fbpx
Home Blog Page 42

Q&A៖ បញ្ហា​ប្រឈម​នៃ​ការ​នាំ​ចូល​ផលិតផល​កសិកម្ម​ក្រៅ​ស្រុក

ការ​ហូរ​ចូល​នៃ​ផលិតផល​កសិកម្ម​ក្រៅ​ស្រុក​ កំពុង​ជា​បញ្ហាចម្បង​ដែល​ធ្វើឲ្យ​ប្រជាកសិករ​ក្នុង​ស្រុក​ជួប​ប្រទះ​នូវ​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច​ និង​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​សុខភាព​របស់​អ្នកបរិភោគ។

ខាង​ក្រោម​នេះ​គឺ​ជា​កិច្ច​សម្ភាសន៍​រវាង​លោក ថេង សាវឿន ប្រធាន​សមាគមសម្ព័ន្ធ​សហគមន៍​កសិករកម្ពុជា​ CCFC​ Cambodia​ ជាមួយ​កញ្ញា តេង នាតី ជា​សិក្ខាកាម​មកពី​ញូសន៍រូមខេមបូឌា​ (Newsroom Cambodia)៖

Q: ជម្រាប​សួរ​ លោក!

A: បាទ! ជម្រាបសួរ!

Q: តើ​ផលិតផល​កសិកម្ម​ដែល​នាំចូល​មក​កាន់​កម្ពុជា​ភាគ​ច្រើន​មកពីប្រទេស​ណា ហើយ​ប្រភេទ​អ្វី​ខ្លះ?

A: ផលិតផល​ដែល​នាំចូល​មក​ប្រទេសកម្ពុជា​គឺ​ភាគច្រើន​មាន​ពី​ប្រទេសថៃ ប្រទេសវៀតណាម ហើយ​មានជា​បន្លែ ផ្លែឈើ ត្រី សាច់ រួមជាមួយ​នឹង​សម្ភារៈ​ផ្សេងៗ​ទៀត​ដែល​ជាម្ហូបអាហារ និង​អាចនាំចូល​គ្រាប់ពូជ​ផងដែរ​ពីប្រទេស​ទាំងពី​រហ្នឹង ព្រោះ​កម្ពុជា​យើង​មិនទាន់​បានផលិត​គ្រាប់​ពូជ​​គ្រប់បន្លែ ឬក៏​ផលិតផល​កសិកម្ម​គ្រប់សព្វ​ទេ អ៊ីចឹង​ភាគច្រើន​យើង​នាំចូល​ពី​វៀតណាម អង្ករ​ដូចជា​ថៃ​ផង​ដែរ។

Q: តើ​បច្ចុប្បន្ន​ការ​នាំចូល​ផលិតផល​កសិកម្ម​ពី​ប្រទេសជិតខាង​មាន​ចំនួន​ប៉ុន្មានដែរ​ក្នុងមួយ​ឆ្នាំៗ? ហើយ​បច្ចុប្បន្ន​មានការ​កើនឡើង ឬថយចុះ?

A: សម្រាប់​ចំនួន​ ខ្ញុំ​មិនទាន់បាន​ដឹង​ជាក់លាក់​ថា​មាន​ចំនួន​ប៉ុន្មាន​ទេ​ណា​ក្នុង​មួយឆ្នាំៗ ប៉ុន្តែ​យើង​មើល​ឃើញថា​មិនមាន​ការថយចុះ​ក្នុងការ​នាំចូលហ្នឹង​ គឺ​កាន់តែ​កើនឡើង​ពីព្រោះ​តម្រូវការ​ម្ហូបអាហារ​ និង​សម្ភារៈ​ស្បៀង​សព្វថ្ងៃ​ហ្នឹង​ គឺ​កាន់តែ​ជា​តម្រូវ​ការ​ចាំបាច់​ដែល​មនុស្ស​ភាគច្រើន​កំពុងតែ​ត្រូវការ។

Q: កម្ពុជា​ជា​ប្រទេស​កសិកម្ម ប៉ុន្តែ​ហេតុអ្វី​បានជា​កម្ពុជា​នាំចូល​បន្លែ​ពីក្រៅប្រទេស​យ៉ាងច្រើន​បែបនេះ?

A: ការ​ដាំដុះ​របស់​យើង​ ទោះបីជា​យើង​ជា​ប្រទេស​កសិកម្ម​ ប៉ុន្តែ​ការ​កត់សម្គាល់​របស់​ខ្ញុំ​ ការ​ដាំដុះ​ និង​ការ​នាំ​ចេញ​របស់​យើង​នៅមាន​កម្រិត​នៅ​ឡើយទេ​ អ៊ីចឹងហើយ វា​ទាមទារ​ឱ្យ​មាន​ការ​គិតគូរ​ភាគី​ឱ្យ​មាន​ការនាំ​ចូល​ច្រើន​ដើម្បី​ផ្គត់ផ្គង់​ទីផ្សារ​ក្នុង​ស្រុក​ ជាពិសេស​ដោយសារ​តែ​ផលិតផល​មួយចំនួន​គឺ​យើង​មិនអាច​ដាំដុះ​បាន​ ឬក៏​មិនអាច​ផ្គត់ផ្គង់​គ្រប់គ្រាន់​នៅក្នុង​ស្រុក។

Q: ជាទូទៅ​យើង​តែង​ឃើញ​ថា​បន្លែ​ដែល​នាំ​ចូល​មាន​តម្លៃ​ថោកជាង​បន្លែ​ក្នុង​ស្រុក តើ​មកពី​មូលហេតុ​អ្វី​ដែរ?

A: បាទ! ជាទូទៅ​កាលណា​គេដាំ​ ប្រើ​វត្ថុ​ធាតុដើម​ ឬ​ក៏​ទុន​តិច ហើយ​មាន​បច្ចេកវិទ្យា​ខ្ពស់​ទទួលបាន​ផល​ច្រើន ច្បាស់​ណាស់​ការលក់​បន្លែ​ ផ្លែឈើ ឬក៏​ផលិតផល​ហ្នឹង​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា​យើង​មាន​តម្លៃ​ទាប​ជាង ​អ៊ីចឹងហើយ​ពី​ដី​នៃការ​ដាំ ដោយសារ​តែ​បច្ចេកទេស​ និង​វិធីសាស្រ្ត​​នៃ​ការ​ដាំដុះ​របស់​ប្រទេស​ជិតខាង​ហ្នឹង​មាន​ភាព​ជឿនលឿន​ជាង ឬក៏​មាន​ភាព​ល្អ​ប្រសើរ​ជាង។

Q: បើ​បន្លែ​ពីក្រៅស្រុក​មានជាតិ​គីមី​ច្រើន តើ​វា​អាច​ធ្វើ​ឱ្យប៉ះពាល់​ដល់​សុខភាព​អ្នកបរិភោគ​បែបណាខ្លះ?

A: ជាទូទៅ​ នៅ​ពេល​ដែល​ប្រជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​យើង​បរិភោគ​បន្លែ​ ផ្លែឈើ ដែល​នាំ​ចូល​មាន​សារធាតុ​គីមី​ វា​នឹង​ប៉ះពាល់​សុខភាព​របស់​ពួកគាត់​ ដូចជា​កើត​ជម្ងឺ​ជាដើម ហើយ​និង​មានបញ្ហា​ផ្សេងៗទៀត។

Q: តើ​ការ​នាំ​ចូល​បន្លែពី​ក្រៅ​ប្រទេស​បែបនេះ ធ្វើឱ្យ​ប៉ះពាល់​បែបណា​​ខ្លះ​ដល់​កម្ពុជា ពិសេស​កសិករ?

A: កាលណា​បើ​យើង​នៅ​តែ​បន្ត​ឱ្យ​មាន​ការ​នាំចូល​បន្លែផ្លែឈើ​ពី​ក្រៅប្រទេស​ខ្លាំង​ច្រើន​មក​លក់​​ក្នុង​ទីផ្សារ​ប្រទេស​កម្ពុជា​យើង​ បើ​ប៉ះពាល់​ធំ​គឺត្រង់ថា​បន្លែ​យើង​គឺ​នឹងលក់​មិន​ចេញ​ទេ អាហ្នឹង​រឿង​ទីមួយ រឿងទីពីរ​ការ​កែច្នៃ​របស់​យើង​នៅមាន​កម្រិត​ អ៊ីចឹង​វា​នឹង​ធ្វើឱ្យ​ចាល់ ឬលក់​មិនដាច់​នូវផលិតផល​ក្នុងស្រុក​មួយចំនួន អ៊ីចឹង​យើង​ត្រូវការ​គិតគូរ​ និងជំនាញ​វិធីសាស្រ្ត​ក្នុង​ការ​កែច្នៃ​រួមជាមួយនឹង​លើក​កម្ពស់​នៃការប្រើប្រាស់​នូវ​ផលិតផល​ក្នុងស្រុក​ឱ្យ​បានច្រើន។

Q: បើ​ការ​នាំចូល​ផលិតផល​កសិកម្ម​ក្រៅស្រុក​នៅតែ​បន្ត តើ​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​ប្រជាជន និង​សង្គម​ជាតិ​ទៅជាយ៉ាង​ណា​ដែរ?

A: ខ្ញុំ​គិតថា​បើសិន​នៅតែមាន​ការនាំចូល ផលប៉ះពាល់​ទាក់ទង​នឹង​សេដ្ឋកិច្ច​គឺ​មានការ​ធ្លាក់ចុះ​លើ​ប្រាក់ចំណូល​ ហើយ​បំណុល​នៃការ​កើនឡើង​ខ្លាំង​ ហើយ​ការ​បាក់​ទឹកចិត្ត​រួមជាមួយ​នឹង​អត្រា​​​នៃការ​ធ្វើកសិកម្ម​ដើម្បី​ផ្គត់ផ្គង់​ក្នុងស្រុក​នឹងមាន​ការថយចុះ។

Q: តើ​អ្នកពាក់ព័ន្ធ​គួរ​ធ្វើ​បែបណា​ដើម្បី​កាត់បន្ថយ​ការនាំចូល​បន្លែ​ពីក្រៅ​ប្រទេស​បាន?

A: យន្តការ​គឺ​ក្រសួង រាជរដ្ឋាភិបាល ហើយនិង​គ្រប់ភាគី​ពាក់ព័ទ្ធ​ត្រូវតែ​ធ្វើការ​រួមគ្នា​ដើម្បី​ឆ្លើយ​តប​​បញ្ហា​ និង​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ចំពោះមុខ​ទៅលើ​ផល​ប៉ះពាល់​នៃ​ការនាំចូល​ ​ក៏ដូចជា​ធ្វើម៉េច​ឱ្យមាន​កំណែ​ទម្រង់ និងអភិបាលកិច្ច​នៃ​វិស័យ​កសិកម្ម​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន។

Q: អរគុណ​លោក​ដែលបាន​ផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍!

A: បាទ អរគុណ!

Q&A៖ ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋមទប់ស្កាត់​ការវិវត្ត​ទៅរក​បញ្ហា​ផ្លូវ​ចិត្ត​ធ្ងន់ធ្ងរ

សុខ​ភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​​​កំពុង​ជាបញ្ហា​​ដែលមានការ​ជជែក​ និង​យកចិត្ត​ទុក​ដាក់​នៅ​​កម្ពុជា​ និង​នៅ​លើ​ពិភព​លោក​។ ប្រសិន​បើ​បញ្ហា​ផ្លូវ​ចិត្ត​ក្នុង​កម្រិត​ស្រាល និង​មធ្យម​មិន​ត្រូវ​បាន​​ដោះ​ស្រាយ​ទាន់​ពេល​វេលា​ ​នោះ​នឹងអាច​​បង្ក​ផល​ប៉ះ​ពាល់​ទាំង​សុខ​ភាព​ផ្លូវ​កាយ និង​ផ្លូវចិត្ត​។​​ ​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ ជា​វិធី​សាស្រ្ត​មួយ​​ក្នុង​ការ​​លើក​កម្ពស់​ផ្លូវ​ចិត្ត​សម្រាប់​មនុស្ស​គ្រប់​គ្នា​ឱ្យ​បាន​ប្រសើរ​ និង​​ទប់​ស្កាត់​ការវិវត្ត​ទៅរក​បញ្ហា​ផ្លូវ​ចិត្ត​ធ្ងន់ធ្ងរ។

លោក អ៊ុំ​ ផ្លាកទីន ​ជាប្រធានសមាគម​​ អ៊ី. អឹម.ឌី.អា (EMDR) កម្ពុជា​បាន​ផ្តល់​កិច្ច​សម្ភាសន៍​ជា​មួយ​សិក្ខា​កាម​ Newsroom Cambodia ​គឺ​កញ្ញា ​ឌុច​ ស្រី​ផា​នីន​ អំពី​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​៖​

Q. ជម្រាប​សួរ​លោក​គ្រូ​!

A. បាទ​ជម្រាប​សួរ​!

Q.​ តើ​ការ​សង្គ្រោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ជា​អ្វី​?

A.​ ការ​សង្គ្រោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម ​សាមញ្ញ​ដូច​ផ្លូវ​កាយ​បឋម​ដែរ​។​ ការ​សង្រ្គោះ​បឋម​ដែល​យើង​តែង​ឧស្សាហ៍​និយាយ​ ប៉ុន្តែ​នេះ​វា​ទាក់​ទង​ផ្លូវ​ចិត្ត​។​ អ៊ី​ចឹង​បាន​ន័យ​ថា​យើង​អាច​ធ្វើ​អី​មុន​គេ ​ព្រោះ​ពាក្យ​បឋម​បាន​ន័យ​ថា​ ក្រោយ​ពេល​ម្នាក់​ឆ្លង​កាត់​ព្រឹត្តិការណ៍​មួយ​តក់​ស្លុត​ណា​មួយ​ទៅ​ ទាំង​យើង​ទាំង​គេ​ ដូច​គ្រោះ​ថ្នាក់​ចរាចរណ៍​ គ្រោះ​ថ្នាក់​ធម្មជាតិ​ ឬ​ក៏​បញ្ហា​វិបត្តិ​ក្នុង​គ្រួសារ ​វិបត្តិ​នៅ​សាលា ​ឬ​វិបត្តិ​ផ្សេងៗ ​ជា​ទូទៅ​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​អាច​តក់​ស្លុត​។​ ហើយ​ជា​ទូ​ទៅ​នៅ​ពេល​ឆ្លង​កាត់​ មនុស្សមួយ​ចំនួន​ទៀត​​គេ​ហៅ​ថា​ជម្ងឺ​តាន​តឹង​ផ្លូវ​ចិត្ត​វា​បង្ក​ផល​ប៉ះ​ពាល់​រំខាន​ជា​ច្រើន​។

​ដូច្នេះ​យើង​ត្រូវ​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ជួយឱ្យ​ផ្លូវ​ចិត្ត​មាន​ភាព​ប្រសើរ​ឡើង​ ដើម្បី​ទី​មួយ​កាត់​បន្ថយ​ការ​តាន​តឹង​ផ្លូវ​ចិត្ត​ និង​ទី​ពីរ​បណ្តុះ​ភាព​ខ្លាំង​របស់​គាត់។ ​ភាព​ខ្លាំង​ផ្លូវ​ចិត្ត​របស់​បុគ្គល​ម្នាក់ៗ​​មាន​ន័យ​ថា ​អ្នក​ខ្លះ​មាន​ភាព​ខ្លាំង​ទៅ ​ពេល​ឆ្លង​កាត់​រឿង​រ៉ាវ​ប៉ះ​ទង្គិច​ផ្លូវ​ចិត្ត​រឿង​រ៉ាវ​ហ្នឹង​គាត់​អត់​សូវ​ប៉ះ​ពាល់​ទេ​។ ​បើ​និយាយ​ឱ្យ​សាមញ្ញ​ប្រព័ន្ធ​រា​ងកាយ​ផ្លូវ​ចិត្ត​រឹង​មាំ អ៊ី​​ចឹង​អន្តរាគមន៍​ផ្លូវ​ចិត្ត​កម្រិត​បឋម​ ឬ​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត ​គឺ​យើង​ផ្តល់​របៀប​បឋម​នៅ​ពេល​ម្នាក់​ឆ្លង​កាត់​រឿង​រ៉ាវ​ណា​មួយ​ដែល​បាន​កើត​ឡើង​។

Q. តើ​ការ​សង្គ្រោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​មាន​សារៈ​សំខាន់​បែប​ណា​ខ្លះ​?

A. ដូច​លោក​គ្រូ​ជម្រាប​មុន​ហ្នឹង​អ៊ីចឹង​ វា​ដូច​ផ្លូវ​កាយ​បឋម​ដែរ​ លោក​គ្រូ​បញ្ជាក់​ម្តង​ទៀត​។ ​នៅ​ពេល​​ណា​​យើង​​អន្តរាគមន៍​​កាន់​​តែ​​លឿន​ ផ្តល់​​ការ​ជួយ​កាន់​តែ​លឿន​វា​អត់​វិវត្ត​ធ្ងន់​ទេ​នៅ​ពេល​ក្រោយ​។ ​យើង​សា​ក​នឹក​គិត​ស្រម៉ៃ​ ពេល​ឆ្លង​កាត់​តក់​ស្លុត​មាន​បញ្ហា ​ហើយ​មាន​ម្នាក់​មក​លួង​លោម​ ស្តាប់​ យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ ផ្តល់​កម្លាំង​ចិត្ត គឺ​មាន​អារម្មណ៍​សប្បាយ​។

​លោក​គ្រូ​ឧទាហរណ៍​​សាមញ្ញ​ ថ្មីៗ​នេះ​លោក​គ្រូ​ចូល​រួម​ពិធី​បុណ្យ​សព​ម្តាយ​របស់​មិត្ត​ភក្តិ​ ធម្មតា​នៅ​​ពេល​​មាន​​រឿង​រ៉ាវអ៊ី​ចឹង​វា​ប៉ះ​ទង្គិច​ ប៉ុន្តែ​ពេល​មាន​វត្ត​មាន​មនុស្ស​ទៅ ​ដូច​ចាស់ៗ​ទៅ​របៀប​ប្រជាជន​ខ្មែរ​យើង​ធ្វើ​កាន់​អង្ករ​ មាន​ទាន​ មាន​ធូប​អ៊ីចឹង​ទៅ ​ស្លៀក​សរ​ពាក់​សរ​សង្រួម​ចិត្ត​ ទៅ​ដល់​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ម្ចាស់​ដើម​បុណ្យ​ សួរ​នាំ​អង្គ​ហេតុ​ខ្លះៗ​។​ ពេល​ខ្លះ​អង្អែល​ខ្នង​ ពេល​ខ្លះ​មុខ​ស្រពោន​ចូល​រួម​រំលែក​ទុក្ខ​ជា​មួយ​ ​ពេល​ខ្លះ​នៅ​ក្បែរ​ លើក​ទឹក​ចិត្ត​អ្នក​ដែល​គាត់​បាត់​បង់​ សុំ​ឱ្យ​ញ៉ាំ​បបរ​ ថែ​ទាំ​ខ្លួន​។ ​នៅ​ពេល​ហ្នឹង​សំខាន់​វត្ត​មាន​របស់​មនុស្ស​ស្តាប់​រឿង​រ៉ាវ​របស់​យើង​ ផ្តល់​កម្លាំង​ចិត្ត​ដល់​យើង​ អត់​វិនិ​ច្ឆ័យ​ និង​មិន​ត្រឹម​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ជួយ​យើង​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន​ ​ពី​ព្រោះ​នៅ​ពេល​ឆ្លង​កាត់​រឿង​រ៉ាវ​ចឹង​ មនុស្ស​ខ្លះ​មាន​អារម្មណ៍​ថា​ឯ​កោ​ខ្លាំង​ ហើយ​វត្ត​មាន​របស់​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​ដែល​នៅ​ក្បែរ​ជួយ​គាត់​ លោក​គ្រូ​លើក​ឧទាហរណ៍​សាមញ្ញ​រឿង​ប៉ុណ្ណឹង​។

​ប៉ុន្តែ​វា​មិន​មែន​មាន​តែ​រឿង​ប៉ុណ្ណឹង​ ព្រោះ​ពេល​ខ្លះ​មិន​មែន​មាន​រឿង​តែ​បាត់​បង់​ទេ​ ជួន​កាល​និយាយ​សាមញ្ញ​អ្នក​ខ្លះ​មាន​វិបត្តិ​គ្រួសារ​ សិស្ស​ខ្លះ​មាន​វិបត្តិ​ការ​សិក្សា ​ក្រុម​គ្រួសារ​ខ្លះ​មាន​បញ្ហា​ទាក់​ទង​ប្តី​ប្រពន្ធ​ ជួន​កាល​កូន​មួយ​ម្តាយ​ឪពុក​អី​ក៏​មាន​ខ្លះ​ដែរ​ អ៊ីចឹង​វា​មាន​ច្រើន ​សូម្បី​មិត្ត​ភក្តិ​ក៏​មាន​។ ​យើង​ធ្លាប់​ហើយ​ពេល​ខ្លះ​ពិបាក​ចិត្តពិ​បាក​អី​ ជួន​កាល​មាន​មិត្ត​ភក្តិ​ ឧទាហរណ៍​ថា ​កុំ​ពិបាក​ចិត្ត​អី​ កុំ​គិត​ច្រើន​ពេក​ ហៅទៅ​ញ៉ាំ​អី​ ជួន​កាល​អត់​ញ៉ាំ​អី​ថ្លៃៗ​ទេ​ ទិញ​ស្វាយ​ សណ្តែក​ដី​ ទឹក​ក្រូច​មួយ​កំប៉ុង​ ប៉ុន្តែ​ជួន​កាល​ទៅ​មាត់​ទន្លេ​អង្គុយ​និយាយ​មួយ​គ្នា ​ដូច​មាន​អ្នក​យល់​ចិត្ត​ ស្តាប់​អាច​ជួយ​យើង​ច្រើន​។​

ហើយ​ប្រសិន​ត​ទៅ​ខាង​មុន​ បញ្ហា​ធំ​របស់​មនុស្ស​បច្ចុប្បន្ន​ គឺ​អត់​សូវ​មាន​អ្នក​ស្តាប់​ អត់​សូវ​ស្តាប់​គ្នា​ អត់​សូវ​ចេះ​ចំណាយ​ពេល​មួយ​គ្នា ​ព្រោះ​អី​ម្នាក់ៗ​រវល់​ច្រើន​ អ្នក​ខ្លះ​មាន​សម្ពាធ​នេះ ​សម្ពាធ​នោះ ​ជំពាក់​គេ​ឯង​ជា​ដើម​ នៅ​ពេល​អត់​សូវ​ស្តាប់​ ហ្នឹង​​ហើយ​មាន​បញ្ហា​ធំ​។

មនុស្ស​បច្ចុប្បន្ន​ឯ​កោ​ច្រើន​ ការ​ស្រាវ​ជ្រាវ​ក៏​បាន​បង្ហាញ​រឿង​ហ្នឹង​ ​ជួន​កាល​ទូរស័ព្ទ​ទំនើប​កាន់​ក្នុង​ដៃ​ជួយ​ឱ្យ​យើង​ទាក់​ទង​មនុស្ស​បាន​រាប់​ពាន់​រាប់​ម៉ឺន​គីឡូ ​តែ​ជួន​កាល​មនុស្ស​នៅ​មុខ​យើង​ យើង​អត់​អាច​ទាក់​ទង​បាន​ទេ​ មនុស្ស​អត់​មាន​វា​អត់​កើត​។​ ពេល​កំពុង​និយាយ​មួយ​គ្នា​យើង​ទាញ​វា​មក​មើល ​ការ​ផ្តល់​ឱ្យ​ក៏​ថយ​ចុះ​ក៏​ច្រើន​មូល​ហេតុ​អ្វី​និយាយ​រឿង​ហ្នឹង​ ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​គឺ​យើង​មើល ​យើង​ស្តាប់​ យើង​ផ្សារ​ភ្ជាប់​ទំនាក់​ទំនង​។

Q. តើ​ការ​សង្គ្រោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ធ្វើ​ឡើង​ក្រោម​រូប​ភាព​អ្វី​ខ្លះ​ ឬ​ដោយ​របៀប​ណា​?

A. ជា​ទូ​ទៅ​ពេល​គាត់​មក​ពិគ្រោះ​យោបល់​ យើង​ហៅ​ថា​ counseling ​ប៉ុន្តែ​ការ​សង្រ្គោះ​​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ ភាគ​ច្រើន​យើង​ចុះ​ទៅ​ស្ថាប័ន​ណា​មួយ​។ ​ក្នុង​ការ​ counseling ​យើង​ក៏​ប្រើ​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ពី​អ្នក​ជំនាញ​មួយ​ចំនួន​ គ្រាន់​ថា​ពាក្យ​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ភាគ​ច្រើន​ Specific​ [​ជាក់​លាក់​]​ ដូច​ក្រោយ​ពេល​ឆ្លង​កាត់​ព្រឹត្តិការណ៍​តក់​ស្លុត​ណា​មួយ​ អ្នក​ជំនាញ​គេ​ចុះ​ទៅ​ ឬ​ក៏​ជួប​គ្នា​នៅ​សា្ថប័ន​ណា​មួយ​ ​បន្ទាប់​មក​យើង​ចុះ​ទៅ​ធ្វើ​ការ​អន្តរាគមន៍​។ ​នេះ​នៅ​ក្នុង​ Original ​plan ​[​ផែន​ការ​ដើម​] ​ប៉ុន្តែ​ក៏​មាន​អ្នក​ខ្លះ​ ឆ្លង​កាត់​វិបត្តិ​គ្រួសារ​ ក៏​យើង​ធ្វើ​អន្តរាគមន៍​បែប​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ដែរ។​

Q.តើ​លក្ខ​ខណ្ឌ​ណា​ខ្លះ​ដែល​គួរ​តែ​ស្វែង​រក​ការ​សង្គ្រោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​?

A. ការ​សង្រ្គោះផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ជា​ទូ​ទៅ​យើង​ធ្វើ​ទូលំ​ទូ​លាយ។​​ មែន​ទែន​ទៅ​​ខុស​ពី​ការ​យើង​ផ្តល់​ counseling ​ឬ​T12​​ អ៊ីចឹង​ប្រសិន​សួរ​ថា ​តើ​លក្ខ​ខណ្ឌ​ដែល​គាត់​មក​ទទួល​ការ​សង្គ្រោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ ​ខ្ញុំ​បញ្ជាក់​ ជា​ទូ​ទៅ​យើង​ផ្តល់​ទៅ​ឱ្យ​គេ​ ឧទាហរណ៍​ថា​ពេល​ណា​យើង​គួរ​ធ្វើ​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម? ​ជួន​កាល​មាន​ព្រឹត្តិការណ៍​មួយ​តក់​ស្លុត​កើត​ឡើង​ យើង​ផ្តល់​អន្តរាគមន៍​ផ្លូវ​ចិត្ត​សង្រ្គោះ​បឋម​។ ឧទាហរណ៍​សាមញ្ញ​មួយ ​ប្រហែល​ពីរ​ឆ្នាំ​មុន​មាន​ព្រឹត្តិការណ៍​មួយ​កើត​ឡើង​ធ្វើ​ឱ្យ​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​បាត់​បង់​ជីវិត​ ហើយ​អ្នក​នៅ​មាន​ជីវិត​ គាត់​ប៉ះ​ទង្គិច​ផ្លូវ​ចិត្ត​នៅ​តក់​ស្លុត​។ ​ស្រប​ពេល​ហ្នឹង​គេ​បាន​ទាក់​ទង​មក​ខាង​ EMDR ​ដើម្បី​ទៅ​ជួយ​ យើង​ប្រើ​ Q​ អន្តរាគមន៍​ផ្លូវ​ចិត្ត​ពេល​ចុះ​ទៅ ​អ្វី​ដែល​យើង​ធ្វើ​មុន​ដំបូង​គឺ​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ បាន​ន័យ​ថា​យើង​ទៅ​ជួប​ពួក​គាត់​ យើង​សួរ​នាំ​ សួរ​សុខ​ទុក្ខ​គាត់​ មើល​អំពី​តម្រូវ​ការ​បាយ​ទឹក​របស់​គាត់​ កន្លែង​ដែល​មាន​សុវត្ថិភាព​អ៊ីចឹង​ទៅ​។

​ទាំង​យើង​ទាំង​គេ​កំពុង​ភ័យ​ស្លុត​ទាល់​មាន​អី​ញ៉ាំ​សិន​ ​ទាល់​តែ​មាន​កន្លែង​សុវត្ថិភាព​ទើប​មាន​អារម្មណ៍​និយាយ​ពី​អារម្មណ៍​គាត់​ អ៊ីចឹង​យើង​ប្រើ​វិធី​សាស្រ្ត​ហ្នឹង​ ស្តាប់​គាត់​ដោយ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ អត់​វិនិ​ច្ឆ័យ​ ផ្តល់​ទំនុក​ចិត្ត​ ព័ត៌​មាន​ខ្លះ​យើង​ដឹង​ យើង​ចែក​រំលែក​ ព័ត៌​មាន​ខ្លះ​យើង​អត់​ដឹង​ យើង​អត់​ចែក​រំលែក​ទេ ​ហើយ​ព័ត៌​មាន​ខ្លះ​យើង​អត់​ច្បាស់​ យើង​ប្រាប់​ថា​អត់​ច្បាស់​។ ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​យើង​អត់​កុហក ​មែន​ទែន​ទៅ ​ហើយ​ធ្វើ​កាន់​តែ​លឿន​កាន់​តែ​ល្អ​។ ​គ្រប់​ស្ថាប័ន​មួយ​ចំនួន​ធំ​គួរ​តែ​ដឹង​រឿង​ហ្នឹង​ ប្រសិន​ក្រោយនរ​ណា​គេ​ឆ្លង​កាត់​រឿង​រ៉ាវ​តក់​ស្លុត​ណា​មួយ ​ក្នុង​ក្រុម​គ្រួសារ​ ឬ​ក៏​ក្នុង​ស្ថាប័ន​ហ្នឹង​ មាន​អ្នក​ចេះ​សង្រ្គោះ​បឋម ​ជួយ​ច្រើន​។

Q. តើ​អ្នក​មក​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ ភាគ​ច្រើន​មាន​បញ្ហា​អ្វី​ខ្លះ​?

A. អ្នក​ដែល​មក​ប្រឹក្សា​យោបល់​ គឺ​បាន​ន័យ​ថា​គាត់​មាន​បញ្ហា​យូរហើយ ក្រោយ​ពី​ឆ្លងកាត់​រឿងរ៉ាវ​តក់ស្លុត មនុស្សមួយចំនួន​គាត់ទៅជាមានបញ្ហាផ្លូវចិត្ត គាត់មានបញ្ហាតានតឹងផ្លូវចិត្ត ក្រោយពីតានតឹងហើយវិវត្តទៅជាជម្ងឺផ្លូវចិត្ត។

