fbpx
Home Blog Page 88

សង្គម​ស៊ីវិល​ជំរុញ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ពិចារណាលើ​ការ​គ្រប់គ្រង​​អគ្គីសនី​ដោយ​ខ្លួនង​​ជា​ជាង​​​​ផ្ដល់​សិទ្ធិ​គ្រប់​គ្រង​​ឱ្យ​​បរទេស​

ក្រសួង​រ៉ែ​ប្រកាស​ថា កម្ពុជា​មិន​ខ្វះ​ភ្លើង​ប្រើ​ប្រាស់​​នៅ​គ្រប់​វិស័យ​សេដ្ឋកិច្ច ខណៈ​សង្គម​ស៊ីវិល​​​ថា​ រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​គួរ​​​ពិចារណា​ឡើង​វិញ​ទៅលើ​​ការ​គ្រប់​គ្រង​អគ្គីសនី​ក្នុង​ប្រទេស​​ ​ដើម្បី​ផ្ដល់​ភាព​ងាយ​ស្រួល​ដល់​ការ​ប្រើប្រាស់សម្រាប់​​ប្រជាជន​​ ​និង​គិត​គូ​អំពី​ផល​ប៉ះពាល់​​​បរិស្ថាន ​​ជា​ជាង​​​​ផ្ដល់​សិទ្ធិ​គ្រប់​គ្រង​ទៅ​ឱ្យ​ក្រុម​ហ៊ុន​បរទេស។

ការ​លើកឡើង​របស់​សង្គម​ស៊ីវិល ធ្វើ​ឡើង​បន្ទាប់ពី​​ក្រសួង​រ៉ែ​ ​ និង​ថាម​ពល​ ​បាន​បង្ហោះ​សារ​មួយ​លើ​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​របស់​ខ្លួន ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៦​ ខែ​វិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០២២​ ដោយ​​បញ្ជាក់​ថា​ កម្ពុជា​មិន​ខ្វះ​ភ្លើង​ប្រើ​ប្រាស់​​នៅ​គ្រប់​វិស័យ​សេដ្ឋកិច្ច​ ក៏​ដូច​ជា​ជីវភាព​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​។ ​

ការចុះ​ផ្សាយ​ដដែល​នោះ​បន្ថែម​ថា លោក​ ស៊ុយ​ សែម​ ​រដ្ឋមន្រ្តី​ក្រសួង​រ៉ែ​បាន​បញ្ជាក់​នៅ​ក្នុង​កិច្ច​សន្ទនា​ស្ដីពី​ «ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ថាមពល​អគ្គិសនី​សម្រាប់​វិស័យកសិកម្ម​» ថា បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ កម្ពុជា​មាន​ថាមពល​អគ្គិសនី​សម្រាប់​ប្រើ​ប្រាស់​ចំនួន​៤,២៤៦​មេហ្កាវ៉ាត់​ ខណៈ​ការ​ប្រើប្រាស់​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​ប្រើ​អស់​តែជាង​ ២,១០០​មេហ្កាវ៉ាត់​តែប៉ុណ្ណោះ​ ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​កម្ពុជា​នៅសល់​អគ្គិសនី​ជាង​ពាក់​កណ្ដាល​ទៀត។​

ក្រសួង​បាន​បន្ត​ថា​ បើ​ងាក​ទៅ​មើល​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​វិស័យ​អគ្គិសនី​នៅ​កម្ពុជា​ ក្នុង​រយៈ​ពេល​៥​ឆ្នាំ​កន្លង​ទៅ​នេះ​ ដោយ​ឆ្នាំ​២០១៨​ កម្ពុជា​មាន​អគ្គិសនី​ចំនួន​ ២,៦៥០​មេហ្កាវ៉ាត់​ ប៉ុន្ដែ​មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​នៅ​ឆ្នាំ២០២២​ កម្ពុជា​មាន​អគ្គិសនី​ចំនួន​ ៤,២៤៦​មេហ្កាវ៉ាត់​ បើ​គិត​ជា​ភាគរយ​មានការ​កើន​ឡើង​៦០%​។

ជុំវិញករណី​នេះ​​ លោក ​ហេង​ គីមហុង​ ប្រធាន​ផ្នែក​ស្រាវ​ជ្រាវ​ និង​តស៊ូ​មតិ​នៃ​បណ្ដាញ​សមាគម​យុវជន​កម្ពុជា​ មាន​ការ​សាទរ​ចំពោះ​ការ​ប្រកាស​ពី​ភាព​​រីក​ចម្រើន​នៃ​វិស័យ​អគ្គីសនីរបស់​ក្រសួង​រ៉ែ​ និង​ថាម​ពល​​ ប៉ុន្តែ​លោកថា​​ កម្ពុជា​មិន​ទាន់​មាន​ការ​ចែក​ចាយ​អគ្គីសនី​គ្រប់​គ្រាន់​នៅឡើយ​​សម្រាប់​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ ដូច​ជា​តំបន់​ដាច់​ស្រយាល​​មួយ​ចំនួន​​។

លោក​ហេង​ គីម​ហុង​ បាន​លើក​ឡើង​ថា​៖ «បាទ​! ជារឿង​ល្អ​ប្រសើរ​ហើយ​ដែល​រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ប្រកាស​ពីភាពជោគ​ជ័យ​ក្នុង​ការ​ផ្គត់​ផ្គង់​ភ្លើង​ក្នុង​ក្របខណ្ឌ​ទូទាំង​ប្រទេសនេះ ប៉ុន្តែ​យ៉ាង​ណា​មិញ​ជាមួយ​គ្នា​នេះ​ដែរ​ខ្ញុំ​ក៏​មាន​សង្កេត​ឃើញ​ថា​ តំបន់​ដាច់​ស្រយាល​មួយ​ចំនួន​គឺ​មិន​ទាន់​មាន​ភ្លើង​ប្រើ​ប្រាស់​គ្រប់​គ្រាន់​ដែរ​ ហើយ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​គួរ​តែ​ពិចារណាក្នុង​ការ​ពង្រីក​វិសាល​ភាព​​បន្ថែម​ទៀត​ទៅ​ដល់​សហគមន៍​ដាច់​ស្រយាល​ ដូច​នៅក្នុង​តំបន់​ដែន​ជម្រក​ ឬ​ក៏​តំបន់​ដែល​មិន​ទាន់​មាន​ហេដ្ឋា​រចនា​សម្ព័ន្ធ​ផ្គត់​ផ្គង់ដូច​ជា​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​ក្រចេះ​អី​ជា​ដើម​»។

​លោក​​​បន្ថែម​ថា ​រដ្ឋា​ភិបាល​កម្ពុជា​គួរ​​​ពិចារណា​ឡើង​វិញ​ទាក់​ទង​ទៅនឹង​​អធិបតេយ្យ​ភាព​នៃ​ការ​គ្រប់​គ្រង​អគ្គីសនី​ ដើម្បី​ផ្ដល់​ភាព​ងាយ​ស្រួល​ដល់​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​ មាន​តម្លៃ​ថោក​សម្រាប់​ប្រជាជន​ក្នុង​ការ​ប្រើប្រាស់​ក្នុង​ជីវភាព​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​ ​ ជា​ជាង​ការ​ផ្ដល់​សិទ្ធិ​គ្រប់​គ្រង​ដល់​ក្រុម​ហ៊ុន​បរទេស​ និងការ​​គិត​គូ​អំពី​ផល​យ​ប៉ះពាល់​​បរិស្ថាន​ផងដែរ​។

លោក​ហេង​ គីម​ហុង​ បាន​លើក​ឡើង​ថា​៖ «ទី​មួយ​អធិបតេយ្យ​ភាព​ភ្លើង​កន្លែង​នេះគឺ​​ រដ្ឋាភិបាល​បើ​ទោះ​បី​ជា​មាន​ភ្លើង​គ្រប់​គ្រាន់​ក៏ដោយ​ ប៉ុន្តែ​គួរ​តែ​ឈាន​ទៅ​រក​ដំណាក់​​ការ​ថ្មី​មួយ គឺ​អធិបតេយ្យ​ភាព​ភ្លើងគឺ​សមត្ថភាព​នៃ​ការ​ផលិត​ថាម​ពល​អគ្គីសនី​ក្នុង​ស្រុក​ជំនួស​ឱ្យ​ការ​នាំ​ចូល​ ដែល​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​អគ្គីសនី​នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​មាន​តម្លៃ​ថោក​ជាង​នេះ​ ហើយ​ជា​អគ្គីសនី​ដែល​ប្រើ​ប្រាស់​សម្រាប់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ យើង​ឃើញ​ថា​ថាម​ពល​អគ្គីសនី​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះគឺ​មាន​តម្លៃ​ខ្ពស់​ដោយ​សារ​តែ​យើង​​ខ្វះ​អធិបតេយ្យភាព​ភ្លើង​»។

លោក​បាន​បន្ថែម​​​ថា​៖ «ទន្ទឹម​ជាមួយ​​នឹង​ដំណើរ​នៃ​ការ​ឈាន​ទៅរកការ​ពង្រឹង​សមត្ថភាព​ អធិបតេយ្យ​ភាព​អគ្គីសនី​នេះ​ រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​គិត​គូអំពីការ​បង្កើត​ឱ្យ​មាន​ថាមពល​ស្អាត​បន្ថែម​ទៀត​ ដែល​មិន​មែន​ជា​ការ​កសាង​ ដែល​មិន​មែន​ជា​ការ​ផលិត​អគ្គីសនី​កើត​ពី​ធ្យូងថ្ម​ ឬក៏​សកម្មភាព​​ដែល​បង្ក​ឱ្យ​មាន​ផល​ប៉ះ​ពាល់​ទៅ​ដល់​បរិយាកាស​ និង​ស្រទាប​អូហ្សូន​ ឬក៏​យើង​ហៅ​ថា​ឧស្ម័ន​ផ្ទះ​កញ្ចក់​»។

លោក​ហេង​ គីម​ហុង​ ក៏​បាន​បន្ថែម​នូវ​ចំណុច​សំខាន់​ចំនួន​បី​បន្ថែម​ទៀត​ ​ដើម្បី​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​ប្រជា​ជន​កម្ពុជា​អាច​ទទួល​បាន​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​អគ្គីសនី​បាន​គ្រប់​គ្រាន់​ និង​គ្រប់​ក្រុម​គ្រួសារ​​។ ទីមួយ​រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​ពិនិត្យ​ទៅលើរបាយ​ប្រជាជន​ដែល​មិន​ទាន់​ទទួល​បាន​អគ្គីសនី​ប្រើប្រាស់​ ទីពីរ​​ការ​បង្ខិត​បង្គោល​ភ្លើង និង​ថាមពល​អគ្គីសនី​​ទៅ​ជិត​ប្រជាជន​ ព្រម​ទាំង​កាត់​បន្ថយ​តម្លៃ​សេវាអគ្គីសនី​​ ជា​ពិសេស​សម្រាប់​ប្រជាជន​ដែល​មាន​ប័ណ្ណ​ក្រីក្រ​ និង​ទីបី​គឺ​ការ​កាត់​បន្ថយ​តម្លៃ​ពន្ធ​ផ្ទាំង​សូឡា​ដើម្បី​ផ្ដល់​លទ្ធភាព​ឱ្យ​ប្រជាជន​ក្រីក្រ​អាច​ចំណាយ​លុយ​ទិញ​សម្រាប់​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​៕​​​​​​

Q&A៖  ផលប៉ះពាល់របស់ប្រជាកសិករក្រោយទឹកជំនន់បំផ្លាញដំណាំកសិកម្ម

ទឹកជំនន់ឆ្នាំ២០២២នេះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណាំរបស់ប្រជាកសិករកម្ពុជា ជាពិសេស​ដំណាំស្រូវ​មាន​ការខូចខាត​ប្រមាណ​ជា​៣០ម៉ឺន​ហិកតា ក្នុង​២០​ខេត្ត​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា។ ប៉ុន្តែ រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​តាមរយៈក្រ​សួងកសិកម្មក៏បានអន្ដរាគមន៍ភ្លាមៗ ដោយ​បាន​ផ្ដល់​គ្រាប់​ពូជ​ស្រូវ និង​ដំណាំផ្សេ​ង​ទៀត​ដល់​ប្រជាកសិករ​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​ចំនួ​ន​១៩។

លោក ថេង សាវឿន ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា(CCFC Cambodia) បានផ្ដល់​កិច្ច​សម្ភាសន៍​ដល់​លោក​ សាក់ ស៊ីហឿន ជាសិក្ខាកាមNewsroom Cambodia អំពី​ផល​ប៉ះពាល់​ដំណាំ​កសិកម្ម​របស់​ប្រជា​កសិករ ក្រោយ​ទឹក​ជំនន់​។

Q: ជម្រាបសួរលោក ថេង សាវឿន!

A: បាទជម្រាបសួរ!

Q: នៅឆ្នាំ២០២២នេះ កម្ពុជាបានទទួលរងទឹកជំនន់ ដែលធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​ដំណាំ​កសិកម្ម​របស់​ប្រជា​កសិករ តើលោ​កសង្កេតឃើញថា វាប៉ះពាល់បែបណាខ្លះ?

A: មែនទែន បើយើងមើលពីទំហំផលប៉ះពាល់នៃទឹកជំនន់ដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងអំឡុងបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណាំកសិកម្ម ជាពិសេសជីវភាពរបស់កសិករដែលនៅតំបន់រងគ្រោះហ្នឹង។ ទី១ បើ​យើ​ង​និយាយពីផលដំណាំស្រូវគឺប៉ះពាល់ធំជាងគេ ដោយ​សារ​តែ​កសិករ​នៅ​តំបន់​ទំនាប​កណ្ដាល​នៃ​តំបន់​ទឹកជំនន់​​ភាគច្រើន​​គឺ​ធ្វើ​ស្រូវហ្នឹងតែម្ដង។

ទី២ គឺដំណាំ​បន្ទាប់បន្សំ​របស់​ពួកគាត់​ដែល​មាន​ទាំង​ដាំ​យក​ស្លឹក និង​យក​ម៉ើម ឬ​យក​ផ្លែ​ហ្នឹង​ក៏​ប៉ះពាល់​ធ្ង​ន់ដែរ ពិសេស​បងប្អូន​នៅ​តាម​ដង​ទន្លេសាប ឬ​ទន្លេមេគង្គ​មួយ​ចំនួន​ប៉ះពាល់​ធ្ងន់ធ្ងរ​ណាស់ ដោយ​ត្រូវ​ទឹក​ជំនន់​វាយ​ប្រហារ​លិចលង់​ទៅ​លើ​ផល​ដំណាំ​ជាច្រើន​ពាន់​ហិកតា ច្រើន​ម៉ឺន​ហិកតា។ ហើយអ្នក​នៅ​តំបន់​ជនបទ​ភាគ​ច្រើន គឺ​ពឹង​អាស្រ័យ​ទៅ​លើ​ផលិត​ផល​កសិកម្ម ជាពិសេស​ការធ្វើ​ស្រែ​ចម្ការ និង​ដំណាំ​បន្ទាប់​បន្សំ ការចិញ្ចឹមសត្វ។

អីចឹង! កត្តាហ្នឹងធ្វើឱ្យពួកគាត់ខូចខាតនូវទ្រព្យសម្បត្តិ រឿងទី១។ រឿងទី២ គាត់បាត់បង់នូវទុនរបស់គាត់ ព្រោះថាការចំណាយ ឬថវិកាដែលបានចំណាយទៅលើការសាបព្រោះឬក៏ការដាំហ្នឹង អស់ទៅ​មួយ​សារ​ហើយ ប៉ុន្ដែនៅពេលអត់បានផល ពួកគាត់ខាតម្ដងទៀត។ អីចឹងបន្ទុកដែលធ្ងន់ធ្ងរហ្នឹង គឺថាទុនហ្នឹង ខ្ចីបុល​ពីធនាគារ ឬមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុយកមកប្រកបមុខរបរ ហើយបើ​នៅ​ពេល​មុខ​របរ​របស់​គាត់​ត្រូវ​បាន​បំផ្លិច​បំផ្លាញ​ដោយ​គ្រោះទឹ​កជំនន់ ជាគ្រោះអាសន្នដែលមិនអាចមើលឃើញមុន ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់​ជីវភាព​របស់​ពួកគាត់ ពិសេសអត្រាការប្រាក់ដែលហក់កើនឡើង។

Q: ជាពិ​សេសដំណាំស្រូវ តើលោកមើលឃើញថាវាប៉ះពាល់កម្រិតណាដែរ?

A: សម្រាប់ខ្ញុំ កាលណាចាប់ពីម៉ឺនហិកតាឡើងទៅ គឺថាទំហំផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ណាស់សម្រាប់ដំណាំស្រូវ ជាពិសេសរាប់សិបម៉ឺនហិកតាដែលប៉ះពាល់នោះ។ អីចឹងវាលិចលង់អស់ទៅ វាធ្វើ​ឱ្យ​គាត់​ត្រូវ​ចំណាយ​ទាំងពូជ ទាំងពេលវេលាក្នុងភ្ជួររាស់ និងកម្លាំងពលកម្មទៀតដើម្បី​សាបព្រោះឡើងវិញ ឬ​ផលិត​ស្រូវ​ឡើង​វិញ។ អីចឹងកាលណារាប់ម៉ឺនងហិកតាវាប៉ះពាល់ចំណាយទៅលើទុនច្រើន បើយើងគិតទាំង​ថ្នាំ ទាំងជី ទាំងពេលវេលាដាំដុះ ឬសាបព្រោះរបស់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ។ ហើយដំណាំស្រូវទៀតសោត កាលណា​វា​ត្រូវ​ទឹក​យូរ វារលួយហើយមិនអាចស្ដារ​ឡើងវិញបានទេ ហើយនៅខណៈបច្ចុប្បន្ននេះ ពលរដ្ឋយើងស្ទើរ៩៩ ភាគរយ​ហើយដែលមិនស្ទូងទៀតទេ បើស្ទូង វាអាចនៅទប់ទល់បាន ប៉ុន្ដែប្រើការសាបព្រោះហ្នឹង មិន​អាច​ទប់ទល់​បាន​ទេ។

Q: តើទិន្នផលស្រូវឆ្នាំនេះ មានការប្រែប្រួលដូចម្ដេច បើធៀបនឹងឆ្នាំកន្លងមក?

A: ខ្ញុំមើលឃើញថាទិន្នផលស្រូវនឹងមិនប្រែប្រួលៗវាមានលក្ខខណ្ឌពីរ គឺទីមួយ ទឹកជំនន់​ក៏​អាច​នាំ​ជីជាតិ​មកដែរ ប៉ុន្ដែប្រជាពលរដ្ឋសាបព្រោះអាចបានផលឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែ​ថាការ​ចំណាយ​ទៅ​ការធ្វើស្រែ​ចម្ការ​ហ្នឹង​វាគុណ​នឹងពីរ ព្រោះម្ដងខូចហើយ​  ហើយម្ដងទៀតហ្នឹង វាត្រូវបានទិន្នផលល្អដូចមុនដែរ គ្រាន់​តែ​​ថាចំណាយពីរ ទើបបានផលមួយ។ ខ្ញុំគិតថា ការប៉ះពាល់ទៅលើផលស្រូវឬផលិតផលស្រូវហ្នឹង មិន​ធ្លាក់ចុះទេ វានឹងប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងឆ្នាំមុនៗដែរ ប៉ុន្ដែអ្វីដែលយើងគិតថាលំបាកឬបន្ទុកធ្ងន់ហ្នឹង គឺ​ការចំណាយទៅលើការផលិតឡើងវិញគឺពីរដង។

Q: ចុះតម្លៃស្រូវវិញម៉េចដែរ បើធៀបនឹងឆ្នាំមុន?

A: ជាទូទៅការប្រមូលផល តម្លៃស្រូវក៏ធ្លាក់ចុះគឺនៅរដូវខែវិច្ឆិកានិងខែធ្នូហ្នឹងហើយ ដោយសារជំនោរ​ប្រមូល​ផល​ខេត្ត​ផ្សេងៗ​ចាល់​ចូល​គ្នា អីចឹងតម្លៃស្រូវពេលហ្នឹងធ្លាក់ចុះហើយ។ ប៉ុន្ដែបងប្អូន​នៅ​តាម​តំបន់​ទឹកជំនន់ ឥឡូវពួកគាត់ទើបតែចាប់ផ្ដើមព្រោះសាបទេ ចឹងពួកគាត់​អា​ច​នឹង​ប្រមូលផល​នៅ​ខែមីនា ឬខែមេសាមុនចូលឆ្នាំ ចឹងតម្លៃស្រូវក៏អាចមានតម្លៃមធ្យមដែរ ដោយសារ​អត់​មាន​ជំនោរ​ស្រូវទេ។ ប៉ុន្ដែយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងនៅតែមើលឃើញថាវានឹងមិនកើនឡើងទេ ព្រោះឥឡូវស្រូវមួយគីឡូ តែប្រាំបីរយប៉ែតសិបរៀល ឬក៏យ៉ាងខ្ពស់មួយពាន់រៀល ចឹងវានឹ​ង​មិន​អាច​ទូទាត់ ឬក៏ដោះស្រាយទៅនឹងការចំណាយបានច្រើនទេ។ ពិសេសបងប្អូននៅតំបន់ទឹកលិច តម្លៃស្រូវនៅតែតម្លៃមួយពាន់ ពួកគាត់មិនអាចរួចខ្លួន គាត់នឹងខាត ព្រោះពួកគាត់បាន​ចំណាយ​ទុន​ពីរដង។

Q: តើវាប៉ះពាល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្រិតណា?

