អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ ឱ្យដឹងថា គិតចាប់ពីរដ្ឋាភិបាល​ថ្មីចូលកាន់តំណែង​​ និង​ប្រកាសពីការអនុវត្ត​អភិក្រមទី៥ គឺ​មានមន្ត្រីប្រមាណ ១០០នាក់ហើយ ត្រូវបាន​លុបឈ្មោះចេញពីក្រប​ខ័ណ្ឌ​ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រោយរកឃើញថាមន្ត្រីទាំងនោះមានជាប់​ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រឿងញៀន និង​ល្មើស​វិន័យរបស់កងកម្លាំង​នគរបាលជាតិ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុខៈ ប្រាប់ Newsroom Cambodia ​នៅថ្ងៃទី០៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ថា គិតចាប់តាំងពីរដ្ឋាភិបាល​ថ្មី ចូលកាន់តំណែង​មកដល់នេះ​ ក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបណ្ដេញ​ចេញ ឬ​លុបឈ្មោះមន្ត្រីពីក្របខ័ណ្ឌប្រមាណ ១០០នាក់ ក្នុងនោះមន្ត្រីជាង ៥០នាក់ ត្រូវបានរកឃើញថាមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រឿងញៀន និង​មន្ត្រីប្រមាណ៥០រូបផ្សេងទៀត ត្រូវបានរកឃើញថាល្មើសនឹងវិន័យកងកម្លាំងនគរបាលជាតិ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ទន្ទឹមនេះ ក៏មានបញ្ចប់មុខតំណែង និងបន្ថយឋានន្តរស័ក្តិ មួយចំនួនដែរ វិធានការនេះ ផ្អែកលើមូលដ្ឋាន អភិក្រមទី៥ គឺវះកាត់ របស់សម្ដេច ហ៊ុន សែន នៃអតីតរាជរដ្ឋាភិបាលមុន ផ្អែកលើការដាក់ចេញនូវគោលការណ៍សម្អាតផ្ទះយើង របស់សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីបច្ចុប្បន្ន និងផ្អែកលើទស្សនៈរបស់ឯកឧត្ដមអភិសន្តិបណ្ឌិត ស សុខា អ្វីៗធ្វើដើម្បីភាពកក់ក្ដៅជូនប្រជាពលរដ្ឋ»។

កាលពីថ្ងៃទី២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ រដ្ឋមន្រ្ដីក្រសួងមហាផ្ទៃ ក៏​បានសម្រេចដកហូតមុខតំណែង ឋានន្តរ​​ស័ក្តិ និងបណ្ដេញអនុសេនីយ៍ឯក មាស ពិសិដ្ឋ អធិការរងនគរបាលក្រុងកំពត នៃស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្តកំពត ចេញពីក្របខ័ណ្ឌមន្ត្រីនគរបាលជាតិផងដែរ ​ក្រោមមូលហេតុល្មើសវិន័យរបស់កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ។

ទន្ទឹមនឹងនេះ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែមករា ​ឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងការពារជាតិ ក៏បានលុបឈ្មោះនាយទាហាន ២រូប ពីក្របខណ្ឌនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ដោយសារពាក់ព័ន្ធការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន​ផងដែរ ក្នុងនោះមាន​​វរនារីត្រី គ្រី ដារ៉ា មេបញ្ជាការរងកងកម្លាំងការពារអាកាសមូលដ្ឋានសមុទ្រ កងទ័ពជើងទឹក និងវរសេនីយ៍ត្រី រ៉េន ស៊ីណាត មេបញ្ជាការរង មូលដ្ឋានកងរាជអាវុធហត្ថខណ្ឌជ្រោយចង្វា បញ្ជាការដ្ឋានកងរាជអាវុធហត្ថរាជធានីភ្នំពេញ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ លោក ឈុំ សុជាតិ នៅមិនទាន់អាចបញ្ជាក់ពីចំនួន​មន្ត្រី​នៃក្រសួងការពារ​ជាតិ ដែលត្រូវបានលុបឈ្មោះពីក្របខ័ណ្ឌ​នៅឡើយ។ ប៉ុន្តែ លោក​​ថា ការបញ្ឈប់មន្ត្រីពីតួនាទី​គិតចាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត ឡើងកាន់ដំណែងនេះ ភាគច្រើនដោយមូលហេតុនៃការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន។

លោកបន្ថែមថា នៅ​មុនពេល​លុបឈ្មោះពីក្របខណ្ឌ គឺក្រសួង​​បានទុកពេល​​ឱ្យមន្ត្រីទាំង​នោះ​រយៈពេល ២សប្តាហ៍ ដើម្បី​​កែប្រែ​ខ្លួន ប៉ុន្តែបើពួកគេ​នៅ​មិនព្រមបញ្ឈប់​ការ​ប្រើ​ប្រាស់គ្រឿងញៀន​នោះ ក្រសួងនឹងលុបឈ្មោះចេញតែម្តង។

លោកបញ្ជាក់ថា​៖ «ក្រសួង​មានតែហាមដាច់ខាតកុំប្រើ[គ្រឿងញៀន] ព្រោះប្រើ[គ្រឿងញៀន] ប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសជាតិ ប៉ះពាល់ដល់អង្គភាព ប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជន»។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កន្លងមក បាន​ចេញបទបញ្ជាយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ ឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីមហា​ផ្ទៃ និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ ត្រូវបន្សុទ្ធកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធទាំងអស់ កុំឱ្យមានពាក់ព័ន្ធ និងប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ហើយប្រសិនបើរកឃើញថាកងកម្លាំងណាមានប្រើប្រាស់ ឬពាក់ព័ន្ធគ្រឿងញៀន ត្រូវតែបណ្តេញចេញពីក្របខណ្ឌភ្លាមៗ។

នាយកប្រតិបត្តិ​នៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី គាំទ្រចំពោះ​ចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាល ទៅលើមន្រ្តីរាជការ និង​កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ​ដែលប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន និងល្មើសនឹងវិន័យនេះ។ លោកបន្ថែម​ថា ប្រសិន​បើ​ក្រសួង​មុខងារសាធារណៈ ទីស្តីការគណរដ្ឋមន្រ្តី និងក្រសួង​ផ្សេងទៀត ធ្វើការត្រួតពិនិត្យជាប្រព័ន្ធ ទៅលើបញ្ហាសុច្ចរិត​ភាព ក្រម​សីលធ​ម៌​វិជ្ជាជីវៈ និងការអនុវត្តការងាររបស់មន្រ្តីរាជការដែរនោះ នឹងកាន់តែប្រសើរ ដើម្បីធានាថាមន្រ្តីរាជការទាំង​អស់​នឹង​​មិនប្រព្រឹត្តខុស ហើយ​រំលោភបំពានអំណាច ឬក៏មានការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ដើម្បីធានាថាកម្ពុជាអាចប្រកួតប្រជែងនូវទីផ្សាអន្តរជាតិបាន ទាល់តែយើងធ្វើការកែទម្រង់ ៣សំខាន់ ទី១ ការកែទម្រង់លើប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីធានានីតិរដ្ឋ ទី២ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ ទាំង​តូចទាំង​ធំ ទី៣ ការកាត់បន្ថយ​ការិយាធិបតេយ្យ និង​ការជំរុញ​នូវការប្រកួតប្រជែង​ឱ្យស្មើភាព​គ្នា ជាពិសេសក្នុងវិស័យធុរកិច្ច»។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ​នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​​លីកាដូ លោក អំ សំអាត យល់ថា បញ្ហាគ្រឿង​ញៀន គឺជាបញ្ហាធំ និងជាការបារម្ភសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបន្តថា បើសិនជាបញ្ហា​គ្រឿងញៀន នៅតែបន្តចរាចរ​​ ហើយ​ជ្រាបចូលទៅដល់ជនបទ នោះ​នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ​សម្រាប់សង្គមជាតិ ដូចជាការ​​បាត់បង់នូវធនធានមនុស្ស ប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ច និង​ប៉ះពាល់ដល់សន្តិ​សុខ​សណ្ដាប់ធ្នាប់នៅមូលដ្ឋានជាដើម។

លោកបន្តថា៖ «ដើម្បីឱ្យការបង្ក្រាប និងការទប់ស្កាត់គ្រឿងញៀនហ្នឹងវាមានប្រសិទ្ធភាពទៅបាន ទាល់តែមន្ត្រីក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យនៅឆ្ងាយពីគ្រឿងញៀន ទី២ ត្រូវលុបបំបាត់អំពើពុករលួយដែលពាក់ព័ន្ធ អនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានតឹងរ៉ឹង[…] ហើយមួយទៀត គឺត្រូវមានកិច្ចសហការល្អ រវាងអាជ្ញាធរគ្រប់ស្ថាប័នដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្ក្រាប ការទប់ស្កាត់គ្រឿងញៀន ហើយមន្ត្រីទាំងអស់ត្រូវនៅឱ្យឆ្ងាយពីគ្រឿងញៀនហ្នឹង ហើយនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយបណ្ដាប្រទេសជិតខាងក្នុងតំបន់និងអន្តរជាតិ ដើម្បីកំណត់មុខសញ្ញាឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀន ក៏ដូចជាអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀន ដើម្បីកុំឱ្យមានលំហូរឆ្លងកាត់ចូលក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង»៕

មន្ត្រី​ក្រសួងសុខាភិបាល បានអំពាវនាវ​ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ​ប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការ​ឆ្លងជំងឺអុតស្វា ក្រោយរកឃើញករណីឆ្លងថ្មី ទៅលើបុរសម្នាក់។

កាលពីថ្ងៃទី០៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងសុខាភិបាល បានចេញសេចក្តីប្រកាស​ព័ត៌មាន​មួយ ​ស្តីពីការរកឃើញជំងឺអឹមផក (ឈ្មោះដើម​ជំងឺអុតស្វា)ចំនួន ១ករណីទៀត ដែលជាករណីទី៥ លើបុរស​ម្នាក់ដែ​​​ល​​បានដាក់ឱ្យព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែកុម្ភៈ។

ក្រសួងបន្តថា ជំងឺ​អុក​ស្វានេះ អាច​ឆ្លងពីមនុស្សម្នាក់ ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត តាមរយៈការរួមភេទគ្រប់ទម្រង់ជាមួយអ្នកជំងឺ និងការប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់នឹងកន្លែងមានដំបៅ ទឹកសារ​ពាង្គកាយ ទឹកមាត់ តំណក់តូចៗ តាមផ្លូវដង្ហើម និងសម្ភារប្រើប្រាស់ដែលប្រឡាក់ប្រឡូក​ជាមួយ​នឹង​វីរុស រួមមាន សម្លៀក​បំពាក់ ពូក ​កន្សែង ឬសម្ភារៈ ស្លាប​ព្រា ចា​ន កែវទឹកជាដើម​។ ជាមួយ​គ្នា​នេះ ជំងឺអុតស្វានេះ ក៏អាចឆ្លងពីម្តាយទៅកូនតាមរយៈទងសុក ក្នុងអំឡុងពេល ឬក្រោយពេលសម្រាល តាមរយៈការប៉ះផ្ទាល់ បើស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ឬឪពុកម្តាយមានជំងឺអុតស្វា។

រោគសញ្ញាជំងឺអុតស្វានេះ មានដូចជា កន្ទួលរមាស់ជាមួយពងទឹក​នៅលើមុខ ដៃ ជើង ដងខ្លួន ភ្នែក មាត់ ឬប្រដាប់ភេទ និងមានអាការៈ​ក្តៅខ្លួន ហើម​កូនកណ្តុរ ឈឺក្បាល ឈឺសាច់ដុំ និងឈឺខ្នង អស់កម្លាំងជាដើម។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាល លោក កុយ វ៉ាន់នី មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី០៦ ខែកុម្ភៈនេះថាជំងឺអុតស្វា មិនមែនជាជំងឺថ្មីនោះ និង​មិនមានអ្វីធ្ងន់ធ្ងរនោះទេ។ តែយ៉ាងណា លោកអំពាវនាវ​ដល់ប្រជាពលរដ្ឋបង្កើនការប្រុងប្រយ័ត្ន និងបង្ការពីការឆ្លងជំងឺនេះ ដើម្បីជៀសវាងការ​ខាតបង់​ពេលវេលា​ក្នុងការព្យាបាល។

លោកបានថ្លែង​​ថា៖ «សូម​​អស់លោកទាំងអស់ លោកមានការប្រុងប្រយ័ត្ន​ ពីព្រោះរបៀប​នៃការឆ្លង ត្រូវជៀសវាងនៅសជាមួយអ្នកឈឺ ព្រោះយើងមិនចង់ឱ្យបងប្អូនយើង លោក​បាត់​បង់ឱកាស ពេលវេលា នៃការរក​ទទួលទានសម្រាប់​ជីវភាព ហើយ​បែរជាឆ្លង ហើយសម្រាកពេទ្យស្ថិតក្នុងការតាមដាន អញ្ចឹង​បើយើងទាំងអស់គ្នាប្រុងប្រយ័ត្នទៅ យើងមិនអាចឆ្លងជំងឺនេះទេ ជំងឺអាចបាត់ទៅវិញនៅពេលដែលមិនមានការឆ្លង​បន្តបន្ទាប់​ទៀត»។