អ៊ីចឹងប្រឹក្សាយោបល់យើងធ្វើនៅពេលគាត់មានបញ្ហាផ្លូវចិត្ត ឬក៏មានជម្ងឺផ្លូវចិត្តហើយ គឺ​យើង​ធ្វើ​តាមរបៀបអ៊ីចឹង។ ពេលខ្លះយើងធ្វើអន្តរាគមន៍មួយចំនួនផ្សេងទៀត យើងប្រើ PFA ឬ​ការសង្រ្គោះ​ផ្លូវចិត្តបឋម យើងប្រើ​ការគាំទ្រ​ផ្លូវចិត្ត​ទៅកាន់​មនុស្ស​ក្រោយ​ពេល​ឆ្លង​កាត់​រឿង​រ៉ាវ​តក់ស្លុត ឬរឿងរ៉ាវប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ត។

Q. តើ​ការ​សង្គ្រោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​​អាច​ផ្តល់​ឲ្យ​នៅ​ពេល​ណា ​និង​នៅ​កន្លែង​ណា​?

A. ជា​ទូ​ទៅ​យើង​ផ្តល់​ឱ្យ​គ្រប់​គ្នា​តាម​ដែល​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន​ ទាំង​ក្មេង​ ទាំង​ចាស់​ ទាំង​ប្រុស​ ទាំង​ស្រី​ ដែល​គាត់​អន្តរ​ភេទ​​ គឺ​យើង​ធ្វើ​ទាំង​អស់​។ ​យើង​ធ្វើ​នៅ​ពេល​ណា​ដែល​ក្រោយ​ពេល​ឆ្លង​កាត់​រឿង​រ៉ាវ​តក់​ស្លុត​ ឬ​ក៏​រឿង​រ៉ាវ​ប៉ះ​ទង្គិច​ផ្លូវ​ចិត្ត​ ឬ​ក៏​រឿង​រ៉ាវ​ណា​ដែល​រំខាន​។ ​ហើយ​នៅ​កន្លែង​ណា​? ច្បាស់​ហើយ​យើង​អត់​ប្រកាន់​កន្លែង​ទេ ​ធម្មតា​យើង​មក​កន្លែង​សុវត្ថិភាព​សិន​។​

ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ពេល​ខ្លះ​គេ​ប្រើ​នៅ​ក្នុង​ War​ Zone​  (តំបន់​សង្រ្គោម​)​ ឬ​ក៏​កន្លែង​មាន​គ្រោះ​ធម្មជាតិ​ គ្រោះ​រញ្ជួយ​ដី ​ឧទាហរណ៍ ​មួយ​រយៈ​មុន​មាន​រលំ​អាគារ​ ឬ​ក៏​ក្រោយ​ពេល​ឆ្លង​កាត់​ធ្ងន់​ធ្ងរ​ណា​មួយ​អ៊ីចឹង​ទៅ​ គេ​ប្រើ​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​។ ​

ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម ​គេ​មើល​ស្ថាន​ភាព​ម៉េច​ដែរ?​ សុវត្ថិភាព​ហើយ​នៅ​? ​មើល​គេ​ត្រូវ​ការ​តម្រូវ​ការ​អ្វី​ខ្លះ​?​ មើល​ហើយ​គាត់​ស្តាប់​ដែរ​ អ៊ីចឹង​ពេល​មើល​ហើយ​ គាត់​ចូល​ទៅ​ម៉េច​ដែរ​ខ្ញុំ​អាច​ជួយ​បាន​អត់​? ​ជួន​កាល​យើង​ប្រើ​កាយ​វិកា​រតាម​ភេទ​ តាម​វប្បធម៌​តាម​អី​ទៅ​។ អ្នក​ខ្លះ​ចូល​ទៅ​ឱប​ ឬ​ក៏​លើក​ទឹក​ចិត្ត​អង្អែល​ខ្នង​ ហើយ​សួរ​ម៉េច​ដែរ​ បាន​ញ៉ាំ​អី​នៅ​? ​បាន​ធូរ​នៅ​?​

អ៊ីចឹង​គោល​ការណ៍​ធំ​របស់​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ គេ​មាន​ភាសា​បី​ គេ​ហៅ​ (​Three​ L​)​ បាន​ន័យ​ថា ​Look​ (​មើល​) ​Listen​ (​ស្តាប់​ដើម្បី​ដឹង​រឿង​រ៉ាវ​) ​ហើយ​និង​ Link ​(​ភ្ជាប់​និង​ព័ត៌​មាន ​ឬ​ក៏​ភា្ជប់​សេវា​នេះ​សេវា​នោះ​)​។ ​មុន​ពេល​យើង​ភ្ជាប់​បាន​ទាល់​តែ​​យើង​ស្តាប់​សិន​ គាត់​ត្រូវ​ការ​អី​?​ ហើយ​មុន​ពេល​ស្តាប់​គាត់​ យើង​ក៏​មើល​គាត់​សិន​ មើល​ទៅ​យើង​អាច​ចូល​ទៅ​បាន​អត់​?​ យើង​មើល​ស្ថាន​ភាព​វា​សមរម្យ​អត់​? ​យើង​មើល​កន្លែង​ដែល​យើង​ផ្តល់​ចង់​និយាយ​មួយ​គាត់​មាន​សុវត្ថិភាព​ឬ​​នៅ​?​ ជួន​កាល​យើង​មើល​សិន​ គាត់​មិន​ទាន់​ពិសារ​អី​ផង​ ហើយ​យើង​ទៅនិយាយ​ជា​មួយ​ក៏​វា​អត់​ត្រូវអី​​អ៊ីចឹង​។​

Q.​ ប្រសិន​បើ​មិន​ទទួល​បាន​ការ​សង្គ្រោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ តើ​បុគ្គល​នោះ​អាច​ប្រឈម​នឹង​បញ្ហា​អ្វី​?

A.​ វា​ដូច​ផ្លូវ​កាយ​អ៊ីចឹង​ ពេល​យើង​មាន​របួស​ស្នាម​ភ្លាម​យើង​ឆាប់​ Apply​ (​រក​ថ្នាំ​ដាក់​)​ ត្រឹម​ត្រូវ​អី​ទៅ​វា​អាច​ជួយ​ឱ្យ​របួស​មួយ​ចំនួន​វា​អាច​ជា​ខ្លួន​ឯង​ ព្រោះ​រាងកាយ​យើង​មាន​ប្រព័ន្ធ​ភាព​ខ្លាំង​មួយ​ដែរ​។ ផ្លូវ​ចិត្ត​ដូច​គ្នា ​ប្រសិន​ជា​គាត់​ក្រោយ​ឆ្លង​កាត់​រឿង​រ៉ាវ​តក់​ស្លុត​យូរ​ហើយ ​ក្រោយ​មក​អត់​មាន​អន្តរាគមន៍​ត្រឹម​ត្រូវ​ យូរ​ទៅ​វា​វិវត្ត​ប៉ះ​ពាល់​គាត់​ច្រើន​។ ​លោក​គ្រូ​ឧទាហរណ៍​សាមញ្ញ​ក្មេង​ម្នាក់​រត់​ដួល​ ហើយ​ក្រោយ​ពេល​គាត់​រត់​ដួល​ រក​ថ្នាំអ៊ីចឹង​ទៅ​គាត់​រត់​ទៅ​រក​ម៉ាក់​គាត់​ ជួន​កាល​ម៉ាក់​គាត់​អង្អែល​ ផ្លុំ​អ៊ីចឹង​ទៅ ​ពេល​ខ្លះ​អាហ្នឹង​ផ្លូវ​កាយ​ដាក់​ថ្នាំ​ដាក់​អ៊ីចឹង​ទៅ​ តែ​ផ្លូវ​ចិត្ត​គាត់​កក់​ក្តៅ​។ ​ប៉ុន្តែ​យើង​នឹក​គិត​ស្រម៉ៃ​ ប្រសិន​ជា​គាត់​អត់​ដែល​មាន​អ្នក​ណា​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​អី​សោះ ​អ៊ីចឹង​វា​ប៉ះ​ពាល់​អី​ខ្លះ​?​ តាំង​ដើម​ទី​ដំបូង​ លោក​គ្រូ​និយាយ​ថា​ ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​​វា​ជួយ​កាត់​បន្ថយ​ការ​តាន​តឹង​ កាត់​បន្ថយ​ការ​វិវត្ត​ទៅ​ជា​បញ្ហា​ធ្ងន់​ធ្ងរ​។ អ៊ី​ចឹង​ផ្លូវចិត្តដូច​គ្នា​ បើ​គាត់​អត់​ទទួល​សេវា​ហ្នឹង​អត់​ត្រឹម​ត្រូវ​ ឬ​ក៏​អត់​មាន​ការ​ជួយ​គាំទ្រ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​នៅ​តាម​ស្ថាប័ន​ទេ ​ជួន​កាល​ពេល​ក្រោយ​វា​ទៅ​ជា​បញ្ហា​ផ្លូវ​ចិត្ត​ ឬ​ក៏​ទៅ​ជា​របួស​ស្នាម​ផ្លូវ​ចិត្ត​រ៉ាំរ៉ៃ​ ឬ​ក៏​ទៅ​ជា​ជម្ងឺ​ផ្លូវ​ចិត្ត​ដែល​វា​រំខាន​។

Q.​ ជា​ចុង​ក្រោយ​តើ​លោក​​មាន​ជា​សារ​ ឬ​អនុ​សាសន៍​អ្វី​ទេ​ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​ការ​សង្គ្រោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​នេះ​?

A.​ ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​​គឺ​ជា​រឿង​រ៉ាវ​ដែល​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា​គួរ​តែ​ចេះ ​គួរ​តែ​ដឹង​ ព្រោះ​វា​ក្តោប​ទៅ​ន័យ​សុខ​ភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​ អ្វី​ទៅ​ជា​ការ​ប៉ះ​ទង្គិច​ផ្លូវ​ចិត្ត​ ​និង​របៀប​នៃ​ការ​អន្តរាគមន៍​កម្រិត​បឋម​ ដែល​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា​នឹង​ឆ្លង​កាត់​រឿងរ៉ាវ​ហ្នឹង​ គ្មាននរ​ណា​គេ​គេច​ផុត​ទេ​។ ​អ៊ីចឹង​នៅ​ពេល​ណា​មនុស្ស​ដឹង​ច្រើន​ យល់​ច្រើន​ ច្បាស់​ហើយ​អាច​មាន​ធន​ធាន​នៅ​ហ្នឹង​កន្លែង​ ទោះ​បី​នៅ​ក្នុង​ក្រុម​គ្រួសារ​ នៅ​មាន​អ្នក​យល់​ពី​ហ្នឹង​ច្រើន​ ជា​ឪពុក​ម្តាយ​ ពេល​កូន​មាន​បញ្ហា​​នៅ​កន្លែង​ការងារ​ជា​មួយ​ប្រធាន​ នៅ​ពេល​បុគ្គលិក​មាន​បញ្ហា​។

​ប្រសិន​យើង​ចាប់​អារម្មណ៍ ​មួយ​រយៈ​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ បញ្ហា​ផ្លូវ​ចិត្ត​ត្រូវ​បាន​កើត​ឡើង​ខ្លាំង​ជម្ងឺ​ Depression​ (​ការ​ធ្លាក់​ចិត្ត​) ​មួយ​ចំនួន​ឥឡូ​វ​សម្លាប់​ខ្លួន​ច្រើន​។ ​អ៊ីចឹង​នៅ​ពេល​ណា​យើង​ដឹង​ពី​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ យ៉ាង​ហោច​ណាស់​ ទៅ​ជា​អ្នក​ស្តាប់​ដ៏​ល្អ​ អត់​វិនិច្ឆ័យ​ នៅ​ពេល​ទៅ​ជា​អ្នក​ស្តាប់​ដ៏​ល្អ​ ​ផ្នែក​មួយ​នៃ​ការ​ណែនាំ​អង្គការ​សុខភាព​​ពិភព​លោក​ គឺ​កាត់​បន្ថយ​បញ្ហា​ធ្លាក់​ទឹក​ចិត្ត​ តាម​រយៈ​និយាយ​ជា​មួយ​នឹង​អ្នក​ដែល​យើង​ទុក​ចិត្ត​បាន​។ ​ពេល​ខ្លះ​គាត់​មិន​បាច់​ជា​អ្នក​ផ្តល់​ដំបូន្មាន​អី​ទេ ​ប៉ុន្តែ​និយាយ​ទៅ​មាន​អ្នក​យល់​ចិត្ត ​ហើយ​ពេល​និយាយ​ទៅ​ ឧទាហរណ៍​មាន​ម្នាក់​មាន​បញ្ហា​ផ្លូវ​ចិត្ត​ ធ្លាក់​ទឹក​ចិត្ត​ មក​និយាយ​មួយ​យើង​ យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ យើង​ស្តាប់​ ហើយ​យើង​ណែនាំ​មក​សមាគម​ ដូច​សមាគម​ EMDR ​គេ​ជួយ​។ ​មនុស្ស​ដឹង​កាន់​តែ​ច្រើន​ មាន​វា​អត្ថ​ប្រយោជន៍​ច្រើន​ហើយ​គួរ​តែ​ដឹង​តាម​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន​ វា​អត់​មាន​ស្មុគ​ស្មាញ​ទេ​។ ​

បញ្ហា​សុខ​ភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​កើត​មាន​ច្រើន​ វា​មាន​សម្ពាធ​ច្រើន​ ការ​ផ្លាស់​ប្តូរ​សង្គម​ផង​ សេដ្ឋកិច្ច​ផង​ សង្រ្គាម​ផង​ ហើយឥ​លូវ​យើង​មើល​ទៅ​ ឬ​បញ្ហា​អសន្តិ​សុខ​មួយ​ចំនួន​ជា​ឧទាហរណ៍​។ ​តិច​ ឬ​ច្រើន​វា​ធ្វើ​ឱ្យ​មនុស្ស​គិត​ច្រើន​ ខ្វល់​ច្រើន ​ហើយ​ពេល​ខ្លះ​វា​ប៉ះ​ទង្គិច​ដោយ​​ប្រយោល អ៊ី​ចឹង​ផ្នែក​មួយ​នៃ​សកម្មភាព​យើង​មាន​គម្រោង​ទទួល​ Fund (មូលនិធិ) ​មក​ពី ​BMZ ​របស់​អាឡឺម៉ង​ហ្នឹង​តាម​រយៈ​អង្គ​ការ​ចុះ​ Editor (​សម្របម្រួល) ហ្នឹង​ គឺ​យើង​ធ្វើ​លើ​អាហ្នឹង​ច្រើន​។ ​ឧទាហរណ៍​សាមញ្ញ​ថា​ ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ឱ្យ​មនុស្ស​យល់​ដឹង​សុខ​ភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​កាន់​តែ​ច្រើន​ ផល​ប៉ះ​ពាល់​របស់​វា ​របៀប​ការពារ​ និង​របៀប​ថែ​ទាំ​។ ​នៅ​ពេល​ដឹង​ពី​រឿង​ហ្នឹង​យើង​ចាប់​អារម្មណ៍ ​យើង​ដឹង​ថា​ធ្វើ​ម៉េច​​វា​​ប៉ះ​ពាល់​​ ហើយ​​និង​របៀប​ការពារ​ខ្លួន។​​ ហើយ​ការ​ធ្វើ​របស់​យើង​ជា​ទូ​ទៅ​ជា​មួយ​ប្រជាជន ​ជា​មួយ​សិស្ស ​ជា​មួយ​សាស្រ្តាចារ្យ​ ឬ​ក៏​ជា​មួយ​ព្រះ​សង្ឃ​ អាចារ្យ​ អ៊ីចឹង​ពេល​ដឹង​កាន់​តែ​ច្រើន​វា​ជួយ​ច្រើន​។

មិន​ត្រឹម​តែ​ប៉ុណ្ណឹង​ទេ ​យើង​មាន​កម្មវិធី​ចូល​រួម​ជា​មួយ​សុខា​ភិបាល​ដើម្បី​ចែករំ​លែក​ជា​មួយ​លោក​គ្រូ​ពេទ្យ​អ្នក​គ្រូពេទ្យ​ ឬ​ក៏​គិលានុបដ្ឋាក ​ឬ​ពេទ្យ​ឆ្មប​នៅ​តាម​មណ្ឌល​មួយ​ចំនួន​ហ្នឹង​អំពី​របៀប​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​កម្រិត​បឋម​ ប្រឹក្សា​យោបល់​កម្រិត​បឋម​។ ​អ៊ីចឹង​លោក​គ្រូ​ពេទ្យ​អ្នក​គ្រូ​ពេទ្យ​ដែល​គាត់​រៀន​ខាង​ហ្នឹង​គាត់​ធ្វើ​បាន​ទាំង​ពីរ​ គាត់​ផ្តល់​ទាំង​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​កាយ​កម្រិត​បឋម​ ស្រប​ពេល​ហ្នឹង​គាត់​ផ្តល់​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​កម្រិត​បឋម​បន្ថែម​ទៀត​ទៅ អ៊ី​ចឹង​ទាំង​កាយ​ទាំង​ចិត្ត​ត្រសង​ជា​មួយ​គ្នា​។​ មូល​ហេតុ​អ្វី​យើង​ធ្វើអ៊ី​ចឹង​ ព្រោះ​ផែន​ការ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ក៏​លោក​យក​ចិត្ត​ទុក​រឿង​ហ្នឹង​ច្រើន​ ជាពិសេស​នៅ​តាម​នាយក​ដ្ឋាន​សុខ​ភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​ និង​ការពារ​គ្រឿង​ញៀន​ ឃើញ​គាត់​ខិត​ខំ​ច្រើន​ ​ខ្ញុំ​ចង់​ Promote​ (​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​)​ លើក​​តម្កើងអាហ្នឹង​ច្រើន។​

ថ្ងៃ​មុន​ចូល​រួម​ប្រជុំ​ជា​មួយ​គាត់​ យើង​ឃើញ​លោក​ប្រធាន​ក៏​ដូច​ជា​ក្រុម​ការងារ​នៅ​ហ្នឹង​​​មគាត់​ចង់​ពង្រីក​សេវា​ហ្នឹង​កាន់​តែ​ច្រើន​។ អ៊ី​​ចឹង​ផែន​ការ​សកម្មភាព​គម្រោង​របស់​យើង​វា​ដើរ​ត្រដំ​ត្រសងជា​មួយ​គ្នា ​យើង​ចង់​បណ្តុះ​បណ្តាល​ធន​ធាន​នៅ​ហ្នឹង​មូល​ដ្ឋាន​ ហើយ​វា​នឹង​ជួយ​ច្រើន​ លោក​គ្រូ​សង្ឃឹម​ថា​ នៅ​ថ្ងៃ​ខាង​មុខ​យើង​នៅ​មាន​ឱកាស​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ឱ្យ​មនុស្ស​យល់​ដឹង​ច្រើន​ពី​បញ្ហា​សុខ​ភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​ ​ជាពិសេស​ការ​សង្រ្គោះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​បឋម​ ទាំង​នៅ​សាលា​រៀន​ក៏​យើង​ចង់​ធ្វើ​ច្រើន។​ ទូទៅ​នៅ​តាម​រោង​ចក្រ​កាត់​ដេរ​ ទោះ​បី​នៅ​តាម​ស្ថាប័ន​សាសនា​ នៅ​តាម​មន្ទីរ​ចង់​ចូល​រួម​ជួយ​ច្រើន​ ​ជា​ពិសេស​បណ្តុះ​បណ្តាល​ធន​ធាន​ នៅ​តំបន់​ពេល​មាន​រឿង​រ៉ាវ​ណា​កើត​ឡើង​គាត់​ដើរ​តួរ​បាន​។ លោក​គ្រូ​ឧទាហរណ៍ ​ជួន​កាល​មាន​រឿង​រ៉ាវ​គ្រោះ​ធម្ម​ជាតិ​កើតឡើង​ គ្រោះ​ធម្មជាតិ​វា​ផ្លូវ​កាយ​ ហើយ​ទាំង​យើង​ទាំង​គេ​ពេល​ឆ្លង​កាត់​រឿង​រ៉ាវ​ហ្នឹង​វា​ប៉ះ​ផ្លូវ​ចិត្ត​ អ៊ីចឹង​គាត់​នៅ​ហ្នឹង​គាត់​អាច​ផ្តល់​ជា​អន្តរាគមន៍​។

Q: ចា៎! ​អរគុណ​ច្រើនសម្រាប់​ការ​ផ្ដល់​បទ​សម្ភាសន៍!

A: បាទ! ​អរគុណ​ច្រើន៕

Q&A៖ ​ប​ណ្ដា​ញ​ស​ង្គ​ម​កំ​ពុ​ង​ជះ​ផ​ល​អ​វិ​ជ្ជ​មា​ន​​ខ្លាំ​ង​ដ​ល់​កុ​មា​រ​ក​ម្ពុ​ជា

បណ្ដាញសង្គមកំពុង​​មានការ​និយម​ប្រើប្រាស់​យ៉ាង​ច្រើន​ពី​សំណាក់​ប្រជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជា ជាពិសេស​យុវវ័យ។ ហើយ​ស្ទើ​ជារៀងរាល់ថ្ងៃ គេ​កត់​សម្គាល់​ឃើញ​ថា ចំនួន​កុមារ​ប្រើប្រាស់​​បណ្ដាញស​ង្គមមានការកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ស្របពេល​ដែល​បណ្ដាញសង្គម​កំពុ​ង​តែជះ​ផ​ល​អ​វិ​ជ្ជ​មា​ន​យ៉ា​ង​ខ្លាំ​ង​ដ​ល់​កុ​មា​រ​ក​ម្ពុ​ជា​នា​ពេ​ល​ប​ច្ចុ​ប្ប​ន្ន។

ខាង​ក្រោម​នេះគឺ​ ​ជា​កិច្ច​សម្ភាសន៍​ផ្ទាល់​រវាង​លោក មាស ប៊ុនលី មន្ត្រីជំនាញផ្នែកទំនាក់ទំនង យូនីសេហ្វកម្ពុជា ជា​មួយ​លោកថុង វណ្ណយ៉ារ៉ូ សិ​ក្ខា​កាម​មក​​ពី​​ញូសន៍រូម​ខេម​បូ​ឌា (​Newsroom Cambodia)៖

Q: ជម្រាប​សួរលោក មាស ប៊ុនលី​​​​!​

A: បាទ​!​ ជម្រាប​សួរប្អូន។

Q: តើអ្វីទៅជាបណ្ដាញសង្គម?

A: បណ្ដាញសង្គម គឺជាបច្ចេកវិទ្យាមួយដែលអនុញ្ញាតឲ្យមនុស្សទូទៅក៏ដូចជា ប្រជាពលរដ្ឋ​មក​រួមរស់ជាមួយគ្នាក្នុងបរិបទមួយ អាចថា ជាប្រព័ន្ធ​អនឡាញជាមួយគ្នា​ ដែល​អាច​មាន​លទ្ធភាព​ក្នុងកា​រចែករំលែកមាតិកា និងការបញ្ចេញយោបល់ផ្សេងៗទៅតាមប្រធានបទមួយៗ ដែលពួកគេមានចំណាប់អារម្មណ៍ អញ្ចឹងបណ្ដាញសង្គមមានតួនាទីឬក៏មុខងារ ទំនាញ​ដែល​អ្នក​ប្រើប្រាស់​អាចប្រើប្រាស់ទៅតាម​គោល​បំណងរៀងៗខ្លួន ដូចជា​ការសិក្សា ការទំនាក់ទំនង​ធម្មតា​ជា​ល​ក្ខណៈគ្រួសារ និងមិត្តភក្កិ ការចែករំលែកអំពីបញ្ហាដែលពួកគាត់ចាប់អារម្មណ៍ ឬក៏អាចជាការចែករំលែកអំពីយុទ្ធនាការផ្សេងៗទៅតាមប្រធានបទដែលគាត់ចាប់អារម្មណ៍ ។

Q: តើកុមារប៉ុន្មានភាគរយ និងមានអាយុចន្លោះពីប៉ុន្មានដែលកំពុងប្រើបណ្ដាញសង្គម?

A: ប្រទេសកម្ពុជាយើងហ្នឹង​​ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែល​មានចំនួន​អ្នកប្រើប្រាស់​បណ្ដាញសង្គមច្រើនមានន័យថា​ ​មាន​ការ​ប្រើប្រាស់​​ជាលក្ខណៈសកម្ម។ ហើយ​នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងហ្នឹងផងដែរ។​ យុវវ័យភាគច្រើនប្រើប្រាស់​បណ្ដាញ​សង្គម​ជា​រៀងរាល់​​ថ្ងៃ​​តែម្ដង យើងមានការសិក្សាមួយដែលធ្វើឡើងដោយ ការការពារ​រវាង​អង្គការ UNICEF និង​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ជាតិ​កុមារ​បានរកឃើញថា យើង​មាន​ក្មេងអាយុចន្លោះពី១២ ទៅ ១៧ឆ្នាំ ចំនួន៨០​ភាគរយជាអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត ប៉ុន្តែ​បើ​យោង​តាម​ភាព​ជាក់​ស្ដែង​របាយការណ៍​នេះ​បាន​ឲ្យឃើញថា មានកុមារ និងក្មេងជំទង់ច្រើនជាងនេះ ដែល​កំពុង​ប្រើប្រាស់​បណ្ដាញសង្គមផ្សេងៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។

Q: តើ​​បណ្ដាញ​សង្គម​​មាន​ឥទ្ធិពល​បែបណា​ខ្លះទៅ​លើ​កុមារ​កម្ពុជា​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន?

A: បើនិយាយអំពីកុមារមានវ័យជំទង់ដែលមានអាយុចាប់ពី១២​ឆ្នាំឡើងទៅ បណ្ដាញ​សង្គម​បាន​ផ្ដល់​ផល​វិជ្ជមាន​​អាច​ផ្ដល់​ឱ្យពួកគាត់​នៅការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ផ្លាស់ប្ដូរចំណេះដឹង និង​ទទួល​​ព័ត៌មាន ប៉ុន្តែបើនិយាយអំពីផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានវិញ ទីមួយគឺបាត់បង់នូវការផ្ដោត អារម្មណ៍​និងស្មារតីរបស់គាត់ ធ្វើឱ្យគាត់លែងផ្ដោតលើបរិស្ថានដែលនៅជុំវិញខ្លួនគាត់ លែង​ផ្ដោត​ទៅលើគ្រួសារ​ ឬ​ក៏​ការងារ​សំខាន់ៗ​របស់​គាត់ជាពិសេសដូចជាការរៀនសូត្រជាដើម ហើយ​អ្វីដែលកាន់តែ​ផ្ដល់​ផល​វិជ្ជមាន​ជាង​នេះ​ទៀត​នោះគឺ​គាត់​អាច​ក្លាយ​ជា​ជន​រងគ្រោះ​នៃ​ការ​រំលោភ​បំពាន ការលួងលោម​នៅ​លើប្រ​ព័ន្ធ​អនឡាញ។

មាន​ការសិក្សា​​ច្រើន​ដែល​បាន​បង្ហាញ​អំពី​បញ្ហា​នេះ ​យើង​ឃើញថាអ្នក​ប្រើប្រាស់​​មាន​ប្រហែល​ជា​១៦ភាគរយ​នៃ​យុវជន​ធ្លាប់​បាន​ទទួល​រងគ្រោះពី​រឿ​ងទាក់ទងទៅនឹង​ផ្លូវភេទ អាច​និយាយ​បាន​ថា​ចាប់ផ្ដើមពីពាក្យសម្ដីឡើង​​រហូត​ដល់​រាង​កាយ​ជាដើម​ ដែល​ចាប់ផ្ដើម​ចេញ​ពី​បណ្ដាញ​សង្គម។​ អញ្ចឹងយើងឃើញមានបញ្ហាច្រើនដែលពួកគាត់បានរងគ្រោះហើយមួយវិញទៀត យើង​មើលឃើញ​ថា​ពួកគាត់​ក៏​ជាជ​នរងគ្រោះ​នៃ​ព័ត៌មាន​មិន​ពិត​ដែល​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​ពួកគាត់​ធ្លាក់​ទៅ​ក្នុង​ការរំលោភ​បំពាន ចាញ់បោកគេនឹងអាច​ធ្វើឲ្យគាត់ជួយផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត។​ មួយ​វិញ​ទៀត​ផល​​អវិជ្ជមាន​ទាក់ទង​ទៅនឹ​ងសុខភាពផ្លូវចិត្ត​កើតឡើងព្រោះតែការប្រើប្រាស់​បណ្ដាញ​សង្គម​ដែលគ្មាន​គោលដៅ​ច្បាស់លាស់​ក្នុង​រយៈពេល​យូរ​ធ្វើឱ្យ​សុខភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​ធ្លាក់​ចុះខ្លាំ​ងមែន​ទែន​ ដូចជា​ការឃើញ​​​នូវ​ព័ត៌មាន​ផ្សេងៗ​​ដែល​​ធ្វើ​​ឲ្យ​ផ្លូវ​ចិត្ត​​របស់​គាត់​មាន ការស្រម៉ៃ ការប្រៀបធៀប​​ដែល​អាច​ធ្វើ​ឲ្យសុ​ខភាព​ផ្លូវ​ចិត្តគាត់ធ្លាក់ចុះ បន្ថែម​ពីនេះ​ទៀត​គាត់​អាច​ក្លាយ​​​ជា​ជនគោល​ដៅដែលងាយស្រួលសម្រាប់ ជនប្រព្រឹត្ត​បទល្មើស​រំលោភ​បំពាន​ផ្លូវភេទ កេង​ប្រវ័ញ្ច និង​ការលួងលោម​ដែល​ក្នុង​នោះ​​ផល​​ប៉ះ​ពាល់​មានទាំង​វិជ្ជមាន​ ​និង​អវិជ្ជមាន។

Q: តើកុមារកម្ពុជាប្រឈម​​នឹង​បញ្ហា​អ្វី​ខ្លះ នៅពេល​ដែល​ពួកគេ​ប្រើ​បណ្តាញ​សង្គម?

