គណៈ​កម្មាធិ​ការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ​.ជ.ប) អំពាវនាវឱ្យគណបក្សនយោបាយដែលគ្មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបញ្ឈប់នូវរាល់សកម្មភាពគំរាមកំហែង និងញុះញង់ទៅលើអ្នកបោះឆ្នោតឱ្យបោះឆ្នោតជូនគណបក្សខ្លួន ខណៈការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាខិតជិតមកដល់។

យោងតាម​សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រុមប្រតិកម្មព័ត៌មានរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ចុះ​ថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ បានលើកឡើងថា ក្នុងពេលថ្មីៗនេះ មានគណបក្ស​នយោបាយ​មួយ ដែលគ្មានបញ្ជីបេក្ខជន​ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត បានធ្វើសកម្មភាពគំរាម​កំហែងសមាជិក​ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់របស់ខ្លួន ជាអ្នកបោះឆ្នោត ឱ្យបោះឆ្នោត​ជូនគណបក្សនេះឬគណបក្ស​នោះ ដែលជាការំលោភសិទ្ធិ​ក្នុងការ​សម្រេច​ចិត្ត​របស់អ្នកបោះឆ្នោត រំលោភ​ការសម្ងាត់​នៃ​ការ​បោះឆ្នោត និងធ្វើឱ្យបាត់ទំនុកចិត្តលើការបោះឆ្នោត។

ករណីនេះ គ.ជ.ប បាន​អំពាវនាវថា៖ «សូមអំពាវនាវឱ្យគណបក្សនយោបាយ​ដែល​ធ្វើសកម្ម​ភាព​ខុស​ច្បាប់ បញ្ឈប់​ជាបន្ទាន់ ដើម្បីឱ្យការឃោសនាបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តិទៅដោយរលូន ក៏ដូចជាការ​បោះឆ្នោតទទួលបានជោគជ័យ។ ករណីនៅតែប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ទៀត គណៈកម្មាធិការ​ជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត​ នឹងចាត់វិធានការ​តាមផ្លូវច្បាប់ជាធរមាន»។

ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលនោះ គ.ជ.ប ក៏បានលើកឡើង​នូវ​​មាត្រាទី៧១ នៃច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្តដែលត្រូវយកមកអនុវត្តក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមា​ជិក​​ព្រឹទ្ធសភា ដែល​បានចែងថា «…គ្រប់គណបក្សនយោបាយ បេក្ខជនឬអ្នកគាំទ្រទាំងអស់​មិន​ត្រូវធ្វើការគំរាមកំហែង បំភិតបំភ័យ និងលួងលោមឱ្យបុគ្គលផ្តិតមេដៃ ឬស្បថ ឬ​សន្យា​​បោះ​ឆ្នោត​ឱ្យ​គណបក្ស​ណាមួ​យ​ឡើយ…»។

អ្នកនាំពាក្យ គ.​ជ.ប លោកហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍ថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ ជាការ​​ក្រើនរំលឹ​ក​ដល់គ្រប់​គណបក្សនយោបាយ ត្រូវ​គោរពទៅតាមច្បាប់ស្តីពី​គណបក្សនយោបាយ​។

លោកថា៖ «ការក្រើនរំលឹកនេះ គ្រាន់តែជាចង់ឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់[…] និងសកម្មភាពទាំង​ឡាយណាដែ​ល​ពាក់ព័ន្ធនឹងការឃោសនានេះ គឺត្រូវអនុវត្តទៅតាមច្បាប់ តាមបទបញ្ជានិង​និតិវិធីដែលមានជាធរមាន»។

ជាមួយគ្នានេះ ក្រសួងមហាផ្ទៃ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈដដែលនេះ ក៏បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន​មួយ ​អំពាវដល់គ្រប់គណបក្សនយោបាយដែលបានចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវស្រប​តាម​ច្បាប់ស្តីពី​គណបក្សនយោបាយ អនុវត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ និង​លិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តជាធរមាន ដោយជៀសវាងនូវការធ្វើសកម្មភាពគំរាមកំហែងបង្ខិតបង្ខំដល់អ្នកបោះឆ្នោត ដើម្បីធានា​ឱ្យការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។

ការអំពាវនាវរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ បានធ្វើឡើង​ក្រោយពីក្រសួងសង្កេតឃើញមានគណបក្ស​នយោបាយ​ខ្លះ បាននិងកំពុងធ្វើសកម្មភាពបង្ខំតបង្ខំសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា​ឃុំសង្កាត់ ដែលជា​អ្នក​បោះឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា​ ឱ្យ​បោះឆ្នោត​ជូនគណបក្ស​នយោបាយដែលខ្លួនតម្រូវ ហើយបានគំរាម​កំហែងដល់អ្នកបោះឆ្នោត​ទាំងនោះថា «បើនរណា​មិនបោះឆ្នោត​ឱ្យគណបក្សដែលខ្លួនណែនាំនោះទេ អ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតទាំងនោះ នឹងត្រូវប្រឈមនឹងការបណ្តេញចេញពីសមាជិកគណបក្ស និងដកតួនាទីពីសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា​ឃុំសង្កាត់ជាដើម។

អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជា​ជនកម្ពុជា លោកសុខ ឥសាន យល់ថា ជាការចម្លែក​ដែលគណបក្សមិនមានឈ្មោះនៅក្នុងការបោះឆ្នោត​ជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា បែរទៅធ្វើការណែនាំដល់អ្នកបោះឆ្នោត ឱ្យបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សនេះឬគណបក្សនោះ និងទៅ​ធ្វើការឃោសនាទៅវិញ។

លោកថា៖ «អាហ្នឹងវាខុសអំពី​ទម្លាប់​ដែល​មាន​ក្នុង​ការ​បោះឆ្នោត វាមានតែគណបក្សប្រកួតប្រជែងទេ ដែលមាន​សិទ្ធិ​ធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត ដល់គណបក្សអត់មានចុះឈ្មោះ ចុះ​បញ្ជី​នៅ គ​.ជ.ប ហើយឈរឈ្មោះប្រកួតប្រជែងផង ទៅឃោសនា[…] ហ្នឹងជាបញ្ហាដែលអនុវត្តន៍ផ្ទុញពីគោលការណ៍ច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ»។

ស្របពេលគ្នានេះដែរ គណបក្សចំនួន៦ ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ នៅថ្ងៃទី១៥ និងទី១៦ ខែកុម្ភៈនេះ ដោយបាន​អំពាវនាវ​ដល់​អ្នកមានសិទ្ធបោះឆ្នោតក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា រក្សាស្មារតីនឹងនរ និងកុំខ្លាចនូវការគំរាមកំហែងនានា ហើយចូលរួមបោះឆ្នោត​ជូនគណបក្សដែលខ្លួនពេញចិត្ត ដោយសេរី និងសម្ងាត់។ ក្នុងចំណោមនោះ គណបក្សមួយចំនួន ក៏បានស្នើដល់ក្រសួង​មហា​ផ្ទៃ មានវិធានការចំពោះគណបក្សនយោបាយណា​ ដែលបង្កបញ្ហាដល់ការបោះឆ្នោតឱ្យបាន​តឹងរឹងផងដែរ។

គណបក្សនយោបាយទាំងនោះ រួមមាន គណបក្សកម្លាំងប្រជាធិបតេយ្យ គណបក្សអំណាចប្រជាពលរដ្ឋ គណបក្សឯកភាពជាតិខ្មែរ គណបក្សម៉ូលីណាកា គណបក្សមហាសាមគ្គីជាតិ​ខ្មែរ និងគណបក្សខ្មែរតែមួយ។ 

ចំណែក អគ្គលេខាធិការគណបក្សភ្លើងទៀន លោក លី សុធារ៉ាយុត្តិ មានប្រសាសន៍ថា គណបក្ស​ភ្លើងទៀន ជាគណបក្សមួយដែលតែងតែគោរព​ច្បាប់ទាំងអស់ ដូចជា ច្បាប់​ស្តី​ពីគណបក្សនយោបាយ ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ឬច្បាប់នានា​ដែលចូល​ជាធរមានផ្សេងៗជាដើម។

លោកអះអាងថា កន្លងមក អង្គបោះឆ្នោតគណបក្សភ្លើងទៀន ក៏រងនៅការបំភ័យបំភិត រងនូវការ​ទទួល​លួង​លោម​ក្នុងគោលបំណងទិញដូរសន្លឹកឆ្នោត ពីសំណាក់បុគ្គល​មួយចំនួន​នៅក្នុងខេត្តដែលពួកគេរស់នៅ​ខ្លះ​ដែរ ហើយករណីនេះ ក៏ជាក្តីបារម្ភមួយរបស់គណបក្សខ្លួន។

លោកថ្លែង​​ថា៖ «យើងក៏អំពាវនាវស្នើសុំឱ្យមានការបញ្ឈប់រាល់​សកម្មភាពទាំងឡាយណាដែលធ្វើ​ឡើងក្នុងគោលបំណងដើម្បីគាបសង្កត់ បំភ័យ ឬក៏ការទិញដូរទឹកចិត្ត ទិញដូរសន្លឹកឆ្នោត ពីព្រោះសកម្មភាពទាំងអស់នេះ វាប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់អង្គបោះឆ្នោត វាប៉ះពាល់ដល់អង្គបោះឆ្នោត វាប៉ះ​ពាល់ដល់​លទ្ធផល​នៃ​ការបោះឆ្នោតដោយអសកលនាពេលខាងមុខ»។

អ្នក​សម្រប​សម្រួល​ផ្នែក​អង្កេត​និង​តស៊ូមតិ​នៃ​អង្គការ​ខុមហ្វ្រែល លោក កន សាវាង្ស ​មានប្រសាសន៍​ថា ជាទូទៅ ​​គណបក្សនីមួយៗ មានគោលការណ៍ផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន ដែលត្រូវឱ្យ​សមាជិក​​អនុវត្តតាម ហើយប្រសិនជាមិនអនុវត្តតាមគោលការណ៍ផ្ទៃក្នុងដែលមានចែងនោះទេ គឺវាខុសពីលក្ខខណ្ឌរបស់គណបក្ស​។

លោកបន្តថា៖ «ការគំរាមកំហែងណាមួយ ទៅលើបុគ្គលណាមួយ ក៏មិនគួរណាកើតមាន​ដែរពីព្រោះពាក្យថាគំរាមកំហែង គឺមានន័យថាធ្វើអ្វីដែលវាខុសអំពីការសម្រេចចិត្តរបស់គេ»។

គួរបញ្ជាក់ថា ការឃោសនា​បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា នីតិកាលទី៥ ឆ្នាំ២០២៤ មានរយៈពេល១៤ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី១០ ដល់ថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ហើយការបោះឆ្នោតអ​សកលនេះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ចាប់ពីម៉ោង៧ព្រឹក ដល់ម៉ោង៣រសៀល។ គណបក្សនយោបាយ​ ដែលបាន​ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត​ជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា មានចំនួន​ ៤គណបក្ស ក្នុងនោះ​​មាន​ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គណបក្ស​ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្ស​កម្លាំងជាតិ៕

សាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុ សម្រេច​ផ្តន្ទាទោសជនជាតិចិន​(តៃវ៉ាន់)ចំនួន ២នាក់ ដាក់​ពន្ធនាគាររយៈពេល​ ២ឆ្នាំ និង​​ពិន័យ​ជា​ប្រាក់​ក្នុង​ម្នាក់ៗ​ចំនួន ៤លា​នរៀល ពីបទ ញុះ​ញង់​បង្ក​ឱ្យមាន​ភាពវឹក​វរ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់ស​ន្តិសុខ​សង្គម ក្រោយផលិតមាតិកាប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយស និង​សណ្ដាប់ធ្នាប់​នៅខេត្តព្រះសីហនុ។

ជនជាតិចិន(តៃវ៉ាន់)ទាំង ២នាក់នេះ ត្រូវបានកម្លាំងអគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ ​ស្រាវ​ជ្រាវ និង​​ឃាត់​ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ​នៅបន្ទប់ខុនដូមួយកន្លែង ក្នុង​ខេត្តព្រះសីហនុ។

យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានចុះ​ថ្ងៃទី១៥​ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ របស់សាលាដំបូង និងអយ្យ​ការ​អម​សាលា​ដំបូង​ខេត្ត​ព្រះសី​ហនុ ស្តីពី ចំណាត់ការលើសំណុំរឿងពាក់ព័ន្ធនឹងករណី ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម បានឱ្យដឹងថា នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ម្សិលមិញនេះ ​អយ្យ​ការ​អមសាលាដំបូងខេត្ត​ព្រះសីហនុ បានទទួលចាត់ការលើសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌ ពាក់ព័ន្ធនឹង​ករណី​ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរ​ធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម ប្រព្រឹត្តដោយឈ្មោះ CHEN NENG CHUAN ភេទប្រុស អាយុ​៣១ឆ្នាំ ជនជាតិ ចិន(តៃវ៉ាន់) និងឈ្មោះ LU TSU HSIEN ភេទប្រុស អាយុ៣៤ឆ្នាំ ជនជាតិចិន (តៃវ៉ាន់)។ ​

សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែល ​បន្ថែមថា បុគ្គលទាំង២នាក់​នេះ ​បាន​ចូល​មកប្រទេសកម្ពុជា​ ក្នុងគោល​បំណង​ផលិត​វីដេអូបំភ្លើស​ការពិត អំពីសកម្មភាពពាក់ព័ន្ធ​នឹងការជួញដូរមនុស្ស ការ​បង្ខាំងធ្វើទា​រុណ​កម្ម អំពើចាប់រំលោភ និងការលក់សរីរាង្គមនុស្ស​​។

បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន សាលាដំបូងខេត្តព្រះសីហនុ បានបើកសវនការលើ​សំណុំរឿង​នេះភ្លាមៗនៅថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ ដោយបានសម្រេចផ្តន្ទាទោស​ជនជាប់ចោទទាំង២រូប ដាក់​ពន្ធនាគារ​​ក្នុងម្នាក់ៗរយៈពេលកំណត់ ២ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ក្នុងម្នាក់ៗចំនួន ៤លានរៀល ពីបទ ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម តាមមាត្រា ៤៩៤ និង​៤៩៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ដោយបទល្មើស​​​ប្រព្រឹត្តនៅភូមិទី៦ សង្កាត់លេខ៤ ក្រុងព្រះសីហនុ ខេត្តព្រះសីហនុ កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤។  

កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ស្ថិតនៅអគារមួយ ក្នុងក្រុងព្រះសីហនុ ខេត្តព្រះសីហនុ ជនជាតិចិន(តៃវ៉ាន់)ទាំង២រូបនេះ បានថតសំដែង ផ្សាយផ្ទាល់ចេញពីគណនី Facebook ឈ្មោះ WA AN XIAO JI ដែលមានសកម្មភាព ត្រូវបានសន្តិសុខចាប់ខ្លួន និងវាយដំ។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់​បុគ្គលទាំង​២រូបខាង​លើ បាន​ថត​សំដែង​​ផ្សាយ​ផ្ទាល់សារ​​ជាថ្មីម្តងទៀត ចេញពីទីតាំងម្តុំឆៃណាថោន ស្ថិត​ក្នុងក្រុងព្រះសីហនុ ​ដែលមានសកម្មភាពរត់គេចខ្លួន មានការភ័យខ្លាច និងនិយាយជាភាសាចិនមានអត្ថន័យថា «ខ្លួនត្រូវបានគេតាមចាប់វាយធ្វើបាប និងស្រែកឱ្យគេជួយ»​។

ស្នងការនគរបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក ស​ រដ្ឋា បានឱ្យដឹងថា ការថតវី​ដេអូនេះ គឺដើម្បីឱ្យ​មាន​ភាព​ល្បីល្បាញនៅលើបណ្តាញសង្គម ប៉ុន្តែវាបានប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសកម្ពុជា​។​

លោកថ្លែងថា៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើវីដេអូសកម្មភាពនេះ គឺប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់កម្ពុជាយើងទាំងមូល ហើយអ្វីដែលគាត់ថតនេះ ដើម្បីភាពល្បីល្បាញ ហើយគាត់យកទៅបង្ហោះលក់​ផលិតផលរបស់គាត់តាមអនឡាញ»។

ថ្លែង​ក្នុង​សន្និសីទ​សារព័ត៌មាន កាលពីរសៀលថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ទាក់ទងនឹងការឃាត់ខ្លួនជនជាតិចិន(តៃវ៉ាន់)ទាំង២នាក់នេះ លោក គួច ចំរើន អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ បានឱ្យដឹងដែរ​ថា ​ក្រោយការឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យ កម្លាំង​សមត្ថកិច្ចជំនាញ បានដកហូតវត្ថុតាង​បាន​ដូចជា​ ស្រោមមុខ​ខ្មោច កាំភ្លើងជ័រ សំលៀកបំពាក់ទាហានប៉ារ៉ា ទូរស័ព្ទដៃ សម្ភារៈ​ឧបករណ៍ផលិត​ Video Live និងសម្ភារៈបម្រើឱ្យ​ការថតវីដេអូមួយចំនួនទៀត។

អភិបាល​ខេត្តរូបនេះ បន្ត​​ថា ជនជាតិចិនតៃវ៉ាន់ទាំង២នាក់នេះ មានគម្រោងមកថតនៅប្រទេសកម្ពុជា តាំងពីពាក់​កណ្តាលខែមករាមក ហើយ​ពួកគេ​​បានមកដល់ព្រលាន​យន្តហោះភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤។

