ក្រសួងបរិស្ថានអះអាងថាស្ថានភាពនៃការបំពុលខ្យល់នៅតាមបណ្ដាខេត្តជាប់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃមានកម្រិតល្អប្រសើរ មិនទាន់ក្លាយជាក្ដីបារម្ភដែលនាំឱ្យមានផលប៉ះពាល់ចំពោះសុខភាពសាធារណៈនៅឡើយទេ ខណៈអ្នកធ្វើការផ្នែកអភិរក្សបរិស្ថានទាមទារឱ្យស្ថាប័នរដ្ឋមួយនេះ ត្រូវទទួលខុសក្នុងការការពារគម្របព្រៃដើម្បីធានាពីការបន្សុតខ្យល់ឱ្យបានល្អប្រសើរ និងលើកកម្ពស់សុខមាលភាពពលរដ្ឋ។
ហូលពិតាន ជាផ្ទាំងក្រណាត់សម្រាប់បាំងនៅក្រោមដំបូល ឬជាឆាកសម្រាប់ពិធីបុណ្យសាសនាផ្សេងៗ។ ហូលពិតាន មានរំលេចពីសាច់រឿង និងរូបភាពផ្សេងៗក្នុងជំនឿសាសនា ដូចជារឿងពុទ្ធប្រវតិ្ត រឿងទសជាតក ព្រះពុទ្ធប្រាំអង្គ ទេវកថា សំណង់សាសនា គ្រឿងបូជា រូបមនុស្ស សត្វ ទង់ ដើមឈើ ទូក និងសំពៅជាដើម។ ក៏ប៉ុន្តែនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ហូលពិតាន ដែលជាស្នាដៃដ៏កម្រ និងមានតម្លៃ កំពុងរងផលប៉ះពាល់ និងអាចបាត់បង់។
ការទទួលរងផលប៉ះពាល់ដែលអាចឈានដល់ការបាត់បង់នេះ គឺដោយសារភាពខ្សត់ខ្សោយនៃសិប្បករតម្បាញ និងការថមថយការប្រើប្រាស់គួរឲ្យកត់សម្គាល់ ជាពិសេសតាមវត្តអារាមដែលជាកន្លែងគោលនៃការប្រើប្រាស់ហូលពិតាននាសម័យដើម។ ដើម្បីបន្តរក្សាវត្តមាននៃហូលពិតានខ្មែរ សិប្បករតម្បាញបានច្នៃប្រឌិតសាច់រឿងលើហូលពិតាន ទៅជារឿងរ៉ាវផ្សេងៗស្របទៅតាមតម្រូវការប្រើប្រាស់នាសម័យទំនើប។ ចំណែកឯយុវជនកម្ពុជា បង្ហាញការតាំងចិត្តរក្សាហូលពិតានខ្មែរ។
ការសិក្សា គឺជាកំណប់ទ្រព្យដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមសម្រាប់មនុស្សលោកដែលត្រូវការគ្រប់ទីកន្លែង។ នៅកម្ពុជាមានការអប់រំបែងចែកជា៣កម្រិត៖ បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា និង ឧត្តមសិក្សា។ ក្នុងរយៈពេល១៥ឆ្នាំចុងក្រោយ ចំនួនកុមារដែលបានចុះឈ្មោះចូលរៀននៅកម្ពុជាមានភាពប្រសើរឡើង។ នាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ កម្មវិធីអប់រំកម្រិតថ្នាក់បឋមសិក្សា មានចំនួនកុមារចុះឈ្មោះចូលរៀនប្រមាណ ៩៧ ភាគរយ។ នេះបើយោងតាមអង្គការយូនីសេហ្វ។ ទោះជាយ៉ាងណា ការអប់រំកម្រិតទាបនៅកម្ពុជា ក៏មានបញ្ហាប្រឈម និងភាពអវិជ្ជមានផងដែរ ដូចជាការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្សជាដើម។
កញ្ញា កេង ចាន់នូ ជាសិក្ខាកាមមកពីញូសន៍រូមខេមបូឌា (Newsroom Cambodia) បានសម្ភាសលោក បណ្ឌិត មាស នី ជាសាកលវិទ្យាធិការសាលាអន្តរជាតិឌូវី និងជាទីប្រឹក្សាឯករាជ្យ នៅខេត្តបាត់ដំបង។ កិច្ចសម្ភាសខាងក្រោមនេះ...