A: កុមារកម្ពុជា​មានបញ្ហាច្រើន។​  ប្រសិន​បើផ្ដោត​លើ​បញ្ហា​អវិជ្ជ​មាន ទីមួយ​កុមារ​អាច​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ជន​គោលដៅ​មាន​ន័យ​ថា កាលណា​​កុមារផ្សា​រភ្ជាប់​ទៅ​ជាមួយ​បណ្ដាញសង្គម​គេ​អាច​ធ្វើការ​ទំនាក់ទំនង​មកកាន់គាត់បាន ដែលបង្ក​ជាភាពងាយស្រួលក្នុងការប្រើប្រាស់ និង​បោកបញ្ឆោត​ឬក៏​អាចឈានទៅដល់ការរំលោភបំពាន​ លួងលោម។ ហើយប្រសិនបើ​គ្មាន​បញ្ហា​នេះ​កើត​ឡើង​នោះ​ទេ ក៏​ពួកគាត់​អាច​ក្លាយ​ជា​ជនរងគ្រោះនៃ​បញ្ហាផ្លូវចិត្ត ពីព្រោះកា​រប្រើប្រាស់​បណ្ដាញ​​សង្គម ពីព្រោះពួកគាត់ទទួលបានព័ត៌មានច្រើនពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃហើយ​មិនមែន​ជាព័ត៌មាន​ដែលបង្ក​​ឲ្យ​​មានភាពសប្បាយរីករាយ និង​ការរីកចម្រើន​ទៅលើការគិត​របស់​ពួកគាត់​​នោះ​​ទេ​ដែល​អាច​ធ្វើឲ្យពួកគាត់មានលក្ខណៈថប់អារម្មណ៍ និង​​បាក់ទឹកចិត្ត ដែល​ជា​ប្រភព​មួយ​ធ្វើ​ឲ្យ​បាត់បង់នូវ​ការលូតលាស់របស់​កុមារ ដូចជា​កុមារ​លែងលេង​ល្បែង​ពិត​ប្រាកដ ប៉ុន្តែ​បែរ​ជា​ងាក​ទៅលេង​ល្បែងអនឡាញ ហើយ​លែង​និយាយ​ជាមួយ​គ្រួសារ ហើយ​បែរ​ជា​ងាក​ទៅ​និយាយលេងជាមួយនឹងមិត្តភក្កិអនឡាញដែលធ្វើឲ្យបាត់នូវ​សមត្ថ​ភាព​នៃ​ការទំនាក់​ទំនង​ក្នុងការ​រស់នៅក្នុងសង្គមដែលអាចធ្វើឲ្យក្លាយជាប្រភពនៃបញ្ហាផ្លូវចិត្ត។

Q: ហេតុអ្វី​បាន​ជា​បញ្ហា​ទាំង​នោះ​បន្ត​កើត​មាន​លើ​កុមារ?

A: ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ វា​នៅ​តែ​បន្ត ពីព្រោះថា​ការប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​អនឡាញ​នៅតែ​បន្ត​ដោយ​ពុំមា​នចំណេះដឹងដែលទាក់ទង​ទៅនឹង​ការ​ប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​អនឡាញ ឬ​បណ្ដាញសង្គម​មិន​បាន​ត្រឹមត្រូវ ហើយ​វា​ក៏ជា​បញ្ហាលំបាកផងដែរ ព្រោះថា ការប្រើប្រាស់​បណ្ដាញ​សង្គម​នេះ​គឺជា​​រឿ​ងផ្ទាល់ខ្លួនដែលធ្វើដោយការស្ម័គ្រចិត្ត ដូច្នេះវាពិបាកក្នុងការគ្រប់គ្រង។​ ហើយ​មួយវិញ​ទៀត​ក្រុមហ៊ុន​បណ្ដាញសង្គមដែលក្នុងនោះ​មានក្រុម​ហ៊ុនច្រើនដូចជា Tik Tok Facebook Instagram និងបណ្ដាញសង្គមផ្សេងៗទៀត ក្នុងនោះគោលដៅរបស់គេគឺចង់ឲ្យមានអ្នកប្រើ​ប្រាស់ច្រើន អញ្ចឹងការរៀបចំ ក៏ដូចជាការរចនាគឺដើម្បី​ទាក់ទាញ​យុវជន ក៏​ដូចជា​កុមារ​ក្នុង​ការប្រើប្រាស់។ អញ្ចឹង​សរុបសេចក្តីមកវិញ​ បញ្ហា​នេះ​នៅ​តែ​បន្ត​កើត​ឡើង​ ដោយសារ​ចំណេះដឹង​​របស់យើងនៅមានកម្រិត ហើយយើងត្រូវតែ​បន្តផ្សព្វផ្សាយអប់រំគ្នាទៅវិញទៅ​មក។​

​ហើយ​​ទាក់ទង​នឹង​អាជ្ញាធរ និង​រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏​ត្រូវ​បង្កើន​គោលការណ៍​ណែនាំ​ទៅ​លើ​បញ្ហា​នេះ​ផង​ដែរ ព្រោះប​ញ្ហានេះ​គឺជា​រឿង​ក្តៅគគុក​ដែ​លត្រូវដោះ​ស្រា​យ​ដើម្បី​ធានា​ថា កុមារ​មាន​សុវត្ថិភាព​នៅ​លើបណ្ដាញសង្គម។

Q: តើ​អ្នកពាក់ព័ន្ធ​គួរ​ធ្វើ​បែប​ណា​ដើម្បី​ទប់​ស្កាត់ និង​ការពារ​កុមារ​ពី​បញ្ហា​ទាំង​នោះ?

A: សម្រាប់ UNICEF អ្វីដែលយើងចង់បានបំផុតគឺកុមារ ក្មេងជំទង់ យុវជន និងអ្នកប្រើប្រាស់​ទូទៅ​មាន​សុវត្ថិភាព​​នៅលើ​ប្រព័ន្ធ​អន​ឡា​ញ។​ ហើយយើងចង់ឃើញថា​ប្រព័ន្ធ​អនឡាញ និង​បណ្ដាញសង្គម​នឹង​ក្លាយ​ជាឧបករណ៍មួយជាជំនួយផ្ដល់នូវផលវិជ្ជមាន​ដល់ការសិក្សា​ការរស់នៅ​ ការស្រាវជ្រាវ ការទំនាក់ទំនង។ អញ្ចឹង​យើងនឹ​ង​បន្តការផ្សព្វផ្សាយ​អប់រំ​ទៅ​ដល់​កុមារ និង​យុវជន​ឱ្យ​មាន​ចំណេះ​ដឹ​ង​ មូលដ្ឋាន​សម្រាប់​ពួកគាត់​ដើម្បី​ប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​​​​ទាំង​នោះ​ឲ្យ​មាន​សុវត្ថិភាព។ ហើយយើងក៏បានធ្វើការជាមួយអង្គការក្រៅ​រដ្ឋា​ភិបាល ក៏ដូចជា​រដ្ឋាភិបាល​ក្នុង​ការបង្កើត​នូវ​ប្រព័ន្ធ​រាយការណ៍​ដែល​មាន​លេខ​ទូរស័ព្ទ​ជាដើម សម្រាប់​​ឲ្យ​ពួកគាត់​ធ្វើការទាក់ទង​នៅពេល​ដែល​មាន​បញ្ហា ឬ​ក៏មុនពេលដែលមានបញ្ហាហើយ UNICEF ក៏បានបង្កើតនូវយុទ្ធនាការទាក់ទងជាមួយនឹងបញ្ហាអនឡាញដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹង​សុខ​ភាព​ផ្លូវចិត្តដល់កុមារដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យកុមារមានសុវត្ថិភាព មួយវិញទៀត UNICEF កំពុងធ្វើការជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល​ និង​ក្រ​សួង​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​ការផ្ដល់​នូវ​គោលការណ៍​ណែនាំ ក៏​ដូចជា​ក្រប​ខណ្ឌ​ច្បាប់​ផង​ដែរ ដើម្បី​ជួយដ​ល់​កុមារ​ឲ្យ​ទទួល​បាន​សុវត្ថិភាព​នៅ​ពេល​ដែល​ពួកគាត់​ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធអនឡាញ។

Q:  បាទ! សូម​អរគុណ​ មាស​ ប៊ុនលី​!

A:  បាទ!​ អរគុណ៕

លោក រ៉ុង ឈុន ប្រកាសជំហរមិនដើរចេញពីទ្រនំដែលទើបទទួលបានតួនាទីថ្មីៗ

ទីប្រឹក្សាគណបក្សកម្លាំងជាតិប្រកាសជំហរ មិនដើរចេញពីទ្រនំថ្មីដែលអង្គសមាជផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្ត ក្នុ​​ង​តួ​នាទីកំពូលនៃគណបក្សថ្មីថ្មោងមួយនេះ បើទោះជាត្រូវរងការគំរាមរំលាយក្រោម​​ហេតុផល​​ន​​យោ​​បាយ​​ក្តី​​។

លោក រ៉ុង ឈុន ដែលទើបសមាជគណបក្សកម្លាំងជាតិ ផ្តល់ការទុកចិត្តក្នុងតួនាទីជាទីប្រឹក្សា បាន​​ប្តេជ្ញា​​នៅ​ថ្ងៃទី១៣ វិច្ឆិកា នេះ​​ថា​​លោ​​កនឹងមិនដើរ​​​ថ​យ​​ក្រោ​​យឡើយ ចំពោះការសម្រេចចិត្តផ្ញើ​​ខ្លួនក្នុងទ្រនំថ្មី​​នេះ។ ជាអតី​​តអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនរូបនេះ មានមន្ទិលថា ហេតុអ្វីកាលលោកនៅដឹកនាំគណបក្សភ្លើងទៀ​​ន​​ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានចេញលិខិតទទួលស្គាល់ ហើយពុំមានអ្វីដែលត្រូវប្រតិកម្ម។ 

ជាអតីតអ្នកតស៊ូមមតិដែលមិនរាថយ ដើម្បីផលប្រយោជន៍កម្មករ និងធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគារព្រោះ​​បូរណភា​​ព​​ទឹកដី លោក រ៉ុង ឈុន បញ្ជាក់ថាក្នុងចំណោមបម្រាមចំនួន៥ចំណុចរបស់តុលាការ ប្រឆាំងរូបលោកគឺ ពុំបា​​នហាមឃាត់ មិនឱ្យលោកធ្វើកិច្ចការក្នុងនាមជាអ្នកនយោបាយទេ។មួយវិញទៀត តួនាទីជាទីប្រឹក្សាគណ​​ប​ក្ស​នេះ វាមិនស្ថិតនៅក្នុងប្រអប់ជាអ្នកនយោបាយដែរ ដូច្នេះវាមិនទាស់ខុសអ្វីឡើយ។ក្រៅពីនេះ បើតាម​លោ​​​​​​​ក​ រ៉ុង ឈុនប្រ​​សិន​​បើមានភាពមិ​​នប្រក្រតីណាមួយកើតឡើង លោកគោរពតាមសេចក្ដីសម្រេចរបស់គ​​​​ណប​​​ក្សជានិ​​ច្ច​​។

លោកបន្តថា៖ «ចំពោះជំហរខ្ញុំនៅពេលនេះ ខ្ញុំមិនដកថយទេពីព្រោះយើងមើលនៅក្នុងច្បាប់ ហើយទីប្រឹ​​ក្សាស្ថិតវានៅក្រៅរចនាសម្ព័ន្ធទេ វាអត់នៅក្នុងប្រអប់ទេ ចឹងវាអត់មានអ្វីដែលខុសច្បាប់ការអនុវត្តច្បាប់មិដឹងបែបម៉េចនៅកម្ពុជាយើង ម្ដងធ្វើបាន ម្ដងធ្វើមិនបាន វាចម្លែកមែនទែននៅកម្ពុជាយើង»។ 

ការបញ្ជាក់ជំហរនៅពេលនេះ របស់អតីតក្បាលម៉ាស៊ីននៅក្នុងជួរគណបក្សភ្លើងទៀន ក្រោយពេលអ្ន​​ក​​នាំ​​ពា​​ក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានព្រ​​មា​​ន​​ថាគណបក្សថ្មីថ្មោងដែលផ្តល់ជម្រកឱ្យលោក រ៉ុង ឈុន អាចប្រឈម​​មុខ​​នឹ​ង​រំលាយចោល បើហ៊ានបន្តល្មើសបម្រាម ដែលដាក់ចេញដោយតុលាការ។

កាសែតក្នុងស្រុកដែលស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល បានស្រង់សំដីលោក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ យកមកចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១២ វិច្ឆិកា ដោយបញ្ជាក់ថា ការតែងតាំងលោក រ៉ុង ឈុន ជាទីប្រឹក្សាគ​​ណ​ប​​ក្ស​​​​​កម្លាំងជាតិ គឺកំពុងចូលរួមប្រព្រឹត្តបទល្មើសដែលវាប្រាស់ចាកនឹងច្បាប់ ព្រោះអតីតមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គ​​ណ​​ប​​ក្ស​​ភ្លើងទៀនរូបនេះ កំពុងអនុវត្តទោសតាមផ្លូវតុលាការនៅឡើយ។

បើតាមលោក ខៀវ សុភ័គ រាល់គណបក្សនយោបាយដែលបើកផ្លូវឱ្យ លោក រ៉ុង ឈុន ធ្វើជាប្រធាន ឬអនុប្រធាន គណបក្សនយោបាយនោះប្រឈមនឹងការប្ដឹងរំលាយចោល ដោយអះអាងថា លោក ឈុន មិនទា​​ន់​​មាននីតិសម្បទានគ្រប់គ្រាន់តាមផ្លូវច្បាប់។

យ៉ាងនេះក្តី ប្រធានគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក ស៊ុន ចន្ធី ជឿថា បើមានភាពមិនប្រក្រតីអ្វីមួយនោះ វាគួរតែកើតឡើងអំឡុងពេលលោក រ៉ុង ឈុន ជាថ្នាក់ដឹកនាំរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន។លោក យល់ថា ក្រសួងមហាផ្ទៃមិនទាន់មានការលើកឡើងជាផ្លូវការណាមួយនោះទេ គឺគេទទួលបានព័ត៌មានតែ​​នៅលើបណ្តាញ​​ប្រ​​​​ព័ន្ធ​​ផ្ស​​ព្វ​​​​ផ្សាយមួយមុខនៅឡើយ។

លោកបន្តថា៖ «បើមានបញ្ហាអ្វីមួយវាត្រូវតែកើតឡើងនៅពេលគាត់ដឹកនាំគណបក្សភ្លើងទៀនដែលមានតួនាទីខ្ពស់ជាង» 

កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ គណបក្សកម្លាំងជាតិបានរៀបចំសមាជជាលើកដំបូងរបស់ខ្លួននៅទីស្នាក់ការគណបក្សក្នុងខេត្តកំពង់ធំ។អង្គសមាជបានផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តតែងតាំងលោក រ៉ុង ឈុន ជាទីប្រឹ​​ក្សា​​គណបក្ស ក្រោយលោកជំទាស់ទៅនឹងតំណែងជាប្រធានគណបក្ស ដោយបារម្ភពីបញ្ហាណាមួយកើតឡើង។

ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុខៈ អះអាងថា លោក រ៉ុង ឈុន មានកំហុសពាក់ព័ន្ធនឹងច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ហើយបើអ្នកនយោបាយរូបនេះ មានបំណងដឹកនាំគណបក្សនយោ​​បា​​យ គឺត្រូវអនុវត្តទោសព្យួរដែលមានរយៈពេល៣ឆ្នាំឱ្យបានចប់សព្វគ្រប់ជាមុនសិន។

ប្រភពបន្តថា ករណីលោក រ៉ុង ឈុន ដឹកនាំបក្សភ្លើងទៀនកាលពីមុនគឺជារឿងចាស់ ហើយលោកបញ្ជាក់ថា ការចុះផ្សាយពីការព្រមានរំលាយគណបក្សថ្មីៗនេះ គឺក្រសួងមហាផ្ទៃបកស្រាយ និង​​ឈ​​​​រលើទិដ្ឋភាពច្បា​​ប់ដើម្បីពន្យល់ឱ្យអ្នកកាសែតបានដឹងរឿង។

លោកបន្តថា៖ «មានកំហុសឆ្គងផ្នែកច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយដោយសារ លោក រ៉ុង​ ឈុន គាត់ស្ថិតនៅក្នុងការអនុវត្តទោសរបស់តុលាការនៅឡើយ មិនទាន់ចប់សព្វគ្រប់» 

បើទោះជាបែបណា អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក(Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ឃើញថាដើម្បីគេចចេញពីការរិះគន់របស់សហគមន៍អន្តរជាតិជុំវិញលំហនយោបាយតូចចង្អៀតក្នុង​ពេ​​ល​​​​ប​​ច្ចុ​​ប្បន្ននេះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរផ្អាកសកម្មភាពផ្សេងៗដូចជាទម្រង់គំរាមកំហែងខាងនយោ​​​​បាយជាដើម​។

លោកបន្តថា៖ «ដើម្បីបង្កលក្ខណៈបរិយាកាសនយោបាយនៅកម្ពុជាឱ្យស្រស់បំព្រងឡើងវិញ កុំឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិគេនៅតែចាត់ទុកថាយើង បរិយាកាសចង្អៀតចង្អល់រឹតត្បិតផ្នែកនយោបាយ ចឹងគួរតែមានការបើកនូវលម្ហបរិយាកាសហ្នឹងកុំឱ្យមានបន្តបំប្លោងនូវពាក្យសម្ដីណាមួយដែលមើលទៅថាជាលក្ខណៈគំរាមកំហែងរឹតត្បិត សិទ្ធិសេរីភាពអីទាំងអស់នេះ ចឹងគួរតែផ្ដល់ឪកាសទៅដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធមែនតែគណបក្សថ្មីហ្នឹងទេ» ។ 

កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ ចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ផ្តន្ទាទោស ​លោក រ៉ុង ឈុន ដាក់​ពន្ធនាគារ ២ឆ្នាំ ពី​បទ «ញុះញង់​​បង្ក​ឱ្យ​មាន​ភាព​វឹកវរ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់​​សន្តិសុខ​​សង្គម » ជាប់ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាព្រំដែនដ៏ចម្រូងចម្រាស់រវាងព្រំកម្ពុជា-វៀតណាម នៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ កាលខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០។ ប៉ុន្តែកាលពី​ថ្ងៃទី​១២ ខែវិឆ្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០២១ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សានៃសាលាឧទ្ធរណ៍ លោក យន់ ណារ៉ុង បានប្រកាសសាលដីកាដោយសម្រេចកាត់តម្រឹមទោសឱ្យលោក រ៉ុង ឈុន ជាប់ពន្ធនាគារ ១ឆ្នាំ ៣ខែ ១១ថ្ងៃ ខណៈ​ទោសដែលនៅសល់ត្រូវព្យួរ​ និងដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ។

យ៉ាងនេះក្តី ច្បាប់​ស្ដី​ពី​គណបក្ស​នយោបាយ បញ្ញត្តិមាត្រា១៨ កំណត់ថាប្រធាន និងអនុប្រធាននៃគណបក្ស​​​​នយោបាយ និងសមាសភាពនៃគណៈកម្មាធិការនាយក ឬគណៈកម្មាធិការអចិន្រ្តៃយ៍នៃគណបក្សន​​យោ​​​​បាយ មិនមែនជាទណ្ឌិតដែលជាប់ទោសពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬពីបទមជ្ឈិម ដោយគ្មានការព្យួរទោសឡើយ។

ចំណែក បញ្ញត្តិមាត្រា ៣៨ នៃច្បាប់នេះដដែល ក៏លើកឡើងដែរថា ចំពោះគណបក្សដែលអនុវត្តផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ និងច្បាប់ជាធរមានដទៃទៀត បើកផ្លូវឱ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ អាចចាត់វិធានការ រួមមានចេញលិខិតឱ្យគណបក្សនយោបាយនោះកែតម្រូវ ព្រមានជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬបញ្ឈប់សកម្មភាពក្នុងករណីចាំបាច់ ឬបើធ្ងន់ធ្ងរ ប្តឹងទៅតុលាការរំលាយចោល។ 

ក្នុងជីវិតអ្នកនយោបាយនេះដែរ លោក រ៉ុង ឈុន ត្រូវបានស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានចេញលិខិតកាលពីដើមខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ បដិសេធបេក្ខភាពឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត ក្រោមហេតុផលមិនទាន់មាននីតិសម្បទាគ្រប់គ្រាន់។ ប៉ុន្តែបញ្ហានេះ ត្រូវបានអតីតអ្នករិះគន់ដោយមិនសំចៃមាត់រូបនេះ ចាត់ទុកថា វាជាការអនុវត្តដោយលម្អៀងខាងនយោបាយ របស់ស្ថាប័ន គ.ជ.ប ប្រឆាំងរូបលោកទៅវិញទេ៕

បទយកការណ៍៖សាលាបឋមសិក្សាក្នុងភូមិរំចេកខេត្តកំពង់ធំអាចប្រឈមមុខបិទទ្វារ

នៅ​​ពីខាងក្រោយអាគារ២ខ្នងដែលធ្វើដោយឈើ ​​ព្រៃប្រឹក្សាដុះត្រឈឹងត្រឈៃ ជាពិសេសមាន​​ចម្ការរបស់​​អ្ន​​ក​​​ភូមិនៅក្បែរទីតាំងនេះ ដែលមានបន្លែ​​ប​​ង្កា​​​រ​​ច​​ម្រុះ​​គ្រប់​​ភេទ​​ថែមទៀត។ អា​​គារ២ខ្នងដែល​​មានសភា​ព​ច្រា​​​​​ស់​​ទ្រុឌទ្រោមបន្តិចទៅហើយត្រូវស្មៅ​ដុះ​​​​​​ស្ទើ​​​រ​​​​ជុំ​​​​​ជិត និ​ងមានព្រៃរបោះអមជាមួយផង។ តាមពិតទៅ ​ទីនេះ​​ហើ​​​​​​​​​​​​​​យ ដែលគេស្គាល់ថា​​​​ជា​​​​​សាលារៀនកម្រិតបឋមសិក្សាមួយកន្លែង ហើយសិ​​ស្សា​​​​នុ​​សិ​​ស្ស យូរៗទើប​​​​ចូល​​រៀ​​ន​ម្តង​ ដែលជំរុញឱ្យ​​សាលា២ខ្នងនេះ​​​​​ស្ទើរតែត្រូវគេបោះបង់ចោល ហើយបា​​​​ន​​​ក្លា​​យ​​ទៅជាក​​ន្លែ​​ង​​ចង​​គោរ​​​បស់​​​អ្ន​​ក​​ភូមិសុខសាន្ត ជំនួសដោយ​​កា​​​​​​​​ររៀ​​នសូ​​ត្រ​​រ​​ប​​ស់​​សិស្សនុសិស្សទៅវិញ។

ទិដ្ឋភាពសាលាបឋសិក្សាភូមរំចេក ស្រុកសណ្ដានខេត្តកំពង់ធំ ដ៏ចាស់ទ្រុឌទ្រោម ពុំសូវមានគ្រូបង្រៀនបានទៀងទាត់។ ថតនៅថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣។ (រូបភាព៖ Newsroom Cambodia)

ពលរដ្ឋដែលបានផ្តល់សម្ភាសន៍ឱ្យគេហទំព័រ Newsroom Cambodia បានឱ្យដឹងថាសាលា​បឋម​សិក្សា​នេះ​​​សាងសង់​អស់​រយៈ​ពេល​ជាង​​១០​ឆ្នាំ​មក​ហើយ ដោយ​គំនិត​ផ្អូច​ផ្ដើម​របស់​អ្នក​ភូមិ​ ចំនួន​ពីរ​ភូមិ​ គឺ​ភូមិ​រំចេ​​ក និង​ភូមិ អូរ​ក្រញូង។ភូមិទាំងពីរនេះស្ថិតនៅក្នុង​ឃុំ​សុចិត្រ នៃស្រុកសណ្តាន ខេត្តកំពង់ធំ។

ប្រភពបន្តថា សាលារៀន២ខ្នងនេះ ទទួលបានការបរិចាកថវិកាដែលពួកគេមាន និងប្រមែប្រមូលឈើ​ដែល​​មា​​​នស្រាប់​នៅក្នុងសហគមន៍សាងសង់សាលានេះឡើង ដើម្បីបម្រើឱ្យសេចក្តីត្រូ​​វការរបស់ក្មេងៗនៅក្នុ​​​ង​​ស​​ហគមន៍បានរៀនសូត្រ ដោ​​យ​​​​ពុំ​មាន​ជំនួយថវិកា​ពី​រដ្ឋាភិបាល​ទេ​។នៅចំពោះមុខនេះ ​កុមារ​ដែលនៅបន្ត​​ត​​ស៊ូ​​​​​រៀន​​​នៅក្នុងសាលារៀននេះប្រមាណ​៥០​នាក់ស្របពេលដង់ស៊ីតេប្រ​​ជាជននៅក្នុងស​​ហគមន៍នេះមា​​​ន​​ជា​​ង២០០គ្រួសារ។

​លោក​ស្រី ហ៊ុន យៀន ​ដែល​រស់​នៅ​ជាប់​នឹង​សាលា​បឋម​សិក្សា​ភូមិ​រំចេក ថ្លែងថា​ លោក​ស្រី​បារម្ភ​ពី​អនាគត​កូនៗ​ ខ្លាច​មិន​ចេះ​ដឹង​ដោយសារពួកគេ​ខកខាន​រៀ​​​ន​សូត្រ​​ជាង​៣​ឆ្នាំ​មក​ហើយ ចាប់​តាំង​ពី​សាលារៀន​នេះ​ទ្រុ​​ឌទ្រោម​​ ហើយ​គ្មា​​ន​​​គ្រូ​មក​បង្រៀន​​ទៀងទាត់ថែមទៀត​។​លោ​​ក​​ស្រីបន្ត​ថា ចន្លោះខែមករា ឬខែកុម្ភៈ ​ទើប​​ឃើញ​គ្រូ​មក​ប​​ង្រៀ​​ន​​​ម្ដង​។

លោក​ស្រី​បន្ត​ថា​ចាប់តាំងពីបង្កើត​សាលា​រៀន​នេះ​ដំបូងៗ​មាន​សិស្ស​មក​រៀន​ជាង​​១០០​នាក់​ ហើយ​កុមារ​ទាំ​​ង​​នោះអាច​រៀនចាប់ពីថ្នាក់ទី១ ដល់ថ្នាក់ទី៦ ក៏​ប៉ុន្តែ​បច្ចុប្បន្ន​ពុំ​មាន​គ្រូ​បង្រៀន​ទៀ​ង​ទាត់ ធ្វើ​ឱ្យ​សិស្ស​​​​ឈ​​ប់​រៀ​ន​ប្រមាណ​៥០​ភាគ​រយទៅហើយ​។ប្រភពដដែលបន្តថា នៅក្នុងរដូវវស្សានេះ សិស្សបន្តបោះ​​បង់​​ថ្នាក់​​រៀ​​ន​​​​​​ប​​ន្ថែ​ម​​ទៀត ព្រោះតែសាលាបន្តទ្រុឌទ្រោម និងទឹកស្រកចូលក្នុងបន្ទប់រៀន ដែលរំខានដល់ការ​​បង្រៀ​​ន​​រប​​ស់គ្រូៗ។

លោកស្រីបន្តថា៖​«កូន​ខ្ញុំ​វា​រៀនៗ​ គ្រូ​ឈប់ៗ​រហូត​អ៊ីចឹង​ទៅ​ វា​លែង​ចង់​ទៅ​រៀន​។ បើ​ជូន​ទៅ​ឆ្ងាយ​ខ្ញុំ​វា​អត់​មាន​ពេល​ខ្ញុំ​រវល់​រក​ស៊ី​ខ្ញុំ​ដែរ បើ​ខែ​មុន​រៀន​បាន​១០ថ្ងៃ​អ៊ីចឹង​ទៅ​ ១៥ថ្ងៃ​អ៊ីចឹង​ទៅ​ បាត់​គ្រូ​បាត់​ទៅ​»

មិនខុសគ្នាទេ លោក ​ប្រាក់ រូន ដែលរស់​នៅ​ជិត​នឹង​សាលា​បឋមសិក្សា​រំចេក​នេះ​ដែរ ​លើ​​ក​ឡើង​ថា​ បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ ដោយ​សារ​តែ​សាលា​មានសភាពបាក់បែក និងធ្លុះធ្លាយ ហើយ​​ពុំ​សូវ​ឃើញ​គ្រូមក​បង្រៀន សិស្ស​មួយ​ចំ​​នួ​ន​ដែល​គ្រួ​​សា​រ​​មាន​​ជីវភាព​សមរម្យ​ ពួក​គេ​បាន​បញ្ជូន​កូន​ទៅ​​រៀន​នៅ​ភូមិ​ផ្សេង​ទៀត​ ស្ថិត​​ក្នុង​​ឃុំ​សុចិត្រ ព្រោះ​​​នៅ​​ទី​នោះ​មាន​សាលា​បឋម ​ដល់​អនុវិទ្យាល័យ ហើយ​មាន​គ្រូ​បង្រៀន​ទៀងទាត់។​​

ក្រៅពីនេះ ប្រសិនបើពួកគេជ្រើសរើសរៀនសាលាថ្មីនេះ គឺត្រូវធ្វើដំណើរក្នុងរយៈចម្ងាយ​​ជាង១២​​គីឡូ​​ម៉ែ​​ត្រពីផ្ទះ ហើយនៅអមសង្ខាងផ្លូវពោរពេញដោយចម្ការស្វាយចន្ទី និងព្រៃឈើស្តុកដែលអាចមានហេតុ​​កើ​​ត​​អា​​​​ក្រក់កើតឡើង ចំពោះកុមារដោយយថាហេតុណាមួយ។បើតាមលោក ប្រាក់ រូន ទោះ​បី​ជា​ករណី​នេះ ប្រ​​ជា​​​​ពលរដ្ឋ​តែង​​ទូច​ឱ្យ​អាជ្ញាធរ​ពាក់ព័ន្ធ​ជួយ​​​សាងសង់​សាលា​ថ្មី និង​រក​គ្រូ​មក​បង្រៀន​ឱ្យ​បាន​ទៀងទា​​ត់​ក៏​ដោ​​យ ក៏សំណើរនេះ មិនដែលទទួលបានការឆ្លើយតបពីអាជ្ញាធរក្នុងមូលដ្ឋានដែរ។

លោកបន្តថា៖«បើ​ចុះ​ជួយ​ដូច​ជា​សាលា​ថ្ម​អ៊ី​ទៅ អាច​មាន​​គ្រូ​បង្រៀន​ដិតដល់​ ហើយ​ក្មេងៗ​អាច​ចូល​រៀន​វិញ។ នេះ​វា​ខុស​គ្រូ​ជួន​កាល​រៀន១ថ្ងៃបាត់​កន្លះ​ខែ​ទាំង​កូន​ខ្ញុំ​កូន​អ៊ី រាល់​ថ្ងៃ​ឈប់​រៀន​នៅ​នេះ​អស់​ទៅ​រៀន​នៅ​ខាង​៩០។ ខ្ញុំ​សូម​សំណូម​ពរ​ឱ្យ​ខាង​មេ​ភូមិ ខាង​ឃុំ​ជួយ​ដាស់​តឿន​គ្រូ​ឱ្យ​បាន​បង្រៀន​ទៀងទាត់​ឱ្យ​សិស្ស​បាន​គ្រប់​ពេល​»។​