A: ខ្ញុំមើលឃើញថាការប៉ះពាល់ទឹកចិត្តគឺធ្ងន់ធ្ងរជាង ព្រោះថាពេលដែល​ធ្វើស្រែពីរ​ដង​ហើយ​ទទួល​បាន​តម្លៃ​ទីផ្សារ​មិន​សមរម្យ លក់អត់ចំណេញ គាត់លែងចង់ធ្វើហើយ។ មួយទៀត​បន្ទុ​ក​ក្រីក្រ​នៅ​តែ​កើន អាចមានការចំណាកស្រុកកើនឡើង យូរទៅខ្ញុំព្រួយបារម្ភថា ប្រជាពលរដ្ឋ​ឈប់​ធ្វើ​ស្រែ​ចម្ការ​ដើម្បី​ផ្គត់ផ្គង់​ទៅ​លើទីផ្សារ យើងនឹងចាំតែទិញពីបរទេស ដោយសារ​ទីផ្សារ​យើង​មិន​ទាន់​រៀប​ចំ​បាន​ស្រួល​បួល ហើយការខាតបង់ ព្រោះកន្លែង​ខ្លះ​គាត់ហត់ៗ​ទៅ ​កម្លាំង​ពលកម្ម​ហើយ​អត់​ចំណេញ​ទៀត។​ ចឹងគាត់អាចទៅរកឬដូរមុខរបរអីផ្សេង។ ខ្ញុំគិតថាទៅថ្ងៃមុខ វិស័យកសិកម្ម​អា​ច​ធ្វើ​សម្រាប់​តែ​លក្ខណៈគ្រួសារ លែងធ្វើជាលក្ខណៈអាជីវកម្ម។

Q: បាទ! សូមអរគុណលោកសាវឿន ដែលបានផ្ដល់បទសម្ភាសន៍មកកាន់Newsroom Cambodia។

A: បាទ! អរគុណ​ច្រើន ជម្រាបលា៕

Q&A៖ ​សេរី​ភាពនយោបាយ​នៅ​កម្ពុជា​មិន​ទាន់​អំណោយ​ផល​​ដល់​យុវជន​នៅ​ឡើយ

អង្គការ​តម្លាភាព​កម្ពុជា​បាន​ចេញ​របាយការណ៍​​ស្រាវជ្រាវ​របស់​ខ្លួន​ដែល​មាន​ចំណង​ជើងថា​​ «ការស្ទង់​​មតិ​យុវជន​ស្ដីពី​គោល​នយោ​បាយ​» កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៣១​ ខែ​តុលា​ ឆ្នាំ​២០២២​ ដោយបាន​​​សម្ភាសន៍​យុវជន​ដែល​មាន​អាយុចន្លោះ​១៥ដល់​៣០ឆ្នាំ​ ចំនួន​១,៦០០​នាក់​ ​ចំនួន​២០០​ភូមិ​ ទូទាំង​២៥រាជធានី-ខេត្តនៃប្រទេស​កម្ពុជា​។ ក្នុង​នោះ​អ្នក​ដែល​នៅ​ជន​បទ​មាន​ចំនួន​៧៣%​ និង​ទីប្រជុំ​២៧%​ ស្រី​សរុប​ចំនួន​៥០%​ ហើយ​ការស្រាវជ្រាវផ្ដោត​សំខាន់​ទៅ​លើ​វិស័យ​មួយ​ចំនួន​ដូច​ជា​ការ​អ​ប់​រំ​ សុខភាព​ ការ​ងារ​ និង​ការចូល​រួម​វិស័យ​សង្គម​នយោបាយ​។

ខាង​ក្រោម​នេះ​ជា​កិច្ច​សម្ភាសន៍​រវាង​ Newsroom  Cambodia ជា​មួយ​លោក​ អ៊ឹម​ នរិន្ទ​ ប្រធាន​កម្មវិធី​ជាន់​ខ្ពស់​ នៃ​អង្គការ​តម្លាភាព​កម្ពុជា​ជុំ​វិញ​ការ​ចូលរួម​របស់​យុវជន​កម្ពុជា​ក្នុង​វិស័យ​នយោបាយ​​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​។​​

លោកយ៉ិត​ យុតយូ​៖ បាទ​!​ សូមជម្រាប​សួរ​លោ​ក អ៊ឹ​ម ​នរិន្ទ​!

​លោកអ៊ឹម នរិន្ទ៖ បាទ!​ សូម​ជម្រាបសួរ​!

លោកយ៉ិត​ យុតយូ​៖ ជា​ដំបូង​ តើ​លោក​អាច​ជួយ​ពន្យល់​អំពី​ពាក្យ​ថា​ យុវជន​ និង​នយោបាយ​បាន​ទេ​?

លោកអ៊ឹម​ នរិន្ទ​៖ ​តាមពិត​ទៅ​និយម​ន័យ​អាច​ផ្សេង​ៗ​គ្នា​ ដូច​ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​និយមន័យ​ដែល​យើង​ប្រើ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​របស់​យើង​ យើង​យក​តាម​រដ្ឋា​ភិបាល​។ ទាក់​ទង​រឿង​យុវជន​នៅ​ក្នុង​អត្ថន័យ​របស់​រដ្ឋា​ភិបាល​គឺ​មនុស្ស​ចាប់​ពី​អាយុ​១៥​​ដល់​៣០​ឆ្នាំ​ អ៊ីចឹង​ក្នុង​ន័យ​ដែល​យុវជន​ក្នុង​ន័យ​នេះ​គឺ​មាន​អាយុ​ក្នុង​ចន្លោះ​ហ្នឹង​។ បើស្ថាប័ន​ផ្សេង​ ឬ​ក៏​ប្រទេស​ផ្សេង​អាច​ឡើង​ដល់​៣២​ មាន​ខ្លះដល់​៣៥​។

ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​ពាក្យ​នយោបាយ​តាម​ពិត​មាន​ការ​ពន្យល់​ច្រើន​ ប៉ុន្តែ​សម្រាប់​ខ្ញុំ​ក្នុងន័យ​នយោបាយ​គឺទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​ការ​ចូល​រួមដឹង​ឮ  ចូលរួម​ក្នុង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​ផល​ប្រយោជន៍​របស់​ប្រទេស​ជាតិ​ ឬក៏​ផល​ប្រយោជន៍​រួម​ អ៊ីចឹង​វា​អាច​ក្នុង​ន័យថា​ទាំង​ចូល​រួម​កិច្ច​ការ​សង្គម​ ទាំង​នយោបាយ​ដែរ​ ព្រោះ​វាមាន​ការ​ផ្សារភ្ជាប់​គ្នា​ ព្រោះ​សំខាន់​វា​មាន​ន័យ​ដែល​ខ្ញុំ​ចង់​សង្កត់​ធ្ងន់​សំខាន់​ហ្នឹង​គឺ​ ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​ការ​ចូល​រួម​ដឹង​ឮ​ ការ​ចូល​រួម​សម្រេច​ចិត្ត​ទៅ​លើ​សកម្មភាព​ ឬការ​សម្រេច​ចិត្ត​នានា​ដែល​អាច​ប៉ះ​ពាល់​ដល់​ផល​ប្រយោជន៍​រួម​ ដល់​ប្រយោជន៍​របស់​ប្រទេស​ជាតិ​ ឬក៏​សង្គម​ជាតិ​ទាំង​មូល​។​​

លោកយ៉ិត​ យុតយូ​៖ តើ​លោក​យល់​យ៉ាង​ដូចម្ដេច​ចំពោះ​ការ​ចូលរួម​របស់​យុវជន​ក្នុង​វិស័យ​នយោបាយ​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​? តិច​ ឬ​ច្រើន​?

លោកអ៊ឹម​ នរិន្ទ​៖ តាម​ពិត​យើង​ជា​ គេហៅ​ថា​ជា​ជំរៅ​មួយ​ដែល​យើង​អត់​ដែល​ដឹង​ច្បាស់​ទេ​កន្លង​មក​ អង្គ​ការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ដែល​ធ្វើ​ការ​ទៅ​លើ​វិស័យ​ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​ Civic space (លំហ​ស៊ីវិល​) Civic education (លំហ​ការអប់រំ​) Empowerment (ការ​ពង្រឹង​អំណាច)​ Politicles powerment (អំណាច​នយោបាយ​)​ តែង​តែ​គិត​ថា​យុវជន​របស់​យើង​មាន​ការ​ក្លៀវ​ក្លា​ច្រើន​ក្នុង​ការ​ចូលរួម​ក្នុង​សកម្មភាព​សង្គម​ ហ្នឹង​ជា​ការ​មើល​ឃើញ​ជាទូ​ទៅ​។

ប៉ុន្តែ​បើ​តាម​រយៈការ​ស្រាវជ្រាវ​ដែល​ពីរ​កន្លង​មក​ ទីមួយ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​របស់​អង្គការ​តម្លាភាព​កម្ពុជា​ ថ្មីៗ​ហ្នឹង​ ហើយ​ទីពីរ​ក៏​មាន​ការ​ស្រាវ​ជ្រាវ​របស់​អង្គ​ការ​មួយ​ដែល​គាត់​ធ្វើ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​ទៅ​លើ​ការ​ជជែក​រឿង​នយោបាយ​នៅ​លើ​បណ្ដាញ​សង្គម ​របស់​អង្គ​ការ​ BBC Media Service ហ្នឹង ​គាត់​រក​ឃើញ​ក្នុង​ជ្រុង​មួយ​ផ្សេង ​ប៉ុន្តែ​ក៏ពាក់​ព័ន្ធ​ក្នុង​ការ​ចូល​រួម​ទៅ​លើ​ការ​ជជែក​ទៅ​លើ​រឿង​នយោបាយ​ហ្នឹង​ដែរ​ គឺ​ឃើញ​ថា​ការ​ចូលរួម​របស់​យុវជន​របស់​យើង​អត់​ទាន់​មាន​កម្រិត​មួយ​ខ្ពស់​ទេ​ នៅ​ក្នុង​ន័យ​ហ្នឹង​គឺ​មានន័យ​ថា​មាន​កម្រិត​ទាប​នៅ​ឡើយ​។

ខ្ញុំ​បែងថា​ជាពីរ​ទៅ​ចុះ​ព្រោះ​ខាង​ដើមខ្ញុំ​ឱ្យ​និយម​ការ​ចូល​រួម​សង្គម​ និង​នយោបាយ​ហ្នឹង​ហាក់​ដូច​ថា​ជាមួយ​គ្នា​ដែរ​ បើ​យើង​មើល​ពី​ការ​ចូលរួម​នៅ​កម្រិត​សហគមន៍​ ជា​ពិសេស​ចូល​រួម​ទៅ​លើការ​អនុវត្ត​ផែន​ការអភិវឌ្ឍឃុំ​ ឬក៏​ទាក់ទង​នឹង​ប្រជុំ​ភូមិ​ ឃុំ​អីហ្នឹង​គឺ​ការ​ចូលរួម​នៅមាន​កម្រិត​ទាប​ ទាប​ហ្នឹង​វា​មិន​ទាប​ខ្លាំង​ទេ​ក្នុង​កម្រិត​មួយ​ ប៉ុន្តែ​បើ​សិន​ជា​ការ​ចូល​រួម​ទាក់​ទង​នយោបាយ​ ជជែក​ទាក់​ទង​នឹង​រឿង​នយោបាយ​ ឬ​ក៏​សកម្ម​ភាព​នយោបាយ​ ឧទាហរណ៍​ ចូល​រួម​ក្នុង​ការ​ហែ​ តវ៉ា​ ដាក់​ញ្ញត្តិ​អី​ផ្សេងៗ​គឺ​កាន់​តែទាប​ទៀត​បើ​តាម​ការ​ស្រាវជ្រាវ​របស់​អង្គការ​តម្លាភាព​កម្ពុជា​ដែល​យើង​ទើប​រក​ឃើញ​ថ្មី​ៗ​នេះ​។

បើ​សិន​ជា​ជជែក​លើ​បណ្ដាញ​សង្គម​ យើង​ឃើញ​ថា​យុវជន​ប្រើ​បណ្ដាញ​សង្គម​ច្រើន​មាន​ទូ​រស័ព្ទ​ មាន​អ៊ីន​ធឺណិត​ ហើយ​ប្រើ​បណ្ដាញ​សង្គម ​ប៉ុន្តែ​តាម​ការ​ស្រាវ​ជ្រាវ​របស់​ស្ថាប័នទាំង​ពីរ​​ក៏​ឃើញ​ថា​ការជជែក​លើ​បណ្ដាញ​សង្គម​ហ្នឹង​ ការ​ប្រើ​ប្រាស់​បណ្ដាញ​សង្គម​ហ្នឹង ​មិន​ជជែក​លើ​រឿង​នយោបាយ​ មិន​តាម​ដាន​សភាព​ការណ៍​នយោបាយ​ប៉ុន្មាន​ទេ។​ យុវជន​ភាគ​ច្រើន​គាត់​តាម​ដាន​ គាត់​ជជែក​គ្នាទៅ​សកម្មភាព​ដែល​សប្បាយ​ៗ​ ព្រឹត្តិការណ៍​សប្បាយ​ៗ​ផ្សេង​ៗ​ ជាជាង​ការ​តាម​ដាន​ទៅ​លើ​ព្រឹត្តិ​ការណ៍​នយោបាយ​ ឬការ​វិវត្តន៍​នៃ​ស្ថានភាព​នយោបាយ​។​​​​

លោកយ៉ិត​ យុតយូ​៖ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៣១​ ខែ​តុលា​ ឆ្នាំ​២០២២​កន្លង​ទៅ​នេះ​ អង្គ​ការ​តម្លាភាព​កម្ពុជា​បាន​ចេញ​របាយ​ការ​ណ៍​សង្ខេប​មួយ​ស្ដី​ «ការ​ស្ទង់​មតិ​យុវជន​ស្ដី​ពី​គោល​នយោបាយ​» តើ​លោក​អាច​ជម្រាប​ជូន​បានទេ​ថាតើ​យុវជន​កម្ពុជា​ដែល​មាន​អាយុ​ចន្លោះ​ចាប់​ពី​១៥​ទៅ​ដល់​៣០ឆ្នាំ​ មាន​ការ​យល់​ដឹង​បាន​គ្រប់​គ្រាន់​ទេ​ចំពោះ​វិស័យ​នយោបាយ​នេះ​?

លោកអ៊ឹម​ នរិន្ទ​៖ នៅ​ក្នុង​ហ្នឹង​យើង​ផ្ដោត​ការ​ យើង​សួរ​គាត់​ខ្លះ​លើ​សំណួរ​មួយ​ចំនួន​ដែរ​ ឧទាហរណ៍​ថា​ តើ​គាត់​ចាប់​អារម្មណ៍​រឿង​នយោបាយ​ហ្នឹង​កម្រិត​ណា​?​ ចម្លើយ​ដែល​យើង​ទទួល​បាន​មក​គឺ​ភាគ​ច្រើន​គឺ​ចាប់​អារម្មណ៍​តិចតួច​ ឬ​ក៏មិន​ចាប់​អារម្មណ៍​សោះ​តែ​ម្ដង។​​ ហ្នឹង​គឺ​ជា​ចម្លើយ​ដែល​យើង​ឃើញ​ នេះ​គ្រាន់​តែ​យើង​សួរ​ពី​ចំណាប់​អារម្មណ៍​របស់​គាត់​ទេ​ ហើយ​ដល់​ពេល​យើង​សួរ​គាត់​ពី​មូល​ហេតុ​អ្វី​?​ បាន​គាត់លើក​ឡើង​ថា​គាត់​អត់​សូវ​មាន​ចំណេះ​ដឹង​រឿង​នយោបាយ​ គាត់​គិត​ថា​គាត់​នៅ​ក្មេង​ពេក​ អ្នកខ្លះ​គាត់​គិត​ថា​នយោបាយ​ហ្នឹង​គឺ​ជារឿង​គ្រោះ​ថ្នាក់​ អ្នក​ខ្លះ​យល់​ថា​ស្ថានភាព​ឥឡូវ​ហ្នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​គាត់​មិន​ចាប់​អារម្មណ៍​លើ​រឿង​នយោបាយ​ អ៊ីចឹង​ហ្នឹង​ជា​មូល​ហេតុ​ដែល​គាត់​លើក​ឡើង​ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​ហេតុអ្វី​បាន​ជា​គាត់​មិន​សូវ​ចាប់​អារម្មណ៍​ទៅ​នឹង​រឿង​នយោបាយ​ហ្នឹង។​

ហើយ​នៅពេល​យើង​សួរ​ជាក់​ស្ដែង​ទៅលើ​សកម្មភាព​របស់​គាត់​ ឧទាហរណ៍​ទៅលើ​ថា​គាត់​តាម​ដាន​ព័ត៌មាន​ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​នយោបាយ​​ ទាក់​ទង​ទៅនឹង​រដ្ឋាភិបាល​ញឹកញាប់​កម្រិត​ណា​ ភាគច្រើន​គឺ​គាត់​អត់​សូវ​តាម​ដាន​ទេ​ អ្នក​ដែល​តាម​ដាន​រាល់​ថ្ងៃ​ហ្នឹង​គឺ​មាន​តែ​៥%ទេ​ ហើយ​អ្នក​ដែល​តាម​ដាន​រៀង​រាល់​អាទិត្យ​ហ្នឹង​ មានន័យ​ថា​អ្នក​តាម​ដាន​ច្រើន​ដង​ក្នុង​មួយ​អាទិត្យ​ហ្នឹង​មាន​តែ​១២.២%ទេ​។

ហើយ​យើង​មាន​សំណួរ​សួរ​បញ្ជាក់​គាត់​ដែរទៅ​លើ​សកម្មភាព​ជាក់​ស្ដែង​ហ្នឹង​ ​ដូចជា​ទាក់​ទងនឹង​ការ​និយាយ​រឿង​នយោបាយ​ជាមួយ​ជា​មួយ​នឹង​​គ្រួសារ​ ជា​មួយ​នឹង​មិត្តភក្តិ​ក៏​អត់​សូវ​ដែរ​។ អ្នក​ដែល​ឧស្សាហ៍​និយាយហ្នឹងគឺ​មានតែ​៤.៧%ទេ​ ហើយ​អ្នក​អត់​ដែល​និយាយ​រឿង​ហ្នឹង​ជាមួយ​គ្រួសារ​ ​ជា​មួយ​មិត្តភក្តិ​ហ្នឹង​រហូតទៅ​ដល់​ជាង​៥០%​ ដែល​តួលេខ​ទាំង​អស់​នេះ​បញ្ជាក់​ថា​វា​នៅ​មាន​កម្រិត​ទាប​មែន​ទែន​ ហើយ​សកម្មភាព​ខ្លះ​ដូច​ជាការ​ចូល​រួម​លើ​ការ​គាំ​ទ្រ​តវ៉ា​ ឬក៏​ដាក់​ញ្ញត្តិ​អី​ផ្សេង​ៗ​ហ្នឹង​គឺ​ស្ទើរ​តែ​អត់មាន​តែ​ម្ដង​សកម្មភាព​របស់​យុវជន​ហ្នឹង​ ប្រហែល​ជា​ដោយ​សារ​តែ​ស្ថាន​ភាព​ បរិយាកាស​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​ហ្នឹង​អត់​អំណោយ​ផល​សម្រាប់​គាត់​។​

លោកយ៉ិត​ យុតយូ​៖ តើ​ការ​ចូលរួម​របស់​យុវជន​នៅ​ក្នុង​វិស័យ​នយោបាយនេះ​មាន​សារៈ​សំខាន់​បែប​ណា​ខ្លះ​​សំរាប់​សង្គម​ជាតិ​? 