ប្រព័ន្ធអប់រំកម្រិតសាកលវិទ្យាល័យកម្ពុជាកំពុងមានភាពរីកចម្រើនគួរកត់សម្គាល់ ដោយមានស្ថាប័នជាច្រើនផ្តល់កម្មវិធីសិក្សាផ្សេងៗគ្នាសម្រាប់ការសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ។ ខណៈពេលដែលសាកលវិទ្យាល័យមួយចំនួនមានកម្មវិធីសិក្សាបែបទូលំទូលាយ (General Education) ទៅលើមុខជំនាញណាមួយ សាកលវិទ្យាល័យខ្លះទៀតផ្តល់ឯកទេស ឬហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Specialization ឬ minor ដើម្បីឱ្យនិសិ្សត ឆ្នាំទី៣ឬទី៤ ជ្រើសរើសយកការសិក្សាស៊ីជម្រៅលើផ្នែកណាមួយក្នុងមុខជំនាញមួយនោះ។
ជម្រើសសិក្សានេះធ្វើឱ្យមានសំណួរសំខាន់មួយ៖ តើសិស្ស ឬនិស្សិតចង់បានកម្មវិធីសិក្សាដែលមានឯកទេស ឬពួកគេចូលចិត្តកម្មវិធីសិក្សាអប់រំដែលមានលក្ខណៈទូលំទូលាយជាង នៅក្នុងមុខជំនាញដែលពួកគេជ្រើសរើស?
Newsroom Cambodia បានសម្ភាសនិស្សិតមួយចំនួនមកពីសាកលវិទ្យាល័យផ្សេងៗគ្នាដើម្បីស្វែងយល់ពីគំនិតរបស់ពួកគេលើភាពចាំបាច់ទាំងនេះ។
កញ្ញា គីម ជាលីន អាយុ២៣ឆ្នាំ ជានិស្សិតនៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិគ្រប់គ្រង...
ភ្នំពេញ៖ ក្រសួងបរិស្ថានអំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមថែរក្សាភាពស្អាត ទុកដាក់សំរាមឱ្យមានរបៀបរៀបរយ និងកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក ជាពិសេសនាបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរខាងមុខ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីជូនដំណឹងរបស់ក្រសួងបរិស្ថានចេញនៅថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤។
ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងក្រោមយុទ្ធនាការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិកក្រោមប្រធាន «ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំមិនប្រើថង់ប្លាស្ទិកទេ» ដែលបានក្លាយជាចលនាមួយនៃភាពស្អាតនិងធ្វើឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានបរិស្ថានស្អាត។
សេចក្តីជូនដំណឹងលើកឡើងថា៖«ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់មិនថាព្រះសង្ឃ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល កម្មការីរោងចក្រ លោកគ្រូអ្នកគ្រូ សិស្សានុសិស្សបន្តចូលរួម ការពារបរិស្ថានស្អាតតាមរយ:ការកាត់បន្ថយថង់ប្លាស្ទិកជាពិសេសក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរខាងមុខ»។
