មនុស្សមិនអាចមានជីវិតជារៀងរហូតនោះទេ នេះជាប្រក្រតីភាពនៅក្នុងធម្មជាតិនេះ។ ការចម្រើនសតិដើម្បីលះសេចក្តីជាប់ជំពាក់នៅក្នុងជីវិត ដោយសិក្សា និងរលឹកថាមនុស្សសត្វក្នុងលោកមិនអាចឆ្លងផុតនៃសេចក្តីស្លាប់បាននោះ ជាការហ្វឹកហាត់ត្រៀមជាមុន ហើយការស្លាប់មកដល់ និងមិនមានភាពតក់ស្លុតអ្វីឡើយ។ ការរលឹកដូចនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថាតើយើងគួររៀបចំដំណើរជីវិតបែបណា និងត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីប្រើប្រាស់ពេលវេលាដែលមានក្នុងបច្ចុប្បន្នឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាពនិងប្រកបតម្លៃខ្ពស់មុនពេលយើងលាចាកលោកនេះ។
មានមនុស្សជាច្រើនបានឆ្លងកាត់នូវបទពិសោធន៏ដ៏ល្វីងជូរចត់ ក្នុងព្រឹត្តិការណ៏សង្គមអវិជ្ជមានជាច្រើន ហើយព្រឹត្តិការណ៏ទាំងនោះបានដិតដាមនិងតាមគម្រាមកំហែងពួកគេជាប់ក្នុងចិត្ត ដោយពុំមានថ្នាំក្នុងការព្យាបាលឲ្យបានជាសះស្បើយនោះទេ។
ជំងឺកូវីដ១៩បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវិតរស់នៅរបស់មនុស្សនៅលើភពផែនដីតាំងពីដើមឆ្នាំ២០២០មក។ មនុស្សគ្រប់រូបមិនធ្លាប់នឹកស្មានថា វីរុសមួយនេះអាចអូសបន្លាយមកទល់ឆ្នាំ២០២១ ហើយបានឆក់យកជីវិតមនុស្សប្រមាណ ៣លាននាក់ហើយ បើគិតត្រឹមខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១នេះ។ សម្រាប់កម្ពុជាក៏បាននិងកំពុងទទួលរងវិបត្តិនៃជំងឺរលាកសួតមួយនេះ និងទទួលរងការរីករាលដាលព្រមទាំងមានអ្នកស្លាប់ប្រហែល២៥២ នាក់នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១នេះផងដែរ។
ស្របពេលដែលមនុស្សទូទាំងសកលលោកមានការព្រួយបារម្ភអំពីវីរុសដ៏កាចសាហាវមួយនេះ ថាអាចនឹងលេបត្របាក់អាយុជីវិតមនុស្សបានគ្រប់ពេលវេលានៅពេលដែលមានការធ្វេសប្រហែសដោយមិនបានពាក់ម៉ាស់ការពារ និងរក្សាអនាម័យឱ្យបានត្រឹមត្រូវជាមួយនឹងការបាញ់ទឹកអាកុលសម្លាប់មេរោគ រាល់ពេលចេញក្រៅម្តងៗនោះ មនុស្សមួយចំនួននៅប្រហែលជាមិនទាន់ដឹងថា នៅមានវីរុសមួយទៀតដែលលាក់ខ្លួនសម្ងំក្នុងការគិតរបស់អ្នកទាំងអស់គ្នាដែលត្រៀមនឹងវាយប្រហារសុខភាពផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត នោះគឺ «បញ្ហាតានតឹងចិត្ត» ។
បញ្ហាតានតឹងចិត្ត ឬការថប់បារម្ភ ដែលមនុស្សភាគច្រើនតែងហៅតាមភាសាអង់គ្លេសថា ស្រ្តេស (Stress) ជាបញ្ហាដែលកំពុងដុះដាលពេញទី ជាពិសេសក្នុងសតិអារម្មណ៍របស់មនុស្សគ្រប់រូបដោយមិនដឹងខ្លួន។
ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ២០២០មក ពិភពលោកបានជួបវិបត្តិស្ទើគ្រប់វិស័យ ដោយសារការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ១៩។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរងាកមកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ដែលធ្លាប់ដែលធ្លាប់មានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រមាណជា៧ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ បានធ្លាក់មកនៅដក៣,១ភាគរយក្នុងឆ្នាំ២០២០។ លើសពីនេះទៀត រដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចបិទខ្ទប់រាជធានីភ្នំពេញ និងក្រុងតាខ្មៅទាំងមូលនៅម៉ោង ០០ ចូលថ្ងៃទី១៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ រហូតដល់ថ្ងៃទី ០៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១។
ច្បាប់ស្ដីពីសញ្ជាតិដែលបានប្រកាសឱ្យប្រើកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩៦ បានបែងចែកសញ្ជាតិជាបីប្រភេទ គឺសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត សញ្ជាតិខ្មែរដោយរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងសញ្ញាតូបនីយកម្ម។
សញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត គឺសំដៅទៅលើការផ្ដល់សញ្ជាតិខ្មែរតាំងពីកំណើត។ តាមមាត្រា៤នៃច្បាប់ដដែលបានកំណត់ជាពីរចំណុច។
ចំណុច១ «ត្រូវបានសញ្ជាតិខ្មែរ បើទោះកើតនៅទីណាក៏ដោយ» ករណីទីមួយកូនមានខាន់ស្លាដែលកើតមកពីឳពុក ឬម្ដាយមានសញ្ជាតិខ្មែរ ករណីពីរកូនឥតខាន់ស្លាដែលកើតមកពីឪពុកម្ដាយមានសញ្ជាតិខ្មែរទទួលស្គាល់ ករណីទីបីកូនដែលឪពុកម្ដាយមិនទទួលស្គាល់ កាលបើតុលាការចេញសាលក្រមថា កូននោះពិតជាកើតពីឳពុក ឬម្ដាយដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរ។
ចំណុចទី២ «ត្រូវបានសញ្ជាតិខ្មែរ ដោយកើតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា» ករណីទីមួយកូនដែលកើតពីឳពុកឬម្ដាយបរទេស ដែលបានកើតនិងរស់នៅស្របច្បាប់ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ករណីទីពីរកូនដែលកើតចេញពីឳពុក ឬ ម្ដាយមិនស្គាល់...
ក្នុងសម័យបច្ចេកវិទ្យាជឿនលឿននេះ ការបញ្ចេញទស្សនៈ មតិយោបល់ និងការចែករំលែកព័ត៌មានតាមបណ្ដាញសង្គម ពិតជារហ័ស និងបានបង្កភាពងាយស្រួល ប៉ុន្ដែក៏ប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ផងដែរ។
ដោយសារការចែករំលែកទូលំទូលាយលើបណ្ដាញសង្គម យើងអាចនឹងទទួលបានព័ត៌មានពីគ្រប់ប្រភព ប៉ុន្តែខ្លួនយើងផ្ទាល់ មានជម្រើសក្នុងការជ្រើសយកសារព័ត៌មាន ដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់ ចេញពីស្ថាប័នសារព័ត៌មានមានវិជ្ជាជីវៈ ដែលគួរឲ្យទុកចិត្ត និងយកជាការណ៍បាន ដោយមិនអាចចេះតែជឿ ឬចែកចាយដោយមិនបានគិតនោះទេ។
ក្នុងនាមប្រជាពលរដ្ឋ យើងមានសិទ្ធិ ភារកិច្ច ការចូលរួម ព្រមទាំងជាសំឡេងមួយ អាចជួយឲ្យសង្គមជាតិទទួលបានដំណើរការល្អប្រសើរ និងយ៉ាងហោចណាស់ ក៏ត្រូវមានចំណេះជាមូលដ្ឋាន អាចបែងចែករវាងដំណឹង ព័ត៌មាន សារព័ត៌មាន ហើយគិតពិចារណា មុនចែករំលែក ឬបញ្ចេញគំនិតយោបល់...