លោក គួច ចំរើន ថ្លែងថា៖ «ក្នុងចម្លើយរបស់គាត់[ជនជាប់ចោទ] គាត់ធ្លាប់ទៅដើរថតនេះតាំងពីនៅប្រទេស​​ចិន​ ថតនៅប្រទេសសឹង្ហបុរី នៅប្រទសជប៉ុន នៅប្រទេស​ថៃ នៅ​ប្រទេសម៉ាឡេ ប្រទេស​ហ្វីលីពីន អីចឹងគាត់បានដើរថតសម្តែង ប៉ុន្តែភាគច្រើនរឿងរ៉ាវដែល​នៅបណ្តាប្រទេសទាំងអស់ហ្នឹង​គឺគាត់ថតជារឿងខ្មោចរឿងអី​ដែលធ្វើឱ្យមានការចាប់អារម្មណ៍ ដូចដែលយើងចូលឆែកនៅក្នុងលីងរបស់គាត់ដើម្បីមើលការផ្សព្វផ្សាយកន្លងទៅ»។

លោកបន្ថែមថា៖ «ឯមកដល់យើង[កម្ពុជា]នេះ គាត់មិនមែន​​ត្រឹម​សម្តែងជារឿងខ្មោច ប៉ុន្តែគាត់ទៅសម្តែងថា​វាមានករណី​នៃការចាប់ជំរិត ការវាយដុំគាត់អី​អញ្ចឹង​ទៅ​ អាហ្នឹង​ដែល​វា​​ប៉ះពាល់ វា​បង្កឱ្យ​មានស្ថានភាពវឹកវធ្ងន់​ធ្ងរនៅស្រុក​​យើង​ គឺនៅ​ចំណុច​ហ្នឹង​ បើគាត់ត្រឹម​ថតរឿងខ្មោចរឿងអី អាហ្នឹងអាចចាត់ទុកថា​​គាត់​ធ្វើដើម្បីគ្រាន់តែជាការទាក់ទាញ ប៉ុន្តែនេះ​វា​មិន​មែន​អីចឹង វាធ្វើឱ្យ​ទៅ​ជា​មាន​ការ​យល់​ច្រឡំ ថា​ទឹកដីរបស់យើងនេះ​​ពោរពេញទៅដោយឧក្រិដ្ឋ​កម្ម ដែលយើងមិនអាចលើកលែងឱ្យគាត់បានទេ ត្រូវតែឱ្យគាត់ទទួលខុស​ត្រូវចំពោះមុខច្បាប់»។   ​

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ​នៃអង្គការការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ លោក អំ សំអាត​ សាទរ​ចំពោះ​​​ចំណាត់​ការ​របស់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចជុំវិញករណីនេះ ខណៈលោកថា កាលដែល​​យក​ទឹ​ក​ដី​កម្ពុជាដើម្បីធ្វើរឿងខុសច្បាប់ ឬបទល្មើសតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ បង្កឱ្យមាន​ផលប៉ះពាល់ដល់​​សន្តិសុខ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម។

លោកបន្ថែមថា៖ «​បច្ចុប្បន្នបទល្មើសទំនើបកម្មតាមប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យា បានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ដូច្នេះអាជ្ញាធរ​ត្រូវពង្រឹង​វិធានការទប់ស្កាត់ និងបង្រ្កាបបទល្មើសទាំងនោះឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព ជាពិសេសគឺការបណ្តុះបណ្តាលបន្ថែមលើសមត្ថកិច្ចជំនាញ​លើការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាដើម្បីរត់ឱ្យទាន់បទល្មើសតាមប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យា»៕

ប្រជា​ពលរដ្ឋមួយចំនួន ព្រួយបារម្ភអំពីសុវត្ថិភាពចំណីអាហារ ខណៈ​អាជ្ញាធរ​រក​ឃើញ​សាច់​គ្មានគុណ​ភាព សាច់​បង្កក និងគ្រឿងសមុទ្រមានចាក់សារធាតុចាហួយជាហូរហែរ។

កាលពីថ្ងៃចុង​ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ សមត្ថកិច្ចជំនាញខេត្តស្វាយរៀង បានបង្ក្រាបករណីរថយន្ត​កុងតឺន័រ​ចំនួន ០៤គ្រឿង ​ដែលដឹកសាច់បង្កកនាំចូលពីវៀតណាមជាច្រើនតោន ក្រោយរកឃើញថា ខ្វះខាតឯកសារបញ្ជាក់មួយចំនួន និង​ការ​រក្សា​ទុកសាច់បង្កក​មិនត្រូវតាមស្តង់ដាដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់​​ដល់​គុណភាពសាច់។ ចំណែក​កាលពី​​ថ្ងៃទី៨ ខែកុម្ភៈ អាជ្ញាធរបានរកឃើញបង្គារ​​​មានចាក់ចាហួយ​នៅលើក្បាលចំនួន ៤ ២៣៥​គីឡូ​ក្រាម នៅ​លើ​រថយន្តមួយ​ដែល​កំពុង​ចែក​ចាយ​​​នៅ​តាមស្តង់​លក់​មួយចំនួន នៅម្តុំត្រឡោកបែក ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ​​។

ដោយឡែក នៅ​ថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ កម្លាំងការិយាល័យនគរបាលប្រឆាំងបទល្មើសសេដ្ឋកិច្ច ក៏​បាន​បង្ក្រាបការនាំចូល​ស្លាប​មាន់​ខូចគុណភាព ចំនួន ២ ០០០គីឡូក្រាម គ្មាន​ឯកសារ​បញ្ជាក់​ពី​ប្រភពច្បាស់​លាល់ និងមិនអនុលោមភាពផ្នែកបទដ្ឋានព័ត៌មានលក្ខខ័ណ្ឌតម្រូវម្ហូបអាហារ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋជាអ្នកប្រើប្រាស់ផងដែរ។

កសិករដែលចិញ្ចឹមសត្វជ្រូកជាលក្ខណៈគ្រួសារនៅក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់ លោក រដ្ឋា បង្ហាញការ​ព្រួយ​​បារម្ភពីសុវត្ថិភាពចំណីអាហារ នៅពេលឃើញមានសាច់បង្កក និងផលិតផល​សាច់​ផ្សេងៗដែលខូចគុណ​ភាព បាននាំចូល​ច្រើន។ លោកសាទរចំពោះចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរដែលបានបង្ក្រាបករណីនាំចូលខុសច្បាប់ជាហូរហែរនេះ។

លោក​បន្ត​ថា៖ «គិតមើល សាច់នាំចូលដឹកពីស្រុកគេមក ទម្រាំមកដល់ស្រុកយើងហើយលក់តម្លៃធូរៗ អញ្ចឹង​បានន័យថា វា​អត់មានគុណភាពពីស្រុកគេមកហើយ មិនអញ្ចឹង? បើសិន​សាច់មានគុណភាព មិនមែនលក់តម្លែហ្នឹងទេ អញ្ចឹងសាច់ល្អគេទុកផ្គត់ផ្គង់នៅស្រុកគេហើយ»។

លោកបន្ថែម​ថា៖ «ពួកគាត់ចូលចិត្តតែរបស់ថោកៗ បើមានការគាំទ្រគេនៅតែនាំចូលអញ្ចឹង បើសិនជា​គាត់[ពលរដ្ឋ]គិត​អំពីសុខភាពជាចម្បង​ទៅ។ សាច់ក្នុងស្រុកយើង​សល់​យើងក្លាសេទៅ អត់មានចាក់ជាតិគីមី​អីចូល តែសាច់មកពីស្រុកគេយើង​ម៉េច​ដឹង បើគេចាក់នេះចាក់នោះ​ ដូចតាមបណ្តាញសង្គម​បង្ហោះ ចាក់​ថ្នាំឱ្យធាត់ឱ្យអីម៉េចនោះ ខ្លាចអញ្ចឹង​ ហើយយើងញ៉ាំ​ទៅមិនខូចសុខភាព កើតជំងឺប្លែកៗ​»។

ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅរាជធានីភ្នំពេញ និង​ជាអតីតនិស្សិតនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ្ត និងវិទ្យាសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច លោក លេខ ឡែន យល់ឃើញស្រដៀងគ្នាដែរថា សាច់ដែលនាំចូលតែងតែមានការ​រក្សាគុណភាព​នៃសាច់ ដូច្នេះវា​ត្រូវបង្កក​ជា​ចាំបាច់ ឬចាក់នូវសារធាតុផ្សេងៗដើម្បីរក្សា​សាច់ឱ្យបានយូរ។ លោកបន្តថា​ ប្រសិននាំចូលច្រើនពេក វាធ្វើឱ្យទីផ្សារផលិតផលសាច់​​ក្នុងស្រុកមានការធ្លាក់ចុះ ម្យ៉ាងវិញទៀតបើសាច់ទាំងនោះ​ផុតកាលបរិច្ឆេទនៃការប្រើប្រាស់ នឹង​​​ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សុខភាពអ្នកបរិភោគ​​យ៉ាងខ្លាំង។

លោកបន្ថែម​ថា៖ «សាច់បង្កកនេះ គឺអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាព អាចកើតជាជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ ឬមិនអាចព្យាបាលបាន ព្រោះសាច់​កក​​ដើម្បីរក្សាគុណភាពបាន ចាំបាច់​ត្រូវតែមានសារធាតុគីមី ដើម្បីឱ្យមានគុណភាពបានយូរហើយស្រស់បានយូរ»។

ចំណែក កញ្ញា អុល ស្រី​ធាន ជានិស្សិតឆ្នាំទី៤ នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ្ត និងវិទ្យាសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច មានការយល់ឃើញស្រដៀងគ្នាដែរ ក្នុងនោះកញ្ញាបាន​​ស្នើឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាល​ កាត់បន្ថយ ឬបញ្ឈប់ឱ្យបានចំពោះការនាំចូល​សាច់​បង្កក និង​ជួយ​ជំរុញ​ និង​លើក​កម្ពស់ការផលិតក្នុងស្រុក ដើម្បីមានសុវត្ថិ​ភាពចំណីអាហារ និងអាចផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារ​បានគ្រប់គ្រាន់។ កញ្ញាក៏បានអំពាវនាវដល់​​ប្រជាពលរដ្ឋ គួរ​ចាប់ផ្តើមគាំទ្រផលិតផលក្នុងស្រុក​ផងដែរ។​

ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ​​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គីមអេង លើកឡើងថា បញ្ហាសាច់បង្កកមិនមែនជារឿងថ្មីនោះទេ ហើយ​នៅពេលរាជរដ្ឋាភិបាល​ប្រកាស​ឱ្យ​ទប់​ស្កាត់​ នោះ​ ការនាំចូលហាក់ស្ងាត់មួយរយៈ ហើយក្រោយមកនៅតែបន្តមានទៀត។ លោកថា ថ្នាក់ដឹក​នាំ​គួរ​តែមាន​វិធានការចម្បងថែមទៀត នៅក្នុងការទប់ស្កាត់កុំឱ្យសាច់បង្កក​ចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។

លោកបន្ថែមថា៖ «កាលណា​វាខូចគុណភាព វាប៉ះពាល់ទៅដល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ អញ្ចឹង​​យើង​មិនអាចយករបស់ខូច​គុណភាពយកមកទទួលទានបានទេ ហើយបើសិនជាប្រជាពលរដ្ឋប៉ះពាល់សុខភាពច្រើន គឺរដ្ឋនឹងមានការខាតបង់ដែរ។ ការថែរក្សា[សុខភាព​]ប្រជាពលរដ្ឋ គឺជាការថែរក្សា​ធនធានសម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍ជាតិ កាលណាធនធានបាត់បង់ ឬមានបញ្ហាសុខ​ភាពកើតឡើង រដ្ឋក៏ខាតបង់ច្រើនដែរ»។

គេហទ័ព័រ Newsroom Cambodia បានព្យាយាមទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាល លោក កុយ វ៉ាន់នី ប៉ុន្តែមិនមានការឆ្លើយតបឡើយ គិតត្រឹមល្ងាចថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤នេះ។​

ប្រធាននាយកដ្ឋានមន្ទីរពិសោធន៍នៃអគ្គនាយកដ្ឋានកាំកុងត្រូលនៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ជា អ៊ាកឃីម បញ្ជាក់​ថា សាច់នាំចូលដោយ​ស្រប​​ច្បាប់ គឺពុំមានប៉ះពាល់ដល់សុខ​ភាពនោះទេ ប៉ុន្តែ​អ្វីដែល​ជាបញ្ហា​នោះ គឺជាសាច់បង្កក​មួយ​ចំនួន​ដែល​នាំ​ចូល​មក ដោយពុំមានច្បាប់ទម្លាប់ត្រឹមត្រូវ។

ប្រធានសមាគមគ្រូពេទ្យគុណធម៌កម្ពុជា លោក អ៊ូច វុទ្ធី មានប្រសាសន៍​ថា សាច់​បង្កក​ទុក​យូរ​បណ្តាល​ឱ្យខូចគុណភាព ហើយនៅពេលពលរដ្ឋ​បរិភោគ​ទៅ អាចបង្កឱ្យមានជំងឺផ្សេងៗ និងអាចឈាន​ដល់​ការកើតជំងឺមហារីកផងដែរ។

លោកថ្លែងថា៖ «បើយើងបានបរិភោគទៅវាប៉ះពាល់ដល់យើង វាអាចវិវត្តទៅជាជំងឺផ្សេងៗ ដូចជាជំងឺរលាកពោះវៀនធំ ជំងឺថ្លើម ចុងក្រោយអាចជាជំងឺមហារីក ដែលយើងមិនអាចមើលឃើញទៅថ្ងៃអនាគត ហើយ​ប្រជាពលរដ្ឋអត់ដឹង​ ចូលចិត្តញ៉ាំ ហើយ​ប្រហិត​ដែល​ផ្អាប់​ទុកហ្នឹងសុទ្ធតែជាតិគីមីទាំងអស់»។

លោកបន្ថែម​ថា ដើម្បី​បង្ការកុំឱ្យសាច់បង្កកនេះ​ចូលមកកម្ពុជា​បាន ក្រសួងកសិកម្ម ក្រសួង​សុខាភិបាល និង​ក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវ​សហការ​គ្នា​ពង្រឹងការទប់​ស្កាត់​កុំ​ឱ្យមានការនាំចូលសាច់បង្កកនេះ។

ថ្លែងក្នុងពិធីបិទសន្និបាតបូកសរុបការងារឆ្នាំ២០២៣ និងលើកទិសដៅការងារបន្តឆ្នាំ២០២៤ របស់​ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលនឹង​ផ្អាកការនាំចូលបំណែក​នៃ​សាច់បង្កក ដែលមាន សាច់ជ្រូក សាច់មាន់ ជាដើម ដើម្បីជំរុញឱ្យកសិករ​​​មាន​លទ្ធភាព​ក្នុងការប្រកួត​ប្រជែង​លើ​ទីផ្សារ និងជាផ្នែកមួយនៃការលើកកម្ពស់​ផលិត​ផល​ក្នុង​ស្រុក​ផងដែរ។

ទោះ​ជាយ៉ាងណា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី អះ​អាង​ថា កម្ពុជាមិនអាចហាមឃាត់ការនាំចូលផលិត​ផល​ពី​​ក្រៅ​​ប្រទេស​​​បានរហូតនោះទេ ដោយសារទង្វើនេះ ប្រឆាំងនឹងគោលការណ៍​អង្គការពាណិជ្ជ​កម្ម​ពិភពលោក និងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី។

បើតាម​របាយការណ៍បូកសរុបការងាររបស់ក្រសួងកសិកម្ម នៅឆ្នាំ២០២៣ និងទិសដៅ​ឆ្នាំ​២០២៤ បានឱ្យដឹងថា នៅឆ្នាំ២០២៣ ផលិតកម្ម​សត្វ​ក្នុង​ស្រុក​អាចផ្គត់ផ្គង់​សាច់បាន​ប្រមាណ​ ៣២០ពាន់​តោន ស្មើនឹង៩៨ភាគរយនៃតម្រូវការសរុប។ ប្រភពដដែលបន្តថា បរិមាណសាច់ដែលខ្វះខាត ត្រូវបាន​នាំចូលពីបរទេស ដើម្បីបំពេញតម្រូវការសម្រាប់ម្ហូបអាហារ និងធ្វើជាវត្ថុធាតុដើម​ផលិត​ចំណី​សត្វលម្អ​ ដូចជា ឆ្កែ និងឆ្មាជាដើម។ 

ដើម្បីបំពេញតម្រូវការ កម្ពុជាបាននាំចូលសាច់ និងផលិតសត្វសរុប ៩,២៥ពាន់តោន ក្នុងនោះ​មាន​ជ្រូកកណ្ដុល ៣ពាន់ក្បាល ពពែ៣៣៦ក្បាល ចៀម ៤០០ក្បាល មាន់សាច់​រស់ ៣,៥៥លានក្បាល ទាសាច់រស់ ១៧០ពាន់ក្បាល (៤,៤៩ពាន់តោន) និងសាច់ចម្រុះ រួម​មាន ​សាច់​ជ្រូក ចៀម ក្ងាន ក្រួច គោ ក្របី ប្រហិត សាច់ក្រក ​និង​ផលិតផល​សត្វ សរុបចំនួន (៤,៧៦ពាន់តោន)។

កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងកសិកម្ម និងក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បានចេញ​ប្រកាសរួមគ្នា ដោយ​ផ្អាក​ការ​នាំចូលគ្រឿងក្នុង និង​បំណែក​នៃសាច់បង្កក ចាប់ពីថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ដល់​ថ្ងៃទី១២ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤៕

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន​ ម៉ាណែត បញ្ជាឱ្យអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត​ ត្រួត​​ពិនិត្យ​ទីតាំងល្បែង​​ផ្សង​​សំណាង​​ទូទាំងប្រទេស​ ហើយ​​ក្នុង​ករណី​មាន​បន្ត​បើក​ថ្មី​ទៀត ត្រូវ​​ចាត់វិធានការបិទ​ជាបន្ទាន់។​