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់​ក្រសួងសុខាភិបាល ក៏បានបង្ហាញនៅវិធីបង្ការនៃ​ការចម្លងជំងឺអុតស្វា​នេះ​ផងដែរ ដោយក្នុងនោះមាន​ ការអនុវត្ត​ការរួមភេទដែលមានសុវត្ថិភាពដោយប្រើប្រាស់ស្រោមអនាម័យ​ និងចៀសវាង មានដៃគូរួមភេទច្រើន និងចៀសវាងប៉ះពាល់ផ្ទាល់​ជាមួយអ្នកដែលមានចេញរោគសញ្ញាជំងឺនេះ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ដើម្បីបង្ការជំងឺនេះ ពលរដ្ឋត្រូវចៀសវាងការ​ប៉ះពាល់​ជាមួយ​សម្ភារៈប្រើប្រាស់​របស់អ្នកជំងឺ​ និង​ចៀស​វាង​ការ​ប៉ះពាល់ជាមួយតំណក់ទឹកចេញពីផ្លូវដង្ហើម ឬសារធាតុរាវតាមមាត់របស់អ្នកជំងឺ​ ព្រមទាំងអនុវត្តអនាម័យខ្លួនប្រាណជាដើម។

បើតាមក្រសួងសុខាភិបាល បុគ្គលដែលសង្ស័យ ឬបញ្ជាក់ថាមានជំងឺអុតស្វា​នេះ ត្រូវបានដាក់ឱ្យនៅដាច់ដោយឡែករហូតដល់ក្រមរជ្រុះអស់ និងទទួលលទ្ធផលអវិជ្ជមានវីរុសអុតស្វានេះ។

វេជ្ជបណ្ឌិតផ្នែកសុខភាពសាធារណៈ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត​ គួច ម៉េងលី ធ្លាប់ប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា ជំងឺអុតស្វានេះជាជំងឺដ៏កម្រនៅក្នុងកម្ពុជា ដែលជំងឺនេះកើតរមាស់ដុំៗពេញខ្លួន ហើយវាឆ្លងដោយទឹករងៃ និង​ការរួមភេទជាដើម។ លោកបន្ត​ថា ជំងឺនេះងាយស្រួលឆ្លង ហើយលោកមិនចង់ឱ្យជំងឺនេះ កើតឡើងច្រើនលើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនោះទេ។

បច្ចុប្បន្ននេះ លោកថា ជំងឺអុតស្វាមិនមានថ្នាំព្យាបាលជាក់លាក់នោះទេ គឺមានតែវិធីសាស្ត្រព្យាបាលបឋមចំពោះអ្នកដែល​ឆ្លងជំងឺប្រភេទនេះប៉ុណ្ណោះ។​

យោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក ដែលចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២​​០​២២ បានរកឃើញថាមនុស្សភាគច្រើនអាចជាសះស្បើយពីជំងឺប្រភេទនេះដោយមិនចាំបាច់ព្យាបាលទេ ប៉ុន្តែក្នុងករណីខ្លះ ពួកគេអាចធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់។ ប្រភពដដែល​ បន្តថា ជំងឺនេះត្រូវ​គេហៅថា ជា​ជំងឺអុតស្វា ព្រោះវាត្រូវបា​​ន​រកឃើញដំបូងលើសត្វស្វា។ 

គួរបញ្ជាក់ថា នៅកម្ពុជា ករណី​ជំងឺអឹមផក ឬជំងឺអុតស្វានេះ បាន​​បន្ត​​កើ​​ន​​​​ឡើ​​​​ងចំនួន ៥ករណីហើយ ក្នុងនោះ​ករណីដំបូងបានកើតមាន​លើ​បុរសអាយុ ២៨ឆ្នាំម្នាក់ ស្នាក់នៅភូមិពពែ សង្កាត់ទឹកថ្លា ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១៣ ធ្នូ ២០២៣ ខណៈករណីទី២ និងទី៣ ត្រូវបានរកឃើញកាលពីថ្ងៃទី០៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ និង​ករណីទី៤ កើតឡើងទៅលើបុរសម្នាក់កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤៕

កម្មករនិយោជិតប្រមាណ ១០០នាក់ ធ្វើការនៅ​រោងចក្រសេងបូ ហ្គាមិន ខេមបូឌា (Shengbo Garment (Cambodia)Co.,LTD.) បានផ្អាក​ការ​​​តវ៉ាជាបណ្តោះអាសន្ន ដោយរងចាំដំណោះស្រាយពីក្រសួង​ការងារ និងថៅកែរោងចក្រ ពាក់ព័ន្ធនឹងការបញ្ឈប់តំណាងកម្មករ ២នាក់ ដោយគ្មានកំហុស និងមាន​ការ​​រើស​​អើង​សហជីពក្នុងរោងចក្រ​។

កាលពីថ្ងៃទី០២ និងថ្ងៃទី០៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ កម្មករនិយោជិតរោងចក្រសេងបូ ដែលមានទីតាំងនៅ​ភូមិពោធិ៍​កោង ឃុំព្រះស្រែ ស្រុកឧដុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ បាននាំគ្នាប្រមូលផ្តុំតវ៉ា ទាមទារឱ្យថៅកែរោង​ចក្រទទួលយកតំណាងកម្មករ​ ២នាក់ ចូលធ្វើការ​វិញ ក្រោយ​ភាគីរោងចក្របញ្ឈប់ពួកគេពីការងារ បន្ទាប់ពីការបង្កើត​សហជីពថ្មីក្នុងរោងចក្រ។

លោក ហេង ហាក់ អះអាងថាជា​កម្មករធ្វើការនៅរោង​ចក្រសេងបូ បានឱ្យដឹងថា ​មូល​ហេតុ​ដែលពួកគាត់​​តវ៉ានេះ គឺដោយសារតែខាងរោង​ចក្រ​បញ្ឈប់ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពដែលទើបនឹងបង្កើតថ្មីចំនួន ២នាក់ ចេញ​ពីការ​ងារ ទាំងដែលពួកគាត់​គ្មានកំហុស។

លោកថា៖ «ក្រុមហ៊ុនមិនគោរពច្បាប់សហជីព»។

ពាក់ព័ន្ធនឹងវិវាទការងារនេះ ​ទំព័រហ្វេសប៊ុក​របស់​មជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស​ ហៅកាត់ថា អង្គការសង់ត្រាល់ បានឱ្យដឹង​ដែរថា កម្មករនិយោជិតធ្វើការនៅរោង​ចក្រ​សេងបូ បានរៀបចំបោះឆ្នោតបង្កើតសហជីពសេរីកម្មករប្រចាំនៅរោង​ចក្រ​ កាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយមាន​លោក ថុន ធី ជាប់ជាប្រធាន និងលោក សៀក ថុង ជាប់ជាអនុប្រធាន។ បន្ទាប់មកថ្ងៃទី០៩ ខែមករា បេក្ខជនជាប់ឆ្នោតទាំង២រូប បាន​ជូនដំណឹង​ពី​​លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត​នេះ ទៅកាន់ក្រុមហ៊ុនដោយផ្ទាល់ តាមរយៈប្រធានរដ្ឋបាល ប៉ុន្តែត្រូវ​បាន​បដិសេធ។

ប្រភពដដែល បន្តថា បន្ទាប់មកទៀត បេក្ខជនជាប់ឆ្នោត​បានដាក់ពាក្យស្នើសុំបញ្ចិកានៅនាយកដ្ឋានវិវាទការ​ងារ​នៃក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាល ហើយក្រោយមក​នៅថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ភាគីក្រុមហ៊ុន បានហៅលោក ថុន ធី និងលោក សៀក ថុង ទៅជួប និង​ជូនដំណឹងពីការមិនបន្ដកិច្ចសន្យាការងារ។

តំណាងកម្មករ​ដែលជាប់ឆ្នោត​ជាប្រធាន​សហជីពសេរីកម្មករ​​ប្រចាំរោងចក្រសេងបូហ្កាមិន លោក ថុន ធី បាន​លើកឡើង​ថា កាល​ដែលលោកចងក្រងបង្កើតជាសហជីពនេះ គឺធ្វើ​ឡើងដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់ជូនកម្មករ​ ដោយ​មិនមានចេតនាញុះញង់ ឬបង្កបញ្ហាណាមួយនៅក្នុងរោង​ចក្រ​​ទេ។ លោកចាត់ទុកការបណ្តេញរូបលោក និងតំណាងកម្មករម្នាក់ទៀតពីការងារ ក្រោយមានការ​បង្កើតសហជីពនេះ ថាជាការរើសអើង​ទៅលើ​សហជីព ពីសំណាក់ភាគីរោង​ចក្រ។

លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថា នេះវាជាការរើសអើងសម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពឯករាជ្យ ដែលបានបោះឆ្នោតជាប់ឆ្នោត ហើយខ្ញុំយល់ថាករណីនេះជាការរើសអើងសុទ្ធសាធ […] ខ្ញុំសំណូមពរ​ទៅដល់ថ្នាក់ដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាក្រសួងពាក់ព័ន្ធគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ មេត្តាចូលរួមតាមដាន និងដោះស្រាយករណីវិវាទពួកខ្ញុំផង គឺសំណូម​ពរ​ឱ្យ​ខាង​ក្រុមហ៊ុន​អនុញ្ញាត​ឱ្យពួកខ្ញុំចូលធ្វើការវិញ ហើយនិង​បញ្ឈប់រាល់ការរើសអើងគ្រប់រូបភាពមកលើពួកខ្ញុំដែលជាថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពឯករាជ្យ»។

តំណាងកម្មករមួយទៀត និងជាបេក្ខភាពជាប់ឆ្នោតជាអនុប្រធានសហជីពប្រចាំនៅរោង​ចក្រនេះដែរ លោក សៀក ថុង មានប្រសាសន៍ថា វាជារឿងអយុត្តិធម៌មួយសម្រាប់ខាងសហជីពកម្មករ ដែលការពារសិទ្ធិ និងផល​ប្រយោជន៍​ជូន​កម្មករ បែរជាត្រូវភាគីរោងចក្រ​​​បញ្ឈប់ពួកគាត់ពីការងារ ទាំងដែលពួកគាត់គ្មានកំហុសទៅវិញ។​​

លោកបន្ត​ថា កន្លងមក រោងចក្រនេះក៏​មាន​សហជីពមួយដែរ ហើយ​សហជីពនោះមានទំនោរទៅខាងរោងចក្រ ដែល​មិនអាចការពារសិទ្ធិ និងផលប្រយោជន៍ជូនកម្មករបានពេញលេញនោះទេ ទើបក្រុមកម្មករ​បោះឆ្នោត​​ជ្រើស​រើសប្រធាននិងអនុប្រធានសហជីពថ្មីមួយ​​នេះបន្ថែម។ ករណីនេះ លោកបាន​ទាមទារឱ្យ​ភាគីរោង​ចក្រ បញ្ឈប់​ការរើសអើងសហជីពដែលបង្កើតថ្មីនេះ និងទទួលយកពួកគាត់ទាំង២នាក់ចូលធ្វើការ​វិញ។

លោកថា៖ «ខ្ញុំស្នើសុំឱ្យថៅកែរោងចក្រសេងបូហ្កាមិន ចូលធ្វើការវិញដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌអ្វី​ទាំងអស់ ដើម្បីកុំឱ្យមានការរើសអើងសហជីពដែលការពារសិទ្ធិបងប្អូនកម្មករអញ្ចឹង»។

បើតាមតំណាងកម្មករទាំង២រូបនេះ កម្មករបានផ្អាកការតវ៉ាជាបណ្តោះអាសន្ន​សិន កាលពីថ្ងៃទី០៤ ខែកុម្ភៈ ដោយ​រងចាំឱ្យក្រសួងការងារ​ និងភាគីពាក់ព័ន្ធ សម្របសម្រួល​ដោះស្រាយទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់។

Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ​ពីលោក អាំ មុន្នី ប្រធានរដ្ឋបាល​រោងចក្រសេងបូហ្កាមិន ខេមបូឌា ឯ.ក បានទេ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ លោក​ កត្តា អ៊ន មានប្រសាសន៍ថា ​កាលពីថ្ងៃទី០១​ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ការិយាល័យវិវាទការងារទី៤ នៃក្រសួងការងារ បានទទួលពាក្យបណ្ដឹងពីតំណាងកម្មករទាំង២រូបនោះហើយ ហើយ​ការិយា​ល័យ​បាន​សួរព័ត៌មានភាគីដើមបណ្ដឹងភ្លាមៗ  និងអញ្ជើញភាគីនិយោជកចូលរួមផ្តល់ព័ត៌មាននៅថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ខាងមុខ​នេះ ដូច្នេះ​​សំណុំរឿងនេះ កំពុងស្ថិតក្នុងចំណាត់ការនៃនីតិវិធី។

លោកថា៖ «ក្រសួង​បាន​សម្រុះសម្រួល និងពន្យល់ភាគីសហជីព និងកម្មករនិយោជិត មកដល់ថ្ងៃនេះ កម្មករនិយោជិតបញ្ឈប់ការតវ៉ា និងបានចូលធ្វើការងារជាប្រក្រតី ដោយឡែក​ឈ្មោះទាំង២ខាងលើ ក្រសួង​បន្តសម្រប​សម្រួល​ដោះស្រាយបន្ត»។

ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់​ ធន់ បានលើកឡើងថា ការបញ្ឈប់ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព ឬសកម្ម​ភាព​សហជីព​ត្រូវបានរើសអើង ជាអំពើខុសច្បាប់ ព្រោះច្បាប់ការងារហាមការរើសអើង ឬបញ្ឈប់ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពដែលត្រូវបានការពារដោយច្បាប់។

លោកថា៖ «វាជាអំពើខុសច្បាប់ នៅក្នុងច្បាប់សហជីពរកឃើញភស្តុតាង អាចស្នើឱ្យក្រសួងឬស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ប្តឹងដើម្បីបញ្ឈប់ ឬក៏ប្តឹងទាមទារពីអ្នកដែលធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ​បាន»។