គេស​ង្កេ​​តឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋ​រស់​នៅ​ក្នុង​ភូមិ​រំចេក និង​ភូមិ​អូរ​ក្រញូង ស្រុក​សណ្ដាន់​ ជាង​២០០​គ្រួសារ​ ​ ភាគ​ច្រើន​ជា​អ្នក​​ធ្វើ​ស្រែ​ចម្ការ​ដាំ​ដំឡូង និង​ស្វាយ​ចន្ទី​ លក់​យក​​ប្រាក់​​ដើម្បី​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​។​​ពួក​គេ​លើក​ឡើង​ថា ជា​រៀងរាល់​ឆ្នាំ​ ភូមិ២នេះ ពុំ​ដែល​មាន​កុមារ ឬ​យុវជន​​អាច​បន្ត​ការ​សិក្សា​បាន​ថ្នាក់​​ខ្ពស់ ​ដល់កម្រិត​​វិទ្យាល័យ​​នោះ​ទេ​ ភាគ​ច្រើន​ក្មេងៗ​​​ទាំង​នោះ​ រៀន​បាន​​ខ្ពស់ត្រឹមថ្នាក់​​បឋមសិក្សា​ ដោយ​សារ​តែ​គ្រួសារ​មាន​​ជីវភាព​ខ្វះខាត ហើ​​យ​​​កង្វះ​​សាលារៀន​​ និង​គ្រូ​បង្រៀន​​មកបង្រៀនមិន​បាន​ដិត​ដល់​​។

ចំណែក អភិបាល​ស្រុក​សណ្ដាន់ លោក អ៊ុក វណ្ណរ៉ា លើកឡើងថា បញ្ហា​ការ​បង្រៀន​ពុំ​បាន​ដិត​ដល់​ ធ្វើ​ឱ្យ​សិស្ស​មួយ​ចំនួន​បោះបង់​ការ​សិក្សា​នេះ​ លោក​ពុំ​មាន​ដំណោះស្រាយ​ឡើយ។​

លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំពុំដឹងរឿងទាំងនេះទេ ហើយគ្មានដំណោះស្រាយអ្វីដែរ ប្អូន​អាចសួរ​ទៅ​ខាង​មន្ទីរអប់រំ​ខេត្ត ​គេ​អាច​ដឹង​»

ប្រធានមន្ទីរអប់រំ យុវជន និងកីឡាខេត្តកំពង់ធំ លោក តាន់ ប៊ុនហុង ទទួលស្គាល់ថា មាន​សាលា​មួយ​ចំនួន​នៅ​តំបន់​ដាច់​ស្រយាល​មាន​បញ្ហា​ទាំង​នេះ​ ប៉ុន្តែ​លោកថាខាង​មន្ទីរ​អប់រំ​យុវជន​ និង​កីឡា​កំពុង​តែ​ខិត​ខំ​ប្រឹ​​ង​​​​​ប្រែង​ដើម្បី​ដោះស្រាយ​ជា​បណ្ដើរៗ​ហើយ​។

លោកបន្តថា៖ «ករណីបញ្ហា​​សាលា​មឋប ភូមិ​រំចេក​នេះ​ យើង​ពិបាក​ដោះស្រាយ​ ​ដោយ​សារ​តែ​មាន​​សិស្ស​តិច​ ហើយ​អាជ្ញាធរ​ពុំ​ទាន់​មាន​ថវិកា​គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បី​រៀបចំ​អគារសិក្សាឡើង​វិញ​ តែយ៉ាងនឹង​មាន​ដោះស្រាយ​ឆាប់​»

ចំណែក​អនុ​ភូមិ​រំចេក​ កូតាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ពោត យ៉ា លើក​ឡើង​ថា​ បញ្ហា​កង្វះ​អគា​សិក្សា និ​ង​​ខ្វះ​គ្រូ​បង្រៀន​នេះ​ លោក​បាន​ស្នើ​​​​អាជ្ញាធរ​ឃុំ​ជា​ច្រើន​​លើក​​ហើយ​ ប៉ុន្តែមិន​មាន​ដំណោះស្រាយ​​នោះ​ទេ ​ដោយ​សារ​អាជ្ញាធរ​គ្មាន​លុយ​សម្រាប់​សាងសង់​សាលា​ថ្មី​ និង​គ្មាន​លទ្ធភាព​អាច​រក​គ្រូ​ថ្មី​មក​បង្រៀន​បាន​​។

​លោក​បន្ត​ថា ថ្មីៗនេះ ​អាជ្ញាធរ​ពាក់ព័ន្ធ​កំពុង​​ផ្ដោត​លើ​ការ​សាងសង់​ផ្លូវ​ ជា​អាទិភាព ចំណែក​ សាលាបឋមសិក្សា​ភូមិ​រំចេក​នេះ​​នឹង​ចាប់ផ្ដើម​សាងសង់​ថ្មី​នៅ​ឆ្នាំ​២០២៥ ​ដែល​ជា​គម្រោង​​​របស់​អាជ្ញាធរ​ថ្នាក់​ខេត្ត​។ ទោះ​យ៉ាង​ណា លោក​ថា​ អាជ្ញាធរ​ពាក់ព័ន្ធ​មិន​ទាន់​មាន​ផែនការ​ដើម្បី​ជួសជុល​សាលា​ចាស់​នេះ​ និង​ស្វែង​រក​គ្រូ​ថ្មី​មក​បង្រៀន​ នៅ​ឡើយ​​​ទេ​។

លោកបន្តថា៖«បើ​យោង​ទៅ​តាម​ខ្ញុំ​ប្រជុំ​នៅ​សាលា​ឃុំ អភិវឌ្ឍន៍​តែ​គម្រោង​ផ្លូវ​ដូច្នេះ​ហើយ​សំ​​ណើ​​​យក​ជា​សា​​លា​វិញ។សាលា​ហ្នឹង​២០២៥ បាន បាន [សាងសង់] ​ មួយ​ខ្នង​ តែ​វា​សិស្ស​វា​តិច​ពេ​​ក​ មួយ​ខ្នង​ហ្នឹង​បាន​តែ​៣បន្ទប់​»

​គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនទាន់អាចស្វែងរកប្រភពដើម្បីបញ្ជាក់បន្ថែម ពីនាយកសាលា​​បឋម​​សិ​ក្សារំចេកនេះ បានភ្លាមៗនៅឡើយទេ។

ជុំ​វិញ​រឿង​នេះ​ ប្រធាន​មជ្ឈ​មណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​ និង​សន្តិភាព លោក យង់ គីមអេង លើក​ឡើ​​​ថា ករណី​កុមារ​ពុំ​សូវ​ទទួល​បាន​ការ​សិក្សា​ពេញ​លេញ ដោយ​សារ​កង្វះ​សា​​លា​រៀន​ ឬ​គ្រូ​បង្រៀនមិនគ្រប់​នេះ​ គឺ​ជា​ការទទួល​ខុស​ត្រូវ​​របស់​អាជ្ញាធរ​ថ្នាក់​​មូលដ្ឋាន​។លោ​​​​ក​បន្ត​ថា​ បើ​សិន​បញ្ហា​នេះ​អាជ្ញាធរ​មិន​អើពើ​ដោះស្រាយ​ជា​បន្ទាន់​ទេ​ គឺ​ជា​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​ពលរដ្ឋ​ ស្ដីពី​សិទ្ធិ​ទទួល​បាន​ការ​​អប់រំ​ដោយ​ស្មើ​ភាព​គ្នា​។​

លោកបន្តថា៖«ជា​ដំណោះស្រាយ​ក្រសួង​អប់រំ​ និង​កីឡា​លោក​គួរ​តែ​ទៅ​ពិនិត្យ​មើល​ជាក់​ស្ដែង​ថា​តើ​បញ្ហា​នេះ​​​កើត​មាន​ពិត​ប្រាកដ​ដូច ការ​លើក​ឡើង​ទេ​​បើសិន​ជា​មាន​ពិត​ប្រាកដ​ដូច​ការ​លើក​ឡើង​ ត្រូវតែ​មាន​ការ​ដោះស្រាយ​ឱ្យ​បាន​ទាន់​ពេល​វេលា​ ហើយ​ធានា​ដល់​ការ​អប់រំ​របស់​កុមារ កុំ​ឱ្យ​កុមារ​បន្ត​បោះបង់​ការ​សិក្សា ហើយ​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​ពួក​គាត់​នឹង​ប្រថុយប្រថាន​ធ្វើ​ចំណាក​ស្រុក​ផ្សេងៗ​» ​​

អង្គការ​ យូនីសេហ្វ (unicef) ចេញរបាយការណ៍កាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ ​បង្ហាញ​ថា នៅ​ពេ​​ល​​​​​បច្ចុ​​ប្បន្ន​នេះ កុមារ​នៅ​តាម​ជនបទ ការសិក្សារបស់ពួកគេមិន​ទាន់មាន​ស្តង់ដារ​ ដែលស្របទៅតា​មអា​​យុ​​រប​​​​ស់​​ពួ​​ក​​គេនៅ​​ឡើ​​យ។របាយការណ៍បង្ហាញទៀតថា នៅ​កម្រិត​បឋម​សិក្សាកុមា​​ររៀ​ន​​ថ្នា​ក់ទី៣ ជិត២៥ ភា​​គ​​​រយ​មិ​​​​​ចេះ​​សរសេរ​អក្សរសូ​​ម្បី​​ពាក្យ​មួយ​ម៉ាត់​​ ពេល​សរសេរ​តាម​អាន។

បន្ថែ​​មពីលើនេះ កុមារ​អាយុ​ពី​៣ ទៅ៥ឆ្នាំ ប្រមា​​ណ​​២៧ ភាគ​​​រយ​ រកឃើញថាមាន​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ចំណេះ​ដឹង​ផ្នែកអក្សរ និង​លេខ​ស្រប​ទៅ​តា​ម​អាយុ​រប​​ស់​​​ពួក​​​គេ​​។​ទន្ទឹមនឹ​​​​​នេះ ​ក្មេង​ជំ​​ទង់ចំនួន​៥៥ ភាគ​រយ ​ត្រូវបោះ​​​ប​ង់​​​ការ​សិ​​​ក្សា​ មុន​ពេល​ពួក​គេ​មាន​អាយុ​ ១​៧ឆ្នាំ៕

ពលរដ្ឋស្នើឱ្យមានការពន្យល់​លម្អិត​បន្ថែម​​អំពី​អាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយ​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ

អាជ្ញាធរ​ជាតិ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​​តុលាការ​​ ទើប​ត្រូវ​បាន​បង្កើតឡើងក្នុង​គោល​បំណងជួយ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​ពលរដ្ឋ​នៅ​មូលដ្ឋានឱ្យកាន់តែល្អប្រសើរ ​ខណៈ​ដែល​ពលរដ្ឋ​មួយចំនួន​ចង់​ឱ្យ​មាន​​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​អំពី​​​អាជ្ញាធរ​នេះ​ដើម្បី​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ងាយស្រួល​យល់​។​

​​ក្នុង​​​​ព្រះរាជក្រឹត្យ​​ស្តីពីការ​បង្កើត​អាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ចេញ​នៅ​ថ្ងៃទី០២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ ​បញ្ជាក់​ថា អាជ្ញាធរជាតិ​នេះ​មាន​គោល​បំណង​ជួយ​កាត់​បន្ថយ​ការកក​ស្ទះសំ​​ណុំ​រឿង​នៅ​តាម​សាលា​ជម្រះ​ក្តី បង្ខិត​ការដោះស្រាយ​វិវាទ​ឱ្យកាន់តែកៀកប្រជាពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន ធានានូវភាពសុខដុមរមនា និង​យុត្តិធម៌សង្គម។

​​​​ព្រះរាជក្រឹត្យដដែល​​បន្ថែម​ថា វិវាទរបស់ពលរដ្ឋ​ដែលអាចត្រូវបានយក​ទៅ​ដោះស្រាយ​​​ដោយ​អាជ្ញាធរជាតិ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ មាន​ដូចជា វិវាទរដ្ឋប្បវេណី វិវាទពាណិជ្ជកម្ម និងវិវាទដទៃទៀត តាមរយៈ​ការសម្រុះសម្រួលផ្សះផ្សា​ដោយផ្អែកតាមកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់ភាគីវិវាទ ឬតាមការស្នើសុំរបស់ភាគីវិវាទ ឬ​ដែល​​ភាគីវិវាទយល់ព្រមទទួលយកយន្តការសម្រុះ​សម្រួលផ្សះផ្សានេះ លើកលែងតែវិវាទដែលមិនអាចជាកម្មវត្ថុនៃការ​សម្រុះសម្រួល​ផ្សះផ្សា​តាម​កំណត់​របស់​ច្បាប់។

ពលរដ្ឋម្នាក់​រស់​នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ ឡុង ណារិន អាយុ​២៨ឆ្នាំ លើក​ឡើងថា លោក​ចង់​ឱ្យ​​​រដ្ឋាភិបាល​​រៀបប​ចំ​​​សន្និសីទ​​សារព័ត៌មាន​បកស្រាយ ពន្យល់​អំពី​ព្រះរាជក្រឹត្យ​ស្តីពី​ការ​បង្កើត​អាជ្ញាធរ​​ដោះស្រាយ​វិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការនេះ ដើម្បី​បង្ហាញអំពីតម្លាភាព សុចរិតភាព​​នៃ​​ការ​​បង្កើត។

លោក ឡុង ណារិន សំណូមពរដល់ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធការដោះស្រាយវិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ ពិនិត្យ​នូវ​ចំណុចមួយចំនួនដូចជា កម្រិត​នៃ​ប្រសិទ្ធភាព​នៃ​ការ​ដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ​ចំពោះ​ជំនឿ​​ទុក​ចិត្ត​របស់​ពលរដ្ឋ​​ ការ​ពង្រឹង​សមត្ថភាព​​មន្ត្រី​អនុវត្ត​ និង​អាជ្ញាធរ​មាន​មូលដ្ឋាន​​​ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាកា ការ​​កំណត់អំពី​​​រឿង​ដែល​​ពលរដ្ឋ​អាច​លើក​យកមកដោះស្រាយ ហើយ​អាច​ប្តឹង​ទៅតុលាការបាន ឬមិនបាន ស្ថាប័នសាមីសិក្សា​ឱ្យ​បាន​ស៊ីជម្រៅ កុំ​ឱ្យ​មាន​​ភាពខ្ទាស់​រវាង​ការ​ដោះស្រាយ​​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ និងប្រព័ន្ធតុលាការជាដើម​។​

ចំណែកពលរដ្ឋ​ម្នាក់​ទៀត លោក កែវ សុវណ្ណរតនា អាយុ៣៥ លើកឡើង​ដែរ​ថា ការ​បង្កើត​អាជ្ញាធរ​ជាតិ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​នេះ​គឺជារឿង​​ល្អ ប៉ុន្តែលោកមិន​​រំពឹង​ថា​អាច​នឹង​​មាន​ប្រសិទ្ធភាពនោះ​ទេ​​។​

លោកបន្ថែមថា៖ «រដ្ឋាភិបាលធ្លាប់ដាក់គោលនយោបាយផ្ទះយុត្តិធម៌ នៅ​តាម​បណ្តា​ឃុំ​នីមួយៗ នេះក៏ជាយន្តការដោះស្រាយវិវាទក្រៅផ្លូវតុលាការដែរ តែដាក់ឱ្យអនុវត្តអត់ជោគជ័យ។ មូលហេតុ​ដោយ​សារ ភាគី​អត់​ព្រមព្រៀង ភាគីអត់មានចំណេះដឹងផ្នែកច្បាប់ ពាក់ព័ន្ធផលប្រយោជន៍ បក្សពួក និន្នាការនយោបាយ អ្នក​សម្រុះសម្រួលមានភាពមិនប្រកតី មិនតម្លាភាព និងមិនគណនេយ្យភាព»។

លោក កែវ សុវណ្ណរតនា លើកឡើងថា ជាការចាំបាច់ណាស់ ដែលក្រសួងយុត្តិធម៌ ក៏​ដូច​ជា​រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​ធ្វើ​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​គ្រប់​រូបភាព​​អំពីយន្តការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ទាក់ទងនីតិវិធីដែលត្រូវប្តឹង នីតិវិធី​សម្រុះសម្រួល អ្នកមានតួនាទីសម្រុះសម្រួល ហើយមានសិទ្ធិ និងដែនសមត្ថកិច្ចយ៉ាងណា។

លោកបន្តថា៖ «ការផ្សព្វផ្សាយ មិនមែនត្រឹមតែផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកទេ ព្រោះ​ពលរដ្ឋ​ខ្លះ​អត់​ដឹង​ទេ។ អ៊ឺចឹងត្រូវផ្សព្វផ្សាយនៅឃុំ សង្កាត់ បិទសេចក្តីជូនដំណឹងនៅឃុំ សង្កាត់ ធ្វើការបំពងសំឡេងដូច ធ្វើ​ការ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ឃោសនាបោះឆ្នោត និងដូចបម្រាមសុខាភិបាលស្តីពីជំងឺកូវីដ ដែលនាំឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។

បើតាម​​ការ​ផ្សព្វផ្សាយតាមរយៈទំព័រហ្វេសប៊ុកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត លើកឡើង​​ថា ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ដោយ​អាជ្ញាធរជាតិ​ដោះស្រាយវិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ ជា​ជម្រើសបន្ថែម​​ជូន​ពលរដ្ឋ ហើយ​រដ្ឋាភិបាលធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ឱ្យ​មាន​ប្រថាប់​​ត្រា​បន្ថែម​នៃ​ការ​ដោះស្រាយ​នេះ​ឱ្យ​មាន​ទម្ងន់​ផ្លូវ​ច្បាប់ ចៀសវាង​​ភាគី​អត់គោរពតាមការព្រមព្រៀង។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបាន​ជំរុញឱ្យពិនិត្យនូវយន្តការដោះស្រាយវិវាទនៅកម្ពុជាដែលមានពីមុននឹងយន្តការថ្មីនេះថា៖ «ក្រសួងយុត្តិធម៌ត្រូវជំរុញការធ្វើសន្ទនាកម្មជាមួយយន្តការ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​ដែល​មាន​ស្រាប់​ដទៃទៀត ដូចជា​យន្តការអាជ្ញាធរ​ជាតិ​ដោះស្រាយ​ទំនាស់​​ដីធ្លី ក្រុម​ប្រឹក្សា​អាជ្ញាកណ្តាល និង​មជ្ឈត្តការ​ផ្នែក​ពាណិជ្ជកម្ម ជាដើម ដើម្បី​​ធានា​ថា​យន្តការ​ទាំង​នេះ​មាន​​សង្គតិភាព និង​មាន​ភាព​បំពេញឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក»។

ក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គគណៈរដ្ឋមន្ត្រី​កាល​ពី​ថ្ងៃទី២៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ លោក កើត រិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​យុត្តិធម៌​ បានសង្ខេប​អំពី​សេចក្តីព្រាងព្រះរាជក្រឹត្យនោះ​ថា​ ក្រសួងយុត្តិធម៌បានរៀបចំកិច្ចប្រជុំវិបស្សនាចំនួន ៦​ លើក ​និង​មាន​ការរៀបចំ​សិក្ខាសាលា​ពិគ្រោះ​​យោបល់​ ចំនួន ១លើក ដែលមានការចូលរួមពីតំណាងក្រសួង​ ស្ថាប័ន​ពាក់ព័ន្ធ  ថ្នាក់​ដឹកនាំ​សាលា​ជម្រះក្តី សង្គមស៊ីវិល និង​ដៃគូ​អភិវឌ្ឍន៍មួយចំនួន ដើម្បី​ប្រមូល​ធាតុ​ចូល​សំខាន់ៗ សំដៅ​ធ្វើឱ្យ​សេច​ក្តី​ព្រាងព្រះរាជក្រឹត្យបង្កើតអាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ កាន់​តែ​មាន​ភាព​គ្រប់​ជ្រុងជ្រោយ និងអាចធានា​បាន​ប្រសិទ្ធភាព​ខ្ពស់​ក្នុង​ការអនុវត្ត។

លោក កើត រិទ្ធ ក៏​បានស្នើសុំការអនុញ្ញាតពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីចាប់ផ្តើមធ្វើយុទ្ធនាការ​ដោះស្រាយ​​​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធតុលាការ និងសហការជាមួយអាជ្ញារមូលដ្ឋាន ដើម្បីសម្រេចឱ្យបានការការពង្រឹង  ការលើក​កម្ពស់​គុណភាព និងប្រសិទ្ធភាពនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ នៅពេលអាជ្ញាធរ​ជាតិ​ដោះស្រាយ​​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រ​សួងយុត្តិធម៌ បាន​បញ្ជាក់ពី​អានុភាព​ដូច​គ្នា​រវាង​សេចក្តីសម្រេចរបស់អាជ្ញាធរ​ជាតិ​ដោះស្រាយ​​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ និង​ស្ថាប័ន​តុលាការថា៖ «​កំណត់​ហេតុ​ព្រមព្រៀង កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​​​​បញ្ចប់​វិវាទ ដែល​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​មន្ត្រី​សម្រុះសម្រួល ឬក្នុងក្របខណ្ឌអាជ្ញាធរជាតិ កំណត់ហេតុ និង​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​នោះ នឹង​មាន​អានុភាព​អនុវត្ត​ដូច​សាលក្រមស្ថាពរ ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​រឿងក្តី​នោះ​មិន​ឡប់​ទៅ​វិញ​ទេ»។  នេះបើយោងតាម ការ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​របស់​ក្រសួង​យុត្តិធម៌ នៅថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣។

លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល ប្រាប់ Ne​​​w​​s​​r​​o​​om Cambodia ថា ព្រះរាជក្រឹត្យ​បង្កើត​អាជ្ញាធរ​ជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ត្រូវ​បាន​ព្រះមហាក្សត្រ​ឡាយ​ព្រះហត្ថលេខារួច ចូលជាធរមាន នឹងត្រូវ​​ផ្សព្វផ្សាយជូនពលរដ្ឋ។

អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលរូបនេះ​បន្ថែមថា៖ «ក្រសួងយុត្តិធម៌កំពុងរៀបចំបែបទ នីតិវិធី ដើម្បី​អនុវត្ត​ព្រះរាជក្រឹត្យ​ឱ្យ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព»។

លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងក្រសួងយុត្តិធម៌ មិនបានឆ្លើយតបសំណួរពី Newsroom Cambodia អំពី​ដំណើរការរៀបចំអាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ យុទ្ធនាការផ្សព្វផ្សាយជូនពលរដ្ឋ និង​យុទ្ធនាកា​រដោះស្រាយ​​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធតុលាការ។

កាលពី​ឆ្នាំ២០២០ ក្រសួងយុត្តិធម៌បានបង្កើត​ក្រុម​ការងារ​បច្ចេកទេស​រៀបចំ​គោលនយោបាយ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​ ដែលមានលោក ជិន ម៉ាលីន ជាប្រធាន និងមានសមាសភាពសរុប ១៥ រូប។ ក្រុមការងារនេះ មានតួនាទីដូចជា សម្របសម្រួល ផ្តល់ប្រឹក្សា មន្ត្​រីបង្គោល និងកិច្ចការផ្សេងៗ​​ពាក់ព័ន្ធ​​គោល​​នយោបាយ​ដោះស្រាយ​វិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។ នេះបើយោងតាមសម្រេចលេខ ១៣ របស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ ចេញ​នៅ​ថ្ងៃទី​២៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០។

ពាក្យថា​តម្លាភាពក្នុងន័យអភិបាលកិច្ចល្អមានន័យថា រាល់ការសម្រេចចិត្ត និងការអនុវត្តសេចក្តីសម្រេចនោះ ត្រូវធ្វើឡើងដោយអនុលោមទៅតាមច្បាប់ និងបទដ្ឋាននានា ព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងការសម្រេចចិត្ត និង​ការអនុវត្ត​សេចក្តី​សម្រេចចិត្ត ត្រូវផ្សព្វផ្សាយជាចំហរ តាមរយៈប្រព័ន្ធសមស្រប និងអាចស្វែងរកបាន ជាពិសេស​ចំពោះ​អ្នក​ដែល​ទទួល​រងនូវផលប៉ះពាល់ពីការសម្រេចចិត្ត និងការអនុវត្តសេចក្តីសម្រេចចិត្តទាំងនោះ និងព័ត៌មានទាំងនោះ​ត្រូវតែមានលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ និងងាយយល់។ នេះបើយោងតាមសៀវភៅអភិបាលកិច្ចល្អ របស់​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ ឆ្នាំ២០១០ ទំព័រ១៣។

លោកបណ្ឌិត​ ប៉ា ច័ន្ទ​រឿន​ នាយក​ប្រតិបត្តិវិទ្យាស្ថាន​ប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា​​​លើកឡើង​ថា ​ការដាក់​ចេញ​នូវ​គោល​នយោបាយ ក៏​ដូចជាការ​​បង្កើត​អាជ្ញាធរ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ អាច​ជា​យន្តការ​មួយ​សម្រាល​បន្ទុក​ការងារ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​បាន​។ លើក​ថា ដើម្បី​ឱ្យយន្តការ​នេះ​ដំណើរ​ការ​ទៅ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព លុះត្រា​​តែ​មាន​ការ​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​វិស័យ​យុត្តិធម៌ ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ឱ្យ​បាន​​ស៊ីជម្រៅ ​ពង្រឹង​អភិបាលកិច្ច និង​នីតិរដ្ឋ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​ទាំងមូល ទើប​ធានា​ថា​អាជ្ញាធរ​ជាតិ​ដោះស្រាយ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​អាច​បំពេញ​កាតព្វកិច្ច តួនាទី​របស់​ខ្លួន​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ។

លោក ប៉ា ច័ន្ទ​រឿន ​បញ្ជាក់ថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជា រឿងបញ្ហាយុត្តិធម៌ ប្រព័ន្ធតុលាការ​គឺជាបញ្ហាធំមួយដែល​មិន​អាច​មើល​រំលង​បាន»។

ព្រះរាជក្រឹត្យបង្កើតអាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ពុំ​មាន​កំណត់​ជាក់​លាក់​ពី​ស្ថាប័ន​មាន​សមត្ថកិច្ច​ ក៏ដូចជាសមាសភាពអាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការនោះឡើយ។ យ៉ាងណាក្តី បើ​ពិនិត្យ​ទៅលើ​ការរៀបចំ​បង្កើត​​អាជ្ញាធរ​ជាតិជាតិនេះ ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចគឺ​ជាក្រសួងយុត្តិធម៌ ដោយសារ​​ប្រភព​ធនធាន​ផ្គត់ផ្គង់​​ដោយ​ថវិការជាតិ ជា​កញ្ចប់​ថវិកា​ដោយ​ឡែកនៅ​ក្នុង​ក្របខ័ណ្ឌ​ថវិកា​រ​​ប្រចាំឆ្នាំ​របស់​ក្រសួង​យុត្តិធម៌៕

Q&A៖ ការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពនៅកម្ពុជា

កម្ពុជាបាននិងកំពុងបោះជំហានទៅមុខ​ក្នុង​ការអនុវត្ត​ថាមពល​ប្រកប​ដោយ​និរន្តរភាព​ក្នុងរយៈពេល​ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ​នេះ ដោយផ្តោត​លើ​ការបង្កើន​សមត្ថភាព​ថាមពល​កកើត​ឡើង​វិញ​របស់​ខ្លួន ជាពិសេសនៅក្នុងវិស័យថាមពលព្រះអាទិត្យ និងវារីអគ្គិសនី។ កិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​របស់​កម្ពុជា​ក្នុង​ការលើក​កម្ពស់​ការអនុវត្ត​ថាមពល​ប្រកប​ដោយ​និរន្តរភាព គឺជា​ជំហាន​វិជ្ជមាន​មួយ​ឆ្ពោះ​ទៅ​រក​ការកាត់បន្ថយការ​បញ្ចេញ​កាបូន​​ និង​ធានា​ឱ្យ​មាន​អនាគត​ថាមពល​ប្រកប​ដោយ​និរន្តរភាព និងមិត្តភាពបរិស្ថានសម្រាប់ប្រទេស។

ខាង​ក្រោម​នេះគឺ​ ​ជា​កិច្ច​សម្ភាសន៍​​រវាងកញ្ញា ជិន សូនីតា ​អ្នក​គ្រប់គ្រង​គម្រោង​នៅ​អង្គការ​ EnergyLap Cambodia ជា​មួយ​កញ្ញា អេង សិតសុខលីលី សិ​ក្ខា​កាម​មក​​ពី​​ញូសន៍រូម​ខេម​​បូ​ឌា (​Newsroom Cambodia)៖

Q. ជម្រាបសួរ កញ្ញា!

A. ចា៎ ជម្រាបសួរ!

Q. តើការអនុវត្តថាមពលដែលមាននិរន្តរភាពសំដៅទៅលើអ្វីដែរ?

A. ការអនុវត្តថាមពលដែលមាននិរន្តរភាពសំដៅទៅលើចំណុចពីរ គឺប្រភពនៃការប្រើប្រាស់ ឧទាហរណ៍ ថាមពលហ្នឹងមកពីណា? វាអាចជាវារីអគ្គិសនី ថាមពលធ្យូងថ្ម ថាមពល​ខ្យល់​ជាដើម។ នៅក្នុងប្រភពថាមពលទាំងនោះយើងឃើញថា ថាមពលខ្យល់ ថាមពល​សូឡា​គឺ​សុទ្ធ​តែ​ជាថាមពល​ដែល​មាន​និរន្តរភាព ឬ​ថាមពល​ស្អាត​ដែល​សុទ្ធ​តែ​គ្មានផល​ប៉ះពាល់ទៅ​ដល់​បរិស្ថាន។ ប្រសិទ្ធភាពថាមពលឬថាមពលប្រកបដោយ​និរន្តរភាពសំដៅ​ទៅលើ​សកម្មភាព​​ដូចជា ការប្រើប្រាស់អំពូលអិលអ៊ីឌី (LED) ដែលមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ ការត្រួត​ពិនិត្យ​ទៅ​​លើ​សីតុណ្ហភាព​ម៉ាស៊ីនត្រជាក់ និង​ការប្រើប្រាស់ប្រ​ព័ន្ធស្មាត​ដែល​បិទ​បើក​ភ្លើង​អូតូ​ជាដើម។

Q. តើកញ្ញា​អាចពន្យល់ពីគោលគំនិតនៃការអនុវត្ត​ថាមពលប្រកបដោយ​និរន្តរភាព និង​សារៈ​សំខាន់​របស់​វា​នៅក្នុងពិភពលោកសព្វថ្ងៃនេះបានទេ?