បញ្ហាគឺជាធម្មជាតិម្យ៉ាងដែលមនុស្សគ្រប់រូបទាំងអស់តែងតែជួបប្រទះ ទោះបីមនុស្សភាគច្រើនមិនប្រាថ្នាចង់ជួបក៏ដោយ បញ្ហាខ្លះធ្វើឱ្យមនុស្សរស់ដូចស្លាប់ និងបញ្ហាខ្លះទៀតធ្វើឱ្យមនុស្សហ៊ានលះបង់ជីវិតខ្លួនឯង។ដូច្នោះហើយការដែលមានចំណេះដឹងទាក់ទងនឹងរបៀបដោះស្រាយបញ្ហា គ្រប់គ្រងបញ្ហា ម្យ៉ាងទៀតគេហៅថា
សិល្បៈជីវិត វានាំឱ្យយើងសប្បាយ ច្រើនជាងកើតទុក្ខ។
ការយាយីផ្លូវភេទគឺជាការបៀតបៀនមួយប្រភេទដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើសកម្មភាពជាក់ស្តែង ឬការសន្យាផ្តល់អ្វីមួយ ជាថ្នូរនឹងប្រយោជន៍ខាងផ្លូវភេទ។
សម្រាប់អ្នកទេសចរ និងប្រជាជនរស់នៅរាជធានីភ្នំពេញ ប្រាកដណាស់ថា មិនអាចរំលង ការចូលទស្សនា ឬតែងបានមកលំហែនៅតំបន់រាជវាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ ព្រមទាំងជាទីសក្ការៈបូជាមួយនាទីប្រសព្វនៃច្រាំងទន្លេបួនមុខ មានមេគង្គលើ មេគង្គក្រោម ទន្លេសាប និងទន្លេបាសាក់ ដែលជាកន្លែងប្រជុំតំបន់សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្រ្ត និងជាទីក្រុងប្រមូលផ្ដុំធំជាងគេនៅកម្ពុជា។
ប្រសិនបើអ្នកធ្លាប់បានចូលទស្សនាព្រះបរមរាជវាំងខ្មែរ ឬនាមហៅជាផ្លូវការថា ព្រះបរមរាជវាំងចតុមុខស្រីមង្គលមហានគរ អ្នកប្រហែលអាចប្រទះភ្នែកនឹងរាជដំណាក់មួយ ដែលមានទម្រង់រចនាប័ទ្មប្លែកគេ ដោយសង់ឡើងអំពីលោហធាតុប្រៀបបាននឹង កូនវីឡារាងតូចច្រឡឹងពណ៌សស្រអាប់ មានពីរថ្នាក់ រំលេចជាក្បាច់រចនា ស្រដៀងគ្នាលើក្រោម និងអមលម្អរដោយដំបូលនាឡិកា និងកំពូលប៉មកណ្ដឹងនៅខាងលើបង្អស់នៃវិមាន ដែលដំណាក់មួយនេះ សង់ឈរតាំងពីមុខប្រាសាទពណ៌មាសទ្រវែងមួយ មានលម្អរហោជាង ជាច្រកទ្វារអមសងខាង មើលទៅពិតជាស្អាតប្លែក និងទីចាប់អារម្មណ៍ ក្នុងចំណោមស្ថាបត្យកម្មផ្សេងៗទៀតនៃរាជវាំងសម្រាប់ក្រុមអ្នកទេសចរ...
មានមនុស្សជាច្រើនតែងតែយល់ច្រលំថា អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាមានតែបុរសស្រឡាញ់បុរសដូចគ្នា ឬស្ត្រីស្រឡាញ់ស្ត្រីដូចគ្នា។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះមានការរកឃើញនូវអត្តសញ្ញាណជាច្រើនដែលយើងមិនអាចស្វែងរកឃើញអស់ ប៉ុន្តែមានការកំណត់នូវអក្សរឡាតាំង LGBTQ+ ដែលជាស្តង់ដាររួមមួយដើម្បីកំណត់សម្គាល់ភេទនៃមនុស្សស្ថិតក្នុងក្រុមស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាដែលលោកអ្នកគួរតែយល់ដឹង។
អក្សរ L មកពីពាក្យថា Lesbian ដែលជាភាសាអង់គ្លេស តំណាងឲ្យក្រុមមនុស្សដែលមានភេទជាស្ត្រីដែលតុបតែងខ្លួនជាបុរស មានអាកប្បកិរិយាដូចជាមនុស្សប្រុស។ រីឯអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាដែលមានភេទជាស្រី្តមួយចំនួន ក៏មិនមានបង្ហាញលក្ខណៈណាមួយក្នុងការតុបតែងខ្លួនឲ្យដូចជាមនុស្សប្រុសនោះដែរ ពោលគឺដូចជាស្រីទូទៅដែរ តែអ្វីដែលមានភាពដូចគ្នានោះ ពួកគេស្រឡាញ់ ឬពេញចិត្តលើមនុស្សស្រីដូចគ្នាប៉ុណ្ណោះ។ សម្រាប់អ្នកដែលស្រឡាញ់ភេទជាស្រ្តីដូចគ្នានេះអាចនឹងមានអ្នកដែលមានកាយវិការ ឬអត្តចរិកដូចជាមនុស្សប្រុស ហើយក៏មានមួយចំនួនមានកាយវិការ ឬអត្តចរិកដូចជាមនុស្សស្រីដែលស្រឡាញ់ភេទផ្ទុយផងដែរ។
អក្សរ G មកពីពាក្យថា Gay ដែលជាភាសាឡាតាំង សំដៅដល់អ្នកដែលតុបតែងខ្លួនដូចជាបុរសទូទៅ និងពេញចិត្តស្រឡាញ់តែបុរសដូចគ្នាប៉ុណ្ណោះ។...