តាម​រយៈសារជា​សំឡេងនៅលើបណ្តាញសង្គមតេឡេក្រាម (Telegram) នៅថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានលើកឡើង​ថា កន្លងមក លោកធ្លាប់បាន​ចេញបទបញ្ជាឱ្យ​ផ្អាក​ការ​ចេញអាជ្ញាបណ្ណផ្តល់​សិទ្ធិ​ឱ្យមាន​ការបើកល្បែងផ្សង​សំណាង នៅតាមមូលដ្ឋាន។ ទន្ទឹមនឹងនេះ លោកក៏បានឱ្យ​គណៈកម្មាធិការគ្រប់គ្រង​ល្បែង​ពាណិជ្ជកម្ម ចំណុះ​ឱ្យ​ក្រសួង​​សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ដឹកនាំប្រជុំជាមួយ​អាជ្ញាធរ​រាជធានី​ខេត្ត ដើម្បីពិនិត្យឡើងវិញនូវគោលការណ៍ និង​វិធានការគ្រប់គ្រងល្បែងផ្សងសំណាងនានា នៅទូទាំងប្រទេស។

លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសូមឱ្យឯកឧត្តម លោកជំទាវ អភិបាល នៃគណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត ចាត់វិធានការជាបន្ទាន់នូវការត្រួតពិនិត្យល្បែងផ្សងសំណាងនៅតាមមូលដ្ឋាន ក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន ក្នុងករណីដែលមានបន្តបើកថ្មីថែមទៀតសូម​ចាត់វិធានការបិទជាបន្ទាន់ ហើយរាយការណ៍ត្រង់មកខ្ញុំ ដើម្បីចាត់វិធានការ ដើម្បីឈានទៅដកអាជ្ញាបណ្ណនៅក្នុងខេត្ត គឺនៅទូទាំងប្រទេសតែម្តង»។

អភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក វ៉ី សំណាង មានប្រសាសន៍ថា ការដាក់បទបញ្ជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី គឺសំដៅធ្វើយ៉ាងណាឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅបានសុខ។ លោកបន្ត​ថា នេះជាការធានាខុស​ត្រូវ​ជាមួយនឹ​ង​សន្តិសុខសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ដែលមានចែងនៅក្នុងគោលនយោបាយ​ភូមិឃុំ​មាន​សុវត្ថិ​ភាព។

លោកបន្ថែមថា៖ «អំពើចោរកម្មផ្សេងៗដែលកើតចេញអំពីការប្រព្រឹត្ត នៃល្បែងពាលាអាវាសែ ដំបូង​ទៅលេង អ្នក​ខ្លះមាន​លុយ ប៉ុន្តែលេងអស់លុយខ្លួនឯង ចាប់ផ្តើមទៅយករបស់ក្នុងផ្ទះទៅលក់ លក់អស់អារបស់ក្នុងផ្ទះទៅលក់ សំឡឹង​ឃើញរបស់​អ្នក​ដទៃ ហើយ​របស់​អ្នកដ៏ទៃធ្វើម៉េច មានតែ​គេលួចឆក់ប្លន់គេហ្នឹងឯង អញ្ចឹង​វាសុទ្ធតែជាចលករជំរុញឱ្យមនុស្សទៅប្រព្រឹត្ត​នូវ​អំពើមិនគួរគប្បី អញ្ចឹង​លោក[លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី] ដាក់បញ្ជានេះគឺជារឿងមួយល្អបំផុត»។

អភិបាលរងខេត្តព្រះសីហនុ លោក ឡង់ ឌី ម៉ង់ ទទួលយកការណែនាំរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ដោយលោកថា​​នឹង​ធ្វើការងារនេះបន្ត​ជាមួយអាជ្ញាធរ​ក្រុងស្រុកទាំង៥ ដើម្បីលុបបំបាត់ល្បែងផ្សងសំណាង​នានា នៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ​។

លោកថ្លែងថា៖ «ក្នុងនាមជារដ្ឋបាលខេត្ត ខ្ញុំនឹងសូមទទួលយកការណែនាំ និងអនុវត្តឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនូវបទបញ្ជារបស់សម្តេចធិបតី​នាយករដ្ឋមន្ត្រីនេះ។ គណៈមេបញ្ជាការខេត្តព្រះសីហនុ ​នឹងចាត់វិធានការបន្តទៀត​ជាមួយនឹងគណៈបញ្ជា​ការ​ឯកភាពក្រុងស្រុកខណ្ឌរបស់ខ្លួន ដើម្បីចាត់វិធានការបន្តទៀត»។

ចំណែក លោក លី វណ្ណៈ នាយករដ្ឋបាល និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាល​ខេត្ត​សៀម​រាប មានប្រសាសន៍ដែរថា អាជ្ញាធរខេត្តនឹងចុះត្រួតពិនិត្យ និង​ទប់ស្កាត់មិនឱ្យមានបើកល្បែងផ្សេង​សំណាង​ថ្មី​​នៅក្នុងខេត្តនេះ​បន្តទៀតទេ។

អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍​ផ្នត់គំនិត និងការស្រាវជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ​ យល់ថា អាជ្ញាធរ​​គួរតែចាត់វិធានការ​ឱ្យបានតឹងរឹងលើបញ្ហានេះ ដើម្បីធានាឱ្យ​ការអនុវត្តមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។

លោកថា៖ «លុះត្រាតែអភិបាលខេត្តមានការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ ខ្ញុំជឿជាក់ថាវានឹងអាចអនុវត្តទៅបាន»។ឮ

នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ដែរ​ថា ការត្រួតពិនិត្យលើទីតាំងល្បែងស៊ីសង គឺជារឿងចាំបាច់ដែលអាជ្ញាធរត្រូវអនុវត្ត។ លោកថា អាជ្ញាធរត្រូវតែចាត់វិធានការបង្រ្កាបល្បែងស៊ីសង និងអនុវត្តតាមផ្លូវច្បាប់ឱ្យបាន​តឹងរឹង​ ដោយ​មិន​មាន​ការ​យោគ​យល់ ជាពិសេសអាជ្ញាធរ​ត្រូវនៅឱ្យឆ្ងាយពីល្បែងស៊ីសង។

លោក​ថា៖«ព្រោះបញ្ហាល្បែងស៊ីសង ប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ បង្កឱ្យមានបទល្មើសផ្សេងៗក្នុងសង្គម បង្កឱ្យមានអំពើហិង្សា»។

កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន ក៏​ធ្លាប់​បាន​​ចេញ​បទបញ្ជា​ឱ្យ​​បង្ក្រាបល្បែងស៊ីសងគ្រប់ប្រភេទ រាប់តាំងពីឡូតូ និងកន្ទុយលេខ ដោយភ្ជាប់សារ​ព្រមាន​ដកតំណែងអភិបាលរាជធានី ខេត្ត ខណ្ឌ ក្រុង ស្រុក ដែលអសកម្ម​លើបញ្ហានេះ​​ផងដែរ។

លោកថា៖​ «វាស្ទើរតែមិនមានការចាំបាច់ឱ្យមានអន្តរាគមន៍​ពីថ្នាក់​ជាតិ​នោះទេ​ បើ​ឯកឧត្តម​ លោកជំទាវ ជាអភិបាលខេត្តរាជធានី យកការទទួលខុសត្រូវ ចេញ​កម្លាំងបង្ក្រាបលើមណ្ឌលលេងល្បែងទាំងនោះ ខ្ញុំសូមចេញបញ្ជាដោយ​ម៉ឺងម៉ាត់​បំផុត ​សូម​ឱ្យចាត់វិធានការបង្ក្រាប​ឱ្យបាន​ទាន់ពេលវេលា និងដាច់ណាត់បំផុត។ យើងមិនអាចបណ្ដោយឱ្យសភាពការណ៍​​កើត​ឡើងបែបអណាធិបតេយ្យតទៅទៀតទេ ទាក់ទងនឹងល្បែងនេះ ការបើកបនល្បែង វាមិនមែន​ជាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចទេ»។

មាត្រា១ នៃច្បាប់ស្តីពីការបង្រ្កាបល្បែងស៊ីសង បញ្ញត្តិថា ត្រូវហាមឃាត់ជាដាច់ខាតការ​លេងល្បែង​​ស៊ី​​សង​​គ្រប់ប្រភេទនៅគ្រប់ទីកន្លែងទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា លើកលែងតែ​​​មានការ​​​អ​​​នុ​​ញ្ញាតពីរដ្ឋាភិ​បា​​ល​។

បើតាមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុឃៈ គិតចាប់ពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ ដល់ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤នេះ សមត្ថកិច្ច​បានបើកប្រតិបត្តិការបង្ក្រាបករណីល្បែងស៊ីសង​ខុសច្បាប់សរុបចំនួន ៤២៧ករណី ដោយឃាត់ខ្លួនអ្នកពាក់ព័ន្ធបានចំនួន ៩១២​នាក់ ក្នុងនោះមាន​ស្រី ៤០៤នាក់៕

អង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន៥៥ ស្នើភាគីដើមបណ្តឹង​ដកពាក្យបណ្តឹង និងអំពាវនាវ​ឱ្យ​មានការ​​​បញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធច្បាប់ ដើម្បីដាក់​​គំនាបលើអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស លោក ស៊ឹង សែន​ករុណា។

សេច​ក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អង្គការ សមាគម សហជីព និង​សហគមន៍​ទាំង​៥៥ ចុះ​នៅថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ បង្ហាញពីការសោកស្តាយយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅ​លើលោក ស៊ឹង សែនករុណា បុគ្គលិកជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា (ហៅកាត់​ថា អាដហុក) ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការធ្វើបទអត្ថាធិប្បាយរបស់​លោកនៅក្នុងអត្ថបទសារព័ត៌មានមួយ។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្តថា កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកុម្ភៈ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាប្រធានគណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុជា បានស្នើមេធាវីរបស់គណបក្ស​សិក្សា​ពីផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីប្តឹងលោក ស៊ឹង សែនករុណា ដោយសារតែលោក​ត្រូវបាន​សារព័ត៌មាន​ ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី បានស្រង់សម្តីដែលថា វិវាទរបស់អ្នកនយោបាយគួរតែបញ្ចប់ដោយនយោបាយ មិនគួរប្រើប្រព័ន្ធតុលាការ​មកដោះស្រាយ និង​ថាគណបក្សកាន់អំណាច តែងតែយក​តុលាការ​មកធ្វើជារបាំង​ក្នុងការគាបសង្កត់​ដៃគូនយោបាយ​​ប្រឆាំងរបស់ខ្លួន។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម បន្តទៀតថា ការ​ដាក់គំនាបតាមរយៈផ្លូវតុលាការ​នេះ ជាការ​ដាក់គំនាប​ចុងក្រោយតាមរយៈបណ្តឹង​ទៅតុលាការ​ជាច្រើនផ្សេងទៀត ទៅលើសកម្មជន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ សកម្មជនសហជីព សកម្មជនបរិស្ថាន និងសកម្មជន​ជាច្រើននាក់​ផ្សេងទៀត កាលពីពេលកន្លងទៅ។

ករណីនេះ អង្គការ​ សមាគម សហជីព និងសហគមន៍មូលដ្ឋានទាំង៥៥ ស្នើដល់​ភាគីដើមបណ្ដឹង ​ដកពាក្យបណ្ដឹង និងអំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរ បញ្ឈប់នូវគ្រប់ទម្រង់នៃការរំលោភបំពាន​លើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនសង្គម ។

ពួកគេបន្តទៀត​​ថា៖ «យើងខ្ញុំ​សង្ឃឹមថា តុលាការនឹងពិនិត្យពិចារណា មិនធ្វើការចោទប្រកាន់លើលោក ស៊ឹង សែនករុណា។ យើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នា ក៏នៅតែបន្តឈរជាមួយលោក ករុណា និងពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប ដែលធ្វើការងារដោយអហិង្សា ក្នុងការលើក​កម្ពស់ និងការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេស»។

អង្គការ សមាគម​ សហជីព និងសហគមន៍មូលដ្ឋានទាំងនោះ មានដូចជា សហគមន៍អមលាំង(កំពង់ស្ពឺ) សហគមន៍ដីធ្លីអណ្តូងត្របែក(ស្វាយរៀង) សម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា មជ្ឈ​មណ្ឌល​កម្ពុជា​ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ មជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារនិងសិទ្ធិ​មនុស្ស​ សមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ សម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា អង្គការ​លីកាដូ និង​បណ្តាញយុវជនកម្ពុជា​ ជាដើម។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម​នោះបន្ថែមទៀតថា៖ «សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិរិះគន់ពាក់ព័ន្ធនឹង​សិទ្ធិ​នយោ​បាយ គឺត្រូវបានការពារ​ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងកតិកាសញ្ញា​អន្តរជាតិ​ស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ ដែលកម្ពុជាបានអនុម័តផ្តល់សច្ចាប័ន។ ការនិយាយក្នុងអត្ថបទសារព័ត៌មានបែបនេះ មិនគួរត្រូវបាន​គេប្តឹងពីបទល្មើសព្រហ្ម​ទណ្ឌ​នោះទេ»។

នាយកប្រតិបត្តិនៃបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង មានប្រសាសន៍ថា ក្រោយ​ពីមានការ​បកស្រាយ​ពីលោក ស៊ឹង សែនករុណា និងសារព័ត៌មានឌឹ ខេមបូឌា ដេលីរួចមក លោកសង្ឃឹមថា អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន ក៏ដូចជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នឹងមានការយោគយល់ខ្ពស់ចំពោះលោក ស៊ឹង សែនករុណា។

លោកថា៖ «បន្ទាប់ពីមានការភ័ន្តច្រឡំនូវអ្វីដែលលោក ស៊ឹង សែនករុណា បានធ្វើការបកស្រាយជាមួយខាង ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី លោក ករុណា ខ្លួនឯង​ក៏បានបង្ហាញថានេះគឺជាការយល់ច្រឡំ ថាលោកមិនមានចេតនាណាមួយធ្វើឱ្យ​ប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍ខាងណានោះទេ […] បន្ទាប់ពីមានការមកស្រាយទាំងនេះហើយ អាចធ្វើឱ្យ​មានការយល់ពីគ្នាឡើងវិញ»។

លោក ហេង គឹមហុង បន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំរំពឹងថា លោក ហ៊ុន សែន គួរតែមានអធ្យាស្រ័យ និងមានការយល់យោគចំពោះលោក ស៊ឹង សែនករុណា ពីព្រោះអីកម្ពុជាយើងជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ឈរលើគោលការណ៍សេរីភាពបញ្ចេញមតិ​ […] ធម្មតា សេរីភាពបញ្ចេញមតិវាតែងតែមានការយល់ឃើញ និងទស្សនៈខុសគ្នាពីម្នាក់ទៅម្នាក់។ សង្ឃឹមថា នេះគឺជាសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ហើយ​ក៏ជាការជំរុញ​លើកទឹកចិត្តទៅ​លើគំនិតផ្ទុយនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ»។

កាលពីថ្ងៃទី០៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ក្រោយពីមានការ​ស្នើពី លោក ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រុមមេធាវីតំ​​ណាងគណបក្សនេះ​ បានដាក់​ពាក្យបណ្តឹង ប្តឹងលោក ស៊ឹង សែនករុណា ​​ទៅ​​អយ្យ​ការអម​​សាលាដំ​​បូងរាជធា​​នី​​ភ្នំ​​​​ពេញ​ ដោយគណបក្ស​បានស្នើ​ឱ្យ​ពិនិត្យ ចោទប្រកាន់ និងផ្តន្ទាទោស​ លោក ស៊ឹង សែនករុណា ព្រមទាំង​​ទាម​ទារ​សំណង​ជំងឺ​ចិត្ត ២ ០០០ ០០០ ០០០ (ពីរពាន់លានរៀល) ឬស្មើប្រហាក់ប្រហែល​កន្លះលាន​ដុល្លារអា​​មេរិ​ក។

នៅក្នុងបណ្តឹងនោះ មេធាវីតំណាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានលើកឡើងថា៖ ​«ការប្រព្រឹត្តរបស់បុគ្គលរូបនេះ[លោកស៊ឹង សែនករុណា​] ជាអំពើបង្កចលាចល ញុះញង់បង្កើតឱ្យ​មាន​ការ​ស្អប់ រើស​អើង​ចំពោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងមានចេតនា ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភានីតិកាលទី៥ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ នាពេលដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ»។

ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះ សារ​ព័ត៌មាន ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី កាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែកុម្ភៈ ក៏បានចេញ​សេចក្តីជូនដំណឹង ពីការ​​​កែតម្រូវសម្រង់សម្តីរបស់លោក ស៊ឹង សែនករុណា នៅក្នុង​អត្ថបទ​ព័ត៌មានរបស់ខ្លួន ដែលមានចំណងជើងថា «លោក​ សុន ឆ័យ គ្រោង​លក់ផ្ទះចុងក្រោយរបស់​លោកជាង ១លានដុល្លារដើម្បីសងជំងឺចិត្ត​បក្សកាន់អំណាច»ផងដែរ។

Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះពី​អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា​ លោក សុខ ឥសាន្ត បានទេ។ ប៉ុន្តែកាលពីថ្ងៃទី៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ លោក​​ធ្លាប់បានគូសបញ្ជាក់ថា ការដែលមានពា​ក្យបណ្តឹងពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏ព្រោះ​តែ​លោក ស៊ឹង សែនករុណា បាននិយាយ​ប៉ះពាល់ដល់កិតិ្តយស និង​សេចក្តីថ្លៃ​​ថ្នូ​រ​រ​ប​​ស់គណបក្សនេះ​ ដែលជាការបញ្ចេញមតិក្រៅក្របខណ្ឌនៃសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ។

