំគ្នាធ្វើយុទ្ធនាការនៅលើបណ្ដាញសង្គម ប្រយុទ្ធប្រឆាំងការប្រើប្រាស់និង​​ផ្សព្វ​​ផ្សា​​យក្នុងន័យ​លើកកម្ពស់​​​​អំពីគ្រឿងស្រវឹង ស្របពេលដែលកម្ពុជានឹងធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃព្រឹត្តិ​​ការណ៍​​ស៊ី​​ហ្គេមក្នុង​​ពេលខាង​​មុខ​​នេះ ធ្វើយ៉ាងណាជំរុញឱ្យពលរដ្ឋកុំប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង ដែលពួក​​គាត់​​ចាត់​​ទុក​​ថានាំឱ្យប៉ះពាល់មុខមាត់របស់ប្រទេស។

ព្រឹត្តិការណ៍ស៊ីហ្គេមដ៏សំខាន់ ដែលនៅសល់ពេលជាង៦០ថ្ងៃទៀតនេះ នឹងត្រូវកើតឡើង​​ចំ​​ពេ​​ល​​​​​ដែ​​ល​​​​ក្រុ​ម​​យុវជនកំពុងផ្ញើសារនៅលើបណ្តាញសង្គម គោលបំណងដើម្បីបំផុសកុំឱ្យមា​​នកា​​រផ្ស​ព្វ​​ផ្សា​​យ​ និងលើកកម្ពស់អំពីគ្រឿងស្រវឹង។

​​​យុវជន គឹម ភា អាយុ២២ឆ្នាំ និងអះអាងថាជាតំណាងឱ្យយុវជន ថ្លែងថា មូលហេតុដែលខ្លួនធ្វើយុ​​ទ្ធនាការនេះ ដោយសង្កេតឃើញរាល់ពេលមានកម្មវិធីជាតិប្រា​​​​រព្ធឡើងម្ដងៗ តែងតែមានការផ្ស​​ព្វ​​ផ្សា​​​​យគ្រឿង​​ស្រ​​វឹងយ៉ាងផុសផុល។ លោកបន្តថា ការផ្ញើសារដ៏ទូលំទូលាយបែបនេះ វានឹងធ្វើឱ្យប៉ះពា​​ល់សម្រាប់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ ដែលពួកគេងាយនឹងទទួលយកវប្បធម៌បែបនេះដាក់ខ្លួន។

លោកបន្ដថា៖ «យើងនឹងដល់ស៊ីហ្គេម អ៊ីចឹងទៅប្រាកដណាស់ គឺមានការឧបត្ថម្ភ និ​ង​ការផ្សព្វផ្សាយពីគ្រឿ​​ងស្រវឹង ជាពិសេសនៅតាមផ្លូវសាធារណៈ គឺមានផ្ទាំងប៉ាណូធំៗបង្ហាញពី​​សា្រ​​បៀរ ដែលជាចំណុ​​​ចមិនល្អសម្រាប់មុខមាត់ប្រទេសយើង»

បើតាមយុវជន គឹម ភា អស់រយៈពេលជិត១០ឆ្នាំមកហើយ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៥ សង្កេត​​ឃើ​​​ញ​​ថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹង នៅតែមិនទាន់អាចចេញជារូបរាង​​នៅ​​ឡើយ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២៣នេះ។

ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន បានបញ្ជាក់ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា សេចក្ដីព្រៀងច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹងនេះ គឺមិនបានដឹងថានៅទើត្រឹមណានៅ​​ឡើ​​យ​​​​​​​នោះទេ។

លោកបន្ដថា៖ «ពូមិនមែនអ្នកទទួលច្បាប់ណា! ពូគ្រាន់តែទទួលនៅពេលដែលគេច្បាប់ចូលទៅពិភាក្សានៅក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ដ្រី បានពូទទួលបាន។ ពូអត់ដឹងទេអាអូន! បើដល់ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រី ពូពិនិត្យហើយ បើច្បាប់ដំណើរបាន! រដ្ឋបាល ពូអត់ដឹង»។