បើតាម​អង្គការសង់ត្រាល់​ កាលពីខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២៣ ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព អ្នកស្រី រឿន កូលាប ក៏​ត្រូវបានក្រុមហ៊ុន​នេះ​បញ្ឈប់ពីការងារដូចគ្នា បន្ទាប់ពីចូលរួមបង្កើតសហជីព ហើយពេលនេះ​សំណុំរឿងវិវាទការងារទាក់ទងនឹងការបញ្ឈប់មេដឹកនាំសហជីពដែលជាស្ត្រីរូបនេះ កំពុង​ស្ថិតនៅក្នុង​នីតិវិធី​របស់​តុលាការ ខេត្ត កំពង់​ស្ពឺ៕

ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៤រូប នៅខេត្តព្រះវិហារ ដែល​រង​បណ្ដឹងពីមន្ត្រីមន្ទីរ​បរិស្ថានថា​បានកាប់គាស់ និងទិន្ទ្រានដីព្រៃជាកម្មសិទ្ធ បានស្នើឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលនូវបទចោទប្រកាន់​ ដោយថាពួកគាត់ពុំបានប្រព្រឹត្ត​កំហុស​ដូចការចោទ។

ការស្នើនេះ បានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តព្រះវិហារ បាន​ចេញដីកា​​កោះហៅ​ឱ្យ​ពួកគេ​ទាំង ៤នាក់ ទៅឆ្លើយបំភ្លឺ ជុំវិញបណ្តឹងរបស់មន្ត្រីមន្ទីរ​បរិស្ថាន កាលពីថ្ងៃទី​៣១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ពាក់ព័ន្ធនឹង​បទចោទ​ «កាប់​គាស់ រុករានដីព្រៃ ឆ្ការ ដុត និងឈូសឆាយដីព្រៃដើម្បីយកដីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ» ដែល​ប្រព្រឹត្តនៅ​ថ្ងៃទី១០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។ 

ពលរដ្ឋរងបណ្ដឹងម្នាក់សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះរស់នៅភូមិដងផ្លិត បានរៀបរាប់​ថា កាលពីអំឡុងខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ ​ខាងមន្ត្រីបរិស្ថាន​មាន​​គម្រោងធ្វើក្រោលគោនៅតំបន់ភូមិដងផ្លិត និងភូមិណារ៉ុង ដែលជាព្រៃសហគមន៍ការពារ ហើយការសាង​សង់​នោះ​ មន្ត្រីបរិស្ថានមិន​បានផ្សព្វ​ផ្សាយ​​ទៅដល់​ភូមិ​ឃុំ​ និង​ប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ ទើបប្រជាពលរដ្ឋនាំគ្នាទៅរុះរើ​​ចេញ។​

លោកថា៖ «គេធ្វើលើកទី១ យើង​គ្រាន់តែទប់ស្កាត់រុះរើទុកចោលហ្នឹងឯង ហើយគេធ្វើលើកទី២ទៀត​ ដល់ពេល​លើកទី២ហ្នឹង យើងនាំគ្នាទៅទប់ស្កាត់ហើយ យើងនាំគ្នាប្រមូលយកវត្ថុតាង មានដូចជាឈើ មាន​ដូចជារណាយន្ត មានម៉ាស៊ីនខួងដែលគេនឹង​បោះបង្គោលព័ទ្ធយកដី​ហ្នឹង​មកទុក​នៅ​វត្ត។ ដល់ពេលយើងនាំគ្នាទៅទប់ស្កាក់អ៊ីចឹង ដក​ហូតយកសំភារៈគេទៅ គេចោទយើងពីបទទៅប្លន់យកវត្ថុតាងគេ ហើយក៏គេដាក់បណ្ដឹងទៅ​ ដល់ពេលក្នុងបណ្ដឹង ខាងតុលាការចោទយើងពីបទ កាប់ឈូសឆាយ រុករាន ទន្ទ្រានដីយកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ គេប្ដឹងយើង»។ 

ករណីនេះ លោកបានស្នើទៅតុលាការ ពិចារណាក្នុងការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់នេះទៅលើពួកគាត់​ទាំង​៤នាក់ ដោយថាពួកគាត់ពុំបានប្រព្រឹត្តកំហុសដូចការចោទប្រកាន់ឡើយ។

ពលរដ្ឋរូបនេះថា៖ «ខ្ញុំក៏ដូចជាបុគ្គល៣នាក់ទៀតដែរ សូមសំណូមពរទៅតុលាការមេត្តាឈប់ចោទប្រកាន់ពួក​ខ្ញុំទៅ ហើយសំណុំរឿងដែលគេចោទហ្នឹង មេត្តាតម្កល់ទុកកុំចាត់ការផង»។

ប្រ​ជាពលរដ្ឋរងបណ្ដឹងម្នាក់ទៀត លោក សូម ណៃ បានឱ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋ​រស់នៅទីនោះ ​តាំងពីដូនតាមក មិនដែលមានបញ្ហាកើតឡើងនោះទេ ទើបពេលនេះបែរជា​មន្ត្រីបរិស្ថាន​ទៅសាងសង់សំណង់​លើដីព្រៃសហគមន៍ដែលធ្លាប់បាននិងកំពុងអាស្រ័យផលចិញ្ចឹមជីវិតនេះទៅវិញ។ 

លោកថា៖ «មន្រ្តីបរិស្ថានគេនិយាយថាគេនៅតែយក គេមិនឱ្យយើងទៅទប់ស្កាត់ គេធ្វើ គេអភិវឌ្ឍន៍​ហ្នឹងឯង ប៉ុន្តែ​ពួកខ្ញុំមិនចង់ឱ្យបាត់បង់ទៅលើមន្រ្តី អ្នកមានអំណាចមកយកដីធ្លីជិតមូលដ្ឋានជិតសម្រចផល រស់នៅពីដូនតា»។ 

លោក សូម ណៃ បន្តទៀតថា​ នេះជាលើកទី២ហើយតុលាការកោះហៅពួកគាត់ ឱ្យចូលសវនាការ ព្រោះតែការ​ទប់ស្កាត់មន្រ្តីបរិស្ថានកុំឱ្យមានការទន្រ្ទានដី​ព្រៃ និងធ្វើក្រោលគោ ប៉ុន្តែបែរជាត្រូវតុលារការចោទពួកគាត់​​ថា​ជាអ្នកទន្រ្ទានដី​​នេះទៅវិញ។ 

លោកស្នើ​ថា៖ «ខ្ញុំ​ជាប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នា ស្នើសុំទៅមន្រ្តី អ្នកដែលមកយកដី​នៅ​ទីនោះ មិនថាជាមន្រ្តីណាទេ ពួកខ្ញុំស្នើសុំថាមិនឱ្យគាត់យក និងសុំឱ្យ​នាយករដ្ឋមន្រ្តី សម្តេចតេជោ ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែល​កាន់​កាប់​នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង ឱ្យគាត់ជួយទប់ស្កាត់ និងទុកដីទាំងអស់នោះ ទុកឱ្យប្រជាពលរដ្ឋគាត់ប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលស្រែចម្ការនៅទីនោះផងដែរ»។ 

សហមេធាវីការពារក្តីជូនប្រជាពលរដ្ឋទាំង៤រូបនោះ លោក លូត សាំង មានប្រសាសន៍​ថា ការចោទប្រកាន់របស់តុលាការ​ចំពោះកូនក្ដីលោក ជាការមិនត្រឹមត្រូវទេ ដោយ​លោកអះអាងថាកូនក្ដីលោកមានភស្តុតាងពេល​ទៅទប់ស្កាត់ការទន្ទ្រានដីនោះ។ ករណីនេះ លោកស្នើដល់តុលាការ ពិចារណាក្នុងការលើកលែងការ​ចោទប្រកាន់​ទៅកូនក្តីរបស់ខ្លួន។

លោក​ថា៖ «ក្នុងនាមជាមេធាវី យើងគិតថា វាខុសដែរ ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋគាត់ជាអ្នកការពារទេ បើយើងមើលមានភស្តុតាងមានអីត្រឹមត្រូវ ហើយមានរូបភាពមានអី យើងឃើញថាប្រជាជនគាត់ទៅទប់ស្កាត់ពិតប្រាកដមែន។ ហេតុអីបានខ្ញុំអះអាង ព្រោះនៅតំបន់ហ្នឹង ខ្ញុំបានចុះទៅឃើញជាកស្ដែង[…] ដូច្នេះ​យើងសង្ឃឹមថា តុលាការ​គាត់នឹង​សម្រេចលើកលែងការចោទប្រកាន់ ព្រោះគាត់[ប្រជាជន]​មិនមែនបានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់​នៅក្នុងដីការនោះទេ»។ 

តែយ៉ាងណា លោក មាស ញឹម អនុប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តព្រះវិហារ បានប្រាប់ Newsroom Cambodia ថាការកែណ្ឌកម្លាំងទៅប្លន់ និងកំហែងយកវត្ថុតាងដោយខុសច្បាប់​ពីមន្ត្រីពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ជាអំពើល្មើសច្បាប់ ហើយ​ជនប្រព្រឹត្តត្រូវទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់។  

លោក​ថា៖ «មន្ទីរបរិស្ថាន តែងតែគាំទ្រ ចូលរួមសហការជាមួយសហគមន៏មូលដ្ឋាន ក្នុងកិច្ចការពារបរិស្ថានក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួនដោយស្របច្បាប់។ តែផ្ទុយទៅវិញ មន្ទីរបរិស្ថាន ក៏មិនគាំទ្រលើការធ្វើចលនា បះបោរ ឱ្យ​​មានសកម្មភាពចូលកាន់កាប់ដីព្រៃដោយខុសច្បាប់​ដែរ»។ 

តំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តព្រះវិហារ លោក ថុល គឹមហ៊ឹង មានប្រសាសន៍ថា តាមរយៈការសាកសួរ ជនសង្ស័យទាំង៤រូបនោះ បានបដិសេធថាមិនបានប្រព្រឹត្ត។ តែយ៉ាងណា តំណាងអយ្យការ​នឹង​បន្ត​​​សាកសួរទៅកាន់​ដើមបណ្តឹងបន្ថែមទៀត មុននឹងមានការ​សម្រេចថា​យ៉ាងណានោះ។

លោកថា៖ «ខ្ញុំឆ្ងល់ដែរ ប្រសិនគាត់ជាអ្នកការពារដីព្រៃហ្នឹង ចុះមន្ត្រីបរិស្ថានដែលការពារដែនរបស់គេហ្នឹង ហេតុអីមកកសាងសំណុំរឿង មកខុសពីការឆ្លើយបំភ្លឺរបស់គាត់? ហើយខ្ញុំក៏បានសួរទៅគាត់[ពលរដ្ឋ] បើសិនជាគាត់មិនបានរុករានទន្ទ្រានទេ ហេតុអីក៏មានកសាងសំណុំរឿងបង្កើតជាបទល្មើសមកកាន់តុលាការ?[…]​​ហើយខ្ញុំនឹងអង្កេតបន្តទៀត គឺហៅមន្ត្រីបរិស្ថានហ្នឹងមកបំភ្លឺ ខាងបរិស្ថានបានសន្មតចងក្រងសំណុំរឿងមកគឺគាត់[ពលរដ្ឋ]បានពង្រីកដីបន្ថែមដើម្បីកាន់កាប់ តែបែរជាគាត់មកឆ្លើយថាអត់បានពង្រីកទេ គាត់គ្រាន់តែជាអ្នក​ការពារទេ»។ 

ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះដែរ នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ​អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​​លីកាដូ លោកអំ សំអាត យល់​ឃើញ​ថា មន្រ្តីបរិស្ថាន គួរ​មានការពន្យល់ និជជែកគ្នា​​​ឱ្យបាន​ច្បាស់លាស់ជាមួយ​​ប្រជាពលរដ្ឋ មុនពេលចុះសាងសង់សំណង់ ឬរៀបចំហេដ្ឋា​រចនាសម្ព័ន្ធណាមួយ នៅក្នុងព្រៃសហគមន៍ដែលពលរដ្ឋ​ធ្លាប់អាស្រ័យ​ផល ជាជាងការ​យកបណ្តឹងតាមផ្លូវតុលាការ​ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់​ដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជា​ពលរដ្ឋ។

លោកបន្ត​ថា៖«តុលាការគួរតែទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ ខាង​បរិស្ថានគួរតែជជែក និងដោះស្រាយជាមួយប្រជា​ពលរដ្ឋ​​ដោយសន្តិវិធី ដើម្បីឱ្យមានការយោគយល់គ្នា ហើយរួមគ្នាការពារទ្រព្យសម្បត្តិរួមរបស់រដ្ឋ»៕

តំណាងអយ្យការអមសាលា​សាលាដំបូងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ សម្រេចចោទប្រកាន់ជនជាតិថៃ ៣នាក់ ពីបទ ជួញដូរ រក្សាទុក និងប្រើប្រាស់ដោយខុសច្បាប់នូវសារធាតុញៀន ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៅ​​ចំណុចបុរី​ខេ​ធី អេក ភូមិ​សាមគ្គីមាន​ជ័យ សង្កាត់អូរជ្រៅ ក្រុងប៉ោយប៉ែត ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។