លោកអ៊ឹម​ នរិន្ទ​៖ តាម​ពិត​ទៅ​ដោយ​សារ​ប្រទេស​យើង​ស្ថាន​ភាព​ប្រជា​សាស្ត្រ​របស់​យើង​គឺនៅ​មាន​មនុស្ស​ដែល​អាយុ​ក្រោម​៣៥​ឆ្នាំ​ មាន​រហូត​ទៅ​ដល់​ពីរភាគបី​នៃ​ប្រជាពលរដ្ឋ​សរុប​ អ៊ីចឹង​បានន័យ​ថា​គាត់​ជា​ បើ​យើង​និយាយ​ន័យ​សាមញ្ញ​មានន័យ​ថា​ក្រុម​គាត់​ហ្នឹង​គឺ​ជា​ម្ចាស់​នៃ​ទឹក​ដី​ ម្ចាស់​នៃ​ប្រទេស​ហ្នឹង​ធំ​ជាង​គេ​ ព្រោះ​ពីរ​ភាគ​បី​ធៀប​ជាមួយ​ហ្នឹង​មួយ​ភាគ​ហ្នឹង​ អ៊ីចឹង​គាត់​ជា​ម្ចាស់​ធំ​ហ្នឹង​ទី​មួយ​។ ប៉ុន្តែ​ទី​ពីរ​ហេតុអ្វី​បាន​ជា​គាត់​សំខាន់​? ព្រោះ​កាល​ណា​គាត់​ចាប់​អារម្មណ៍​លើ​រឿង​នយោបាយ​ លើ​រឿង​សង្គម​ គឺ​មាន​ន័យ​ថា​គាត់​ចាប់​អារម្មណ៍​ទៅ​លើ​អនាគត​នៃ​សង្គម​ អនាគត​នៃ​ប្រទេស​ជាតិ​ មានន័យ​ថា​គាត់​ចូល​រួម​ដឹង​លឺ​ គាត់​ចូល​រួម​ការពារ​ផល​ប្រយោជន៍​សង្គម​​ ផល​ប្រយោជន៍​ប្រទេស​ជាតិ​ សំដៅ​ដល់​ការ​ជួយ​ការ​ពារ​ផល​ប្រយោជន៍​រួម​សម្រាប់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ សម្រាប់​ប្រជារាស្ត្រ​ទាំង​អស់​គ្នា​។​

កាល​ណា​បើ​គាត់​អត់​ចាប់​អារម្មណ៍​មានន័យ​ថា​គាត់​បណ្ដោយ​ឱ្យ​កិច្ច​ការ​ហ្នឹង​ធ្លាក់​ទៅ​លើ​តែ​ក្រុម​មួយ​ ដែល​មាន​តួនាទី​ក្នុង​ការ​អនុវត្ត​ ​មាន​តួនាទី​ក្នុង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​ ហើយ​ភ្លេច​គិត​ពី​សំឡេង​របស់​គាត់​ ភ្លេច​គិត​ថា​ពួក​គាត់​មាន​តម្រូវ​ការ​យ៉ាង​ម៉េច​ ពួកគាត់​ខ្វះ​ខាត​យ៉ាង​ម៉េច​ ពួកគាត់​ចង់​បាន​អ្វី​សម្រាប់​ត្រៀម​ខ្លួនឱ្យ​ក្លាយ​ជា​ប្រជាពលរដ្ឋ​មួយ​ដែល​មាន​ចំណេះ​ដឹង។​

ប្រជា​ពលរដ្ឋ​មួយ​ដែលមាន​សមត្ថភាព​ ប្រជាពលរដ្ឋ​មួយ​ដែល​មាន​នូវ​លក្ខណៈ​សម្បត្តិ​ពេញ​លេញ​ក្នុង​ការ​ចូលរួម​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រទេស​ជាតិ​របស់​យើង​ ព្រោះ​យើង​ដឹង​ថា​ពេល​ខាង​មុខ​ ឥឡូវ​ហ្នឹង​គាត់​ជា​យុវជន​ប៉ុន្តែ​តែ​១០​ឆ្នាំ​ទៀត​គាត់​នឹង​ក្លាយ​ទៅ​ជា​កម្លាំង​សំខាន់​សម្រាប់​សេដ្ឋកិច្ច​ មាន​ន័យ​ថា​កម្លាំង​ទ្រទ្រង់​សេដ្ឋកិច្ច​ ហើយ​ក៏អាច​អ្នក​ខ្លះ​គាត់​ក្លាយ​ទៅជា​កម្លាំងដែល​អាច​​ទ្រទ្រង់​លើ​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​ពាក់ព័ន្ធ​នយោបាយ​ ពាក់​ព័ន្ធ​ទៅនឹង​គោល​នយោបាយ​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រប់​រដ្ឋ​ផ្សេងៗ។​ អ៊ីចឹង​ការចូល​រួម​របស់​គាត់​គឺ​គាត់​ចាប់​ផ្ដើម​ដឹង​ឮ​ គាត់​ចាប់​ផ្ដើម​ការ​ពារ​ផល​ប្រយោជន៍​របស់​គាត់​ ហើយ​ហ្នឹង​ផល​ប្រយោជន៍​រួម​សំដៅ​ត្រៀម​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​ចូលរួម​ក្លាយជា​ពលរដ្ឋ​ ឬក៏​អ្នក​ដែល​ចាត់​ចែង​វាសនា​ប្រទេស​ជាតិ​នាពេល​ខាង​មុខ​ទៀត​។​​​​​​​

លោកយ៉ិត​ យុតយូ​៖ ពី​ខាង​ដើម​លោក​បាន​បង្ហាញ​ថា​ យុវជន​កម្ពុជា​នាពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​មាន​ជួប​បញ្ហា​មួយ​ចំនួន​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យពួក​គាត់​ប្រឈម​ និង​មិន​អាច​ចូល​រួម​សកម្មភាព​នយោបាយ​បាន​ តើ​ការ​ជួប​ប្រទះ​នូវ​បញ្ហា​ប្រឈម​ទាំង​នោះ​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះ​ពាល់​អ្វី​ខ្លះ​ដល់​យុវជន​កម្ពុជា​​​នាពេល​អនាគត​ដែរ​?

លោកអ៊ឹម​ នរិន្ទ​៖ មូល​ហេតុ​ដែល​គាត់​អត់​សូវ​ចាប់​អារម្មណ៍​ អ្នក​ខ្លះ​គាត់​នៅ​យល់​ថា​បញ្ហា​នយោបាយ​គឺ​ជា​បញ្ហា​គ្រោះ​ថ្នាក់​ ព្រោះ​ដោយ​សារ​តែ​បរិយាកាស​សង្គម​នា​ពេលបច្ចុប្បន្ន​ហ្នឹង​អត់​ទាន់​មាន​បង្ក​លក្ខណៈ​ងាយ​ស្រួល​ឱ្យ​យុវជន​ចូល​រួម​ទេ​ យើង​ឃើញ​នៅមាន​ការ​រឹតត្បិត​ ការ​គាប​សង្កត់​សេរីភាព​ក្នុង​ការ​បញ្ចេញមតិ​ ការ​ប្រមូល​ផ្ដុំ​ ឬការ​ចូលរួម​ផ្សេងៗ​ទាំង​យុវជន​ ទាំង​មនុស្ស​ទូទៅ​។ អ៊ីចឹង​មាន​ន័យ​ថា​បរិយាកាស​មិន​អំណោយ​ផល​សម្រាប់​ពួក​គាត់​ទេ​។

កត្តា​ផ្សេង​ទៀត​ដូច​យើង​ដឹង​ថា​ពេល​ខ្លះ​ជជែក​លើ​រឿង​នយោបាយ​នៅ​តាម​សាលា​ នៅ​តាម​សាកល​វិទ្យាល័យ​ត្រូវ​បាន​ហាម​ឃាត់​  យើង​បាន​ធ្វើ​ការ​ច្រើន​ជាមួយ​យុវជន​ យុវជន​ខ្លះ​ក៏គាត់​បាន​លើក​ឡើង​សូម្បី​តែ​សមាជិក​នៅ​ក្នុង​គ្រួសារ​របស់​គាត់​ ឪពុកម្ដាយ​របស់​គាត់​ក៏​តែង​តែ​ព្យាយាម​បង្អាក់​ ឬក៏​ព្យាយាម​ឃាត់​គាត់​កុំឱ្យ​ចូល​រួម​ក្នុង​សកម្មភាព​នយោបាយ​ ឬ​ក៏​សកម្មភាព​ណា​មួយ​ដែល​អាច​ជា​ គេហៅ​ថា​បញ្ហា​ស្រួច​ស្រាល់​ហ្នឹង​ក៏​គាត់​បារម្ភពី​សុវត្ថិភាព​កូន​របស់​គាត់​ អ៊ីចឹង​គាត់​តែងតែ​ហាម​ឃាត់​កូន​គាត់​ក្នុង​ការ​ចូល​រួម​សកម្មភាព​ទាំង​អស់​ហ្នឹង​។

អ៊ីចឹង​មានន័យ​ថា​កត្តា​សង្គម​ទាំង​មូល​កំពុងតែ​បន្ទច់​បង្អាក់​ មិន​បាន​បង្ក​លក្ខណៈ​ឱ្យ​យុវជន​ក្នុង​ការ​ចូលរួម​ទេ។​ អ៊ីចឹង​សម្រាប់​ខ្ញុំ​នៅ​ពេល​ខាង​មុខ​យើង​មាន​ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​បើសិន​ជាស្ថានភាព​នៅ​តែ​បន្ត​បែប​នេះ​ យើង​នឹង​ឃើញ​ដល់​ពេល​មួយ​ដែល​មនុស្ស​លែង​ចាប់​អារម្មណ៍​លើ​រឿង​នយោបាយ​ ហើយ​មនុស្ស​លែង​ចាប់​អារម្មណ៍​លើ​ការការពារ​ផល​ប្រយោជន៍​រួម​ មនុស្ស​លែង​គិត​ពី​ការ​កសាង​ ការ​អភិវឌ្ឍ​ដើម្បី​ផល​ប្រយោជន៍​រួម​ដែល​នោះ​គឺ​ជា​បញ្ហាមួយ​ដែល​យើង​ព្រួយ​បារម្ភ​មែនទែន។​ ពេល​នោះ​គាត់​ទុក​ឱ្យ​ក្រុម​មួយ​ ឬ​ក៏​អាចថា​រដ្ឋា​ភិបាល​គាត់​សម្រេច​ចិត្ត​ គាត់​ធ្វើ​អីលែង​មាន​អ្នក​សួរ​ លែង​មាន​អ្នកនាំ​ លែង​មាន​អ្នក​បញ្ចេញ​នូវ​មតិ​ក្នុង​ស្ថាបនា​ ហើយ​ពេល​នោះ​វា​ជាការបាត់​បង់​នូវ​កញ្ចក់​ក្នុង​ការ​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ពី​ការ​អនុវត្ត​គោល​នយោបាយ​ ពី​ការ​អនុវត្ត​សកម្មភាព​របស់​រាជ​រដ្ឋា​ភិបាល​ យើង​ព្រួយ​បារម្ភ​សម្រាប់​ពេលខាង​មុខ​ទៀត។​​​

លោកយ៉ិត​ យុតយូ​៖ ជា​អនុសាសន៍​របស់​លោក​ តើ​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​ និង​រដ្ឋាភិបាល​គួរ​ធ្វើ​បែប​​ណា​ដើម្បី​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឱ្យ​យុវជន​ចូលរួម​ក្នុង​វិស័យ​នយោបាយ​បាន​ការ​តែ​ច្រើន​ប្រកបដោយចំណេះដឹង​គ្រប់​គ្រាន់​ ​និងសេរី​ភាព​ពេញ​លេញ​?

លោកអ៊ឹម នរិន្ទ៖ សម្រាប់​រដ្ឋាភិបាល​គាត់​ត្រូវ​យល់​ថា​ ដើម្បី​អាច​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រទេស​បាន​ល្អ​គឺ​ត្រូវតែ​មាន​មតិ​ផ្សេងៗ​គ្នា​ ស្ដាប់​នូវ​មតិ​ផ្សេងៗ​គ្នា​ ទោះ​បី​ពេល​ខ្លះ​ពាក្យ​នោះ​មិន​ស្រប​ជាមួយ​នឹង​ការ​គិត​ និង​ការ​យល់​ឃើញ​របស់​ខ្លួន​ក៏ដោយ​ ព្រោះ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​ដែល​អភិវឌ្ឍន៍​ដែល​ល្អ​គឺ ​មាននន័យ​ថាមនុស្ស​មាន​សេរី​ភាព​ក្នុង​ការ​គិត។​​ ធម្មតា​សេរីភាព​ក្នុង​ការ​គិត​ហ្នឹង​ខ្លាំង​មែនទែន​ កាល​ណា​តែ​យើង​រឹតត្បិត​ការ​គិត​ហើយ​ យើង​មិន​អាច​មាន​ភាព​ច្នៃ​ប្រឌិត​មក​សម្រាប់​ប្រើ​ប្រាស់​អភិវឌ្ឍន៍​​ខ្លួន​ឯង​ ឬ​ក៏អភិវឌ្ឍន៍​​ប្រទេស​ជាតិ​ទេ។​ អ៊ីចឹង​យើង​ទាម​ទារ​នូវ​សេរីភាព​ក្នុង​ការ​គិត​ និង​សេរីភាព​ក្នុង​ការបញ្ចេញ​មតិ​ដើម្បី​ចូលរួម​ក្នុង​ការ​ស្ថាបនា​សង្គម​ប្រទេស​ជាតិ​ហ្នឹង​ ហ្នឹង​សម្រាប់​រដ្ឋា​ភិបាល​គឺ​គាត់​ត្រូវ​តែបង្ក​លក្ខណៈ​ងាយ​ស្រួល​ ព្រោះ​កាល​ណា​ប្រជាពលរដ្ឋ​របស់​ខ្លួន​មានគំនិត​ មាន​ការបញ្ចេញមតិ​ចូលរួម​ចំណែក​ក្នុង​ការ​ជួយ​ផ្ដល់​យោបល់​ក្នុង​ការ​កសាង​ ការ​អភិវឌ្ឍ​មានន័យ​ថា​គាត់​អាច​ស្ដាប់​ឮពី​ជ្រុង​ផ្សេងៗ​គ្នា​ដើម្បី​គាត់​យក​ទៅ​ពិចារណា​ដល់​ការ​អភិវឌ្ឍ​សង្គម​ជាតិ​ទាំង​មូល​។

សម្រាប់​សង្គម​ស៊ីវិល​ក៏ដូច​គ្នាដែរ​ ខ្ញុំ​គិត​ថា​មក​ដល់​ពេលនេះ​រឿង​មួយ​សំខាន់​ដែល​សង្គម​ស៊ីវិល​ត្រូវ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​មែន​ទែន​ គឺ​ទៅ​លើការ​កសាង​ ផ្ដល់​ឱកាស​ឱ្យ​យុវជន​ក្នុង​ការ​ចូលរួម​ ព្រោះ​មួយ​រយៈ​ពេល​នៅ​ពេល​ដែល​មាន​ការរឹត​ត្បិត​ទៅលើ​សកម្មភាព​នៃ​ការចូលរួម​ហ្នឹង​ យុវជន​ខ្លះ​ហាក់​ដូច​ជា​ មានន័យ​ថា​នៅ​មាន​យុវជន​តិច​ណាស់​ដែល​គាត់​បន្ត​មាន​ភាព​ក្លាហាន​ ដោយ​សារ​ពេល​ខ្លះ​គាត់​ខ្វះ​ការ​គាំ​ទ្រពី​ភាគី​ពាក់​ព័ន្ធ​ អ៊ីចឹង​អ្វី​ដែល​ខ្ញុំ​ផ្ដល់​ជាអនុសាសន៍​ ខ្ញុំ​ចង់​ឱ្យ​ភាគី​ពាក់​ព័ន្ធ​ហ្នឹង​បន្ត​ជួយ​យុវជន​ដែល​គាត់​មាន​ភាព​ក្លាហាន​ក្នុង​ការ​លើក​ឡើង​នូវ​មតិ​យោបល់​ លើក​ឡើង​នូវ​ការ​យល់​ឃើញ​របស់​គាត់​ហ្នឹង​ មិន​មាន​ពួក​គាត់​ច្រើន​ទេ​ដែល​បន្ត​ហ៊ាន​ក្នុង​ការលើក​ឡើង​ពី​បញ្ហានៅក្នុង​សង្គម​ក្នុងន័យ​ការពារ​ផល​ប្រយោជន៍​រួម​ ផល​ប្រយោជន៍​របស់​ប្រទេស​ជាតិ​។​​​​​

លោកយ៉ិត​ យុតយូ​៖ បាទ​! សូម​អរគុណ​លោក​នរិន្ទ​ដែល​ផ្ដល់​ឱកាស​ចូលរួម​ផ្ដល់​បទសម្ភាស​មក​កាន់​ Newsroom Cambodia។  ជា​ចុង​ក្រោយ​ខ្ញុំ​សូម​ជូន​ពរលោក​សុខភាពល្អ​ និង​សំណាង​ល្អ​ សូម​ជំរាបលា​។​

លោកអ៊ឹម នរិន្ទ៖ បាទៗ អរគុណ​ច្រើន​ ជម្រាប​លា​៕

Q&A៖ ការ​បង្កើត​សហជីព​នៅ​កន្លែង​ការងារ​នៅ​តែ​ជា​បញ្ហា​ប្រឈម

វិវាទ​ការងារ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​នៅ​តែ​បន្ត​មាន​ជា​ហូរ​ហែរ​ ដែល​ស្ថិត​ក្រោម​រូបភាព​ផ្សេងៗ​គ្នា​ បើ​ទោះ​ជា​មាន​ក្រសួង​ការងារ​ ច្បាប់​ការងារ​ និង​សហជីព​ជា​ច្រើន​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ ​ដើម្បី​ការពារ​​សិទ្ធិ​ និង​ផល​ប្រយោជន៍​​របស់​និយោជិត​យ៉ាង​ណា​ក្ដី។ ​ការរំលោភ​បំពាន​​សិទ្ធិ​ពី​សំណាក់​និយោជក​ ​ក្រុមហ៊ុន ឬ​រោងចក្រ​ បាន​​បណ្ដាល​ឱ្យ​មាន​ការ​ធ្វើ​កូដ​កម្ម​ និង​បាតុកម្ម​តវ៉ា​​ជា​បន្ត​បន្ទាប់។

លោក អាត់ ធន់ ប្រធាន​សហភាព​ការងារ​កម្ពុជា ​(Cambodia Labour Confederation) បាន​ផ្ដល់​កិច្ច​សម្ភាស​ដល់លោក​ ល័ក្ខ មករា ជា​សិក្ខាកាម​ Newsroom Cambodia អំពី​បញ្ហា​ប្រឈម​របស់​តំណាង​សហជីព​នៅក្នុង​កន្លែង​ការងារ។

Q: ជម្រាប​សួរ​ លោក អាត់ ធន់!

A: បាទ​ជម្រាបសួរ!​

Q: តើ​លោក​អាច​ពន្យល់​បាន​ទេ​ថា ​អ្វី​ទៅ​ជា​សហជីព​?

A: សហជីព​គឺ​ជា​អង្គការ​វិជ្ជា​ជីវៈ​របស់​កម្មករ​និយោជិត ដែល​ត្រូវ​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​កម្មករ​ហើយ​ដើម្បី​ការ​លើក​តម្កើង​កម្មករ​ ហើយ​សហជីព​ត្រូវ​បាន​ច្បាប់​ការងារ​ ច្បាប់​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក៏​ដូច​ជា​អនុសញ្ញា​អន្តរជាតិ​ ដែល​កម្ពុជា​ឱ្យ​សច្ចាប័ន​បាន​ផ្ដល់​ជា​ពិសេស ​គឺ​ច្បាប់​ស្ដីពី​សហជីព​បាន​ផ្ដល់​សិទ្ធិ​ឱ្យ​មាន​ការ​បង្កើត​ ហើយ​សហជីព​ជា​ទូទៅ​គឺ​ជា​អ្នក​តំណាង​មួយ​ដ៏​សំខាន់​របស់​កម្មករ​ក្នុង​ការ​ បណ្ដុះ​បណ្ដាល​កម្មករ​ នៅ​ក្នុង​ការ​ចង​ក្រង​ជា​គ្រុប​កម្លាំង​ និង​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​ផ្សេងៗ​ដែល​កើត​មាន​សម្រាប់​ពួក​គេ​ ហើយ​ជា​ពិសេស​គេ​អាច​ប្រើ​ឥទ្ធិពល​សហជីព​ដើម្បី​ជំរុញ​ឱ្យ​និយោជក​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​របស់​ពួក​គេ​តាម​រយៈ​ការ​ធ្វើ​ការ​ចរចា​ ការ​តវ៉ា​ទាម​ទារ ​និង​កូដកម្ម​ជា​ដើម​។

Q: តើ​ការ​បង្កើត​សហជីព​នៅ​កន្លែង​ការងារ​​ មាន​ផល​ប្រយោជន៍​អ្វី​ខ្លះ​ដល់​កម្ម​ករ​?