នៅពេលនេះ ក្រុមយុវជនកំពុងតែធ្វើយុទ្ធនាការនៅលើបណ្តាញសង្គម ដើម្បីលុបបំ​​បាត់​​កា​​រផ្ស​​ព្វ​​ផ្សា​​យគ្រឿងស្រវឹង។ យុទ្ធនាការដែលស្វះស្វែងរកការគាំទ្រនេះ កុំឱ្យមានការផ្សព្វផ្សាយដោយចំហរ នៅចំថ្ងៃ​​ដែ​​ល​កម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃព្រឹត្តិការណ៍ស៊ីហ្គេមនេះ បានចាប់ផ្តើមឡើងតាំងពីថ្ងៃទី ២២ ខែ កុម្ភៈ។

មានសារមួយចំនួនត្រូវបានគេបង្ហោះនៅលើបណ្តាញសង្គម ដូចជា «តោះ! ចូលរួមជាមួយខ្ញុំ ក្នុងយុទ្ធនាការរាប់ថយក្រោយ ៧៤ថ្ងៃ និយាយពីគ្រឿងស្រវឹង។ គ្រាន់តែបង្ហោះសារ ឬចែករំលែកពីផលប៉ះពាល់នៃគ្រឿងស្រ​​វឹង ទៅកាន់មនុស្សជាទីស្រឡាញ់របស់អ្នក ដោយភ្ជាប់ជាមួយសារថា កាត់បន្ថយការសេពគ្រឿងស្រវឹង។ បញ្ឈប់ការផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងជាសាធារណៈ »

សម្រាប់កីឡាស៊ីហ្គេម លើកទី៣២ និងប៉ារ៉ាហ្គេម ឆ្នាំ២០២៣នេះ កម្ពុជានឹងធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ​​ ដែល​​រៀ​​ប​​​​ចំឡើងចាប់ពីថ្ងៃទី៥ ដល់ថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។

ចំណែកយុវតី ដាំ ស្រីនាង និងជាអ្នកចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការទប់ស្កាត់គ្រឿងស្រវឹងក្នុងថ្ងៃស៊ីហ្គេមខា​​ងមុខ បានបញ្ជាក់ថា ការបញ្ជ្រាបនូវព័ត៌មានអំពីផលប៉ះពាល់ និងផលអវិជ្ជមាននៃគ្រឿងស្រ​​​​វឹងទៅកាន់សាធារណជន​ ជាពិសេសយុវជន គឺដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយក្នុងការកាត់បន្ថយការផ្ស​​ព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹង។

កញ្ញាបន្តថា បញ្ហាធំគឺការផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹងនៅថ្ងៃស៊ីហ្គេម វានឹងនាំឱ្យប៉ះពាល់មុខមាត់ប្រ​​ទេ​​ស​​កម្ពុជា ហើយអាចនឹងរងការរិះគន់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិថែមទៀតផង។

កញ្ញាបន្ដថា៖ «យុទ្ធនាការនេះធ្វើឡើងដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយជាវិជ្ជមាន សម្រាប់កាត់បន្ថយការផ្សព្វផ្សាយទូលំទូលាយអំពីគ្រឿងស្រវឹង។ វាជាមុខមាត់ប្រទេសយើងផងបង! កាលណាមានការផ្ស​​ព្វ​​ផ្សាយគ្រឿងស្រវឹង គេអាចនឹងវាយតម្លៃតាមរយៈរឿងអស់ហ្នឹងអ៊ីចឹងបង»

បើទោះបែបណា ទាក់ទិនការផ្សព្វផ្សាយអំពីគ្រឿងស្រវឹងនេះ កន្លងទៅ​ រដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ បាន​​ចាប់ផ្តើមធ្វើយុទ្ធនាការមុនគេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការលុបបំបាត់ស្លាកយីហោ និងផ្ទាំង​​ប៉ាណូ អំ​​ពីគ្រឿងស្រវឹងនេះ។ ចំណែកក្រសួងព័ត៌មាន ក៏ធ្លាប់បានព្រមានពីការផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រ​​វឹង​​នេះ​នៅលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ដែរ។

សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការត្រួតពិនិត្យផលប៉ះពាល់គ្រឿងស្រវឹងដែលកំពុងជាប់គាំងនៅ​​ឡើយ​​នេះ គឺមាន១១ជំពូក និង៣៩​​មាត្រា គេសង្កេតឃើញថាក៏នឹងមានបញ្ញតិ្តដែរ អំពីការកំណត់អាយុនៃ​​​​ការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងនេះ។

យ៉ាងនេះក្ដី អគ្គលេខាធិការគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការប្រកួតកីឡាអាស៊ីអាគ្នេយ៍ លោក វ៉ាត់ ចំ​​រើ​ន ពុំអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ ដោយទូរសព្ទចូលជាច្រើនដង តែពុំមា​​ន​​អ្នក​​ទទួ​​ល​​​។

ចំណែកមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្ដិភាព លោក យង់ គិមអេង ថ្លែងថា ក្នុងនាមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល លោកគាំទ្រចំពោះយុទ្ធនាការរបស់ក្រុមយុវជនដែលប្រយុទ្ធ​​ប្រ​​ឆាំ​ង​ការផ្សព្វផ្សាយកុំឱ្យប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងចំថ្ងៃស៊ីហ្គេមខាងមុខនេះ។

លោកបន្តថា ការព្យាយាមលើកកម្ពស់គ្រឿងស្រវឹង មិនថាតែនៅចំថ្ងៃនៃព្រឹត្តិការណ៍ស៊ីហ្គេមខាង​​មុខ​​នេះ​​​ទេ សូម្បីថ្ងៃធម្មតា រដ្ឋាភិបាលគួរកាត់បន្ថយឱ្យបានក្នុងកម្រិតមួយដែលតិចបំផុត ព្រោះកត្តា​​នេះ ​​​​​​វាជះ​​ផលមិនល្អធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់យុវជនដែលចាត់ទុកជាទំពាំងស្នងឫស្សី។

លោក​បន្ដថា៖ «ការផ្សព្វផ្សាយគ្រឿងស្រវឹង វាមិនបានផ្ដល់ផលវិជ្ជមានណាមួយដល់កម្ពុជាទេ។ ផ្ទុយទៅ​​វិញ វាផ្ដល់ផលមិនល្អមួយនៅក្នុងក្រសែភ្នែករបស់អ្នកទស្សនារបស់កីឡាកររបស់ប្រទេសជាច្រើ​​ដែលបានមកចូលរួមក្នុងស៊ីហ្គេមនេះបាទ។ ទាំងយុវជន ទាំងខ្ញុំ ក៏តាមដានព្រឹតិ្ដការណ៍ស៊ីហ្គេមដែលកម្ពុជាធ្វើម្ចាស់ផ្ទះនេះ»

សម្រាប់ប្រធានវិទ្យាស្ថានជាតិសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ផ្លូវគោក លោក គង់ រតនៈ រកឃើញ​​ថា ក្នុង​​មួយ​​ឆ្នាំ​​ៗមាន​​អ្នក​​រង​​គ្រោះប្រមាណ៣,៥លាននាក់ ត្រូវបាត់បង់ជីវិតដោយសារការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រ​​វឹ​​ងនេះ​​។ មិន​​តែ​​​​​​​​​​​ប៉ុ​​ណ្ណោះ​ ក្នុង១នាទី គ្រឿងស្រវឹងនេះបានឆក់យកជីវិតមនុស្សម្នាក់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ខ​​ណៈ​​មានម​​​នុ​​​ស្ស​​​​ផ្សេ​​​​ង​​ទៀតត្រូវរស់នៅជាមួយនឹងពិការភាពអស់មួយជីវិត បណ្តាលមកពី​​ប្រើ​​ប្រា​​ស់​​​​​​​​គ្រឿងស្រ​​វឹង​​នេះ​​៕ ​

Latest News