A. បើទាក់ទងទៅនឹងការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព បើយើងមកមើលក្នុងវិស័យ ឯកជន យើងឃើញថាពួកគាត់ទទួល​រង​សម្ពាធ​ដែលតម្រូវឲ្យ​កាត់បន្ថយ​ការបញ្ចេញ​ឧស្ម័ន​កាបូនិច និង​ការប្រើប្រាស់​ថាមពល​ដើម្បី​កាត់បន្ថយ​ការកើនឡើង​សីតុណ្ហភាព​ផែនដី។ ការអនុវត្ត​ថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពផ្ដល់សារៈសំខាន់យ៉ាងខ្លាំងទៅដល់វិស័យឯកជន ដោយកាត់បន្ថយទៅលើការចំណាយ។ ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើយើងកាត់​បន្ថយ​ការប្រើប្រាស់​ថាមព​ល​នោះ ការចំណាយរបស់យើងនឹងចុះ​ដូចគ្នា ហើយ​សារៈសំខាន់​មួយទៀត​នោះ​គឺ​ក្រុមហ៊ុន​ឯកជន​មានកិត្តិយសល្អ ដោយសារពួកគាត់​បានគិតគូរ​ទៅ​ដល់​បរិស្ថាន​ដែល​ជា​ហេតុធ្វើ​ឲ្យ​ពួកគាត់ងាយនឹងទទួលបានការគាំទ្រពីសាធារណជន និងរដ្ឋាភិបាល។ 

Q. តើការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពអ្វីខ្លះដែល​កម្ពុជាយើងបាន​ធ្វើ​ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ?

A. បើយើងងាកទៅមើលពីចំណុចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងពីលើមក គឺ​ប្រភព​ប្រើប្រាស់ និង​កន្លែង​ប្រើប្រាស់។ បើយើងគិតទៅលើពីប្រភពប្រើប្រាស់វិញ ក្នុងអំឡុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំ​ចុងក្រោយ​នេះបើធៀបជាមួយប៉ុន្មានឆ្នាំមុន យើងឃើញថាពីមុន​យើង​មិនទាន់​មាន​កសិដ្ឋាន​សូឡា (Solar farm) ធំៗដែលអាចប្រើប្រាស់បានក្នុងកម្រិតថ្នាក់ជាតិនៅឡើយ។ ចំណែក ឥឡូវយើងឃើញ​ថាការប្រើប្រាស់​ថាមពលសូឡាមានរហូតដល់បួនភា​គរយនៃ​ការប្រើប្រាស់​ថាមពល​សរុបដែ​លសរបញ្ជាក់ពីការអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធថាមពលដែលមាននិរន្តរភាពនៅកម្ពុជា។ ចំពោះការប្រើប្រាស់​វិញ យើងឃើញថាអ្នកខ្លះគាត់បំពាក់​នូវប្រព័ន្ធ​សូឡាដោយខ្លួនឯង ​ដែល​ក្នុងនោះគាត់ប្រើប្រាស់នូវថាមពលសូឡាផងនិងថាមពលដែលបានពីរដ្ឋផង។

ក៏ប៉ុន្តែកា​ល​ពី​មុន​យើង​ឃើញ​ថានៅមានកង្វះខាតគោលនយោបាយសម្រាប់ការអនុញ្ញាត​កន្លែង​ឯកជនមួយចំនួនបំពាក់នូវប្រព័ន្ធសូឡានៅឡើយ។ ហេតុនេះហើ​យទើប​យើង​ឃើញ​ថា​ថ្មីៗ​នេះ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយ​មួយដែ​ល​អនុញ្ញាត​ឲ្យមា​នកា​រ​បំពាក់​នូវប្រព័ន្ធ​សូឡាលើដំបូលផ្ទះបាន។

លើសពីនេះទៅទៀតយើងក៏ឃើញថាក្រុមហ៊ុនឯកជនក៏ដូចជាក្រុមហ៊ុនក្រៅស្ថាប័នរដ្ឋមួយចំនួនបានផ្ដួចផ្ដើមនូវគម្រោងជាច្រើនដែលជំរុញទៅដល់ការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាពនៅតាមអគារក៏ដូចជាកន្លែងការងារក្រុមហ៊ុនជាដើមដូចជាគម្រោងការប្រកួតប្រជែងប្រសិទ្ធភាពថាមពលកម្ពុជា (Cambodia Energy Efficiency Competition) ដែលមាន​ការចូលរួម​ពី​ក្រុមហ៊ុន​ជាច្រើនដើម្បីប្រកួតប្រជែងយកជ័យលេភីលេខមួយ។ ហើយយើងឃើញថា ក្រុមហ៊ុន​​ឯកជន​ក៏​បាន​ងាក​មក​គិតគូរ​រឿង​ការប្រើប្រាស់​ថាមពល​ប្រកប​ដោយ​និរន្តរភាព​ផងដែរ ដោយ​ហេតុថាវាបានផ្ដល់នូវសារៈសំខាន់ដូចជាការកាត់បន្ថយនូវការចំណាយ។

Q. តើអ្វីជាបញ្ហាប្រឈមធំបំផុត នៅពេលអនុវត្តគោលការណ៍ថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព?

A. និយាយទៅវាមានច្រើនទិដ្ឋភាព វាមានទាំងការអនុវត្តនិងប្រភព តែបើប្រភព​វា​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​គោល​នយោបាយត្រង់ថាដូចខ្ញុំនិយាយមុនអញ្ចឹង តើការប្រើប្រាស់សូឡាបានអត់ បើប្រជាជន និងក្រុមហ៊ុនដាក់សូឡានៅលើដំបូលផ្ទះ? តើរដ្ឋាភិបាលនិងខាងអគ្គិសនីកម្ពុជា (EDC) គាត់អនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជនដាក់បានអត់ ? អញ្ចឹងគោល​នយោបាយ​ថ្មីហ្នឹង​គេ​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ដាក់​ហើយ ក៏ប៉ុន្តែ​វាគ្រាន់តែចេញជា​គោល​នយោបាយ មិនទាន់ចាប់ផ្ដើមអនុវត្តទេ តែរាង​ពិបាក​ចាប់ផ្ដើម​អនុវត្ត អាច​ថាបញ្ហាមួយចំនួនដែលមើលឃើញក្នុងគោលនយោបាយថ្មីហ្នឹង​បើ​សិនប៉ះពាល់ ឬបញ្ហាប្រឈមមានតែក្រុមហ៊ុនធំៗដូចជា រោងចក្រ ដោយសារ​តែ​គេ​មាន​ចំនួន​កំណត់ ដូចឧទាហរណ៍ នៅតំបន់ណាមួយនៅខេត្តណាមួយអញ្ចឹង គេកំណត់ថា​នៅ​ហ្នឹងដាក់​សូឡា​បាន​តែប៉ុន្មានជីកាវ៉ាត់អីអញ្ចឹងទៅ នៅតំបន់ហ្នឹងគេស្នើសុំដាក់ឲ្យតែប៉ុណ្ណឹង អញ្ចឹងអ្ន​ក​​មក​ក្រោយ​អត់អាចស្នើសុំបន្តទៀតទេ អាចថាគោលនយោបាយហ្នឹងមិនទាន់ទំលំទូលាយ ដើម្បីបើកឲ្យខាងឯកជនដាក់សូឡា។ បញ្ហាមួយទៀតទាក់ទងនឹងតម្លៃ ​បើសិន​តាម​គោល​នយោបាយថ្មី ខាងក្រុមហ៊ុនខាងណាដែលប្រើសូឡាហ្នឹង គាត់ប្រើសូឡា តែគាត់​នៅ​តែ​ប្រើ​ភ្លើង​រដ្ឋ​ដដែល។

ជាធម្មតា សូឡាហ្នឹងមិនអាចផ្គត់ផ្គង់ពេញលេញទៅលើគាត់ប្រើទេ ដូចដែលបានដឹងហើយ​ សូឡា​អាច​បង្កើតបានតែពេលថ្ងៃទេ ក្នុងលក្ខខណ្ឌហ្នឹងក៏ត្រូវប្រើទាំងពីរ មានទាំង​សូឡា និង​ភ្លើង​ពី​រដ្ឋ។ តាមជាក់ស្ដែង អាចថាសន្សំសំចៃគាត់នៅពេលប្រើសូឡាតែថា​យើង​ត្រូវ​ចំណាយ​លុ​យ​នៅពេលយើងដំឡើងសូឡាដំបូង បន្ទាប់មកយើងអាចបាន​ថាមពល​សូឡា​មក​ប្រើ​ហើយ។ ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែង នៅក្នុងគោលនយោបាយហ្នឹ​ង ត្រូវគិតថ្លៃទៅលើ​សមត្ថភាព​សូឡា​ផ្ទុក (Sola Capacity) ពីលើហ្នឹងទៀត ឧបមាថាគាត់ប្រើទៅអស់ប៉ុណ្ណឹង តែក៏គាត់ត្រូវប្រើ​ភ្លើង​រដ្ឋ​អស់​​ប៉ុណ្ណឹងដែរ គាត់ត្រូវចំណាយថ្លៃភ្លើងប៉ុណ្ណឹង ហើយក៏គាត់ត្រូវ​បង់​ទៅ​លើ​ការគិតថ្លៃ​សមត្ថភាព​សូឡាផ្ទុក (Sola Capacity) ហ្នឹងទៀត តែតម្រូវការភ្លើង​គាត់​ជាក់ស្ដែង​អស់​តែ​ប៉ុណ្ណេះ​ទេ ដោយសារគាត់ប្រើសូឡា។

ការប្រើសូឡាហ្នឹង គេនៅតែគិតតម្លៃហ្នឹងដែរ តែវានៅក្នុងភាគរយមួយដែលវាអត់ស្មើ​នឹង​ថ្លៃ​ភ្លើង​ពេញ។ វាអាចថាគោលនយោបាយហ្នឹងនៅតែមានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន​ដែល​មិន​ទាន់​មាន​ការជំរុញទឹកចិត្តក៏ដូចជាការផ្ដួចផ្ដើមខ្លាំងខាងឯកជនក្នុងការប្រើប្រាស់ថាមពល​សូឡា​ពេល​​ហ្នឹង។​ ខ្ញុំនិយាយតែជាមួយនឹងសូឡាទេព្រោះអីវាមានគោលនយោបាយ​អីផ្សេង​ទៀត​ទាក់ទង​ជាមួយប្រសិទ្ធភាពថាមពល ហើយឥឡូវយើងក៏មានគោលនយោបាយប្រសិទ្ធភាព​​ថាមពលហ្នឹង បើតាមខ្ញុំយល់ជាក់ស្ដែងប្រសិទ្ធភាពថាមពលហ្នឹងអត់​មានបញ្ហា​ប្រឈមទេ អាស្រ័យ​ទៅលើថា រដ្ឋាភិបាលគាត់មានយុទ្ធសាស្ត្របែបម៉េចដើម្បីរៀបចំផែនការសកម្មភាព។ ដោយសារក្នុងគោលនយោបាយប្រសិទ្ធភាពថាមពលស្អាតហ្នឹងវាទាក់ទងទៅនឹងវិស័យច្រើន ទាក់ទងទៅនឹងវិស័យមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន វិស័យឧស្សាហកម្ម និងរឿងអីផ្សេងៗទៀត។ 

Q. តើរដ្ឋាភិបាល អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ និងយុវជនយើងគួរ​មានតួនាទីអ្វីខ្លះ​ក្នុង​ការលើក​កម្ពស់ការអនុវត្តថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព?

A. បើខ្ញុំនិយាយទៅខាងរាជរដ្ឋាភិបាល ពួកគាត់កំពុងតែមានគោលនយោបាយថ្មីៗ​ច្រើន​ដែល​ទាក់ទង​ជាមួយនឹងវិស័យថាមពល តែអ្វីដែលសំខាន់ដំបូង គិតថាគាត់ធ្វើម៉េចត្រូវបញ្ចូល​គោល​​នយោបាយទៅអ្នកខាងក្រោមដែលអនុវត្ត ដូចជាសាធារណជន ខាង​ក្រុមហ៊ុន ឬ​ក៏​អី​ហ្នឹង​ឱ្យ​គាត់យល់ច្បាស់ពីគោលនយោបាយព្រោះវាមានកន្លែងខ្លះមួយចំនួន ឧទាហរណ៍ ដូចជាគោលនយោបាយរូតថបសូឡា (Root Top Sola) តាមបទ​ពិសោធន៍​ពួកខ្ញុំ​ជាក់​ស្ដែង​ខាង​អេនជីឡេប (EnergyLap) យើងជួយផ្សព្វផ្សាយពីគោលនយោបាយថ្មីហ្នឹង អញ្ចឹង​មាន​វិស័យ​មួយ​​ចំនួនទៀត ​អាចថាអ្នកមួយចំនួនទៀត​គាត់អត់​យល់ថា​តើ​គោល​នយោបាយ​ហ្នឹង​មាន​ដំណើរ​ការម៉េច? អាចថាពីខាងរដ្ឋាភិបាលគាត់មានផែនការរបស់គាត់ហើយ ក៏ប៉ុន្តែ​ធ្វើម៉េចឲ្យ​អ្នក​ដែល​អនុវត្តហ្នឹងគាត់យល់ ត្រូវអនុវត្តពីណាទៅណា អាចថា​ប្រើ​ភាសាអី​ដែល​អាច​ឲ្យ​អ្នក​អនុវត្ត​នៅក្រោមក៏យល់ហើយយកទៅអនុវត្ត។

ទាក់ទងទៅនឹងអ្នកបង្កើតនយោបាយវិញ ធម្មតាគោលនយោបាយខ្លះវានៅថ្មី ឧទាហរណ៍៖ គោលនយោបាយប្រសិទ្ធភាពថាមពលអញ្ចឹងវានៅថ្មីលើគោលនយោបាយលើកទីមួយពីមុនមកដែលយើងអត់ទាន់មាន។ នៅពេលមានគោលនយោបាយហ្នឹង យើងត្រូវ​អនុវត្ត​ទៅ​លើ​គោល​នយោបាយហ្នឹងហើយ។ អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយហ្នឹងត្រូវមើលដែរថា យើង​អាច​ត្រូវ​ប្រើ​​គោលនយោបាយនេះដើម្បីជាការអនុវត្តក៏ដូចជាការសាកល្បងបានអត់? នៅពេល​ដែល​គាត់​ឃើញជាក់ស្ដែងអ្វីដែលគាត់បង្កើតឡើងមកហើយ វានៅមានបញ្ហាអីទៀត គាត់​ត្រូវ​តែ​ក្រឡេក​ទៅមើល​អ្នកអនុវត្តដូចជាខាងវិស័យឯកជន និងអីផ្សេងទៀត អញ្ចឹង​គាត់​ត្រូវ​ច្នៃ​ធ្វើម៉េច​ឱ្យគោលយោបាយកាន់តែប្រសើរដល់អ្នកអនុវត្តបន្ថែមទៀត។ 

ទាក់ទងទៅនឹងយុវជន អាចថាគាត់មានតួនាទីមួយក្នុងការផ្សព្វផ្សាយ ក៏ដូចជាការអនុវត្ត បើសិនជាគាត់យល់ដឹង អាចថាយុវជនខ្លះគាត់មានចំណេះដឹងខ្ពស់ ហើយ​ជួយ​ផ្សព្វផ្សាយ​ទៅ​ឲ្យ​អ្នក​ដទៃបានយល់ អីគេ​ទៅ​ជាថាមពលមួយដែលមាននិរន្តរភាព? ហើយការ​អនុវត្ត​មួយ​ហ្នឹង​ផ្ដល់​អត្ថប្រយោជន៍​អី​ខ្លះ​ដ​ល់​ខ្លួន​ឯង​ក៏​ដូចជា​សង្គម? ហើយខ្លួនគាត់​ក៏​ត្រូវ​អនុវត្ត​ដែរ​ដើម្បី​សម្រេច​បាន​ទៅ​តាម​អ្វី​ដែល​រាជរដ្ឋាភិបាល​បាន​កំណត់។

Q. តើយល់ឃើញយ៉ាងណាចំពោះអនាគតនៃការអនុវត្តថាមពលប្រកប​ដោយ​និរន្តរភាព​ដែល​នឹ​ង​វិវឌ្ឍនៅក្នុងទសវត្សរ៍ក្រោយៗ?

A. តាមខ្ញុំឃើញជាក់ស្ដែងថាទៅមុខទៀតទៅវិស័យថាមពលប្រកបដោយនិរន្តរភាព​នៅ​​ស្រុក​ខ្មែរយើងនឹងកាន់តែល្អប្រសើរ ដូចបើយើងត្រឡប់ទៅមើលពីរបីឆ្នាំមុនយើង​អត់ទាន់​មាន​គោល​នយោបាយ​អីច្រើនទាក់ទងនឹងវិស័យថាមពលទេ។ អញ្ចឹងមួយឆ្នាំ ពីរឆ្នាំក្រោយ ឬ​ក៏​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០២៣ នេះហ្មង មានគោលនយោបាយថ្មីច្រើនទាក់ទងឬគិតគូរទៅលើនិរន្តរភាព គិតគូរ​ទៅ​លើ​សេដ្ឋកិច្ចក៏ដូចជាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ អាចថាក្នុងឆ្នាំនេះ វាទើបតែ​ចេញ​គោល​នយោបាយ​ថ្មីៗ។​ អញ្ចឹងបន្ទាប់ពីឆ្នាំក្រោយៗមក នៅពេលដែលគោលនយោបាយ​ហ្នឹង​ចាប់ផ្ដើម​អនុវ​ត្តក៏ដូចជាឃើញការវិវត្ត និងសន្ទុះច្រើនទៅនឹងការអនុវត្តគោល​នយោបាយ​ថាមពល​ដោយ​និរន្តរភាពតាមវិស័យឯកជន ប្រសិទ្ធភាព​ថាមពល​ស្អាត​ដែល​ខ្ញុំបាន​លើក​មុន​អញ្ចឹង វាមានគោលនយោបាយទាំងវិស័យឧស្សាហកម្ម វិស័យឯកជនអីអញ្ចឹងទៅ ហើយ​យើងនឹងឃើញថាមានការអនុវត្តអាហ្នឹងច្រើនប៉ុន្មានឆ្នាំទៅមុខទៀត។ 

Q. អរគុណកញ្ញាសម្រាប់ផ្ដល់បទសម្ភាស!

A. ចា៎ អរគុណ!

គណបក្សកម្លាំងជាតិនឹងតែងតាំងលោក រ៉ុង ឈុន ក្នុងជួរក្បាលម៉ាស៊ីនថ្នាក់ដឹកនាំបក្ស

គណបក្សកម្លាំងជាតិប្រកាសថានឹងតែងតាំង លោក រ៉ុង ឈុន​ ដែលជា​អតីតអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀ​​ន​​ក្នុងជួរក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំគណបក្សថ្មីថ្មោងមួយនេះ អំឡុងពេលសមាជជាលើកដំបូងរបស់ខ្លួននាថ្ងៃអា​​ទិ​​ត្យ​​នៅក្នុងសប្តាហ៍នេះ ស្របពេលដែលក្រសួងយុត្តិធម៌បានព្រមានជាថ្មីថា អតីតមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់កូតាមកពី​​​ប​ក្សភ្លើងទៀនរូបនេះ មិនអាចឈរឈ្មោះឱ្យបោះឆ្នោតបានទេ។

ស្ថាបនិកគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក ស៊ុន ចន្ធី មានប្រសាសន៍ នៅថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆិកា ថាលោកស្វាគមន៍​​ចំ​​ពោះ​ការសម្រេចចិត្តរបស់ លោក រ៉ុង ឈុន ដែលប្តេជ្ញារួមគ្នាដៃគ្នា ជាមួយគណបក្សដែលទើបមាន​​កំ​​ណើ​​តក្មេ​​ង​​ខ្ចី​​​មួយនេះ ដើម្បីប្រកួតជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា សម្រាប់ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិក្នុង​​ពេលខា​​ង​​មុខ។

លោកបន្តថា៖ «បង្កើតក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំបក្ស […] មានទាំងលោកគ្រូ រ៉ុង ឈុន នៅក្នុងជារចនាសម្ព័ន្ធដឹកនាំរបស់គណបក្សកម្លាំងជាតិដែរ ប៉ុន្តែមិនដឹងថាតួនាទីណាមួយ អាស្រ័យលើអង្គសមាជ»

អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក រ៉ុង ឈុន បានប្រកាសលាលែងពីគណបក្សប្រឆាំងកាលពីថ្ងៃព្រហ​​ស្ប​​តិ៍ ទី០៩ ខែវិច្ឆិកា ហើយនិយាយថា លោកកំពុងចូលរួមជាមួយគណបក្សកម្លាំងជាតិ ដែលទើបនឹងបង្កើ​ត​​ថ្មីៗនេះ។

សម្រាប់ស្ថាបនិកគណបក្សកម្លាំងជាតិ អះអាងថាគណបក្សរបស់ខ្លួននឹងរៀបចំសមាជនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី១​​២ ខែវិច្ឆិកា នៅក្នុងសប្តាហ៍នេះ ក្នុងគោលបំណងរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធគណបក្ស។ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ស​​មាសភាពលោក រ៉ុង ឈុន នឹងត្រូវស្នើនៅក្នុងអង្គសមាជ ដើម្បីជ្រើសរើសក្នុងតួនាទី​​ជាក្បាលម៉ា​​ស៊ីនដឹ​​ក​​នាំ នៅក្នុងគណបក្សមួយនេះដែរ។

យ៉ាងនេះក្តី ក្រសួងយុត្តិធម៌ បានព្រមានលោក រ៉ុង ឈុន ដោយប្រយោលតាមរយៈស្ថាប័នជាតិរៀប​​ចំកា​​រ​​បោះ​​ឆ្នោតភ្លាមៗ ថា អតីតមេសហជីពរូបនេះ នៅមិនទាន់មាននីតិសម្បទាគ្រប់គ្រាន់ ដែលអាចមានសិទ្ធិ​​ឈ​​​​រឱ្យ​​គេបោះឆ្នោតឱ្យនៅឡើយទេ ដ៏រាបណាបម្រាមតាមផ្លូវតុលាការ មិនទាន់ចប់ជា​​ស្ថាពរនៅ​​ឡើយ​​នោះ​​។

សម្រាប់អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តនយោយបាយ ចាត់ទុកថា ការព្រមានដែលធ្វើឡើងភ្លាមៗបែបនេះ រប​​ស់​​​ក្រសួងយុត្តិធម៌ មិនបានប៉ុន្មានថ្ងៃផង ក្រោយពីលោក រ៉ុង ឈុន ស្វែងរកទ្រនំថ្មី​​ដើម្បី​​បន្ត​ជីវិ​​តន​យោ​​បា​​យ​​ទៀ​​តនេះ បង្ហាញឱ្យឃើញពីការព្រួយបារម្ភ វត្តមានរបស់លោក រ៉ុង ឈុន នៅក្នុងឆាកនយោបាយ។

អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ថ្លែងថា គណបក្សកាន់អំណាចស្វាគមន៍រាល់គណបក្សនយោបាយដែលទទួលបានការអនុញ្ញាតពីគ.ជ.ប ដើម្បីចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតក្នុង​​ពេ​​លខាងមុខ។ទោះជាបែបនេះក្ដី អ្នកនាំពាក្យបក្សកាន់អំណាចរូបនេះ ចាត់ទុកការចាកចេញពីគណបក្សភ្លើងទៀនរបស់លោក រ៉ុង ឈុន ជាសញ្ញាថា គណបក្សប្រឆាំងនេះកំពុងបែកបាក់ដោយដើរតាមគន្លងចាស់របស់មេដឹកនាំពួកគេ។

លោកបន្តថា៖«ភ្លើងទៀនកំពុងដើរតាមលំអានបុព្វការរីជនរបស់គាត់ បង្កើតហើយដើម្បីតែបែកបាក់គ្នា ប​​​ង្កើ​​​តហើយដើម្បីតែរលំរលាយតែប៉ុណ្ណោះទេ»។

លោក ស៊ុន ចន្ធី បញ្ជាក់ថា សមាជដែលគណបក្សនឹងប្រារព្វឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះផ្ដោតលើការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ នៅឆ្នាំ២០២៧ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាងតំណាងរាស្រ្តនៅឆ្នាំ២០២៨។តាមផែន​​ការ​​សមាជនេះនឹងមានវត្តមានអ្នកគាំទ្រដែលជា​សមាជិកគណបក្សប្រមាណ ៥០០នាក់ ទៅ ៦០០នាក់ ម​​ក​​ពីទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។ក្រៅពីនេះ សមាជគណបក្សភ្លើងទៀន ត្រូវគេរាយការណ៍មកថាក៏បានប្រកា​​ស​​ចូ​​ល​​រួមសកម្មភាពនយោបាយ ជាមួយគណបក្សថ្មីថ្មោងរបស់លោកដែររាប់ចាប់ពីថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោ​​ម​​ជា​តិ​។

កាលពីថ្ងៃទី០៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ គណបក្សកម្លាំងជាតិ បានប្រកាសស្វាគមន៍សមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយកគណបក្សភ្លើងទៀនចំនួន៣រូប ដែលសម្រេចចិត្តចូលរួមនយោបាយជាមួយគណបក្សនេះ។ ក្នុងនោះមាន លោក ពៅ និក ប្រធានក្រុមការងារគណបក្សភ្លើងទៀនប្រចាំខេត្តកំពង់ធំ, លោក ម៉ម ខេមរិន្ទ្រ អនុប្រធានក្រុមការងារគណបក្សភ្លើងទៀនខេត្តសៀមរាប និងលោក សុខ ណារៀន ប្រធានក្រុមការងារគណបក្សភ្លើងទៀនខេត្តព្រះវិហារ។

បើតាមលោក ស៊ុន ចន្ធី សម្រាប់សមាជគណបក្សក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ គណបក្សនយោបាយមួយចំនួនរួ​​ម​​មាន គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន គណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុ​​ជា ក៏នឹងមានវត្តមាននៅថ្ងៃរៀបចំពិធីនេះដែរ។

សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា យល់ថា គណបក្សកម្លាំងជាតិអាចនឹងត្រូវការពេលវេលាច្រើនឆ្នាំបន្ថែមទៀតក្នុងការកសាងកេរ្តិ៍ឈ្មោះ និងទំនុកចិត្តពីមហាជន។លោកបន្តការបង្កើតគ​​ណ​​​​បក្សនយោបាយថ្មីរបស់ក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យក៏ជាផ្នែកមួយនៃការចង់បានរបស់គណបក្សកាន់អំ​​ណា​​ចដើម្បីបំបែកសំឡេងប្រឆាំងដែរ។

លោកបន្តថា៖ «[គណបក្សកម្លាំងជាតិ] មិនជាខ្លាំងក្លាឱ្យគណបក្សកាន់អំណាចបារម្ភទេ ហើយក៏ជាការចង់ឱ្យគណបក្ស [អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ] អស់ហ្នឹងកើតឡើងឱ្យច្រើនដើម្បីជួយបន្ថយសំឡេងកុំឱ្យវាប្រមូលផ្ដុំ»។

ចំណែក លោក រ៉ុង ឈុន បានប្រាប់ថា ការចូលរួមនយោបាយជាមួយគណបក្សកម្លាំងជាតិនេះ គឺដើម្បីបន្តសកម្មភាពក្នុងការជំរុញឱ្យកម្ពុជាមានប្រជាធិបតេយ្យ។លើសពីនេះទៀតលោកយល់ឃើញថា គណបក្សថ្មី​​ថ្មោ​​ង​​មួយនេះទើបជាបក្សដែលអាចដើរតាមលំអានគណបក្សភ្លើងទៀនដោយពិតប្រាកដ។

ក្រសួងមហាផ្ទៃបានទទួលចុះបញ្ជីគណបក្សកម្លាំងជាតិនេះ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣។ការទ​​ទួ​​ល​​​​​​ស្គាល់គណបក្សនេះជាផ្លូវការ នៅក្នុងបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ ស្របពេលគណ​​បក្សដែល​​គេចាត់​​ទុ​​ក​​ថា ក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យបានរួមកម្លាំងគ្នាបង្កើតជាសម្ព័ន្ធគណបក្ស ក្នុងទិសដៅរ​​កសំឡេងរួមគ្នាមួយ ដើ​​ម្បី​ត្រៀមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោត ជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ក្នុងពេលខាងមុខនេះ៕

កម្មកររោងចក្រ ML នៅប៉ោយប៉ែតតវ៉ា​ជាថ្មីក្រោយថៅកែពន្យារពេលបើកប្រាក់ខែ

កម្មកររោងចក្រកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ ML នៅតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសប៉ោយប៉ែតជិត៤០០នាក់ បាន​តវ៉ា​ទាមទារឱ្យថៅកែបើកប្រាក់ខែទៀងទាត់ ផ្ដល់ប្រាក់រង្វាន់ និងឱ្យសម្រាកថ្ងៃបុណ្យជាតិ បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនពន្យារពេលបើកប្រាក់បៀវត្សជាញឹកញាប់។

លោក គឹម តូនិច តំណាងកម្មករ​ក្នុងការត​វ៉ា​នោះ​បានប្រាប់ Newsroom Cambodia ថា នៅព្រឹកថ្ងៃទី៨ វិច្ឆិកានេះ​ថា​ ក្រុមកម្មករបានទៅប្រមូលម្ដុំគ្នាមុខរោងចក្រអឹមអិល អ៊ិនធីមេត អឹភែរឹល (ML Intimate Apparel) ដោយសារ​ថៅកែ​រោងចក្រ​នេះលើ​ក​ថ្ងៃ​បើក​ប្រាក់​ខែ​កម្មករ​ពីថ្ងៃទី៨ ខែ​វិច្ឆិកា ទៅថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆិកា។

លោកបានបន្តថា ក្រុមកម្មករក៏​បាន​ទាមទារ​ឱ្យ​ថៅកែរោ​ងចក្រ​បើក​ប្រាក់​រង្វាន់​សម្រាប់​ការធ្វើ​ការពេញ​លេញ និងស្នើឱ្យរោងចក្រអនុញ្ញាតឱ្យសម្រាកនៅថ្ងៃបុណ្យជាតិ ដោយ​កន្លង​មក​រោងចក្រ​នេះ​តម្រូវ​ឱ្យកម្មករធ្វើការនៅថ្ងៃបុណ្យ និងលើកថ្ងៃសម្រាកទៅថ្ងៃផ្សេង។