A: ផល​ប្រយោជន៍​ទីមួយ គឺ​កម្មករ​ពេល​ដែល​​គាត់​មាន​សហជីព​ ជាពិសេស​សហជីព​ឯករាជ្យ​ គឺ​គាត់​មាន​សិទ្ធិ​ក្នុង​ការ​ស្នើ​ឱ្យ​សហជីព​នោះ​​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​ឱ្យ​គាត់ ​ដូច​ជា​រឿង​គេ​បញ្ឈប់​ពី​ការងារ​ រឿង​គេ​បើក​លុយ​ឱ្យ​មិន​គ្រប់​ រឿង​គាត់​គ្រោះ​ថ្នាក់​ រឿង​គាត់​មាន​បញ្ហា​អ្វី​ផ្សេងៗ​ ដែល​កើត​នៅ​កន្លែង​ការងារហ្នឹង​​ រួម​ទាំង​ស្នើ​ឱ្យ​មាន​ការ​ដោះស្រាយ​ និង​សិទ្ធិ​​ផ្សេងៗ​ផង​ គឺ​ត្រូវ​បាន​ធានា​ ហើយ​សហជីព​ក៏​ជា​ផ្នែក​មួយ​សំខាន់​នៅ​ក្នុង​ការ​បង្កើត​ទំនាក់​ទំនង​ជាមួយ​និយោជក​ ដើម្បី​ការពារ​សិទ្ធិ​ និង​និរន្តភាព​ការងារ​ ឱ្យ​មាន​ការងារ​ធ្វើ​ដោយ​មិន​មាន​ការ​ប្រឈម​ ការ​បញ្ឈប់​អ្វី​ផ្ដេស​ផ្ដាស​ទេ​។

Q: ប្រសិន​បើ​គ្មាន​សហជីព​ តើ​លោក​គិត​ថា​វា​មាន​ផល​ប៉ះ​ពាល់​បែប​ណា​ដល់​សិទ្ធិ​កម្មករ​?

A: គ្មាន​សហជីព​ គឺ​កម្មករ​អាច​ត្រូវបាន​គេ​បញ្ឈប់​ បាន​ត្រូវ​រងភាព​​អយុត្តិធម៌​ ហើយ​គេ​មិន​អនុវត្ត​ច្បាប់​ ​និង​មិន​មាន​​អ្នក​តំណាង​នៅ​ក្នុងការ​​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​ផ្សេងៗ​ជា​មួយ​និយោជក​​ ជា​ហេតុ​ធ្វើ​ឱ្យ​ អាច​ថា​ទាំង​សិទ្ធិ​ការងារ​ ទាំង​លក្ខ​ខណ្ឌ​ការងារ​ ផល​ប្រយោជន៍​រួម​ទាំង​ស្ថិរភាព​ការងារ​របស់​ខ្លួន​ គឺ​ថា​មិន​មាន​ជា​អចិន្រ្តៃយ៍​ទេ​ អាច​នឹង​ប្រឈម​គ្រប់​ពេល​ហើយ​ពេល​ខ្លះ​អាច​នឹង​ត្រូវ​បាន​គេ​បញ្ឈប់​ ឬ​បណ្ដេញ​ចេញ​ដោយ​មិន​បាន​ទូទាត់​អ្វី​ត្រឹម​ត្រូវ​ទៀត​។

Q: តើ​មាន​ផល​វិបាក​អ្វី​ខ្លះ​ ចំពោះ​ការ​បង្កើត​សហជីព​នៅក្នុង​កន្លែង​ការងារ​នា​ពេល​កន្លង​មក​​?

A: បាទ! យោង​តាម​ច្បាប់​ការងារ​ចាស់​សហជីព​ គឺ​មិន​ពិបាក​បង្កើត​ទេ​ ឱ្យ​តែ​មាន​គ្នា​ចាប់​ពី​ ៣​នាក់​ ឡើង​ទៅ ​គឺ​អាច​ថា​គ្រប់​រចនាសម្ព័ន្ធយើង​អាច​តាក់​តែង​លក្ខន្តិកៈ​ ឬ​ក៏​រៀប​ចំ​សហជីព​បាន​ ប៉ុន្តែ​យោង​តាម​ច្បាប់​ថ្មី​ សហជីព​ត្រូវ​បាន​កំណត់​ឱ្យ​បង្កើត​យ៉ាង​តិច​មាន​គ្នា​ចាប់​ពី​១០​នាក់​ ឡើង​ទៅ​ ហើយ​យល់​ព្រម​ធ្វើ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​បង្កើត​រចនា​សម្ព័ន្ធ​ដែល​នៅ​ក្នុង​នោះ​ ប្រធាន​ អនុប្រធាន​ លេខា និង​ហិរញ្ញវត្ថុ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ ហើយ​​រៀប​ចំ​លក្ខន្តិកៈ​ ប៉ុន្តែ​លក្ខន្តិកៈ​នេះ​ទៀត​សោត​ គឺ​ក្រសួង​គេ​អ្នក​រៀប​ចំ​ទម្រង់​ឱ្យ​ ឱ្យ​ធ្វើ​តាម​ទម្រង់​មិន​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​យើង​ធ្វើ​តាម​ចិត្ត​ទេ។​

​ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត​ នៅ​ពេល​ដែល​ពួក​គេ​ជួប​ជុំ​គ្នា​ហើយ​គេ​នឹង​បោះឆ្នោត​ បោះឆ្នោត​ហើយ​អ្នក​មក​ចូល​រួម​បោះឆ្នោត​ទាំង​អស់​ហ្នឹង​ គឺ​ខាង​ច្បាប់ថ្មី​តម្រូវ​ឱ្យ​ជូន​ដំណឹង​ទៅ​ក្រុមហ៊ុន​ និង​ក្រសួង​ការងារ​ ថា​យើង​បោះឆ្នោត​នៅ​ក្រុមហ៊ុន​នេះ​ហើយ ​ដើម្បី​ឱ្យ​ក្រសួង​ការងារ ​និង​ក្រុមហ៊ុន​គេឆែក​មើល​ថា​តើ​ពិត​ជា​កម្មករ​នៅ​ក្នុង​​ក្រុមហ៊ុន​គេ​ ឬ​ធ្វើ​ការហ្នឹង​មែន​ពិត​ប្រាកដ។​​ ក្រោយ​មក​រយៈ​ពេល​នៃ​ការ​ជូន​ដំណឹង​ទៅ​មាន​រយៈ​ពេល​ ៤៥ថ្ងៃ​ ត្រូវ​ការពារ​ស្ដីអំពី​ការ​បញ្ឈប់​ពី​ការងារ​ រួម​ទាំង​អ្នក​ជាប់​ឆ្នោត​នៅ​ក្នុង​ការ​បោះឆ្នោត​ ឬ​ក៏​អ្នក​ដែល​ចូល​រួម​បោះឆ្នោត​ទាំង​អស់​ត្រូវ​បាន​ការពារ​ ហើយ​ក្រោយ​រយៈ​ពេល​ ១ខែ​ បើ​មិន​មាន​ជំទាស់​ទេ​ ចុះ​បញ្ជី​ការ​ គឺ​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​សហជីព​ ប្រធាន​ អនុប្រធាន​ លេខា ៣នាក់​នេះ​ ត្រូវ​ទទួល​បាន​សេចក្ដី​សម្រេច​ ឬ​ក៏​លិខិត​បញ្ជាក់​ពី​ក្រសួង​ការងារ​ជា​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ គាត់​មាន​សិទ្ធិ​នៅ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ការ​ការ​ពារ​សិទ្ធិ​កម្មករ​បាន​ ហើយ​គាត់​ត្រូវ​បាន​ការ​ការពារ​ពិសេស​។

ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត​ប្រសិន​បើ​ចង់​បង្កើត​សហព័ន្ធ​ មាន​ន័យ​ថា​អ្នក​ត្រូវ​មាន​សហជីព​យ៉ាង​តិច​ ៧ ហើយ​​បើ​ចង់​បង្កើត​សហភាព​សហជីព​អាច​មាន​សហព័ន្ធ​សហជីព​យ៉ាង​តិច​ ៥ អ៊ីចឹង​នេះ​គឺ​ជា​គោល​ការណ៍​នៃ​ការ​បង្កើត​នៃ​ច្បាប់​ថ្មី​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​លំបាក ​ហើយ​ជាទូទៅ​កន្លែង​នេះ​វា​ពិបាក​ណាស់​ពេល​ដែល​ជូន​ដំណឹង​ទៅ​ក្រុម​ហ៊ុន​ ជួន​កាល​ក្រុមហ៊ុន​បញ្ឈប់​ចោល​តែ​ម្ដង​ ហើយ​ការ​បញ្ឈប់​នេះ​ គាត់​មិន​ដែល​និយាយ​ថា​ដោយ​សារ​ការ​បង្កើត​សហជីព​ទេ​ គាត់​ថា​ដោយ​សារ​កម្មករ​ធ្វើ​ការងារ​មិន​ល្អ​អី​ផ្សេងៗ​ បើ​តាម​ច្បាប់​ការងារ​ការ​បញ្ឈប់​ដោយ​បង្កើត​សហជីព​អ៊ីចឹង​ គឺ​គេ​ចាត់​ទុក​ថា​ជា​ការ​រើស​អើង​ និង​វិវាទ​រួម។​​ ប៉ុន្តែ​ថ្មីៗ​នេះ​ការ​បក​ស្រាយ​របស់​មន្រ្តី​របស់​ក្រសួង​ទៅ​ជា​វិវាទ​បុគ្គល​ទៀត​ ចឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​ការ​បង្កើត​សហជីព​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​ហ្នឹង​មាន​ការ​លំបាក​មែន​ទែន​។  

Q: កន្លង​មក​ មាន​ការ​បញ្ឈប់​កម្មករ​ដោយ​លើក​ពី​បញ្ហា​ជំងឺ​រាត​ត្បាត​ និង​បញ្ហា​ហិរញ្ញវត្ថុ​ តើ​លោក​យល់​ឃើញ​បែប​ណា​ចំពោះ​បញ្ហា​នេះ​?

A: តាម​ពិត​ទៅ​ គឺ​មាន​ការ​បញ្ឈប់​ជា​ហូរ​ហែរ​ បញ្ឈប់​យ៉ាង​ច្រើន​ជាពិសេស​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​កូវីដ​ហ្នឹង​បញ្ឈប់​មែន​ទែន​ដោយ​សារ​ហេតុ​ផល​នេះ​ ខ្ញុំ​គិត​ថា​ការ​បញ្ឈប់​ដោយ​សារ​ហេតុ​ផល​កូវីដ​វា​ជា​រឿង​អត់​ត្រឹម​ត្រូវ​ ព្រោះ​កូវីដ​គឺ​ជា​ជំងឺ​មួយ​ដែល​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​មាន​ភាព​ប្រសើរ​ឡើង​វិញ​ហើយ​ ប៉ុន្តែ​និយោជក​ខ្លះ​គាត់​យក​លេស​នា​ឱកាស​ហ្នឹង​បញ្ឈប់​តែ​ម្ដង​ គឺ​ជា​ឱកាស​មួយ​ដើម្បី​លុប​ចោល​បំបាត់​អតីតភាព​ការងារ​ និង​សិទ្ធិ​ផ្សេងៗ​របស់​កម្មករ​ ហើយ​ដោយ​សារ​អំឡុង​ពេល​កូវីដ​ កម្ម​ករ​មិន​សូវ​មាន​សិទ្ធិ​សេរី​ភាព​ អាជ្ញាធរ​មិន​សូវ​ជា​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​ហ្នឹង​ឱ្យ​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ​ទៀត​ ចឹង​និយោជក​អាច​យក​ឱកាស​និង​បញ្ឈប់​កន្លង​មក​ច្រើន​មែន​ទែន​។

Q: តើ​លោក​រំពឹង​ថា​ដំណើរ​ការ​របស់​សហជីព​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា និង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បែប​ណា​នា​ពេល​ខាង​មុខ​?

A: ខ្ញុំ​គិត​ថា​ចលនា​សហជីព​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ជា​ពិសេស​គឺ​សហជីព​ឯករាជ្យ​មាន​ការ​លំបាក​ ហើយ​មាន​ការ​រឹត​បន្តឹង​ច្រើន​មែន​ទែន​ តែ​ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​សហជីព​ដែល​គាំទ្រក្រុមហ៊ុន​ និង​​រដ្ឋាភិបាល​ទៅ​ជា​មាន​ឱកាស​ច្រើន​ ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​អ្នក​តំណាង​ពិត​ប្រាកដ​របស់​កម្មករ​មាន​ការ​បាត់​បង់​ ថយ​ចុះ​ ហើយ​ធ្វើ​ឱ្យ​ការងារ​នៃ​ការ​ទាមទារ​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​នៅ​កន្លែង​ការងារ​ហ្នឹង​ធ្លាក់​ចុះ​ដែរ​ អាច​ថា​អនាគត​ទៅ​បើ​សហជីព​ឯករាជ្យ​តិច​ទៅ​ៗ គឺ​សហជីព​គាំទ្រក្រុមហ៊ុន​ និង​​រដ្ឋាភិបាល​ច្រើន​អាច​នឹង​មិន​មាន​តំណាង​ពិត​ប្រាកដ​នៅ​ក្នុង​ការ​ដោះ​ស្រាយ​វិវាទ​នៅ​ថ្នាក់​មូល​ដ្ឋាន​ ឬ​ថ្នាក់​ជាតិ​ទេ​។

Q: តើ​គួរ​មាន​វិធាន​ការណ៍​បែប​ណា​ ដើម្បី​ធានា​ថា​ការ​បង្កើតឱ្យ​មាន​​​សហជីព​នៅ​កន្លែង​ការ​ងារ​​នឹង​មិន​ទទួល​បាន​ការ​ធ្វើ​ទុក្ខបុកម្នេញ​ ឬ​ការ​បញ្ឈប់ក្រោម​ហេតុ​ផល​ផ្សេងៗ​?

A: ទី​មួយ ​ត្រូវ​តែ​មាន​ការ​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​ឡើង​វិញ​នៃ​ច្បាប់​ស្ដីពី​សហជីព​ ត្រូវ​ធានា​ថា​ត្រង់​ចំណុច​សិទ្ធិ​បង្កើត​សហជីព​ត្រូវ​តែ​ផ្ដល់​ឱ្យ​បាន​ពេញ​លេញ​ ដូច​ច្បាប់​ការងារ​ចាស់​ ហើយ​សិទ្ធិ​នៅ​ក្នុង​ការ​ចូល​រួម​ ឬ​ក៏​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​ផ្សេងៗ​ត្រូវ​តែ​ផ្ដល់​ឱ្យ​បាន​ពេញ​លេញ​ ដូច​ច្បាប់​ចាស់ ​និង​អនុសញ្ញា​អន្តរជាតិ​ដែរ​ ហើយ​រួម​ទាំង​សិទ្ធិ​ធ្វើ​កូដកម្ម។​ ហើយ​បន្ទាប់​មក​គឺ​យើង​មើល​មន្រ្តី​រដ្ឋាភិបាល​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ឱ្យ​មន្រ្តី​ហ្នឹង​អនុវត្ត​ឱ្យ​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ​តាម​ច្បាប់​ កុំ​ឱ្យ​មាន​ការ​លំអៀង​ដោយ​សារ​តែ​គាត់​ជា​ទីប្រឹក្សា​ ដោយ​សារ​តែ​គាត់​មាន​ចំណុច​ពាក់ព័ន្ធ​ជា​មួយ​ក្រុមហ៊ុន​អ៊ីចឹង​ ធ្វើ​ឱ្យ​មាន​ការ​ដោះ​ស្រាយ​វា​មិន​មែន​កណ្ដាល​ វា​ទៅ​ជា​ផ្អៀង​ទៅ​វិញ​៕

Q: បាទសូមអរគុណ លោក អាត់ ធន់!

A: បាទ អរគុណច្រើន៕

ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ព្រមាន​​ចាត់វិធាន​ការ​​លើ​ម្ចាស់បុរី ឬអគារ​​​ដែល​​​កេង​ចំណេញ​​​​​ពី​ការ​ភ្ជាប់​សេវា​​អ៊ីន​ធឺណិត​

ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ (ក.ប.ទ) ព្រមាន​ចាត់​វិធានការ​​ផ្លូវច្បាប់​លើ​ម្ចាស់បុរី និង​អគារ​សហកម្ម​សិទ្ធិ​ដែល​ទារលុយជាថ្នូរនឹងការអនុញ្ញាត​ឱ្យ​​ត​ភ្ជាប់​បណ្ដាញ​សេវា​អ៊ីនធឺណិត​ចូល​ក្នុង​លំនៅដ្ឋាន​របស់​អ្នក​ប្រើប្រាស់នៅក្នុងបុរី និងអគារសហកម្មសិទ្ធិ។

ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍​បាន​បង្ហោះ​សេច​ក្តី​អំពាវ​នាវ​មួយ​លើ​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​របស់​ខ្លួន​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៥ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២២ ដោយ​អំពាវ​នាវ​ឱ្យ​ម្ចាស់​បុរី និង​អគារ​សហកម្ម​សិទ្ធិ​​មួយ​ចំនួន ត្រូវ​បញ្ឈប់ការទារ​លុយជាថ្នូរ​នឹង​ការ​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​តភ្ជាប់​បណ្តាញ​សេវា​អ៊ីនធឺ​ណិត​​ចូល​ក្នុង​បុរី និង​អគារ​សហកម្មសិទ្ធិ​​ដែល​ផ្ទុយ​នឹង​ច្បាប់​ស្តីពីទូរគមនាគមន៍ និង​បញ្ឈប់​ប្រតិបត្តិការផ្ដល់សេវាអ៊ីនធឺណិតដោយខ្លួនឯង និង​គ្មាន​អាជ្ញាបណ្ណ​ពី​និយ័តករ​ទូរគមនាគមន៍​កម្ពុជា​នៅក្នុងបុរី និងអគារសហកម្មសិទ្ធិ។  

ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ក៏បន្ថែម​ថា៖ «ក្នុង​ករណី​ម្ចាស់បុរី និង​អគារ​សហកម្ម​សិទ្ធិ​​មួយ​ចំនួន​តូច នៅតែបន្តធ្វើសកម្មភាពខាងលើ ក.ប.ទ នឹងចាត់វិធានការយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ ស្របតាមច្បាប់ស្ដីពីទូរគមនាគមន៍​ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តជាធរមាន»។

គួបញ្ជាក់ផងដែរថា សេចក្ដីអំពាវនាវនេះបានចេញបន្ទាប់ពីក្រុមការងារលើកកម្ពស់គុណភាព​សេវា​តា​មបុរីក្នុងរាជធានីភ្នំពេញចំនួន​៨​ក្រុម​ បានចុះ​ពង្រឹង​គុណភាព​សេវា​ទូរគមនាគមន៍​តាម​បុរី និង​អគារ​សហកម្មសិទ្ធិ ដោយទទួលបាននូវព័ត៌មានជាក់លាក់អំពីឧបសគ្គក្នុងការតភ្ជាប់  បណ្ដាញសេវាអ៊ីនធឺណិត ចូលក្នុង​បុរី និង​អគារ​សហកម្ម​សិទ្ធិ​មួយចំនួន​ក្នុង​រយ:ពេល​កន្ល​ង​មក​។ នេះ​បើ​តាម​សេចក្តី​អំពាវ​នាវ​របស់​ក្រសួង​ប្រៃសនីយ៍៕

ក្រសួង​ធនធាន​ទឹកជូនដំណឹង​​ពី​ការ​ប្រែប្រួល​​អាកាស​ធាតុ​ចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៦​ដល់​ ២២​ ខែ​វិច្ឆិកា​

ក្រសួង​ធនធាន​ទឹក​ និង​ ឧតុនិយម​នៅ​ថ្ងៃ​​អង្គារ​ បាន​ជូន​ដំណឹង​ឱ្យ​ដល់​​ប្រជាពលរដ្ឋ​អំពី​​បម្រែបម្រួល​​​អាកាស​​ធាតុ​ ក្នុង​រយៈ​ពេល​​​មួយ​​សប្តាហ៍​​ខា​ង​មុខ ដោយ​ក្នុ​ងតំបន់​ខ្លះ​នឹង​មាន​ភ្លៀង​ធ្លាក់​កម្រិតខ្សោយ ទៅបង្គួរ និងតំបន់​ខ្លះ​​មាន​លាយ​ឡំ​ផ្គរ និង​រន្ទះ​។

យោង​តាម​សេចក្តី​ជូន​ដំណឹង​​ របស់​ក្រសួង​ធនធានទឹក​ និង​​ឧតុនិយម​បាន​បង្ហោះ​លើ​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​ផ្លូវការ​របស់​ខ្លួន​កាល​ពីថ្ងៃ​​ទី​១៥​ ខែ​ វិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​ ២០២២ កម្ពុជា​នឹង​ទទួល​រង​ឥទ្ធិពល​ពី​ការជួប​ប្រសព្វ​គ្នា​នៃ​ជ្រលង​សម្ពាធ​ទាប​ក្នុង​កម្រិត​បង្គួរ​ដែល​រុញ​ទូល​មក​ពី​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ និង​ ទ្រនុង​សម្ពាធ​ខ្ពស់​ពី​ភាគ​ខាង​ជើង​ (ចិន) ក្នុង​កម្រិតខ្សោយ​។

បើតាម​សេចក្តី​ជូន​ដំណឹង​ខាង​លើ​បន្ថែម​ថា​ ស្ថានភាព​បែប​នេះ​នឹង​ ធ្វើ​ឱ្យ​តំបន់​បី​មាន​ការប្រែប្រួល​ ក្នុង​នោះ​រួម​មាន​តំបន់​ទំនាប​កណ្តាល​ សីតុណ្ហភាព​អប្បបរមា​ មាន​ពី​ ២៣-២៥​ អង្សាសេ​ និង​ សីតុណ្ហភាព​អតិបរមា មាន​ពី​ ៣៣-៣៥ អង្សាសេ ។