យោង​តាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន​របស់អយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ចុះថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ បានឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ការិយាល័យប្រឆាំងគ្រឿង​ញៀន នៃ​ស្នង​ការដ្ឋាននគរបាលខេត្ត បានបញ្ជូនសំណុំរឿងពាក់ព័ន្ធករណីជួញដូរ រក្សាទុក និងប្រើប្រាស់ដោយខុសច្បាប់នូវសារធាតុញៀន ដែលមានជនសង្ស័យជាជនជាតិថៃចំនួន ៣នាក់ និងបានដកហូតគ្រឿងញៀនជាច្រើនប្រភេទ រួមទាំងសំបកកញ្ចប់សម្រាប់ច្រក ថ្នាំញៀនមួយចំនួនធំ ជញ្ជីងសម្រាប់ថ្លឹងគ្រឿងញៀនចំនួន ៣គ្រឿង គ្រាប់កាំភ្លើងចំនួន១៧គ្រាប់ បង់កាំភ្លើងខ្លីចំនួន ១កុំព្យូទ័រចំនួនមួយគ្រឿង និងលិខិតឆ្លងដែនចំនួន ៣ក្បាល។

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែល បញ្ជាក់​ថា៖ «បានដកហូតគ្រឿងញៀន ប្រភេទ​ម្សៅក្រាមសរថ្លា(K) ចំនួន២ថង់ ទម្ងន់ ១៤.៤៥ក្រាម ម្សៅម៉តំសប្តា(K) ចំនួន១១ថង់ ទម្ងន់ ៤៨១,៨១ក្រាម ថ្នាំកញ្ចប់ពណ៌ក្រហម(K) មានអក្សរចិនពីលើចំនួន​២១​កញ្ចប់ ថ្នាំកញ្ចប់ពណ៌ផ្ទៃមេឃចំនួន ៥កញ្ចប់ ថ្នាំកញ្ចប់ពណ៌ផ្កាឈូក(K)មានរូបបេះដូងពីលើ ចំនួន ៣កញ្ចប់ ដែលសរុបទាំងបីប្រភេទថ្នាំ កញ្ចប់ទម្ងន់ ៨២,៨៩ក្រាម»។

អ្នកនាំពាក្យអយ្យការ​​​អម​សាលាដំបូងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក រឿន លីណា ​បានឱ្យដឹងថា ក្រោយតំណាងអយ្យការសម្រេចចោទប្រកាន់រួច ជនជាតិថៃទាំង៣នាក់នេះ កំពុងស្ថិត​ក្នុងដំណាក់​កាល​សាកសួរ របស់​ចៅក្រមស៊ើបសួរ​។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុខៈ មានប្រសាសន៍​ថា ការ​បង្ក្រាប​គ្រឿង​ញៀន​ទាំងអស់​ ទាំងជនជាតិខ្មែរ និងជន​បរទេស ​គឺជាឆន្ទៈរបស់រដ្ឋាភិបាល និងសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ នៅក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន ព្រមទាំងបង្ហាញអំពីប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តច្បាប់។ លោក​បន្តថា កម្ពុជា ជាប្រទេសដែលរង​គ្រោះ មិនមែនជាប្រទេសដែលផលិតគ្រឿងញៀននោះទេ​ ខណៈ​ឧក្រិដ្ឋជន​គ្រឿងញៀន ​យកកម្ពុជាជាគោលដៅ​ឆ្លងកាត់​ដើម្បីដឹកជញ្ជូន​ទៅ​ប្រទេស​ផ្សេងទៀត​។​

លោកថ្លែងថា៖ «គ្រឿងញៀនមិនអាចធ្វើតែម្នាក់ឯងបានទេ វាជារឿងពិភពលោកទាំងមូល ដែលបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗរងគ្រោះ​ដូចកម្ពុជាយើង ហើយរងគ្រោះខ្លាំងជាងកម្ពុជាយើងទៀតផង។ នៅប្រទេសផ្សេងៗ គេមានទោសប្រហារជីវិត​ អ្នកដែលជួញដូរគ្រឿងញៀន ប៉ុន្តែគ្រឿងញៀននៅតែកើតឡើងច្រើន​ ហើយច្រើនជាងកម្ពុជា»។

ប្រធានក្រុមអ្នកច្បាប់ និងទីប្រឹក្សាអមរិន្ទ ប្រចាំអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោកមេធាវី សុក សំអឿន សាទរចំពោះចំណាត់ការរបស់សមត្ថកិច្ចនេះ ខណៈលោក​សង្កេតឃើញថា សមត្ថកិច្ចបានបង្ក្រាប​បទល្មើសគ្រឿងញៀនទាំងទ្រង់ទ្រាយតូច និងទ្រង់ទ្រាយធំ​បានជាច្រើនករណី។​

លោកបន្ថែមថា៖ «សំខាន់គឺចាប់អ្នកចែក​អ្នកចាយ អ្នកដឹកចូល អ្នកលក់ អ្នកផលិត តែករណីនេះការដឹកចូលមានន័យថា​ផលិតនៅក្រៅទេ អញ្ចឹង​រឹត​បណ្តឹង​តាម​ទល់​ដែនទៅ»។

ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍និង​សន្តិភាព លោក យង់ គឹមអេង មានប្រសាសន៍​ថា នេះជារឿង​ត្រឹម​ត្រូវ​មួយ​របស់​អាជ្ញាធរ ហើយលោកលើកទឹកចិត្តឱ្យអាជ្ញាធរប្រឹងប្រែងរកអ្នកពាក់ព័ន្ធបន្ថែមទៀត រួម​ទាំង​អ្នកដែលមានអំណាចបុណ្យសក្តិនៅពីក្រោយខ្នង។

លោកថ្លែងថា៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តច្បាប់នេះ វាជារឿងសំខាន់ដែលត្រូវតែដាក់ទោសទណ្ឌយ៉ាង​ណាទៅ​ដល់អ្នកជួញដូរ អ្នកចែកចាយគ្រឿងញៀនទាំងអស់ហ្នឹង ហើយដែលជាអំពើបំផ្លាញ​សង្គមហ្នឹង ត្រូវតែដាក់ទោសទណ្ឌឱ្យបានធ្ងន់ធ្ងរទៅតាមច្បាប់កំណត់»។

លោកក៏បាន​ស្នើឱ្យអាជ្ញាធរ​ធ្វើការបង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿងញៀនជាប្រចាំ ព្រមទាំងសហការជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធ ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីឱ្យពួកគាត់​រាយការណ៍អំពីព័ត៌មាន​ការ​ជួញ​ដូរគ្រឿងញៀននេះ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ លោកថា ​សមត្ថកិច្ចត្រូវអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ពីព្រោះបញ្ហាគ្រឿងញៀន និងអំពើពុករលួយនេះគឺជាប់ពាក់ព័ន្ធគ្នា។

យោងតាម​របាយការណ៍​របស់​អាជ្ញាធរ​ជាតិ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​គ្រឿងញៀន ឆ្នាំ​២០២៣ បង្ហាញ​ថា សមត្ថកិច្ច​បាន​បង្ក្រាប​បទល្មើស​គ្រឿងញៀន​បានជិត ៨​ពាន់​ករណី ដោយ​រឹបអូស​បាន​គ្រឿងញៀន​ប្រមាណ ៤​តោន និង​ឃាត់ខ្លួន​ជនសង្ស័យ​ជិត ២​ម៉ឺន​នាក់។

គិតត្រឹមខែមករា នៃឆ្នាំ ២០២៤ អាជ្ញាធរបានបាន​បង្ក្រាប​ករណី​គ្រឿងញៀន​ធំៗ​មួយ​ចំនួនទៀត​​ និង​ដកហូត​បាន​គ្រឿងញៀន​ជាង ២​តោន​កន្លះ ហើយ​ឃាត់ខ្លួន​ជនបរទេស​ចំនួន ​៥​នាក់ នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ ព្រះសីហនុ និង​ខេត្ត​ព្រះវិហារ។

កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី១៨ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​២០២៣ រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ លោក ស សុខា បាន​បង្ហាញ​ពី​ចំនួន​អ្នក​​ជាប់ពន្ធនាគារ គិត​ត្រឹម​ឆ្នាំ​២០២៣ បាន​កើន​ឡើង​ដល់​ ៤២ ២៣៤នាក់​ ក្នុង​​​នោះ​មាន​​ស្ត្រី​ ២ ៥៧៦​​​នាក់​។ លោកថា អ្នក​ជាប់​ពន្ធនាគារ​សរុប​ទាំង​​ជាង ៤២ ០០​០​នាក់ គឺ​មាន ៥១​ភាគរយ ជាប់​ដោយ​សារ​​គ្រឿងញៀន៕

សមត្ថកិច្ច ឱ្យដឹងថា តុលាការនៃ​សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេច​ឃុំខ្លួន​សមាជិកគណបក្ស​ភ្លើង​ទៀនចំនួន ២រូប នៅពន្ធនាគារ​ជាបណ្តោះអាសន្ន ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើស ក្លែងបន្លំ និងប្រើប្រាស់លិខិតក្លែង។

កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ សមត្ថកិច្ចរាជធានីភ្នំពេញ បាន​ចាប់ខ្លួន លោក ហាក់ កុសល លេខាធិការគណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិគណបក្សភ្លើងទៀន ខណ្ឌជ្រោយចង្វារ និងលោក ម៉ា ចិន្តា គណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិគណបក្សភ្លើងទៀន ខណ្ឌដូន​ពេញ រាជធានី​ភ្នំពេញ តាមដីកាបង្គាប់ឱ្យនាំខ្លួន​​របស់ចៅក្រមស៊ើបសួរ​សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ​ លោក យី សុខវួច​។

​​អ្នកនាំពាក្យស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក សំ វិច្ឆិកា បានឱ្យដឹង​ថា ក្រោយការ​ចាប់​ខ្លួន ​ជនសង្ស័យទាំង២រូបនេះ ត្រូវបាន​បញ្ជូនទៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយចៅក្រមស៊ើប​សួរ​សម្រេច​ឃុំខ្លួន​ពួកគេជាបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារព្រៃស កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី១ ខែ​កុម្ភៈម្សិលមិញ។

លោកបញ្ជាក់​ថា ការអនុវត្តរបស់មន្ត្រីនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ ដែលចាប់ខ្លួន​ជនសង្ស័យទាំង២រូបនោះ គឺជាការ​អនុវត្ត​តាមច្បាប់ មិនពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយឡើយ។

លោកថ្លែងថា៖ «អ្វីដែលយើងអនុវត្ត គឺអនុវត្តតាមវិធានការច្បាប់ មិនមានហេតុផលណាមួយពាក់ព័ន្ធរឿងនយោបាយនោះទេ អញ្ចឹង​បុគ្គលគ្រប់រូបដែលអនុវត្តខុសច្បាប់ គឺយើងធ្វើការអនុវត្តទៅតាមវិធានការច្បាប់ហើយ​ […] មិនមានហេតុផល​ណាដែលយើងអនុវត្ត ដោយគ្មានដីកាទេ នៅពេលយើងអនុវត្ត យើងបានបង្ហាញដីកាជូនដល់បុគ្គលនោះ យើងមានរូបភាពដើម្បីបង្ហាញជូនសាធារណជន អញ្ចឹង​អ្វីដែលចោទប្រកាន់ គឺ​មិនមានហេតុផល​ ​ចោទប្រកាន់គ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់​ ព្រោះអីសមត្ថ​កិច្ចអនុវត្តតាមអ្វីដែលជាការបញ្ជារបស់តុលាការ»។

យោងតាមដីការបស់ចៅក្រមស៊ើបសួរ លោក យី សុខវួច បាន​សម្រេច​ឱ្យចាប់ និង​នាំខ្លួន​ឈ្មោះ ហាក់ កុសល និង ម៉ា ចិន្តា ប្រគល់ឱ្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីចាត់ការតាមច្បាប់ ក្រោម​​​ការចោទពីបទ ក្លែងបន្លំ និងប្រើប្រាស់លិខិតក្លែង តាមមាត្រា​៦២៦ និងមាត្រា ៦២៨ នៃក្រម​ព្រហ្ម​ទណ្ឌ ប្រព្រឹត្តនៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីអំឡុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣។ 

ពាក់ព័ន្ធនឹងការចាប់ខ្លួននេះ គណបក្សភ្លើងទៀន ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍នៅថ្ងៃទី០១ ខែកុម្ភៈ ដោយចាត់ទុកការចាប់ខ្លួន លោក ហាក់ កុសល និងលោក ម៉ា ចិន្តា ថាជារូបភាពគំរាម​កំហែង​ថ្មីៗទៀត ដើម្បីបំបាក់ស្មារតីប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មិនឱ្យ​ចូលរួម​សកម្មភាពនយោបាយ ជាមួយគណបក្សនេះ និងជាការ​ធ្វើ​ឱ្យ​បរិយាកាសនយោបាយ មុនការ​បោះឆ្នោត​អសកល (ការបោះឆ្នោត​ជ្រើសតាំងសមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា និងការ​បោះឆ្នោត​ជ្រើស​រើស​ក្រុមប្រឹក្សា​​រាជធានីខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ) ក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ រឹតតែមានភាពអាប់អួរថែមទៀត។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែល បន្ត​​ថា ​ការចាប់ខ្លួនរបស់សមាជិកគណបក្សទាំង២រូប ពីសំណាក់សមត្ថកិច្ច ធ្វើឡើងនៅតាមដងផ្លូវជាតិលេខ៦ ក្នុងខណ្ឌជ្រោយចង្វារ និងដោយពុំដឹងមូលហេតុ​ ហើយក៏មិនមានបង្ហាញ​​​ដីកាផងដែរ​។​ ​

អគ្គលេខាធិការនៃគណបក្សភ្លើងទៀន លោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ មានប្រសាសន៍ថា គណបក្ស​ហាក់​មិនយល់​ចំពោះការ​ចាប់ខ្លួននេះទេ។​ លោក​បាន​​អំពាវនាវ​ដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ដោះលែងលោក ហាក់ កុសល និងលោក ម៉ា ចិន្តា ឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញជាបន្ទាន់ និងឥតលក្ខខណ្ឌ។