លោក តូនិច បានប្រាប់ថា ខាងរោងចក្រ​ព្រមបើកប្រាក់ខែ និង​ប្រាក់​រង្វាន់​ជូន​កម្មករ​បន្ទាប់ពី​មាន​ការសម្រប​សម្រួល​ពី​អភិបាល​រង​ប៉ោយ​ប៉ែត។

លោក​និយាយ​ថា៖ «គាត់ [អភិបាលរងប៉ោយប៉ែត] ចូលទៅប្រជុំជាមួយខាងនិយោជកមួយភ្លែត គាត់ចេញមកវិញគាត់​បកស្រាយមកថាក្រុមហ៊ុនគាត់ព្រមបើកលុយឱ្យល្ងាចហ្នឹង ហើយ​ឱ្យ​យើង​រំសាយ​ទៅ បើសិនជាក្រុមហ៊ុនមិនបើកឱ្យល្ងាចហ្នឹងទេចាំយើងមានវិធានការស្អែកបន្តទៀត»។

ចំណែក​អ្នកស្រី ស សាវឿន ជាកម្មកររោងចក្រ ML ដែលបានចូលរួមការតវ៉ា​នោះ​បានប្រាប់ថា កាលពីថ្ងៃបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌកន្លងទៅ ខាងរោងចក្របានលើកពេលសម្រាក និង​កាត់​លុយ​រង្វាន់​លើ​តួនាទី​របស់អ្នកស្រី។

លោកស្រី សាវឿន ថា៖ «គេឱ្យលុយតួនាទីលើម៉ាស៊ីន​១០ដុល្លារក្នុងមួយខែ​។ ដល់​ខែ​ភ្ជុំ​ថ្ងៃបុណ្យ​ថ្ងៃទាន ខាងក្រុមហ៊ុនអត់ឱ្យពួកខ្ញុំឈប់ទេ លើកថ្ងៃឱ្យពួកខ្ញុំឈប់ ដល់​ពេល​ហើយ​កាត់​លុយ​តួនាទី​ពួកខ្ញុំ អ៊ី​ចឹងរាល់ដងអត់ដែលកាត់ទេ ឈប់៤ថ្ងៃទៅ៥ថ្ងៃ១អាទិត្យអីអត់ដែលកាត់ទេ តែលើក​នេះកាត់លុយតួនាទីពួកខ្ញុំអស់រលីង […] ហើយពួកខ្ញុំទាមទារលុយប្រាក់ខែផង លុយប្រាក់ខែពន្យារពួកខ្ញុំច្រើនដងពេក»។

ចំណែកឯលោក តឹក សុខជា ជាកម្មកររោងចក្រ ML ម្នាក់ទៀតប្រាប់ថា រោងចក្រ ML បានពន្យារពេលបើកប្រាក់ខែពីរដងមកហើយ។

លោក តឹក សុខជា៖ «គាត់លើកម្ដងហើយ កាលភ្ជុំយើងមិនបើកពីរដង ថ្ងៃទី២២[ខែតុលា] និងថ្ងៃទី៨ [វិច្ឆិកា] គាត់ពន្យារដល់ថ្ងៃទី២៥ អ៊ីចឹងកម្មករអត់មាត់ទេ កម្មករគាត់ធម្មតា ដល់​ពេលថ្ងៃទី៨ [វិច្ឆិកា]នេះត្រូវបើក គាត់ថាទាល់តែ​ថ្ងៃ​ទី១០​បាន​បើក​ឱ្យ អ៊ីចឹង​កម្មករ​អត់​ព្រម​ត្រង់​ហ្នឹង»។

រដ្ឋបាលរបស់រោងចក្រ ML លោក ងួន ស៊ីវត្ថា ប្រាប់ថា រោងចក្រ ML បាន​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​បើកប្រាក់​ខែ​ជូន​កម្មករ​យឺត​រួច​រាល់​ហើយ។

លោក ងួន ស៊ីវត្ថា ថា៖ «យើងដោះស្រាយហើយអស់ហើយ​ទាក់ទ​ង​ជាមួយ​អាលុយដែ​លយើ​ង​បើក​យឺតឱ្យគាត់ [កម្មករ]។ តាមពិតទៅយើងមានបញ្ហាតិចតួចទាក់ទងចរន្តសាច់ប្រាក់ ប៉ុន្តែ​ដោយ​សង្កេត​ឃើញពួកគាត់អ៊ីចឹងទៅ យើងបានរៀបចំ ខាង​គណៈ​គ្រប់គ្រង​គាត់​បាន​ព្យាយាម​ទាក់ទង​ទៅ​ខាង​លើហ្នឹងគឺរៀបចំហើយអស់ហើយតើ យើង​បើក​ទាន់​ពេល​វេលា​របស់​គាត់​ធម្មតា​តើ​ថ្ងៃ​ហ្នឹង»។

លោក ងួន ស៊ីវត្ថា បានច្រានចោល​​ចំពោះការ​លើកឡើង​ថា​មិនផ្ដល់​ប្រាក់​អត្ថប្រយោជន៍​ជូន​កម្មករ ហើយលោកថា រោងចក្រ​បាន​ផ្ដល់ឱ្យកម្មករត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់កំណត់​។

ប្រធាន​មន្ទីរ​ការងារ​ និង​បណ្ដុះបណ្ដាល​វិជ្ជាជីវៈ​ខេត្ត​បន្ទាយមានជ័យ​ លោក​ នួន​ ស៊ីណា ​បាន​ឱ្យ​ដឹង​ថា ​រោងចក្រ​ ML​ មាន​បញ្ហា​បង្វិល​លុយ​យឺត​ ហើយ​បាន​ពន្យារ​ថ្ងៃ​បើក​ប្រាក់ខែ​ដល់​កម្មករ​ពី​ថ្ងៃ​ទី៨​ វិច្ឆិកា ​ទៅ​ថ្ងៃ​ទី១០​ វិច្ឆិកា​វិញ ​ធ្វើ​ឱ្យ​កម្មករ​មិន​សុខចិត្ត​ហើយ​ផ្ទុះ​កូដកម្ម​ដោយ​មាន​កូដករ​ប្រមាណ​៤៦០​បាន​ចូលរួម។ លោក​​បន្ត​ថា​ បន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​សម្របសម្រួល ​និង​តាមដាន​ពី​អាជ្ញាធរ​ ភាគី​រោងចក្រ​បាន​បើក​ប្រាក់ខែ​ឱ្យ​កម្មករ​ទាំង​អស់​ចំនួន​៥៧០​នាក់​រួចហើយ​នៅ​ល្ងាច​ថ្ងៃទី៨​ វិច្ឆិកា។​

លោក​ នួន ​ស៊ីណា ​បាន​បញ្ជាក់​ថា ​គ្មាន​ការ​កាត់​ប្រាក់​អត្ថប្រយោជន៍​របស់​កម្មករ​ទេ​ ហើយ​លោក​បាន​ស្នើ​កម្មករ​រាយការណ៍​ទៅ​មន្ទីរ​ការងារ​ក្នុង​ករណី​ដែល​នាយកជក​កាត់​ប្រាក់​អត្ថប្រយោជន៍​ណាមួយ។​

ជុំវិញការតវ៉ា​​នេះ លោក ឃុន ថារ៉ូ  អ្នក​គ្រប់គ្រង​កម្មវិធី​ការងារ​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​សម្ព័ន្ធភាព​ការងារ និង​សិទ្ធិមនុស្ស​របស់​អង្គការ​សង់ត្រាល់​លើកឡើង​ថា កន្លងមកមានការផ្ទុះការតវ៉ានៅរោងចក្រ ML ជាច្រើនដង ដោយសារការរំលោភសិទ្ធិការងារ។

លោក ឃុន ថារ៉ូ  ថា៖ «នៅក្រុមហ៊ុន ML នេះមានបញ្ហាច្រើនណាស់ មិនមែន​តែ​បញ្ហា​ការមិន​បើក​ប្រាក់​ឈ្នួល​ឱ្យបុគ្គលិកកម្មករនិយោជិតទេ វា​មាន​ករណី​រំលោភ​សិទ្ធិ​ការងារ​ធ្ងន់ធ្ងរ រួមទាំង​ការបញ្ឈប់​ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព លក្ខខណ្ឌការងារអាក្រក់ ហើយ​កន្លង​មក​ហ្នឹង​គឺ​មិនមែន​ជា​លើកទីមួយ​ទេ​ដែលកម្មករគាត់ផ្ទុះការតវ៉ាទាមទារ»។

លោក ឃុន ថារ៉ូ  បានបន្ថែមថា នៅរោង ML មានការ​មិន​គោរព​លក្ខខណ្ឌកា​រងារ​ ដូចជា​ការ​មិន​ឱ្យ​កម្មក​រ​ឈប់សម្រាក និង​ការធ្វើទុកបុកម្នេញលើថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព ដោយ​បាន​បណ្ដេញ​ប្រធាន​សហជីព​ចេញ​ពីការងារ​ជាដើម​៕

បក្សប្រឆាំង និងអ្នកឃ្លាំងមើលបារម្ភវិបត្តិសង្គមកើតឡើងបើរដ្ឋឱ្យជនបរទេសទិញផ្ទះក្នុងបុរីស្របច្បាប់

មន្រ្តីបក្សប្រឆាំង និងអ្នកឃ្លាំងមើលបង្ហាញការបារម្ភពីវិបត្តិសង្គមកម្ពុជាកើតឡើងប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលអនុ​​ញ្ញា​​តឱ្យជនបរទេស អាចមានសិទ្ធិទិញផ្ទះ និងដីបានដោយស្របច្បាប់នៅក្នុងបុរីដូចពលរដ្ឋកម្ពុជាដែរ។

ការលើកឡើងបែបនេះ ក្រោយមានការស្នើសុំពីក្រុមមហាសេដ្ឋីឱ្យរដ្ឋផ្ដល់សិទ្ធិដល់ជនបរទេសអាចទិញលំ​​នៅ​​ឋាន និងដីក្នុងបុរីស្របច្បាប់ ដើម្បីស្ដារឡើងវិញនូវវិស័យអចលនទ្រព្យដែលកំពុងមានឱនភាព ក្នុងពេ​ល​​​​បច្ចុប្បន្ន។

មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សភ្លើងទៀន លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ បង្ហាញក្ដីបារម្ភថា ក្រុមឈ្មួញដែលរកស៊ីមិនស្អាតស្អំទំនងប្រើប្រាស់ប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីលាងលុយកខ្វក់តាមរៈការទិញអចលនទ្រព្យក្នុងបុរី ប្រសិនបើច្បាប់មា​ន​​​​​ភាពចន្លោះប្រហោង។លោកសង្កត់ធ្ងន់ថាបើក្រុមមនុស្សទាំងនេះចូលមកកម្ពុជាបាន នោះនឹងបង្កឱ្យមាន​អស្ថិ​​​រភាពសង្គមកើតឡើង ដោយប្រការណាមួយបានជាយថាហេតុ។

លោកបន្តថា៖ «បុរីចាយលុយខ្មៅមកលាង ជូនកាលវាអាចបង្កឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខសង្គមដែរ»

បើតាមអ្នកនយោបាយបក្សជំទាស់រូបនេះ លោកអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលគួរពិភាក្សាជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធរួមទាំងអង្គ​​ការសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋឱ្យបានល្អិតល្អិនជាមុនសិន ជុំវិញករណីនេះ មុននឹងសម្រេចថាត្រូវបើកផ្លូវឱ្យជនបរទេស អាចមានសិទ្ធិទិញដី និងផ្ទះដូចពលរដ្ឋកម្ពុជាដែរ។

នាយកចាត់ការទូទៅ នៃ​អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ លោក អំ សំអាត ព្រមានថា អាជ្ញាធរនឹងពិបាកក្នុងការគ្រប់គ្រង់នៅពេលលំហូរជនបរទេសចូលប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈការទិញលំនៅឋានក្នុងបុរីនេះ។

បន្ថែមពីលើនេះលោកថា ពលរដ្ឋខ្មែរនឹងប្រឈមការខ្វះខាតផ្ទះសម្បែង ដោយសារពួកគេគ្មានលទ្ធភាពក្នុងការទិញផ្ទះក្នុងបុរី នៅពេលក្រុមម្ចាស់បុរីសាងសង់តាមតម្លៃ និងតម្រូវការរបស់ជនបរទេស។

លោកបន្តថា៖ «ខ្មែរគាត់អត់មានលុយទិញ បរទេសមានលុយទិញ។ សាងសង់បុរីរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយលក់ ទៅបរទេសទិញទាំងអស់ សង់មួយទៀតបរទេសទិញទាំងអស់។ យូរៗទៅសុទ្ធតែបរទេសកាន់កាប់ តើខ្មែរទៅណា អានឹងហើយដែលជាហានិភ័យដែលយើងត្រូវពិចារណាឱ្យបានច្បាស់លាស់ថាតើការអនុញ្ញាតវាក​ម្រិតណា»

កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ សមាគមអ្នកអភិវឌ្ឍន៍លំនៅឋានកម្ពុជា និងក្រសួងរៀបចំដែនដី បា​​ន​ជួបពិភាក្សាគ្នាអំពីស្ថានភាពវិស័យសំណង់នៅកម្ពុជា។ក្នុងកិច្ចពិភាក្សានេះ ក៏រួមបញ្ចូលទាំងការពិនិត្យ​មើ​ល​ច្បាប់ដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យជនបរទេសមានសិទ្ធិស្របច្បាប់ក្នុងការទិញលំនៅឋាន និងដីនៅក្នុងគ​​ម្រោ​ង​​បុរី។

គេសង្កេតឃើញថា ចរន្តនេះកើតឡើងនៅចំពោះពេលវិស័យអចលនទ្រព្យនៅកម្ពុជា កំពុងមានឱនភាព ខណៈបុរីមួយចំនួន ដូចជាបុរីពិភពថ្មី និងបុរីទ្រីគីម ជាដើម អតិថិជនរបស់ខ្លួន កំពុងផ្ទុះការតវ៉ា។ដោយឡែក បុរីផ្សេងទៀត ដូចជាបុរី ឡេង ណាវ៉ាត្រា ជាដើម ត្រូវរង់ការចោទប្រកាន់ថា រកស៊ីមិនមានភាពស្មោះត្រង់ជាមួយអតិថិជន តាមរយៈមានប្លង់តែគ្មានដីពិតប្រាកដ ផ្តល់ឱ្យអតិថិជនតាមការសន្យា។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia ពុំអាចសូមការអត្ថាធិប្បាយពី ប្រធានសមាគមអ្នកអភិវឌ្ឍលំនៅឋាននៅកម្ពុជា លោកឧកញ៉ា លី ហួរ បានទេ ដោយទូរសព្ទខលចូលពុំមានអ្នកទទួល និងផ្ញើសំណួរតាមប្រព័ន្ធតេលេក្រាមចូលមើលដែរ ប៉ុន្តែគ្មានការឆ្លើយតប គិតត្រឹមថ្ងៃទី ៨ ខែវិច្ចិកា។

ចំណែក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក សេង ឡូត ថ្លែងថា អាជ្ញាធរពុំអាចផ្ដល់សិទ្ធិស្របច្បាប់ដល់ជនបរទេសក្នុងការទិញលំនៅឋាន និងដីក្នុងបុរីនោះទេ ដោយសារខុសទៅនឹងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់ភូមិបាលនៅកម្ពុជា។

យ៉ាងណាលោកថាជំនួសមកវិញ ក្រសួងអាចឱ្យជនបរទេសមានសិទ្ធិជួលជាអចិន្រ្តៃយ៍ ដែលមានរយៈពេ​​ល​​ចន្លោះពី១៥ឆ្នាំ ទៅ​៥០ឆ្នាំ និងអាចបន្ត៥០ឆ្នាំបន្ថែមទៀត ហើយមានសិទ្ធិអាស្រ័យផលស្រដៀងនឹងម្ចា​​ស់​កម្មសិទ្ធិដែរ។

លោកបន្តថា៖ «[កិច្ចប្រជុំនោះបានរកឃើញដំណោះស្រាយមួយទៀតដែលច្បាប់បានអនុញ្ញាត]។ […] ការផ្ដល់សិទ្ធិក្នុងការប្រើប្រាស់និងអាស្រ័យផលលើលំនៅឋានក្នុងបុរីនេះ តាមរយៈការអនុវត្តទម្រង់ជាសិទ្ធិជួ​ល​​អចិន្ត្រៃយ៍។ មានន័យថា ជាសិទ្ធិជួលដែលអាចមានចន្លោះពី១៥ឆ្នាំទៅ៥០ឆ្នាំ ហើយអាចបន្តជាថ្មីបាន៥០ឆ្នាំទៀត។ ហើយតាមរូបភាពនៃសិទ្ធិជួលអចិន្រ្តៃយ៍នេះ គឺគាត់[ជនបរទេស]មានសិទ្ធិអាស្រ័យផល គា​ត់​មានសិទ្ធិដោះដូរទិញលក់ប្រហាក់ប្រហែលនឹងសិទ្ធិជាកម្មសិទ្ធិដែរ»

អ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច បានព្រមានទុកជាមុនចំពោះការអនុញ្ញាតឱ្យជនបរទេសទិញលំនៅឋានតាមបុរីដោ​​យស្របច្បាប់ ដែលនឹងជះផលអាក្រក់ក្នុងសង្គមខ្មែរនាពេលអនាគត។

អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ច នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ នៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត ហុង វណ្ណៈ លើកឡើងថា បើរដ្ឋអនុញ្ញាតពិតមែន នោះផលចំណេញនឹងកើតមានក្នុងរយៈពេលខ្លីសម្រាប់ក្រុមឧ​​ក​​​​ញ៉ា ប៉ុ​​ន្តែ​​វានឹងជះផលប៉ះពាល់ដល់សង្គមជាតិក្នុងពេលខាងមុខ ក្រោមហេតុផលថា លំនៅឋានតាមបុរីជា​ច្រើននឹងពោរពេញដោយជនបរទេសដែលជំរុញឱ្យទំនៀមទំលាប់ ប្រពៃណី និងឥរិយាបថក្នុងការរស់នៅរបស់សង្គមខ្មែរនឹងត្រូវផ្លាស់ប្ដូរ។

លោកបន្តថា៖ «ជាទិដ្ឋភាពសេដ្ឋកិច្ច[…] [បើ] ច្បាប់ចេញគឺយើងឃើញចំណេញហើយជនបរទេសបានយ​ក​ថវិកាសុទ្ធ តាមរយៈធនាគារឬក៏ប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជា ដែលអាចឱ្យម្ចាស់បុរីទទួលបានផលចំ​ណេញ​ច្រើន។[…] ក៏ប៉ុន្តែរយៈពេលវែងដូចខ្ញុំបានបញ្ជាក់ចឹងថានឹងមានផលប៉ះពាល់ហើយចឹងយូរៗទៅនៅក្នុងតំបន់ទីតាំងណាមួយសុទ្ធបរទេសដែលគាត់បានទិញ។ចឹងអត់ឃើញមានជនជាតិខ្មែរ តាំងពីប្រ​​ពៃណី​របៀ​ប​របបរស់នៅ ឥរិយាបថផ្សេង សកម្មភាពផ្សេងៗដ៏ទៃទៀត​ជាលក្ខណៈបរទេសតែម្ដង»

បញ្ញត្តិមាត្រា ៨នៃច្បាប់ភូមិបាល កំណត់ថា មានតែរូបវបន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គលដែលមានសញ្ជាតិជាខ្មែរទេ ទើបមានសិទ្ធិជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិលើដីកម្ពុជាបាន។កឋាខណ្ឌទី៣ នៃបញ្ញត្តិមាត្រានេះ ក៏បានកំណត់ដែរថាសម្រាប់ជនបរទេសដែលបានក្លែងបន្លំប័ណ្ណសញ្ជាតិ ដើម្បីក្លាយជាកម្មសិទ្ធិករលើដីនៅកម្ពុជា នឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសដូចមានចែងក្នុងមាត្រា ២៥១ នៃច្បាប់នេះ។លើសពីនេះ ទ្រព្យដែលបានមកក្នុងលក្ខខណ្ឌនេះ ត្រូវរឹបអុសទុកជាសម្បត្តិរដ្ឋ ដោយរដ្ឋមិនចេញសំណងឱ្យឡើយ៕

លោក​ ហ៊ុន ម៉ាណែត ថា សមាគម​កាយឫទ្ធិ​នារី​កម្ពុជា​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​​យុទ្ធសាស្ត្រ​​បញ្ចកោណ​

លោក​នាយករដ្ឋ​មន្ត្រី​ ហ៊ុន ម៉ាណែត លើកឡើង​ថា ​សមាគម​កាយ​ឫទ្ធិនារី​កម្ពុជា ជា​យន្តការ​មួយ​នៃ​យុទ្ធសាស្ត្រ​បញ្ចកោណ ដើម្បី​​ជំរុញ​​ការលើក​កម្ពស់ និង​ការ​​ចូល​រួម​របស់​ស្ត្រី​​ក្នុង​សង្គម ខណៈ​​សង្គម​ស៊ីវិល​​បន្ត​ទាមទារ​ឱ្យ​មាន​ការ​បង្កើន​ឱកាស​ជូន​ស្ត្រី​​ក្នុង​តួនាទី​ជា​ថ្នាក់​ដឹកនាំ។

ក្នុង​ពិធី​បើក​មហា​សន្និបាត​​មិត្ត​កាយឫទ្ធិ​​នារី​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក​ នៅ​​ខេត្ត​សៀមរាប នា​ថ្ងៃទី​០៥ ខែ​​វិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០២៣ លោក ហ៊ុន​ ម៉ាណែត ​ថ្លែងថា សមាគម​កាយឫទ្ធិ​នារី​​​​កម្ពុជា​​មាន​បេសកកម្ម​​ក្នុងការ​សម្រេច​ឱ្យ​បាន​​ចំពោះ​កុមារី ស្ត្រីវ័​យក្មេង​កម្ពុជា​រស់នៅ​ក្នុង​សីលធម៌ សេរីភាព សមធម៌ សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និងមានមោទនភាពចំពោះវប្បធម៌ និង​​អត្តសញ្ញាណ​របស់​ខ្លួន។

លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាបានលើកឡើងថា ៖ «តាម​​រយៈ​​យុទ្ធសាស្ត្រ​បញ្ចកោណ ដំណាក់​កាលទី១​ ​យើង​នឹង​ពង្រឹង​ភាព​ជា​ពលរដ្ឋ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​ ដែល​​មាន​អរិយធម៌​ខ្ពស់ ​ប្រកប​ដោយ​សីលធម៌ សមធម៌ និង​បរិយាបន្ន ដែល​​ក្នុង​នោះ​ស្ត្រី គឺ​ជា​ស្នូល យើង​នឹង​ជំរុញ​ការ​ចូល​រួម​របស់​យុវតី​ក្នុង​ការ​កំណត់​​ជោគ​វាសនា​របស់​ប្រទេស​​ជាតិ ដែល​មាន​សមាគម​​កាយឫទ្ធិ​នារី​នេះ ​ជា​យន្តការ​ដ៏​ចម្បង​មួយ»។

លោក​ ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏​ប្រកាស​គាំទ្រ និង​អំពាវ​នាវ​ដល់​ភាគី​ពាក់​ព័ន្ធ​ទាំងអស់ ​ចូល​រួម​ជា​មួយ​ចលនា​នៃ​សមាគម​កាយឫទ្ធិ​នារី​​​​កម្ពុជា​ ដើម្បី​សម្រេច​ឱ្យ​បាន​បេសកកម្ម​នេះ។​

លោកស្រី ពេជ ចន្ទមុន្នី អគ្គស្នង​ការ​នៃ​សមាគម​កាយឫទ្ធិ​នារី​​​​កម្ពុជា​ និង​ជា​សមាជិក​មិត្ត​កាយ​ឫទ្ធិនារី​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក លើក​ឡើងថា​ ចលនា​កាយឫទ្ធិ​នារី​ គឺ​ជា​សកម្មភាព​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ ​មិន​ប្រកាន់​បក្សពួក​ វណ្ណៈ ពូជសាសន៍ ពណ៌​សម្បុរ​​ និង​ជា​ចលនា​កើត​ឡើង​ដោយ​ការ​ស្ម័គ្រចិត្ត​ផ្ទាល់​​របស់​​សមាជិកា​ម្នាក់​​ៗ​ ដោយ​មិន​មាន​ការ​បង្ខិត​បង្ខំ​ក្នុង​រូបភាព​ណា​មួយ​ឡើយ​។

​លោកស្រី ពេជ ចន្ទមុន្នី ​ដែល​ជាភរិយា​របស់​លោក​នាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត បន្តថា ​ចលនា​កាយឫទ្ធិ​នារី​ មិន​ត្រឹម​តែ​មាន​គោល​ដៅ​ផ្តល់​ភាព​សប្បាយ​រីករាយ​សម្រាប់​កុមារី​ និង​យុវតី​ ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ថែម​ទាំង​ជា​សកម្មភាព​អប់រំ​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​មួយ​ដែល​ផ្តល់​ឱកាស​កុមារី​ និង​យុវតី​ ​សាក​ល្បង​ចូល​រួម​ក្នុង​សកម្មភាព​សង្គម​ផ្សេង​​ៗ​ ដើម្បី​កសាង​ទំនុកចិត្ត​ និង​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍​របស់​ពួក​គេ​លើបញ្ហា​សង្គម​ ​​និង​ការ​អភិវឌ្ឍ​ប្រទេស​ជាតិ​​។

Newsroom Cambodia បាន​ព្យាយាម​ទាក់ទង​សុំ​ការ​អត្ថាធិប្បាយ​បន្ថែម​ពី​​សមាគម​កាយឫទ្ធិ​នារី​​​​កម្ពុជា ​ប៉ុន្តែ​មិនមាន​ការ​ឆ្លើយ​តប​។

បើតាម​លោកស្រី ចូសិន បាយអុន (Dr. Juseon Byun) ស្ថាបនិក​មិត្ត​កាយឫទ្ធិ​នារី​ប្រចាំ​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក​ ដែល​បានចូលរួម​ក្នុង​​ពិធី​បើក​មហា​សន្និបាត​​មិត្ត​កាយឫទ្ធិ​​នារី​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក លើក​ឡើង​ថា ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៨ ​សមាជិក​មិត្ត​កាយឫទ្ធិ​នារី​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក​​ប្រចាំ​កម្ពុជា​ មាន​ត្រឹម​តែ​​២០​ ​នាក់​ប៉ុណ្ណោះ​ ហើយ​បច្ចុប្បន្ន​មិត្ត​កាយឫទ្ធិ​នារី​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក​​ប្រចាំ​កម្ពុជា កើន​ឡើង​ជាង​ ១,០០០%។

លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យ​រដ្ឋាភិបាល​លើកឡើង​ថា រាជរដ្ឋាភិបាល​មាន​គោល​នយោបាយ​ប្រមូល​ផ្តុំ​កម្លាំង​មហាសាមគ្គីជាតិ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រទេស ដោយ​មិនរើសអើ​ង​ស្ថាប័ន ឬ​អង្គការ​ណា​នោះ​ទេ។​

លោក ប៉ែន បូណា បន្ថែមថា៖ «រាជ​រដ្ឋាភិបាល​មាន​គោល​នយោបាយ​លើក​កម្ពស់​សមភាព​យេនឌ័រ​តាមរយៈ​ការផ្តល់​តម្លៃ​ដល់​ការចូលរួម​របស់​ស្ត្រី​ក្នុង​គ្រប់​សកម្មភាព​ទាំង​សង្គម សេដ្ឋកិច្ច និង​នយោបាយ»។

ខណៈ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​ប្រកាស​ពី​សារសំខាន់​នៃការ​ចូលរួម​របស់​សមាគម​កាយឫទ្ធិ​នារី​​​​កម្ពុជា​ក្នុង​យុទ្ធសាស្រ្ត​បញ្ចកោណ​របស់​រដ្ឋាភិបាល ​​​​​ លោកស្រី អេង ចាន់ឌី នាយិកា​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ​យេនឌ័រ និង​អភិវឌ្ឍន៍​ដើម្បី​កម្ពុជា (GADC) យល់ថា​ ការលើកឡើង​របស់​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជារឿង​សម​ហេតុផល​មួយ​ ដែល​សមាគម​កាយឫទ្ធិ​នារី​​​​កម្ពុជា អាច​ជួយ​លើក​មុខមាត់​ប្រទេស​ក្នុង​កិច្ចការ​យេនឌ័រ និង​លើក​កម្ពស់​ការ​ចូល​រួម​របស់​ស្ត្រី​នៅ​កម្ពុជា។ ប៉ុន្តែ​អ្នកស្រី​ថា ​​​ការលើក​កម្ពស់​ស្រ្តី គឺ​ត្រូវ​ធ្វើ​ឡើង​សម្រាប់​ស្រ្តី​គ្រប់គ្នា​ដោយ​មិន​ប្រកាន់​និន្នាការ​នយោបាយ។​

លោកស្រី អេង ចាន់ឌី បន្តថា៖ «ការផ្តល់​ឱកាស​ឱ្យ​ស្ត្រី មាន​ន័យ​ថា​ការបង្កើន​ឱកាស​ឱ្យ​បាន​កាន់​​តែ​ច្រើន។ ហើយ​ឱកាស​នោះ គឺ​មិនមែន​សម្រាប់តែស្ត្រី​ដែល​គាត់​មានឱពុក ឬ​ម្តាយ​ដែល​ធ្លាប់​ជា​អ្នក​ដឹក​នាំ​ទេ គឺ​ឱកាស​សម្រាប់​ស្ត្រី​ផ្សេងៗ​ទៀត​ផង​ដែរ មិន​ថា​ស្ត្រី​ដែល​មាន​ពិការភាព ស្ត្រី​ដែល​មកពី​ជនប​ទ តំ​បន់​ដាច់​ស្រយាល អ្នក​ដែល​ស្រលាញ់​ភេ​ទ​ដូចគ្នា ជនជាតិ​ដើម​ភាគ​តិច»។