ក្នុង​នោះ​រាជធានី​-ខេត្ត នៅ​ភាគ​ខាង​ក្រោមនឹង​អាចមានភ្លៀង​ក្នុង​កម្រិត​ពី​ខ្សោយ​ទៅ​មធ្យម​ ក្នុង​នោះ​ក៏​អាច​មាន​ផ្នែកខ្លះ​ធ្លាក់​ជា​បង្គួរ​លាយ​ឡំ​ទៅ​ដោយ​ផ្គរ​ រន្ទះ​។ ចំណែកឯ​បណ្តា​ខេត្ត​នៅ​ភាគ​ខាង​លើ​ក៏​អាច​មាន​ភ្លៀង​ក្នុង​កម្រិត​ពី​ខ្សោយ​ទៅ​មធ្យម​ផងដែរ​។

ចំណែក​តំបន់​ខ្ពង់រាប​ សីតុណ្ហភាព​អប្បបរមា​ មាន​ពី​ ២២-២៤​ អង្សាសេ​ និង​ សីតុណ្ហភាព​អតិបរមា មាន​ពី​ ៣៤-៣៦ អង្សាសេ​ នឹង​អាចមាន​ភ្លៀង​ក្នុង​កម្រិត​ពីតិច​ទៅ​មធ្យម​៕​

រដ្ឋសភា​កម្ពុជា​នឹង​ធ្វើ​ជា​ម្ចាស់ផ្ទះ​រៀបចំ​កិច្ចប្រជុំ​មហាសន្និបាត​អន្តរសភា​អាស៊ាន​លើកទី​៤៣ នៅ​ចុង​ខែ​វិច្ឆិកា​នេះ​

រដ្ឋសភាជាតិ​​​កម្ពុជា​នឹង​ធ្វើ​ជា​ម្ចាស់ផ្ទះ​រៀបចំ​កិច្ចប្រជុំ​មហាសន្និបាត​អន្តរសភា​អាស៊ាន​ (AIPA) លើកទី​៤៣ ចាប់​ពី​ថ្ងៃទី​២០ ដល់​ថ្ងៃទី​២៥ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២២​ ក្រោម​មូលបទ «បោះ​ជំហាន​ជាមួយ​គ្នា​ ដើម្បី​និរន្តរភាព​ បរិយាប័ន្ន​ និង​ភាព​ធន់​របស់​អាស៊ាន​»។

​បើ​​តាម​សេចក្តី​ជូនដំណឹង​របស់​រដ្ឋសភា​ចេញ​ផ្សាយ​នៅ​ថ្ងៃទី​១៤ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២២​ បញ្ជាក់​ថា ពិធី​បើក​មហាសន្និបាត​ជា​ផ្លូវការ​នឹង​ប្រារព្ធ​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃទី​២១ វិច្ឆិកា វេលា​ម៉ោង​៩:៣០​នាទី ដោយ​មាន​ព្រះរាជសារ​ស្វាគមន៍​របស់​ ព្រះករុណា​ ព្រះបាទសម្តេច​ ព្រះបរមនាថ​ នរោត្តម​ សីហមុនី​ ព្រះមហាក្សត្រ​នៃ​កម្ពុជា ជូន​ដល់​មហាសន្និបាត​អន្តរសភា​អាស៊ាន​ លើកទី​៤៣​ផងដែរ​។  

ក្នុង​​សេចក្តី​ជូនដំណឹង​ដដែល​មនោះ​ថា អគ្គលេខាធិការ​រដ្ឋសភា​បាន​បន្ថែម​ថា​ ថ្នាក់ដឹកនាំ​ស្ថាប័ន​កំពូលៗ​របស់​កម្ពុជា​រួមមាន​ លោក សាយ ឈុំ ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា​ នឹង​អញ្ជើញ​ថ្លែង​សុន្ទរកថា​ស្វាគមន៍​ លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន សែន នឹង​ថ្លែង​សុន្ទរកថា​គន្លឹះ និង​លោក ហេង សំរិន ប្រធាន​រដ្ឋសភា និង​ជា​ប្រធាន​មហា​សន្និបាត​អន្តរសភា​អាស៊ាន​ លើកទី​៤៣ នឹង​អញ្ជើញ​ថ្លែងសុន្ទរកថា​ បើក​មហា​សន្និបាត​​អន្តរសភា​អាស៊ាន​ លើកទី​៤៣​។

នា​ពិធី​បើក​មហាសន្និបាត​នេះ​ផងដែ​រ ក៏​មាន​ការអញ្ជើញ​ចូលរួម​ពី​ឥស្សរជន​ជាន់ខ្ពស់​ព្រឹទ្ធសភា​ រដ្ឋសភា​ គណៈប្រតិភូ​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​អាយប៉ា​ ព្រម​ទាំង​វត្តមាន​ និង​គណៈប្រតិភូ​បណ្តា​ប្រទេស​ជា​អ្នក​សង្កេតការណ៍​ ភ្ញៀវ​ម្ចាស់ផ្ទះ​ និង​អង្គការ​ដៃគូ​ជា​ច្រើន​ទៀត​។

សេចក្តី​ជូនដំណឹង​ដដែល​បន្ថែម​ថា​ ក្នុង​អំឡុងពេល​នៃ​ការ​ប្រារព្ធ​ធ្វើ​មហាសន្និបាត​នេះ​ នឹង​មាន​កិច្ចប្រជុំ​តាម​គណៈកម្មាធិការ​ជំនាញ​​​អន្តរសភា​អាស៊ាន​ (AIPA) ​ ជាច្រើន​ ដែល​ប្រធាន​រដ្ឋសភា និង​សមាជិក​គណៈប្រតិភូ​ ចូលរួម​ប្រជុំ​រួមមាន​កិច្ចប្រជុំ​គណៈកម្មាធិការ​ប្រតិបត្តិ​ កិច្ចប្រជុំ​ពេញអង្គ​ កិច្ចប្រជុំ​គណៈកម្មាធិការស្ត្រី​ (WAIPA) កិច្ចប្រជុំ​សមាជិក​សភា​អាយប៉ា​វ័យក្មេង​ កិច្ចប្រជុំ​គណៈកម្មា​ធិការ​​នយោបាយ កិច្ចប្រជុំ​គណៈកម្មាធិការ​សេដ្ឋកិច្ច​ កិច្ចប្រជុំ​គណៈកម្មាធិការ​សង្គមកិច្ច​ និង​កិច្ចប្រជុំ​គណៈកម្មាធិការ​រៀបចំ​ជាដើម​។

គួរ​បញ្ជាក់​ដែរ​ថា​ អន្តរសភា​អាស៊ាន​ ដែល​ហៅ​កាត់ថា​ អាយប៉ា ​(AIPA)​ ជា​សភា​នៃ​បណ្ដា​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​(ASEAN) ទាំង​១០​រួមមាន​ ព្រុយណេ​ កម្ពុជា​ ឥណ្ឌូណេស៊ី​ ឡាវ​ ម៉ាឡេស៊ី​ មីយ៉ាន់ម៉ា​ ហ្វីលីពីន​ សិង្ហបុរី​ ថៃ​ និង​វៀតណាម​។

អន្តរសភា​អាស៊ាន​(AIPA)​ ជា​ការ​ប្រមូល​ផ្តុំ​សំឡេង​ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុង​សហគមន៍​អាស៊ាន​ ជា​ដៃគូ​របស់​អាស៊ាន​ ក្នុង​ការ​ជំរុញ​ឱ្យ​សម្រេច​បាន​នូវ​គោលដៅ​ និង​ចក្ខុវិស័យ​តែ​មួយ​របស់​សហគមន៍​អាស៊ាន​។ មហាសន្និបាត​អន្តរសភា​អាស៊ាន​បាន​ប្រារព្ធ​ធ្វើជា​រៀងរាល់​ឆ្នាំ​ ដោយ​ការ​ប្ដូរ​វេន​តាម​លំដាប់​អក្ខរក្រម​នៃ​ឈ្មោះ​ប្រទេស​ជា​អក្សរ​ឡាតាំង​៕

Q&A: ចាប៉ីដងវែង​ជាឧបករណ៍​ស្ថិត​ក្នុង​បញ្ជី​បេតិកភណ្ឌពិភពលោក​​​តែមិនសូវមាន​អ្នក​​រៀន

ចាប៉ីដងវែង​​ត្រូវ​បាន​ដាក់​បញ្ចូល​ទៅ​​ក្នុង​បញ្ជី​បេតិកភណ្ឌពិភពលោក​​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ៣០​ ខែ​វិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០១៦​ ក៏​ប៉ុន្តែ​ បើ​និយាយ​ពី​ទី​កន្លែង​បណ្តុះបណ្តាល​ការហាត់រៀន​ និង​ ទីផ្សារ​ចាប៉ី​ដង​វែង​វិញ​ គឺ​នៅ​មាន​កម្រិត​ទាប​ជាង​​ឧបករណ៍​តន្រ្តីសម័យ​។ មួយ​វិញ​ទៀត​ កូន​ខ្មែ​រមួយ​ចំនួន​​នៅ​តែ​មិន​ដែល​ស្គាល់​ អំពី​ឧបករណ៍​បុរាណ​ប្រភេទ​នេះ​នៅ​ឡើយ​។

Newsroom Cambodia បាន​សម្ភាសន៍​លោក​ ពេជ​ សារ៉ាត​ ជា​គ្រូ​បន្ត​វេន​បន្ទាប់​ពី​ព្រឹទ្ធាចារ្យ​ កោសល្យវោហារ​ គង់​ ណៃ​ នៃ​សហគមន៍​ចាប៉ី​អមតៈ​ (Community of Living Chapei) ។ លោក​ពេជ​ សារ៉ាត​ បាន​ផ្តល់​ជា​បទ​សម្ភាស​ដល់​សិក្ខាកាម​ Newsroom Cambodia គឺ​ កញ្ញា​មាស​ ដា​ អំពី​តូរ្យតន្រ្តី​ចាប៉ី​ដងវែង​នៅ​កម្ពុជា​។

Q:​ សូម​គោរព​ជម្រាប​សួរ​!

A: បាទ​, សូម​ជម្រាប​សួរ​!

Q: តើ​អ្វី​ទៅ​ដែល​ហៅ​ថា​ ចាប៉ី​ដងវែង​?

A: បាទ​, ឧបករណ៍​ចាប៉ី​ដងវែង​គឺ​ជា​ ឧបករណ៍​មួយ​ប្រភេទ​ដែល​មាន​អាយុ​កាល​យូរ​យារ​​ណាស់​មក​ហើយ​ ហើយ​ឧបករណ៍​នេះ​ជា​ឧបករណ៍​ខ្សែរ​​ដែល​ច្រៀង​អម​ជា​មួយ​សំនៀង​នៃ​សំឡេង​ដែល​ដេញ​បន្ត​គ្នា​ ឬ​ជា​តូរ្យតន្រ្តី​ដែល​ប្រគុំ​ឡើង​ដើម្បី​អប់រំ​ក្នុង​ការ​ក្រើនរំឭក​ ការ​លើក​ពី​ច្បាប់ទូន្មាន​ផ្សេងៗ​ ទៅ​ដល់​ប្រជាជនខ្មែរ​យើង​ ក៏​ដូច​ជា​បម្រើ​ទៅ​ឲ្យ​សោត​ឥន្រ្ទិយអារម្មណ៍​អ្នក​ស្ដាប់​ប្រកប​ទៅ​ដោយ​ភាព​ប៉ិនប្រសព្វ​និង​ ច្នៃ​ប្រឌិត​។

Q:​ តើ​តូរ្យតន្រ្តី​នៃ​ចាប៉ីដងវែង​ប្រភេទ​ណា​ដែល​គេ​ចាប់​អារម្មណ៍​ខ្លាំង​នៅ​ក្នុង​សង្គម​បច្ចុប្បន្ន​?

A: បាទ​, សម្រាប់​តូរ្យតន្រ្តី​ឧបករណ៍​ចាប៉ីដងវែង​នោះ​គឺ​នៅ​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ ដោ​យ​សារ​សកលភាវូបនីយកម្ម​ និង​ បច្ចេកវិទ្យា​ គឺ​មាន​ការច្នៃប្រឌិត​ទំនើបកម្ម​ ឃើញ​ថា​មាន​ការពេញនិយម​ វា​គឺ​ជា​អ្វី​ដែល​គេ​ទទួល​ស្គាល់​ទាំង​ក្មេង​ទាំងចាស់​ ទាំង​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​លោក​ទទួល​ស្គាល់​។ ឃើញ​ថា​យើង​ពី​មុន​ធ្លាប់​កេះ​ចាប៉ី​តែ​ឯងៗ​ទេ​ ហើយ​ការច្នៃ​ប្រឌិត​​នេះ​​ដែរ​​គឺ​ធ្វើ​យ៉ាង​ម៉េច​កុំ​ឲ្យ​ហួស​ព្រំដែន​ ច្នៃប្រឌិត​ប្រកប​ទៅ​ដោយ​ការអភិរក្ស​។ ដូច​ជា​ការលេង​ចាប៉ី​គ្នា​ ១០​នាក់​ ក្នុង​ពេល​តែ​មួយ​ ឬ​ក៏​ច្រៀង​ជា​ក្រុម​ ដោយ​មាន​ការ​លេបខាយ​ កំប្លុកកំប្លែង​ជា​ដើម​។

Q: តើ​តូរ្យតន្រ្តី​ឧបករណ៍​ចាប៉ីដងវែង​មាន​ការវិវត្ត​បែប​ណា​ដែរ​ បើ​ធៀប​ទៅ​នឹង​ពី​មុន​?

A: បើ​យោង​តាម​ការសិក្សា​ស្វែង​យល់​របស់​ខ្ញុំ​កន្លង​មក​ តាម​ការពិត​ទៅ​ចាប៉ីដងវែង​កាល​ពី​ដើម​ឬស​គល់​ដំបូង​ គឺ​ផ្នែក​នារី​ ផ្នែក​ស្រ្តី​ ដែល​ជា​ផ្នែក​រៀន​ចាប៉ី​ដងវែង​ ព្រោះ​សំឡេង​នេះ​ជា​សំឡេង​ផ្នែកនារី​ ព្រោះ​ថា​សំឡេង​ចាប៉ី​វា​ឆ្មាៗ​ តូច​ លន្លង់លន្លោច ពីរោះពិសារ​។ ដល់ពេល​ក្រោយៗ​មក​ទៀត​បែរ​ជាមាន​តែ​បុរស​ទៅ​វិញ​ ដែល​ជា​អ្នក​ប្រគុំ​ ហើយ​ជា​ធាតុ​ពិត​ចាប៉ីដងវែង​នេះ ​គឺ​លេង​បាន​ទាំង​បុរស​ ទាំង​នារី​ ក្នុង​ការប្រគុំ​។

តែ​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​​គឺ​សង្កេត​ឃើញ​ថា​ ខាង​នារី​គឺ​តិច​បំផុត​ ដោយ​សារ​តែ​​គាត់​មិន​សូវ​ចាប់​អារម្មណ៍​ ហើយ​ខ្ញុំ​តែង​តែ​សួរ​គាត់​ គាត់​ថា​ដោយ​សារ​តែ​ខ្លាច​ខុស​គ្រូ​ ហើយ​គាត់​និយាយ​ថា ​ចាប៉ីដងវែង​គឺ​សម្រាប់​តែ​បុរស​ទេ​។ មួយ​វិញ​ទៀត​ខ្ញុំ​សាក​ល្បង​​ចាប៉ីដងវែង​នៅ​តាម​ថ្នាក់​ទី​៧​រួច​ហើយ​ ក្នុង​ចំណោម​សិស្ស​ ៣០​-៤០​ នាក់​ហ្នឹង​គឺ​គាត់​អត់​ស្គាល់​ចាប៉ីដងវែង​ទេ​ ភាគ​ច្រើន​គាត់​ស្គាល់​តែ​ហ្គីតា​ បើ​និយាយ​ពី​កន្លែង​លក់​ចាប៉ី​វិញ​គឺ​អ្នក​ជាវ​ចាប៉ី​តែង​និយាយ​ថា​ អើយ​អភ័ព្វ​ណាស់​ឧបករណ៍​ចាប៉ី​មិន​មាន​ហាង​លក់​តាម​ដង​ផ្លូវ​ធំៗ​ដូច​ឧបករណ៍​តន្រ្តី​សម័យ​នោះ​ឡើយ​។

Q: តើ​ចាប៉ីដងវែង​គេ​និយម​លេង​នៅ​ពេល​ណា​?

A: បាទ​, សម្រាប់​ការពេញនិយម​គឺ​ ឃើញ​ថាកា​រពេញនិយម​គឺ​ទៅតាម​កម្មវិធី​ផ្សេងៗ​ ប៉ុន្តែ​អ្វី​ដែល​យើង​ចាប់​អារម្មណ៍​ ដែល​ខ្ញុំ​កាល​ពី​ចូល​ប្រលូក​មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន​ហ្នឹង​ គឺ​មាន​នៅ​ក្នុង​កម្មវិធី​បុណ្យ​៧​ថ្ងៃ​ដែរ​ ដោយ​សារ​តែ​មាន​ការ​ផ្ដែផ្ដាំឲ្យ​ចេះ​ថែរក្សា​ចាប៉ីដងវែង​ពី​សំណាក់​ម្ចាស់​សព​។

Q: តើ​យើង​អាចរៀន​ចាប៉ីដងវែង​តាម​រយៈ​ណា​?

A: សម្រាប់​ចាប៉ីដងវែង​គឺ​ មាន​កម្មវិធី​បង្រៀន​ផ្ទាល់​ និង​តាម​រយៈ​អនឡាញ​ ដោយ​អាច​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ផេក​​សហគមន៍​ចាប៉ីអមតៈ​ ដែល​មាន​ជា​ភាសា​អង់គ្លេស​ Community of Living Chapei ឬ​តាម​លេខ​ទូរស័ព្ទ​ ០៩២ ៦៧៥ ៣២៣ ០១០ ៦២៥ ៤៣៩ ឬ​ក៏​តាម​រយៈ​តេឡេក្រាម​ ០៩៥ ៩៦៤ ៩៥០។

Q: សូម​លោក​ ជួយ​ផ្តល់​ជា​ការ​យល់ឃើញ​ ក៏​ដូច​ជា​សារ​មួយ​ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​​ចាប៉ី​ដងវែង​នៅ​កម្ពុជា​។

A: បាទ​, ក្នុង​នាម​ខ្ញុំ​ជា​សិល្បករ​ ក៏​ដូច​ជា​គ្រូ​ចែក​រំលែក​នៃ​ឧបករណ៍​ចាប៉ីដងវែង​ ខ្ញុំ​សូម​លើកទឹកចិត្ត​ដល់​ពុកម៉ែបងប្អូន​ថា​ ចាប៉ីដងវែងមិន​ចាំ​បាច់​ទាល់​តែ​​យើង​រៀន​ពូកែ​​ចាំ​រៀន​កើត ​គឺ​មិនមែន​ទេ​ ព្រោះ​នេះ​គឺ​ជា​ការស្រឡាញ់​ ការចូលរួម​ ជា​ភារកិច្ច​ កាតព្វកិច្ច​កូនខ្មែរ​យើងគ្រប់ៗ​រូប​ ក្នុង​នាម​ធានា​កិច្ចការ​ការពារវប្បធម៌​ខ្មែរ​ ដែល​បុព្វបុរសខ្មែរ​​បាន​បន្សល់​ទុក​តាំង​ពី​ដើម​មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន​។

ជា​ចុង​ក្រោយ ​ខ្ញុំ​សូមចិត្ត​ពុកម៉ែបងប្អូន​ឈប់​យល់​ច្រឡំ​ថា​ រៀន​ចាប៉ីដងវែង​ធ្វើ​ឲ្យ​ពិកា​ភ្នែក​ ខ្ញុំ​សូម​អង្វរ ​កុំ​ប្រើ​ពាក្យ​ហ្នឹង​​សម្រាប់​កូន​ខ្មែរ​យើង​ជំនាន់​ក្រោយ​ ពី​ព្រោះ​ពាក្យ​នេះ​គឺ​ធ្វើ​ឲ្យ​មនុស្សម្នា​គេ​ខ្លាច ​គេមិន​ចង់​រៀន​ចាប៉ី​ទេ​ នេះ​គឺ​ជា​ពាក្យ​ភាន់​​ច្រឡំ​មួយ​​ហើយ​មួយ​វិញ​ទៀត​ នៅ​បច្ចុប្បន្ន ​ទៅ​អនាគត​ខាង​មុខ ​ឧបករណ៍​ចាប៉ីដងវែង​នេះ​​បាត់បង់​យ៉ាង​ណា​ ក៏​យើង​មិន​អាច​បន្ទោស​បុព្វ​បុរស​ខ្មែរ​បាន​ឡើយ​ ព្រោះ​គាត់​បាន​បន្សល់​ទុក​ឲ្យ​កូន​ខ្មែរ ​ថែរក្សា​បន្ត​។ ដូច្នេះ​ហើយវា​គឺ​ជា​ កំហុស​របស់​យើង​ក្នុង​នាម​បច្ចុប្បន្ន​ និង​អនាគត​​ដែល​មិន​ចូលរួម​ក្នុង​ការថែរក្សា​ រួម​លើកទឹកចិត្ត​ រួម​គ្នា​លើក​កម្ពស់​ និង​ផ្ដល់​ឱ​កាស​ចំពោះ​អ្នក​ចាប៉ី​ឲ្យ​ចូល​រួម​ក្នុង​កម្មវិធី​ផ្សេងៗ​ដូច​តន្រ្តី​សម័យ​ដែរ​។

Q: សូមអរគុណ​លោក​ ពេជ​ សារ៉ាត។​

A: បាទ សូមអរគុណ៕

Q&A៖ គម្រោងអាជីវកម្ម ​«សត្វ២១» របស់យុវជនមួយក្រុមនឹងផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់អតិថិជន​ដែល​មាន​សត្វចិញ្ចឹម

កម្មវិធីប្រកួតប្រជែង ​«យុវជន២១» ក្រោមប្រធានបទ៖ ​«សហគ្រិនឌីជីថល៖ គំនិតផ្ដួចផ្ដើម អាជីវកម្ម​ក្នុងគន្លងថ្មី​» ត្រូវបានរៀបចំឡើង និងស្ថិតក្រោមគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់លោក​ ហង់ ជួនណារ៉ុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា​ ដោយ​បានរកឃើញ ម្ចាស់​ជ័យ​លាភី​លេខ​មួយ​ក្នុ​​ងការប្រកួតប្រជែងនេះ ដែលបានទៅលើក្រុមយុវជនមួយក្រុម មកពី​សាកល​វិទ្យាល័យ​កម្ពុជា​ក្រោម​គម្រោង​អាជីវកម្ម ​«សត្វ២១» របស់ពួកគេ បន្ទាប់ពី​ឆ្លងកាត់​ការជម្រុះ​ជាច្រើន​វគ្គ​កន្លង​មក។

ប្រធានក្រុមយុវជនគម្រោង ​«សត្វ២១» លោក ស៊ិន សុខសិនិទ្ធ បានផ្ដល់កិច្ចសម្ភាសដល់​សិក្ខាកាម Newsroom Cambodia កញ្ញា ប៉ូញ សោភ័ណ អំពីដំណើរការ និង​អត្ថប្រយោជន៍​នៃ​គម្រោង​របស់​ពួកគេ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២​ កន្លងទៅ៖

Q៖ ជម្រាបសួរ សិនិទ្ធ!