លោកបន្តថា៖ «គណបក្សប្រជាជន​មានសិទ្ធិក្នុងនាមជាជនទទួលរងនូវការប្រមាថការបៀតបៀនពីខាងក្រៅ ត្រូវដោះស្រាយរកយុត្តិធម៌ ហើយដើម្បីដោះស្រាយរកយុត្តិធម៌ គឺមានតែផ្លូវម្យ៉ាង គឺដោះស្រាយតាមប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា ដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹត្យ។ ការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍អ្វីក៏ដោយ វាគ្មានបានផល គ្មាន​បានប្រយោជន៍​អ្វី ឬគ្មាន​ឥទ្ធិពល​អ្វី ដល់ដំណើរការនីតិវិធីរបស់តុលាការ តាមពាក្យបណ្តឹងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេ »។

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈនេះ​​ថា សង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ ពុំមានសិទ្ធិ​អ្វី​នៅក្នុង​ការចេញ​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍ សុំឱ្យ​មានការដកពាក្យបណ្តឹងជំនួសលោក ស៊ឹង សែនករុណា នោះ​ទេ។ លោកបន្ត​ថា លោក ស៊ឹង សែនករុណា ខ្លួ​នឯងគួរតែបានបង្ហាញនូវចេតនា​នៃ​ការចង់​​បាននូវការលើកលែងទោស ហើយ​ការ​សម្រេចដកពាក្យបណ្តឹង ឬមិនដក គឺអាស្រ័យ​​ទៅ​លើ​​ដើមបណ្តឹង។

លោកថា៖ «លោក ករុណា ទទួលស្គាល់ថា ខាងកាសែតបានស្រង់សម្តីគាត់ខុស ចឹង​បានន័យ​ថា​ គាត់ទទួលស្គាល់នូវកំហុសពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ ទៅដល់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមែន​ហើយ ​បានគាត់ទៅកែកាសែត កែ​សម្តីវិញ ប៉ុន្តែមុននឹងគេប្តឹង ម៉េចក៏គាត់​មិនកែ? […] ហើយ​គាត់​ខ្លួន​ឯង​ហ្នឹង មាន​បានធ្វើអីទេជាមួយដើមបណ្តឹង ហេតុអីក៏មានសង្គមស៊ីវិលណាមកចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ណាជំនួសទៅវិញ? លោក ករុណា មានបានបង្ហាញចេតនាទៅសម្របសម្រូល សុំទោសអីយ៉ាងម៉េចទេ?»។

អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលរូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា ពាក្យបណ្តឹងផ្លូវច្បាប់ដែលបានដាក់ទៅដល់តុលាការ មិនអាចឱ្យ​អ្នកណា​មកហៅថាជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនោះទេ ព្រោះអ្នក​ដែលប្រព្រឹត្តិ​ខុស​​ ត្រូវតែប្រឈមមុខនឹងវិធានការផ្លូវច្បាប់។

លោកថា៖ «ពាក្យបណ្តឹងផ្លូវច្បាប់ អ្នកបំពានច្បាប់គឺត្រូវតែទទួលខុសត្រូវ អ្នកដែលត្រូវបានគេបរិហារកេរ្តិ៍នោះ គេក៏ត្រូវមានសិទ្ធិទទួលបានយុត្តិធម៌ដែរ […] បណ្តឹងផ្លូវច្បាប់ មិនមែនជាការរំលោភបំពានដល់អ្នកណាទេ នេះគឺជាដំណើរការនីតិវិធីនៅក្នុងនីតិរដ្ឋ រាល់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការ មិនអាចមានអ្នកណាបកស្រាយថាជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនោះទេ ពីព្រោះអ្នកដែលត្រូវបានគេចោទប្រកាន់នោះ តើគេឈឺចាប់ប៉ុណ្ណា?»។

បើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល លោក ស៊ឹង សែន​ករុណា គឺជាអនុ ប្រធានផ្នែកឃ្លាំមើលការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិនៃសមាគម​អាដហុក ហើយ​​អស់រយៈពេលជា​ច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដែលលោកហ៊ាននិយាយ​ជាសាធារណៈអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ការបា​ត់បង់ធនធានធម្ម​ជាតិ ព្រៃឈើ បរិស្ថាន និងភាពអយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គម៕

ពលរដ្ឋឥផើនៅស្រុកពារាំង ខេត្តព្រៃវែង បង្ហាញការព្រួយបារម្ភដីបាក់ស្រុតបន្តទៀត បន្ទាប់ពីផ្ទះចំនួនខ្នង​​បាក់​​ធ្លាក់ចូ​​លទន្លេកា​​ល​​ពីសប្តាហ៍មុននេះ។

លោក យន់ បូរី អាយុ៤៦ ឆ្នាំ រស់នៅឃុំកំពង់ពពិល ស្រុកពារាំង ខេត្តព្រៃវែង អះអាងរូបគេមានការព្រួយបារម្ភខ្លាចបាក់ដីទៀត ក្រោយមានហេតុការណ៍បាក់ដីនៅតាមច្រាំងទន្លេនេះ ទើបតែបានកើតឡើងថ្មីនេះ​​។លោក​ប​ន្ត​​​ថា មូលហេតុនៃការបាក់ដីច្រាំងទន្លេនេះ តាមការសង្កេតដោយសារតែទឹកស្រក ក្រោយពេលទឹកស្រក​​ធ្វើ​​ឱ្យ​​ដី​បាក់​​​​ស្រុតតែម្តង។លោកអំពាវនាវសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋាភិបាល និងភាគីពាក់ព័ន្ធជួយ​ដោះស្រាយជូនពល​​រដ្ឋ ​ដែលកំពុងតែជួបការខ្វះខាតផ្នែកជីវភាព។

លោកបន្តថា៖ « សូមជួយដោះស្រាយចំពោះគ្រោះថ្នាក់នេះផង ពួកខ្ញុំជាប្រជាពលរដ្ឋក្រខ្សត់ពេកហើយ »។

មិនមែនមានតែលោក យន់ រី ម្នាក់ទេ ដែលបង្ហាញក្តីកង្វល់ចំពោះបញ្ហាដីច្រាំងទ​ន្លេបន្តបាក់ជាថ្មីទៀតនេះ​។ស្ថិ​ត​​​​ក្នុងវ័យ៣៩ ឆ្នាំ និងរស់នៅភូមិជំនីក ឃុំកំពង់ពពិល ស្រុកពារាំង ខេត្តព្រៃវែងដែរ អ្នកស្រី សំ សំ​​អាត ក៏​​ប​​ង្ហា​​ញ​​អារម្មណ៍ភ័យភិតដូចគ្នាដែរ។អ្នកស្រីបានប្រាប់បន្ថែមទៀតថាផ្ទះរបស់អ្នកស្រីប្រហែ​ល​​ជារស់នៅ​​​លែងកើតទៀតហើយ បើបាក់ពាក់កណ្តាលផ្ទះហើយ ហើយគៀកផ្លូវទៀត​។ ​

អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ការខូចខាតដោយគ្រោះធម្មជាតិនេះអាជ្ញាធរមូដ្ឋានបានជួយរុសរើ ដឹកជញ្ជូនដែរ តែអត់មានជាសំណងខូចខាតអ្វីទេ ខ្ញុំសូមជួយដោះស្រាយពួកខ្ញុំប៉ុន្មានគ្រួសារ ព្រោះពួកខ្ញុំទីទាល់ក្រខ្លាំងណាស់ ម្យ៉ាងបំណុលធនាគារ ហើយបែមកជួបគ្រោះធម្មជាតិអញ្ជឹងទៀត »។

ដោយឡែក អ្នកស្រី រី ដែលអះអាងធ្លាប់រងគ្រោះដោយសារបាក់ស្រុតផ្ទះចូលទន្លេទាំងស្រុង បានប្រាប់ គេ​​​ហ​ទំ​ព័រ Newsr​oo​m Cambodia ថា ក្រុមគ្រួសារអ្នកស្រីមិនមានរបួសដោយសារគ្រោះថ្នាក់នេះនោះទេ។ទន្ទឹម​​នឹ​​ង​​​​នេះ អ្នកស្រីស្នើឱ្យអ្នកមានចិត្តសប្បុរសនានា ជួយប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដោយសារបាក់ស្រុតដីនៅខេ​ត្ត​​ព្រៃ​​វែងនេះផង​។​

អ្នកស្រីបន្តថា៖ « សូមអាជ្ញាធរ ឬសម្បុរសជនជួយផង ព្រោះសុទ្ធជាអ្នកអត់ៗ » ។

ទាក់ទិនបញ្ហានេះ មេឃុំកំពង់ពពិល ស្រុកពារាំង ខេត្តព្រៃវែង លោក ឈាង សាវី ឱ្យដឹងថាផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែ​ល​​​​បាក់ចូលទន្លេនេះ មកពីពលរដ្ឋមិនអនុវត្ត និងធ្វើតាមការអំពាវនាវពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។លោកថា នេះមិនមែនជាលើកទីមួយទេ កន្លងមកផ្ទះពលរដ្ឋតែងបាក់របៀបនេះជារៀងរាល់ឆ្នាំរបៀបនេះដែរ។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំឃាត់គាត់ជារឿយៗ មិនឱ្យធ្វើទេនៅមាត់ទន្លេ ប៉ុន្តែគាត់មានលេសថា អត់មានដីនៅ ណាមួយនៅតំបន់នេះនៅតាមមាត់ទន្លេអ្នកភូមិធ្វើផ្ទះតាំងពីណាពីណីមក ពីដើមផ្ទះតិច ឥឡួវផ្ទះច្រើន នោះជាដីកម្មសិទ្ធិគាត់ តែដីនោះជាដីចំណីទន្លេ អញ្ចឹងប័ណ្ណកម្មសិទ្ធក៏អត់ចេញឱ្យគាត់ដែរ »។

បើតាមលោក ឈាង សាវី កាលពីឆ្នាំ២០២៣ ផ្ទះនៅឃុំកំពង់ពពិលនេះ បាក់សរុបប្រហែល៩៥ ខ្នងមក​​ហើ​​យ   ដែលនេះជាទិន្នន័យសរុបទាំងធ្ងន់ និងទាំងស្រាល ដោយក្នុងនោះ មានផ្ទះ ៣ខ្នង បានបាក់ចូលទន្លេទាំងស្រុ​​ង​​។

ជាមួយគ្នានេះ លោក ចេម ប្រា អភិបាលស្រុកពារាំង អះអាងដោយខ្លីថាគ្រោះធម្មជាតិនេះ បណ្ដាលឱ្យខូចខាតផ្ទះសរុបចំនួន ៥ខ្នងទាំងធ្ងន់ និងស្រាល កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ កន្លងទៅនេះ។

គណនីហ្វេសប៊ុក «ឈ្មោះ ប្រុស ម៉ៅ» ដែលត្រូវជាជាកូនរបស់អ្នកស្រី សំ សំអាត ហើយអះអាងថាជាជនរងគ្រោះបាក់ស្រុតដីកាលពីថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ឱ្យដឹងថាផ្ទះរបស់ឱពុកម្តាយលោកទើបតែធ្វើបាន ៤ឆ្នាំ ហើយក៏ត្រូវបាក់ស្រូតចូលទៅក្នុងទន្លេ ស្របពេលជីវភាពកំពុងជួបការខ្វះខាត។

គណនីហ្វេសប៊ុកនេះបន្ថែថា៖ « ឥឡូវនេះរុះរើ​អស់​ហើយ​លែងមានផ្ទះនៅ​ទីនោះទៀតហើយ​អាណិត​គ្រួសារ​ខ្ញុំ​​ខ្លាំង​ណាស់​​ហេតុអ្វី​ជីវិត​គ្រួសារ​​ខ្ញុំ ​វាជូរចត់ម៉្លេះជាតិ​នេះខំប្រឹង​នាំគ្នារត់គេច​ពីភាពក្រលំបាកកន្លែង​រស់នៅគេ​ង​មិនល្អ​ដល់ពេលបានធ្វើ​បានល្អហើយ​មិច​បានមកជួបរឿងអាក្រក់បែបនេះចឹង »។

អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា(CCHR) លោក វណ្ណ សុ​​ផាត មានប្រសាសន៍ថាដីរបស់ពួកគេសាងសង់គឺជាដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ដូចនេះរដ្ឋមិនអាចចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិឱ្យបាននោះទេ។លោកថាអាជ្ញាធរគួរហាមឃាត់ប្រជាពលរដ្ឋដែលសាងសង់ដីដែលប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នា​​ក់​នេះតាំងពីដើមទីមក ហើយអនុវត្តដោយហ្មត់ចត់ជាងនេះ។បើទោះជាបែបណា អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស​​រូប​​នេះ ក៏នៅតែដាក់ការទទួលខុសត្រូវចំពោះបញ្ហានេះថាគឺជាបន្ទុករបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងភ្នាក់ងារ។

លោកបន្តថា៖ « រដ្ឋគួរតែពិចារណារកដីឱ្យពួកគាត់នៅ ជាពិសេសគឺដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ប្រសិនបើពួកគាត់អត់មានដីនៅ ហើយគាត់នៅប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ចឹង ដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋចឹង គាត់ពឹតជាអត់ដីមែន អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានហ្នឹង គឺថាត្រូវអនុវត្តតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងការស្នើសុំទៅរាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការរកដីសម្បទានសង្គមកិច្ចឱ្យគាត់ដើម្បីឱ្យគាត់បានទៅរស់នៅ មានជីវភាពដូចប្រជាពលរដ្ឋធម្មតា » ។

​​ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​គ្រប់គ្រង​គ្រោះ​មហន្តរាយបញ្ញត្តិមាត្រា​៣៩​​ កំណត់ថារដ្ឋាភិបាល​​កម្ពុជា​ «ត្រូវ​មាន​ថ​​វិ​កា​ និង​ធ​​ន​​ធា​​ន​​​បម្រុង​សម​ស្រប​ដើម្បី​ធានា​ដល់​ការ​គ្រប់គ្រង​គ្រោះ​មហន្តរាយ​» រួម​ទាំង​ការ​ត្រៀម​ឆ្លើយ​តប​ទៅ​នឹ​​ង​គ្រោះ​​​​​​​ម​​ហន្តរាយ​ និង​ការ​ស្តារ​ឡើង​វិញ​ផង​ដែរ​។តារាងទិន្នន័យស្ដីពីចំនួនគ្រោះមហន្តរាយ ដែលចេញដោយអង្គកា​​រទិន្នន័​​យ​​​​ស្តីពីការអភិវឌ្ឍ(ODC) រកឃើញថាចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៦ ដល់ឆ្នាំ២០៣០ ក​ម្ពុ​​ជារងគ្រោះទឹកជំនន់ច្រើនជាងគេ ខណៈចំ​​ណាត់ថ្នាក់លេខពីរ គឺបញ្ហាខ្យល់ព្យុះ អគ្គិភ័យ និងគ្រោះរាំងស្ងួត​​៕

អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បាននិងកំពុងរៀបចំផ្លូវក្នុងព្រៃធម្មជាតិ ក្នុងសួនរុក្ខជាតិអង្គរ ដែលអនុញ្ញាតិឱ្យ​អ្នក​ទេសចរ ធ្វើដំណើរកម្សាន្តបែប Trekking និង​ស្វែងយល់អំពីជីវចម្រុះ នៅក្នុងព្រៃ​ទំហំ ១៥០​ហិកតា ពីក្លោងទ្វារចូលនៃសួនរុក្ខជាតិអង្គរ រហូតដល់កសិន្ធុខាងត្បូងនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ខេត្តសៀមរាប។​

យោងតាមទំព័រហ្វេស​ប៊ុករបស់​លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤នេះថា ខេត្តសៀមរាប ជាប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់មួយរបស់កម្ពុជា ដែល​សម្បូរទៅ​ដោយសក្តានុពលទេសចរណ៍ ទាំង​ផ្នែកវប្បធម៌ បេតិកភណ្ឌ ក៏ដូចជាធម្មជាតិ ដែល​បាន​និងកំពុងយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់​ពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការរៀបចំ និងអភិវឌ្ឍសម្បទាទេសចរណ៍សម្រួលដល់ការទស្សនាឱ្យកាន់តែល្អប្រសើរ និងសម្បូរបែប។

លោក​បន្តថា៖ «ដើម្បីបន្ថែមសក្តានុពលដល់តំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ​ឱ្យកាន់តែមានភាពទាក់ទាញ អាជ្ញាធរ​ជាតិអប្សរា បាន​និងកំពុងរៀបចំនូវផ្លូវក្នុងព្រៃធម្មជាតិ ក្នុងសួនរុក្ខជាតិអង្គរ ដែលនឹងផ្តល់ភាពងាយស្រួលដល់អ្នកទេសចរ អាច​ធ្វើការ​ដើរ​កម្សាន្ត​បែប Trekking និងស្វែងយល់អំពីជីវចម្រុះ នៅក្នុងព្រៃទំហំ ១៥០ហិកតា ដោយឥតគិតថ្លៃ ពីក្លោង​ទ្វារ​ចូល​នៃសួនរុក្ខជាតិអង្គរ រហូតដល់កសិន្ធុ ខាងត្បូងនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត»។

ប្រធាននាយកដ្ឋានផ្សព្វផ្សាយ និង​ជាអ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធរជាតិ​អប្សារា លោក ឡុង កុសល មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការសាងសង់ផ្លូវដើរក្នុងព្រៃធម្មជាតិ​នេះ បានចាប់ផ្តើមតាំងពីកំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣ ហើយនឹងបញ្ចប់នៅខ្ទង់​​ប្រមាណ ៦ខែទៀត។ លោកបន្ត​ថា ផ្លូវ​នេះ មានទទឹង​ប្រមាណ ២ម៉ែត្រ និងប្រវែងវែងគួរសម ព្រមទាំង​មានការរៀបចំនូវហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេង​ៗផងដែរ