លោកស្រី អេង ចាន់ឌី មើល​ឃើញ​ថា ជា​ទូទៅ​ស្ត្រី​ដែល​គាត់​មាន​ពិការភាព ឬ​ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ និង​អ្នក​ដែល​ស្រលាញ់​ភេទ​ដូច​គ្នា្ន​ តែង​មាន​ឱកាស​តិចតួច បើធៀប​​នឹង​ស្ត្រី​ដែល​រស់​នៅ​ទីក្រុង ឬ​​រៀន​នៅ​មហា​វិទ្យាល័យ ឬ​មក​ពី​គ្រួសារ​ដែល​គាត់​មាន​ជីវភាព​ធូរធារ​ ឬ​មាន​អំណាច។

បើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់សង្គមស៊ីវិលចំនួន ៥ ​ចេញ​កាលពី​ខែ​សីហា ឆ្នាំ​២០២៣​លើកឡើងថា ស្ត្រី​ដែល​ជា​សមាជិករដ្ឋសភា នីតិកាលទី៧ មានចំនួន ១៦រូប ស្មើនឹង​១២,៨ នៃ​ចំនួន​សមាជិករដ្ឋសភា​សរុប ១២៥រូប។ ​ចំនួនស្ត្រីដែលជាសមាជិករដ្ឋសភា នីតិកាលទី៧ បាន​ថយ​ចុះ ៨% បើ​ធៀប​នឹង​ចុង​នីតិកាលទី៦​ ដែលមាន​ស្ត្រីជាសមាជិករដ្ឋសភាចំនួន ២៦រូប ស្មើនឹង​២០,៨% នៃ​ចំនួន​សមាជិក​រដ្ឋសភាសរុប ១២៣រូប។

ចំនួនស្ត្រីដែលជាសមាជិករដ្ឋសភា និង​ការ​ថយ​ចុះ​ខាង​លើ សង្គម​ស៊ីវិល​ទាំង​៥យល់​​ឃើញ​ថា មិនទាន់ឆ្លើយតបគ្រប់គ្រាន់នូវភាពជាតំណាងរបស់ស្ត្រី និងខ្វះ​ការ​ប្តេជ្ញា​ចិត្ត​ខ្ពស់​របស់​អ្នក​ដឹកនាំក្នុងការបង្កើនតំណាងជាស្ត្រីជាប់ឆ្នោត ដែលនាំឱ្យ​ប៉ះពាល់​ដូច​ជា មិន​អាច​សម្រេច​បាន​គោលដៅសមភាពយេនឌ័រ កង្វះការឆ្លើយតប​នឹង​តម្រូវ​ការ​យេនឌ័រ​ និង​បង្អាក់​ទឹក​ចិត្ត​ស្ត្រី​ដែល​កំពុង​ត្រៀម​ខ្លួន​ចូល​រួម​ក្នុង​សង្គម​៕​

ព័ត៌មានស៊ីជម្រៅ៖ បញ្ហាប្រឈមរបស់អ្នកសិក្សាផ្នែកសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា

អ្នកសិក្សាផ្នែកព័ត៌មានមិនបន្តអាជីពជាអ្នកសរសេរព័ត៌មាន ព្រោះមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន ដោយសារមិនសូវមានឱកាស និងសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញក្នុងការបំពេញការងារវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួន។ ការងារ​ក្នុង​វិស័យ​សារព័​​ត៌​មាននេះ​នៅ​តែ​មាន​គ្រោះថ្នាក់ និងងាយរងគ្រោះតាមរយៈបណ្តឹងតាមផ្លូវតុលាការ ជាប់ពន្ធនាគារ ការ​រំលោភ​បំពាន និង​ការ​គំរាម​កំហែង ជាពិសេសស្ត្រីត្រូវរងការរើសអើង និង​មិន​ផ្ដល់​តម្លៃ​ពី​សង្គម។

សេរីភាពសារព័ត៌មាន គឺជាសិទ្ធិមូលដ្ឋានដែលត្រូវបានធានាដោយច្បាប់ជាតិកម្ពុជា និងច្បាប់អន្តរជាតិ។ ប៉ុន្តែ​ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះគេសង្កេតឃើញ​​ថាត្រូវ​​រង​​កា​​​​រយាយី និងគំរាមកំហែង​។​ចាប់​​​ពី​​ឆ្នាំ​២០១៧​ ក្រោយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយ ​សេ​រីភាពសារព័ត៌មានមួយនេះ គេសង្កេតឃើញថាត្រូវរង់ការរឹតត្បិត។ស្ថាប័នព័ត៌មានមួយចំនួន បានបង្ខំចិ​ត្ត​​បិ​​ទ​​​​ទ្វារ ក្នុង​​ពេ​​​​លពួកគេបាន​​បំ​​ពេ​ញ និងដើរតួនាទីក្នុងនាមជាស្ថាប័នព័តមានដែលមានវិជ្ជាជីវៈ។

​​វិទ្យុ​អា​​ស៊ីសេរី ដែលមាន​​ការិយា​​ល័​យ​​​​ផ្សា​​យ​​សំ​​ឡេងជាខេមរភាសា នៅទីក្រុងភ្នំពេញ បានដកការិយាល័​​យ​​រប​​ស់​​​ខ្លួ​ន​ចេញពីកម្ពុជា ដោយសារបញ្ហាស្មុគស្មាញផ្នែកផ្លូវច្បាប់។ក្នុងពេលជាមួយគ្នា កាសែតជាភាសាអង់គ្លេស ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី(The Cambodia Dail) ក៏បង្ខំបិទអាជ្ញាប័ណ្ណរបស់ខ្លួន ក្រោមហេតុផល​​មិនបាន​​បង់​ពន្ធ​​ជូ​នរដ្ឋដែរ។ក្រៅពីនេះ វិទ្យុផ្សាយសំឡេងក្នុងស្រុកមួយចំនួនទៀត ដែលផ្តាយបន្តពីវិទ្យុអាស៊ីសេរី វិទ្យុ វីអូអេ សំ​​ឡេ​​ងសហរដ្ឋអាមេរិក និងវិទ្យុ វីអូឌី ជាដើមក៏ត្រូវរដ្ឋាភិបាលបញ្ជាឱ្យបញ្ចប់ការផ្សាយដូចគ្នា ក្នុងពេលប្រព័ន្ធ​​ផ្ស​​ព្វ​​​​ផ្សាយនៅកម្ពុជា បានក្លាយជាគោលដៅនៃការរឹតត្បិតសេរីភាព នៃការផ្សាយ បន្ទាប់ពីបក្សប្រឆាំងដែ​​ល​​ធំ​​ជា​​ង​​គេ ត្រូវដក​​សិទ្ធិ​ចេញ​​​ពីសង្វៀន​​នយោ​​​បា​​យ ក្រោយ​​ឆ្នាំ២​​០​​១៧។

អតីតសិក្ខាកាមដែលទើបបញ្ចប់វគ្គសិក្សាផ្នែកសរសេរព័ត៌មាននៅ Newsroom Cambodia កញ្ញា អុល ស្រីធា​​ន ​លើក​​ឡើ​​​ង​ថាបច្ចុ​​ប្បន្ន​​រូបគេមិនបានបន្តជាអ្នកសារព័ត៌មានទេ ព្រោះមានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដូចជា ក​​ត្តាខ្លួនឯង កត្តាសង្គម និងកត្តាគ្រួសារ។ស្ថិតក្នុងវ័យ ២៣ឆ្នាំ ប្រភពបន្តថា ក្រៅពីការ​​ប្រឈម​​ទាំង​​​ផ្នែក​សេ​​រីភា​ព​ សង្គម និងគ្រួសារហើយនោះ បញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុក៏ជារឿងដែលចាំបាច់ ដែលនាំឱ្យគេត្រូវបោះបង់អាជីព ក្នុង​​នា​​ម​​ជាអ្នកនិពន្ធនេះចោលដែរ។

កញ្ញាបន្តថា៖«បញ្ហាប្រឈមទីមួយគឺខ្លួនឯងផ្ទាល់មិនមានការតាំងចិត្តពិតប្រាកដដើម្បីក្លាយជាអ្នកសារព័ត៌​​មា​​ន ទី២គឺកត្តាសង្គមដោយមើលឃើញថាសង្គមបច្ចុប្បន្នមានការរឹតត្បិតខ្លាំងទៅលើសារព័ត៌មាន ទី៣គឺកត្តាគ្រួ​​សារដែលមិនបានគាំទ្រការធ្វើជាអ្នកសារព័ត៌មាន ទី៤គឺកត្តាថវិការផងដែរដើម្បីចង់មានលំនឹងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុមិនអាចទៅធ្វើអ្វីដែលខ្លួនស្រលាញ់ពិតប្រាកដ[សារព័ត៌មាន »។

កញ្ញាស្នើរឱ្យរដ្ឋាភិបាលបើកឱកាស ដល់អ្នកសារព៌ត៌មានអាចបំពេញការងារឱ្យអស់ពីសម្ថភាព។

ស្រដៀងគ្នានេះ​ដែរ កញ្ញា​ អេង​ ស្រីពៅ​ អាយុ​ ២៥​ឆ្នាំ ​ជាអតីតសិស្សសិក្សាវគ្គសារព័ត៌មាន​រយៈពេល​ ៤ឆ្នាំហើ​យ​​ បច្ចុប្បន្ន​កញ្ញា​មិន​បាន​បន្ត​ជាអ្នក​​សារព័ត៌មាន​​ទៀតនោះទេដោយ​កញ្ញាថា​មាន​បញ្ហាប្រ​ឈម​ជាច្រើន​ដែលធ្វើឱ្យ​​សិស្ស​បានបញ្ចប់ផ្នែកសារព័ត៌មានហើយមិនបានទៅធ្វើជាអ្នកសារព័ត៌មាននោះ​ដោយសារ​កត្តា ​ ការគំ​​រា​​ម​​កំហែង​ និងការមិន​ឱ្យតម្លៃ​លើអ្នក​សារ​ព័ត៌មាន​។​

​កញ្ញា​​បន្ត​​ថា៖​ « បញ្ហា​​ប្រឈម​មក​ពីកត្តា​មនុស្ស​ គឺការ​ទំនាក់​ទំនង​រក​ប្រភព​ដែលមាន​ងារជា​មន្រ្តីមក​ពីក្រសួង​គឺ​ពិបាក​ទំនាក់​ទំនង​ ដែលធ្វើឱ្យ​មាន​ការ​រំខាន​ចិត្ត ​មួយទៀ​ត​ការ​មិន​ឱ្យតម្លៃ​លើអ្នក​សារ​ព័ត៌មាន​ឯករាជ្យ​ ការ​គំរាម​កំហែង​ រងការ​មាក់​ងាយ​ពាក្យ​សម្ដី​មិន​ល្អពី​សំណាក់​អាជ្ញាធរ​ពេល​ចុះយក​ព័ត៌មាន​ រើស​អើង​លើអ្នក​សារ​ព័ត៌មាន​ជាស្រ្តី​ និង​មិន​ឱ្យតម្លៃ​ »។​

មិនខុសគ្នាទេ អតីតសិក្ខាកាមផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងធ្លាប់ជាអតីតបុគ្គលិកផ្នែកសរសេរព័ត៌មានពេញម៉ោង ឱ្យស្ថាប័ន សំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ វីអូឌី ជិត២ឆ្នាំដែរ លោក សំ សុពេជ្រ ឱ្យដឹងថាដោយសារបច្ចុប្បន្ននេះ ស្ថា​​ប័​នព័ត៌មាន ដែលឈរលើគោលការណ៍វិជ្ជាជីវៈ និងឯករាជ្យកាន់តែរួមតូចទៅៗ រូបគេក៏ត្រូវបង្ខំចិត្ត​​បោះ​​បង់​​អា​​ជី​ពមួយនេះ ទៅប្រកបរបរជាអ្នករកស៊ីវិញ។

មានវ័យ ២៩ឆ្នាំ ប្រភពដដែលបន្តថា រូបគេពិតជាពេញចិត្តនឹងវិស័យមួយនេះ ប៉ុន្តែដោយសារកត្តាសង្គម និង​​ប​​​​រិបទនយោបាយ មិនអំណោយផល ហេតុនេះត្រូវបង្ខំចិត្តដើរចេញ ទាំងមិនអស់អាល័យ។ម្យ៉ាងវិញទៀត ទី​​ផ្សា​រផ្នែកផលិតព័ត៌មានដែលឯករាជ្យ នៅកម្ពុជាកាន់តែខ្សត់ខ្សោយ បន្ទាប់កម្មវិធីព័ត៌មាន វីអូឌី ដែលជាកម្មវិធី​​ព័ត៌​​មានមួយដែលសំខាន់នៅក្នុងស្ថាប័ន CCIM ត្រូវ​​បាន​​បិទ​​ទ្វា​រ​​​។

លោក​បន្តថា៖ «យើង​ខ្វះ​ស្ថាប័ន​មែន​ទែន ​បច្ចុប្បន្ននេះ​មិន​សូវ​មាន​ស្ថាប័ន​ច្រើន​ក្នុង​ការទំ​លាក់​ឱ្យ freelancer​(អ្នកសារព័ត៌មានសេរី) ហ្នឹង​ គាត់សរសេរទេ […]​ កាល​ពីមុនខ្ញុំក៏ធ្លាប់សរសេរឱ្យ VOD ដែរខាង CCIM ដែរប៉ុន្តែដោយសារគាត់បិទទៅធ្វើឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានមួយចំនួនពិបាកនៅក្នុងការរកស្ថាប័នសរសេរ […] ដំបូងក៏ខ្ញុំចង់ក្លាយជាអ្នកសារព័ត៌មានដូចគេដែរ​ប៉ុន្តែដោយសារតែស្ថានភាពវាផ្លាស់ប្តូរបានជាវាមកអញ្ចឹង»។

ទាក់ទិនបញ្ហាលំហសេរីភាពសារព័ត៌មាននេះ របាយការណ៍​ត្រួតពិនិត្យ​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​ នៃ​សម្ព័ន្ធ​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ក​​ម្ពុ​​​ជា ហៅ​កាត់​ថា ខេមបូចា(CamboJa) ដែលចេញកាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី ២៤ មេសា​ ឱ្យដឹងថា ចាប់ពី​ថ្ងៃ​ទី​១ មករា​ ដល់​ថ្ងៃ​ទី៣១ ខែ​ធ្នូ​ ឆ្នាំ​២០២២ អង្គភាពនេះរកឃើញ មានការបៀតបៀនលើអ្នកសារព័ត៌មាន ចំនួន៣​​៥​​ក​រ​​ណី​។ មទ្រង់នៃការបៀតបៀននេះ CamboJa សង្កេតឃើញថាតាមរយៈរូបភាព ​វាយប្រហារ​លើ​រាងកាយ ការ​គំរាមកំហែង​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ហិង្សា ការ​រើសអើង ការ​ចាប់​ខ្លួន ចាប់​ដាក់​ពន្ធនាគារ និង​សកម្មភាព​ផ្លូវ​ច្បាប់ជាដើម។

ប្រភពដដែលបន្តថា បើទោះជា​ការបៀតបៀនប្រឆាំងអ្នក​សារព័ត៌មានបាន​ថយ​ចុះ ២៨​% បើ​ប្រៀបធៀប​នឹ​​ង​​​ករណី​ដែល​បាន​កើតឡើង​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០២១ សម្ព័ន្ធ​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ក​​ម្ពុ​​​ជា នៅតែចាត់ទុកថា ការ​បិទ​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ នៃសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ វីអូឌី កាលពីដើមឆ្នាំ២០២៣ បង្ហាញឱ្យឃើញពីការធ្លាក់ចុះ និង​​ស​​ញ្ញា​​​នៃការរឹតត្បិតសេរីភាពសារព័ត៌មានក្នុងកម្រិតដែលគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ។

ស្ថានភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ និយ័តករទូរគមនាគមន៍កម្ពុជា បាន​បញ្ជា​​ឱ្យក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់សេវាអ៊ីនធឺណេត បិទខ្ទប់ការចូលទៅកាន់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងគេហ​​​ទំព័ររ​បស់​​ស្ថា​​ប័នវិទ្យុអាស៊ីសេរី កាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី និងគេហទំព័រទិន្នន័យ «កំណត់ត្រា» ដែលទើបបើ​​កដំណើ​​រ​​កា​រ ដោយមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា​​ដើម្បីប្រ​​ព័ន្ធ​​ផ្ស​​ព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) ក្រោមហេតុផលនីតិវិធីច្បាប់។

លោក ទេព អស្នារិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន បដិសេធក្នុងការឆ្លើយតប ដោយសំអាងហេតុថាជា​ប់រវល់​​ប្រ​ជុំ​។ បើទោះជាបែបណា មន្រ្តីនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណា ធ្លាប់ប្រាប់អ្នកកាសែតក្នុងស្រុកថា នៅលើ​​​ពិ​ភ​​ព​​លោកនេះ គ្មានប្រទេសណាមួយដែលបើកផ្លូវឱ្យប្រើសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ដោយមិនភ្ជាប់នឹងការទ​​ទួលខុ​​សត្រូ​​វឡើ​យ។

លោកបន្តថា៖«ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពដោយមិនភ្ជាប់នឹងការទទួលខុសត្រូវគឺជាគ្រោះថ្នាក់មិនខុសពីការបើកយានយន្តដែលគ្មានហ្វាំងនៅលើដងផ្លូវសាធារណៈនោះឡើយ »។

យ៉ាងនេះក្តី សម្រាប់នាយកប្រតិបត្តិ​​សម្ព័ន្ធ​​អ្នកសារព័ត៌មាន​កម្ពុជា (CamboJa)​ លោក ណុប វី​ ប្រាប់ Ne​​​w​​s​​r​​o​​om Cambodia ថា​វាជាចំណុចមួយដែលជាបញ្ហាប្រឈម និងជារឿងព្រួយបារម្ភដោយសារអ្នកដែលបានបញ្ជប់ការសិក្សាផ្នែកសា​​រព័ត៌មានភាគច្រើនគាត់ត្រូវការស្ថាប័នមួយដែលមានវិជ្ជាជីវៈខ្ពស់ដើម្បីឱ្យគាត់អាចបំ​​ពេ​​ញ​ការងារបាន ក៏ប៉ុន្តែនៅ​ប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននេះ ស្ថាប័នព័ត៌មានដែលមានវិជ្ជាជីវៈខ្ពស់គឺនៅមានកំរិតនៅឡើយ។

លោកបន្តថា៖«អញ្ចឹងវាប៉ះពាល់ទៅដល់អាជីពជាអ្នកសារព័ត៌មាន ឬក៏ការអនុវត្តអាជីពសារព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសយើងដែរដោយសារតែយើងមិនមានស្ថាប័នសារព័ត៌មានដែលអនុវត្តកំរិតវិជ្ជាជីវៈខ្ពស់ »។

លោកបន្ថែមថា៖«អញ្ជឹងហើយបានយើងឃើញថា អ្នកសារព័ត៌មានដែលគាត់បានរៀនហើយមិនសូវចាប់អា​​រម្ម​ណ៍ក្នុងវិស័យនោះទេ ដោយសារតែរឿងទាក់ទងនឹងទីផ្សារដែលពួកគាត់អាចធ្វើការងារបានគឺនៅមានចំនួនតិចតួច ទី២នៅក្នុងការបំរើកាងារនៅក្នុងវិជ្ជាជីវៈ ប្រសិនបើ​យើងធ្វើកិច្ចការងារដោយឈរផ្អែកលើកំរិតវិជ្ជាជីវៈអាជីព ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយផ្តល់នៅព័ត៌មានពិតទៅសាធារណជនគឺយើងឃើញហើយមានហានិភ័យច្រើនដែលពួកគាត់ពេលខ្លះមានការស្ទាក់ស្ទើនៅក្នុងការសម្រេចចិត្តចូលរួម »។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា បញ្ញត្តិមាត្រា ៤១ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាព​ខាង​ការ​បញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខា​​ង​សារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ។មិនខុសគ្នាទេ ចំណែកសេច​ក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុ​​ស្សវិញ ចែងថា «មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការមានមតិ និងការសម្តែងមតិ »។ សិទ្ធិនេះ រាប់បញ្ចូលទាំង សេរីភាពក្នុងការប្រកាន់មតិដោយ​គ្មានកា​រជ្រៀតជ្រែក និង​សេរីភាពក្នុ​ងការស្វែករក​ការទទួល​​ និង​ការផ្សព្វ​ផ្សា​យ​​ព័ត៌មាន ​និងគំនិត​នានា​ ដោយ​គ្មាន​ព្រំដែន​ ទោះ​តាមរ​យៈ​មធ្យោ​​បា​​យ​​សម្តែងមតិណាមួយ​ក៏ដោយ​៕

គ.ជ.ប.សន្យាដោះស្រាយផ្នែកច្បាប់បើបក្សភ្លើងទៀនខេត្តប៉ៃលិនសុំអន្តរាគមន៍ប្ដូរសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា

ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លើកឡើងថា ប្រសិនបើគណបក្សភ្លើងទៀនសុំអន្តរាគមន៍ ដើម្បីស្វែងរក​​ដំ​​ណោះស្រាយទាក់ទិនការផ្លាស់ប្តូរសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់ក្នុងខេត្តប៉ៃលិន​​នៅមុនការបោះឆ្នោតជ្រើស​រើសសមា​​ជិកព្រឹទ្ធសភា​​ម​ក​ ខណៈដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងស្ថាប័នផ្សេងទៀតរបស់រដ្ឋាភិបាល ព្យាយាម​​គេចវេះ មិនទទួលខុសត្រូវ ចំពោះការបាត់បង់លិខិត ដែលគណបក្សជំទាស់មួយ ដាក់ស្នើសុំការផ្លាស់ប្តូរ​ស​​មា​​ស​​ភាពសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់។

អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ហង្ស ពុទ្ធា ថ្លែងថា គ.ជ.ប នឹងដោះស្រាយក​​រ​ណីនេះដោយផ្អែកតាមច្បាប់ ប្រសិនបើគណបក្សភ្លើងទៀនដាក់លិខិតសុំអន្តរាគមន៍ដើម្បីឱ្យស្ថាប័ន​​ជា​​តិ​​​​រៀ​​បចំការបោះឆ្នោតជួយស្វែងរកដំណោះស្រាយលើបញ្ហានេះ។ 


លោកបន្តថា៖ «បើសិនជាចង់ឱ្យមានអន្តរាគមន៍អី អាហ្នឹងគឺថា ត្រូវមានលិខិតផ្លូវការមក​។ បាន គជប ធ្វើការពិនិត្យពិចារណា ថាត្រឹមត្រូវឬអត់ [ធ្វើ] យ៉ាងម៉េចទៀត»។

ការលើកឡើងបែបនេះ បន្ទាប់ពីគណបក្សភ្លើងទៀនខេត្តប៉ៃលិន បានដាក់ឯកសារ កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០​​២​​៣ សុំផ្លាស់ប្ដូរបេក្ខភាពស​​មា​ជិកក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់របស់ខ្លួន នៅសង្កាត់អូរតាវ៉ៅ ប៉ុន្តែគ្មានដំណោះស្រា​​យ​​ពីស្ថាប័នមួយចំនួន នៅក្នុងខេត្តមួយនេះ។

តាមរយៈលិខិតសុំកិច្ចសុំអន្តរាគមន៍របស់គណបក្សភ្លើងទៀនខេត្តប៉ៃលិន ដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែ​​តុ​​លា ឆ្នាំ២០២៣ បានផ្ញើទៅអភិបាលខេត្តគឺលោកស្រី បាន ស្រីមុំ បញ្ជាក់ថា ស្ថាប័នមួយចំនួន ដែលចំណុះ​​ឱ្យ​​​​រដ្ឋបាលខេត្តប៉ៃលិន មិនទទួលខុសចំពោះការធ្វើឱ្យបាត់បង់លិខិតរបស់ខ្លួនឡើយ​។ប្រភពបន្តថា គណ​​ប​​​​ក្ស​​ក្រៅ​​រដ្ឋា​​ភិ​​បាលមួយនេះ បានដាក់ទៅសាលាសង្កាត់អូរតាវ៉ៅ រួចហើយលិខិតនេះត្រូវគេបញ្ជូនបន្តទៅ រដ្ឋ​​បាលក្រុង មុន​នឹងបញ្ជូនបន្តទៅសាលាខេត្ត។

បើតាមលិខិតគណបក្សភ្លើងទៀន ដែលស្នើសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីលោកស្រី បាន ស្រីមុំ ឱ្យដឹងទៀតថា រាប់​​ចា​ប់​​​​តាំងពីថ្នាក់សង្កាត់ សាលាកក្រុង និងរដ្ឋបាលខេត្ត ព្យាយាមគេចវេះ និងមិនទទួលខុសត្រូវ ចំពោះមូល​​ហេ​​​​តុដែលនាំឱ្យលិខិតនេះត្រូវបាត់បង់ ហើយព្យាយាមរុញដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។

ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀត លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ និយាយថា ការរុញច្រានដាក់គ្នានេះ ជាការមិនទទួលខុសត្រូវរបស់មន្រ្តីរាជការស្របតាមច្បាប់ដែលបានកំណត់។លោកបន្តថា ករណីនេះអាចមា​​ន​​​​​​កត្តានយោបាយរារាំងពីក្រោយ ដើម្បីបង្កើតជាឧបសគ្គនានាលើគណបក្សភ្លើងទៀន ក្នុងគោលបំណងកេ​​ងចំណេញលើការបោះឆ្នោតអសកលខាងមុខ។

លោកបន្តថា៖«នេះបង្ហាញពីការខ្វះការទទួលខុសត្រូវរបស់មន្រ្តីសាធារណៈដែលទទួលកិច្ចការរបស់រដ្ឋស្របតាមច្បាប់ដែលមានចែង»

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចស្នើសុំការឆ្លើយតបបាននៅឡើយទេ ពីអភិបាលខេត្តប៉ៃលិន លោកស្រី បាន ស្រីមុំ ដោយទូរសព្ទចូលជាច្រើនដង ប៉ុន្តែពុំមានអ្នកទទួល។

យ៉ាងនេះក្តី អភិបាលក្រុងប៉ៃលិន លោក លី សុងហ៊ី បដិសេធក្នុងការឆ្លើយតប ចំពោះការទទួលត្រូវលើលិ​​ខិត​​សុំផ្លាស់ប្តូរសមាសភាពក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់នេះ ដោយអះអាងថា មន្រ្តីមូលដ្ឋានអាច​​ដឹងច្បាប់​​ជា​​ង​រឿ​ង​​នេះ​​។

លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំអត់ច្បាស់ដែរ ឱ្យគាត់ទៅសួរគេមើល នៅសង្កាត់[អូរតាវ៉ៅ]។ (តើរដ្ឋបាលក្រុងប៉ៃលិនមានបានឃើញគេ បញ្ជូនឯកសារមកអត់?) សួរគេពីក្រោមមក បងអត់ច្បាស់ដែររឿងហ្នឹង»

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំប្រតិកម្មពីចៅសង្កាត់អូរតាវ៉ៅ លោក អោម សារិន កូតា​​ម​ក​​ពី​​គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានភ្លាមៗនៅថ្ងៃនេះ។

យ៉ាងនេះក្តី លិខិតគណបក្សភ្លើងទៀន ដែលផ្ញើទៅអភិបាលខេត្តប៉ៃលិន សរសេរថា រដ្ឋបាលស​​ង្កា​​ត់​​អូរតាវ៉ៅ បានបញ្ជូនលិខិតសុំផ្លាស់ប្ដូរសមាជិក្រុមប្រឹក្សារបស់ខ្លួននេះ ទៅកាន់រដ្ឋបាលក្រុងប៉ៃលិនរួចហើយ កា​​ល​​​ពី​​ថ្ងៃទី១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៣។

ទាក់ទិនករណីនេះ នាយកទទួលបន្ទុក​​កិច្ចការទូទៅ ​នៃ​អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស​​ លីកាដូ(Licadho) ​លោ​​ក អំ សំអាត ចាត់ទុកករណីនេះថាជាការអនុវត្តការងារដោយគ្មានភាពស្មើគ្នារបស់អាជ្ញាធរក្នុងការផ្ដល់សេវាសាធារណៈជូនប្រ​​ជាពលរដ្ឋតាមមូលដ្ឋាន។លោកបន្តថាក្រុមមន្រ្តីទាំងនោះអាចនឹងរងការរិះគន់ពីសំណាក់មជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅ ចំពោះការរើសអើងខាង​​ន​យោបាយនេះ។

លោកបន្តថា៖«ពាក់ព័ន្ធនឹងសេវាសាធារណៈនេះ គេមិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយគណបក្សណាមួយនោះទេ ព្រោះអាជ្ញាធរជាអាជ្ញាធរសាធារណៈ»

រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​បានកំណត់យកថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ​ ឆ្នាំ២០២៤ ជាថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹ​​ទ្ធ​​ស​​​ភាសម្រាប់នីតិកាលទី៥។

ពិធី​​បុណ្យសមុទ្រលើកទី១០​នឹង​ប្រារព្ធ​ឡើង​នៅ​ខេត្ត​កែប​នា​ដើមខែធ្នូនេះ​

ក្រសួងទេសចរណ៍​សហការជាមួយ​រដ្ឋបាល​ខេត្តកែប​នឹង​​រៀបចំប្រារព្ធពិធីបុណ្យសមុទ្រលើកទី១០​ នៅខេត្តកែប ក្រោមប្រធានបទ «ទាំងអស់គ្នាដើម្បីទេសចរណ៍» ដែល​នឹង​ប្រព្រឹត្តទៅពី​ទី០១ ដល់​ ទី​០៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣។​

ក្នុងសេចក្តីជូនដំណឹងរបស់គណៈកម្មការអន្តរក្រសួង ដើម្បីរៀបចំពិធីបុណ្យចេញនៅថ្ងៃទី០៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ បញ្ជាក់ថា ពិធីបុណ្យ​សមុទ្រ​នេះ​មានសកម្មភាពសំខាន់ៗសម្រាប់​ទស្សនា និង​កម្សាន្ត ដូចជា​ការប្រគុំ​តន្រ្តី ការបាញ់​កាំជ្រួច មហោស្រពម្ហូបអាហារ និង​ការតាំង​ផលិតផល​ទេសចរណ៍​នៅ​តាម​មាត់​ឆ្នេរ​ផង​ដែរ។​

សេចក្តី​ជូន​ដំណឹង​ដដែល​បន្ថែម​ថា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត និង​ភរិយា នឹង​ចូលរួម​ក្នុង​កម្ម​វិធី​បុណ្យ​សមុទ្រ​នោះ​ផង​ដែរ៕​

ព័ត៌មានស៊ីជម្រៅ៖ក្រុមយុវជនរកឃើញបទល្មើសព្រៃឈើក្នុ​​ងសហគមន៍ឈើទាលប្រើ​​សបន្ត​​កើន​​ឡើ​ង​