លោកថា៖ «គណបក្សភ្លើងទៀនស្នើឱ្យមានការដោះលែងមន្រ្តី ឬសកម្មជនគណបក្ស​ភ្លើងទៀន និង​ប្រគល់សេរីភាពដល់ពួកគាត់ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ ហើយបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងការរំខានផ្នែកនយោបាយ ការគំរាមកំហែង និងការចាប់ចងលើថ្នាក់ដឹកនាំ មន្រ្តី និងសកម្មជនគណបក្សភ្លើងទៀន ដើម្បីធានាឱ្យមានបរិយាកាសល្អ សម្រាប់ដំណើរការបោះឆ្នោតអសកលទាំងពីរនាពេលខាងមុខនេះ»។

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ​នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​​លីកាដូ លោក អំ សំអាត សង្កេតឃើញថា នៅរាល់​ពេលជិត​​បោះឆ្នោតម្តងៗ ទាំងការបោះឆ្នោតសកល និងអសកល គឺ​តែង​មាន​ការចាប់ខ្លួនសកម្មជន​​គណបក្សប្រឆាំង​​ជាបន្តបន្ទាប់។ លោកបន្តថា ករណីនេះ បាន​នាំ​ឱ្យ​មាន​ការ​រិះគន់ និងការ​ស្នើឱ្យបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ពីសំណាក់​អង្គការ​ជាតិ និងអន្តរ​​ជាតិ ទោះបីជាអាជ្ញាធរ ឬតុលាការ អះអាងថា​ការចាប់ខ្លួន​នេះ ជាការអនុវត្តច្បាប់នៅកម្ពុជាក៏ដោយ​។

លោកថ្លែង​ថា៖ «​តាមពិតទៅយើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល តែងតែចង់ឃើញការបោះឆ្នោត ទោះជាការបោះឆ្នោតជាសកល​ក្តី អសកលក្តី។ សម្រាប់កម្ពុជា យើងចង់ឃើញ​មុនការបោះឆ្នោត​ និងក្រោយបោះឆ្នោត ប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន ដោយមិនមានការរិះគន់អំពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើសកម្មជន​គណបក្សប្រឆាំង ជាពិសេសការចាប់ខ្លួនហ្នឹង»។

បើតាមមន្ត្រីគណបក្សភ្លើងទៀន គិតត្រឹមខែមករា នៃឆ្នាំ២០២៤​នេះ ​សកម្មជនគណបក្សនេះ​ ចំនួន ៤រូបហើយ​ ដែលត្រូវសមត្ថកិច្ច​បានចាប់ខ្លួន និងត្រូវតុលាការ​បញ្ជាឱ្យឃុំខ្លួននៅក្នុងពន្ធនាគារជាបណ្តោះអាសន្ន​​ ពាក់ព័ន្ធនឹងបទក្លែងបន្លំឯកសារ ក្នុងនោះមាន​ លោក ម៉ា ចិន្តា លោក ហាក់ កុសល លោក ខឹម ចាន់វណ្ណៈ និង​អ្នកស្រី ឆាយ ចិន្តា៕

មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ លើកឡើងថា ករណីជួញដូរមនុស្សតាម​គ្រប់រូបភាព នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ហាក់​នៅ​មិនទាន់មានការថមថយទេ បើធៀបនឹងឆ្នាំចាស់ ដែលកត្តា​​បាន​ជះឥទិ្ធពល​មិន​ល្អដល់​ប្រទេស​​កម្ពុជា ក្នុងនោះមាន​ផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពសាធារណ: និងអាយុជីវិតប្រជាពលរដ្ឋ។ 

រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ លោកស្រី ជូ ប៊ុនអេង មានប្រសាសន៍ប្រាប់ Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី០១ ខែកុម្ភៈនេះ​ថា បើតាមរបាយការណ៍រយៈពេល ១០ខែក្នុងឆ្នាំ២០២៣ បទឧក្រិដ្ឋ​ជួញដូរ​មនុស្ស​​នៅកម្ពុជា ហាក់មិនថមថយឡើយ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០២២ ហើយមក​ដល់​ពេលនេះ ​គ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ខ្វាយខ្វល់ដូចគ្នា ដោយសារ​តែមានសកម្មភាព និងទម្រង់ថ្មីៗនៃបទល្មើស​បានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់។

លោកស្រីបន្ត​ថា ទម្រង់នៃករណីជួញដូរមនុស្ស​ ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ និងដើមឆ្នាំ២០២៤នេះ មានទម្រង់ផ្លាស់​ប្តូរពីឆ្នាំមុនៗ​ ដោយ​ឆ្នាំមុនៗ​​អង្គភាពរកឃើញទម្រង់នៃការជួញដូរមនុស្ស ដូចជា ​ការជួញដូរ​កម្លាំងពលកម្ម ឬជួញដូរផ្លូវភេទ និង​អាពាហ៍ពិពាហ៍ផ្ទុយពីឆន្ទៈ ដែលជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជាត្រូវបានគេនាំចេញ​​ទៅធ្វើ​អាជីវកម្មនៅក្រៅប្រទេស តែបច្ចុប្បន្ននេះ មានទម្រង់ថ្មី ដោយមាន​​ជនបរទេសក៏ត្រូវ​បាន​គេ​​នាំ​​ចូល​មកធ្វើអាជីវកម្មនៅកម្ពុជាផងដែរ។

លោក​ស្រីលើកឡើងថា៖​ «បញ្ហាប្រឈមបច្ចុប្បន្ននេះ គឺការទំនាក់ទំនងជនរងគ្រោះជាមួយជនល្មើស តាមប្រព័ន្ធOnline ដំណាក់ការដំបូង ជនរងគ្រោះមានភាពជិតស្និតជាមួយជនល្មើស មានន័យថាទម្រាំ​សមត្ថកិច្ចទទួលដំណឹង គឺរងគ្រោះរួចទៅហើយ ហេតុនេះពិបាកស្រាវជ្រាវ ដោយជនរងគ្រោះខ្លះភ្លេច ពេលខ្លះលាក់លៀម ពេលខ្លះជ្រុលប្រទាក់ក្រឡា រហូតសឹងតែក្លាយជាជនល្មើស»។

លោកស្រី ជូ ប៊ុនអេង បន្តថា ការទប់ស្កាត់​បញ្ហា​ជួញដូរមនុស្សនេះ កម្ពុជាតែឯងមិនអាចធ្វើបាននោះទេ ព្រោះវាជះឥទ្ធិពលជុំវិញពិភពលោក ដូច្នេះ​អ្វីដែលគណៈ​កម្មាធិការជាតិប្រយុទ្ធ​​ប្រឆាំង​ការជួញដូរមនុស្ស​​ បាននិង​កំពុងគិតគូ​ធ្វើ គឺឈានចូលដល់​ការ​បង្កើតផែន​ការ​យុទ្ធសាស្រ្ត សម្រាប់​ឆ្នាំ​២០២៤ -២០២៨ ផ្តោតជាសំខា​ន់ទៅលើការទប់ស្កាត់ ដោយផ្តើ​ម​ចេញ​ពីពលរដ្ឋ​ម្នាក់ៗ។

លោកស្រី​ថ្លែងបន្តថា៖ «ជនល្មើសគេមិនឈប់ទេ ជាអាជីពរបស់គេ ប៉ុន្តែចាំបាច់ត្រូវតែកុំឆោត រកវិធីយ៉ាងណាកុំឱ្យពលរដ្ឋចាញ់បោក នឹងជាមធ្យោបាយល្អបំផុត កាត់បន្ថយភាពរងគ្រោះពលរដ្ឋ និងបង្ក្រាបជនល្មើសបាន​ដោយងាយស្រួលជាងមុន បើជនរងគ្រោះ​សហការ»។

បើតាមលោកស្រី ជូ ប៊ុន​អេង របាយការណ៍ ១០ខែក្នុងឆ្នាំ២០២៣ នាយកដ្ឋានប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្ស និង​ការពារ​អនីតិជន និង​សមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ បានតាមដានស្រាវជ្រាវ និង​បង្ក្រាបអំពើជួញដូរមនុស្ស និង​អាជីវកម្មផ្លូវ​ភេទ សរុប​បាន ១៣៧ករណី ដែលចំនួននេះមានការកើនឡើង​ ៣ករណី បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នា កាលពីឆ្នាំ២០២២។ សម្រាប់ករណីសរុបឆ្នាំ២០២៣ លោកស្រីថា នៅ​មិន​ទាន់បូកសរុបរួចនៅឡើយ។

នាយក​ទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​​លីកាដូ លោក អំ សំអាត លើកឡើងថា ការជួញ​ដូរ​មនុស្សបាន​​ប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ទាំង​ធន​ធាន​មនុស្ស សេដ្ឋកិច្ចជាតិ និង​សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ។ លោកបន្ត​ថា សេចក្តីថ្លៃថ្នូរបស់មនុស្សត្រូវបានបាត់បង់ ព្រោះជនរងគ្រោះត្រូវបានគេជួញដូរ ទោះបីក្នុងទម្រង់រូបភាពណាក៏ដោយ។

មួយវិញទៀត លោកថា ​នៅពេលមានករណី​​ជួញដូរមនុស្សកើតឡើង​ច្រើន ហើយកម្ពុជា​ត្រូវបាន​ដាក់​​ក្នុងបញ្ជីខ្មៅ ឬចំណាត់ថ្នាក់មិនល្អ នោះនាំឱ្យអ្នកវិនិយោគមានការរារែក ដែល​នាំឱ្យប៉ះពាល់ទៅដល់ការវិនិយោគ និង ប៉ះ​ពាល់ដល់សន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់​សង្គមជាដើម​។

លោកថា៖ «ការជួញដូរមនុស្សកាន់តែទំនើប តាមទម្រង់ឆបោក ជួញដូរតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ដែលនាំឱ្យអាជ្ញាធរពិបាកធ្វើការស៊ើបអង្កេត កំណត់អត្តសញ្ញាណបទល្មើសបានលឿន អញ្ចឹង​ការ​រ​ង​គ្រោះអាច​ធ្ងន់​ធ្ងរ ជាការព្រួយបារម្ភនោះ គឺការជួញដូរ​មនុស្សតាមប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ដែលទាមទារ​ឱ្យអាជ្ញាធរ ពង្រឹងនូវចំណេះដឹងបន្ថែមទៅលើប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាថ្មី ដើម្បីរត់ឱ្យទាន់ទៅនឹង​បទ​ល្មើស​នៃការ​ជួញដូរ​ទំនើប​កម្មតាម​ប្រព័ន្ធ​ Online ឬប្រព័ន្ធDigitalនេះ»។

លោក អំ សំអាត បញ្ជាក់ថា ដើម្បីលុបបំបាត់អំពើជួញដូរមនុស្សនៅកម្ពុជា កម្ពុជាត្រូវលុបបំបាត់អំពើពុក​រលួយ និទណ្ឌភាព និងបង្កើតកិច្ចសហប្រតិបត្តការល្អក្នុងស្រុក និងបណ្តាប្រទេសជិតខាង។ ជា​មួយ​គ្នា​នោះ លោក​ថា អាជ្ញាធរ​ត្រូវតែបង្កលក្ខណៈងាយស្រួល បើសិនជាមានការរាយការណ៍អំពីការជួញដូរមនុស្សណាមួយកើតឡើង និង​កុំដាក់បន្ទុកលើអ្នករាយការណ៍។

លោកបន្តថា៖ «ត្រូវ​លុប​បំបាត់​អំពើពុក​រលួយ​ជាមុន​សិន ព្រោះវាជាឬស​គល់​នៃ​បញ្ហា និទណ្ឌភាព​ក៏ជាផ្នែកមួយ​នៃអំពើពុករលួយដែរ អញ្ចឹង​ទោះបុគ្គល​ណាក៏ដោយ មានឋាន្តរន្តស័ក្កណាក៏ដោយ ឱ្យ​តែពាក់​ព័ន្ធនឹង​អំពើ​ជួញ​ដូរមនុស្ស ត្រូវ​តែអនុវត្ត​តាម​ផ្លូវ​ច្បាប់ ​ហើយ​ធានា​ថា ជន​ដែល​ពាក់ព័ន្ធនឹង​ការជួញ​​ដូរ​​មនុស្ស​ ត្រូវតែបញ្ជូនទៅតុលាការកាត់ទោសតាមផ្លូវច្បាប់ និង​ពង្រឹង​ការអនុវត្តច្បាប់ អញ្ចឹង​ច្បាប់​ដែល​មាន​ស្រាប់​យើងត្រូវតែពង្រឹង នៅក្នុងការអនុវត្តឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពលើកការជួញដូរមនុស្ស ដោយគ្មានការយោគយល់»។

ក្នុង​កិច្ចប្រជុំបូកសរុបលទ្ធផលការងារប្រចាំខែមករា និងលើកទិសដៅការងារខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ នៃអគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ លោក ស ថេត អគ្គស្នងការនគរបាល​ជាតិ បាន​ដាក់ចេញនូវការណែនាំសំខាន់ៗមួយចំនួន ដើម្បីធានាដល់សុខសន្ដិភាព សណ្ដាប់ធ្នាប់ និងរបៀបរៀបរយសង្គម ក្នុងនោះការបន្ត​ទប់ស្កាត់ឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែនគ្រប់ប្រភេទ បង្ក្រាបក្រុមដែលមានឧបាយកលជ្រុលនិយម បង្ក្រាបបទល្មើស​ដោយប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យា និងបង្ក្រាបករណីគ្រឿងញៀនជាដើម៕