A បាទ ជម្រាបសួរ សោភ័ណ! អរគុណណាស់ដែលចាប់អាម្មណ៍អំពីគម្រោងរបស់ពួកយើង។

Q៖ ជាដំបូងសូមសិនិទ្ធជួយ​ណែនាំខ្លួន និងសមាជិកក្រុមបន្តិចមកបានទេ?

A បាទ! ខ្ញុំបាទ ស៊ិន សុខសិនិទ្ធ ជាប្រធានក្រុមនៅក្នុងគម្រោងអាជីវកម្មសត្វ២១ ដែលមកពី ខាងសាកលវិទ្យាល័យកម្ពុជា។ នៅក្នុងក្រុមរបស់ខ្ញុំមានសមាជិក ៦នាក់​ និងគ្រូបង្វឹកម្នាក់ ដែលគាត់មានឈ្មោះថា លោកគ្រូ ឡូ បរិញ្ញា និងសមាជិកទាំង ៦ នាក់ទៀតនៅក្នុងក្រុមរួម មានខ្ញុំ ស៊ិន សុខសិនិទ្ធ កញ្ញា វ៉ុន ពិដោ  កញ្ញា ថុង សំណាង កញ្ញា ថាច់់ ចន្ធី កញ្ញា លូ គីមឡាង និងចុងក្រោយ​ កញ្ញា គីម សោភ័ណអេលីស។

Q៖ តើអ្វីទៅជាគម្រោង​​ «សត្វ២១»?​ តើវាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណងអ្វី?

A ​«សត្វ២១» គឺជាគម្រោងមួយដែលផ្តោតទៅលើសត្វចិញ្ចឹមគ្រប់ប្រភេទ វាដើរតួជាឈ្មួញ កណ្ដាលបែបឌីជីថលដែលប្រមូលផ្ដុំទៅដោយហាងអាជីវកម្មសត្វ ហើយពួកយើងនឹងផ្សារ​ភ្ជាប់​ទំនាក់ទំនងរវាងអ្នកលក់ និងអ្នកទិញទៅតាមគេហទំព័រ និងអេប [app] របស់​ពួកយើង​ផង​ដែរ។

គម្រោង ​«សត្វ២១» ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណងបម្រើផលប្រយោជន៍ដល់ម្ចាស់សត្វ ចិញ្ចឹមទាំងអស់ទូទាំងប្រទេសក្នុងករណីពួកគាត់ត្រូវការសេវាកម្មអ្វីមួយដែលទាក់ទងនឹងសត្វចិញ្ចឹម និងដើម្បីធានាបាននូវការលើកកម្ពស់ការចិញ្ចឹមសត្វនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងន័យ កាត់​បន្ថយ​សត្វអាណាថាដែលគ្មានអ្នកចិញ្ចឹម។

Q៖ តើគម្រោង​ «សត្វ២១» នឹងត្រូវបង្កើតឡើងក្នុងទម្រង់អ្វីដែរ?

A សម្រាប់គម្រោងរបស់ពួកយើង គឺយើងនឹងបង្កើតចេញជាអេប ហើយក៏មានវេបសាយផង ដែរ។ ក្រុមពួកយើងសង្ឃឹមថា ប្រជាពលរដ្ឋ និងជាពិសេសចំពោះអ្នកដែលស្រឡាញ់សត្វ ចិញ្ចឹមដែលជាអតិថិជនរបស់យើង នឹង​អាច​ទាញ​យក​ផល​ប្រយោជន៍​បាន​ច្រើន​ពី​ការប្រើ​ប្រាស់​​គម្រោង​របស់​ពួកយើង ហើយយើងក៏សង្ឃឹមថា ពួកគាត់នឹងលែងខ្វាយខ្វល់ ពិបាក​ចិត្ត​ក្នុងការ​ស្វែងរកសេវាកម្មផ្សេងៗសម្រាប់មើលថែសត្វចិញ្ចឹមរបស់ពួកគាត់ទៀតហើយ។

Q៖ សូមជួយប្រាប់ត្រួសៗអំពីដំណើរការមួយចំនួនក្នុងការប្រើប្រាស់អេប ​«សត្វ២១» បានទេ?

A អតិថិជនដែលជាអ្នកប្រើប្រាស់អាចធ្វើការតំឡើងអេប ​«សត្វ២១» បានដោយឥតគិតថ្លៃ។ នៅក្នុងនោះផងដែរ វាអនុញ្ញាតឱ្យអតិថិជនធ្វើការកុម៉្មង់ និងកក់ទុកនូវសេវាកម្មជាច្រើនដែល ទាក់ទងនឹងសត្វ ដូចជាការកក់ណាត់ជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីធ្វើការពិគ្រោះយោបល់ និងព្យាបាល ដល់សត្វចិញ្ចឹមគ្រប់ប្រភេទ។ ក្រៅពីនេះក៏នៅមានសេវាកម្មមើលថែទាំសត្វផ្សេងៗជាច្រើន ទៀតដោយរួមមានទាំងការងូតទឹក បោសសម្អាត ទទួលបញ្ញើសត្វនៅពេលដែលពួកគាត់មាន ធុរកិច្ចចាំបាច់ត្រូវទៅឆ្ងាយអីជាដើម។ លើសពីនេះទៅទៀតអតិថិជនអាចធ្វើការកម្មង់នូវរបស់ ប្រើប្រាស់ និងចំណីរបស់សត្វចិញ្ចឹមពួកគាត់ ដោយ​យើង​ក៏​មាន​នូវ​សេវា​ដឹក​ជញ្ជូន​ផ្ដល់​ជូន​ទូទាំង​ខេត្ត-ក្រុង​ផងដែរ។

Q៖ ទន្ទឹមនឹងការផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់អ្នកប្រើប្រាស់ តើក្រុមត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហា និងផលវិបាកអ្វីខ្លះក្នុងការបង្កើតគម្រោង ​«សត្វ២១» នេះឱ្យចេញជារូបរាង?

A ចំពោះបញ្ហានិងផលវិបាកក៏ពួកយើងមានច្រើនគួរសមដែរ ដែលបញ្ហាចម្បងទីមួយនោះគឺ ដើមទុនសម្រាប់ដំណើរការគម្រោងនេះឡើង ដោយហេតុថាឥលូវនេះពួកយើងនៅមិនទាន់ មានដើមទុនគ្រប់គ្រាន់ និងមិនទាន់មានអ្នកចូលមកសហការបង្កើតវាឡើងជាមួយយើងនៅ ឡើយទេ។ បញ្ហាធំទីពីរគឺ ពួកយើងមិនមានទិន្នន័យបង្ហាញច្បាស់លាស់ ដែលធ្វើឱ្យយើងមាន ការពិបាកខ្លាំងក្នុងការស្វែងរកទីកន្លែង និងកំណត់ចំនួនពេទ្យសត្វនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង ដោយសារតែការចិញ្ចឹមសត្វនៅក្នុងប្រទេសយើងសព្វថ្ងៃនៅមិនទាន់ទូលំទូលាយនៅឡើយ។ បញ្ហាបន្ទាប់របស់ពួកយើងគឺ ការទូទាត់និងកំណត់ចំនួនទឹកប្រាក់ពីដៃគូសហការរបស់យើង វាមានភាពស្មុគស្មាញខ្លាំង ដែលទាមទារឱ្យយើងត្រូវចំណាយពេលវេលា និងកម្លាំងញើស ឈាមច្រើនដើម្បីសម្រេចវាបាន មួយវិញទៀតវាចាំបាច់ត្រូវការការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់បំផុត ជាមួយដៃគូសហការដើម្បីធានាបានថា ពួកយើងទាំងសងខាងស្មោះត្រង់មិនកេងចំណេញពី គ្នាអីជាដើម។

Q៖ តើក្រុមសង្ឃឹមថានឹងជោគជ័យដល់កម្រិតណាសម្រាប់គម្រោងអាជីវកម្មមួយនេះ? ហើយ​អ្វី ដែលជំរុញឲ្យក្រុមមានសង្ឃឹមដល់កម្រិតនោះ?

A ក្រុមយុវជន ​«សត្វ២១» របស់យើងមានសង្ឃឹមខ្ពស់ក្នុងការទទួលបានជោគជ័យ ព្រោះ ​«សត្វ២១» ជាគម្រោងអាជីវកម្មដំបូងបង្អស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលមិនធ្លាប់មានអ្នកណា ធ្វើវាពីមុនមកទេ និងជាពិសេសដោយសារភាពសាមគ្គីនៅក្នុងក្រុមបូកផ្សំជាមួយនឹងការទទួល បានការហ្វឹកហាត់ល្អពីគ្រូបង្វឹកផ្ទាល់ និងការគាំទ្រ ជួយជ្រោមជ្រែងពីអ្នកនៅជុំវិញខ្លួនដែលជា កម្លាំងចិត្តរបស់ពួកយើងក្នុងការដាក់ចិត្តធ្វើវាឱ្យអស់ពីលទ្ធភាព។

Q៖ តើសិនិទ្ធអាចជួយបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍ផ្ទាល់ខ្លួនក្នុងនាមជាប្រធានក្រុមគម្រោង ​«សត្វ២១» និង ចំណាប់អារម្មណ៍របស់ក្រុមដែលទទួលបានជ័យលេភីលេខ ១ ក្នុងកម្មវិធី ប្រកួតប្រជែងរបស់ក្រសួងអប់រំនេះបានទេ?

A ពួកយើងរំភើបខ្លាំងរកអ្វីប្រៀបមិនបានទេពេលនោះ អ្វីដែលយើងខំតស៊ូពុះពារកន្លងមកគឺ បានសម្រេច តាមអ្វីដែលយើងចង់បាននិងសមទៅនឹងការលះបង់របស់ពួកយើងពេលកន្លង មក​ និងអ្វីពិសេសដែលជំរុញឱ្យពួកយើងទទួលបានជោគជ័យលើកនេះគឺភាពសាមគ្គី អត់ឱន និងការចែករំលែក ចេះស្ដាប់យោបល់គ្នាទៅវិញទៅមកនៅក្នុងក្រុម។

ក្នុងនាមខ្ញុំជាប្រ ធានក្រុមម្នាក់ ខ្ញុំពិតជា​រីករាយ​ខ្លាំង​ណាស់​ដែល​មាន​ឱកាស​បាន​ស្គាល់ និង​ធ្វើការ​ជាមួយ​អ្នក​ទាំងអស់គ្នានៅក្នុងក្រុមនេះ។ ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា នេះ​ជា​ពេល​វេលា​ដ៏​វិសេស​វិសាល​មួយ​សម្រាប់ខ្ញុំ។​ ពួកយើង​ចាប់ផ្ដើម​ពី​អ្នក​ដែល​មិន​ធ្លាប់​ស្គាល់គ្នា​ក្លាយ​ទៅ​អ្នក​ដែល​ជិតដិត រាប់អាន​គ្នាដូចបងប្អូន និងទទួលបានជោគជ័យ សាទរជាមួយគ្នា។

Q៖ ជាចុងបញ្ចប់ តើសិនិទ្ធមានជាសារផ្ដាំផ្ញើរទៅដល់អតិថិជន ដែរឬទេ ដោយប្រាប់ពួកគាត់ ថា មូលហេតុអ្វីបានជាពួកគាត់គួរជ្រើសរើសប្រើប្រាស់អេប ​«សត្វ២១» របស់ក្រុម?

A ជាចុងក្រោយ បើសិនជាក្រុមពួកខ្ញុំអាចបង្កើតអេបមួយនេះឡើង ខ្ញុំសុំឱ្យអ្នកដែលចិញ្ចឹម សត្វ​គ្រប់គ្នាឈប់គិត ​និង​ឈប់ព្រួយបារម្ភពីកង្វះសេវាកម្មមើលថែទាំសត្វរបស់ពួកគាត់តទៅ ទៀតទៅ។​ បើសិនពួកគាត់មានការព្រួយបារម្ភពីសត្វចិញ្ចឹមរបស់គាត់ សុំឱ្យពួកគាត់យកអេប របស់ខ្ញុំមកដាក់ពីខាងមុខ ដោយពួកខ្ញុំធានាបាននូវសុខសុវត្ថិភាពជូន ទោះបីសត្វរបស់ពួក គាត់មានបញ្ហាអ្វី និងធ្ងន់ធ្ងរដល់កម្រិតណាក៏ដោយ ពួកខ្ញុំនឹងព្យាយាមឱ្យអស់ពីលទ្ធភាពដើម្បី ព្យាបាលជូន៕

Q&A៖ ​សេរីភាព​របស់​អ្នកសារព័ត៌មាន​នៅកម្ពុជានៅ​តែមាន​កម្រិត

កម្ពុជា​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ចំណាត់​ថា្នក់​ទី​១៤៤ ​ក្នុង​ចំណោម​១៨០​ប្រទេស​នៃ​សន្ទស្សន៍​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​សកល​ឆ្នាំ​ ២០២១។​ នេះ​បើ​តាម​ការ​វាយ​តម្លៃ​របស់​អង្គការ​អ្នក​កាសែត​គ្មាន​ព្រំដែន (Reporters Without Borders) ​ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ ប្រទេស​បារាំង។​ ប៉ុន្តែ​សម្រាប់​ឆ្នាំ​២០២២ ​នេះ​ អង្គការ​នេះបាន​ឱ្យ​ដឹង​ថា កម្ពុជា​ទទួល​បាន​ចំណាត់​ថ្នាក់​ទី​ ១៤២ ​ក្នុង​ចំណោម​ ១៨០ ​ប្រទេស។ ចំណាត់​ថ្នាក់​នេះ​បន្ត​បង្ហាញ​ថា​ សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​នៅ​កម្ពុជា​នៅ​មិនទាន់​មាន​ភាព​ល្អ​ប្រសើរនៅឡើយ​ទេ។

លោក សេង ថៃ​ ជា​អ្នកសារព័ត៌មាន​នៃ​វិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យេ VOD បាន​ផ្តល់​កិច្ច​សម្ភាស​​ជាមួយ លោក ស៊ឹម ចាន់សំណាង​ដែលជា​សិក្ខាកាម​របស់​ Newsroom Cambodia អំពី​សិទិ្ធ​សេរីភាព​របស់​អ្នកសារព័ត៌មាន​ក្នុង​ប្រទេសកម្ពុជា​។

Q: សួស្តី​លោក! តើ​លោក​អាច​ណែនាំ​ខ្លួន​បន្តិច​បាន​ទេ​?

A: បាទ! ខ្ញុំ​ឈោ្មះ សេង ថៃ បច្ចុប្បន្ន​ជា Sub-Editor (អ្នក​កែសម្រូល​រង) នៅ​ក្នុង VOD និង​ជាអ្នក​បណ្តុះបណ្តាល​ទៅ​លើ​ពលរដ្ឋ​អ្នកសារព័ត៌មាន​។

Q: តើ​លោក​អាច​ពន្យល់​ថា​អ្វីជា​សិទិ្ធ​សេរីភាព​អ្នកសារព័ត៌មាន​?

A: សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​គឺ​សំដៅ​ទៅលើ​សេរីភាព​ផ្នែក​គំនិត​នៅក្នុង​ការ​សរសេរ​អត្ថបទ​ណាមួយ ឬ​ប្រធាន​រឿង​ណាមួយ​ដែល​អ្នកសារព័ត៌មាន​គាត់​មាន​សិទ្ធិ​នៅក្នុង​ការ​សរសេរ​អត្ថបទ ដោយ​មិនមាន​ការ​ភ័យខ្លាច ដោយ​មិនមាន​ការ​ព្រួយបារម្ភ​ពី​សុវត្ថិភាព ឬ​ក៏​មិនមាន​ការ​ភ័យខ្លាច​ក្នុង​ការ​សរសេរ​អត្ថបទ​របស់​ខ្លួន ឬ​ប្រធានបទ​ណាមួយ​ដែល​ខ្លួន​ចង់​និយាយ ឬ​សរសេរ​។ ជាពិសេស​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​រឿង​អំពើ​ពុករលួយ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​បញ្ហា​ព្រៃឈើ ឬ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​បញ្ហា​រសើបៗ​ផ្សេងៗ​ទៀត​ផងដែរ​។

Q: តើ​អ្នកសារព័ត៌មាន​បាន​ជួយ​ជា​ចំណែក​អ្វីខ្លះ​ដល់​សង្គម​?

A: ខ្ញុំ​គិតថា​អ្នកសារព័ត៌មាន​មាន​តួនាទី​សំខាន់​ណាស់​នៅក្នុង​ការ​ជួយ​ទៅ​ដល់​សង្គម​របស់​យើង​តាមរយៈ​ស្នាដៃ ឬ​ការ​សរសេរ​អត្ថបទ​របស់​ខ្លូន​ហ្នឹង ដើម្បី​បង្ហាញ​ពី​ការ​ពិត​ពី​រឿង​អ្វី​មួយ។ ហើយ​អ្នកសារព័ត៌មាន​មាន​តួនាទី​ដែល​ហៅថា​តួនាទី​ជា​ស្ពាន​មួយ ដែល​ជា​ឧទាហរណ៍​ជា​សាមញ្ញ​ថា​ជា​អ្នក​ដែល​ចម្លង​ព័ត៌មាន​ពី​រដ្ឋាភិបាល​ទៅ​កាន់​ប្រជាជន ហើយ​ពី​ប្រជាជន​ទៅ​កាន់​រដ្ឋាភិបាល នេះ​គឺជា​តួនាទី​មួយ​។ ហើយ​តួនាទី​មួយទៀត​ដែល​អ្នកសារព័ត៌មាន​សំខាន់​ដែរ​នោះ​គឺថាជា​អ្នក​ដែល​បាន​ផ្តល់​នូវ​ការ​ពិត​ទៅ​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​គាត់​មាន​ព័ត៌មាន​នៅក្នុង​ដៃ ព័ត៌មាន​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន នៅ​ក្នុង​ការ​សម្រេចចិត្ត​អ្វីមួយ​ដែល​ទាក់ទង​ទៅនឹង​ជីវភាព​ប្រចាំថ្ងៃ​របស់​ពួកគាត់ ​ឬក៏​បញ្ហា​ជីវិត​របស់​គាត់​ប្រចាំថ្ងៃ​ផងដែរ​។

Q: ហេតុអ្វី​បានជា​ព័ត៌មាន​ពិត​ជា​មាន​សារសំខាន់​សម្រាប់​សាធារណជន​?