លោកថា៖ «អ្វីដែលសំខាន់បំផុតនោះ នៅតាមដងផ្លូវ យើងរៀបចំឱ្យ​​មានកន្លែងអង្គុយ ឱ្យ​​មានកន្លែងឈប់សំរាកជើង ឱ្យ​មានអីត្រឹមត្រូវ ដោយសារតែអាគន្លងផ្លូវហ្នឹង ក៏វាឆ្ងាយដែរ ចឹងយើងត្រូវរៀបចំកន្លែងឱ្យ​មានកន្លែងឈប់សំរាកដែលមានផាសុខភាព។”

អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ផ្លូវនេះជាគន្លងដែលត្រូវបានក្រុមការងារនៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សារា តម្រាយថ្មី ដែលបានរៀបចំដោយមិនឱ្យ​មានការប៉ះពាល់ទៅដល់ដើមឈើធំៗ ដែល​មានវត្តមាននៅក្នុងព្រៃនៃសួនរុក្ខអង្គរនេះទេ​។ លោកបន្ថែមថា ការដើរកម្សាន្តនៅក្នុងផ្លូវនេះអាចផ្តល់ឱកាសឱ្យ​អ្នកទេសចរ​ផ្សារភ្ជាប់​ខ្លួន​ជាមួយ​នឹង​ធម្មជាតិ និងអាចទស្សនា​ជាមួយនឹងសត្វដែលមានវត្តមាននៅក្នុងព្រៃផងដែរ។

លោកថា៖ «ផ្លូវនេះផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងធម្មជាតិ ដែលអាចនឹងមានសត្វផ្សេងៗ ដូចជា សត្វស្លាបជាដើម ដែលភ្ញៀវទេសចរណ៍អាចនឹងគយគន់បាន»។

ប្រធាន​ស្តីទីមន្ទីរទេសចរណ៍​ខេត្តសៀមរាប លោក ថុង សេរីវុធ មានប្រសាសន៍ថា ការដែលបង្កើតផ្លូវនេះ​ អាចជាឱកាសមួយដែលខេត្តសៀមរាបអាចទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ​បានកាន់​​តែ​ច្រើន ជាពិសេសអ្នកទេសចរ​បែបផ្សងព្រេង។ 

លោកថា៖ «វាអាចនឹងទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ភ្ញៀវដែរ ព្រោះតំបន់អង្គរយើងវាមានដើមឈើធំៗ បើយើងដើរតែតាមផ្លូវមុខប្រាសាទ និងជុំវិញប្រាសាទ អ្នកទេសចរ​ផ្សងព្រេង​គាត់អាចទាក់ទាញដែរកន្លែងនេះ​ […] វាមានទេស​ចរណ៍​ច្រើន​ប្រភេទ​ណាស់ ទេសចរណ៍បែបផ្សងព្រេង​គាត់ចូលចិត្តឡើងភ្នំ រុក​ព្រៃអីផ្សេងៗ ព្រោះកន្លងមកអ្នក​​ទេស​ចរមួយ​ចំនួន​គាត់ទៅមើលប្រាសាទដែរ តែគាត់ដើរថតសត្វ ថតរុក្ខជាតិអីផ្សេងទេ»។

គួរបញ្ជាក់ថា រាជរដ្ឋាភិបាល អាណត្តិទី៧ បាន​និង​កំពុង​យកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំង ក្នុង​ការរៀប​ចំ និង​អភិវឌ្ឍន៍​សម្បទា​ទេសចរណ៍​ សម្រួលដល់ការទស្សនាឱ្យ​កាន់តែល្អប្រសើរ និងសម្បូរបែបដើម្បីបំពេញតម្រូវការ និងផ្តល់អនុស្សាវរីយ៍ល្អៗដល់អ្នកទេសចរដែលបានទៅ​កម្សាន្តនៅខេត្តសៀមរាប​។

លើសពីនេះទៅទៀត រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏បានដាក់ចេញនូវយុទ្ធនាការ “ទស្សនាសៀមរាប ឆ្នាំ២០២៤ – Visit Siem Reap 2024” ដោយផ្តោតលើការផ្សព្វផ្សាយអំពីសក្តានុពលនៃខេត្តសៀម​រាប ដែលមានគោលដៅជាច្រើនផ្សេងទៀត លើស​ពីការទស្សនាតែប្រាង្គប្រាសាទ ឱ្យបានកាន់តែទូលំទូលាយ ដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវ​ទេសចរទៅ​ទស្សនានៅទីនោះ​កាន់តែច្រើន​ឡើងបន្ថែមទៀត៕​

របាយការណ៍របស់ក្រសួងបរិស្ថាន បង្ហាញថា ការនាំចូលថង់ប្លាស្ទិកមកកម្ពុជា មានកា​រ​ថយចុះ​ប្រមាណ ៥០% នៅត្រីមាសទី៤ បើប្រៀបធៀបនឹងត្រីមាសទី៣ ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ប៉ុន្តែសង្គមស៊ីវិល និងក្រុមយុវជនផ្នែកបរិស្ថាន​ថា ការនាំចូល​ថយចុះនេះ មិនបា​នធ្វើឱ្យអត្រា​នៃការប្រើប្រាស់​ថយចុះនោះ​ទេ។​

យោង​តាម​របាយ​ការណ៍​ដែល​ចេញ​ផ្សាយ​នៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក​​របស់​​ក្រសួង​បរិស្ថាន កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ២០២៤ បង្ហាញ​ថា ​ការនាំចូលប្លាស្ទិកនៅក្នុងត្រីមាសទី៤ ឆ្នាំ២០២៣ (ខែតុលាដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣) មានចំនួន ៣៣៤៩៧.៦៣ គីឡូក្រាម ថយចុះ ៥០% បើធៀបនឹងត្រីមាស​ទី៣ (ខែកក្កដា ដល់ខែកញ្ញា) ដែលមានចំនួន ៥៨៣៤២.១៥គីឡូក្រាម​។

របាយការណ៍ដដែល បន្តថា នៅក្នុងត្រីមាសទី១ (ខែមករា ដល់ខែមីនា) ឆ្នាំ២០២៣ ចំនួនប្លាស្ទិកដែលនាំចូលមាន ៨០៣១៤,៦៧ គីឡូក្រាម និង​ត្រីមាសទី២ (ខែមេសា ដល់ខែមិថុនា) មានចំនួន ៦៥៧២៦.៣៦គីឡូក្រាម។ ដោយឡែក​ បើប្រៀបធៀបការនាំចូល​ប្លាស្ទិកក្នុង​ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ ដែល​ចំនួន ១២ ០៧៨,០៤ គីឡូក្រាម និង​ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ដែលមានចំនួនសរុប ៦២ ២៨៤,០១ គីឡូក្រាម គឺការនាំចូលមានការថយចុះរហូតដល់ទៅ ៨០%។

ក្រសួង​បានគូសបញ្ជាក់ថា តួលេខនៃការថយចុះ​នេះ គឺឆ្លុះបញ្ចាំងពីឥទ្ធិពលនៃការផ្សព្វផ្សាយបញ្ជ្រាប​ចំណេះដឹង​ជាសាធារណៈ ជំរុញឱ្យមាន​ការផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិត និងឥរិយាបថជាវិជ្ជមានចំពោះប​រិស្ថាន។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ខ្វែ អាទិត្យា មានប្រសាសន៍ថា តួលេខ​នេះបានមកពីចំនួន​ប្លាស្ទិក​​ដែល​ក្រុមហ៊ុន​សុំអនុញ្ញាតនាំចូលពីបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗ ហើយវា​បាន​អនុលោម​ទៅ​តាមលក្ខ​ខណ្ឌ​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​នាំ​ចូល ដែល​មាន​ចែង​ក្នុង​អនុក្រឹត្យលេខ១៦៨ អនក្រ.បក ស្តីពីការគ្រប់​គ្រង​ថង់​ប្លាស្ទិក (កម្រាស់ចាប់ពី ០,០៣មីល្លីម៉ែត្រ ឡើងទៅ)។

លោកបន្តថា ការ​ថយចុះ​នៃការនាំចូលថង់ប្លាស្ទិកមកកម្ពុជា មាន ២ករណី ក្នុងនោះករណីទី១ ដោយសារ​មាន​ការយល់ដឹង និងការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេស ក្នុងយុទ្ធនាការកាត់បន្ថយ​ការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក​ ក្រោមប្រធានបទ «ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំមិនប្រើថង់ប្លាស្ទិកទេ» ដែល​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ២០២៣ ហើយ​បច្ចុប្បន្នមានមនុស្សប្រមាណ​ជិត ៥លាននាក់ បានចូលរួមអនុវត្តដោយផ្ទាល់ និងករណីទី២ ដោយសារ​​មាន​ការចូលរួមបន្ថែមពីវិស័យឯកជន។

ស្របពេលគ្នានេះ លោក ខ្វៃ អាទិត្យា បានស្នើឱ្យប្រជា​ពលរដ្ឋបន្តចូលរូមយុទ្ធនាការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិកនេះ ដោយឈប់ប្រើថង់ប្លាស្ទិក១ថ្ងៃ​យ៉ាង​តិច ដើម្បីជួយឱ្យកម្ពុជាស្អាត។

លោកបានលើកឡើងថា៖ «សំណូមពរឱ្យបន្តសកម្មភាពជាប្រចាំ និង​អនុវត្តឱ្យ​បាន ១០០ភាគរយ ជាមួយគ្រប់សាលា​រៀន បណ្តា​សហគមន៍ ទីអារាម ទីប្រជុំជន រោងចក្រ សហគ្រាស នៅគ្រប់ទីកន្លែងទូទាំងប្រទេស ដើម្បីមូលដ្ឋានយើងស្អាតគ្មានសំរាម ប្លាស្ទិក»។

បើតាមអ្នកនាំពាក្យរូបនេះ ​ក្រសួង​បរិស្ថាន ក៏​មានយន្តការបន្តយុទ្ធនាការ​សម្អាត​ថង់​ប្លាស្ទិក នៅលើគោក និង​​ក្នុងទឹក ដែលចាប់ផ្តើម​ពីបឹង​ទន្លេសាប ដោយមិន​ឱ្យមានការនាំប្លាស្ទិកចូលបឹង​ទន្លេ​សាប  និង​នៅ​លើ​អាកាស ដែលកន្លងមកក្រសួងបានដាក់ចេញយុទ្ធនាការ blue Sky ដែលឆ្ពោះទៅកម្ពុជាអព្យាក្រឹតកាបូនឆ្នាំ២០៥០។

នាយកប្រតិបត្តិសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង យល់​ថា ជារឿងល្អដែលក្រសួង​រៀបចំជារបាយការណ៍ជុំវិញ​ការនាំ​ចូល​ថង់ប្លាស្ទិកនេះ។ តែយ៉ាងណា លោក​សង្កេតឃើញថា បើទោះជាតួលេខនៃការនាំចូលថយចុះ ប៉ុន្តែ​ចំនួន​នៃ​ការប្រើប្រាស់ និងការចែកចាយនៅលើទីផ្សារ ហាក់បីដូចជាមិនទាន់បង្ហាញ​ពីការធ្លាក់ចុះនៅឡើយ​ ហើយតម្លៃប្លាស្ទិកនៅតែ​ទាប​ដែលធ្វើឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋងាយស្រួលក្នុងការរកទិញ ​និងប្រើប្រាស់។

លោកថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ការដាក់បញ្ហាប្លាស្ទិកជាទំនិញគ្រោះថ្នាក់ ជារឿងមួយសំខាន់ ដែលគួរតែត្រូវបានគិតគូរ និងពិចារ​ណា ដាក់​ទិស​ដៅ។ លើស​ពីការផ្សព្វផ្សាយ ក្រសួងបរិស្ថានគួរតែធ្វើការជាមួយ​បណ្ដាសា​លារៀន ឬក្រសួងអប់រំ ដើម្បីធ្វើការអប់រំណែនាំ និងឈានទៅរកការគ្រប់គ្រងប្លាស្ទិកបាន […] មួយ​ទៀត​​ ការ​ដំឡើងថ្លៃប្លាស្ទិក។ ទាំង​អស់ហ្នឹង ខ្ញុំយល់ថា ​គឺសុទ្ធ​សឹង​តែ​ជាគោលនយោបាយ និងទិសដៅគួរតែត្រូវបានធ្វើការអនុវត្តឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន ចាប់ពីពេលនេះតទៅ ដើម្បីជាគោលនយោបាយមានភាពល្អប្រសើរនាថ្ងៃអនាគត»។

សកម្មជនបរិស្ថាន​នៃចលនាមាតាធម្មជាតិ លោក ថុន រដ្ឋា សាទរចំពោះការ​ថយចុះនូវការ​​​នាំ​ចូលប្លាស្ទិក​​ពីក្រៅប្រទេស​មកកម្ពុជា ប៉ុន្តែលោកមិនទាន់ដឹងច្បាស់ទេថា ការថយចុះនេះ ដោយ​សារតែ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ ឬមានការផលិត​នៅក្នុង​ស្រុក។

លោក​បន្ថែម​ថា៖ «ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ គឺមានតួនាទីក្នុងការបង្ហាញអំពីផលប៉ះពាល់ ដើម្បីឱ្យប្រជាជនខ្មែរបាន​ដឹង បាន​ឃើញ​អំពី​ផល​ប៉ះពា​ល់​ដែលបណ្តាលមកពីការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក និងលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការចូលរួមការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក តាមរយៈការប្រើប្រាស់វត្ថុដែលធ្វើពីរុក្ខជាតិវត្ថុដែលអាចរំលាយបាន»។

លោកស្នើឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋព្យាយាមកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក​ឱ្យអស់ពីលទ្ធភាព ដើម្បីនាំឱ្យមានសុខភាពល្អ និង​បរិស្ថានស្អាត។

សកម្មជនបរិស្ថាននៃចលនាមាតាធម្មជាតិមួយរូបទៀត លោក គឹម ជីលីន លើកឡើងថា ការថយចុះនៃការនាំចូលប្លាស្ទិកនេះ ​ជាតួរ​លេខ​មួយក្នុងរយៈពេលខ្លី ប៉ុន្ដែជាការរំពឹងទុក លោកចង់ឃើញ​ភាព​ជានិរន្ត ដែលពលរដ្ឋ​​ចាប់ផ្តើមឈប់ប្រើប្រាស់ថង់​ប្លាស្ទិក។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំសំណូមពរទៅដល់ក្រសួងពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ និងលើកទឹកចិត្តឱ្យ​មាន​ការរៀបចំធុងសំរាម​នៅតាមទីសាធារណៈ ឱ្យមានការសម្អាត ជាពិសេសយកចិត្តទុកដាក់ជុំវិញការប្រមូលសំរាម ផ្ដល់លក្ខណៈងាយស្រួលក្នុងការគ្រប់គ្រងសំរាម»។

ចំណែក ស្ថាបនិក​នៃស៊ីងប្លាស្ទិក (Think Plastic) លោក​ស្រី អាត  សុធាវី លើកឡើងថា ការ​ធ្លាក់ចុះនៃ​បរិមាណ​នាំចូលប្លាស្ទិកមកកម្ពុជា​ ជាក្តីសង្ឃឹមមួយ​ដែលអាចជួយឱ្យមានការ​​កាត់​បន្ថយ​​សំរាម​​​ប្លាស្ទិកនៅក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ ក៏ដូចជានៅប្រទេស​​កម្ពុជាទាំងមូល។

លោក​ស្រីថា៖ «សង្ឃឹមថា ឆាប់ៗ គឺក្រសួងនឹងធ្វើការដាក់ផែនការ​ហាមឃាត់ការនាំចូលតែម្ដង ហើយបើសិនជាយើងមាន​ដល់ ក្នុងកម្រិតក្លាយទៅជាច្បាប់ហាមឃាត់មិនឱ្យមានការនាំចូលហើយ អញ្ចឹង​រឿងមួយ​ដែល​យើង​មើល​ឃើញ គឺ​ចំនួននិង​ការប្រើប្រាស់ហ្នឹង វានឹងត្រូវបានកាត់បន្ថយ»។

លោក ប៉ោ ចាន់ផល ជា​អ្នករត់រម៉កកង់បី​នៅរាជធានីភ្នំពេញ មានប្រសាសន៍​ថា ការ​ប្រើប្រាស់​ថង់ប្លាស្ទិក ហើយ​បោះចោលនៅទីសាធារណៈ នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន។ លោកបន្តថា ប្រសិន​​បើ​​មាន​សម្ភារៈ​ដែល​អាច​ដាក់​ក្នុង​កាបូប​បាន ឬមានសម្ភារៈដែលអាចប្រើប្រាស់ជំនួស​ប្លាស្ទិក​បាននោះ លោកនឹង​មិនប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក​ទៀត​ទេ។

លោកបន្ថែម​ថា៖ «មុនយើងបោះយើងយកដាក់នៅក្នុងធុងសំរាម ដើម្បីកាត់បន្ថយសំរាមនៅជុំវិញកន្លែងដែលយើងរស់នៅ សូមឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ​ទាំងអស់ ចេះយកសំរាមទៅដាក់នៅក្នុងធុងសំរាម ចំណែកអ្នកលក់របស់ផ្សេងៗគួរតែណែនាំដល់អ្នក​ទិញ»។