អ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស បានឱ្យដឹងថា មន្ត្រីអាវុធហត្ថខេត្តក្រចេះ​ម្នាក់ ​ដែលត្រូវបានចាប់​ឃាត់ខ្លួន ពាក់ព័ន្ធនឹងការ​​ប្រើប្រាស់​កាំភ្លើងខ្យល់បាញ់សត្វស្លាប(សត្វកុក)នោះ កំពុងស្ថិតនៅក្នុងចំណាត់ការរបស់រដ្ឋបាលព្រៃឈើ។

កាល​ពី​ថ្ងៃទី៣០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ មានការ​ផ្សព្វផ្សាយនៅលើបណ្តាញសង្គម ករណី​បុរស​​ម្នាក់​​ពាក់អាវយឺតពណ៌ត្រេអ៊ី និងជិះរថយន្ត​ម៉ាកកាមរីបាឡែនមួយគ្រឿង​ ដែល​មានអក្សរពីខាងក្រោយ “អ.ហ” និង​មានស្លាកសញ្ញាសម្គាល់រថយន្តចេញចូលទីបញ្ជាការ “អ.ហ” បានប្រើប្រាស់កាំភ្លើង​ខ្យល់​បាញ់សម្លាប់​សត្វស្លាប(សត្វកុក) នៅទីតាំងបឹងរំលាច ស្ថិតក្នុងភូមិល្ពៅ សង្កាត់អូរឬស្សី ក្រុងក្រចេះ ខេត្តក្រចេះ។ រូបភាពភ្ជាប់ជាមួយវីដេអូ ក៏បានបង្ហាញពីរូបសត្វកុក​ដែលបាន​ងាប់​ និងសកម្មភាពបុរសនោះបាញ់ស៊ីបពីរថយន្តថែមទៀតផង។

ករណីនេះ អ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស លោក អេង ហ៊ី ឱ្យដឹងថា បុរសដែលបាញ់សត្វស្លាប​នោះមាន​ឈ្មោះ​ កង សុផាណារ័ត្ន ឋានន្ដរសក្តិ អនុសេនីយ៍ត្រី មុខងារ​ជំនួយការមូលដ្ឋានកងរាជអាវុធហត្ថស្រុកចិត្របុរី ត្រូវបានឃាត់ខ្លួនដោយកម្លាំងកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តក្រចេះ កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ហើយ​ជំនាញមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ បានប្រគល់មន្ត្រីរូបនោះ​ជូនជំនាញរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ដើម្បីបន្តកសាងនីតិវិធីបញ្ជូនទៅអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្តក្រចេះ។

លោកបន្តថា៖ «ចំពោះការពិន័យអន្តរកាណ៍ ឬក៏មានទោស អាហ្នឹងនៅលើអយ្យកការលោកជាអ្នកចោទប្រកាន់ ប្រសិនជាបុគ្គល​នោះមិ​ន​ចោទប្រកាន់ទេ អាហ្នឹងមកធ្វើការវិញទៅ តែបើបុគ្គលនោះត្រូវការចោទប្រកាន់​ដោយអយ្យការ ឬមួយក៏មានសាល​ក្រម​នគរបាល​ជំនុំ​ជម្រះមានទោស អាហ្នឹងត្រូវតែលុបឈ្មោះចោល»។

លោក អេង ហ៊ី ក៏បានបកស្រាយបន្ថែមដែរ​ថា ការឃាត់ខ្លួនលោក កង សុផាណារ័ត្ន​ ប្រគល់ជូនមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ គឺកងរាជអាវុធហត្ថអនុវត្តទៅតាមនីតិវិធីដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ និងក្រមនីតិវិធីព្រហ្ម​ទណ្ឌ មិនមែនធ្វើតាមអារម្មណ៍ ឬធ្វើតាមការបញ្ចេញមតិក្នុងប្រព័ន្ធព័ត៌មានសង្គមនោះទេ។

លោកបន្ថែមថា៖ «​​យោធិន​នៃកងរាជអាវុធហត្ថគ្រប់រូប ត្រូវបានអប់រំបណ្តុះបណ្តាល ហ្វឹកហ្វឺន ជា​ពិសេសការអប់រំ​ចិត្តសាស្រ្ត​ជាប្រចាំ ឱ្យគោរពច្បាប់ គោរពវិន័យកងទ័ព ប្រកាន់ខ្ជាប់ខ្ជួននូវក្រមសីលធម៌ វិជ្ជាជីវៈ កុំថាឡើយបាញ់សត្វកុក សូម្បីតែសត្វចាបក៏មិនត្រូវបាញ់ទេ ព្រោះ​យើងជាមន្ត្រីប្រតិបត្តិច្បាប់​»។​​

បើតាម​សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន​របស់​​កងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស ​ចុះថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ​​រដ្ឋបាលព្រៃឈើជាអ្នកដែល​មានសមត្ថកិច្ច ជាមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ ក្នុងការស៊ើបអង្កេតបទ​ល្មើស​ព្រៃឈើ និងចងក្រងសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅតុលាការ ដូចមានចែងក្នុងមាត្រា៧៦នៃច្បាប់​ស្តីពី​ព្រៃឈើ។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចទាក់ទងសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមជុំវិញករណីនេះ ពី លោក នួន ពៅរតនា នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើ​ខេត្តក្រចេះ​បាន​ទេ ខណៈ​អភិបាល​ខេត្ត​ក្រចេះ លោក វ៉ា ថន បានបដិសេធឆ្លើយតប។

លោក វ៉ា ថន ថ្លែង​ថា៖ «វាមានសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានអស់ហើយ មើលតាមហ្នឹងទៅ»។

ទាក់ទិននឹងករណីនេះ អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តក្រចេះ លោកស្រី ឆាន់ ស្រីមុំ បញ្ជាក់​ថា តុលាការ​មិន​ទាន់​ទទួល​បានសំណុំរឿងនេះនៅឡើយ​​។

នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃសមាគមបណ្តាញ​យុវជនកម្ពុជា​ លោក​ ហេង គីមហុង ​លើកឡើងថា ​នេះ​ជាគំរូមិន​ល្អនោះទេ​ នៅពេលដែលកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដែលជាមន្ត្រីមានវិជ្ជាជីវៈ ជា​រាជការសាធារណៈ ឬក៏ជាជាមន្ត្រីប៉ូលីសប៉េអឹម ដែលគេចាត់ទុកជាអ្នកដើរតួនាទីយ៉ាង​​សំខាន់នៅក្នុងការផ្ដល់គំរូភាពចំពោះ​សង្គមជាតិនោះ​ បែរជាប្រព្រឹត្តិអំពើ​ខុសសីលធម៌ វិជ្ជាជីវៈ​ និងខុសទាំងច្បាប់ទៀតនោះ។

លោក​ថ្លែងថា៖ «កងរាជអាវុធហត្ថ ត្រូវតែធ្វើការណែនាំជាបន្ទាន់ ឬផ្សព្វផ្សាយឡើងវិញទៅដល់មន្ត្រីរបស់ខ្លួន។ បើសិនជាផ្សព្វ​ផ្សាយ ឬណែនាំហើយនៅតែមានសកម្មភាពបែបហ្នឹងទៀត នឹងមិនមានការលើកលែងចំពោះមុខ​ពួកគេ​ដែលប្រព្រឹត្តទង្វើទាំងអស់នឹងទេ។ ខ្ញុំអត់គាំទ្រទេ!»៕

អង្គ​ជុំ​នំ​ជម្រះ​វិសាមញ្ញ​ក្នុង​តុលាការ​កម្ពុជា​ (​អ​.​វ​.​ត​.​ក​.ឬ ECCC) ​នឹង​​ប្រើប្រាស់​រថយន្តក្រុង​ច​ល័​ត​​មួយគ្រឿង ​ដើម្បី​​​ផ្សព្វផ្សាយ​ពី​​​ដំណើរការ​កាត់​ទោស​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម ​ទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅ​តាម​បណ្ដា​​រាជធានី​-​ខេត្ត​ទូទាំង​ប្រទេស​​។​​

ក្នុង​​ពិធី​​ប្រកាស​​ដាក់​ឱ្យ​ដំណើរ​ការ​​រថយន្តក្រុង​ចល័ត​ ​នៅ​​សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ​ ​កាល​ពីម្សិលមិញ​ ​រដ្ឋលេខាធិការនៃ​​ទីស្ដីការ​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី​ ​និង​ជា​ប្រធាន​រដ្ឋបាល​ស្ដីទី​ ​អ​.​វ​.​ត​.​ក​. លោក​ ​ហែម​ ​ក្រាញ់​តូ​នី ​បាន​ឱ្យ​ដឹង​ថា​ ​រថយន្តក្រុង​ ​អ.វ.ត.ក. ​ចល័ត​ ​ឬ​ហៅថា​ ​«​មជ្ឈ​មណ្ឌល​​ធន​ធាន​​ចល័ត​»​ ​នឹង​​បម្រើ​ឱ្យ​ការងារ​អប់រំ​ ​និង​​​ផ្សព្វផ្សាយ​ឱ្យ​បាន​កាន់តែ​ទូលំទូលាយ​ដល់​សាធារណជន​ ​សិស្ស​ ​និស្សិត​ ​យុវជន​ ​និង​​សហគមន៍​នៅ​ក្នុង​តំបន់​ដាច់ស្រយាល អំពីដំណើរ​​ការ​នៃការ​កាត់​ទោស​​មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម និងសិមិទ្ធផល និងកេរដំណែលរបស់ អ.វ.ត.ក. ដែលបានចំណាយ​ពេល​​​ជាង​ ១៦ឆ្នាំមក ពោល​គឺ​ចា​ប់ពីឆ្នាំ២០០៦ ដល់​​ឆ្នាំ​​២០២២។

លោក​បន្ត​ថា៖ «​វាជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃការពង្រីកវិសាលភាពរបស់មជ្ឈមណ្ឌល អ​.​វ​.​ត​.​ក​. ហើយក៏ជាការឆ្លើយ​តប​ទៅនឹ​ងត​ម្រូវការជាក់ស្តែងក្នុងការអនុវត្តសកម្មភាពផ្សាព្វផ្សាយ និងអប់រំឱ្យ​​បាន​ទូលំទូលាយ​ទៅដល់ប្រជាជនគ្រប់ទីកន្លែងផងដែរ»។​

បើតាម លោក ហែម​ ​ក្រាញ់​តូ​នី រថយន្តក្រុង អ.វ.ត.ក. មួយគ្រឿងនេះ នឹងធ្វើដំណើរទូទាំង២៥រាជធានី-ខេត្តនៅទូទាំងប្រទេស​ ដោយ​ឈប់សំចត​នៅគ្រប់ទីតាំង​សំខាន់ៗ ដូច​ជា សាលា​​រៀន សាកល​វិទ្យាល័យ ទីប្រជុំជន វត្តអារាម ផ្សារ និងរដ្ឋបាល​​ស្រុកជាដើម។

សាកលវិទ្យាធិការនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ លោក ជេត ជាលី មានប្រសាសន៍​ថា កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ជាមួយ​សាលាក្តីខ្មែរក្រហមនេះ គឺជារឿងមួយដែល​សំខាន់ និង​គួរ​តែមាន​យូរណាស់មក​ហើយ។ លោកបន្តថា មានសិស្ស និស្សិត និង​ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន ដែល​មិន​ទាន់​បាន​​ដឹង​ច្បាស់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហម។

លោកថា៖ «​ដំណើរ​ជាតិ​សាសន៍​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ដែល​មាន​អាយុ​កាល​រាប់​ពាន់​ឆ្នាំ មាន​កំណាត់​ផ្លូវ​មួយ​ដែល​ជាតិសាសន៍​នេះ​ បាន​កាប់​សម្លាប់​គ្នា​ដោយ​មិន​រើសមុខ នោះគឺកំណាត់ផ្លូវខ្មែរក្រហម ៣ឆ្នាំ៨ខែ២០ថ្ងៃ[…] ការរៀន​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ មិនមែនសម្រាប់​សងសឹងគ្នាទៅវិញទៅមកនោះទេ ប៉ុន្តែរៀនឱ្យដឹងថា ផ្លូវ​ណាដែ​ល​ដើរ​ទៅ​មុត​បន្លា ផ្លូវ​ណាដើរ​ខុស ដើម្បីជៀសវាងកុំឱ្យដើរជាន់ដានប្រវត្តិសាស្ត្របន្ត​ទៀត»។​

ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកបានបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃរថយន្តក្រុង អ.វ.ត.ក.​ នេះថានឹងអាចពាំនាំយកនូវចំណេះដឹងស្តីពីរបរខ្មែរក្រហម ទៅដល់សាធារណៈជន ជាពិសេសអ្នកនៅឆ្ងាយពីទីក្រុង។

លោកថា៖ «​បណ្ណាល័យហ្នឹងវាធំ ឯកសារនិយាយពីខ្មែរក្រហមហ្នឹងវាច្រើនលានទំព័រ ហើយក៏មានបំពាក់ជាឌីជីថលScreen ឱ្យ​គេមើល ហើយ​គាត់​ចល័ត​ទៅ​មក […] បើបណ្ណាល័យនៅភ្នំពេញ​ប្រហែលបានមើលតែអ្នកក្រុង ឬបញ្ញវ័ន្តទេ ដោយឡែកបណ្ណាល័យចល័តនេះល្អ ព្រោះគាត់អាចផ្តល់ឱ្យ​ប្រជាជនទូទៅ​មើល​បាន ដឹង​ថា​រឿងរ៉ា​វ​ដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមហ្នឹងវាបែបណាខ្លះ»​។