A: ព័ត៌មាន​ពិតជា​មាន​សារសំខាន់​ដល់​សាធារណជន ​ពីព្រោះ​វា​ផ្តល់​ជា​ចំណេះដឹង​មួយ​ ពីព្រោះ​ព័ត៌មាន​មិនមែន​ត្រឹមជា​ការ​ឮ នៅ​ពេល​ដែល​យើង​ដឹង​រឿង​អ្វី​កើតឡើង​នោះ​ធ្វើ​ឱ្យ​យើង​ត្រៀម​ខ្លួន ឬ​បង្កា​រជាមុន​។ ជា​ឧទាហរណ៍ បើសិនជា​មាន​ករណី​ទឹកជំនន់​ ក្រសួង​​គាត់​ជូន​ជា​ដំណឹង​ទៅ​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ស្អែក​នឹង​មាន​បញ្ហា​អាកាសធាតុ​ប្រែប្រួល ​អ៊ីចឹង​ទៅ​អាច​នឹង​មាន​ទឹកជំនន់​ អ៊ីចឹង​ពេល​អ្នកសារព័ត៌មាន​គាត់​ទទួល​បាន​ព័ត៌មាន​ហ្នឹង​ គាត់​អាច​ផ្សព្វផ្សាយ​ទៅ​ប្រជាជន ​ជាពិសេស​នៅតាម​ដងទន្លេ​ ឬ​នៅ​មាត់សមុទ្រ​អ៊ីចឹង​ធ្វើឱ្យ​គាត់ដឹង​មុន គាត់​អាច​ពិចារណា​ដឹង​មុន ​ពួកគាត់​អាច​មាន​វិធី​ទប់ស្កាត់​។
មួយទៀត​ករណី​ចំណាកស្រុក​ អ៊ីចឹង​ពួកយើង​អាច​ដឹងថា​អ្នក​ដែល​ចំណាកស្រុក​តើ​ថា​ពួកគាត់​មាន​បញ្ហា​អ្វីខ្លះ​ប្រឈម​ ដូច្នេះ​គាត់​អត់​ដែល​ដឹងឮ​តើ​ធ្វើ​ចំណាកស្រុក​ហ្នឹង​វា​មាន​បញ្ហា​អ្វីខ្លះ​ ជួប​គ្រោះថ្នាក់​អ្វីខ្លះ​អ៊ីចឹង​ទៅ​។ តែ​នៅពេល​គាត់​បាន​ស្តាប់​ព័ត៌មាន គាត់​មាន​លក្ខណៈ​មួយ​ មាន​ការ​ថ្លឹងថ្លែង​គួរ​តែ​ប្រថុយ​ទៅ​ធ្វើ​ចំណាក​ស្រុក​នៅ​ក្រៅប្រទេស ​ឬ​អត់។​ អ៊ីចឹង​នេះ​ជា​សារសំខាន់​របស់​ព័ត៌មាន​។ ទាក់ទង​នឹង​រឿង​បោះឆ្នោត​ហ្នឹង​ក៏​សំខាន់​ដែរ​ នៅពេល​ដែល​ប្រជាពលរដ្ឋ​គាត់​ចេះ​ដឹង ប្រើប្រាស់​សិទ្ធិ​របស់​គាត់​ដើម្បី​ទៅ​ធ្វើ​ការ​បោះឆ្នោត ដែល​បាន​មក​ពី​ព័ត៌មាន​ឆ្វេង​ស្តាំ គឺ​ថា​អាច​ធ្វើឱ្យ​គាត់​មាន​ការ​សម្រេច​ត្រឹមត្រូវ​ក្នុង​ការ​បោះឆ្នោះ​ជ្រើសរើស​មេឃុំ ឬ​អ្នកដឹកនាំ​អ៊ីចឹង​ទៅ​។

Q: សម្រាប់​លោក​ផ្ទាល់ តើ​លោក​យល់ឃើញ​បែបណា​ទៅ​លើ​សិទ្ធិសេរីភាព​អ្នកសារព័ត៌មាន​ក្នុង​ប្រទេសកម្ពុជា​ដែល​ជា​ប្រទេស​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​លទិ្ធប្រជាធិបតេយ្យេ​?

A: បាទ! ខ្ញុំ​តែងតែ​និយាយ​ជាមួយ​មិត្តភក្តិ ហើយ​ខ្ញុំ​ប្រៀបធៀប​ទៅ​នឹង​បរិបទ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​​បច្ចុប្បន្ន ទៅ​នឹង​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០០៧ ២០០៨ នៅពេល​ដែល​យើង​អត់​ទាន់​មាន​ហ្វេកប៊ុក (Facebook)។ នៅ​ពេល​ដែល​យើង​ចង់​ចុះ​យក ឬ​ចង់​បាន​ព័ត៌មាន​មួយ យើង​ត្រូវ​ចុះ​ទៅ​ដល់​ទីកន្លែង ចុះ​ទៅ​ដល់​កន្លែង​ធ្វើ​សន្និសីទ​កាសែត​ទើប​យើង​អាច​យក​ព័ត៌មាន​បាន ហើយ​ខ្ញុំ​ប្រៀបធៀប​ថា​កាល​ហ្នឹង​សិទ្ធិសេរីភាព​ក្នុង​ការ​សរសេរ​ព័ត៌មាន​ក៏​ល្អ ការ​ប្រកួតប្រជែង​គ្នា​ក្នុង​ការ​ប្រកបរបរ​វិជ្ជាជីវៈ​ជា​អ្នកកាសែត​ក៏​ល្អ​។

ប៉ុន្តែ​បើ​យើង​ប្រៀបធៀប​នៅ​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ជាពិសេស​ក្រោយ​ព្រឹត្តិការណ៍​នយោបាយ​ដូចជា​ក្រោយ​ឆ្នាំ​២០១២ ២០១៣​ហ្នឹង ដែល​យើង​មាន​បញ្ហា​នយោបាយ​ធ្វើឱ្យ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​នៅ​ក្នុង​ប្រទេសកម្ពុជា​យើង​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ បើទោះបីជា​មិនមាន​រូបភាព​បាញ់សម្លាប់​ ឬ​ក៏​ចាប់​ដាក់​គុក​ស្តែងៗ​ក៏​ដោយ ប៉ុន្តែ​មើល​ទៅ​ដូចជា​អត់ទាន់​បើក​ទូលាយ​ ជាពិសេស​អ្នក​ដែល​ចង់​​សរសេរ​អត្ថបទ​ដែល​ខ្លួន​មាន​សេរីភាព​នៅក្នុង​ការ​គិត គឺ​ពួកគាត់​អត់ទាន់​ហ៊ាន​សរសេរ​បញ្ចេញ​ទេ​ ពីព្រោះ​ថា​ខ្លាច​សរសេរ​ទៅ​ប៉ះ​អ្នក​នេះ​ ប៉ះ​អ្នក​នោះ អាច​គេ​ប្តឹង​បរិហារកេរ្តិ៍​អ៊ីចឹង​ទៅ អាច​ប្រឈម​នឹង​ការ​ជាប់​ពន្ធធនាគារ​ជាដើម​។

អ៊ីចឹង​សេរីភាព​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​ខ្ញុំ​គិតថា​ហើយ​មើល​ឃើញ​ថា​មិនមាន​សេរីភាព​ពេញលេញ​ដូច​ឆ្នាំ​២០០៨ ២០០៩ នៅ​ពេល​ដែល​ខ្ញុំ​ចាប់ផ្តើម​អាជីព​ដំបូង ហើយ​មាន​សេរីភាព​ជាង​មុន​ពេល​២០១៧ ដែល​អំឡុង​មាន​វិបត្តិ​នយោបាយ​កន្លង​មក​នេះ​ឯង​។

Q: មាន​មតិ​ខ្លះ​លើកឡើង​ថា​អ្នកកាសែត​ជា​អ្នកសរសេរព័ត៌មាន​ញុះញង់​ សម្រាប់​លោក​យល់យ៉ាងណាចំពោះការ​លើកឡើង​នេះ​​?

A: ខ្ញុំ​យល់ថា​ការលើកឡើង​នេះ​ពិតជា​មិន​ត្រឹមត្រូវ​ទេ​ ព្រោះ​ការសរសេរ​របស់​អ្នកកាសែត​មិនមែន​ជា​ការ​ញុះញង់​ទៅ​លើ​នរណា​ទេ​ ប្រសិនបើ​អ្នកកាសែត​នោះ​គាត់​សរសេរ​តាម​វិជ្ជាជីវៈ​ លើកលែង​តែ​អ្នកកាសែត​ខ្លះ​គាត់​សរសេរ​លើក​ម្ខាង​ដាក់​ម្ខាង ហ្នឹង​បាន​ជា​ការ​សរសេរ​ញុះញង់​ ឬក៏​បន្ទាបបន្ថោក​ទៅ​លើ​ភាគី​ណា​មួយ។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ប្រសិន​ជា​អ្នកកាសែត​នោះ​មាន​បំពេញ​តាម​វិជ្ជាជីវៈ​របស់​គាត់​ ហើយ​សរសេរ​ទៅ​តាម​សាច់រឿង​ ឬ​ព្រឹត្តិការណ៍​ដែល​កើតឡើង​ ខ្ញុំ​គិតថា​វា​មិនមែន​ជា​ការ​ញុះញង់​ទៅលើ​ភាគី​ណា​មួយ​នោះ​ទេ​។

ហើយ​មួយទៀត​ការ​ចោទប្រកាន់​ថា​អ្នកកាសែត​សរសេរ​ញុះញង់​ដោយសារ​តែ​អ្នកកាសែត​មិនបាន​សរសេរ​លើក​សរសើរ​ពី​ខ្លួនឯង​ចំណុច​ល្អៗ​ ហើយ​ចោទ​ថា​ជា​ការ​ញុះញង់​នោះ​ក៏​វា​មិនត្រឹមត្រូ​វដែ​រ។ ជាធម្មតា​អ្នកកាសែត​មិនមែន​ចេះ​សរសេរ​គ្រប់​តែ​រឿង​ ហើយ​ក៏​មិន​ចេះ​សរសេរ​គ្រប់​ព្រឹត្តិការណ៍​ដែរ​ ពីព្រោះ​អ្នកកាសែត​គាត់​មាន​លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យ​ក្នុង​ការ​ឱ្យ​តម្លៃ​ថា​ព័ត៌មានណា​ជា​ព័ត៌មាន​គួរ​សរសេរ​ ហើយ​ព័ត៌មាន​ណា​មិនគួរ​សរសេរ​។

Q: តើ​លោក​ដែល​ធ្លាប់​ជួប​ការ​គំរាមកំហែង​ផ្សេងៗ​ទេ​ក្នុង​អំឡុងពេល​ដែល​ចុះ​យក​ព័ត៌មាន​?

A: កាល​បើ​ខ្ញុំ​បាន​ចាប់ផ្តើម​អាជីព​ដំបូង​ដូច​ឆ្នាំ​២០០៨ ២០០៩ ខ្ញុំ​មិន​ដែល​ទទួល​បាន​ការ​គំរាមគំហែង​ ឬអ្វី​ផ្សេងៗ​ទេ ប៉ុន្តែ​ពេល​ដែល​ខ្ញុំ​ចុះ​យក​ព័ត៌មាន​នៅ VOD នេះ​ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​ការ​ឃោសនា​បោះឆ្នោត និង​ការ​បោះឆ្នោត​ដោយសារ​ករណី​ហ្នឹង​ខ្ញុំ​ជួប​ផ្ទាល់​ពេល​ដែល​ខ្ញុំ​ចុះ​យក​ព័ត៌មាន​ឃោសនា​បោះឆ្នោត​គឺ​មាន​មន្រី្ត​គណបក្ស​កាន់អំណាច​គាត់​សុំ​បណ្ណ​យើង​ថត សុំ​បណ្ណ​យើង​មើល សួរ​យើង​ថា​មក​ពីណា​អ៊ីចឹង​ទៅ ហើយ​គេ​អត់​សូវ​សហការណ៍​ជាមួយ​យើង​ទេ​។

ទាក់ទង​នឹង​រឿង​មួយទៀត​នៅពេល​ដែល​យើង​ទៅ​យក​ព័ត៌មាន​នៅ​ពេល​មាន​ការ​បោះឆ្នោត ​បុរស​វ័យចំណាស់​ប្រហែល​ជា​អាជ្ញាធរ​គាត់​មក​សួរនាំ​យើង​អ៊ីចឹង ហើយ​ធ្វើឱ្យ​យើង​មាន​អារម្មណ៍​ភ័យខ្លាច​ មាន​អារម្មណ៍​មួយ​ថា​តើ​គាត់​ជា​នរណា​ហេតុអ្វី​បាន​ជា​គាត់​មាន​សិទ្ធិ​មក​សួរនាំ​យើង​ អ៊ីចឹង​នេះជា​អ្វី​ដែល​យើង​បាន​ជួប​ប្រទះ​ហ្នឹង​។

Q: ក្នុងនាម​លោក​ជា​អ្នកសារព័ត៌មាន​មួយរូប​តើ​លោកចង់​ឃើញ​ប្រទេសកម្ពុជា​មាន​សិទិ្ធ​សេរីភាព​សម្រាប់​អ្នកសារព័ត៌មាន​មាន​ភាព​ប្រសើរ​ជាង​នេះ​ដែរ​ឬទេ​? ហេតុអ្វី​?

A: បាទ! ពិត​ជា​ចង់​ឃើញ​។ តាម​ពិត​កន្លែង​ហ្នឹង​ដូច​តឹងទ្រូង​ដែរ នៅពេល​ដែល​យើង​ចង់​និយាយ​គេ​មិន​ឱ្យ​និយាយ​ មិន​ថា​គេ​មិន​ឱ្យ​និយាយ​តែ​បើ​និយាយ​ខ្លាច​ប៉ះ​ទៅ​ខ្លាច​មាន​បញ្ហា​។ អ៊ីចឹង​ខ្ញុំ​ចង់​ឱ្យ​សំណូមពរ​ទៅ​កាន់​រដ្ឋាភិបាល​សុំឱ្យ​គិតគូរពិចារណា​បើកលំហ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន​ឡើងវិញ ​ឱ្យ​អ្នកកាសែត​គាត់​មាន​សិទិ្ធសេរីភាព​ក្នុង​ការសរសេរ​ ក្នុង​ការ​ចុះ​យក​ព័ត៌មាន​ ហើយ​នៅ​ក្នុង​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ទៀត​។

ចំណុច​សំខាន់​មួយទៀត​គឺ​សុំ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​លុបចោល​មាត្រា​ណាមួយ​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​ការ​ចោទប្រកាន់​ទៅ​លើ​អ្នកកាសែត​ដូចជា ​បទ​ព្រហ្មទណ្ឌ​ បទបរិហាកេរ្តិ៍​ គឺ​សុំឱ្យ​លុបចោល​តែ​ម្តង​ទៅ​គឺ​ធ្វើ​បែបនេះ​ទើប​អ្នកកាសែត​គាត់​មាន​សេរីភាព​ពេញលេញ​នៅក្នុង​ការសរសេរ​អត្ថបទ​របស់ខ្លួន​ ហើយ​ចង់​បញ្ចេញ​ស្នាដៃ​អត្ថបទ​របស់​ខ្លួន​ឱ្យ​កាន់តែ​ល្អឡើង​។
ចំពោះ​និពន្ធ​នាយក ឬ​ក៏​ស្ថាប័ន​កាសែត​ផ្សេងៗ​ទៀត​ក៏​គួរតែ​ផ្តល់ឱកាស​ទៅ​ដល់​អ្នកកាសែត​ជំនាន់ក្រោយ​ឱ្យ​បញ្ចេញ​សេរីភាព​ក្នុង​ការ​សរសេរ​អត្ថបទ​របស់ខ្លួន​ដោយ​សេរី​ផង​ កុំ​ឱ្យ​មាន​ការ​រឹតត្បិត​ទៅ​ការ​សរសេរ​របស់​ពួកគាត់​ដែល​អនុវត្តន៍​ទៅ​តាម​បន្ទាត់​នៃ​ស្ថាប័ន​របស់​ខ្លួន​ ដើម្បី​ឱ្យ​អ្នក​កាសែត​ក្មេងៗ​ជំនាន់​ក្រោយ​គាត់​មាន​សេរីភាព​ពេញលេញ​ក្នុង​ការ​សរសេរ​អត្ថបទ​របស់ខ្លួន​ដោយ​សេរី​។

Q: បាទ អរគុណ​លោក​សម្រាប់​ការ​សម្ភាសន៍​មួយ​នេះ!

A: បាទ អរគុណ​៕

លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន​ សែន ​ អាក់ខាន​ចូលរួមកិច្ច​ប្រជុំ G20 និង​ APEC ក្រោយ​តេស្ត​ឃើញ​វិជ្ជមាន​កូវីដ​១៩​

លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អាក់ខាន​ចូលរួមកិច្ច​ប្រជុំ G20 នៅទីក្រុង​បាលី និង​កិច្ច​ប្រជុំ APEC ​នៅ​ទីក្រុង​បាងកក ក្នុង​សប្តាហ៍​នេះ បន្ទាប់​ពី​​​ធ្វើ​តេស្ត​ឃើញ​វិជ្ជមាន​ជម្ងឺ​កូវីដ១៩​ នៅ​ប្រទេស​ឥណ្ឌូនេស៊ី​។

​យោង​តាម​ទំព័រ​ហ្វេសប៊ុក​ផ្លូវការ​របស់​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ​សែន ដែល​បាន​បង្ហោះ​នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​អង្គារ ទី១៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២២​នេះ​បញ្ជាក់​ថា ​បើ​ទោះ​ជា​ពេទ្យ​ឥណ្ឌូនេស៊ី​បញ្ជាក់​ថា​លោក​វិជ្ជមាន​កូវីដ១៩​​យ៉ាង​ណា​ក្តី ​ក៏​លោក​មិន​មាន​អាការៈ​អ្វី​ប្លែក​នោះ​ឡើយ​។

នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន សែន​ សរសេរ​តាម​ន័យ​ដើម​​ថា​៖ «[…] ​ខ្ញុំ​មិន​ច្បាស់​ថា​មេរោគ​នេះ​មក​នៅ​ជាមួយ​ខ្លួន​ខ្ញុំ​ចាប់​ពី​ពេល​ណា​មក​នោះ​ឡើយ ​តែ​អ្វី​ដែល​ច្បាស់​ពេល​មក​ដល់​ពេទ្យ​ឥណ្ឌូនេស៊ី​យក​សំណាក​ពេល​ល្ងាច ​លុះ​ព្រឹក​ឡើង​បញ្ជាក់​ថា​វិជ្ជមាន​កូវីដ១៩​ដែល​យើង​ត្រូវ​តែ​ទទួល​ស្គាល់ ​បើ​ទោះ​ជា​ក្នុង​ខ្លួន​យើង​មិន​មាន​អាការៈ​ចម្លែក​ក៏​ដោយ​»។

នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រី​កម្ពុជា​​ នឹង​អវត្ត​មាន​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​កំពូល ​G20 ​ដែល​គ្រោង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៥​ និង​១៦​ ខែវិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០២២​។ បន្ថែម​ពី​នេះ​លោក​ក៏​នឹង​អាក់ខាន​អញ្ជើញ​ចូល​រួម​ក្នុង​កិច្ច​សន្ទនា​ក្រៅ​ផ្លូវ​ការ​របស់​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ ​APEC ​ដែល​ធ្វើ​នៅ​ទីក្រុង​បាងកក​ ថ្ងៃ​ទី​១៨​ ខែ​វិច្ឆិកា ​ឆ្នាំ​២០២២​ផង​ដែរ​។

លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន​ សែន​ និង​គណៈ​ប្រតិភូ​នឹង​ហោះ​វិល​ត្រលប់​មក​កម្ពុជា​វិញ​នៅ​ល្ងាច​ថ្ងៃ​​អង្គារ​នេះ​។

គួរ​រំឭក​ដែរ​ថា ​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ហ៊ុន​ សែន​ ដែល​ជា​ប្រធាន​ប្តូរ​វេន​អាស៊ាន​បាន​ដឹក​នាំ​កិច្ច​ប្រជុំ​កំពូល​អាស៊ាន​លើក​ទី​៤០​ និង៤១​ ​នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ និង​ទើប​បិទ​បញ្ចប់​កាល​ពី​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​នេះ​៕

ក្រដាសប្រាក់២០០រៀល និង២០០០រៀលថ្មីត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ចាប់ពីថ្ងៃនេះតទៅ

រដ្ឋាភិបាល​បានបង្ហាញ និងអនុញ្ញា​ត​ឱ្យ​ប្រើប្រាស់​ក្រដាស​ប្រាក់​២០​០រៀល និង​២០០០រៀ​ល​គំ​រូ​ថ្មី​ជាផ្លូវការ គិតចាប់ពីថ្ងៃប្រកាស​នេះត​ទៅ។

បើ​តាម​អនុក្រឹត្យ​​ស្តីពី​ការចេញ​ផ្សាយ​ធន​ប័ត្រ​ប្រភេទ​២០០រៀល និង២០០០រៀល គំរូថ្មី​ចេញ​នៅ​​ថ្ងៃទី​១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២២​នេះ​បញ្ជាក់​តាមន័យ​ដើម​​​ថា៖ «អនុញ្ញាតឱ្យចេញផ្សាយ ធ្វើ​ចរាចរ និងប្រើប្រាស់ក្នុងទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានូវធនប័ត្រប្រភេទ២០០រៀល​គំរូថ្មី ទន្ទឹមនឹងបណ្តាប្រភេទប្រាក់ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយ​រួចហើយ។ ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា មាន​ភារកិច្ចចេញសេចក្ដីប្រកាស ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយពីលក្ខណៈ​នៃធនប័ត្រប្រភេទ២០០​រៀល​នេះ»។​

ក្រដាសប្រាក់២០០រៀលប្រភេទថ្មី។

អនុក្រឹត្យ​ដដែល​​នេះ​បន្ថែម​ថា រដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី អគ្គ​ទេសាភិបាល​ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា រដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋលេខាធិការគ្រប់ក្រសួង-ស្ថាប័ន និង​អភិបាល​រាជធានី-ខេត្ត ក៏ត្រូវទទួលបន្ទុកអនុវត្តអនុក្រឹត្យនេះ តាមភារកិច្ចរៀងៗខ្លួន ចាប់​ពី​ថ្ងៃចុះ​ហត្ថ​លេខាតទៅ៕

Q&A៖ ការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងផ្ដល់ផលប៉ះពាល់ដល់ខ្លួនឯង​ គ្រួសារ​ និងសង្គម ជាពិសេសយុវជន

បច្ចុប្បន្ន​នៅ​តាម​ភូមិឃុំ​ស្ទើ​រតែ​គ្រប់​ខេត្ត​ក្រុង ទាំង​រាជធានី មាន​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​គ្រឿង​ស្រវឹង​យ៉ាង​ច្រើន ជាពិសេស​ក្នុង​ចំណោម​យុវវ័យ។ លោក យង់ គីមអេង ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍ និងសន្ដិភាព លើកឡើង​ថា ការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងផ្ដល់​ផលប៉ះពាល់ដល់ខ្លួនឯង​ គ្រួសារ​ និងសង្គម ជាពិសេសយុវជន។

ខាងក្រោម​នេះ​ជា​ការ​សម្ភាស​របស់កញ្ញា ខាន់ លីណា ជាមួយ​លោក យង់ គីមអេង ពាក់ព័ន្ធនឹង​ផល​ប៉ះពាល់​ពីការ​ប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ស្រវឹង៖


Q: ជម្រាបសួរលោក យង់ គីមអេង!