ទន្ទឹមនឹងនេះ លោកស្នើឱ្យមន្ត្រីបរិស្ថាន និង​អង្គការដៃគូ បង្កើនការផ្សព្វផ្សាយ និង​ណែនាំ​​អំពីផល​ប៉ះពា​ល់​នៃការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិកទៅ​ដល់ប្រជាពលរដ្ឋបន្ថែមទៀត ​ដើម្បីកាត់​​បន្ថយ​ការ​ប្រើប្រាស់​ថង់​ប្លាស្ទិក​ និងផលប៉ះពាល់ទៅ​បរិស្ថាន និងសុខភាពមនុស្ស​សត្វ​។

បើតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងបរិស្ថាន កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ នៅកម្ពុជា មានកាកសំណល់​ប្រមាណ​ជាង ១ម៉ឺនតោន ត្រូវបានបង្កើតឡើងជារៀងរាល់ថ្ងៃ ក្នុងនោះមានសំណល់ពី ៦០​ទៅ៦៥ភាគរយ ជាសំណល់សរីរាង្គ ២០ភាគរយ​ជាសំណល់ប្លាស្ទិក និង​ប្រមាណ ១០ភាគរយ ជាសំណល់រឹង។

ចំណែក មន្ត្រីកម្មវិធីជីវភាពនៃអង្គការអភិរក្សដើម្បីធនធានធម្មជាតិ (FACT) លោក ឡាយ ម៉េងហួត​ ធ្លាប់បាន​លើកឡើងដែរថា បើសិនមិនមានវិធានការ​ទប់ស្កាត់ និងកាត់បន្ថយ ឬឈប់ប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិកនោះទេ វានឹងបង្កផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់បរិស្ថាន និង​សុខភាព។

លោកថា៖ «ប្លាស្ទិកជាវត្ថុមួយអត់ងាយរលាយទេ ទោះបីនៅលើផែនដីយើង ត្រូវហាលក្តៅ ហាល​ថ្ងៃ​រយៈពេល១០០ឆ្នាំ វាអត់ទាន់ទៅណាផង[…] ប្លាស្ទិកវាជាកត្តា​មួយ​ដែលធ្វើឱ្យ​មាន​បញ្ហា​​​ច្រើនណាស់ទាក់ទងទៅនឹងទីមួយបរិស្ថាន ទី២ បើវាទៅកន្លែងណា​វាចង្រៃកន្លែងហ្នឹង ឧទាហរណ៍ថា វាទៅក្នុងទឹក​ ជីវចម្រុះនៅក្នុងទឹកវាអត់អាចរស់បានទេ ហើយ​បើនៅលើដីយើងអត់អាច​ដាំដំណាំបានទេ ព្រោះវាធ្វើឱ្យដីខ្សោះគ្មានជីជាតិ អីចឹង​យើង​ត្រូវ​រកវិធីសាស្ត្រ​កែច្នៃវា ហើយ​កាត់បន្ថយវា​។ បើប្រជាពលរដ្ឋយើងព្យាយាមប្រើវាជាប្រចាំថ្ងៃ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ហើយយើង​អត់ Ricycle វាមកវិញទេយើងនឹងជួបបញ្ហាហើយ»៕

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន ឱ្យដឹងថា ម៉ាស៊ីនថតចំនួន ៤១០គ្រឿងបន្ថែមទៀត នឹងត្រូវបំពាក់ នៅក្នុងព្រៃនៃតំបន់អភិរក្សជួរភ្នំក្រវាញ ដើម្បីតាមដានសកម្មភាពសត្វព្រៃ និងបម្លាស់ទីរបស់​ពួក​គេ ព្រមទាំងជាផ្នែកមួយនៃការការពារ និងអភិរក្សសត្វព្រៃ​។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន លោក អ៊ាង សុផល្លែត មានប្រសាសន៍ប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia ថា ការដាក់បំពាក់ម៉ាស៊ីនថតនៅក្នុងតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញនេះ គឺដើម្បីតាមដានការចាប់ចំណីរបស់សត្វព្រៃ ដោយ​ផ្តោតសំខាន់លើសត្វខ្លា ដែលស្ថិតក្រោមការណែនាំពី​អ្នកបច្ចេក​ទេស​មក​ពី​ប្រទេសឥណ្ឌា។

លោកថា៖ «យើងត្រូវការដាក់កាមេរ៉ាបន្ថែម ដើម្បីតាមដានវត្តមាន និងអវត្តមានសត្វព្រៃដែល​ជា​ចំណីរបស់សត្វខ្លាធំ ដូចជា ប្រើស ខ្ទីង និងជ្រូកព្រៃ​ជាដើម តាមការណែនាំពីអ្នកបច្ចេកទេសមកពីប្រទេសឥណ្ឌា»។

លោក​បញ្ជាក់ថា ការដាក់នេះ តម្រូវឱ្យមានម៉ាស៊ីនថតចំនួនមួយ ក្នុង​មួយគីឡូម៉ែត្រ ហើយ​ការ​​ដាក់​​​នេះ​ធ្វើឡើង​​​​រយៈ​ពេល​ ៣​ខែ ​ក្នុង​រដូវ​ប្រាំង និង​រដូវ​វស្សា ដែល​អាច​វិភាគ​បាន​នូវ​ប្រភេទសត្វ​ជា​អាហារសម្រាប់ស្តារសត្វខ្លាធំបាន។

បន្ថែមពីលើនេះ​ រដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ បានបន្ថែមថា ការបំពាក់ម៉ាស៊ីនថត នឹង​ជួយ​ឱ្យ​អ្នកអភិរក្សក្នុងការរៀបចំផែនការ​ដើម្បីស្តារសត្វខ្លាធំ ក្នុងលក្ខខណ្ឌមិ​នមាន​សត្វព្រៃជាចំណីគ្រប់គ្រាន់ និងសិក្សាពីដង់ស៊ីតេសត្វព្រៃ​ដែលជាចំណីរបស់សត្វខ្លាធំផងដែរ។

លោកថា៖ «វានឹងផ្តល់នូវទិន្នន័យជាក់លាក់របស់ធនធានសត្វព្រៃ តើអាចគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់សត្វខ្លាធំដែរឬទេ? […]​ ហើយក៏នឹងជួយអ្នកអភិរក្សក្នុងការរៀបចំផែនការដើម្បីស្តារសត្វខ្លាធំ ក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនមានសត្វព្រៃជាចំណីគ្រប់គ្រាន់ តើត្រូវបង្កាត់ពូជសត្វព្រៃបន្ថែម ឬផ្តល់សត្វគោ ឬក្របីស្រុកជំនួស»។

លោករដ្ឋមន្ត្រី បានឱ្យ​ដឹងទៀតថា កន្លងមក ក្រសួងបានសហការជាមួយអង្គការ​ដៃគូ Wildlife Alliance, Conservation International, Fauna & Flora International និងគម្រោង Cambodia Sustainable Landscape & Ecotourism Project បានចុះសិក្សា បានប្រមាណ ៣៨២ម៉ាស៊ីនថត​ស្វ័យ​ប្រវត្ត ក្នុងឧទ្យានជាតិជួរភ្នំក្រវាញ តែចំនួនពិតប្រាកដអាចច្រើនជាងនេះ។

Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមរឿងនេះ ពី​​លោកស្រី​បណ្ឌិត Suwanna Gauntlett នាយិកាប្រតិបត្តិនៃអង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តសត្វព្រៃ (Wildlife Alliance)។

នាយកអង្គការមូលនិធិសកលសម្រាប់អភិរក្សធម្មជាតិប្រចាំកម្ពុជា លោក សេង ទៀក បានថ្លែងថា ការបំពាក់ម៉ាស៊ីនថតតាមដានសត្វព្រៃនេះ គឺជារឿងដែលសំខាន់ នៅក្នុងការកត់ត្រាតឹកតាងនៃវត្តមានសត្វព្រៃ និងសម្រាប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ។

លោកថា៖ «វាមានសារៈសំខាន់ ដោយវាបង្ហាញពីភស្តុតាងពីវត្តមាននៃសត្វព្រៃដែលមានវត្តមាននៅក្នុងតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ បើគេថតឃើញខ្លា យើងអាចដឹងថាវាជាប្រភេទខ្លាអ្វី? វាអាចជាខ្លាដំបង ខ្លារខិន អីចឹងទៅ។ […] កាមេរ៉ាស្វ័យប្រវត្តិ ក៏អាចឱ្យ​យើងដឹងពីជម្រកនៃពពួកសត្វព្រៃ​ (Micro Habitats) ថាវានៅក្នុងដែនដែល​គេ​ថត​បាន​ហ្នឹង គុណភាពនៃទីជម្រកដែលវារស់នៅហ្នឹង វាយ៉ាងដូចម្តេចដែរ»។

លើសពីនេះទៅទៀត លោកថា ការដាក់ម៉ាស៊ីនថតស្វ័យប្រវត្តិទាំងនេះ នឹងជួយនៅក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានសំខាន់ៗជាច្រើន និងអាចជួយដល់ការរៀបចំផែនការនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍ និងការ​ពារសត្វ​ព្រៃ ក៏ដូចជាជម្រកសត្វព្រៃឱ្យ​បានកាន់តែប្រសើរឡើង ព្រមទាំងការគំរាម​កំហែង​នានាទៅលើសត្វព្រៃផងដែរ។

លោក សេង ទៀក ថ្លែងថា៖ «លទ្ធផលដែលចេញពីកាមេរ៉ាស្វ័យប្រវត្តិនេះ យើងអាចយកទៅធ្វើជាគោលនៃការរៀបចំផែនការគ្រប់គ្រងសត្វព្រៃ និងទីជម្រកសត្វព្រៃឱ្យ​មានប្រសិទ្ធិភាពផងដែរ […]​​ ចំណុចដែលសំខាន់ កាមេរ៉ា​ យើងអាចរាប់ចំនួនសត្វបានទៀត ការរាប់បានលុះត្រាតែយើងធ្វើការសិក្សាពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ហើយគួបផ្សំជាមួយ​នឹង​ការមើលនឹងភ្នែក គឺដើរព្រៃតែម្តង យកមករួមបញ្ចូលគ្នា យើងអាចវាយតម្លៃទៅលើចំនួនសត្វព្រៃបានហើយ»។

ស្ថិតនៅភាគនារតីនៃប្រទេសកម្ពុជា និងលាតសន្ធឹងលើផ្ទៃដី​ប្រមាណ ១.៥លានហិកតា ​ព្រៃនៅជួរភ្នំក្រវាញ ជារបាំងធម្មជាតិដ៏សំខាន់នៅកម្ពុជា ដែលវាអាចស្រូបកាបូនបានច្រើនជាងគេនៅតំបន់អាស៊ី និងជួយកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់។

តំបន់​ជួរ​ភ្នំ​ក្រវាញ ដែល​ស្ថិត​​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូង​ប្រទេស​កម្ពុជា គឺជា​​តំបន់​​ព្រៃ​ទឹកភ្លៀង​ទ្រង់​ទ្រាយ​​ដើម​​​ធំ​​ជាង​គេ​ទី​២ ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ ហើយវា​គឺជា​ជម្រក​របស់​ប្រភេទ​សត្វ​ព្រៃ​ជិត​ផុត​ពូជ​យ៉ាង​តិច ៦០ប្រភេទ ដោយ​ក្នុង​នោះ​រួម​មាន​ទាំង​ ​ដំរី​​អាស៊ី ក្រពើ​ពូជ​​សៀម ខ្លាឃ្មុំ​​ព្រះ​អាទិត្យ ទោច និង​​ពង្រូល​​ផង​ដែរ៕

ក្រុម​យុវជ​នប្រមាណ ២០នាក់ ស្នើជាថ្មីដល់​​ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ​ផ្តល់យុត្តិធម៌​ជុំវិញ​ភាពមិនប្រក្រតីនៃការលុបឈ្មោះ​គរុនិស្សិតចំនួន ១២រូប​ ចេញពីបញ្ជីរាយនាមសិស្សរៀនថ្នាក់បណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រៀនកម្រិត​មូលដ្ឋាន នៅវិទ្យាល័យជាតិអប់រំកាយ និងកីឡា។

ការស្នើនេះ ធ្វើឡើងក្នុងពេលដែលក្រុមយុវជនទាំងនោះ ធ្វើធម្មយាត្រាដោយថ្មើរជើងពីសួនច្បារ​មុខវត្តបទុមវត្តី ទៅកាន់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ដើម្បីដាក់ញត្តិ​​ នៅព្រឹក​ថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤នេះ។ ការ​ធ្វើធម្មតាយាត្រានេះ បានធ្វើឡើង​ក្រោយពី​វិទ្យាស្ថានជាតិអប់រំកាយ និងកីឡា កាលពីថ្ងៃទី​២៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ បានលុបឈ្មោះ​គុរនិស្សិត​ចំនួន ១២នាក់ ក្នុងនោះមានគរុនិសិ្សតឈ្មោះ កែវ សុវណ្ណឬទ្ធិ​ផងដែរ ក្រោមហេតុ​ផល ខុសលក្ខខន្តិកៈ។

យុវជន រៀម ស្រីពេជ្ររតនា ជានិសិត្ស​ឆ្នាំទី១ នៅពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ​ ដែលបានចូលរួមក្នុងធម្មយាត្រានេះ បាន​លើកឡើង​​ថា ការលុបឈ្មោះគរុនិស្សិត​ទាំង១២រូបនោះ ជារឿងអយុត្តិធម៌ និងមានភាពមិនប្រក្រតី ដែលពួកគាត់​មិនអាចទទួលយកបាន។ ករណីនេះ កញ្ញា ស្នើ​ដល់​ក្រសួងអប់រំ បកស្រាយបំភ្លឺឱ្យបានជាក់លាក់ ចំពោះការបញ្ឈប់គរុនិសិ្សតទាំងនោះ និងស្វែង​រកយុត្តិធម៌ជូនពួកគេ។​

កញ្ញា​ថា៖ «មូលហេតុដែលយើងគិតថារឿងហ្នឹង វាជារឿងមួយអយុត្តិធម៌ចំពោះ សុវណ្ណាឬទ្ធិ មិនត្រឹម​តែ​អយុត្តិធម៌រឿង​ដកគាត់ចេញ ដោយសារលក្ខខណ្ឌកម្ពស់​ បន្ទាប់មកហៅគាត់​មក​រៀន ហើយ​ដកគាត់ចេញវិញ មិនមែនត្រឹមតែរឿងប៉ុណ្ណឹងទេ គឺក្រសួងមិនបានស្រាយបំភ្លឺមិនទទួលស្គាល់កំហុសរបស់ខ្លួនឯង។ រូបភាពមួយទៀត ដែលយើងមើលឃើញថា វាជារឿងអយុត្តិធម៌សម្រាប់​គាត់ គឺឃើញថាមានយុវជនផ្សេង​ដែលគាត់មានវ័យលើស​អាយុ​ តែពួកគាត់អាចចូលរៀនបាន ពួកគាត់អាចចេញធ្វើការបាន។​ ក្នុងនោះពួកយើងជានិស្សិត​បានមើលឃើញពីរូបភាពអយុត្តិធម៌សម្រាប់​ប្រជាពលរដ្ឋ»។

នៅក្នុងញត្តិរបស់ក្រុមយុវជនដែលដាក់ជូនក្រសួងអប់រំ បានលើកឡើងថា កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ គរុនិសិ្សត​ទាំង១២នាក់ មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីរាមនាមឈ្មោះប្រឡងជាប់​ជាស្ថាពរ នៅថ្នាក់បណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រៀន​កម្រិត​មូលដ្ឋាន (១២+២)​ជំនាន់ទី៣០ និង(១២+៤)ជំនាន់ទី៣ នៅ​វិទ្យាស្ថានជាតិ​អប់រំកាយ និងកីឡា។ ក្រោយពីប្រឡងជាប់ជាស្ថាពរ វិទ្យាស្ថាននេះបាន​ប្រកាស​ឱ្យគរុសិស្ស​ដែលប្រឡងជាប់ទាំងអស់​ទៅវាស់កម្ពស់ដើម្បីដាក់ពាក្យចូលរៀន ហើយនៅ​ថ្ងៃទី​២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ គរុនិសិត្ស​ទាំង១២នាក់ បានចូល​រៀនស្របតាម​គោលការណ៍របស់​វិទ្យា​ស្ថាន​។

ញត្តិដដែលបន្តថា ប៉ុន្តែកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ វិទ្យាស្ថានជាតិអប់រំកាយ និងកីឡា បែរជាលុបឈ្មោះគរុនិស្សិតទាំង១២នាក់ ដោយលើកហេតុផលថាខុសលក្ខន្តិកៈទៅវិញ។

ញត្តិនោះបញ្ជាក់ទៀតថា៖ «ខ្ញុំបាទ-នាងខ្ញុំជាគរុនិសិ្សត និស្សិត សិស្ស ដែលតាមដានយ៉ាងយកចិត្ត​ទុកដាក់​នូវភាពអយុត្តិធម៌ដែលកើតមានចំពោះគរុនិស្សិត​ កែវ សុវណ្ណឬទ្ធិ និងគរុនិសិ្សត​១១នាក់ផ្សេងទៀត ស្នើសុំឱ្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បកស្រាយជុំវិញភាពមិនក្រតីនៃការលុបឈ្មោះ កែវ សុណ្ណឬទ្ធិ ព្រមទាំងគរុនិស្សិត ១១នាក់ទៀត និងផ្តល់យុត្តិធម៌ផ្លុវចិត្ត ដើម្បីបញ្ចប់ការ​តស៊ូមតិនៅសាធារណៈ»។