ការចូលរួមចំណែកនៃចលនាភាពស្អាតនេះ នឹងធ្វើឱ្យបរិស្ថានគ្មានសំរាម សំណល់ប្លាស្ទិកនៅតាមទីកម្សាន្ត និងរមណីយដ្ឋាននានា ជាពិសេសនៅតាមផ្ទះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងកន្លែងសេវាកម្មទាំងអស់ដែលនឹងផ្តល់ភាពរីករាយ និងសុខុមាលភាពនាបុណ្យចុលឆ្នាំខ្មែរខាងមុខ។
បច្ចុប្បន្នក្នុងវិស័យសារព័ត៌មាន ស្ត្រីបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការបង្កើតមាតិកា ចម្រុះ និងផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិតសង្គម។ បើទោះបីជាស្ត្រីប្រឈមមុខនឹងឧបសគ្គជាច្រើន និង ប្រឈមនឹងការវិនិច្ឆ័យរបស់សង្គមក៏ដោយ ស្ត្រីអ្នកសារព័ត៌មានបានបង្ហាញពីភាពក្លាហាន ភាពអត់ធ្មត់ តស៊ូ និងការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ក្នុងការបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ពួកគេ។ សរុបមក ស្ត្រីអ្នកសារព័ត៌មានពិតជាបានបង្កើតឥទ្ធិពលវិជ្ជមានក្នុងវិជ្ជាជីវៈនៃអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា។
ខាងក្រោមនេះជាកិច្ចសម្ភាសរវាងកញ្ញា អ៊ុត រស្មី ជាអតីតនិស្សិតនៅសាកលវិទ្យាល័យកម្ពុជា ផ្នែកព័ត៌មាននិងគមនាគមន៍ជាមួយកញ្ញា ប៉ោក លក្ខិណា ជាសិក្ខាកាមរបស់ Newsroom Cambodia៖
Q៖ ជម្រាបសួរកញ្ញា!
A៖ ចាស...
ភ្នំពេញ៖ ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា បានប្រាប់ញូវន៍រូមខេមបូឌា(Newsroom Cambodia) នៅថ្ងៃទី២៦ មីនានេះថាស្ថានទូតគោរពឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការសហរដ្ឋអាមេរិក ចំពោះការចេញ សេចក្ដីសម្រេចថាលោកគ្រី ម៉ះផល ប្រធាននាយកដ្ឋានសត្វព្រៃ និងជីវៈចម្រុះគ្មានទោស និងបានដោះលែងរូបលោក។
ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា សរសេរនៅក្នុងសារអេឡិចត្រូនិកយ៉ាងដូច្នេះថា ៖«ស្ថានទូតគោរពឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការសហរដ្ឋអាមេរិក និងសេចក្តីសម្រេចមិនលំអៀងដែលវិនិច្ឆ័យដោយគណៈវិនិច្ឆ័យតាមរយៈដំណើរការត្រឹមត្រូវ»។
លោកគ្រី ម៉ះផលប្រធាននាយកដ្ឋានសត្វព្រៃ និងជីវៈចម្រុះត្រូវបានតុលាអាមេរិកចេញសេចក្ដីសម្រេចថាគ្មានទោសនៅថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤។
លោកគ្រី ម៉ះផល បានត្រលប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅថ្ងៃទី២៦ ខែមីនាម្សិលមិញនេះ ក្រោយលោករងការជាប់ឃុំ នៅអាមេរិច រយៈពេល...