លោក ជុំ ម៉ីជាជនរងគ្រោះក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមដែលបច្ចុប្បន្នបម្រើការងារនៅសារមន្ទីរ​ទួល​ស្លែង បាន​​ប្រាប់​ Newsroom Cambodia ឱ្យ​ដឹងថា វាជារឿងមួយដ៏សំខាន់ដែលប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូប ត្រូវតែដឹងអំពីដំណើរការនៃការកាត់ក្តីនៅក្នុងសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ព្រោះ​នេះ​ជាសោកនាដកម្មដ៏សោកសៅចំពោះប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់រូប។

លោកថា៖ «​ខ្ញុំគាំទ្រចំពោះរឿងនេះ ដោយសារសាលាក្តីហ្នឹងមានបរទេសចូលរួមដែរ […] រឿងនេះគឺសំខាន់ណាស់ ជាក់ស្តែងដូចខ្ញុំ មាន​ប្រពន្ធ និងកូន៤នាក់ បានបាត់បង់ជីវិតទាំងអស់នៅក្នុងរបបនេះ»។​

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា មជ្ឈមណ្ឌលធនធានចល័តនេះ មានតម្លៃប្រមាណជិត ២០ម៉ឺន​​ដុល្លារ​ មាន​បំពាក់​នូវ​បច្ចេកវិទ្យាចុងក្រោយ ​ដូចជា​ ​កុំព្យូទ័រ​យួរ​ដៃ​ទំនើប​ (​lap​top​) ​បន្ទប់​ប្រជុំ​ដែល​ភ្ជាប់​​ជាមួយ​ម៉ាស៊ីន​បញ្ចាំង​រូបភាព​ (LCD ​screen​ ​and​ ​projector​)​ រួមជាមួយនឹងការ​បំពាក់​ដោយ​ទូរទស្សន៍​អេក្រង់​អន្តរ​កម្ម​ (​interact​i​v​e​ ​touch​ ​screen​ ​panel​/​T​V​) ​ដែល​អាច​គូសវាស​ដោយ​ផ្ទាល់​ងាយស្រួល​សម្រាប់​ធ្វើ​បទ​បង្ហាញ​ ​និង​សម្រាប់​ចាក់​បញ្ចាំង​វីដេអូ​ ​ឬក៏​ភាពយន្ត​ (​video​/​movie​ ​screen​in​g​) ​និង​សម្ភារ​អប់រំ​ ​និង​មាតិកា​ពហុ​ព័ត៌មាន​ជាច្រើន​ទៀត​ ​ពាក់​ព័ន្ធ​​នឹង​ដំណើរការ​កាត់សេចក្ដី​របស់​សាលាក្តីខ្មែរក្រហម។​

កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក.) បានបើកសម្ពោធមជ្ឈមណ្ឌលធនធាន ឱ្យ​ប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ ដែលជាផ្នែកស្នូលនៃការងារផ្សព្វ​ផ្សាយ​ និងការលើកកម្ពស់ដល់កេរដំណែលរបស់អ.វ.ត.ក.។

មជ្ឈមណ្ឌលធនធាននៃសាលាក្តីខ្មែរក្រហម មានសមាសភាគសំខាន់ៗមួយចំនួនរួមមាន បណ្ណាល័យនិងកន្លែងស្រាវជ្រាវ គេហទំព័រថ្មីដែលកំពុងកែលម្អនិងធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព និហិតដ្ឋានបណ្ណសារ បន្ទប់ប្រើប្រាស់ពហុបំណងសម្រាប់រៀបចំសិក្ខាសាលា និងតុលាការត្រាប់ បន្ទប់ពិគ្រោះយោបល់និងតាំងពិព័រណ៍ និងឧទ្យានសម្រាប់ការចងចាំ៕​​

ប្រជាពលរដ្ឋ​ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី ចោទក្រុមហ៊ុន​​ឯកជនមួយ ឈ្មោះ វិឡាឌីវែលឡុបមិន (villa development ) ថាបានដាក់ថ្នាំ​បំពុលសត្វគោរបស់ពួកគាត់បណ្តាលឱ្យងាប់ជាង ១០ក្បាល នៅចំណុចចំការកៅស៊ូរបស់ក្រុមហ៊ុន ក្នុងភូមិមេប៉ៃ ឃុំពូជ្រៃ ស្រុកពេជ្រាដា។

អ្នកស្រី ភ្លឹក ភីរម្យ មានអាយុ ៤៤ឆ្នាំ ជាជនជាតិដើមភាគតិចព្នង រស់នៅ​សង្កាត់សុខដុម ក្រុងសែនមនោរម្យ ខេត្តមណ្ឌលគិរី បានឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤នេះ សត្វ​គោចំនួន ១២ក្បាល របស់ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច​ពូនង ដែលព្រលែងឱ្យស៊ីស្មៅនៅឃុំពូជ្រៃ ស្រុកព្រេជ្រាដា ត្រូវបាន​ប្រទះឃើញ​ងាប់ដោយ​សារ​ថ្នាំបំពុល នៅចំណុចចំការកៅស៊ូរបស់ក្រុមហ៊ុនវិឡាឌីវែលឡុបមិន។ ស្ត្រីដែលមានសត្វគោចំនួន ៤ក្បាលបានងាប់ដែរនោះ បានដាក់​ការសង្ស័យ​ថា ភាគីខាងក្រុមហ៊ុន​បាន​បំពុល​សត្វគោរបស់​ពលរដ្ឋ ហើយ​​ការបាត់បង់ជីវិតសត្វគោនេះ បានធ្វើឱ្យ​​ប៉ះពាល់​ដល់ជីវភាព​របស់​ជនជាតិដើមភាគតិចផងដែរ​។

អ្នក​ស្រី​លើកឡើងថា៖ «ពីពេល​នេះ ជនជាតិដើមអស់ដី អស់ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ តើអនាគត​ក្រុមហ៊ុន​នេះ​​នឹង​ធ្វើអ្វី​ទៀត​​ដល់អ្នក​​ភូមិ​​ជនជាតិ​ដើមភូមិឡៅ​កា​?»។

បើតាមអ្នកស្រី ភ្លឹក ភីរម្យ ក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយ​នេះ បានទៅវិនិយោគនៅលើដីសហគមន៍​ជនជាតិ​ដើមភាគតិចតាំងពីឆ្នាំ២០០៨មក ហើយនៅឆ្នាំ២០១២ ទើប​រដ្ឋបានផ្តល់ដីវិនិយោគទៅឱ្យក្រុមហ៊ុន​ក្នុងទំហំ ៧០០ហិកតា ប៉ុន្តែគិតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុនបានឈូសឆាយដីជាង ១ ០០០ហិកតា ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ដីពលរដ្ឋជាង ២០០គ្រួសារ។ អ្នកស្រីបន្ត​ថា ក្រោយមានវិវាទ សហគមន៍តែង​មានបញ្ហាជាមួយក្រុមហ៊ុនជាបន្តបន្ទាប់ ជាពិសេសបញ្ហាការទន្ទ្រានយកដីសហគមន៍។

អ្នកស្រីនិយាយ​ថា៖ «ការទន្ទ្រានយកដីពលរដ្ឋ ពិតជាធ្វើឱ្យប៉ះពាដល់ប្រជាសហគមន៍ជាខ្លាំង ទី១ ប៉ះពាល់ដល់ដែនជម្រក​សត្វព្រៃ ទី២ ប៉ះពាល់ដើមជ័រទឹករបស់ពលរដ្ឋ ទី៣ បាត់បង់អនុផលព្រៃឈើក្នុងភូមិ​ឡៅកា​ទាំងមូល»។

ចំណែក អ្នកស្រី ភ្លឹក ណារី អាយុ ៤១ឆ្នាំ ជាជនជាតិដើមភាគតិចពូនងម្នាក់ទៀត ដែល​មាន​សត្វគោ​ចំនួន ៦ក្បាល បានងាប់នៅក្នុងដីរបស់ក្រុមហ៊ុនដែរនោះ បាន​ឱ្យដឹងថា មានអ្នកបំពុល ឬអត់នោះទេ ប៉ុន្តែនៅទីតាំង​​សត្វ​គោងាប់ មានកានទឹក ​ដែល​អ្នកស្រី​សង្ស័យថាមានគេដាក់ទឹកក្នុងកាន​​​នោះ​ឱ្យគោផឹក បានជាវាងាប់។

អ្នកស្រី ភ្លឹក ណារី មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំមិនដឹងទេ តែបើសិនជាស្លាប់ដោយសារតែជំងឺ វាមិនដល់ថ្នាក់ថានៅកន្លែងតែមួយ ប្រកាច់ស្លាប់ដល់ទៅ ៦ក្បាល វាមិនសម ណាមួយនៅក្រុមហ៊ុន មានកាន និងត្រសក់ចាវ ប្រហែលគេដាក់ទឹកឱ្យ​គោផឹក»។

អ្នកស្រីថា នេះមិនមែនជាលើកទី១ នោះទេ ដែលមានបញ្ហាបែបនេះ ម្យ៉ាងសហគមន៍មានជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនតាំងពីជាង១០ឆ្នាំមុន​មកម្លេះ ក្នុងនោះ​ក្រុមហ៊ុន​ឈូស​ឆាយ និង​កាប់​បំផ្លាញដើមជ័រច្បោះ ជ័រទឹក ជ័ររាំង ដើម​បេង និង​ដើមកកោះជាដើម ទើប​សហគមន៍​​បាន​​ដាក់​​ពាក្យ​បណ្តឹងទៅអាជ្ញាធរ​​ភូមិ​ឃុំ និងខេត្ត ព្រមទាំង​តុលាការ ប៉ុន្តែមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ មិនទាន់​មានដំណោះ​ស្រាយ​នោះទេ។​

ភាគីក្រុមហ៊ុន villa development លោក យឹម លុច មានប្រសាសន៍ថា លោកពុំបានដឹងពីចំនួន​សត្វគោ​ដែលងាប់នោះទេ ហើយក៏មិនដឹងថា សត្វទាំងនោះងាប់ដោយ​សារអ្វីនោះដែរ។ លោកបន្តថា​ កន្លងមក សត្វគោរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ​ បានដើរពាសវាលពាសកាលនិងជាន់កូន​កៅ​ស៊ូដែលក្រុមហ៊ុនដាំ ព្រមទាំងស៊ីស្លឹកត្រួយកៅស៊ូជាដើម។

លោកថា៖ «ហើយយើងក៏បានផ្សព្វផ្សាយទៅកាន់បងប្អូនដែលមានសត្វ​គោ​ គឺ​គោធ្វើយ៉ាងម៉េច​ដាក់​កន្លុះ ដាក់​អី​មើលថែ​ទាំ ឃ្វាល​វា​ផង​ ព្រោះវាប៉ះពាល់ទៅដល់កូនកៅស៊ូអីហ្នឹង ហើយកន្លងមក​ ​យើងមិនបានចាប់គោដែលបំផ្លាញកូនកៅស៊ូហ្នឹងទេ ក្រោយមក​​គោ​នោះ​មក​ផឹកទឹកនៅក្នុងធុង ឬនៅឯណាមិនដឹងទេ ដឹងថានៅក្នុងចម្ការហ្នឹង»។

លោកបន្តថា ជាធម្មតា នៅក្នុងចានកៅស៊ូ ឬធុងកៅស៊ូសុទ្ធតែមានជាតិគីមី ថ្នាំ អាម៉ូញ៉ាក់ និង​ជាតិ​​អាស៊ីត ដើម្បី​បង្កក​ ដូច​នេះ​នៅពេលដែលសត្វ​គោទៅផឹក​​​ទឹកនោះ គឺអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាពសត្វ​។

ចៅសង្កាត់សុខដុម អ្នកស្រី នេត ឆាយា បានប្រាប់​ ​Newsroom Cambodia ថាក្រុមកាងារព្រមទាំងអ្នកស្រីផ្ទាល់ បានចុះទៅធ្វើកោសលវិច័យចំនួន៣ដងរួចមកហើយ ព្រមទាំងបានធ្វើរបាយការណ៍ទៅរដ្ឋបាល​ក្រុងរួចរាល់​ដែរ តែមិនទាន់មានដំណោះស្រាយនៅឡើយទេ។

អ្នកស្រីបន្ថែម​ថា៖ «តាមការសន្និដ្ឋានខ្ញុំក្រៅផ្លូវការ ជាទូទៅចិញ្ចឹម​គោ​ត្រូវ​មាន​គ្រោល មាក្លូល មាន​អ្នក​មើល ប៉ុន្តែទម្លាប់ពួកគាត់ ប្រហែស​ ជាការសន្និដ្ឋានដែលខ្ញុំបានទៅមើលជាក់ស្តែង គោងាប់ដោយសាក្នុងចំការកៅស៊ូបង្កក​កៅស៊ូ ក្នុង​ធុង​ទឹកកៅស៊ូគេអាច​មាន​ជាតិ​អាស៊ីត។ បច្ចុប្បន្ននេះខែក្តៅ កាលណាក្តៅ គោស្រេកទឹក រក​អីផឹកមិនបាន ផឹកទឹកហ្នឹង អាហ្នឹងជាការគិតរបស់ខ្ញុំទេ​»។

នាយក​ទទួលបន្ទុកចាត់ការទូទៅ​នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស​​លីកាដូ ជំរុញទៅ​អាជ្ញាធរ​​ស៊ើបអង្កេតទៅលើករណីនេះ​​​ឱ្យបានច្បាស់ ដើម្បីកុំឱ្យមានករណីបែបនេះកើតឡើងទៀត​។

លោក​​ថា​៖​ «ធម្មតា ភាគីទាំងសងខាង គាត់ចោទប្រកាន់ ហើយនិង​​យកត្រូវរៀងខ្លួន​ តែសំខាន់គឺអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ​ត្រូវធ្វើការស៊ើបអង្កេតទៅលើរឿងនេះ ដើម្បីទប់ស្កាត់ករណីបែបនេះទៀត។ អាជ្ញាធរគួរតែរកដំណោះស្រាយ»៕