ក្រុម​យុវជន​រក​ឃើញ​ថាការធ្វើអាជីវកម្មឈើនៅក្នុងសហគមន៏«ឈើទាលប្រើស» នៅតែបន្តកើត​​មា​​ន​​ក្នុង​​ទ្រង់ទ្រាយធំ ហើយក៏ជាសញ្ញាគំរាមដែរប្រភេទឈើប្រណិតដែលនៅសេសសល់ចុងក្រោយ អា​ច​​នឹ​​ង​​​​បា​​​ត់​​បង់ក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ ខណៈអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រៃឈើ ក៏រកឃើញដែរ​​ថាកំពុង​​តែ​​​​ប្រើប្រាស់សារធាតុញៀន នៅក្នុងកំឡុងពេលកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនេះ។

កាលពីថ្ងៃ​ទី ២៨​ ខែ​ តុលា ឆ្នាំ​២០២៣ សមាគមបណ្តាញ​យុវជនកម្ពុជា​បានដឹកនាំ​យុវជន​ប្រមាណ​ជាជិត​២០នាក់ ចុះ​ល្បាត​ព្រៃ​នៅសហគមន៍ «ឈើទាល​ប្រើស» ដែលមាន​ទីតាំងនៅ​ភូមិរំដេង ឃុំចំការ​លើ​ ស្រុកថាឡាបរីវាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង។ប្រតិបត្តិការនេះ ក្រុ​មយុវជនរកឃើញថា សកម្មភាពនៃ​ការកាប់បំ​​ផ្លា​​ញ​​​ព្រៃឈើនៅតែមានភាពសកម្ម។ក្រៅពីនេះឧបករណ៍ដទៃទៀតដូចជា ដបទឹក​ និងបំពងទុយោជាដើ​​ម​ ដែល​​ជា​​ស​​ម្ភារៈសម្រាប់សេពគ្រឿងញៀន ក៏រកឃើញដែរនៅទីតាំងបទល្មើសព្រៃឈើ នៅក្នុងសហគ​​មន៍​«ឈើទាលប្រើស »នេះ។

ស្ថិតនៅក្នុង​វ័យ​ ៥០ឆ្នាំ ​លោក ខេង ខូ​ ដែល​ជា​យុវជនសកម្ម​ព្រៃឡង់​បានរៀបរាប់អំពីស្ថានភាព នៃការកាប់​​ព្រៃឈើបច្ចុប្បន្ន​ថាគឺ​​​ហាក់បី​ដូចជា​មិនមានការ​ស្រាក​ស្រាន្ត​ឡើយ ហើយ​ឈើ​ដែល​កាប់​នោះទៀត​សោត​​ គឺជាប្រភេទឈើប្រណិតថែមទៀតផង។

លោកលើកឡើង​ថា៖​« ស្ថានភាពព្រៃឈើ​បច្ចុប្បន្ន​គឺមានការ​កាប់​ដឹកជារៀងរាល់​ថ្ងៃ​ជារៀង​រាល់​ខែ​តាមភូមិ​នីមួយៗ​ ឥតស្រាកស្រាន្ត​ទេ​ ប៉ុន្មានថ្ងៃមុន​ខ្ញុំបាន​ពិនិត្យឃើញ​កន្លែង​បទល្មើ​ស​អាឈើ​ ជ្រៀក​ឈើ​ប្រភេទ​ដើមឈើទាលប្រើស​ នៅក្នុងសហគមន៍​ឈើទាល​ប្រើស​ច្រើន​មែនទែន​ ហើយ​ក្នុងនោះ​ដែលខ្ញុំ​បានឃើញ​សម្បក​ អ្នក​ជក់ញៀន ជក់​អី​នៅក្នុងព្រៃ ចឹង​​បណ្តាញ​សហគមន៍ឈើទាល​ប្រើស​គាត់មិន​ហ៊ាន​ចុះ​ល្បាត​ព្រៃ​យប់​ទេ​ […] ហើយ​ការកាប់រាតឈើអី​ ការកាប់​ទន្ទ្រាញឈើក្នុង​ព្រៃសហគមន៍​នោះច្រើន​មែនទែន​មិនថាព្រៃ​​សហគមន៍​ឈើទាល​ប្រើស​មិនថា​​ព្រៃឡង់ទេ​នៅតែ​កើតមាន​បទល្មើស​កើត​ឡើងរហូត​ហើយ​ អត់មាន​ថយចុះ​ទេ​​ »

ក្រុមយុវជនដែលចុះល្បាត រកឃើញថាឈើដែល​ត្រូវ​បានឈ្មួញកាប់បំផ្លាញ មាន២៥​ករណី ឈើទាំង​​នោះ​​​​​​​សុទ្ធ​សឹងជា​ប្រភេទឈើ​ល្អៗ​ ហើយ​ត្រូវ​បានកាប់ដោយ​ក្រុមជនល្មើស​ និងដឹកចេញទៅធ្វើអាជីកម្ម​​។ប្រភពបន្តថាប្រភេ​​ទឈើទាំងនោះមានមុខកាត់ចន្លោះពី៥ ស.ម ដល់​ ១ម៉ែត្រ ​​មានដូចជាឈើកកោះ​ ដើមឈើទាល​ ដើ​​មដួ​ងចែមជា​ដើម​។

សម្រាប់លោក​ ខេង​ ខូ​ ដែលជាអ្នកចូលរួមចុះល្បាតដែរ បានបង្ហាញការយល់ឃើញថា ប្រសិនសមត្ថ​​កិ​​ច្ច​​​​ជំនាញ នៅតែបន្តទុកឱ្យមានបទល្មើសនេះ កើតមានទៀត មិនយូរមិនឆាប់ទេ គម្របព្រៃឈើ​​ដែល​​មា​​ន​នៅក្នុងបរិវេណតំបន់ព្រៃឡង់នេះនឹង​បាត់បង់​បន្ថែមទៀត មានវាសនា​​មិនខុសពីតំបន់ដទៃ​​ទៀត​​​ប៉ុ​​ន្មា​​ន​​នោះឡើយ។

លោក​ថ្លែង​ថា​៖ « ប្រសិន​បើគ្មានចំណាត់ការ​រឹង​មាំ​ ម៉ឺងម៉ាត់​ទេ​ ព្រៃឈើនឹងមាន​ការបាត់បង់ទៅ​រហូត​ […​​] ប្រសិន​បើគ្មានការ​ទប់​ស្កាត់ពី​អាជ្ញាធរ​ ប្រជាពលរដ្ឋ ខ្ញុំគ្រាន់តែចូលរួមចំណែកមួយ​ក្នុងការការពារ​ធនធាន​​ធម្មជាតិ​ដើម្បី​ឱ្យ​ព្រៃឈើ​នៅបានគង់វង្ស​តែបាន​ប៉ុណ្ណឹង​ឯង ប៉ុន្តែសម្រាប់​អ្នកមន្តី្រ​អនុវត្ត​ច្បាប់​ គឺគាត់​អនុវត្ត​ច្បាប់​ត្រឹមត្រូវ​តែ​​​ប្រសិនបើគាត់មិនអនុវត្តច្បាប់​ត្រឹម​ត្រូវ​ទេ​ព្រៃឈើ​នឹងមានការ​​បាត់បង់​លឿន​​ » ។

ចំណែក ប្រធានសហគមន៍«ព្រៃឈើឈើទាលប្រើស » លោក ពេជ្រ​ សា​រឿន ឱ្យដឹងថា ក្នុងនាមជាអ្នក​​ស្រ​លាញ់ព្រៃឈើ និងបរិស្ថាន រូបគេក៏​​​ធ្លាប់​​រាយការណ៍​​អំពី​បទល្មើស​ព្រៃឈើនេះ ឱ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងអាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋានបានដឹងជាហូរហែមកហើយដែរ​ ប៉ុន្តែគេសង្កេតឃើញថាមកដល់ពេល​​​នេះ​ទៅ​​​​ហើយ នៅតែមិនទាន់មានដំណោះស្រាយ ឬមានការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានណាមួយ ពីស្ថាប័ន​​រដ្ឋទាំ​ង​​នោះ​​​​ទេ។

លោ​ក​បន្ត​ថា​៖​ « ​រាយការណ៍​ទៅគេ​អស់​ តាមតេឡេក្រាម​(Telegram) ផង​ អារាយ​ការណ៍​តាមមាត់​ផ​​ង​ ចុះ​ប្រជុំ​សាលា​ឃុំ​មួយលើក​ៗ ខ្ញុំ​រាយការណ៍​ជូនគេ​អស់​ រដ្ឋបាល​ព្រៃឈើប្រជុំ​​មន្ទី​រ មន្ទីរកសិកម្ម​ខ្ញុំរា​​យ​​ការណ៍​ឡើង​អស់​ទៀត ថាតាម​តេឡេក្រាម ​(Telegram) តាមមាត់​ខ្ញុំ​ទៀត​មិនដឹង​ចំណាត់ការ​យ៉ា​​ង​​​ណា» ។

​បន្ថែមពីលើនេះ យុវជន  ឡាយ ផល្លី ដែលបានចូលរួមចុះ​ល្បាត​ដែរ អះអាងថា ឈើដែលក្រុម​​ឈ្នួ​​ញ​​បា​​ន​​កាប់បំផ្លាញមុនពេលក្រុមលោកចុះល្បាត អនុផលព្រៃឈើ​ទាំងនេះត្រូវបាន​​ឈ្មួញដឹកជញ្ជូន​​​ទៅគ្មា​​ន​​សេ​សសល់អ្វីឡើយ គិតមកដល់ពេលនេះ។ក្នុងនាមជាយុវជនដែលស្រលាញ់ព្រៃឈើ និងបរិស្ថាន ប្រ​​ភពដដែលបង្ហាញការសោកស្តាយ ដែលសម្បត្តិធម្មជាតិទាំងនេះ ត្រូវបានជនល្មើសធ្វើអាជី​​វកម្ម​​ដោ​​យ​​សប្បាយ ហើយមិនបានគិតគូរពីភាពវិនាសកម្មសម្បត្តិជាតិរបស់ខ្លួន ទៅថ្ងៃខាងមុខ។

លោកបន្ត​ថា​៖«ខ្ញុំបានឃើញមាន​បទ​ល្មើស​កាប់​ឈើនៅ​​ព្រៃ​សហគមន៍ឈើទាលប្រើស ខ្ញុំមានអារម្ម​​ណ៍​​​ថា​សោក​ស្តាយ​ជាខ្លាំង ព្រោះនៅក្នុងព្រៃ​សហគមន៍​ឈើ​ទាល​ប្រើស​សម្បូរ​ទៅដោយ​ឈើ​ ឈើទាល​ប្រើ​ស​ ដើម​កកោះ​ និង​ផ្សេងៗ​ទៀត​​ […] ឈើ​ដែល​បទល្មើ​សកាប់​ប្រហែល​ជាជាង​១០​ដើម​ដែរ​ ដោ​​យ​សា​​រ​តែ​ខ្ញុំ​មិនសូវ​បានរាប់​​ច្បាស់ទេ​ឈើ​នោះ​នៅសល់តែគល់ទេ​ដោយសារ​តែ​គេជ្រៀក​រួច​ហើយ​គេ​ដឹក​ទៅ​​អស់​ហើយ ​​» ។

ឆ្លើយតបនឹងការរិះគន់នេះ ប្រធានមន្ទីរ​បរិស្ថានខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក អេង ភីរុង អះអាងថាប្រ​​សិ​ន​បើ​ស​​​​ហ​​គមន៍ពិតជាទទួលបានដំណឹងស្តីពីបទល្មើសព្រៃឈើដូចនេះមែន ពួកគេគួរជូនដំណឹងជាបន្ទាន់​​ក្នុ​​ង​​រូបភា​​ពណា​​មួ​យ ឱ្យសមត្ថកិច្ចជំនាញឱ្យបានទាន់ពេលវេលា ងាយនឹងក្រុមការងារចុះអន្តរាគមន៍​​។ក៏​​ប៉ុន្តែប្រភពដដេល បានបដិសេធថា ចំពោះករណីនេះ​លោកមិនទាន់ទទួលបាន​​ព័ត៌មានណាមួយ ជុំវិញ​​ប​​ទល្មើស ដូចការរកឃើញរបស់សហគមន៍នេះនៅ​​ឡើយទេ​។

លោកបន្តថា៖«បើទោះបែបណា ក្រុមយុវជនដែលស្រលាញ់បរិស្ថាន បានប្រាប់ គេហទំព័រ Newsroom Cambodia ថា កន្លងទៅរាល់ពេលចុះល្បាត ពួកគេតែងជូនដំណឹង និងស្នើសុំកិច្ចសហប្រតិបត្តិ​​ជាមួយ​​កម្លាំង​​ស​​ម​​ត្ថ​​​​​​​​កិច្ចចម្រុះ និងអាជ្ញាធរជានិច្ច ប៉ុន្តែជាលទ្ធផលមិនដែ​​លប្រទះឃើញមានសកម្មភាពបទល្មើសព្រៃឈើ និ​ងរឹតតែមិនដែលបង្រ្កាប់​​បានប​ទល្មើស​​ថែមទៀតផង។

សម្រាប់មន្រ្តីសម្របសម្រួលគម្រោង នៃសមាគមន៍បណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក អូត ឡាទីន​ បញ្ជា​​ក់​​ថាបទល្មើ​​សព្រៃឈើ​នៅ​តែបន្តកើតមាន​ឥតស្រាក​ស្រាន្ត​សូម្បីនៅក្នុងរដូវវស្សាក៏​ដោយ។​

ប្រភពបន្តថាសកម្មភាពនៃការ​កា​​ប់ឈើក្នុងសម័យថ្មីនេះ គឺគេអនុវត្ត​​ក្រោម​រូបភាពជួលប្រជាពលរដ្ឋដែ​​ល​មា​​ន​​​​ជីវភាព​​ក្រោមម​​ធ្យ​​មនៅក្នុងសហគមន៍​​​ ឱ្យចូលទៅកាប់ឈើដោយផ្ទាល់ រួចហើយអនុផលព្រៃ​​ឈើ​​​​​ដែ​​ល​​​កាប់បាននោះ លក់បន្តទៅឱ្យឈ្មួញក្នុងតម្លៃសមរម្យដែលភាគីអ្នកកាប់ផ្ទាល់ អាចទ​​ទួល​​យ​​ក​​បាន​។

លោកបន្តថា៖ « កន្លងទៅសហគមន៍បានធ្លាប់ធ្វើការរាយការណ៍ទៅអាជ្ញាធរដែរ អំពីស្ថានភាពបទល្មើ​​ព្រៃឈើដែរ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសោកស្តាយនោះ គឺរដ្ឋបាលព្រៃឈើហាក់បីដូច​ផ្តេក​ផ្តួលទៅលើសហគមន៍ខ្លាំង​ជាងការ​បំពេញកា​តព្វកិច្ចរបស់គាត់ ដូច្នេះបានក្រុមជនល្មើសទាំងអស់ហ្នឹង​គឺងាយស្រួល​នៅក្នុង​ការ​ប្រព្រឹត្ត​បទល្មើស»​។

បើតាមលោក អូត ឡាទីន លោកស្នើឱ្យកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ច និងអាជ្ញាធរដែលពាក់ព័ន្ធមា​​នមន្ទីរ​​បរិ​​ស្ថា​​ន​​ជាដើម កុំផ្តេកផ្តួលទៅលើ​សហគមន៍ច្រើនជាងការ​បំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ព្រោះសហគមន៍មិនមាន​សិទ្ធិអំណាចគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបង្រ្កាប​បទល្មើសព្រៃឈើ​នោះទេ។លើសពីនេះទៅទៀត ត្រូវពង្រឹង​កា​​រអនុវត្តច្បាប់ឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព និងតឹងរ៉ឹងគឺជាយន្តការណ៍ដល់ល្អ និងគួរធ្វើទើបអាចធានាបានថា ប​​ទល្មើសព្រៃឈើត្រូវកាត់បន្ថយបាន។

ដោយឡែក ទិន្នន័យដែល​​ចេញ​ផ្សាយ​ កាលពីឆ្នាំ២០២២ ដោយ​​អង្គការ​ Global Forest Watch រក​​ឃើ​​ញថាដែ​​ន​​ជ​​ម្រ​​កការពារ​ព្រៃ​ឡង់ដែល​មាន​ផ្ទៃ​ដី​ធំ​ជាង​គេ​នៅ​កម្ពុជា​ជាង ​៤៣០ ០០០​ហិកតា បាន​បា​ត់​បង់​ដីព្រៃ​​ប្រហែល ​៨ ៣០០​ហិកតា​​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០២២។ប៉ុន្តែបើធៀបក្នុងរយៈពេលដូចគ្នា ការបាត់​​ប​​ង់​​​​នេះ មានទំ​​ហំ​​​​​តិច​ជាង​ឆ្នាំ​២០២១​៕

ពលរដ្ឋទិញផ្ទះពីបុរីទ្រីគីមប្រមាណ៥០នាក់តវ៉ាជាថ្មីទាមទារឱ្យមានដំណោះស្រាយ

ពលរដ្ឋចំនួន៥២គ្រួសារបានប្រមូលផ្តុំគ្នាតវ៉ាសុំឱ្យមានការដោះស្រាយករណីទិញផ្ទះបង់រំលស់នៅបុរីទ្រីគ្រីម ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញតាំងពីឆ្នាំ២០២១ប៉ុន្តែមិនទទួលបានផ្ទះ ដោយសារតែវិវាទរវាងម្ចាស់បុរី និងម្ចាស់ដី ខណៈពេលនេះម្ចាស់បុរីត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ ហើយពួកគេកំពុងប្រឈមនឹងការបាត់បង់ផ្ទះ និងធ្លាក់ចូល​​ក្នុង​​បំ​​ណុល។

អតិថិជន នៃបុរីទ្រីគីម ម្នាក់គឺអ្នកស្រី លឹម លីណា បានប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Camodia នៅថ្ងៃ​​ទី​​៣ ខែវិច្ឆិកា នេះថា ពលរដ្ឋដែលកំពុងរងគ្រោះដោយសារបញ្ហានេះមានចំ​​នួន៥២គ្រួសារ ដោយក្នុងនោះមា​​នពលរដ្ឋខ្លះទិញផ្ទះចំនួន២ល្វែង ដោយក្នុងនោះផ្ទះមួយល្វែងមានតម្លៃចាប់ពី៥ទៅ១២ម៉ឺនដុល្លារ។

អ្នកស្រីបន្ថែមថា អ្នកដែលបានទិញផ្ទះល្វែងបង់រំលស់នៅក្នុងបុរីមួយនេះចាប់ផ្តើមតាំងពីអំ​​ឡុង​​ឆ្នាំ២០​​២​​១​មក ដោយគិតមកទ​ល់​បច្ចុប្បន្នបង់រំលស់បានប្រមាណ៩០ភាគរយហើយ ប៉ុន្តែក្រោយពីម្ចាស់បុរីត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ សំណ​​ង់​ផ្ទះល្វែងរបស់ពួកគេត្រូវជាប់គាំង ព្រោះតែម្ចាស់ដីគឺលោក ស៊ួន គីមស្រ៊ុន បិទទ្វារ​​មិន​​ឱ្យ​​​​​​សាងសង់ ក្រោមហេតុផលថាភាគីបុរីមិនទាន់បានផ្តល់តម្លៃដីឱ្យលោកគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ។

បើតាមអ្នកស្រី លឹម លីណា បញ្ហានេះកំពុងបង្កទៅជាការប្រឈមដល់អតិថិជនទាំងជាង៥០គ្រួសារ ដែល​​ពួក​​គេម្នាក់ៗ ត្រូវបាត់បង់ផ្ទះ និងបង់ខាតទាំងថវិកាថែមទៀតផង។ប្រភពដដែលបន្តថា អតិថិជនទាំង​​អ​​ស់ ភាគច្រើនគឺជាកម្មកររោងចក្រ អ្នករត់កង់បី និងអ្នកខ្ចីបំណុលធនាគារ ខណៈដែលម្ចាស់ដីបដិសេធក្នុង​​កា​​រ​​ដោះស្រាយ។​

អ្នកស្រីបន្តថា៖«ងាយនឹងរងគ្រោះមែនទែន ព្រោះអីទី១ម្ចាស់បុរីកំពុងជាប់ពន្ធនាគារហើយ។ ទី២ ម្ចាស់ដីកំពុងប្តឹងរំលាយកិច្ចសន្យាទៀត ហើយពួកខ្ញុំរាល់ថ្ងៃហ្នឹងអត់ដឹងថាទៅដោះស្រាយជាមួយអ្នកណាទេ បើម្ចាស់បុរីជាប់ពន្ធនាគារហើយម្ចាស់ដីអត់ព្រមមានដំណោះស្រាយអីជាមួយអតិថិជនទាំង៥២ផ្ទះហ្នឹងសោះ »។

គេសង្កេតឃើញថា មានអតិថិជនរបស់បុរីទ្រីគីម ប្រមាណជាង៥០នាក់កាលពីថ្ងៃទី២ ខែវិច្ឆិកា បានប្រមូ​ល​​​​ផ្តុំគ្នាតវ៉ានៅខាងមុខនេះ ដែលស្ថិតក្នុងខណ្ឌដង្កោ​ រាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីសុំឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធជួយ​អន្ត​​រាគមន៍​​ជុំ​​វិញករណីពួក​គេទិញផ្ទះបង់រំលស់ក្នុងបុរីនេះជិតគ្រប់ចំនួនហើយ ប៉ុន្តែមិនទទួលបានផ្ទះ។ 

ពលរដ្ឋដែលចូលរួមតវ៉ា បានប្រាប់គេហទំព័រ Newsroom Cambodia ថាគិតមកទល់ពេលនេះ​ ផ្ទះដែលពួកគេបានទិញទាំងនោះត្រូវផ្អាកសាងសង់ ព្រោះតែម្ចា​​ស់​បុរី គឺលោក ហេង ទ្រី ត្រូវជាប់ពន្ធនាគារនៅអំ​​ឡុ​​ងខែកញ្ញាកន្លងទៅ ក្រោយមានវិវាទជា​​មួយម្ចាស់ដីដែ​​ល​​បុរីសាងសង់លើដីនោះ ក្រោមហេតុផល ចេ​​ញ​​មូល​ប្បទានប័ត្រគ្មានសាច់ប្រាក់។

អតិថិជនម្នាក់ទៀត លោក តែត ចាន់ដារ៉ា ឱ្យដឹងថា លោកបានប្រម៉ែប្រមូលថវិកាអស់ពីខ្លួនបាន២ម៉ឺនដុ​​ល្លារ ដើម្បីបង់ឱ្យម្ចាស់បុរីនេះកាលពីឆ្នាំ២០២២ ដោយរំពឹងថាអាចផ្លាស់ប្តូរជីវភាពពីការស្នាក់នៅផ្ទះជួល មកស្នាក់នៅផ្ទះផ្ទាល់ខ្លួនវិញ ប៉ុន្តែលោកមិននឹងស្មានថាចុងក្រោយបែរជាត្រូវលុងខ្លួនបែបនេះ។

លោកស្នើឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធជួយដោះស្រាយបញ្ហានេះឱ្យបានឆាប់រហ័ស ព្រោះបារម្ភថាការចំណាយថវិការាប់ម៉ឺនដុល្លារដើម្បីទិញផ្ទះនេះនឹងពិបាកទទួលបានមកវិញ ដោយសារម្ចាស់ដីប្រើប្រាស់វិធានការច្បាប់ព្រ​​មាន​​រំលាយកិច្ចសន្យាទិញ-លក់ ចំណែកឯអតិថិជនគ្មានលទ្ធភាពដោះស្រាយតាមផ្លូវច្បាប់។

លោកបន្តថា៖«បើយើងតតាំងតាមផ្លូវច្បាប់ យើងមិនដឹងថាត្រូវតតាំងរបៀបណាទេ បើលុយយើងអស់ហើ​​យ យើងមានលុយឯណាជួលមេធាវីដូចពួកគាត់»។

មិនខុសគ្នាទេ អតិថិជ​​នម្នាក់ទៀត លោក ហ៊ីង សំណាង ដែលបង់រំលស់​ផ្ទះក្នុងបុរីនេះចំនួន៣ល្វែងដែរ​ ជា​​មួយបងប្អូន២នាក់ផ្សេងទៀត បានអះអាងថា លោកបង់រំលស់អស់ចំនួន២៧ម៉ឺនដុល្លាររួចមកហើយ ពោ​​​​ល​​​​​នៅខ្វះ៣ម៉ឺនដុល្លារទៀតនឹងត្រូវចប់ជាស្ថាពរ។លោកស្នើឱ្យម្ចាស់ដីលោកឧកញ៉ា ស៊ួន គឹមស្រ៊ុន និងអាជ្ញាធរពា​​ក់​​ព័ន្ធចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហានេះឱ្យបានឆាប់រហ័ស ព្រោះថាបញ្ហានេះកំពុងគំរាមកំហែងសេដ្ឋកិ​ច្ច​​ពួកគេ។ 

បើតាមលោក ហ៊ីង សំណាង ជាក់ស្តែងលោកត្រូវបង់ការឱ្យធនាគារមួយខែ៨០០ដុល្លារអាមេរិក ដោយ​​សា​​​​រ​​ត្រូវសងបំណុលធនាគារ៥ម៉ឺនដុល្លារដើម្បីបង្គ្រប់ជាមួយលុយសន្សំជាយូរមកហើយ។

លោកបន្តថា៖«ខ្ញុំចង់ឱ្យគាត់(លោក ស៊ួន គឹមស្រ៊ុន)មកដោះស្រាយ ពីព្រោះឥឡូវគាត់បានដាក់ពាក្យប្តឹងរំលាយកិច្ចសន្យាដើម្បីយកដីគាត់វិញ ហើយគាត់នឹងប្រហែលជាអាចប្រឈមវាយផ្ទះខ្ញុំចោល»។

គេហទំព័រ Newsroom Cambodia មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីលោក ស៊ួន គីមស្រ៊ុន ជាម្ចាស់ដីដែល​កំពុង​​មា​​ន​​ទំ​​នាស់ជាមួយម្ចាស់បុរីទ្រីគីម បានភ្លាមៗទេ គិតត្រឹមថ្ងៃទី០៣ ខែវិច្ឆិកានេះ។

ចំណែក មន្ត្រីផ្នែករដ្ឋបាល នៃនិយ័តករអាជីវកម្មអចលនវត្ថុ និងបញ្ចាំនៃអាជ្ញាធរសេវាហិរញ្ញវត្ថុមិន​មែន​​ធ​​នា​​​​គារ នៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុលោក ធាម សុផានិត បានបញ្ជា​​ក់​​ដោ​​យ​​​ខ្លីថា សំណើដែលប្រជាព​​ល​​រដ្ឋបានដាក់ទៅនិយ័តករ លោកបានបញ្ជូនបន្តទៅកាន់ផ្នែកដោះស្រាយទំនាស់រួចរាល់ហើយ។ 

លោកបញ្ជាក់ថា៖«ឯកសារដែលពួកគាត់បានដាក់មក ពួកខ្ញុំបានបញ្ជូនទៅខាងអ្នកដោះស្រាយវិវាទឱ្យគាត់ដោះស្រាយបន្តហើយ»។ 

លោក ហេង ទ្រី ដែលគេស្គាល់ថាជាម្ចាស់ បុរីទ្រីគ្រី ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនកាលពីអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២​​០​​២​៣​ ក្រោមបទចោទ«រំលោភទំនុកចិត្ត និងចេញមូលប្បទានគ្មានទឹកប្រាក់ »។សព្វថ្ងៃម្ចាស់បុរីនេះកំពុងឃុំ​​ខ្លួន​​​​បណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារព្រៃស។

យ៉ាងនេះក្តី នាយកបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ(Licadho) លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថានេះអាចចាត់ទុកជាវិបត្តិមួយដែលអាជ្ញាធរត្រូវតែពិនិត្យឱ្យបានច្បាស់លាស់មុននឹងអនុ​​ញ្ញា​​​តឱ្យ​​មា​នការវិនិយោគផ្នែកអចលនទ្រព្យ ព្រោះលោកថាករណីនេះអាចក្លាយជាបទពិសោធន៍មួយដែលបង្ហាញពីភាពមិនច្បាស់ការសម្រាប់ម្ចាស់ដី និងម្ចាស់គម្រោងលក់បុរី ដែលបង្កការលំបាកដល់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការដោះស្រាយ។ 

ជាមួយគ្នានេះ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធគួរណាស់ស្រាក់ដៃគ្នា ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះឱ្យបានលឿន បើពុំដូ​​ច្នេះ​​​​​​ទេលោកថាអ្នកដែលរង់ផលប៉ះពាលគឺជាអតិថិជនទៅវិញទេ។

លោកបន្តថា៖«នេះវាជារឿងមួយដែលពិបាក បើទុកឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងភាគីក្រុមហ៊ុនដោះស្រាយ វាអត់អាចទៅរួចទេ អ៊ឹចឹងវាគួរណាស់តែអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធចូលរួមក្នុងការសម្របសម្រួលណាមួយដែលអាចធ្វើឱ្យមានដំណោះស្រាយសមស្រប ដែលអាចទទួលយកបានទាំងអស់គ្នា »។ 

នេះមិនមែនជាលើកទី១ទេ ដែលអតិថិជនបុរីទ្រីគីមគម្រោងទី១០ ផ្ទុះការតវ៉ាទាមទារឱ្យមានការដោះស្រាយ។ កាលពីថ្ងៃទី០៣ និងថ្ងៃទី០៦ ខែតុលាកន្លងទៅ ក៏ពួកគេបានមកប្រមូលផ្តុំគ្នាឈរមុខសាលាខណ្ឌដង្កោ និងលើកបដារស្នើឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធជួយអន្តរាគមន៍ម្តងហើយដែរ ដោយថាបានទិញផ្ទះបង់រំសល់ផ្ទះក្នុងបុរីខាងលើនេះ ដោយមានកិច្ចសន្យាពីម្ចាស់បុរីត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែនៅដើមខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ ម្ចាស់ដីបានបិទផ្លាក ហាមមិនឱ្យម្ចាស់បុរីសាងសង់បន្ត ខណៈនៅអំឡុងខែកញ្ញាកន្លងទៅនេះ ម្ចា​​ស់​​បុរីទ្រីគីម ក៏ត្រូវឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នក្នុងពន្ធនាគារព្រៃស ក្រោមបទចោទ «រំលោភទំនុកចិត្ត និងចេ​​​​មូលប្បទានគ្មានទឹកប្រាក់ »៕​

Latest News