ភ្នំពេញ៖ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្រេចបង្កើតទីភ្នាក់ងារកម្ពុជាប្រឆាំងដូប៉ា (ទ.ក.ប.ដ.) ឬជាភាសាអង់គ្លេសហៅថា Cambodia Anti-Doping Agency (CADA) ដើម្បីចូលរួម អនុវត្តអនុសញ្ញាអន្តរជាតិប្រឆាំងការប្រើប្រាស់សារធាតុដូប៉ា ក្នុងវិស័យកីឡា។ នេះបើយោងតាមអនុក្រឹត្យស្តីពីការបង្កើតទីភ្នាក់ងារប្រឆាំងដូប៉ា ដែលទើបនឹងផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈនៅថ្ងៃទី២៥ ខែមិនា ឆ្នាំ២០២៤នេះ។ អនុក្រឹត្យនេះ ត្រូវបានចុះ ហត្ថលេខាដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមិនាកន្លងទៅ។
ទីភ្នាក់ងារកម្ពុជាប្រឆាំងដូប៉ានេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមសំណើររបស់លោក ហង់ជួន ណារ៉ុន រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ដើម្បីជំរុញភាពស្អាតស្អំក្នុងវិស័យកីឡាកម្ពុជា ព្រមទាំងចៀសវាងការប្រើប្រាស់សារធាតុហាមឃាត់ដូប៉ា ។
បច្ចុប្បន្ននេះ បច្ចេកវិទ្យាដើរតួរសំខាន់ក្នុងជីវិតប្រចាំ ជាពិសេសក្នុងការសិក្សា។ បច្ចេកវិទ្យា មិនត្រឹមតែជំរុញការសិក្សាក្នុងថ្នាក់រៀននោះទេ ថែមទាំងចូលរួមបង្កើនទំនាក់ទំនងរវាងគ្រូនិងសិស្ស និងរវាងសិស្សនិងសិស្សទៀតផង។ បន្ថែមពីនេះ បច្ចេកវិទ្យាក៏ផ្តល់ឲ្យមានការចែករំលែកព័ត៌មាន និងទិន្នន័យសម្រាប់ការសិក្សាប្រកបដោយភាពរហ័ស និងមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ផងដែរ។ ដូច្នេះ Newsroom Cambodia បានសម្ភាសយុវជន៥នាក់ ពីការយល់ឃើញពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើបច្ចេកវិទ្យាជំនួយដល់ការសិក្សារបស់ពួកគេ។
កញ្ញា គង់ ស៊ីថា វ័យ២១ឆ្នាំ និស្សិតឆ្នាំទី៣ ជំនាញគីមីវិទ្យានៃសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ យល់ឃើញថា បច្ចេកវិទ្យាបច្ចុប្បន្ននេះ ផ្តល់ងាយស្រួលដល់ការស្រាវជ្រាវលើមុខវិជ្ជាដែលកញ្ញាកំពុងតែសិក្សាផ្ទាល់។
កញ្ញាថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំយល់ថាបច្ចេកវិទ្យា វាជួយដល់ខ្ញុំច្រើន ជាពិសេសនៅក្នុងការសិក្សា ជាពិសេសពេលគ្រូដាក់ Assignment...
ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា គឺជាស្ថាប័នរដ្ឋដែលមានតួនាទីទទួលបន្ទុកវិស័យអប់រំនៅកម្ពុជា។បើយោងតាមរបាយការណ៍ពីក្រសួងអប់រំ ឆ្នាំ២០១៨-២០១៩បង្ហាញថា សាលារៀនទូទាំងប្រទេសមានចំនួនសរុប ១៤.៥២២ ដែលក្នុងនោះមានសាលារដ្ឋចំនួន១៣.៣០០ និង សាលាឯកជនចំនួន១.២២២។
ញូសន៍រូមខេមបូឌា(Newsroom Cambodia) បានសម្ភាសប្រជាពលរដ្ឋចំនួន៥រូបដែលរស់នៅរាជធានីភ្នំពេញអំពីការយល់ឃើញចំពោះគុណភាពអប់រំរបស់សាលារដ្ឋ។
លោក ហែ ដារូ អាយុ ២១ឆ្នាំ ជានិស្សិតពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ ជំនាញនីតិសាស្ដ្រលើកឡើងថា គុណភាពអប់រំរបស់សាលារដ្ឋនៅមានកម្រិត ដោយសារកម្ពុជា ជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ។ ចំណែកឯប្រព័ន្ធអប់រំភាគច្រើនរៀនតាមតែមេរៀននៅក្នុងសៀវភៅដោយមិនមានការបញ្ជូលមេរៀនពីខាងក្រៅនោះទេ។
លោកបន្ថែមថា៖ «នៅវិទ្យាល័យខ្លះក៏អត់មានសម្ភារៈ ដែរ។ មួយទៀតគុណភាពគ្រូរបស់យើងមិនទាន់ទូលំទូលាយណាស់ណាទេ...