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ​ព្រមាន​ដក​តំណែង​មន្ត្រីខិលខូច ប្រសិនបើប៉ះពាល់ដីអភិរក្សតំបន់៣ នៅជុំវិញបឹងទន្លេសាប ខណៈលោកថា ដីបឹងទន្លសាបជាអត្តសញ្ញាណរបស់កម្ពុជា និងសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ ដែលចាំបាច់ត្រូវការពារ។​

ថ្លែង​​ក្នុងពិធី​បិទសន្និបាត​បូកសរុបការងារឆ្នាំចាស់ និងលើកទិសដៅការងារឆ្នាំថ្មីរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ កាលពី​​ថ្ងៃទី៣០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​​ ហ៊ុន ម៉ាណែត បានបញ្ជាឱ្យ​អភិបាល​ខេត្ត​ដែលជាប់បឹងទន្លេ​សាបទាំង៦ រួម​មាន​ កំពង់ធំ សៀម​រាប បាត់​ដំបង ពោធិ៍​សាត់ និង​កំពង់ឆ្នាំង​ ចូលរួមការពារ​​ដីអភិរក្សបឹងទន្លេសាប និង​ថែរក្សាបឹងទន្លេសាបឱ្យបានគង់វង្ស​។​​ លោ​កបន្តថា បឹងទន្លេសាបនេះ គឺ​អាចសម្គាល់អំពី​អត្តសញ្ញាណរបស់កម្ពុជា ហើយលោក​អំពាវនាវ​ដល់​អ្នក​ដែលទន្ទ្រាន​​កាន់កាប់តំបន់​៣​​នៃបឹងទន្លេ​សាប ត្រូវ​ប្រញាប់​​ដកខ្លួនចេញ មុននឹងលោកប្រើប្រាស់អភិក្រម​ទី៥។​

លោក​មានប្រសាសន៍​ថា៖ «វាគ្មានតម្លៃអី ដីណាថ្លៃជាង​តម្លៃ​អនាគតរបស់យើងទេ វាគ្មាន​តម្លៃណា ដែលល្អបំផុតអាចកាត់តម្លៃបាន​​នូវ​ការថែរក្សាធនធាន​ធម្មជាតិ ដែលជាផលប្រយោជន៍ សម្រាប់អត្តសញ្ញាណជាតិរបស់យើង ដែល​បឹងទន្លេសាប​ធំជាងគេលើពិភពលោក និងជាផលសម្រាប់ឱ្យ​កូនចៅយើងតជំនាន់​តទៅទៀត។ អីចឹងខ្ញុំសង្ឃឹមថា បងប្អូនដែលចាប់អារម្មណ៍ទៅលើដីកន្លែងតំបន់៣នោះ សូមម្ចាស់ការដកថយមុននឹងត្រូវការអនុវត្តច្បាប់ ព្រោះការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល គឺត្រូវធ្វើឱ្យបាន ត្រូវការពារឱ្យបាន»។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន ម៉ាណែត បន្តថា ដីអភិរក្សបឹងទន្លេសាបនេះ ត្រូវតែការពារឱ្យបាន ដើម្បី​​ការពារកិត្តិនាមបឹងទន្លេសាប​ដែល​ជាបឹងធំជាងគេ និងជាបឹងសម្បូរត្រីជាងគេ ហើយអាជ្ញាធរខេត្ត និងស្រុកនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាប មានតួនាទីស្នូលក្នុងកិច្ចការពារដីបឹង។​

បឹងទន្លេសាបនៅកម្ពុជា ត្រូវបានដាក់ចូលទៅជាតំបន់ការពារធម្មជាតិ និងជាបឹងមួយដែលមានសារៈសំខាន់សម្រាប់កម្ពុជា។ ក្រសួងស្ថាប័នដែល​គ្រប់គ្រងបឹងទន្លេសាបនេះ​ រួមមាន ក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ក្រសួងបរិស្ថាន ក្រសួងមហាផ្ទៃ អាជ្ញាធរទន្លេសាប និង​អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិជុំវិញបឹងទន្លេសាប។

បឹងទន្លេសាប គឺជាបឹងទឹកសាបដែលធំជាងគេនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ គ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីចំនួន ២,៥សែនហិកតា នៅរដូវប្រាំង និងលាតសន្ធឹងដល់ ១,៦លានហិកតានៅរដូវវស្សា។ នេះបើតាមមគ្គុទេសព័ត៌មានបឹងទន្លេសាបរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន។ ប្រភពដដែលបន្តថា បឹង​នេះ មាន​ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីគ្រប់ប្រភេទ ដូចជា តំបន់វាលលំហរទឹកសាប វាលភក់ ព្រៃលិចទឹក ស្មៅលិចទឹក និងតំបន់ទំនាបលិចទឹកជុំវិញ។ បឹងទន្លេសាប បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការរក្សាលំនឹងអាកាសធាតុ​ក្នុង​តំបន់ ទប់ស្កាត់ និងកាត់បន្ថយគ្រោះទឹកជំនន់ ជាជម្រកត្រីពង ជាតំបន់ជង្រុកស្រូវ សម្បូរ​ទៅដោយ​ជីវៈចម្រុះ និងធនធានធម្មជាតិយ៉ាងសម្បូរបែប។

អភិបាលរង និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាលខេត្តកំពង់ធំ លោក សុខ ហៃ មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី០១ ខែកុម្ភៈនេះ​ថា រដ្ឋបាលខេត្ត បានជំរុញ​ឱ្យមានការល្បាតជាប្រចាំនៅតំបន់ហាម​ឃាត់នៃបឹងទន្លេ​សាប​ និងពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់។ លោកបន្តថា អាជ្ញាធរខេត្តក៏បានសហការជាមួយស្ថាប័ន​ពាក់​ព័ន្ធ​ក្នុងការ​តាមរកបុគ្គលដែលរំលោភដីបឹង​​ និង​អ្នកនៅពីក្រោយខ្នង ក្នុងករណីមានការទន្ទ្រានដីតំបន់ការពារនេះផងដែរ។

លោកថា៖ «កន្លងមកនេះ ឯកឧត្តម​អភិបាល​ខេត្ត​ក្នុងនាមប្រធានគណបញ្ជា​ការ គឺ​បាន​ជំរុញ​ឱ្យបណ្ដាក្រុងស្រុក​ក្នុង​ការល្បាតជាប្រចាំ ហើយក្រុងស្រុកក៏មានដាក់ទី​បញ្ជា​ការនៅក្នុងតំបន់ដែលមានការហាមឃាត់ហ្នឹង ហើយបច្ចុប្បន្នក្រុងស្រុកជាមួយ​ខាង​អាជ្ញាធរ​ទន្លេសាប កំពុងតែល្បាតមើលទៅលើទីតាំងដែលតំបន់៣ ទីតាំងតំបន់ហាមឃាត់[…]យើងពង្រឹង​ការល្បាត ពង្រឹងវិធានការច្បាប់ក្នុងការអនុវត្ត ទិដ្ឋភាព​ច្បាប់​ ក៏ដូចជាបទបញ្ជា​របស់សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី»។

អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) លោក ស៊ឹង សែនករុណា ចង់ឃើញ​រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិ​​ថ្មី ចាត់​​វិធានការឱ្យ​មានប្រសិទ្ធភាព​ទៅការរំលោភដីនៅជុំវិញបឹងទន្លេ​សាប​ ជាជាង​ការព្រមាន ដោយ​លោកថា រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិចាស់​ក៏ធ្លាប់ព្រមាន​ដែរ។

លោកថា៖ «ខ្ញុំថារឿងហ្នឹងដូចជាព្រមានៗហ្នឹង តាំងពីជំនាន់អាណត្តិមុន អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថា គួរមាន​វិធានការតែម្ដង​ទៅ​ បើរកឃើញ​មន្ត្រីទាំងអស់ហ្នឹង[…] មិនគួរត្រឹមតែព្រមានទេ ពីព្រោះការដែលព្រមានៗអ៊ីចឹងមិនរៀងចាលទេ នៅតែប្រព្រឹត្តបន្ដ​ទៀត​​ហើយ អ៊ីចឹង​យើង​មិន​ចង់​ឃើញការ​លើកឡើងអ៊ីចឹងទេ យើងចង់ឱ្យមានការចុះធ្វើការស្រាវជ្រាវតែម្ដងទៅ ហើយរកឃើញ​មន្ត្រីណាដែលពាក់ព័ន្ធហ្នឹង មានវិធានការតែម្ដងទៅ អាហ្នឹងវាជារឿងដែលល្អ ហើយវាជាគំរូមួយដែលបញ្ចប់នូវអំពើដែលមិនត្រឹមត្រូវហ្នឹង កុំឱ្យចេះតែបន្ដទៀតបាន»។

លោកបារម្ភថា ការចុះស្រាវជ្រាវរកអ្នករំលោភដីនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាបធ្វើដោយមិនឯករាជ្យ ខណៈលោកសង្កេតឃើញថា ការចុះស្រាវជ្រាវកន្លងមក ធ្វើឡើង​ដោយមាន​​បក្សពួកនិយម និងការទទួលបានផលប្រយោជន៍ជាដើម។

លោក ស៊ឹង សែនករុណា​ បន្ថែមថា៖ «យើងឃើញមានមិនប្រក្រតីមួយចំនួន ដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹង​អ្នក​មាន​ប្រាក់មានអំណាច​ ទៅទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍នៅទីតាំង​ដី​តំបន់ទាំងអស់ហ្នឹង[…] ខ្ញុំមើលឃើញរឿងខ្លះដែលធ្វើឱ្យការចុះប្រមូល​ព័ត៌មានហ្នឹង​មិនបានស៊ីជម្រៅ មិនបានគ្រប់ជ្រុង​ជ្រោយ អាច​ថា​អ្នកដែលចុះហ្នឹងទៅពាក់ព័ន្ធនិងផលប្រយោជន៍។ ខ្លាចថាគណៈកម្មការ ឬក៏ក្រុមថ្នាក់ជាតិណាទៅចុះស្រាវ​ជ្រាវ​ហ្នឹង​មិន​ឯករាជ្យ ហើយចេះតែយោគយល់បក្សពួកអ៊ីចឹងទៅ ឬក៏បានផលប្រយោជន៍ទៅ រាយការណ៍ទៅថ្នាក់ដឹងនាំ គេហៅថាមិនពិត មិនច្បាស់លាស់អីអ៊ីចឹងការសម្រេចរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំហ្នឹង ក៏អត់ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហាហ្នឹងដែរ ហើយបញ្ហាហ្នឹងនៅដដែល»។

កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន លោក អ៊ាង សុផល្លែត បានលើកឡើង​ក្នុងពិធីដាំដើមឈើជាង ២ ០០០ដើម នៅតំបន់បឹងទន្លេសាបក្នុងខេត្តបាត់ដំបងថា មានបញ្ហាប្រឈមខ្លាំងចំនួន៣ ដែលកំពុងបំផ្លិចបំផ្លាញបឹងទន្លេសាប ក្នុងនោះ​រួមមាន បញ្ហាភ្លើងឆេះព្រៃ ការទន្ទ្រានព្រៃយកដី និងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់​សារព័ត៌មាន​ក្នុងស្រុក។

គួរបញ្ជាក់ថា ផ្ទៃដី និងព្រៃលិចទឹកជុំវិញបឹងទន្លេសាប ត្រូវបានចែកចេញជា៣តំបន់ តំបន់ទី១ ជាតំបន់ដែល​មានពលរដ្ឋរស់នៅអាស្រ័យអាចកាន់កាប់ជាកម្មសិទ្ធស្របច្បាប់។ តំបន់ទី២ ជាតំបន់ពលរដ្ឋអាចអាស្រ័យផលបាន តែមិនអាចធ្វើជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិបានឡើយ និងតំបន់ទី៣ ជាតំបន់ព្រៃលិចទឹកដែលរដ្ឋគ្រប់គ្រង និងហាមឃាត់ដាច់ខាតមិនឲ្យមានការរំលោភបំពាន។

កាលពីឆ្នាំ២០២១ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន បានដាក់ចេញនូវវិធានការក្តៅ​ក្នុងការទប់ស្កាត់​ការទន្ទ្រានដីរដ្ឋ​ក្នុងដែនព្រៃលិចទឹកនៃ​បឹងទន្លេសាប និងព្រមាន​ចាត់វិធានការច្បាប់ចំពោះមន្ត្រីណាដែលពាក់ព័ន្ធ​ការរំលោភដីនៅតំបន់ការពារ​​នោះ ​ដោយដកហូត​ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់​ពួកគេដាក់ជាសម្បត្តិរដ្ឋ។

តាមរយៈការអនុវត្ត​​វិធានការក្តៅ​នេះ​ រដ្ឋាភិបាល​បានរកឃើញ​ករណី​រំលោភ​បំពានដីព្រៃលិចទឹកក្នុង​បឹងទន្លេសាបជាច្រើនហិកតា​។ ជាក់ស្តែង​នៅចុង​ឆ្នាំ២០២១នោះ អង្គភាព​ប្រឆាំងអំពើពុករលួយបាន​ធ្វើការស៊ើបអង្កេត ស្រាវជ្រាវ និងចាត់វិធានការច្បាប់ចំពោះអតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ឈួរ ច័ន្ទឌឿន និងដកហូតដីជាង ២ ០០០ហិកតា ទុកជាសម្បត្តិរដ្ឋវិញ រួមទាំងមន្ត្រីដែលពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត៕