ការថតរូបមានច្រើនប្រភេទ មានដូចជា ការថតរូបបែបឯកសារ បែបសារព័ត៍មាន បែបសិល្បៈ បែបសហសម័យជាដើម។ ចំពោះការថតរូបក្នុងវិស័យសារព័ត៍មានវិញជារឿងសំខាន់ណាស់ ព្រោះរូបភាពអាចជួយអ្នកអានអោយឆាប់យល់ពីខ្លឹមសារនៃអត្តបទ។
អង្គុយក្នុងបន្ទប់ផឹកកាហ្វេ ដៃម្ខាងកាន់សៀវភៅដៃម្ខាងទៀតកាន់ប៊ិច នៅចំខាងមុខមានកុំព្យូទ័រ បើកស្តាប់ការវិភាគពីបញ្ហាសង្គមរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ឡើងវិញ ត្រង់ចំណុចមួយលោកបាននិយាយថា រាល់ការវិភាគម្តងៗរបស់លោកបណ្ឌិត លោកមិនសូវដែលគិតការស្លាប់ ឬបញ្ហាប្រឈមណាមួយនោះទេ ព្រោះលោកគិតថា «វាស្ថិតនៅក្នងប្រទេសមួយដែលមានខ្លាច្រើន ដែលមានពស់វែកច្រើន និងមានសត្វសាហាវច្រើន»។
ដូច្នេះនៅពេលដែលលោកចាប់ផ្តើមវិភាគលោកមិនគិតថាលោកអាចមានជីវិតទេ ប៉ុន្តែប្រសិនបើយើងខ្លាច នាំគ្នាសម្ងំទាំងអស់គ្នា យើងអត់អាចមានសមត្ថភាពផ្តល់គំរូឲ្យដល់ពលរដ្ឋ និងយុវជនដើម្បីអាចកែប្រែប្រទេសបាននោះទេ។
លោកបណ្ឌិត កែម ឡី គឺជាបញ្ញាវន្តសាធារណៈម្នាក់ក្នុងសង្គមកម្ពុជា ដោយសារលោកបានចូលរួម និងលះបង់យ៉ាងច្រើនដើម្បីបង្ហាញពីភាពកម្សោយ និងភាពស្ពឹកស្រពន់នៅក្នុងសង្គម។ ទាំងនេះហើយទើបបណ្តាលឲ្យលោកសម្រេចចិត្តធ្វើជាអ្នកវិភាគសង្គម តាមរយៈការចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងប្រមូលចងក្រងព័ត៌មានដើម្បីធ្វើជាអំណះអំណាងក្នុងការតស៊ូមតិដោយអហិង្សារ ស្របតាមគោលការណ៍វិទ្យាសាស្រ្ត...