ឥណទានប្រាក់រៀល និងបញ្ញើប្រាក់រៀល មានការកើនឡើងក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ដោយសារវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានស្តីពី «វិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុជួយជំរុញកំណើនប្រើប្រាស់ប្រាក់រៀលក្នុងឆ្នាំ២០២៣» ចេញថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ បញ្ជាក់ថា កាលពីឆ្នាំ២០២៣កន្លងមកនេះ ឥណទានជាប្រាក់រៀលកើនដល់២៥%នៃផលបត្រឥណទានសរុប ហើយបញ្ញើប្រាក់រៀល កើតឡើងដល់១៦%នៃប្រាក់បញ្ញើសុរប។ ការណ៍នេះបង្ហាញពីទំនុកចិត្តនៃប្រជាជនលើការប្រើប្រាស់រូបិយប័ណ្ណជាតិ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននេះ បន្ថែមទៀតថា ប្រាក់បញ្ញើជាប្រាក់រៀលតាមគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើ (MDI) ទាំង៤ បានកើតឡើងដល់ ១,៥២ពាន់ពាន់លានរៀលនៃសមតុល្យឥណទានប្រាក់រៀលសរុប ៥,៥៦ពាន់ពាន់លានរៀល។ ការកើនឡើងនេះ បញ្ចាក់ពីការចូលចិត្តសន្សំប្រាក់រៀលរបស់សាធារណជន។
សមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា...
សកម្មជនជាស្ត្រី កម្មការិនី សហជីព និងសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ស្នើដល់រាជរដ្ឋាភិបាល បង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិស្ត្រីឱ្យបានប្រសើរជាងមុខ ដោយពួកគាត់ថានៅមិនទាន់បានអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ខ្លួនបានពេញលេញនៅឡើយ ដោយសារស្ថានភាពសង្គមនៅមានការរឹតត្បិត។
រាជរដ្ឋាភិបាល បានណែនាំដល់ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ បង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ និងអនុវត្តនូវវិធានាការមួយចំនួន ដើម្បីបង្ការ និងទប់ស្កាត់គ្រោះអគ្គិភ័យនៅតាមសហគ្រាស គ្រឹះស្ថាន ក្នុងវិស័យកម្មន្តសាល និងឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍។
លោក រ៉ុង ឈុន ទីប្រឹក្សាគណបក្សកម្លាំងជាតិ នៅព្រឹកថ្ងៃទី០១ ខែមីនានេះ បានទៅបង់ប្រាក់ពិន័យចំនួន ២លានរៀល ក្នុងសំណុំរឿង «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តអំពើបង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» នៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ទៅតាមការបង្គាប់របស់តុលាការ។
សមាជិកសហគមន៍ព្រៃឈើម្នាក់នៅសហគមន៍ព្រៃព្រះរកា ខេត្តព្រះវិហារ ចាត់ទុកការហាមឃាត់រូបគាត់មិនឱ្យផ្តល់សម្ភាសន៍ជាមួយសារព័ត៌មានក្រៅស្រុកមួយ ពីសំណាក់អាជ្ញាធរស្រុកឆែប ថាជាការរិតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។
ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រសួងការពារជាតិ ក្រើនរំលឹកដល់កងកម្លាំងនគរបាល និងយោធា កុំឱ្យយកយានយន្តអង្គភាព ដែលមានផ្លាកលេខនគរបាល (ន.ប) និងផ្លាកលេខចរាចរខេមរភូមិន្ទ (ខ.ម) ទៅប្រើប្រាស់ជាលក្ខណៈឯកជនខុសពីគោលការណ៍ ឬជួលទៅឱ្យជនស៊ីវិល ឬជនបរទេសបើកបរបង្កឱ្យមានការប៉ះពាល់ដល់សង្គម។
Group 13 Trainees