លោក លឹម ស៊ីវម៉េង ជានិស្សិត​នៃសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាជាតិ ដែលចូលរួមធម្មយាត្រា​នោះដែរ បាន​និយាយថា ការដែលពួកគាត់ដាក់ញត្តិនេះ គឺស្នើដល់ក្រសួងអប់រំ ជួយ​រកយុត្តិធម៌ដល់គរុនិសិ្សតទាំង១២រូបនេះ ដើម្បីឱ្យពួកគាត់បានចូលរៀនវិញ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើក្រសួងមិនមានដំណោះស្រាយសមរម្យ​សម្រាប់ពួកគេទេនោះ នោះក្រុមយុវជននឹងបន្តការ​តស៊ូមតិ​នៅទីសាធារណៈ​បន្តទៀត រហូតដល់មានដំណោះស្រាយ។

លោកថា៖ «ចំពោះបញ្ហានេះ យើងនៅតែបន្តទាមទារ ដរាបណាយើងមិនទាន់ឃើញមានយុត្តធម៌ចំពោះយុវជន កែវ សុវណ្ណាឬិទ្ធ»។

យុវជន ​​កែវ សុវណ្ណឬទ្ធិ ជាយុវជនម្នាក់ក្នុងចំណោមគរុនិសិ្សត ១២នាក់ ដែលត្រូវបានលុបឈ្មោះចេញនោះ មានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ក្រសួងអបរំគួរតែឆ្លើយតប រាល់បញ្ហាដែលខ្លួនអនុវត្តមិនត្រឹមត្រូវ ដូចខ្ញុំមិនទាន់អស់ចិត្តទេ ដែលក្រសួងលុបឈ្មោះខ្ញុំត្រឹមតែលក្ខខណ្ឌកម្ពស់អញ្ចឹង ​ទាំងដែលខ្ញុំបានចូលសិក្សារយៈពេល១ខែហើយ ខ្ញុំ​ស្នើឱ្យក្រសួងអប់រំធ្វើការឆ្លើយតបនូវបញ្ហា និងសូមកុំឱ្យក្រសួងអប់រំធ្វើការ​ខុសម្តងហើយម្តងទៀត គឺខុសអត់ចេះចប់ ហើយមិនធ្វើការដោះស្រាយ»។

ជុំវិញករណីនេះ ​អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា បាន​បដិសេធ​ឆ្លើយតប ដោយថា​ រឿងនេះក្រសួងអប់រំ បានចេញសេចក្តីបំភ្លឺរួចមក​ហើយ កាលពីថ្ងៃទី​១៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៣។

យោង​តាមសេចក្តីបំភ្លឺរបស់ក្រសួងអប់រំ កាលពីថ្ងៃ១៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​២០២៣ បានឱ្យដឹងថា ​នៅមុន​ការ​ប្រឡង ក្រសួងបានផ្សព្វផ្សាយសេចក្តីជូនដំណឹង ស្តីពី​លក្ខខណ្ឌជ្រើសរើស ដោយបានកំណត់កម្រិតវប្បធម៌ អាយុ ភាព​នៅលីវរហូតដល់បញ្ចប់ការសិក្សា កម្ពស់ (នារី​ចាប់ពី ១,៥៥ម ឡើងទៅ បុរស​ចាប់ពី ១,៦៥ម ឡើងទៅ) និងបានបញ្ជាក់ថា «ករណីបេក្ខជនក្លែងបន្លំឯកសារ ឬល្មើសនឹងលក្ខខណ្ឌនៃការជ្រើសរើសណាមួយដូចបញ្ជាក់ខាងលើ ត្រូវកំណត់ឱ្យធ្លាក់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ និងត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជី ឈ្មោះប្រឡងជាប់ជាស្ថាពរ ករណីរកឃើញក្រោយពេលប្រឡង»។

សេចក្តីបំភ្លឺដដែល ​បាន​បន្ថែម​ថា គណកម្មការ​​បាន​​ពិនិត្យ និងរកឃើញថា គរុនិស្សិតចំនួន ១២នាក់ ខុសនឹងលក្ខខណ្ឌនៃការប្រឡងជ្រើសរើសគ្រូ​បង្រៀនកម្រិតមូលដ្ឋាន ឯកទេស​អប់រំ​កាយ និង​កីឡា ហើយក្នុងចំណោមនោះមានឈ្មោះ កែវ សុវណ្ណឫទ្ធិ ដែល​បានជ្រើសរើស ប៉ុស្តិ៍បម្រើការ​ងារ​នៅ​វិទ្យាល័យហ៊ុន សែន ពញាក្រែក ខេត្តត្បូងឃ្មុំ មានកម្ពស់ជាក់ស្តែងគឺ ១,៦២ម ខុសនឹងកម្ពស់ដែលបេក្ខជនបានបំពេញក្នុងពាក្យស្នើសុំប្រឡងគឺ ១,៦៥ម។

ប្រភពដដែល​បន្តថា ដោយពិនិត្យឃើញថា កម្ពស់ដែលបានបំពេញនៅក្នុងឯកសារ និងកម្ពស់វាស់ជាក់​ស្តែង​ខុស​គ្នា ផ្ទុយ​ពីលក្ខខណ្ឌនៃការជ្រើសរើសគ្រូបង្រៀនកម្រិតមូលដ្ឋានឯកទេសអប់រំកាយ និងកីឡា ផ្អែកតាមគោលការណ៍ ដែលបានកំណត់ ក្រសួងបានសម្រេចលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីរាយនាមគរុសិស្ស គរុនិស្សិតថ្នាក់បណ្តុះបណ្តាលនៅវិទ្យាស្ថានជាតិ​អប់រំកាយ និងកីឡា។

ប្រធាន​សមាគម​គ្រូបង្រៀន​កម្ពុជា​ឯករាជ្យ អ្នកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី បានជំរុញឱ្យ​ក្រសួង និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ គួរជជែករកដំណោះស្រាយសមរម្យ​មួយ ដើម្បីបញ្ចៀសនូវការកើតមានភាពអយុត្តិធម៌ក្នុង​សង្គម។

អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «​គួរតែមាននីតិវិធីបែបណាដើម្បីឱ្យគាត់ទទួលយកបាន […] បើតាមខ្ញុំមើលឃើញនេះ​ជា​ភាពអយុត្តិ​ធម៌​ចំពោះ​គាត់​ហើយ គាត់នាំគ្នាតវ៉ាដើម្បីយុត្តិធម៌ ចឹង​សូមឱ្យយុត្តិធម៌ឱ្យគាត់ទៅ»៕

មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួងព័ត៌មាន ក្រើនរំលឹកដល់អ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវប្រកាន់ខ្ជាប់នូវសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន ពង្រឹងសមត្ថភាពជំនាញ និងផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពិត ដែលជាការរួមចំណែក​​លើកកម្ពស់វិស័យ​សារព័ត៌មាន និង​បញ្ចៀសនូវរាល់​បណ្តឹង​ ខណៈ​​ក្នុ​ង​​ឆ្នាំ​​២០២​៣​កន្លង​ទៅ ក្រសួងបាន​ដោះស្រាយវិវាទរបស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន​​ជាង ៤០ករណី។

ការក្រើនរំលឹកនេះ បានធ្វើឡើងក្រោយពី​សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅ​កាត់ ខេម​បូចា បានចេញរបាយការណ៍មួយកាលពីចុងខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ស្តីពី​ស្ថានភាពសារព័ត៌មាន​នៅកម្ពុជា (ពីខែតុលា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣) ដោយរកឃើញថា អ្នកសារព័ត៌មាន​នៅកម្ពុជា នៅតែបន្តប្រឈមមុខនឹងការយាយី ខណៈពួកគេព្យាយាមធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍អំពីបញ្ហា​ និងព្រឹត្តការណ៍​រស៊ើបនៅក្នុងប្រទេស​ ក្នុងនោះត្រឹមរយៈពេល៣ខែចុងក្រោយនៃឆ្នាំ២០២៣ មានអ្នកសារព័ត៌មាន​ ៨នាក់ ក្នុងចំណោម ៩ករណី បានរងនូវ​ការប្រឈមផ្នែកផ្លូវច្បាប់ ការគំរាមកំហែង និងការបំភិតបំភ័យ។ ក្នុងរបាយការណ៍នោះ ​ខេមបូចា បន្តថា អ្នកសារព័ត៌មាន នៅតែ​ភ័យខ្លាច​​បញ្ហា​​ផ្លូវ​ច្បាប់ និងការគំរាមកំហែង​តាមរូបភាពផ្សេងៗ ពីសំណាក់អាជ្ញាធរ​ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ​ ​នៅក្នុងការងារប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ។

អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក ទេព អស្នារិទ្ធ នៅថ្ងៃទី៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤នេះ បានស្វាគមន៍ចំពោះការចេញរបាយការណ៍នេះ ដោយថា នេះ​ជាផ្នែកមួយនៃការកត់ត្រានូវរឿងរ៉ាវដែលបានកើត​ឡើង ដែលអាចផ្តល់ជាធាតុចូលសម្រាប់ការតាមដាន ស៊ើបអង្កេតឱ្យ​បាន​ស៊ីជម្រៅ​បន្ថែម​ទៀត ទាំងអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ ដើម្បីអាចក្លាយជាបច្ច័យដល់ដំណោះស្រាយណាមួយ។

លោកបន្តថា ​អ្នកសារព័ត៌មាន និងអង្គភាពសារព័ត៌មានដែលបាន​ចុះបញ្ជី ហើយ​ជួប​ប្រទះបញ្ហាណាមួយ​ ខណៈបំពេញភារកិច្ចតាមក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈត្រឹមត្រូវ និងក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់កំណត់ ត្រូវទទួលបានការការពារ។

លោកថ្លែងថា​៖ «ជាពិសេសក្នុងអាណត្តិទី៧នេះតែម្តង ក្រសួងព័ត៌មាន ក៏ដូចជារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់លើសេរីភាពសារព័ត៌មាន និងការគាំពារ ការពារសិទ្ធិដល់អ្នកសារព័ត៌មាន ក្នុងករណីជួបប្រទះនឹងបញ្ហាក្នុងពេលបំពេញការងាររបស់ខ្លួន»។

ជាមួយគ្នានេះដែរ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ ​បានក្រើនរំលឹកដល់អ្នក​សារព័ត៌មាន និងអង្គភាពសារព័ត៌​មាន ត្រូវចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការផ្សព្វ​ផ្សាយព័​ត៌មាន​ពិត ខ្លឹមសារមានគុណភាព ពោលគឺ​ជាព័ត៌​មាន​គ្រប់ជ្រុងជ្រោយដោយត្រូវមានប្រភពច្បាស់លាស់ ខ្លឹមសារមានតុល្យភាព ដើម្បី​ធានាភាពជឿជាក់ ទុកចិត្តបានពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ​ និងសង្គមជាតិទាំងមូល។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សូមសំណូមពរយ៉ាងទទូចដល់អ្នកសារព័ត៌មាន និងអង្គភាពសារព័ត៌មានទាំងអស់ ឱ្យ​​បន្តពង្រឹងសមត្ថភាពជំនាញ និងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការអនុវត្តក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន ក៏ដូចជាកសាងទំនាក់ទំនងល្អជា​មួយប្រភពព័ត៌មាន ក្នុងនោះមានអ្នកនាំពាក្យតាមក្រសួង-ស្ថាប័ន អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច និងភាគីផ្សេងៗទៀត ដោយ​ត្រូវបំពេញភារកិច្ចខ្លួនក្នុងក្របខណ្ឌដែលច្បាប់កំណត់ និង​មិនត្រូវអនុវត្តលើសពីតួនាទី និងភារកិច្ចខ្លួន​ជា​អ្នក​សារព័ត៌​មាននោះទេ»។

បើតាមលោក ទេព អស្នារិទ្ធ ក្នុងឆ្នាំ២០២៣កន្លងទៅនេះ ក្រសួងព័ត៌មាន បានទទួល​ដោះស្រាយ​វិវាទរបស់អង្គភាពសារព័ត៌មាន​ចំនួន ៤៣លើក និងបានផ្តល់ជំនួយ​ប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់​ដល់​អង្គភារពសារព័ត៌មានចំនួន ៥០លើក។

ក្រៅពីនោះ លោកថា ក្រសួងបាន​និង​កំពុង​លើកកម្ពស់​គុណភាព​សារព័ត៌មាន តាមរយៈការពង្រឹង​ការអនុវត្តក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ ការបណ្តុះបណ្តាលសមត្ថភាពដល់អ្នកសារព័ត៌មាន ការបង្កើនភាពងាយស្រួលដល់អ្នកសារព័ត៌មាន​ក្នុងការ​ចុះយកព័ត៌មាន និងអនុវត្តអាជីពជាអ្នកសារ​ព័ត៌​មាន ដើម្បីធ្វើឱ្យ​វិស័យសារព័ត៌មាន​ក្លាយជាវិស័យ​ស្នូល​មួយ​សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ​សង្គម​ប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន និងនិរន្តរភាព។

នាយកប្រតិបត្តិ​អង្គការខេមបូចា លោក ណុប វី មានប្រសាសន៍ថា បើពិនិត្យមើលក្នុងស្ថានភាព​បច្ចុប្បន្ន អ្នកសារព័ត៌មាននៅតែបន្តរងការរឹតត្បិត និងការ​​គំរាមគំហែងទៅតាម​រូបភាព​ខុសៗ​ពីគ្នា និង​ទៅតាមទម្រង់នៃស្ថានភាពដែលពួកគាត់ជួបប្រទះ។ លោកក៏មើលឃើញដែរថា បច្ចុប្បន្ន ក៏នៅមាន​អ្នកសារព័ត៌មានមួយចំនួន​តូច នៅមិនទាន់គោរពវិជ្ជាជីវៈ និងក្រមសីលធម៌ផង​ដែរ ដែល​ករណីនេះ លោក​ស្នើ​យ៉ាង​​ទទូចដល់អ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវ​ពង្រឹងការអនុវត្តក្រមសីលធម៌​វិជ្ជាជីវៈ និងផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពិត ដើម្បីឱ្យ​វិស័យមួយនេះកាន់តែមានភាពប្រសើរឡើង។

លោកបានថ្លែងបន្ត​ថា៖ «អ្វីដែលយើងទាមទារឱ្យ​អាជ្ញាធរ រដ្ឋាភិបាលឱ្យ​គាត់ពង្រឹងនូវការពារការអនុវត្តច្បាប់ និងការការពារដល់អ្នកសារព័ត៌មាន រួមទាំងការផ្តល់មធ្យោបាយផ្សេងៗដើម្បីឱ្យ​ពួកគាត់អាចអនុ​វត្ត​ការងារកាន់តែប្រសើរឡើង»។

កាលពីចុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ ខេមបូចា ក៏បានចេញរបាយការណ៍ឃ្លាំមើលប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួនផងដែរ ដោយ​បានរកឃើញអ្នក​សារ​ព័ត៌មាន​ចំនួន​ ៤៤​​នាក់ ​និង​ស្ថាប័ន​សារ​ព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ​ បាន​ប្រឈម​​មុខ​​នឹង​ការ​យាយី​គ្រប់​ទម្រង់ ​ក្នុង​ឆ្នាំ​​២០២៣​ ​ជា​ពិសេស​អំឡុង​ពេល​ប៉ុន្មាន​ខែ​នៅ​មុន​ការ​បោះ​ឆ្នោត​សកលត្រូវចាប់ផ្តើម​។

របាយការណ៍បន្តថា មានការយាយីប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាន ៣៣ករណី ដោយ២០ករណី ជាការគំរាម ៦ករណីជាការយាយីតាមប្រព័ន្ធឌីជីថល។ ដោយឡែកចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់ប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាន មាន១៣ករណី ក្នុងនោះអ្នកសារព័​ត៌មា​ន៦នាក់ ត្រូវបានឃុំខ្លួន។ ជាមួយគ្នានេះ ប្រព័ន្ធផ្សព្វ​​ផ្សា​យ​​អនឡាញ​ចំនួន ៦ករណី ត្រូវរដ្ឋាភិបាលបិទ និងដកហូតអាជ្ញា​ប័​​ណ្ណ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣។ ប្រភពដដែលបន្តថា​ អ្នកសារព័ត៌មានតែងតែមានអារម្ម​​ណ៍​​ថា មានការបំភិតបំភ័យ ឬការគំរាមកំហែងពីសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល អាចជាសកម្មភាពប៉ូលិស ឬសន្តិសុខ ឬចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មានដោយគ្រាន់តែបំពេញការងាររបស់ខ្លួន។

កំណត់​ត្រា​មួយ​ផ្នែក​នៃ​របាយ​ការណ៍​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​២០២៣ ​របស់​ ខេមបូចា​ បញ្ជាក់​ក្នុង​ន័យ​ដើម​ថា៖​ «អ្នក​សារ​ព័ត៌មាន​យ៉ាង​ហោ​ច​ណាស់​ ៦ ​នាក់​ ត្រូវ​បាន​ឃុំ​ខ្លួន​ និង​ដាក់​ពន្ធនាគារ​ រីឯ​ឆ្នាំ​ ២០២២​មាន​ ៧ ​នាក់។ ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ពី​បទ​ជំរិត​ទារ​ប្រាក់​ និង​ផ្សាយ​ព័ត៌មាន​ក្លែង​ក្លាយ​ ត្រូវ​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​ជាទូទៅ​ប្រឆាំង​នឹង​អ្នក​សារ​ព័ត៌មាន​អនឡាញ​ដោយ​ប្រើ​ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ»។​

ចំណែក ​របាយការណ៍ស្ដីពីសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោករបស់អង្គការ​អ្នកកាសែត​​​គ្មាន​ព្រំដែន​ ក៏បានចាត់ចំណាត់ថ្នាក់​កម្ពុជា​នៅលំដាប់លេខរៀងទី ១៤៧ ក្នុងចំណោម ១៨០ប្រទេស នៅ​ឆ្នាំ២០២៣ ខណៈឆ្នាំ២០២២ កម្ពុជាទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់លេខរៀង ១៤២ ក្នុងចំណោម ១៨០ប្រទេស ដែលមានន័យថា បន្តស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអាក្រក់ ដោយសារ​ការ​កើនឡើង​នៃការ​ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញរបស់រដ្ឋាភិបាល​លើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ៕

ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន៨ស្ថាប័ន ស្នើឱ្យដើមបណ្ដឹងពិចារណាដកពាក្យបណ្តឹងប្រឆាំងលោក ស៊ឹ​​ង សែនករុណា ដោយចាត់ទុកថា អ្វីដែលអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ ផ្តល់ការវិភាគគឺ​​មិនមា​​នចេ​​តនា​​ទុ​​ចរិតចំពោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាណាមួយនោះទេ។

តាមរយៈសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលចេញនៅថ្ងៃទី៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ នេះ ក្រុមអង្គការមិនមែ​​នរដ្ឋា​​ភិ​​បា​​​លទាំងនោះ យល់ឃើញថា លោក ស៊ឹង សែនករុណា មិនបានមួលបង្កាច់ ឬមានចេតនាដោយទុចរិត ណាមួយដែលនាំ​​ឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឡើយ។ហេតុនេះ ក្នុងនាមស្ថាប័ន​​មែ​ន​​​រដ្ឋាភិបាល ស្នើសុំម្ចាស់បណ្តឹងដាក់ពាក្យបណ្តឹង ប្រឆាំងអ្នកការពារសិ​ទ្ធិមនុស្សរូបនេះ ក្នុងស្មារតី​​ដើ​​​​ម្បីជំរុញ និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ដូចមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋម​​ធ្មនុញ្ញដែលជា​ច្បា​ប់​កំពូ​​លរបស់ជាតិ។

អនុប្រធានផ្នែក អង្កេត និងជាអ្នកនាំពាក្យនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក(Adhoc)  លោក ស៊ឹ​ង សែនករុណា កំ​​ពុ​​ង​រង​​បណ្ដឹងក្រោយលោកផ្តល់ការវិភាគជាមួយ សារព័ត៌មាន ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី (​​T​​h​e​​ Cam​​bod​ia ​Da​​ily​​) កាលពីថ្ងៃទី២ ខែកុម្ភៈ ក្នុងអត្ថបទព័ត៌មានដែលមានចំណងជើងថា «លោក សុ​ន ឆៃ គ្រោងលក់​​ផ្ទះ​​​​ចុ​​ងក្រោយរបស់លោកជាង១ លានដុល្លារ ដើម្បីសងជំងឺចិត្តបក្សកាន់ អំណាច »។

ក្រោយពេលលោក ហ៊ុន សែន ប្រតិកម្មកាលពីថ្ងៃទី៤ ខែកុម្ភៈភ្លាម បានមួយថ្ងៃក្រុមមេធាវីតំ​​ណាងដោ​​យ​​អា​​​ណ​​ត្តិរបស់លោក បានរៀបចំពាក្យបណ្តឹងមួយរំពេចដែរ ដាក់ទៅអយ្យ​ការអមសាលាដំ​​បូងរាជធា​​នី​​ភ្នំ​​​​ពេញ​។នៅក្នុងបណ្តឹងនោះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទាមទារសំណងជំងឺចិត្តកន្លះលានដុល្លារអា​​មេរិ​ក និងចោទប្រកាន់ពីបទ«បង្កចលាចល ញុះញង់បង្កើតឱ្យមានការស្អប់ រើសអើងចំពោះគណបក្សប្រជាជ​ន​​កម្ពុជា »។

នៅមុនពេលមានលិខិ​តអំពាវនាវរបស់ក្រុមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ទាំង៨ស្ថាប័ន កើតឡើងនៅថ្ងៃ​នេះ​ សារ​ព័ត៌មាន ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ក៏បានចេញសារកែតម្រូវរបស់ខ្លួន​រួចហើយដែរ កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែ​​កុ​ម្ភៈ។តាមរយៈលិខិតកែសម្រួលនេះ ប្រភពបន្តថាការចែករំលែករបស់លោក ស៊ឹង សែនករុណា គឺជាទុ​​ន​​​ដ៏សំខាន់សម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរក្នុងការត្រិះរិះពិចារណា។លើសពីនេះទៀត នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍នោះ​​ក្រុ​ម​អង្គការ មិនមែនរដ្ឋាភិបាល លោក ស៊ឹង សែនករុណា មិនមានចេតនាទុច្ចរិត ណាមួយបង្កាច់បង្ខូចកេរ្តិ៍​ឈ្មោះរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានោះទេ។មិនតែប៉ុណ្ណោះ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះក៏បានបដិ​​សេ​​​​​ធរាល់ការបន្ថែមបន្ថយលើសម្រង់សម្តីដើមរបស់លោក ដែលអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់មិនថាតែគណប​​ក្ស​​ប្រ​​​ជាជនកម្ពុជាដែរ។

បន្ថែមលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍នៅថ្ងៃនេះ ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ លោក កើត សារ៉ាយ យល់ថាការចោទប្រកាន់ពីសំណាក់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានេះ គឺរកមិនឃើ​​ញ​​ថា​មានព្យសនកម្មណាមួយមួយបានកើតឡើងទេ។

លោកបន្តថា៖ « យើងបានធ្វើការពិនិត្យទៅលើ អង្គហេតុអង្គច្បាប់ ហើយយើងក៏បានធ្វើការពិនិត្យទៅលើលទ្ធភាពមួយចំនួន ឃើញថាសម្រង់ពាក្យសម្តីរបស់បង ករុណាដែលគាត់និយាយ នៅក្នុងសារព័ត៌​​មា​នដែលត្រូវបានចុះផ្សាយដោយ សារព័ត៌មានឌឹខេមបូឌាដេលី យើងមើលឃើញថា វាគឺជាសេរីភាព ​នៃការនិយាយនៅក្នុងសារព័ត៌មាន ហើយប្រសិនជាមានករណីខុស គាត់ក៏បានធ្វើការបកស្រាយ អំពីមតិយោបល់របស់គាត់ ម្យ៉ាង ខេមបូឌាដេលី ក៏បានធ្វើការកែសម្រួលសម្រង់ពាក្យសម្តីរបស់គាត់ផងដែរ ដូច្នេះយើងមើលឃើញថា វាមិនគួរវិវត្តទៅជា ការប្ដឹងផ្ដល់គ្នាទៀតទេ »។

មិនខុសគ្នាដែរ ប្រធានក្រុមអ្នកវិភាគវ័យក្មេងទា កញ្ញា លី ស្រីស្រស់ លើកឡើងថា ការអំពាវនាវរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល គឺជាការបង្ហាញជំហរទន់ភ្លន់ ព្រោះបញ្ហានេះមិនពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងចេតនារបស់លោ​​​ក ស៊ឹង សែនករុណា ក្នុងការបង្កាច់ គណបក្សប្រជាជននោះទេ វាគឺផ្នែកមួយនៃជាកា​​របញ្ចេ​​ញ​​ម​​តិ​​ដែលមានធានានៅក្នុងច្បាប់ថែមទៀតផង។

កញ្ញបន្តថា៖ «ជាពិសេសនោះសម្រង់សម្ដីរបស់លោកស៊ឹងសែនករុណានោះ គឺលោកមិនបានបង្ហាញឬក៏បញ្ជាក់អំពីឈ្មោះគណបក្សទេ អញ្ជឹងវាមានភាពភាន់ច្រឡំ ហើយសាធារណៈ ហើយឌឹខេមបូឌាដេលីខ្លួនឯង ក៏បានកែសម្រួលសម្រង់សម្ដីដែរ »។

ឆ្លើយតបរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជន លោក សុខ ឥសាន្ត យល់ឃើញថា ការដែលមានពា​ក្យបណ្តឹងនេះពីព្រោះថាលោក ស៊ឹង សែនករុណា បាននិយាយប៉ះពាល់ដល់កិតិ្តយស និង​សេចក្តីថ្លៃ​​ថ្នូ​ររ​ប​​ស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាការបញ្ចេញមតិក្រៅក្រមខណ្ឌនៃសិទ្ធបញ្ចេញមតិ។

លោកបន្តថា៖«គណបក្សប្រជាជនមានសិទ្ធិក្នុងនាមជាជនទទួលរងនូវការប្រមាថការបៀតបៀនពីខាងក្រៅត្រូវដោះស្រាយរកយុត្តិធម៌ ហើយដើម្បីដោះស្រាយរកយុត្តិធម៌គឺមានតែផ្លូវម្យ៉ាងគឺដោះស្រាយតាមប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជាដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹត្យ ។ ការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៌អ្វីក៏ដោយវាគ្មានបានផល គ្មានបានប្រយោជន៍អ្វី ឬគ្មានឥទ្ធិពលអ្វី ដល់ដំណើរការនីតិវិធីរបស់តុលាការតាមពាក្យបណ្តឹងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេ » ។

បើទោះជាបែបណា អ្នកស្រី អ៊ូ ទេពផល្លីន ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពកម្មករចំណីអាហារ និងសេវាកម្មក​ម្ពុ​ជា យល់ឃើញថា ដើម្បីឱ្យមានការឯកភាពជាតិ បញ្ហានេះ​អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី គួរមានការអនុគ្រោះ និងយោគយល់ជាជាង ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ដាក់ការគាប់សង្កត់​ប្រឆាំងនឹងសំឡេងជំទាស់ ឬក្រុម​​អង្គ​​​ការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលតែងជួយការពារ និងលើកកម្ពស់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស។

អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖«រឿងនៅក្នុងសង្គម យើងបើសិនជាលើសលស់តួសម្តែងយ៉ាងណាក៏ដោយក៏មិនមែនទៅដល់មានការបង្ហូរឈាមបែកគ្នាឬក៏មាននរណាម្នាក់បាត់បង់សមាជិកគ្រួសារអីដែរអ៊ីចឹង យើងសុំឲ្យ​​ស​ម្តេចគួរតែបើកចិត្តទូលាយ បើកចិត្ដសន្ដោសប្រណី ក្នុងការស្តាប់ការស្នើសុំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ របស់​​ស​​ង្គមស៊ីវិល »។

ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ហៅប្រតិកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាលថាវាគឺជាលេសដើម្បីយករួចខ្លួន ចំពោះការ​​ប៉ុ​​ន​​​ប៉ង​​តាមដានលោកតាមរយៈការប្រើប្រាស់ប្រយោជន៍សាធារណៈ មកបិទបាំងសកម្មភាពផ្ទុយពី​​ច្បាប់​​បែបន។​

ថ្លែងប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia តាមបណ្តាញសង្គមនៅថ្ងៃទី៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤នេះ លោក ទាវ វណ្ណុល យល់ឃើញថានេះគ្រាន់តែជាការដោះសារបស់អាជ្ញាធរប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថាបើអាជ្ញាធរដាក់សម្រាប់សន្តិសុខតាមផ្លូវសាធារណៈ វាគួរដាក់ឱ្យឆ្ងាយពីផ្ទះរបស់ខ្លួន។

លោកបន្ថែមថា៖«ចុះហេតុអ្វីចម្ងាយផ្លូវប្រមាណ៤គីឡូម៉ែត្រ គេដាក់ចំ តែមុខផ្ទះខ្ញុំមួយ? ហើយមុខ កាមេរ៉ា  បាញ់មកទ្វារចូលផ្ទះខ្ញុំទៀត។ផ្ទះខ្ញុំលេខ ២០៩  ផ្លូវ លំអូរអំពិល សង្កាត់ វាលស្បូវ ខណ្ឌ ច្បារអំពៅ ភ្នំពេញ »។

ការលើកឡើងនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពេល រដ្ឋាភិបាលចេញប្រតិកម្មកាលពីថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ ដោ​​យចាត់ទុកថា ការមេរ៉ាដែលអាជ្ញាធរប្រើប្រាស់នោះ គឺជាប្រភេទកាមេរ៉ាសម្រាប់រក្សាសន្តិសុខ និងស​​ណ្ឋា​ប់ធ្នាប់សាធារណៈប៉ុណ្ណោះ។

កាលពីថ្ងៃទី០៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ លោក ទាវ វណ្ណុល ប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនត្រូវបានសារព័​​ត៌មា​​​ន Nikkei Asia របស់ជប៉ុនដកស្រង់សម្ដីមកចុះផ្សាយ និងផ្សាយបន្តដោយ វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ R​​F​I ជាខេ​​មរភាសា ដោយខ្លឹមសារនៃបទសម្ភាសន៍នោះលោក ទាវ វណ្ណុល បានអះអាងថា រដ្ឋាភិបាល​​បាន ដា​​ក់​​កាមេរ៉ានៅមុខផ្ទះរបស់លោកដើម្បីឃ្លាំមើលសកម្មភាព២៤ម៉ោង។

លោកបន្តថា៖« រាជរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាន់តែអាក្រក់ទៅទា​​ក់​ទងនឹង ប្រជាធិបតេយ្យដោយបានបន្តចាប់ខ្លួនក្រុមប្រកួតប្រជែងនយោបាយ និងប្រជាពលដ្ឋដែលរិះគន់រាជរដ្ឋាភិបាល »។

ប្រតិកម្មនឹងការចោទប្រកាន់នេះ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន ដោ​​យ​លើ​​កឡើងថា ការអនុវត្តច្បាប់ត្រូវបានធ្វើឡើងចំពោះជនទាំងឡាយណាដែលបានប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់ដោ​​​​យគ្មាន ការបែងចែកថា អ្នកនោះមានឋានៈ តួនាទីថ្មី ឬជាអ្នកនយោបាយនោះឡើយ។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្តថា នៅកម្ពុជា គឺមានតែអ្នកនយោបាយដែលប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ហើយត្រូវបានច្បា​​ប់​​ផ្ដន្ទាទោស ការអនុវត្តច្បាប់គឺជាការងារសំខាន់ចាំបាច់ដើម្បីពង្រឹងនីតិរដ្ឋ។

ប្រភពបន្តថា៖« នៅកម្ពុជា ការបញ្ចេញមតិដែលស្ថិតនៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដូចបានលើកឡើងខាងដើម និង ការរិះគន់ដោយស្ថាបនា ត្រូវបានគោរពនឹងធានាយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន។ ប៉ុន្តែ ការបញ្ចេញមតិដោយរំលោភបំពានលើអ្នកដទៃ ដែលត្រូវបានហាមដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺជាអំពើខុសច្បាប់ ហើយការអនុវត្តច្បាប់មិនត្រូវបានបកស្រាយថា ជាការ បំបិទសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ ឬការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញឡើយ »។

បន្ថែមលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល និយាយថាសំខាន់ការប​​ញ្ចេញមតិដែលចូលចិត្តនិយាយថា សេរីភាពបញ្ចេញមតិ សុំមើលមាត្រា៤១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញហើយមើលឲ្យចប់ អានឲ្យជាប់កុំអានកំណាត់ និងមកអនុវត្តឲ្យតែបានប៉ុណ្ណឹង នៅកម្ពុជាបានសុខសប្បាយទាំងអស់​គ្នាហើយ។

លោកបន្ថែមថា ៖«សូមកុំយក រឿងនយោបាយមកទាញបិទបាំងកំហុសរបស់ខ្លួនឲ្យសោះ ពីព្រោះប្រទេ​ស​មានច្បាប់ រួចហើយកាលណាយើងប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ច្បាប់ផ្តន្ទាទោសគឺជារឿងសាមញ្ញ អញ្ចឹងកុំខំទាញវាទៅចូលនយោបាយ មានតែការខិតខំគោរពច្បាប់ទាំងអស់គ្នាទេ ទើបប្រទេសយើងមានសុខដុមរមនា និងបន្តទៅថ្ងៃអនាគតបាន »។

ជាងនេះទៀត លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណា ចំអកឱ្យថា ការលើកឡើងរបស់ លោក ទាវ វណ្ណុល ពិតជាមានចេតនា​មិន​ល្អ ក្នុងន័យបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់រដ្ឋាភិបាល ខណៈដែលការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធ​ស​​ភា​​ខិតជិតចូលមកដល់ ហើយនេះគឺជាការសម្តែងរបស់ លោក ទាវ វណ្ណុល ដើម្បីទាក់ទាញការអា​ណិត​អាសូរពីសាធារណមតិ។ម្យ៉ាងទៀត នេះគឺជាភស្តុតាងមួយ ដែលបញ្ជាក់ពីការបញ្ចេញមតិដោយរំលោភបំពានធ្វើឱ្យ​​​ប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសអ្នកដទៃដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានហាមឃាត់។

ចំណែក នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅ នៃអង្គការលីកាដូ(Licadho)លោក អំ សំអាត ថាបញ្ហានេះ ជាការមិនយល់អំពីគ្នា  ហើយជួនកាលដោយសារអ្នកនយោបាយគិតគូ និងព្រួយបារម្ភអំពីសុវត្ថិភាពរប​​ស់​ខ្លួន ចំពេលដែលមានការដាក់កាមេរ៉ា នៅខាងមុខផ្ទះទៀត តែខាងអាជ្ញាធរមកបកស្រាយ លោកថា ការដាក់កាមេរ៉ានៅទីសាធារណៈ គឺដើម្បីសុវត្ថិភាពសន្តិសុខ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។ 

លោកបន្ថែមថា៖«សម្រាប់ខ្ញុំគ្រាន់តែថា អាចមានការយល់ខុសគ្នា អញ្ជឹងគួតែមានការជជែកគ្នាដើម្បីស្វែងរក ដំណោះស្រាយ ដើម្បីកុំឱ្យមានការចោទប្រកាន់គ្នាទៅវិញទៅមក »៕