A: បាទ ជម្រាបសួរ!


Q: បច្ចុប្បន្នយើងឃើញ​មាន​ការផ្សព្វផ្សាយ​គ្រឿង​ស្រវឹង​ច្រើន​ទាំង​លើ​បណ្ដាញ​សង្គម​ Facebook និង​តាម​​​ទីសាធារណ:នានា​ ហើយ​ការផ្សព្វផ្សាយ​ឃើញ​មាន​ការចូលរួម​ពី​ក្រុម​តារា និង​អ្នក​មាន​ប្រាក់​ធំៗផង​។ តើការផ្សព្វផ្សាយ​​ពី​គ្រឿង​ស្រវឹង​​​​​​​​​​យ៉ាង​ទូលំទូលាយពេលបច្ចុប្បន្ន​នេះ​ បង្ក​​​ផល​ប៉ះពាល់​អ្វីខ្លះ​ដល់​សង្គម​?


A: ការផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មគ្រឿងស្រវឹងវាគ្មានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍អ្វី​សូម្បី​បន្តិច​បន្តួច​ដល់ ប្រជាពលរដ្ឋ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​។ ជា​ទូទៅវា​បំផ្លាញនូ​វ​សុខ​សន្តិភាព​ក៏ដូចជា​ស្ថិរភាព​សន្តិសុខ​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ទៅ​វិញ​ទេ ពីព្រោះ​ការលើកទឹក​ចិត្ត​ឱ្យ​មនុស្ស​ផឹ​កស្រា គឺ​មិនមែន​ជា​កត្តា​ដ៏​ល្អទេ។ អញ្ចឹង​បាន​ជា​ព្រះពុទ្ធ​លោក​សម្ដែ​ង​ថា ឱ្យ​យើង​វៀរចាក​សុរា ប៉ុន្ដែ​ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ យើង​ជា​អ្នក​កាន់​សាសនា​ព្រះពុទ្ធ​នាំ​គ្នាម​ក​ផ្សព្វផ្សាយ​គ្រឿង​ស្រវឹង ហើយ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ផឹ​កស្រា​ វា​ប្រាស​ចាក​ពី​ខ្លឹមសារ​រដ្ឋ​​​ធម្មនុញ្ញ​ដែល​យើង​និយាយ​ថា ព្រះពុទ្ធសាសនា​ជា​សាសនា​របស់រដ្ឋ​ នេះ​ជាវ​រឿង​មួយ​ដែល​គួរ​សោកស្ដាយ​។​

ម៉្យាងវិញ​ទៀតកា​រផ្សព្វផ្សាយ​គ្រឿង​ស្រវឹង​ ​ដូចជា​ការលើក​ទឹកចិត្ត​យុវជន​ឱ្យ​ប្រើប្រាស់គ្រឿ​ង​ស្រវឹង ហើយឃើញថាយុវជនជាច្រើន​បោះបង់​ការសិក្សា  មាន​យុវជន​ជាច្រើន​ក្លាយ​ជា​ក្រុម​បង​តូច​បង​ធំ មាន​យុវជន​ជាច្រើន​ងប់ងល់​ក្នុង​ការប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ស្រវឹង​នេះ​បង្ក​បញ្ហា​ទៅ​ដល់​សហគមន៍​ និង​ក្រុម​គ្រួសារ។ ​ហើយ​សាក​ពិចារណា​ទៅ​មើល​ថា តើ​អ្នក​ដែល​ផ្សព្វផ្សាយ​គ្រឿង​ស្រវឹង​គាត់​ចង់ឱ្យ​កូន​របស់​ខ្លួន​ផឹក​គ្រឿងស្រ​វឹងទេ​? ប្រហែល​ជា​គាត់​និយា​យថាមិនចង់ឱ្យទេ ប៉ុន្ដែ​សួរ​ថា​តើការផ្សព្វផ្សាយ​ឱ្យ​អ្នក​ដទៃ​ទៀត​ប្រើប្រាស់ តើវា​ជារឿង​ស្រប​តាម​ឆន្ទ:​បំណង​ពិត​ប្រាកដ​របស់​គាត់​ទេ? តើ​គ្រឿងស្រវឹង​វា​ជួយ​ផ្ដល់​ផល​អ្វី? យើង​ឃើញ​ថាវាផ្ដល់ផលប៉ះ​ពាល់​ដល់​សហគមន៍​ ប៉ះពាល់​ដល់​ជីវភាព​គ្រួសារ​ប្រសិន​ចង់​សង្គម​រីក​ចម្រើន​យើង​មិន​គួរ​ណាលើ​ក​ទឹក​ចិត្ត​ឱ្យ​ប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ស្រវឹង​ទេ​ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​យើង​គួ​រផ្ស​ព្វផ្សាយ​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​កាត់​បន្ថយ​ការប្រើប្រាស់​គ្រឿងស្រវឹង​ដើម្បី​លើក​កម្ពស់​ទៅ​ដល់​សុខភាព​សាធារណ: ដើម្បី​បញ្ចៀស​ស្រ្ដីពី​ហិង្សា​ផ្សេងៗ។

Q: កាលណាយុវជនប្រើប្រាស់ច្រើន តើវាអាចជំរុញ​ឱ្យ​មាន​ការប្រើប្រាស់​គ្រឿងញៀន ​ទេ​ដោយសារ​ បច្ចុប្បន្នគ្រឿងញៀនមានការកើនឡើងច្រើន?


A: ការសិក្សាស្រាវជ្រាវជាច្រើនរបស់អង្គការ UNODC គេបាន​រកឃើញ​ថា​ ការប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ស្រវឹង​ជា​ច្រកទ្វារ​ឈាន​ទៅ​រ​ក​ការប្រើប្រាស់គ្រឿង​ញៀន អ៊ីច៊ឹង​ឪពុក​ម្ដាយ​ឃើញ​កូន​ប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ស្រវឹង​ត្រូវ​តែ​ប្រុ​ង​ប្រយ័ត្ន​មែនទែន យូរ និង​ឆាប់​យុវជន​មួយ​ចំនួន​ក្លាយ​ខ្លួន​ទៅ​ជា​អ្នក​ប្រើប្រាស់​គ្រឿងញៀន ហើយបង្ក​បញ្ហា​កាន់​តែ​ធំ​ទៅ​ដល់​គ្រួសារ និង​សង្គម​ថែម​ទៀត​បាទ។

Q: បើសិនគ្រឿងស្រវឹងមិនល្អ តើហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាល​មិន​ទប់​ស្កាត់ ហើយ​មាន​កត្ដា​អ្វី​ខ្លះធ្វើ​ឱ្យ​ការផ្សព្វផ្សាយគ្រឿង​ស្រវឹង​មាន​ភាព​ទូលំ​ទូលាយ?


A: កត្តានេះ​ដោយសារ​ទីមួយ​មាន​ការពាក់ព័ន្ធ​ផលប្រយោជន៍​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ជាមួយ​នឹង​អ្នក​មាន​អំណាច​ខ្លះ ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​ឧស្សាហកម្ម​គ្រឿង​ស្រវឹង ដូច្នេះ​ហើយ​ទើប​មិន​អាច​កាត់​ផ្ដាច់ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​គ្រឿង​ស្រវឹងនេះបាន។​ ហើយ​ទីពីរ​អាច​មក​ពី​ការយល់​ច្រឡំ​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រម​ទាំង​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​ដែល​នៅ​តែ​យល់ថា គ្រឿង​ស្រវឹង​គឺអាច​ជួយ​បញ្ហាសុខភាព​របស់​ខ្លួន​បាន ហើយ​រឿង​ទីបី​ទៀត​ដែល​ដឹង​ថា​ប៉ះពាល់ហើ​យ​នៅ​តែ​ផ្សព្វផ្សាយ។​ អ្នក​ដែល​គេ​វិនិយោគ​ទៅ​លើ​គ្រឿង​ស្រវឹង​គេបាន​ការចំណេញ​ច្រើន ព្រោះ​គេ​ដឹង​ហើយ​គ្មាន​អ្វី​ដែល​ទទួល​បាន​ប្រាក់​ចំណេញ​ដូច​ការវិនិយោគ​គ្រឿង​ស្រវឹ​ងទេ​ អ៊ីច៊ឹ​ង​បា​ន​នាំ​គ្នា​ផលិត​ម៉ាក​ស្រា​ដែល​ល្បីៗ​ចេញ​ម​ក​ជា​បន្ដបន្ទាប់​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា។​


Q: សម្រាប់លោក បើប្រៀបធៀបជាមួយប្រទេសគេ តើវាខុសគ្នាយ៉ាងដូចម្ដេចដែរ ឧទាហរណ៍​នៅ​ថៃ​ប្រទេស​គេ​គ្មាន​ការដាក់​តាំង​ស្លាក​ប៉ា​ណូ​ស្រា ទាំង​នៅ​ប៉ែក​អាស៊ី ទាំង​នៅ​អឺរ៉ុប​ផង ហាក់​ដូចជា​មិន​សូវ​មាន​ភាព​ទូលំទូលាយ​ដូច​ប្រទេស​យើង​ទេ?

A: យើងឃើញថាបញ្ហាការផ្សព្វផ្សាយនៅបណ្ដាលប្រទេសជិតខាងយើងមានឡាវ វៀតណាម ដែលយើងល្បីថាមានការផឹកខ្លាំងៗ តែ​គេ​ក៏​មាន​ច្បាប់​ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​សង្គម​របស់​គេ។​ ថៃ​មាន​ច្បាប់។​​គេ​មាន​ច្បាប់​នេះ​យូរ​ហើយ។​ នៅ​តាម​ដង​ផ្លូវ​ចរាចរ​ណ៍​គ្មាន​ស្លាកប៉ាណូ ​គា្មន​ការផ្សព្វផ្សាយ​គ្រឿង​ស្រវឹង​ទេ។​ នៅប្រទេសកម្ពុជា​យើង​គឺ​ស្លាក​ស្រាបៀរ​នៅ​ដង្ហែ​នៅ​តាម​ដង​ផ្លូវ​ច្រើន​ជាង​ស្លាក​អ្វី​ទាំង​អស់ ជាពិសេស​ស្លាក​សញ្ញា​ចរាចរណ៍​មិន​សូវ​មាន​ទៅ​វិញ។​ ចង់ទប់​ស្កាត់ ​កាត់​បន្ថយ​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍​ ហេតុអ្វី​មិន​បន្ថយ​ផ្សព្វផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្ម​ ផ្ទាំង​ប៉ាណូ​គ្រឿង​ស្រវឹង​ហើយ​ជំនួស​វិញ​នូ​វ​ស្លាក​សញ្ញា​ចរាចរណ៍​? ដើម្បី​ងាយ​ស្រួល​កន្លែង​ខ្លះ​ទិស​ចរាចរណ៍​ទៅ​ណា​ទៅ​ណី​ ដូច​ផ្លូវ​បំបែក​ខ្លះគ្មាន​ស្លាក​សញ្ញា​ចរាចរណ៍​ ប៉ុន្ដែ​ស្លាក​ស្រា​នៅ​ត្រដែត​ផ្លូវ​បំបែក​នេះ​ទៅ​វិញ។


Q: បើសិនបញ្ហានេះនៅតែបន្ដ​កើតឡើង តើលោក​គិតថាវាជះឥទ្ធិពល ដល់​យុវជន​យ៉ាង​ដូច​ម្ដេច​ខ្លះ​នៅ​ពេល​អនាគត?


A: ដូចខ្ញុំបញ្ជាក់ជូនអ៊ី​ចឹង ទីមួយ​បើសិន​យើង​នៅតែបន្ដ​​​​កើត​មាន អត់​មាន​ច្បាប់ អត់ព្រម​មាន​ឆន្ទ:​នៅ​ក្នុង​ការ​លុប​បំបាត់​ការ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ពាណិជ្ជកម្ម​គ្រឿង​ស្រវឹ​ង​ទេ ថ្ងៃក្រោយ​គឺ​រឿង​ការ​ដែល​យើង​ខំ​គិ​ត​អំពី​ភូមិ​ឃុំ​​មាន​​សុវត្ថិភាព ​​គឺ​​មិន​​បាន​ជោគជ័យ​ទេ​ ​គោល​នយោបាយ​ភូមិ​ឃុំ​មាន​សុវត្ថិភាព​នេះ។​ ​ទីពីរ​គឺ​យុវជ​ន​ ក្រុមគ្រួសារ​ជាច្រើននឹង​រងគ្រោះ​ដោយសារ​បញ្ហា​គ្រឿង​ស្រវឹង ហើយ​បញ្ហា​សុខភាព​សាធារណ:​ដែល​កើត​មាន​ចំពោះ​ប្រជាពលរដ្ឋ ដែល​គ្រួសារ ក៏ដូចជា​រដ្ឋ​ត្រូវ​ចំណាយ​ពេល​លើស​ពី​ពន្ធ​ដែល​រដ្ឋ​បាន​មក​ពី​គ្រឿងស្រវឹងហ្នឹង​ទៅ​ទៀត៕​

U.S. Pushes Cambodia on China, Human Rights

The U.S. pressed Cambodia to address human rights abuses and increase transparency into China’s involvement at a coastal military base during talks Saturday at the U.S.-ASEAN Summit, the Whitehouse said.

President Joe Biden, in a sit down with Prime Minister Hun Sen, said improved bilateral relations depended on the Kingdom taking “concrete steps” to improve its rights record and democratic processes.

“We urge Cambodia to take meaningful steps to reopen political and civic space, including by resolving opposition leader Kem Sokha’s prolonged trial, and releasing other detained political and civil society activists, including U.S.-Cambodian citizen Seng Theary,” the Whitehouse said.

China is funding large-scale upgrades, including a deep-water port, at Ream Naval Base in Preah Sihanouk Province. Washington fears Beijing is building a military outpost.

“The President raised concerns regarding the situation at Ream Naval Base and underscored the importance of full transparency about activities by the P.R.C. military at Ream Naval Base,” the Whitehouse said, using the abbreviation for the People’s Republic of China.

ASEAN Moves Ahead with Timor Leste’s Membership

Leaders of the Association of Southeast Asian Nations agreed to a roadmap for Timor Leste’s admission next year, a statement from the 10-member bloc said.

The tiny half-island nation will hold observer status while it completes a series of economic and political milestones, with full membership expected at the ASEAN Summit in November 2023.

The group agreed “in principle to admit Timor Leste to be the 11th member of ASEAN,” the statement read.

Timor Leste had waited more than a decade for acceptance, as concerns over its political and economic stability held up approval.

ក្រ​សួ​ង​ធ​ន​ធា​ន​ទឹ​ក​​ប្រា​ប់​ឱ្យ​ព​ល​រ​ដ្ឋ​ប្រុ​ង​ប្រ​យ័​ត្ន​ពី​ប​ម្រែ​ប​ម្រួ​ល​អា​កា​ស​ធា​តុ​​​ច​​ន្លោះ​ថ្ងៃ​ទី​៩ ​ដ​ល់​១​៥​ វិ​ច្ឆិ​កា​

ក្រសួង​ធន​ធាន​ទឹក​ និង​ឧតុ​និយម​នៅ​ថ្ងៃអង្គារ បាន​ជូន​ដំណឹង​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​ចំពោះ​អាកាស​ធាតុ​ដែល​នឹង​ឡើង​ក្តៅ​ និង​ចុះត្រជាក់ចាប់​ពីពេល​នេះ​ត​ទៅ​។

បើ​​តាម​សេចក្តី​ជូន​ដំណឹង​របស់​ក្រសួង​ធន​ធាន​ទឹក​​ និង​ឧតុ​និយម​​បាន​បង្ហោះ​លើ​ទំព័រ​ហ្វេស​ប៊ុក​ផ្លូវ​ការ​របស់​ខ្លួន​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៨ ខែវិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០២២​ បញ្ជាក់​ថា​ ចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៩ ​រហូតដល់​ថ្ងៃ​ទី​១៥​ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០២២​​ កម្ពុជានឹង​ទទួល​រង​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​ពី​ទ្រ​នុង​សម្ពាធ​ខ្ពស់​ និងខ្យល់​បក់​មក​ពី​ទិស​­​­ឦសាន​ក្នុង​ល្បឿន​បង្គួរ​។ ចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៩​ ដល់ថ្ងៃទី​​១០ និង​ចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ទី១១ ​ដល់ថ្ងៃទី​​១៥នឹង​ទទួលរងឥទ្ធិពល​នៃ​ទ្រនុង​សម្ពាធ​ខ្ពស់​ និង​ខ្យល់បក់​មកពី​ទិស​­​­ឦសានខ្សោយ​ដោយ​ទំនួល​ខ្លាំង​នៃ​ជ្រលង​សម្ពាធ​ទាប​ពី​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ បង្កើត​ឡើង​នូវ​​បាតុភូត​នៃ​ជំនួប​រវាង​ម៉ាស​ខ្យល់​ក្តៅ​និង​ត្រជាក់​ (Convection)។

បើ​តាម​សេចក្តី​ជូន​ដំណឹង​ខាង​លើ​បាន​បន្ថែម​ថា​ ស្ថាន​ភាព​បែប​នេះ​នឹង​ធ្វើ​ឱ្យតំបន់​បី​មាន​ការ​ប្រែប្រួល​ ក្នុងនោះ​រួមមាន​តំបន់​ទំនាប​កណ្ដាល​ សីតុណ្ហភាព​អប្បបរមា​ មាន​ពី​ ២២-២៤ អង្សាសេ​ និង​សីតុណ្ហភាព​អតិបរមា​ មាន​ពី​ ៣១-៣៣ អង្សាសេ​ ហើយចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៩-១០​ ខែ​វិច្ឆិកា​ អាច​មាន​ភ្លៀង​តិចតួច​។

ចំពោះ​តំបន់ខ្ពង់​រាប​ សីតុណ្ហភាព​អប្បបរមា​ មាន​ពី​ ២១-២៣ អង្សាសេ​ និង​សីតុណ្ហភាព​​អតិបរមា​ មាន​ពី​ ៣០-៣២​ អង្សាសេ​ ចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៩-១០​ ខែ​វិច្ឆិកា​ អាច​មាន​ភ្លៀង​តិច​តួច។

ចំណែក​ឯ​ខាង​តំបន់​មាត់​សមុទ្រ​វិញ​ សីតុណ្ហភាព​អប្បបរមា​ មាន​ពី​ ២២-២៤​ អង្សាសេ​ និង​ សីតុណ្ហភាព​អតិបរមា​ មាន​ពី​ ៣០-៣២​ អង្សាសេ​ ហើយ​អាចមាន​ភ្លៀង​ក្នុង​កម្រិត​ខ្សោយ​បង្គួរ លាយ​ឡំ​ទៅ​ដោយ​ផ្គរ​ រន្ទះ​៕

Latest News