សង្គមបច្ចុប្បន្នពុំសូវឲ្យតម្លៃដល់ស្រ្តីប៉ុន្មានទេ ជាពិសេសបុរសរមែងគិតថាស្រ្តីបង្វិលចង្រ្កានមិនជុំ។ ស្រ្តីគឺជាមនុស្សងាយរងគ្រោះបំផុត មិនថាមានគ្រួសាររួចក្តី ឬនៅក្តី ពិសេសគឺពួកគាត់ទទួលរងការរំលោភបំពានផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្ត និងផ្លូវអារម្មណ៍។ ចំណេះដឹងទាក់ទងនឹងសុខភាពផ្លូវភេទមិនមែនជារឿងខ្មាសគេ រឿងមានប្រយោជន៍ជួយឲ្យយើងយល់ដឹងពីសុខភាពខ្លួនឯង ចេះថែរក្សា ចេះការពារខ្លួន។
កម្ពុជាជាប្រទេសមានអាកាសធាតុក្តៅ ហើយសើម។ ពន្លឺព្រះអាទិត្យនៅកម្ពុជាជាទូទៅមានភាពក្ដៅខ្លាំង។ ដោយសារការវល់ក្នុងការងារប្រចាំថ្ងៃ ធ្វើឲ្យមនុស្សយើងម្នាក់ៗភ្លេចក្នុងការថែររក្សាស្បែក ដែលរងការប៉ះពាល់ជាខ្លាំងដោយសារកម្ដៅថ្ងៃ។ កម្តៅថ្ងៃអាចបណ្ដាលឲ្យស្បែកស្ងួត មិនថាដងខ្លួន ឬ ស្បែកមុខទេ។
ប្រទេសកម្ពុជាមានប្រជាជនសរុបប្រមាណ១៥លាននាក់ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៩។ បើយោងតាមការអង្កេតលើប្រជាជននៅឆ្នាំ២០១៣របស់វិទ្យាស្ថានស្ថិតិជាតិ ប្រជាជនចំនួន ៩៧.៩ ភាគរយ កាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយបើយោងតាមក្រសួងធម្មការ និងសាសនា ស្ទើរតែទាំងអស់នៃពួកគេកាន់ពុទ្ធសាសនាបែបហីនយាន។
មនុស្សភាគច្រើន តែងតែចំណាយពេលវេលាដ៏ច្រើនរបស់ខ្លួនក្នុងការប្រកបរបររកស៊ី ឬធ្វើការជាដើម ហើយមិនសូវជាបានខ្វល់ខ្វាយ ឬខ្ជិលខ្វល់ខ្វាយអំពីសុខភាពរបស់ខ្លួន ដោយគិតថាមានលុយគឺអាចក្តីសុខសម្រាប់រូបខ្លួន និងគ្រួសារបានហើយ។
គំនិតមួយនេះភាគច្រើនកើតឡើងលើមនុស្សវ័យជំទង់ ឬក្រុមមនុស្សដែលមានអាយុប្រមាណជា៣៥ឆ្នាំចុះក្រោម នៅពេលដែលពេញកម្លាំងរកស៊ី និងធ្វើការរកលុយទុកដើម្បីត្រៀមសម្រាប់អនាគតរបស់ខ្លួនឯង។
ការគិត ការយល់ឃើញ និងការសម្រេចចិត្តរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ មិនមានអ្វីខុសនោះទេ ពីព្រោះវាជាសិទ្ធិរបស់បុគ្គល ប៉ុន្តែបើយើងក្រឡេកទៅមើលក្នុងមន្ទីរពេទ្យ សួរថា មានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ដែលកំពុងសម្រាកព្យាបាលនៅលើគ្រែពេទ្យ? តើពួកគាត់ចង់សម្រាកព្យាបាលនៅលើគ្រែពេទ្យដែរ ឬទេ? តើមូលហេតុអ្វីបានជាពួគគាត់ត្រូវមកសម្រាកព្យាបាលបែបនេះ?
ខ្ញុំដឹងថាបងប្អូនភាគច្រើនប្រាកដជាដឹងចម្លើយនូវសំណួរទាំងអស់នេះ ពីព្រោះគ្មានអ្នកណាម្នាក់អាចជៀសផុតពីជំងឺនោះទេ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានបងប្អូនសាច់ញាតិម្នាក់ធ្លាប់ឈឺផងដែរ។ នៅពេលមនុស្សយើងមិនទាន់ឈឺ ឬមិនទាន់មានជំងឺណាមួយ យើងប្រាកដជាមិនដឹងថាវាលំបាកប៉ុណ្ណានោះទេ។...